Билстрой ЖШС бас жоспары
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
_____________ Тогизбаева Б.Б.
____ ______________ 2020 ж.
ДИПЛОМДЫҚ жоба
Тақырыбы: Өскемен қаласы Билстрой ЖШС мысалында
технологиялық жабдықты жасау арқылы агрегаттар
учаскесіндегі жөндеу жұмыстарының сапасын арттыру.
Мамандық: 5В071300 - Көлік, көлік техникасы және технологиялары
Орындаған _______________ Шүренов Т.С.
қолы аты-жөні
Ғылыми жетекшісі, п.ғ.к, доцент _______________ Косыбаев Ж.З.
қолы аты-жөні
Нұр-Сұлтан 2020
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Факультет Көлік-энергетика
Мамандық 5В071300 - Көлік, көлік техникасы және технологиялары
Кафедра Көлік, көлік техникасы және технологиялары
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
___________ Тогизбаева Б.Б.
____ ______________ 2019 ж.
Дипломдық жобаны орындауға арналған
ТАПСЫРМА
Студент Шүренов Тамырлан Серікұлы
1. Жобаның тақырыбы Өскемен қаласы Билстрой ЖШС мысалында
технологиялық жабдықты жасау арқылы агрегаттар
учаскесіндегі жөндеу жұмыстарының сапасын арттыру.
ЖОО 27 қараша 2019 ж. № 1935-п бұйрығымен бекітілген.
2. Аяқталған жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі 10 маусым 2020 ж.
3. Дипломдық жобаға берілген бастапқы мәліметтер мен негізгі көрсеткіштер:
1. Дипломдық жобаны орындауға арналған кафедра тапсырмасы;
2. Билстрой ЖШС-ның жылдық есебі;
3. Дипломдық жобаны орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар;
4. Дипломдық жобада қаралуға тиісті сұрақтардың тізімі немесе дипломдық жобаның (жұмыс) қысқаша мазмұны:
1) ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ ТАҚЫРЫБЫН НЕГІЗДЕУ;
2) Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу және диагностикалау бойынша жұмыстарды жоспарлау;
3) АГРЕГАТТАР УЧАСКЕСІНДЕГІ ЖӨНДЕУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ САПАСЫН АРТТЫРУ БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАР ЖАСАУ.
5. Сызба материалдарының тізімі (негізгі сызуларды анық көрсету керек):
1) Билстрой ЖШС шаруашылық қызметін талдау (бас жоспар, өндірістік ғимарат жоспары);
2) ТҚ және жөндеу бағдарламалары мен ТҚ және жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру және жоспарлау;
3) Агрегаттар учаскесінің жоспары;
4), 5) Конструкторлық бөлім (ұсынылған стендтің жалпы көрінісі, жинақты сызбасы және бөлшектері);
6) Техникалық-экономикалық көрсеткіштер.
6. Ұсынылған негізгі әдебиеттер:
1. Қоқаев Ө.Ш., Әліпбаев Ж.Р. Автомобиль көлігіне техникалық қызмет көрсету және жөндеу. Оқу-әдістемелік құралы. - Алматы: Отан, 2015. - 246 бет
2. Напольский Г.М. Технологическое проектирование автотранспортных предприятий и станций технического обслуживания. - М.:Транспорт, 1985.-232 с.
3. Техническое эксплуатация автомобилей. Под редакцией проф. Г.В. Крамаренко. Изд.второе. - М.: Транспорт, 1982.- 488 с.
7. Жоба (жұмыс) бойынша кеңесшілер, жоба (жұмыс) бөлімдеріне тиістісін көрсету керек
Бөлім
Кеңесші
Мерзімі
Қолы
Еңбекті қорғау және өнкәсіптік экология
Маханов М.М.
Экономикалық бөлім
Каражанов А.А.
Норма бақылау
Кокаев У.Ш.
8. Дипломдық жобаның орындалу графигі
№ рн
Бөлімдердің аттары, қаралған сұрақтардың тізімі
Жұмыстың орындалу мерзімі
Ескертпелер
1
Дипломдық жобаға қажетті материалдар жинақтау
2
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ ТАҚЫРЫБЫН НЕГІЗДЕУ
3
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу және диагностикалау бойынша жұмыстарды жоспарлау БӨЛІМІ
4
АГРЕГАТТАР УЧАСКЕСІНДЕГІ ЖӨНДЕУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ САПАСЫН АРТТЫРУ БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАР ЖАСАУ
5
Ұсынылатын конструкторлық шешім
6
Технологиялық есептеулер
7
Жобаны техникалық-экономикалық негіздеу
8
Дипломдық жобаның түсініктемелік жазбасы мен графикалық материалдарын рәсімдеу
9
Дипломдық жобаны алдын ала қорғау
10
Дипломдық жобаға ғылыми жетекшінің пікірі мен рецензия алу
11
Дипломдық жобаны қорғау
Тапсырманы берген күн 26 қараша 2019 ж.
Ғылыми жетекші _____________________ Косыбаев Ж.З.
қолы
Тапсырманы орындауға алған студент _____________ Шүренов Т.С.
қолы
Мазмұны
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6
1
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ ТАҚЫРЫБЫН НЕГІЗДЕУ ... ... ... ...
8
1.1
Билстрой ЖШС туралы жалпы мәліметтер ... ... ... ... ... ... . ...
8
1.2
Билстрой ЖШС-нің қызметін техникалық-экономикалық талдау
8
1.3
Автомобильдер паркінің құрылымдық және маркалық құрамы ... ..
10
1.4
Автокөлік кәсіпорнының өндірістік-техникалық базасын талдау ...
12
1.4.1
Агрегаттар учаскесін талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .
14
1.5
Дипломдық жобаның мақсаты мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . ..
15
2
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу және диагностикалау бойынша жұмыстарды жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. .
17
2.1
Билстрой ЖШС үшін автомобильдерді ТҚК және АЖ кезеңділігі мен еңбек сыйымдылығын түзету ... ... ... ... ... ... ...
17
2.2
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету және жөндеу
санын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
18
2.3
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету және жөндеу бойынша жұмыстардың жылдық көлемін есептеу ... ... ... ... ... ...
19
2.4
Арнайы автомобильдер үшін жылдық жұмыс режимдерін есептеу.
23
2.4.1
Жолдағы жұмыс күндерін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
23
2.4.2
Арнайы автомобильдер үшін ТҚК және АЖ қажетті сандарын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
25
2.4.3
ТҚК және Ж көлемдерін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
2.5
Техникалық қызмет көрсетуді және жөндеуді ұйымдастыру ... ... .
28
2.5.1
АЖ, ТҚК және диагностикалау аймақтарының жұмыс режимі ... ..
28
2.5.2
Жұмысшылардың штаттық және технологиялық сандарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
2.5.3
Қосалқы жұмысшылар, инженерлік-техникалық жұмыскерлер және қызметшілер сандарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
31
2.5.4
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеу бекеттерін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
32
2.5.5
Өндірістік үймереттердің қажетті аудандарын есептеу ... ... ... ...
34
2.5.6
Қоймалық және қосалқы үй-жайлардың аудандарын есептеу ... ... .
36
3
АГРЕГАТТАР УЧАСКЕСІНДЕГІ ЖӨНДЕУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ САПАСЫН АРТТЫРУ БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАР ЖАСАУ ... ...
39
3.1
Ұсынылатын конструкторлық шешім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
39
3.1.1
Форсунканың инесі мен бүріккішін үйкелеп үшкірлеуге арналған стендтің құрылысы және жұмыс қағидаты ... ... ... ... ... ... ... ... .
39
3.1.2
Конструкторлық және тексеру есептеулері ... ... ... ... ... ... ... ...
40
3.1.3
Стендке техникалық қызмет көрсету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
46
3.1.4
Стендте жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік техникасы ... ... ... ... ..
47
3.1.5
Стендтің тиімділігін техникалық-экономикалық бағалау ... ... ... ..
47
3.2
Технологиялық есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
48
3.2.1
Форсункаларды құрастырудың технологиялық процесін сипаттау..
48
3.2.2
КИ 3333 стендінде форсунканы реттеу процесін сипаттау ... ... ...
50
3.2.3
Стендте форсунканы реттеу процесін сипаттау ... ... ... ... ... ... ..
51
3.2.4
Форсунканы құрастыру мен сынау операцияларына уақытты хронометраждау ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
52
3.2.5
Бір форсунканы құрастыруға және сынауға технологиялық процестің өзіндік құны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
53
3.3
Жобаны техникалық-экономикалық негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ..
55
3.3.1
Бастапқы мәліметтер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..
55
3.3.2
Агрегаттар учаскесіндегі негізгі құралдардың құнын және қосымша күрделі салымдарды анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ...
56
3.3.3
Күрделі салымдарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
56
3.3.4
Пайдалану шығыстарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
58
3.3.5
Агрегаттар учаскесін қайта құрудан болатын жылдық
үнемдеуді анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
59
3.3.6
Жобаның техникалық-экономикалық көрсеткіштерін анықтау ... ..
60
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
62
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
63
КІРІСПЕ
Еліміздің автомобиль шаруашылығы жылдан-жылға жаңа, заманауи, күрделірек, жоғары төзімді, өнімді және үнемді техникамен жарақтандырылуда. Автокөлік құралдарының саны артып келеді, жүк-жолаушы ағыны үнемі өсуде. Автомобиль паркінің сандық өсуімен бірқатар оның сапасы да өзгеруде, конструкциясы жағынан заманауи машиналар мен оларға қызмет көрсетудің техникалық құралдары енгізілуде [1].
Көлік біздің Қазақстанның өмірінде маңызды рөл атқарады. Бір жағынан, бұға елдің орасан үлкен аумағы (2725 мың км[2]), оның халықының төмен тығыздығы (орта есеппен 6 адам\км[2]) және шикізаттық және өндірістік ресурстардың бытыраңқылығы себепші болған. Мұндай жағдайда көліктік-коммуникациялық кешен (ККК) елдің экономикалық қана емес, сондай-ақ саяси қызметін де қамтамасыз етеді.
Автомобиль көлігі мемлекеттің ККК-ның ажырамас және құраушы бөлігі болып табылады. Ол:
- ең үлкен таралуымен және қол жетімділігімен;
- жоғары маневрлігімен және жүктер мен жолаушыларды жеткізу жылдамдығымен;
- жүкпен қандай болса да қосымша аралық операцияларды өткізусіз тасымалдауды жүзеге асыру мүмкіндігімен;
- қашықтықтарға іс-жүзінде баламасыз қызметтерді көрсетумен (қала ішіндегі және қала маңындағы, ауылдық жердегі тасымалдар);
- өндірісте де, қызметтер саласында да әртүрлі технологиялық процестерге бейімделудің жоғары дәрежесімен;
- капиталдардың салыстырмалы жоғары емес сыйымдылығымен сипатталады.
Осы жағдайлардың салдарынан автомобиль көлігі, қиыстырылған және мультимодальды тасымалдарды қосқанда, барлық заманауи көліктік технологиялардың ажырамас бөлігі ретінде қарастырылады. Әлемдік, ал енді отандық тәжірибе көрсеткендей, автомобиль көлігі сұраныс пен ұсыныстың нарықтық теңгерімінде жұмыс істеуге барынша бейімделген. Қазақстанда мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру бірінші кезекте ККК-ның нақты осы секторында іске асырылғаны кездейсоқ емес. Қазіргі сәтке қарай мұнда көліктік қызметтерді көрсету кезінде, сондай-ақ саланың өзінде қызметті техникалық қамтамасыз етуде нарықтық қатынастардың ең үлкен тәжірибесі жинақталған.
Автомобиль паркін пайдалану саласындағы ең маңызды міндеттердің бірі автомобильдерге техникалық қызмет көрсетуді және жөндеуді ұйымдастыруды одан әрі жетілдіру, жұмысқа қабілеттілігін арттыру және сонымен бірге жүктер мен жолаушыларды тасымалдаудың өзіндік құнын төмендету болып табылады.
Автомобильдерді техникалық пайдалану тиімділігін арттырудағы маңызды және анықтаушы іс-шаралар автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен жөндеуді кешенді механикаландыру және автоматтандыру, заманауи бақылау-диагностикалық жабдықтарды және ғылыми-зерттеулердің нәтижелерін енгізу арқылы АКК-ның өндірістік базасын жетілдіру болып табылады [1].
Гараждық процестерді механикаландырудың өзіне тән ерекшелігі автомобильдерді және оның компоненттерін ТҚК, диагностикалау және жөндеу кезінде қолданылатын технологиялық әдістер мен құралдардың алуан түрлігі болып табылады. Бұл ерекшелік AКК-да, едәуір бөлігі стандартты емес, яғни өнеркәсіппен шығарылмайтын, әртүрлі түрдегі және типті жабдықтардың көп мөлшерін пайдалануды шарттайды.
TҚК-АЖ өндірістік процестерін механикаландыру операцияларды орындау уақыты мен жөндеу жұмысшыларының санын азайтуға, механикалық себептер бойынша ЖКО-ларды азайтуға, жанармай шығынын азайтуға, ауыр қол және қауіпті жұмыстардың көлемдерін азайтуға, жұмыстардың сапасы мен еңбек жағдайларының жайлылығын жоғарылатуға мүмкіндік береді.
Дипломдық жобада Билстрой ЖШС-нің бөлімшелерін қайта құру үшін барлық қажетті есептеулер орындалған.
Қойылған мақсатты шешу үшін жеке міндеттер шешілген:
- соңғы 4 жылдағы өндірістік-шаруашылық қызметінің талдауы орындалған;
- автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен жөндеу бойынша жұмыстарды жоспарлау орындалған;
- ағымдағы жөндеу мен техникалық қызмет көрсету аумақтарының техникалық есептеулері орындалған, әр түрлі маркалы автомобильдердің дискілерін баспақтап шығаруға арналған әмбебап стенд жаңартылған;
- ұсынылатын іс-шаралардың техникалық-экономикалық бағалауы орындалған;
- еңбекті, қоршаған ортаны қорғау және азаматтық қорғаныс бойынша іс-шаралар әзірленген.
1 ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ ТАҚЫРЫБЫН НЕГІЗДЕУ
1.1 Билстрой ЖШС туралы жалпы мәліметтер
Билстрой ЖШС кәсіпорны Өскемен қаласындағы Химстрой тресінің УМР-3 ұйымының банкроттығы нәтижесінде пайда болды [2,3].
1982 жылы Химстрой тресінің құрылыс бригадалары алғашқы әкімшілік-тұрмыстық ғимараттарды, жөндеу шеберханаларын және мұнай өнімдері қоймасының тұрғызуға кірісті [2].
1985 жылы ғимараттардың құрылысы аяқталып, оларды жабдықтармен толтыру басталды. Сонымен қатар, базада соның өзінде 68 бірлік машиналар паркі болды.
УМР-3 ұйымы негізінен химия өнеркәсібінің объектілерін салу үшін, сонымен қатар тұрғын үйлерді салу үшін құрылған.
1985 жылдан бастап 1990 жылға дейінгі аралықта УМР-3 айтарлықтай бай техникалық базаға, жұмысшылар мен инженерлердің жоғары деңгейіне ие болды.
Бірақ Кеңес Одағының ыдырауына байланысты 1991 жылдан бастап база тез кері кете бастады; кемімелі құрылысқа тапсырыстардың төмендеуінен болды. Осыған байланысты 1998 жылы УМР-3 кәсіпорны толық банкроттыққа ұшырады және оның орнында Билстрой жауапкершілігі шектеулі серіктестігі ұйымдастырылды.
Билстрой ЖШС Өскемен қаласының солтүстік-батыс торабының батыс бөлігінде орналасқан 2 гектар жерді алып отыр. Базаның ауданы өлшемдері: ұзындығы - 250 м; ені 80 м болатын төртбұрышты пішінге ие болады.
Билстрой ЖШС кәсіпорнын ешкімге тәуелсіз болмайтын дербес кәсіпорын ретінде сипаттауға болады, оның құрамына мыналар кіреді: 63 бірліктен тұратын автомобиль техникасының паркі; өзінің де, қала тұрғындарының да техникасын жөндеу үшін жабдықталған жөндеу шеберханалары. Кәсіпорында барынша аз, бірақ кәсіптік тұрғыда өте жоғары деңгейдегі адамдар жұмыс істейді.
УМР-3 банкроттықтан кейін кәсіпорынға мұрағатқа берілген барлық жабдықтарды қалпына келтірілген және шаруашылық есеп қаланың кәсіпорынымен үшін жалға беріледі.
Кәсіпорын жас болғандықтан, осыған байланысты, ол шамалы ғана тапсырыстарға ие болады, сондықтан жұмысшылар бірнеше жұмыс орындарында жұмыс істеуге мәжбүр болады.
1.2 Билстрой ЖШС-нің қызметін техникалық-экономикалық талдау
Жаңа экономикалық жағдайларда барлық өндірістік қорларды пайдаланудың, оның ішінде үлесіне тасымалдардың жалпы санының 90%-ы келетін автомобиль көлігін пайдаланудың тиімділігін күрт жоғарылату талап етіледі. Алайда, қазіргі уақытта паркті пайдалану тиімділігі өте төмен болып қалып отыр. Тасымалдардағы көлікті пайдаланудың бағалық көрсеткіштерінің қолданыстағы жүйелері және жұмысты төлеу нарықтық экономикаға көшуге мүмкіндік туғызбайды және түбегейлі өзгерісті талап етеді. Автокөлік бір ауысымда жұмыс істейді және нарядтағы орташа ұзақтығы 9,4 сағатты құрайды. Көліктік шығындар орасан үлкен [2,3].
1.1-кестеде кәсіпорынның соңғы 4 жылдағы негізгі көрсеткіштері келтірілген.
Кесте 1.1
Билстрой ЖШС жұмысының көрсеткіштері [2]
Реттік №
Көрсеткіштер
Өлшем бірлігі
Жылдар
2016
2017
2018
2019
1
Жүк айналымы
мың тг.км
2242,67
2594,83
2490,45
2400,68
2
Пайдалану шығыстары
мың теңге
3480
4560
5980
5960
3
Орташа айлық жалақы
теңге
83195
94052
95501
116573
4
Техникалық дайындық коэффициенті
-
0,81
0,86
0,84
0,83
5
Паркті пайдалану коэффициенті
-
0,71
0,74
0,75
0,73
6
Автомобильдер паркінің тізімдік құрамы
бірлік
75
68
66
64
1.1-кестенің талдамасы барлық көрсеткіштер бойынша құлдырау жүріп келетінен көрсетеді. Атап айтқанда, соңғы 4 жылда тасымалдар көлемі 85%-ға төмендеді және 2800,4 мың теңгені құрады. Жүк айналымы, өз кезегінде, 75%-ға төмендеді және 2400,68 мың тонна км құрады [2].
Пайдалану шығыстарының өсуі байқалады, ол 5960,0 мың теңгені құрды, бұл 2018 жылмен салыстырғанда 50%-ға көп болды. Пайдалану шығыстарының көбеюі негізінен қосалқы бөлшектерге және жылжымалы құрамға ТҚК және Ж бойынша барлық қызметтер түрлеріне бағалардың өсуі есебінен болады.
Техникалық дайындық пен машиналар паркін пайдалану коэффициенттері айтарлықтай төмендеді. Бұл коэффициенттердің төмендеуі жыл сайын болып отыратын автомобильдердің ескіруіне байланысты болды.
Жоғарыда айтылғандай, парктің өзі де өзгеріске ұшырады. Соңғы жылдары автомобильдердің тізімдік құрамы 12,5%-ға төмендеді және 2019 жылдың 1 қаңтарына қарай 64 бірлікті құрады [2].
Мекеменің техникалық дайындық коэффициенті мен паркті пайдалану коэффициентінің өзгеру динамикалары 1.1-1.2-суреттерде көрсетілген.
Сурет 1.2 Техникалық дайындық коэффициентінің өзгеру динамикасы.
Сурет 1.2 Паркті пайдалану коэффициентінің өзгеру динамикасы.
1.3 Автомобильдер паркінің құрылымдық және маркалық құрамы
Билстрой ЖШС-да түгендеу нәтижелері бойынша 2020 жылдың 1 қаңтарына қарай теңгерімінде 63 бірлік әртүрлі автомобльдер бар. Автомобильдер паркі әртүрлі маркалы болып табылады. Ең көп санын мына автомобильдер құрайды: ЗИЛ-130 (автокран) - 12 дана; КамАЗ-5511 автоөзіаударғыштар - 11 дана және КрАЗ-258 - 9 дана.
Жылжымалы құрам паркінің бір бөлігі ескірген болып табылады, қызмет ету мерзімі 10 жылдан асады. Бірақ кәсіпорынның барлық экономикалық қиындықтарына қарамастан, техниканы 25%-ға жөндеу және оны жақсы жағдайда ұстау мүмкіндігі табылды.
Билстрой ЖШС-нің автомоблильдер паркі 54%-ға дизельді қозғалтқышы бар автомобильдерден және 46%-ға бензин қозғалтқыштары бар автомобильдерден тұрады.
Парктегі машиналардың жалпы санынан негізгі маркалар ЗИЛдар, КрАЗдар және MAЗдар және олардың базасындағы арнайы машиналар болып табылады.
Кәсіпорындағы парктің құрамы машиналардың түрлері мен маркалары бойынша алуан түрлі, олардың тізбесі 1.2-кестеде келтірілген.
Кесте1.2
Билстрой ЖШС-нің автомобильдер паркінің құрылымдық құрамы [2]
Рет №
Автомобильдің маркасы
Автомо-бильдер саны, бірл.
Отын шығысының желілік нормасы, л100 км
Жүріс, мың км.
атқарым, мың мото-сағ
1
ЗиЛ-130 автокраны
12
31
6,0
2
МАЗ-500 автокраны
3
22
1,8
3
КрАЗ-258 тартқышы
2
50
75
4
КрАЗ-258 бетон тасығышы
4
41
140
5
КамАЗ-5511 бетон тасығышы
5
27
250
6
ЗиЛ-130 автомұнарасы
3
31
1,5
7
ГАЗ-52-12 автоқұйғышы
4
21
120
8
КамАЗ-5511 автоөзіаударғыш
11
28
330
9
КрАЗ-258 автоөзіаударғыш
9
41
270
10
Борттық ЗиЛ-130
5
31
250
11
ГАЗ-53А техникалық көмек
5
24
150
Барлық автомобильдер
к.29д.34
-
5201065
1.2-кестеде 2020 жылға мұнай өнімдеріне сұранысты есептеу үшін қажетті деректер келтірілген. Шығындардың желілік нормалары қозғалтқыштарға техникалық сипаттамалардан, ал орташа жылдық жүріс кәсіпорынның статистикалық деректері бойынша алынған. Автокрандар мен автомұнаралар бойынша есептеу үшін мото-сағаттармен атқарымды қабылдады [2,3].
Билстрой ЖШС-нің қалыпты жұмыс істеуі және шаруашылық қажеттіліктерді қанағаттандыруы үшін орташа жүріс пен жүк айналымы бойынша жоспарланған көлемдерді орындау қажет. Бұл автомобильдер паркінде орташа жүріс жылына жуық шамамен 3900 мың км құрауы керек. Сонымен бірге ең жоғары жүріс КраЗ-258 автомобильдері үшін шамамен 30 мың км, КамАЗ-5511үшін - 50 мың км, ал ЗИЛ-130 үшін - 50 мың км деп жоспарланған [2].
Бұл автомобильдер бүкіл машиналар паркінің 70%-нан көбін құрайды.
Жиынтық жылдық жүк айналымы шамамен 5,0 млн.т.км. құрауы керек. Жұмыстардың осындай көлемін орындаған кезде ғана кәсіпорынның нарықтық жағдайларда қалыпты жұмыс істеуі және күн көруі мүмкін болады.
1.4 Автокөлік кәсіпорнының өндірістік-техникалық базасын талдау
Билстрой ЖШС-нің өндірістік базасы Өскемен қаласының батыс бөлігінде Халықтар достастығы көшесі, 35 мекенжайында орналасқан [2].
Нары қтық экономикаға, яғни өзін-өзі қаржыландыруға көшу нәтижесінде, кәсіпорын автомобильдер паркінің санын қысқартуға мәжбүр болды. Соңғы 4 жыл ішінде техника күрделі жөндеуден өткенімен, бірақ сонда да оны әлі жасап үлгермеген машиналар қалып қояды.
Автомобильдер паркінің жастық құрылымын талдау қазіргі сәтте кәсіпорында одан әрі пайдалану үшін жарамды болатын 59 автомобильдер бар екендігін көрсетеді, бұл кәсіпорынның автомобильдер паркінің жалпы санының 93%-ын құрайды. Олардың ішінде 55 автомобиль техникалық жарамды күйінде, жарамды автомобильдердің жалпы санынан 4 автомобиль күрделі жөндеуді қажет етеді [2].
Қалған 4 автомобильді де әрі қарай пайдалану мүмкін болады. Бірақ бұл автомобильдер өзінің ресурстарын пайдаланып қойғандықтан, қосалқы бөлшектерге, материалдарға және осы техникаға қызмет көрсетуге шығындардың орасан сомасын салу қажет болады. Бірақ кәсіпорынның жас болуына байланысты, оның ондай қаражаттары жоқ, бұл ескі техниканы одан әрі пайдалануды қиындатады [2].
Жоғарыда айтылғанға сүйене отырып, жылжымалы құрамның қанағатсыз күйі кезінде жұмыстың жоспарланған көлемдерін орындау күшті қиындатылған деген тұжырым жасауға болады. Бұл жағдайдан шығудың жолы автомобильдер паркін неғұрлым заманауи және үнемді автомобильдермен жаңарту немесе жөндеу базасын жөндеу мен жетілдіру және автомобильдер пракін жақсы күйге келтіру болуы мүмкін. Бірақ кәсіпорында жаңа техниканы сатып алуға мүмкіндік жоқ. Бір амал қалады - жөндеу базасын үнемі жетілдіру және автомобильдердің жарамды күйін қолдау. Ол үшін қолданыстағы жабдыққа техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарын уақтылы жүргізу қажет [2].
Соңғы 4 жыл ішінде автомобильдер санының қалай өзгеріп жатқандығын талдап, автомобильдер паркі 19%-ға дерлік азайды деп айтуға болады. Осылайша, егер 2017 жылы паркте 75 бірлік болса, онда 2020 жылдың 1 қаңтарына қарай барлығы 63 бірлік бар, олардың екеуі шығынға шығаруға жатады.
Кәсіпорынның өндірістік базасы 100 бірлік жүк автомобильдеріне есептелген. Базаның аумағында: өндірістік корпус, ЖЖМ қоймасы, автомобильдерге арналған ашық тұрақтар, бастырма, қойма бөлмесі, эстакадасы бар автомобильдерді жуатын бекет, су құбырларының желілері бар ұңғыма, өртке қарсы резервуары бар өртке қарсы сорғы станциясы орналасқан. Жоғарыда аталған барлық бөлмелер, олардың орналасуы Билстрой ЖШС кәсіпорнының бас жоспарында 1.3-суретте көрсетілген.
1- БӨП (КПП); 2 - автомобильдерді жуу бекеті; 3- жанармай-майлау материалдары қоймасы; 4- дәнекерлеу учаскесі; 5- өндірістік ғимарат; 6- қосалқы бөлшекетр қоймасы; 7- өрт сөндіруге қарсы сорап станциясы; 8- өрт сөндіруге қарсы резервуарлар; 9- жүріс бөлігін жөндеу цехы; 10- ашық автотұрақ.
Сурет 1.3 Билстрой ЖШС бас жоспары.
1.4-суретте Билстрой ЖШС кәсіпорнының өндірістік ғимараты көрсетілген. Өндірістік корпусқа келесі жөндеу бөлімдері мен цехтар кіреді: желімдеу; аккумулыторлы бөлімдер; бөлшектеу бөлімі; агрегаттық бөлім; отын аппаратурасын жөндеу бөлімі; электр цехы; токарлық цех. Сондай-ақ, оған тұрмыстық бөлме, душ бөлмесі, диспетчер кабинеті кіреді. Сонымен қатар 1.6-суретте цехтардың жабдықтары көрсетілген, алайда, барлық бөлімдер мен цехтар жұмыстарды орындауға қажетті барлық заттармен жабдықталған деп қысқаша айтуға болады. Жұмыс бөлмелерінде түнгі мезгілдегі жарықтандыру ескерілген, ал тәуліктің күндізгі кезінде бөлмелерде табиғи жарықтандыру болуы мүмкін. Бөлмелерді желдету үшін оларда ауа сорғыштар орнатылған [2].
Кәсіпорынның өндірістік-техникалық базасының күйін талдау техникамен жабдықталудың жеткілікті жоғары деңгейде екенін көрсетеді. Бірақ сонда да түзетулер қажет. Олардың мүмкіндіктерін кеңейту үшін кейбір өндірістік цехтарды қайта құруды ұсынуға болады. Бұл бөгде ұйымдарды тартусыз кәсіпорында қолда бар техникаға қызмет көрсетуге және жөндеуге мүмкіндігі болу үшін қажет.
1- директор бөлмесі; 2- бухгалтерия; 3- тұрмыстық бөлмелер; 4- жуыну бөлмесі;
5- аккумуляторлық учаске; 6- электрлік цех; 7- токарлық учаске; 8- желімдеу цехы;
9- автомобильдерді шашып-жинау учаскесі; 10- жанармай аппаратураларын жөндеу цехы; 11- агрегаттар учаскесі; 12- бөшектер, түйіндер және агрегаттар қоймасы.
Сурет 1.4 Өндірістік ғимарат жоспары.
Кәсіпорында барлық дерлік техниканың жұмыс мерзімі 10 жылдан көп, сондықтан ол жиі істен шығады және жөндеуді қажет етеді. Негізгі уақытты бөлшектеу-құрастыру бөлімшесінде агрегаттар мен тораптарды әзірлеу мен құрастыру алып отыр. Бұл операцияға жабдықтың жеткіліксіз жабдықталуына байланысты көп уақыт жұмсалады. Бұл біздің назарымызды тартады. Демек, автомобильдердің негізгі тораптары мен агрегаттарын әзірлеуге және құрастыруға арналған арнайы әмбебап жабдықты енгізу қажет [2].
1.4.1 Агрегаттар учаскесін талдау
Агрегаттар учаскесі автомобильдердің тораптарын, агрегаттарын бөлшектеу мен құрастыру үшін арналған.
Агрегаттық бөлімшенің ауданы 80 м2 құрайды. Онда келесі жабдықтар орнатылған: арқалық-кран; шеберүстелі; бөлшектерді жууға арналған ванна; сүрту материалдары салынған жәшік; құрал-саймандары бар шкафтар; үстел; бөлшектеу-құрастыру жұмыстарына арналған стенд [2,3].
1.5-суретте көрсетілгендей, бұл бөлімшенің жабдықталуы жеткілікті деңгейде, бірақ өзінің кемшіліктері де бар. Мысалы, орынның жетіспеушілігі. Орынның жетіспеушілігі агрегаттар, тораптар және бөлшектер бар қойманың бөлмесінде орын алады. Сондықтан, бөлімшенің мүмкіндіктерін арттыру үшін біз қойманы көшедегі қойма бөлмесіне көшіруді, ал бөлмені 108 метрге дейін кеңейтуге және жаңа әмбебап жабдықты енгізуді ұсынамыз.
Сурет 1.5 Агрегаттар учаскесінің жоспары.
Тәжірибе көрсеткендей, жөндеу жұмыстарын жүргізу кезіндегі негізгі шығындар бөлшектеу-құрастыру операцияларына келеді.
1.5 Дипломдық жобаның мақсаты мен міндеттері
Дипломдық жобаның мақсаты автомобильдерді техникалық пайдалануды және жөндеуді дұрыс ұйымдастыру арқылы Билстрой ЖШС-дағы өндірістік міндеттерді шешу болып табылады.
Автомобильдер паркінің, өндірістік-техникалық базаның және өндірістік қызметтің күйіне жасалған талдаудан соңғы төрт жылда техникалық дайындық пен паркті пайдалану, тасымалдаулар мен жүк айналымы коэффициенттері сияқты көрсеткіштер айтарлықтай төмендегенін көрініп тұр. Бұл техникалық-экономикалық көрсеткіштер, біріншіден, автомобильдердің ескіруіне және автомобильдерге қызмет көрсету мен жөндеу уақытылы өткізілмеуіне, екіншіден, тапсырыстардың азаюына байланысты төмендеді.
Сондықтан кәсіпорында қойылған мақсаттарға жету үшін агрегаттар учаскесін қайта құруымыз қажет. Ол үшін өндірістік бағдарламаны, өндірістік учаскелер мен бөлімшелердің жұмыс режимдерін, қажетті жұмысшылар санын және т.б. есептеу керек. Ал есептеулердің нәтижелері бойынша тиісті тұжырымдарды жасау және кемшіліктерді жою керек.
2 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу және диагностикалау бойынша жұмыстарды жоспарлау
2.1 Билстрой ЖШС үшін автомобильдерді ТҚК және АЖ кезеңділігі мен еңбек сыйымдылығын түзету
ТҚК және КЖ кезеңділігі, сондай-ақ ТҚК және АЖ еңбек сыйымдылығы бекітілген ережеге сәйкес белгіленеді.
Мысалы: жүк автомобильдері үшін, OНТП-01-86 сәйкес келесі кезеңділікті белгілейміз:
- TҚК-1 - 3000 км жүріс;
- TҚК-2 - 12000 км жүріс.
КЖ кезеңділігін автомобильдердің әрбір моделі үшін бөлек белгілейміз және бастапқы деректер кестесіне (2.1-кесте) енгіземіз. Одан басқа, автомобильдердің әрбір тобы бойынша, [8] сәйкес, ТҚК және АЖ-ны өткізудің еңбек сыйымдылығын белгілейміз және оны осы кестеге енгіземіз.
Бастапқы деректерге ие бола отырып, біздің автокөлік кәсіпорнындағы автомобильдерді пайдалану жағдайлары үшін деректердің түзетуін жасаймыз.
а) табиғи-климаттық жағдайлары - салқын, ылғалды аудан;
б) автомобильдерді пайдалану ауданы - қала аумағы.
Осы деректердің негізінде, автомобильдерді пайдалану жағдайлары ІІІ санатқа жатады.
в) жылжымалы құрамның пайдаланудан бастап орташа жүрісі жүріс кезеңділігінен күрделі жөндеуге дейінгі үлестерде - 1,0 ... 1,25 тең.
г) техникалық үйлесімді топтардың саны тең;
д) автомобиль кәсіпорнындағы автомобильдер саны - 63 бірлік.
Осы шарттарды ескере отырып, [8] негізінде, ағымдағы жөндеу, техникалық қызмет көрсету және күрделі жөндеу үшін қажетті түзету коэффициенттерін анықтаймыз.
Сонымен қатар, ТҚК және АЖ-ны өткізудің еңбек сыйымдылығын анықтаған кезде жылжымалы құрамның модельдері арасындағы айырмашылықты, атап айтқанда: базалық модельдерді, арнайы автомобильдерді, ершікті тартқыштарды ескереміз. Барлық табылған коэффициенттер 2.1-кестеге енгіземіз. Содан кейін сәйкес коэффициенттерді көбейту арқылы алдағы есептеулерде қолданатын нәтижелеуші коэффициенттерді анықтаймыз.
Мысалы, КрАЗ-258 тартқыш автомобильдері тобы үшін ТҚК-1, ТҚК-2 және КЖ өткізу кезеңділігі келесіні құрайды [8]:
Кесте 2.1
TҚК және Ж кезеңділігі мен еңбек сыйымдылығы түзутудің қабылданған коэффициенттері [8.9]
Түзету коэффициенттерінің түрлері
Түзету коэффициенті
ЗиЛ-130 автокраны
МАЗ-500 автокраны
КрАЗ-258 тартқышы
КрАЗ-258 бетон тасығышы
КамАЗ-5511 бетон тасығышы
ЗиЛ-130 автомұнарасы
ГАЗ-52-12 автоқұйғышы
КамАЗ-5511 автоөзіаударғыш
КрАЗ-258 автоөзіаударғыш
Борттық ЗиЛ-130
ГАЗ-53А техникалық көмек
ТҚК кезеңділігі
К1
-
-
0,8
0,8
0,8
-
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
К3
-
-
0,9
0,9
0,9
-
0,9
0,9
0,9
0,9
0,9
Кп-то
-
-
0,72
0,72
0,72
-
0,72
0,72
0,72
0,72
0,72
КЖ кезеңділігі
К1
-
-
0,8
0,8
0,8
-
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
К2
-
-
0,95
1,05
1,05
-
0,85
0,85
0,85
1,0
0,9
К3
-
-
0,9
0,9
0,9
-
0,9
0,9
0,9
0,9
0,9
Кп-кр
-
-
0,684
0,75
0,75
-
0,61
0,61
0,61
0,72
0,64
ТҚК еңбек сыйымды-лығы
К2
-
-
1,1
1,15
1,15
-
1,1
1,15
1,15
1,15
1,15
К5
-
-
1,2
1,2
1,2
-
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
Ктр-то
-
-
1,32
1,38
1,38
-
1,32
1,38
1,38
1,38
1,38
АЖ еңбек сыйымды-лығы
К1
-
-
1,2
1,2
1,2
-
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
К2
-
-
1,1
1,15
1,15
-
1,1
1,15
1,15
1,15
1,15
К3
-
-
1,1
1,1
1,1
-
1,1
1,1
1,1
1,1
1,1
К4
-
-
1,3
1,1
1,1
-
1,0
1,2
1,2
1,0
1,0
К5
-
-
1,2
1,2
1,2
-
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
Ктр-тр
-
-
2,26
2,0
2,0
-
1,74
2,18
2,18
1,82
1,82
ТҚК-2 және АЖ-ны өткізудің түзетілген нормативті еңбек сыйымдылығы келесіні құрайды [8]:
адам.сағ; адам.сағ;
адам.сағ; адам.сағ.
2.2 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету және жөндеу санын анықтау
Жөндеу әрекеттерінің саны келесі формулалармен анықталады [8]:
(2.1)
(2.2)
(2.3)
(2.4)
Мысалы, КрАЗ-258 тартқыш автомобилінің тобы үшін жылына жөндеу әрекеттерінің саны келесіні құрайды [8]:
Машиналардың қалған топтары бойынша есептеуді ұқсас түрде жасаймыз және және 2.2-кестеге енгіземіз.
2.3 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету және жөндеу бойынша жұмыстардың жылдық көлемін есептеу
КҚК, ТҚК-1, ТҚК-2 бойынша жұмыстардың жылдық көлемі TҚК санын олардың еңбек сыйымдылығына көбейтумен, ал АЖ бойынша жұмыстардың жылдық көлемі жүрістің жиынтық көлемін 1000 км жүріске АЖ еңбек сыйымдылығына көбейтумен анықталады [8]:
адам.сағ. (2.5)
адам.сағ. (2.6)
адам.сағ. (2.7)
адам.сағ. (2.8)
мұндағы
, , , - жұмыс түрлері бойынша жылдық көлем, адам.сағ.
, , - ТҚК-ның жылдық саны;
tео, t1, t2, tтр - ТҚК және АЖ-ның нормативті түзетілген меншікті еңбек
сыйымдылығы, адам.сағ.
Мысалы: КрАЗ-258 тартқыш автомобильдерінің тобы үшін [8,9]:
адам.сағ.
адам.сағ.
адам.сағ.
адам.сағ.
Автомобильдердің қалған топтары бойынша КҚК, TҚК-1, TҚК-2 және АЖ жұмыстарының жылдық көлемін ұқсас түрде анықтаймыз, нәтижелерді 2.2-кестеге енгіземіз.
Сонымен қатар, ұқсас түрде қосалқы жұмыстардың көлемін анықтаймыз. Бұл кәсіпорынның өзіне-өзі қызмет көрсету бойынша жұмыстар, көліктік жұмыстар, автомобильдерді айдау, материалдық құндылықтармен жұмыс істеу, аумақты жинастыру және басқа жұмыстар.
Қосалқы жұмыстардың көлемін автомобильдерді ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың жиынтық көлемінен 20-30%-ға тең деп қабылдаймыз [8,9]:
адам.сағ. (2.9)
біздің жағдайда [8.9]:
адам.сағ.
Осы жұмыстардың ішінен кешенді АКК үшін кәсіпорынның өзіне-өзі қызмет көрсету бойынша жұмыстарды 50%-ға тең деп қабылдаймыз [8].
адам.сағ. (2.10)
мұндағы
Твс - қосалқы жұмыстардың көлемі, адам.сағ.
адам.сағ.
Машиналардың қалған топтары үшін есептеулерді ұқсас түрде жасаймыз және 2.2-кестеге енгіземіз.
Кесте 2.2
ТҚК және Ж кезеңділігі мен еңбек сыйымдылығының түзетілген мәндері
№
Марклар мен модельдер
Саны, дана
Өткізу кезеңділігі, мың км
Өткізу еңбек сйымдылығы, адам-сағ
1 авто-мобильге жылдық жүріс, мың км
Жиынтық жүріс, Lжыл, мың км
КЖ
ТҚК-2
ТҚК-
1
КҚК км
КҚК
ТҚК-1
ТҚК-2
АЖ
1
ЗиЛ-130 автокраны
12
5000
250
50
АЖ 1000
_
6
24
620
-
-
2
МАЗ-500 автокраны
3
5000
250
50
АЖ 1000
_
7
28
710
-
-
3
КрАЗ-258 тартқышы
2
171
8,64
2,16
150
0,66
4,62
19,4
14,1
31,5
63
4
КрАЗ-258 бетон тасығышы
4
189
8,64
2,16
170
0,69
4,83
20,5
12,4
35,7
142,8
5
КамАЗ-5511 бетон тасығышы
5
264
8,64
2,16
200
0,69
4,69
20,0
17,0
44,0
220
6
ЗиЛ-130 автокраны
3
5000
250
50
АЖ
1000
_
5
20
540
-
-
7
ГАЗ-52-12 автоқұйғыш
4
107
8,64
2,16
120
0,72
3,3
13,5
6,6
25,2
100,8
8
КамАЗ-5511 автоөзіаудар
11
214
8,64
2,16
200
0,69
4,7
20,0
18,6
43,0
473
9
КрАЗ-258 автоөзіаудар
9
153
8,64
2,16
180
0,69
4,83
20,3
13,5
38,25
344,2
10
Борттық ЗиЛ-130
5
144
11,5
2,88
200
0,62
3,72
14,9
7,3
45,0
225
11
ГАЗ-53А техни-калық көмек
5
113,4
8,64
2,16
120
0,58
3,0
12,5
6,74
24,6
123
Сонымен қатар, әр топ бойынша автомобильдердің жылдық жүрісін келесі формуламен анықтаймыз [8,9]:
мұндағы
Аи - топтағы автомобильдердің тізімдік құрамы;
ℓсс - орташа тәуліктік жүріс, км;
αТ - автомобильдер тобының техникалық дайындық коэффициенті;
- құрамның жұмыс ұзақтығы, жыл ішінде желідегі үлеспен:
күн деп қабылдаймыз [8]
Кесте 2.3
Автомобильдерге ТҚК және АЖ жасаудың жылдық жоспары
№
Автокөліктер маркалары
Саны
Жылдық қосынды жүріс мың км.
Кезеңділіктер, мың км.
Бір жылдағы әсер етулер саны
Әсер етулердің еңбексыйымдылықтары, адам-сағат
АЖ
ТҚК-2
ТҚК-1
АЖ
ТҚК-2
ТҚК-1
КҚК
КҚК
ТҚК-1
ТҚК-2
АЖ
1
ЗИЛ 130 автокраны
12
-
5000
250
50
-
36
180
2082
2082
1152
864
7440
2
МАЗ 500 автокраны
3
-
5000
250
50
-
9
51
547
547
315
84
2130
3
КрАЗ 258 тартқышы
2
63
171
8,64
2,16
-
6
22
392
258
101
116
888
4
КрАЗ 258 бетонтасығыш
4
142,8
189
8,64
2,16
-
16
50
774
534
234
324
1760
5
КамАЗ 5511 бетонтасығыш
5
220
264
8,64
2,16
-
25
75
1000
690
351
500
3740
6
ЗИЛ 130 автовышкасы
3
-
5000
250
50
-
9
144
555
249
255
180
1620
7
ГАЗ-52 автозаправщигі
4
100,8
107
8,64
2,16
-
8
36
796
573
118
108
665
8
КамАЗ 5511
11
473
214
8,64
2,16
-
44
165
2156
1487
775
880
8797
9
КрАЗ 258
9
344,2
153
8,64
2,16
-
36
117
1759
1213
565
730
4646
10
ЗИЛ 130 бортты
5
225
144
11,5
2,88
-
15
75
1035
641
279
223
1642
11
ГАЗ-53 тех. көмек
5
123
113,4
8,64
2,16
-
10
55
960
556
165
125
829
Мысалы, КрАЗ-258 тартқыш автомобильдері үшін жиынтық жылдық жүріс келесіні құрды:
Автомобильдердің қалған топтары бойынша есептеуді ұқсас түрде жасаймыз және 2.3-кестеге енгіземіз.
КҚК-ні өткізу кезеңділігін орташа тәуліктік жүріске тең қабылдаймыз, сондықтан 2.3-кестеде келтірілген кезеңділікті орташа тәуліктік жүріс бойынша түзету керек.
Мысалы, КрАЗ-258 тартқыш автомобильдері үшін [8.9]:
LЕО = 150 км = ℓсс
Автомобильдердің келесі топтары бойынша қалған есептеулерді ұқсас түрде жасаймыз және 2.3-кестеге енгіземіз.
2.4 Арнайы автомобильдер үшін жылдық жұмыс режимдерін есептеу
Арнайы автомобильдер үшін автомобильдердің жұмыс режимі мото-сағаттарда анықталады. Сондықтан, автомобильдердің кейбір топтары үшін жылдағы атқарым келісі формуламен анықталады [8.9]:
мсағ (2.11)
мұндағы
Dр - бір жылда желідегі жұмыс күндері,
tсм - ауысымның ұзақтығы,
Ксм - коэффициент.
Бұдан әрі есептеулер үшін бізге пайдаланудан бастап атқарым қажет болады [8,9]:
ЗИЛ-130 автокраны нақты атқарым - 15980 мсағ;
МАЗ-500 автокраны нақты атқарым - 16940 мсағ;
ЗИЛ-130 автомұнарасы нақты атқарым - 13120 мсағ.
2.4.1 Жолдағы жұмыс күндерін анықтау.
Жолдағы жұмыс күндерін анықтауды тоқсан бойынша автомобильдердің әрбір тобы үшін келесі формуламен есептейміз [8,9]:
(2.12)
мұндағы
dк - тоқсандағы күнтізбелік күндердің саны;
dпв - мейрам және демалыс күндерінің саны;
dм - қолайсыз метеорологиялық жағдайлармен күндер саны;
dо - ұйымдастырушылық күтпеген себептер бойынша;
dпб - машиналарды қайта базалау;
dтор - кезеңді ТҚ және Ж орындау күндері.
Жолдағы жұмыс күндерін есептеу үшін бізге тек қолайсыз метеорологиялық жағдайлармен күндер саны ғана белгісіз емес, оларды келесі формуламен анықтаймыз [8]:
(2.13)
мұндағы
- қолайсыз метеорологиялық жағдайлармен жылдағы күндердің қайта
есептелген пайызы,
dпв - мейрам және демалыс күндерінің саны;
dк - тоқсандағы күнтізбелік күндердің саны;
Мысалы, ЗИЛ-130 автокраны автомобильдер тобы үшін [8,9]:
Қалған автомобильдер үшін есептеулерді ұқсас түрде жасаймыз және оларды 2.4-кестеге енгіземіз.
Ұйымдастырушылық күтпеген себептер бойынша күндер саны келесі формуламен анықталады [7,8,9]:
(2.14)
мұндағы
dк - тоқсандағы күнтізбелік күндердің саны.
Мысалы, ЗИЛ-130 автокрандары үшін:
Қалған автомобильдер үшін есептеулерді ұқсас түрде жасаймыз және оларды 2.4-кестеге енгіземіз.
Кесте 2.4
Жылдағы жұмыс күндерін анықтау [7,8,9]
Марка және модель
Жұмыс кезеңі (тоқсан)
Күнтіз-белік күндер саны, dк
Істелген күндер саны
Жұмыс күн-дерінің саны, Dр
Жұмыс сағат-тарының саны, Ти
dпв
dм
dо
dпб
dТОиР
ЗИЛ-130 автокраны
I.
90
29
2,7
2,7
-
6,2
48,4
387,2
II.
91
28
4,1
2,7
-
6,4
49,7
397,6
III.
92
26
4,0
2,76
-
6,7
52,5
420
IV.
92
29
1,7
2,76
-
6,6
51,9
415,2
Жиыны
365
112
12,7
10,9
-
25,9
202,9
1620
МАЗ-500 автокраны
I.
90
29
2,7
2,7
-
7,2
47,4
379,2
II.
91
28
4,1
2,7
-
7,4
48,7
389,6
III.
92
26
4,0
2,76
-
7,8
51,4
411,2
IV.
92
29
1,7
2,76
-
7,7
50,8
406,4
Жиыны
365
112
12,7
10,9
-
30,1
198,3
1586,4
ЗИЛ-130 автомұнарасы
I.
90
25
2,9
2,7
-
6,6
51,8
414,4
II.
91
24
4,4
2,7
-
6,8
53,1
424,8
III.
92
22
4,3
2,76
-
7,1
55,8
446,4
IV.
92
25
1,9
2,76
-
7,1
55,2
441,6
Жиыны
365
96
13,5
10,9
-
27,6
215,9
1727,2
2.4.2 Арнайы автомобильдер үшін ТҚК және АЖ қажетті сандарын есептеу
ТҚК және Ж қажетті санын келесі формуламен анықтаймыз [7,8,9]:
(2.15)
мұндағы
tпл - айдағы жоспарланатын еңбек сыйымдылық;
tф - нақты атқарым;
П - ТҚК және Ж өткізу кезеңділігі.
Мысалы, ЗИЛ-130 автокраны автомобилі үшін [7,8,9]
2.4.3 ТҚК және Ж көлемдерін анықтау
TҚК және Ж бойынша жұмыстар көлемін (2.7)-формуламен базалық автомобильдерге ұқсас түрде анықтаймыз және кестеге енгіземіз.
Өзіне-өзі қызмет көрсету бойынша жұмыстарға: жабдықтарды жөндеу, құрылғыларды дайындау, ғимараттар мен инженерлік коммуникацияларды күту және жөндеу және т.б. кіреді [7,8,9].
Сонымен, алдыңғы есептеулердің негізінде келесіні аламыз:
Тео = 8830 адам.сағ.; Т1 = 4310 адам.сағ.; Т2 = 4134 адам.сағ.;
Ттр = 34157 адам.сағ.; Твс = 12857 адам.сағ.; Тсам = 6428 адам.сағ.
Жұмыстардың көлемдерін түрлері бойынша үлестіреміз.
Бас механика бөлімі бойынша жұмыстардың бір бөлігі тікелей өндірістік учаскелерде орындалатындықтан, осы учаскелер үшін жұмыстарды үлестіруді бірлестіріп жасаймыз.
Жұмыстардың азғана көлемі бар учаскелердегі және бекеттердегі жұмыстар түрлерінің бөлігін бір учаскеде жұмыс істеу үшін біріктіреміз.
Мысалы, қаңылтырлы-дәнекерлеу, электр-механикалық және т.б. Орындалатын жұмыстардың түрлері бойынша ТҚК және АЖ аймағының жұмыстарын бөлу 2.5-кестеде келтірілген.
Алынған деректер алдағы есептеулер үшін негіз болып қызмет етеді [7,8,9].
Осы бөлімде жүргізілген өндірістік есептеулерді бағалау нәтижелері бойынша біз 2020 жылға автомобильдерді ТҚК және АЖ-ның жылдық жоспарын әзірледік. Жұмыстардың көлемін оларды орындау орны бойынша бөлдік. Бұл үшін ТҚК мен жөндеудің еңбек сыйымдылығы мен кезеңділігі түзетілген, әсер етулер саны есептелген, бұл ТҚК және жөндеуді өткізудің барлық түрлері бойынша жиынтық еңбек сыйымдылықты есептеуге мүмкіндік берді.
Осы есептеулердің негізінде Билстрой ЖШС-да мыналар жоспарлануда: 200 - ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
_____________ Тогизбаева Б.Б.
____ ______________ 2020 ж.
ДИПЛОМДЫҚ жоба
Тақырыбы: Өскемен қаласы Билстрой ЖШС мысалында
технологиялық жабдықты жасау арқылы агрегаттар
учаскесіндегі жөндеу жұмыстарының сапасын арттыру.
Мамандық: 5В071300 - Көлік, көлік техникасы және технологиялары
Орындаған _______________ Шүренов Т.С.
қолы аты-жөні
Ғылыми жетекшісі, п.ғ.к, доцент _______________ Косыбаев Ж.З.
қолы аты-жөні
Нұр-Сұлтан 2020
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Факультет Көлік-энергетика
Мамандық 5В071300 - Көлік, көлік техникасы және технологиялары
Кафедра Көлік, көлік техникасы және технологиялары
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
___________ Тогизбаева Б.Б.
____ ______________ 2019 ж.
Дипломдық жобаны орындауға арналған
ТАПСЫРМА
Студент Шүренов Тамырлан Серікұлы
1. Жобаның тақырыбы Өскемен қаласы Билстрой ЖШС мысалында
технологиялық жабдықты жасау арқылы агрегаттар
учаскесіндегі жөндеу жұмыстарының сапасын арттыру.
ЖОО 27 қараша 2019 ж. № 1935-п бұйрығымен бекітілген.
2. Аяқталған жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі 10 маусым 2020 ж.
3. Дипломдық жобаға берілген бастапқы мәліметтер мен негізгі көрсеткіштер:
1. Дипломдық жобаны орындауға арналған кафедра тапсырмасы;
2. Билстрой ЖШС-ның жылдық есебі;
3. Дипломдық жобаны орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар;
4. Дипломдық жобада қаралуға тиісті сұрақтардың тізімі немесе дипломдық жобаның (жұмыс) қысқаша мазмұны:
1) ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ ТАҚЫРЫБЫН НЕГІЗДЕУ;
2) Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу және диагностикалау бойынша жұмыстарды жоспарлау;
3) АГРЕГАТТАР УЧАСКЕСІНДЕГІ ЖӨНДЕУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ САПАСЫН АРТТЫРУ БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАР ЖАСАУ.
5. Сызба материалдарының тізімі (негізгі сызуларды анық көрсету керек):
1) Билстрой ЖШС шаруашылық қызметін талдау (бас жоспар, өндірістік ғимарат жоспары);
2) ТҚ және жөндеу бағдарламалары мен ТҚ және жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру және жоспарлау;
3) Агрегаттар учаскесінің жоспары;
4), 5) Конструкторлық бөлім (ұсынылған стендтің жалпы көрінісі, жинақты сызбасы және бөлшектері);
6) Техникалық-экономикалық көрсеткіштер.
6. Ұсынылған негізгі әдебиеттер:
1. Қоқаев Ө.Ш., Әліпбаев Ж.Р. Автомобиль көлігіне техникалық қызмет көрсету және жөндеу. Оқу-әдістемелік құралы. - Алматы: Отан, 2015. - 246 бет
2. Напольский Г.М. Технологическое проектирование автотранспортных предприятий и станций технического обслуживания. - М.:Транспорт, 1985.-232 с.
3. Техническое эксплуатация автомобилей. Под редакцией проф. Г.В. Крамаренко. Изд.второе. - М.: Транспорт, 1982.- 488 с.
7. Жоба (жұмыс) бойынша кеңесшілер, жоба (жұмыс) бөлімдеріне тиістісін көрсету керек
Бөлім
Кеңесші
Мерзімі
Қолы
Еңбекті қорғау және өнкәсіптік экология
Маханов М.М.
Экономикалық бөлім
Каражанов А.А.
Норма бақылау
Кокаев У.Ш.
8. Дипломдық жобаның орындалу графигі
№ рн
Бөлімдердің аттары, қаралған сұрақтардың тізімі
Жұмыстың орындалу мерзімі
Ескертпелер
1
Дипломдық жобаға қажетті материалдар жинақтау
2
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ ТАҚЫРЫБЫН НЕГІЗДЕУ
3
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу және диагностикалау бойынша жұмыстарды жоспарлау БӨЛІМІ
4
АГРЕГАТТАР УЧАСКЕСІНДЕГІ ЖӨНДЕУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ САПАСЫН АРТТЫРУ БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАР ЖАСАУ
5
Ұсынылатын конструкторлық шешім
6
Технологиялық есептеулер
7
Жобаны техникалық-экономикалық негіздеу
8
Дипломдық жобаның түсініктемелік жазбасы мен графикалық материалдарын рәсімдеу
9
Дипломдық жобаны алдын ала қорғау
10
Дипломдық жобаға ғылыми жетекшінің пікірі мен рецензия алу
11
Дипломдық жобаны қорғау
Тапсырманы берген күн 26 қараша 2019 ж.
Ғылыми жетекші _____________________ Косыбаев Ж.З.
қолы
Тапсырманы орындауға алған студент _____________ Шүренов Т.С.
қолы
Мазмұны
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
6
1
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ ТАҚЫРЫБЫН НЕГІЗДЕУ ... ... ... ...
8
1.1
Билстрой ЖШС туралы жалпы мәліметтер ... ... ... ... ... ... . ...
8
1.2
Билстрой ЖШС-нің қызметін техникалық-экономикалық талдау
8
1.3
Автомобильдер паркінің құрылымдық және маркалық құрамы ... ..
10
1.4
Автокөлік кәсіпорнының өндірістік-техникалық базасын талдау ...
12
1.4.1
Агрегаттар учаскесін талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .
14
1.5
Дипломдық жобаның мақсаты мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . ..
15
2
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу және диагностикалау бойынша жұмыстарды жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. .
17
2.1
Билстрой ЖШС үшін автомобильдерді ТҚК және АЖ кезеңділігі мен еңбек сыйымдылығын түзету ... ... ... ... ... ... ...
17
2.2
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету және жөндеу
санын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
18
2.3
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету және жөндеу бойынша жұмыстардың жылдық көлемін есептеу ... ... ... ... ... ...
19
2.4
Арнайы автомобильдер үшін жылдық жұмыс режимдерін есептеу.
23
2.4.1
Жолдағы жұмыс күндерін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
23
2.4.2
Арнайы автомобильдер үшін ТҚК және АЖ қажетті сандарын есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
25
2.4.3
ТҚК және Ж көлемдерін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
26
2.5
Техникалық қызмет көрсетуді және жөндеуді ұйымдастыру ... ... .
28
2.5.1
АЖ, ТҚК және диагностикалау аймақтарының жұмыс режимі ... ..
28
2.5.2
Жұмысшылардың штаттық және технологиялық сандарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
2.5.3
Қосалқы жұмысшылар, инженерлік-техникалық жұмыскерлер және қызметшілер сандарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
31
2.5.4
Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету және ағымдағы жөндеу бекеттерін есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
32
2.5.5
Өндірістік үймереттердің қажетті аудандарын есептеу ... ... ... ...
34
2.5.6
Қоймалық және қосалқы үй-жайлардың аудандарын есептеу ... ... .
36
3
АГРЕГАТТАР УЧАСКЕСІНДЕГІ ЖӨНДЕУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ САПАСЫН АРТТЫРУ БОЙЫНША ҰСЫНЫСТАР ЖАСАУ ... ...
39
3.1
Ұсынылатын конструкторлық шешім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
39
3.1.1
Форсунканың инесі мен бүріккішін үйкелеп үшкірлеуге арналған стендтің құрылысы және жұмыс қағидаты ... ... ... ... ... ... ... ... .
39
3.1.2
Конструкторлық және тексеру есептеулері ... ... ... ... ... ... ... ...
40
3.1.3
Стендке техникалық қызмет көрсету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
46
3.1.4
Стендте жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік техникасы ... ... ... ... ..
47
3.1.5
Стендтің тиімділігін техникалық-экономикалық бағалау ... ... ... ..
47
3.2
Технологиялық есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
48
3.2.1
Форсункаларды құрастырудың технологиялық процесін сипаттау..
48
3.2.2
КИ 3333 стендінде форсунканы реттеу процесін сипаттау ... ... ...
50
3.2.3
Стендте форсунканы реттеу процесін сипаттау ... ... ... ... ... ... ..
51
3.2.4
Форсунканы құрастыру мен сынау операцияларына уақытты хронометраждау ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
52
3.2.5
Бір форсунканы құрастыруға және сынауға технологиялық процестің өзіндік құны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
53
3.3
Жобаны техникалық-экономикалық негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ..
55
3.3.1
Бастапқы мәліметтер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..
55
3.3.2
Агрегаттар учаскесіндегі негізгі құралдардың құнын және қосымша күрделі салымдарды анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ...
56
3.3.3
Күрделі салымдарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
56
3.3.4
Пайдалану шығыстарын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
58
3.3.5
Агрегаттар учаскесін қайта құрудан болатын жылдық
үнемдеуді анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
59
3.3.6
Жобаның техникалық-экономикалық көрсеткіштерін анықтау ... ..
60
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
62
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
63
КІРІСПЕ
Еліміздің автомобиль шаруашылығы жылдан-жылға жаңа, заманауи, күрделірек, жоғары төзімді, өнімді және үнемді техникамен жарақтандырылуда. Автокөлік құралдарының саны артып келеді, жүк-жолаушы ағыны үнемі өсуде. Автомобиль паркінің сандық өсуімен бірқатар оның сапасы да өзгеруде, конструкциясы жағынан заманауи машиналар мен оларға қызмет көрсетудің техникалық құралдары енгізілуде [1].
Көлік біздің Қазақстанның өмірінде маңызды рөл атқарады. Бір жағынан, бұға елдің орасан үлкен аумағы (2725 мың км[2]), оның халықының төмен тығыздығы (орта есеппен 6 адам\км[2]) және шикізаттық және өндірістік ресурстардың бытыраңқылығы себепші болған. Мұндай жағдайда көліктік-коммуникациялық кешен (ККК) елдің экономикалық қана емес, сондай-ақ саяси қызметін де қамтамасыз етеді.
Автомобиль көлігі мемлекеттің ККК-ның ажырамас және құраушы бөлігі болып табылады. Ол:
- ең үлкен таралуымен және қол жетімділігімен;
- жоғары маневрлігімен және жүктер мен жолаушыларды жеткізу жылдамдығымен;
- жүкпен қандай болса да қосымша аралық операцияларды өткізусіз тасымалдауды жүзеге асыру мүмкіндігімен;
- қашықтықтарға іс-жүзінде баламасыз қызметтерді көрсетумен (қала ішіндегі және қала маңындағы, ауылдық жердегі тасымалдар);
- өндірісте де, қызметтер саласында да әртүрлі технологиялық процестерге бейімделудің жоғары дәрежесімен;
- капиталдардың салыстырмалы жоғары емес сыйымдылығымен сипатталады.
Осы жағдайлардың салдарынан автомобиль көлігі, қиыстырылған және мультимодальды тасымалдарды қосқанда, барлық заманауи көліктік технологиялардың ажырамас бөлігі ретінде қарастырылады. Әлемдік, ал енді отандық тәжірибе көрсеткендей, автомобиль көлігі сұраныс пен ұсыныстың нарықтық теңгерімінде жұмыс істеуге барынша бейімделген. Қазақстанда мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру бірінші кезекте ККК-ның нақты осы секторында іске асырылғаны кездейсоқ емес. Қазіргі сәтке қарай мұнда көліктік қызметтерді көрсету кезінде, сондай-ақ саланың өзінде қызметті техникалық қамтамасыз етуде нарықтық қатынастардың ең үлкен тәжірибесі жинақталған.
Автомобиль паркін пайдалану саласындағы ең маңызды міндеттердің бірі автомобильдерге техникалық қызмет көрсетуді және жөндеуді ұйымдастыруды одан әрі жетілдіру, жұмысқа қабілеттілігін арттыру және сонымен бірге жүктер мен жолаушыларды тасымалдаудың өзіндік құнын төмендету болып табылады.
Автомобильдерді техникалық пайдалану тиімділігін арттырудағы маңызды және анықтаушы іс-шаралар автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен жөндеуді кешенді механикаландыру және автоматтандыру, заманауи бақылау-диагностикалық жабдықтарды және ғылыми-зерттеулердің нәтижелерін енгізу арқылы АКК-ның өндірістік базасын жетілдіру болып табылады [1].
Гараждық процестерді механикаландырудың өзіне тән ерекшелігі автомобильдерді және оның компоненттерін ТҚК, диагностикалау және жөндеу кезінде қолданылатын технологиялық әдістер мен құралдардың алуан түрлігі болып табылады. Бұл ерекшелік AКК-да, едәуір бөлігі стандартты емес, яғни өнеркәсіппен шығарылмайтын, әртүрлі түрдегі және типті жабдықтардың көп мөлшерін пайдалануды шарттайды.
TҚК-АЖ өндірістік процестерін механикаландыру операцияларды орындау уақыты мен жөндеу жұмысшыларының санын азайтуға, механикалық себептер бойынша ЖКО-ларды азайтуға, жанармай шығынын азайтуға, ауыр қол және қауіпті жұмыстардың көлемдерін азайтуға, жұмыстардың сапасы мен еңбек жағдайларының жайлылығын жоғарылатуға мүмкіндік береді.
Дипломдық жобада Билстрой ЖШС-нің бөлімшелерін қайта құру үшін барлық қажетті есептеулер орындалған.
Қойылған мақсатты шешу үшін жеке міндеттер шешілген:
- соңғы 4 жылдағы өндірістік-шаруашылық қызметінің талдауы орындалған;
- автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен жөндеу бойынша жұмыстарды жоспарлау орындалған;
- ағымдағы жөндеу мен техникалық қызмет көрсету аумақтарының техникалық есептеулері орындалған, әр түрлі маркалы автомобильдердің дискілерін баспақтап шығаруға арналған әмбебап стенд жаңартылған;
- ұсынылатын іс-шаралардың техникалық-экономикалық бағалауы орындалған;
- еңбекті, қоршаған ортаны қорғау және азаматтық қорғаныс бойынша іс-шаралар әзірленген.
1 ДИПЛОМДЫҚ ЖОБАНЫҢ ТАҚЫРЫБЫН НЕГІЗДЕУ
1.1 Билстрой ЖШС туралы жалпы мәліметтер
Билстрой ЖШС кәсіпорны Өскемен қаласындағы Химстрой тресінің УМР-3 ұйымының банкроттығы нәтижесінде пайда болды [2,3].
1982 жылы Химстрой тресінің құрылыс бригадалары алғашқы әкімшілік-тұрмыстық ғимараттарды, жөндеу шеберханаларын және мұнай өнімдері қоймасының тұрғызуға кірісті [2].
1985 жылы ғимараттардың құрылысы аяқталып, оларды жабдықтармен толтыру басталды. Сонымен қатар, базада соның өзінде 68 бірлік машиналар паркі болды.
УМР-3 ұйымы негізінен химия өнеркәсібінің объектілерін салу үшін, сонымен қатар тұрғын үйлерді салу үшін құрылған.
1985 жылдан бастап 1990 жылға дейінгі аралықта УМР-3 айтарлықтай бай техникалық базаға, жұмысшылар мен инженерлердің жоғары деңгейіне ие болды.
Бірақ Кеңес Одағының ыдырауына байланысты 1991 жылдан бастап база тез кері кете бастады; кемімелі құрылысқа тапсырыстардың төмендеуінен болды. Осыған байланысты 1998 жылы УМР-3 кәсіпорны толық банкроттыққа ұшырады және оның орнында Билстрой жауапкершілігі шектеулі серіктестігі ұйымдастырылды.
Билстрой ЖШС Өскемен қаласының солтүстік-батыс торабының батыс бөлігінде орналасқан 2 гектар жерді алып отыр. Базаның ауданы өлшемдері: ұзындығы - 250 м; ені 80 м болатын төртбұрышты пішінге ие болады.
Билстрой ЖШС кәсіпорнын ешкімге тәуелсіз болмайтын дербес кәсіпорын ретінде сипаттауға болады, оның құрамына мыналар кіреді: 63 бірліктен тұратын автомобиль техникасының паркі; өзінің де, қала тұрғындарының да техникасын жөндеу үшін жабдықталған жөндеу шеберханалары. Кәсіпорында барынша аз, бірақ кәсіптік тұрғыда өте жоғары деңгейдегі адамдар жұмыс істейді.
УМР-3 банкроттықтан кейін кәсіпорынға мұрағатқа берілген барлық жабдықтарды қалпына келтірілген және шаруашылық есеп қаланың кәсіпорынымен үшін жалға беріледі.
Кәсіпорын жас болғандықтан, осыған байланысты, ол шамалы ғана тапсырыстарға ие болады, сондықтан жұмысшылар бірнеше жұмыс орындарында жұмыс істеуге мәжбүр болады.
1.2 Билстрой ЖШС-нің қызметін техникалық-экономикалық талдау
Жаңа экономикалық жағдайларда барлық өндірістік қорларды пайдаланудың, оның ішінде үлесіне тасымалдардың жалпы санының 90%-ы келетін автомобиль көлігін пайдаланудың тиімділігін күрт жоғарылату талап етіледі. Алайда, қазіргі уақытта паркті пайдалану тиімділігі өте төмен болып қалып отыр. Тасымалдардағы көлікті пайдаланудың бағалық көрсеткіштерінің қолданыстағы жүйелері және жұмысты төлеу нарықтық экономикаға көшуге мүмкіндік туғызбайды және түбегейлі өзгерісті талап етеді. Автокөлік бір ауысымда жұмыс істейді және нарядтағы орташа ұзақтығы 9,4 сағатты құрайды. Көліктік шығындар орасан үлкен [2,3].
1.1-кестеде кәсіпорынның соңғы 4 жылдағы негізгі көрсеткіштері келтірілген.
Кесте 1.1
Билстрой ЖШС жұмысының көрсеткіштері [2]
Реттік №
Көрсеткіштер
Өлшем бірлігі
Жылдар
2016
2017
2018
2019
1
Жүк айналымы
мың тг.км
2242,67
2594,83
2490,45
2400,68
2
Пайдалану шығыстары
мың теңге
3480
4560
5980
5960
3
Орташа айлық жалақы
теңге
83195
94052
95501
116573
4
Техникалық дайындық коэффициенті
-
0,81
0,86
0,84
0,83
5
Паркті пайдалану коэффициенті
-
0,71
0,74
0,75
0,73
6
Автомобильдер паркінің тізімдік құрамы
бірлік
75
68
66
64
1.1-кестенің талдамасы барлық көрсеткіштер бойынша құлдырау жүріп келетінен көрсетеді. Атап айтқанда, соңғы 4 жылда тасымалдар көлемі 85%-ға төмендеді және 2800,4 мың теңгені құрады. Жүк айналымы, өз кезегінде, 75%-ға төмендеді және 2400,68 мың тонна км құрады [2].
Пайдалану шығыстарының өсуі байқалады, ол 5960,0 мың теңгені құрды, бұл 2018 жылмен салыстырғанда 50%-ға көп болды. Пайдалану шығыстарының көбеюі негізінен қосалқы бөлшектерге және жылжымалы құрамға ТҚК және Ж бойынша барлық қызметтер түрлеріне бағалардың өсуі есебінен болады.
Техникалық дайындық пен машиналар паркін пайдалану коэффициенттері айтарлықтай төмендеді. Бұл коэффициенттердің төмендеуі жыл сайын болып отыратын автомобильдердің ескіруіне байланысты болды.
Жоғарыда айтылғандай, парктің өзі де өзгеріске ұшырады. Соңғы жылдары автомобильдердің тізімдік құрамы 12,5%-ға төмендеді және 2019 жылдың 1 қаңтарына қарай 64 бірлікті құрады [2].
Мекеменің техникалық дайындық коэффициенті мен паркті пайдалану коэффициентінің өзгеру динамикалары 1.1-1.2-суреттерде көрсетілген.
Сурет 1.2 Техникалық дайындық коэффициентінің өзгеру динамикасы.
Сурет 1.2 Паркті пайдалану коэффициентінің өзгеру динамикасы.
1.3 Автомобильдер паркінің құрылымдық және маркалық құрамы
Билстрой ЖШС-да түгендеу нәтижелері бойынша 2020 жылдың 1 қаңтарына қарай теңгерімінде 63 бірлік әртүрлі автомобльдер бар. Автомобильдер паркі әртүрлі маркалы болып табылады. Ең көп санын мына автомобильдер құрайды: ЗИЛ-130 (автокран) - 12 дана; КамАЗ-5511 автоөзіаударғыштар - 11 дана және КрАЗ-258 - 9 дана.
Жылжымалы құрам паркінің бір бөлігі ескірген болып табылады, қызмет ету мерзімі 10 жылдан асады. Бірақ кәсіпорынның барлық экономикалық қиындықтарына қарамастан, техниканы 25%-ға жөндеу және оны жақсы жағдайда ұстау мүмкіндігі табылды.
Билстрой ЖШС-нің автомоблильдер паркі 54%-ға дизельді қозғалтқышы бар автомобильдерден және 46%-ға бензин қозғалтқыштары бар автомобильдерден тұрады.
Парктегі машиналардың жалпы санынан негізгі маркалар ЗИЛдар, КрАЗдар және MAЗдар және олардың базасындағы арнайы машиналар болып табылады.
Кәсіпорындағы парктің құрамы машиналардың түрлері мен маркалары бойынша алуан түрлі, олардың тізбесі 1.2-кестеде келтірілген.
Кесте1.2
Билстрой ЖШС-нің автомобильдер паркінің құрылымдық құрамы [2]
Рет №
Автомобильдің маркасы
Автомо-бильдер саны, бірл.
Отын шығысының желілік нормасы, л100 км
Жүріс, мың км.
атқарым, мың мото-сағ
1
ЗиЛ-130 автокраны
12
31
6,0
2
МАЗ-500 автокраны
3
22
1,8
3
КрАЗ-258 тартқышы
2
50
75
4
КрАЗ-258 бетон тасығышы
4
41
140
5
КамАЗ-5511 бетон тасығышы
5
27
250
6
ЗиЛ-130 автомұнарасы
3
31
1,5
7
ГАЗ-52-12 автоқұйғышы
4
21
120
8
КамАЗ-5511 автоөзіаударғыш
11
28
330
9
КрАЗ-258 автоөзіаударғыш
9
41
270
10
Борттық ЗиЛ-130
5
31
250
11
ГАЗ-53А техникалық көмек
5
24
150
Барлық автомобильдер
к.29д.34
-
5201065
1.2-кестеде 2020 жылға мұнай өнімдеріне сұранысты есептеу үшін қажетті деректер келтірілген. Шығындардың желілік нормалары қозғалтқыштарға техникалық сипаттамалардан, ал орташа жылдық жүріс кәсіпорынның статистикалық деректері бойынша алынған. Автокрандар мен автомұнаралар бойынша есептеу үшін мото-сағаттармен атқарымды қабылдады [2,3].
Билстрой ЖШС-нің қалыпты жұмыс істеуі және шаруашылық қажеттіліктерді қанағаттандыруы үшін орташа жүріс пен жүк айналымы бойынша жоспарланған көлемдерді орындау қажет. Бұл автомобильдер паркінде орташа жүріс жылына жуық шамамен 3900 мың км құрауы керек. Сонымен бірге ең жоғары жүріс КраЗ-258 автомобильдері үшін шамамен 30 мың км, КамАЗ-5511үшін - 50 мың км, ал ЗИЛ-130 үшін - 50 мың км деп жоспарланған [2].
Бұл автомобильдер бүкіл машиналар паркінің 70%-нан көбін құрайды.
Жиынтық жылдық жүк айналымы шамамен 5,0 млн.т.км. құрауы керек. Жұмыстардың осындай көлемін орындаған кезде ғана кәсіпорынның нарықтық жағдайларда қалыпты жұмыс істеуі және күн көруі мүмкін болады.
1.4 Автокөлік кәсіпорнының өндірістік-техникалық базасын талдау
Билстрой ЖШС-нің өндірістік базасы Өскемен қаласының батыс бөлігінде Халықтар достастығы көшесі, 35 мекенжайында орналасқан [2].
Нары қтық экономикаға, яғни өзін-өзі қаржыландыруға көшу нәтижесінде, кәсіпорын автомобильдер паркінің санын қысқартуға мәжбүр болды. Соңғы 4 жыл ішінде техника күрделі жөндеуден өткенімен, бірақ сонда да оны әлі жасап үлгермеген машиналар қалып қояды.
Автомобильдер паркінің жастық құрылымын талдау қазіргі сәтте кәсіпорында одан әрі пайдалану үшін жарамды болатын 59 автомобильдер бар екендігін көрсетеді, бұл кәсіпорынның автомобильдер паркінің жалпы санының 93%-ын құрайды. Олардың ішінде 55 автомобиль техникалық жарамды күйінде, жарамды автомобильдердің жалпы санынан 4 автомобиль күрделі жөндеуді қажет етеді [2].
Қалған 4 автомобильді де әрі қарай пайдалану мүмкін болады. Бірақ бұл автомобильдер өзінің ресурстарын пайдаланып қойғандықтан, қосалқы бөлшектерге, материалдарға және осы техникаға қызмет көрсетуге шығындардың орасан сомасын салу қажет болады. Бірақ кәсіпорынның жас болуына байланысты, оның ондай қаражаттары жоқ, бұл ескі техниканы одан әрі пайдалануды қиындатады [2].
Жоғарыда айтылғанға сүйене отырып, жылжымалы құрамның қанағатсыз күйі кезінде жұмыстың жоспарланған көлемдерін орындау күшті қиындатылған деген тұжырым жасауға болады. Бұл жағдайдан шығудың жолы автомобильдер паркін неғұрлым заманауи және үнемді автомобильдермен жаңарту немесе жөндеу базасын жөндеу мен жетілдіру және автомобильдер пракін жақсы күйге келтіру болуы мүмкін. Бірақ кәсіпорында жаңа техниканы сатып алуға мүмкіндік жоқ. Бір амал қалады - жөндеу базасын үнемі жетілдіру және автомобильдердің жарамды күйін қолдау. Ол үшін қолданыстағы жабдыққа техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарын уақтылы жүргізу қажет [2].
Соңғы 4 жыл ішінде автомобильдер санының қалай өзгеріп жатқандығын талдап, автомобильдер паркі 19%-ға дерлік азайды деп айтуға болады. Осылайша, егер 2017 жылы паркте 75 бірлік болса, онда 2020 жылдың 1 қаңтарына қарай барлығы 63 бірлік бар, олардың екеуі шығынға шығаруға жатады.
Кәсіпорынның өндірістік базасы 100 бірлік жүк автомобильдеріне есептелген. Базаның аумағында: өндірістік корпус, ЖЖМ қоймасы, автомобильдерге арналған ашық тұрақтар, бастырма, қойма бөлмесі, эстакадасы бар автомобильдерді жуатын бекет, су құбырларының желілері бар ұңғыма, өртке қарсы резервуары бар өртке қарсы сорғы станциясы орналасқан. Жоғарыда аталған барлық бөлмелер, олардың орналасуы Билстрой ЖШС кәсіпорнының бас жоспарында 1.3-суретте көрсетілген.
1- БӨП (КПП); 2 - автомобильдерді жуу бекеті; 3- жанармай-майлау материалдары қоймасы; 4- дәнекерлеу учаскесі; 5- өндірістік ғимарат; 6- қосалқы бөлшекетр қоймасы; 7- өрт сөндіруге қарсы сорап станциясы; 8- өрт сөндіруге қарсы резервуарлар; 9- жүріс бөлігін жөндеу цехы; 10- ашық автотұрақ.
Сурет 1.3 Билстрой ЖШС бас жоспары.
1.4-суретте Билстрой ЖШС кәсіпорнының өндірістік ғимараты көрсетілген. Өндірістік корпусқа келесі жөндеу бөлімдері мен цехтар кіреді: желімдеу; аккумулыторлы бөлімдер; бөлшектеу бөлімі; агрегаттық бөлім; отын аппаратурасын жөндеу бөлімі; электр цехы; токарлық цех. Сондай-ақ, оған тұрмыстық бөлме, душ бөлмесі, диспетчер кабинеті кіреді. Сонымен қатар 1.6-суретте цехтардың жабдықтары көрсетілген, алайда, барлық бөлімдер мен цехтар жұмыстарды орындауға қажетті барлық заттармен жабдықталған деп қысқаша айтуға болады. Жұмыс бөлмелерінде түнгі мезгілдегі жарықтандыру ескерілген, ал тәуліктің күндізгі кезінде бөлмелерде табиғи жарықтандыру болуы мүмкін. Бөлмелерді желдету үшін оларда ауа сорғыштар орнатылған [2].
Кәсіпорынның өндірістік-техникалық базасының күйін талдау техникамен жабдықталудың жеткілікті жоғары деңгейде екенін көрсетеді. Бірақ сонда да түзетулер қажет. Олардың мүмкіндіктерін кеңейту үшін кейбір өндірістік цехтарды қайта құруды ұсынуға болады. Бұл бөгде ұйымдарды тартусыз кәсіпорында қолда бар техникаға қызмет көрсетуге және жөндеуге мүмкіндігі болу үшін қажет.
1- директор бөлмесі; 2- бухгалтерия; 3- тұрмыстық бөлмелер; 4- жуыну бөлмесі;
5- аккумуляторлық учаске; 6- электрлік цех; 7- токарлық учаске; 8- желімдеу цехы;
9- автомобильдерді шашып-жинау учаскесі; 10- жанармай аппаратураларын жөндеу цехы; 11- агрегаттар учаскесі; 12- бөшектер, түйіндер және агрегаттар қоймасы.
Сурет 1.4 Өндірістік ғимарат жоспары.
Кәсіпорында барлық дерлік техниканың жұмыс мерзімі 10 жылдан көп, сондықтан ол жиі істен шығады және жөндеуді қажет етеді. Негізгі уақытты бөлшектеу-құрастыру бөлімшесінде агрегаттар мен тораптарды әзірлеу мен құрастыру алып отыр. Бұл операцияға жабдықтың жеткіліксіз жабдықталуына байланысты көп уақыт жұмсалады. Бұл біздің назарымызды тартады. Демек, автомобильдердің негізгі тораптары мен агрегаттарын әзірлеуге және құрастыруға арналған арнайы әмбебап жабдықты енгізу қажет [2].
1.4.1 Агрегаттар учаскесін талдау
Агрегаттар учаскесі автомобильдердің тораптарын, агрегаттарын бөлшектеу мен құрастыру үшін арналған.
Агрегаттық бөлімшенің ауданы 80 м2 құрайды. Онда келесі жабдықтар орнатылған: арқалық-кран; шеберүстелі; бөлшектерді жууға арналған ванна; сүрту материалдары салынған жәшік; құрал-саймандары бар шкафтар; үстел; бөлшектеу-құрастыру жұмыстарына арналған стенд [2,3].
1.5-суретте көрсетілгендей, бұл бөлімшенің жабдықталуы жеткілікті деңгейде, бірақ өзінің кемшіліктері де бар. Мысалы, орынның жетіспеушілігі. Орынның жетіспеушілігі агрегаттар, тораптар және бөлшектер бар қойманың бөлмесінде орын алады. Сондықтан, бөлімшенің мүмкіндіктерін арттыру үшін біз қойманы көшедегі қойма бөлмесіне көшіруді, ал бөлмені 108 метрге дейін кеңейтуге және жаңа әмбебап жабдықты енгізуді ұсынамыз.
Сурет 1.5 Агрегаттар учаскесінің жоспары.
Тәжірибе көрсеткендей, жөндеу жұмыстарын жүргізу кезіндегі негізгі шығындар бөлшектеу-құрастыру операцияларына келеді.
1.5 Дипломдық жобаның мақсаты мен міндеттері
Дипломдық жобаның мақсаты автомобильдерді техникалық пайдалануды және жөндеуді дұрыс ұйымдастыру арқылы Билстрой ЖШС-дағы өндірістік міндеттерді шешу болып табылады.
Автомобильдер паркінің, өндірістік-техникалық базаның және өндірістік қызметтің күйіне жасалған талдаудан соңғы төрт жылда техникалық дайындық пен паркті пайдалану, тасымалдаулар мен жүк айналымы коэффициенттері сияқты көрсеткіштер айтарлықтай төмендегенін көрініп тұр. Бұл техникалық-экономикалық көрсеткіштер, біріншіден, автомобильдердің ескіруіне және автомобильдерге қызмет көрсету мен жөндеу уақытылы өткізілмеуіне, екіншіден, тапсырыстардың азаюына байланысты төмендеді.
Сондықтан кәсіпорында қойылған мақсаттарға жету үшін агрегаттар учаскесін қайта құруымыз қажет. Ол үшін өндірістік бағдарламаны, өндірістік учаскелер мен бөлімшелердің жұмыс режимдерін, қажетті жұмысшылар санын және т.б. есептеу керек. Ал есептеулердің нәтижелері бойынша тиісті тұжырымдарды жасау және кемшіліктерді жою керек.
2 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу және диагностикалау бойынша жұмыстарды жоспарлау
2.1 Билстрой ЖШС үшін автомобильдерді ТҚК және АЖ кезеңділігі мен еңбек сыйымдылығын түзету
ТҚК және КЖ кезеңділігі, сондай-ақ ТҚК және АЖ еңбек сыйымдылығы бекітілген ережеге сәйкес белгіленеді.
Мысалы: жүк автомобильдері үшін, OНТП-01-86 сәйкес келесі кезеңділікті белгілейміз:
- TҚК-1 - 3000 км жүріс;
- TҚК-2 - 12000 км жүріс.
КЖ кезеңділігін автомобильдердің әрбір моделі үшін бөлек белгілейміз және бастапқы деректер кестесіне (2.1-кесте) енгіземіз. Одан басқа, автомобильдердің әрбір тобы бойынша, [8] сәйкес, ТҚК және АЖ-ны өткізудің еңбек сыйымдылығын белгілейміз және оны осы кестеге енгіземіз.
Бастапқы деректерге ие бола отырып, біздің автокөлік кәсіпорнындағы автомобильдерді пайдалану жағдайлары үшін деректердің түзетуін жасаймыз.
а) табиғи-климаттық жағдайлары - салқын, ылғалды аудан;
б) автомобильдерді пайдалану ауданы - қала аумағы.
Осы деректердің негізінде, автомобильдерді пайдалану жағдайлары ІІІ санатқа жатады.
в) жылжымалы құрамның пайдаланудан бастап орташа жүрісі жүріс кезеңділігінен күрделі жөндеуге дейінгі үлестерде - 1,0 ... 1,25 тең.
г) техникалық үйлесімді топтардың саны тең;
д) автомобиль кәсіпорнындағы автомобильдер саны - 63 бірлік.
Осы шарттарды ескере отырып, [8] негізінде, ағымдағы жөндеу, техникалық қызмет көрсету және күрделі жөндеу үшін қажетті түзету коэффициенттерін анықтаймыз.
Сонымен қатар, ТҚК және АЖ-ны өткізудің еңбек сыйымдылығын анықтаған кезде жылжымалы құрамның модельдері арасындағы айырмашылықты, атап айтқанда: базалық модельдерді, арнайы автомобильдерді, ершікті тартқыштарды ескереміз. Барлық табылған коэффициенттер 2.1-кестеге енгіземіз. Содан кейін сәйкес коэффициенттерді көбейту арқылы алдағы есептеулерде қолданатын нәтижелеуші коэффициенттерді анықтаймыз.
Мысалы, КрАЗ-258 тартқыш автомобильдері тобы үшін ТҚК-1, ТҚК-2 және КЖ өткізу кезеңділігі келесіні құрайды [8]:
Кесте 2.1
TҚК және Ж кезеңділігі мен еңбек сыйымдылығы түзутудің қабылданған коэффициенттері [8.9]
Түзету коэффициенттерінің түрлері
Түзету коэффициенті
ЗиЛ-130 автокраны
МАЗ-500 автокраны
КрАЗ-258 тартқышы
КрАЗ-258 бетон тасығышы
КамАЗ-5511 бетон тасығышы
ЗиЛ-130 автомұнарасы
ГАЗ-52-12 автоқұйғышы
КамАЗ-5511 автоөзіаударғыш
КрАЗ-258 автоөзіаударғыш
Борттық ЗиЛ-130
ГАЗ-53А техникалық көмек
ТҚК кезеңділігі
К1
-
-
0,8
0,8
0,8
-
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
К3
-
-
0,9
0,9
0,9
-
0,9
0,9
0,9
0,9
0,9
Кп-то
-
-
0,72
0,72
0,72
-
0,72
0,72
0,72
0,72
0,72
КЖ кезеңділігі
К1
-
-
0,8
0,8
0,8
-
0,8
0,8
0,8
0,8
0,8
К2
-
-
0,95
1,05
1,05
-
0,85
0,85
0,85
1,0
0,9
К3
-
-
0,9
0,9
0,9
-
0,9
0,9
0,9
0,9
0,9
Кп-кр
-
-
0,684
0,75
0,75
-
0,61
0,61
0,61
0,72
0,64
ТҚК еңбек сыйымды-лығы
К2
-
-
1,1
1,15
1,15
-
1,1
1,15
1,15
1,15
1,15
К5
-
-
1,2
1,2
1,2
-
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
Ктр-то
-
-
1,32
1,38
1,38
-
1,32
1,38
1,38
1,38
1,38
АЖ еңбек сыйымды-лығы
К1
-
-
1,2
1,2
1,2
-
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
К2
-
-
1,1
1,15
1,15
-
1,1
1,15
1,15
1,15
1,15
К3
-
-
1,1
1,1
1,1
-
1,1
1,1
1,1
1,1
1,1
К4
-
-
1,3
1,1
1,1
-
1,0
1,2
1,2
1,0
1,0
К5
-
-
1,2
1,2
1,2
-
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
Ктр-тр
-
-
2,26
2,0
2,0
-
1,74
2,18
2,18
1,82
1,82
ТҚК-2 және АЖ-ны өткізудің түзетілген нормативті еңбек сыйымдылығы келесіні құрайды [8]:
адам.сағ; адам.сағ;
адам.сағ; адам.сағ.
2.2 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету және жөндеу санын анықтау
Жөндеу әрекеттерінің саны келесі формулалармен анықталады [8]:
(2.1)
(2.2)
(2.3)
(2.4)
Мысалы, КрАЗ-258 тартқыш автомобилінің тобы үшін жылына жөндеу әрекеттерінің саны келесіні құрайды [8]:
Машиналардың қалған топтары бойынша есептеуді ұқсас түрде жасаймыз және және 2.2-кестеге енгіземіз.
2.3 Автомобильдерге техникалық қызмет көрсету және жөндеу бойынша жұмыстардың жылдық көлемін есептеу
КҚК, ТҚК-1, ТҚК-2 бойынша жұмыстардың жылдық көлемі TҚК санын олардың еңбек сыйымдылығына көбейтумен, ал АЖ бойынша жұмыстардың жылдық көлемі жүрістің жиынтық көлемін 1000 км жүріске АЖ еңбек сыйымдылығына көбейтумен анықталады [8]:
адам.сағ. (2.5)
адам.сағ. (2.6)
адам.сағ. (2.7)
адам.сағ. (2.8)
мұндағы
, , , - жұмыс түрлері бойынша жылдық көлем, адам.сағ.
, , - ТҚК-ның жылдық саны;
tео, t1, t2, tтр - ТҚК және АЖ-ның нормативті түзетілген меншікті еңбек
сыйымдылығы, адам.сағ.
Мысалы: КрАЗ-258 тартқыш автомобильдерінің тобы үшін [8,9]:
адам.сағ.
адам.сағ.
адам.сағ.
адам.сағ.
Автомобильдердің қалған топтары бойынша КҚК, TҚК-1, TҚК-2 және АЖ жұмыстарының жылдық көлемін ұқсас түрде анықтаймыз, нәтижелерді 2.2-кестеге енгіземіз.
Сонымен қатар, ұқсас түрде қосалқы жұмыстардың көлемін анықтаймыз. Бұл кәсіпорынның өзіне-өзі қызмет көрсету бойынша жұмыстар, көліктік жұмыстар, автомобильдерді айдау, материалдық құндылықтармен жұмыс істеу, аумақты жинастыру және басқа жұмыстар.
Қосалқы жұмыстардың көлемін автомобильдерді ТҚК және АЖ бойынша жұмыстардың жиынтық көлемінен 20-30%-ға тең деп қабылдаймыз [8,9]:
адам.сағ. (2.9)
біздің жағдайда [8.9]:
адам.сағ.
Осы жұмыстардың ішінен кешенді АКК үшін кәсіпорынның өзіне-өзі қызмет көрсету бойынша жұмыстарды 50%-ға тең деп қабылдаймыз [8].
адам.сағ. (2.10)
мұндағы
Твс - қосалқы жұмыстардың көлемі, адам.сағ.
адам.сағ.
Машиналардың қалған топтары үшін есептеулерді ұқсас түрде жасаймыз және 2.2-кестеге енгіземіз.
Кесте 2.2
ТҚК және Ж кезеңділігі мен еңбек сыйымдылығының түзетілген мәндері
№
Марклар мен модельдер
Саны, дана
Өткізу кезеңділігі, мың км
Өткізу еңбек сйымдылығы, адам-сағ
1 авто-мобильге жылдық жүріс, мың км
Жиынтық жүріс, Lжыл, мың км
КЖ
ТҚК-2
ТҚК-
1
КҚК км
КҚК
ТҚК-1
ТҚК-2
АЖ
1
ЗиЛ-130 автокраны
12
5000
250
50
АЖ 1000
_
6
24
620
-
-
2
МАЗ-500 автокраны
3
5000
250
50
АЖ 1000
_
7
28
710
-
-
3
КрАЗ-258 тартқышы
2
171
8,64
2,16
150
0,66
4,62
19,4
14,1
31,5
63
4
КрАЗ-258 бетон тасығышы
4
189
8,64
2,16
170
0,69
4,83
20,5
12,4
35,7
142,8
5
КамАЗ-5511 бетон тасығышы
5
264
8,64
2,16
200
0,69
4,69
20,0
17,0
44,0
220
6
ЗиЛ-130 автокраны
3
5000
250
50
АЖ
1000
_
5
20
540
-
-
7
ГАЗ-52-12 автоқұйғыш
4
107
8,64
2,16
120
0,72
3,3
13,5
6,6
25,2
100,8
8
КамАЗ-5511 автоөзіаудар
11
214
8,64
2,16
200
0,69
4,7
20,0
18,6
43,0
473
9
КрАЗ-258 автоөзіаудар
9
153
8,64
2,16
180
0,69
4,83
20,3
13,5
38,25
344,2
10
Борттық ЗиЛ-130
5
144
11,5
2,88
200
0,62
3,72
14,9
7,3
45,0
225
11
ГАЗ-53А техни-калық көмек
5
113,4
8,64
2,16
120
0,58
3,0
12,5
6,74
24,6
123
Сонымен қатар, әр топ бойынша автомобильдердің жылдық жүрісін келесі формуламен анықтаймыз [8,9]:
мұндағы
Аи - топтағы автомобильдердің тізімдік құрамы;
ℓсс - орташа тәуліктік жүріс, км;
αТ - автомобильдер тобының техникалық дайындық коэффициенті;
- құрамның жұмыс ұзақтығы, жыл ішінде желідегі үлеспен:
күн деп қабылдаймыз [8]
Кесте 2.3
Автомобильдерге ТҚК және АЖ жасаудың жылдық жоспары
№
Автокөліктер маркалары
Саны
Жылдық қосынды жүріс мың км.
Кезеңділіктер, мың км.
Бір жылдағы әсер етулер саны
Әсер етулердің еңбексыйымдылықтары, адам-сағат
АЖ
ТҚК-2
ТҚК-1
АЖ
ТҚК-2
ТҚК-1
КҚК
КҚК
ТҚК-1
ТҚК-2
АЖ
1
ЗИЛ 130 автокраны
12
-
5000
250
50
-
36
180
2082
2082
1152
864
7440
2
МАЗ 500 автокраны
3
-
5000
250
50
-
9
51
547
547
315
84
2130
3
КрАЗ 258 тартқышы
2
63
171
8,64
2,16
-
6
22
392
258
101
116
888
4
КрАЗ 258 бетонтасығыш
4
142,8
189
8,64
2,16
-
16
50
774
534
234
324
1760
5
КамАЗ 5511 бетонтасығыш
5
220
264
8,64
2,16
-
25
75
1000
690
351
500
3740
6
ЗИЛ 130 автовышкасы
3
-
5000
250
50
-
9
144
555
249
255
180
1620
7
ГАЗ-52 автозаправщигі
4
100,8
107
8,64
2,16
-
8
36
796
573
118
108
665
8
КамАЗ 5511
11
473
214
8,64
2,16
-
44
165
2156
1487
775
880
8797
9
КрАЗ 258
9
344,2
153
8,64
2,16
-
36
117
1759
1213
565
730
4646
10
ЗИЛ 130 бортты
5
225
144
11,5
2,88
-
15
75
1035
641
279
223
1642
11
ГАЗ-53 тех. көмек
5
123
113,4
8,64
2,16
-
10
55
960
556
165
125
829
Мысалы, КрАЗ-258 тартқыш автомобильдері үшін жиынтық жылдық жүріс келесіні құрды:
Автомобильдердің қалған топтары бойынша есептеуді ұқсас түрде жасаймыз және 2.3-кестеге енгіземіз.
КҚК-ні өткізу кезеңділігін орташа тәуліктік жүріске тең қабылдаймыз, сондықтан 2.3-кестеде келтірілген кезеңділікті орташа тәуліктік жүріс бойынша түзету керек.
Мысалы, КрАЗ-258 тартқыш автомобильдері үшін [8.9]:
LЕО = 150 км = ℓсс
Автомобильдердің келесі топтары бойынша қалған есептеулерді ұқсас түрде жасаймыз және 2.3-кестеге енгіземіз.
2.4 Арнайы автомобильдер үшін жылдық жұмыс режимдерін есептеу
Арнайы автомобильдер үшін автомобильдердің жұмыс режимі мото-сағаттарда анықталады. Сондықтан, автомобильдердің кейбір топтары үшін жылдағы атқарым келісі формуламен анықталады [8.9]:
мсағ (2.11)
мұндағы
Dр - бір жылда желідегі жұмыс күндері,
tсм - ауысымның ұзақтығы,
Ксм - коэффициент.
Бұдан әрі есептеулер үшін бізге пайдаланудан бастап атқарым қажет болады [8,9]:
ЗИЛ-130 автокраны нақты атқарым - 15980 мсағ;
МАЗ-500 автокраны нақты атқарым - 16940 мсағ;
ЗИЛ-130 автомұнарасы нақты атқарым - 13120 мсағ.
2.4.1 Жолдағы жұмыс күндерін анықтау.
Жолдағы жұмыс күндерін анықтауды тоқсан бойынша автомобильдердің әрбір тобы үшін келесі формуламен есептейміз [8,9]:
(2.12)
мұндағы
dк - тоқсандағы күнтізбелік күндердің саны;
dпв - мейрам және демалыс күндерінің саны;
dм - қолайсыз метеорологиялық жағдайлармен күндер саны;
dо - ұйымдастырушылық күтпеген себептер бойынша;
dпб - машиналарды қайта базалау;
dтор - кезеңді ТҚ және Ж орындау күндері.
Жолдағы жұмыс күндерін есептеу үшін бізге тек қолайсыз метеорологиялық жағдайлармен күндер саны ғана белгісіз емес, оларды келесі формуламен анықтаймыз [8]:
(2.13)
мұндағы
- қолайсыз метеорологиялық жағдайлармен жылдағы күндердің қайта
есептелген пайызы,
dпв - мейрам және демалыс күндерінің саны;
dк - тоқсандағы күнтізбелік күндердің саны;
Мысалы, ЗИЛ-130 автокраны автомобильдер тобы үшін [8,9]:
Қалған автомобильдер үшін есептеулерді ұқсас түрде жасаймыз және оларды 2.4-кестеге енгіземіз.
Ұйымдастырушылық күтпеген себептер бойынша күндер саны келесі формуламен анықталады [7,8,9]:
(2.14)
мұндағы
dк - тоқсандағы күнтізбелік күндердің саны.
Мысалы, ЗИЛ-130 автокрандары үшін:
Қалған автомобильдер үшін есептеулерді ұқсас түрде жасаймыз және оларды 2.4-кестеге енгіземіз.
Кесте 2.4
Жылдағы жұмыс күндерін анықтау [7,8,9]
Марка және модель
Жұмыс кезеңі (тоқсан)
Күнтіз-белік күндер саны, dк
Істелген күндер саны
Жұмыс күн-дерінің саны, Dр
Жұмыс сағат-тарының саны, Ти
dпв
dм
dо
dпб
dТОиР
ЗИЛ-130 автокраны
I.
90
29
2,7
2,7
-
6,2
48,4
387,2
II.
91
28
4,1
2,7
-
6,4
49,7
397,6
III.
92
26
4,0
2,76
-
6,7
52,5
420
IV.
92
29
1,7
2,76
-
6,6
51,9
415,2
Жиыны
365
112
12,7
10,9
-
25,9
202,9
1620
МАЗ-500 автокраны
I.
90
29
2,7
2,7
-
7,2
47,4
379,2
II.
91
28
4,1
2,7
-
7,4
48,7
389,6
III.
92
26
4,0
2,76
-
7,8
51,4
411,2
IV.
92
29
1,7
2,76
-
7,7
50,8
406,4
Жиыны
365
112
12,7
10,9
-
30,1
198,3
1586,4
ЗИЛ-130 автомұнарасы
I.
90
25
2,9
2,7
-
6,6
51,8
414,4
II.
91
24
4,4
2,7
-
6,8
53,1
424,8
III.
92
22
4,3
2,76
-
7,1
55,8
446,4
IV.
92
25
1,9
2,76
-
7,1
55,2
441,6
Жиыны
365
96
13,5
10,9
-
27,6
215,9
1727,2
2.4.2 Арнайы автомобильдер үшін ТҚК және АЖ қажетті сандарын есептеу
ТҚК және Ж қажетті санын келесі формуламен анықтаймыз [7,8,9]:
(2.15)
мұндағы
tпл - айдағы жоспарланатын еңбек сыйымдылық;
tф - нақты атқарым;
П - ТҚК және Ж өткізу кезеңділігі.
Мысалы, ЗИЛ-130 автокраны автомобилі үшін [7,8,9]
2.4.3 ТҚК және Ж көлемдерін анықтау
TҚК және Ж бойынша жұмыстар көлемін (2.7)-формуламен базалық автомобильдерге ұқсас түрде анықтаймыз және кестеге енгіземіз.
Өзіне-өзі қызмет көрсету бойынша жұмыстарға: жабдықтарды жөндеу, құрылғыларды дайындау, ғимараттар мен инженерлік коммуникацияларды күту және жөндеу және т.б. кіреді [7,8,9].
Сонымен, алдыңғы есептеулердің негізінде келесіні аламыз:
Тео = 8830 адам.сағ.; Т1 = 4310 адам.сағ.; Т2 = 4134 адам.сағ.;
Ттр = 34157 адам.сағ.; Твс = 12857 адам.сағ.; Тсам = 6428 адам.сағ.
Жұмыстардың көлемдерін түрлері бойынша үлестіреміз.
Бас механика бөлімі бойынша жұмыстардың бір бөлігі тікелей өндірістік учаскелерде орындалатындықтан, осы учаскелер үшін жұмыстарды үлестіруді бірлестіріп жасаймыз.
Жұмыстардың азғана көлемі бар учаскелердегі және бекеттердегі жұмыстар түрлерінің бөлігін бір учаскеде жұмыс істеу үшін біріктіреміз.
Мысалы, қаңылтырлы-дәнекерлеу, электр-механикалық және т.б. Орындалатын жұмыстардың түрлері бойынша ТҚК және АЖ аймағының жұмыстарын бөлу 2.5-кестеде келтірілген.
Алынған деректер алдағы есептеулер үшін негіз болып қызмет етеді [7,8,9].
Осы бөлімде жүргізілген өндірістік есептеулерді бағалау нәтижелері бойынша біз 2020 жылға автомобильдерді ТҚК және АЖ-ның жылдық жоспарын әзірледік. Жұмыстардың көлемін оларды орындау орны бойынша бөлдік. Бұл үшін ТҚК мен жөндеудің еңбек сыйымдылығы мен кезеңділігі түзетілген, әсер етулер саны есептелген, бұл ТҚК және жөндеуді өткізудің барлық түрлері бойынша жиынтық еңбек сыйымдылықты есептеуге мүмкіндік берді.
Осы есептеулердің негізінде Билстрой ЖШС-да мыналар жоспарлануда: 200 - ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz