Жазу - жазбаша мәтін жасауға бағытталған сөйлеу әрекетінің бір түрі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Жиренбаева С.Қ
Жоғары сынып оқушыларының жазба тілін дамыту тәсілдері
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
5B011900 - Шетел тілі: екі шет тілі мамандығы
Алматы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Қорғауға жіберілді:
______________ 2023 ж.
Жалпы тіл білімі және еуропа тілдері
кафедрасының
меңгерушісі, ф.ғ.д., профессор ________________________ Мадиева Г.Б
Жоғары сынып оқушыларының жазба тілін дамыту тәсілдері
5В011900 - Шетел тілі: екі шет тілі мамандығы
Орындаған:
4-курс студенті _________________________________ Жиренбаева С.Қ
Ғылыми жетекші:
аға оқытушы, ф.ғ.к., доцент ______________________________ Таусоғарова А.Қ
Норма бақылаушы:
ф.ғ.к., доцент м.а Уматова Ж.М.
Алматы, 2023
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
I тарау
5
1.1 Хаттың жазбаша қарым-қатынас формаларының бірі ретінде қысқаша психологиялық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5
1.2 Жазуға үйретудің мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Жазуға үйрету тәсілдері ... ... ... ... ... ... ... ... . 7
21
1.4 Жазбаша сөйлеуді бақылау және бағалаудың артықшылықтары ... ... ... ... .. 29
II тарау. Блум таксономиясы негізінде шет тілін оқытудың орта кезеңінде жазу дағдыларын кезеңді дамыту ... ... ... ... ..
41
2.1. Taxοnοmiya Bloom және οsοbennοsti мақсат қояды ... ... ... .. 41
2.2. Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептеріне арналған заманауи оқулықты әзірлеуге қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ...
49
2.3. Оқыту материалдарын талдау С: Табысқа жету дағдылары 4 Оқу және жазу ... ... . 54
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
70
Библиографиялық тізім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 72
Қолданбалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 75
КІРІСПЕ
Диплом жұмыcының жaлпы cипaттамасы.
Жазба тілі жинақталған тәжірибені жазу үшін пайда болды және бұрын шетел тілін оқыту үшін маңызды болмады. Қазіргі таңда коммуникативті әрекеттің дамуына байланысты жазу сөйлеу әрекетінің құрамдас бөлігі болып табылады. Жазу бұрын қосалқы рөл атқарса да, енді сөйлеу, тыңдау және оқумен қатар өзінің лайықты орнын алуы керек.
Бүгінгі таңда жазба тілі қазіргі әлемде үлкен маңызға ие және сөйлеу әрекетінің кәсіби маңызды түрі болып табылады. Кәсіби байланыстардың негізгі құралы ретінде компьютерлік коммуникацияларды кеңінен қолдану арқылы жазбаша құжаттама маңызды болды. Жазба тіл өмірдің көптеген салаларында, мысалы, іскерлік хат алмасуда, ғылыми басылымдарда, әдебиеттерде, білім беруде және т.б. Сонымен қатар, жазба тіл көптеген ғасырлар бойы ақпаратты жазудың және сақтаудың негізгі тәсілі болды.
Жазба тілі нәтижелі болуы үшін өз ойын анық, дәл жеткізе білу, грамматика, тыныс белгілері мен орфографияны дұрыс қолдана білу қажет. Сонымен қатар, аудиторияны және жазбаша тілдің қолданылатын контекстін ескеру маңызды.
Диплом жұмысының өзектілігі.
Бұл тақырыптың өзектілігі қарым-қатынастың негізгі кәсіби құралы болып табылатын жазуға үйрету әдістерін тереңірек зерттеп, сынау қажеттілігінде. Жазба тілін лингвистикалық және фактологиялық білімді сақтауға мүмкіндік береді, шет тілінде сөйлеуді, тыңдауды және оқуды ынталандырады және ойлаудың сенімді құралы болып табылады.
Жазу мен жазуға үйретудің мақсатын дұрыс анықтап, мақсатқа сәйкес келетін жаттығуларды қолданып, оларды оқытудың тиісті кезеңінде орындаса, ауызша сөйлеу бірте-бірте байып, логикалық сипатқа ие болады. Жазу грамматикалық дағдыларды дамытуда және лексикалық және грамматикалық материалды есте сақтауға көмектесетін жазбаша тапсырмаларды орындауда да көмекші рөл атқарады.
Жазудағы коммуникативті дағды өз ойын жазбаша түрде жеткізуге мүмкіндік беретін шығармашылық процесс ретінде қарастырылады. Ол үшін орфографиялық және каллиграфиялық дағдыларды меңгеру, мәтінді композициялық жағынан жүйелеу және құрылымдау, сәйкес лексикалық және грамматикалық бірліктерді таңдау керек.
Диплом жұмысының ныcaны
Жазбаша сөйлеудің даму объектісі - адамдар арасындағы ақпарат пен қарым-қатынасты беру үшін қолданылатын белгілер жүйесі ретіндегі тіл. Жазбаша жазуға үйрету жағдайында оқушының тілдік құзыреттілігі дамыту объектісі болып табылады, ол мәтін құру үшін тілді қолдану, сөйлемдерді дұрыс құру және грамматикалық формаларды басқару, сонымен қатар, құрастыра білу дағдыларын қамтиды. өз ойлары мен идеяларын жеткізу үшін дәлелдер келтіреді және әртүрлі лексиканы пайдаланады.
Диплом жұмысының пәні: Жоғары сынып оқушыларының жазуын дамытатын негізгі пәндердің бірі - әдебиет. Әдебиеттік оқу бағдарламасы аясында жоғары сынып оқушылары тек әдеби шығармаларды оқып қана қоймай, сонымен қатар шығарманы талдау, түсіндіру, өз бетінше жазу дағдыларын меңгереді.
Диплом жұмысының мақсаты:
Диссертациялық жұмыстың мақсаты мен міндеттері зерттеу әдістерін таңдауды анықтады:
:: әдістемелік әдебиеттерді талдау;
:: синтез;
:: жалпылау;
:: сипаттамалық талдау;
:: педагогикалық эксперимент.
Бұл жұмыстың теориялық маңыздылығы оның нәтижелері оқу орындарында жазуды оқытуды одан әрі дамытуға, сонымен қатар балаларды жазуға үйретуге байланысты көптеген мәселелерді шешуге ықпал ете алатынында.
Бұл жұмыстың практикалық маңыздылығы мынада: бұл әдістемелік ұсыныстар мен көптеген тапсырмалар мен жаттығуларды шет тілі мұғалімдері білім берудің орта сатысында қолдана алады.
Диплом жұмысының дереккөздері мен материалдары.
Диплом жұмысы барысында қолданылған әдicтep-тәсілдер.
Диплом жұмысының нәтижелілігі:
Диплом жұмысының құpылымы:
Дипломдық жұмыc кіpіcпeдeн, екі негізгі тараудан, қоpытындыдaн жәнe пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep тізімінeн тұpaды
I тарау. ОРТА КЕЗЕҢДЕ ШЕТ ТІЛІНДЕГІ ЖАЗбаша СӨЗГЕ ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Жазбаша қарым-қатынас формаларының бірі ретінде жазудың қысқаша психолингвистикалық сипаттамасы
Жазу - бұл қағазда немесе электронды түрде мәтін жасау және сақтаумен байланысты әрекет. Жазу - жазбаша мәтін жасауға бағытталған сөйлеу әрекетінің бір түрі.
Жазбаша тіл - өз ойын жазбаша жеткізе білу және қарым-қатынас жасау үшін жазба тіл жүйесін пайдалана білу. Жазбаша сөйлеуді ойды жазбаша жеткізуге бағытталған сөйлеу әрекетінің дербес түрі ретінде қарастыруға болады.
Көптеген оқу материалдарында шығармашылық жазуды дамытуға ерекше мән беріледі. Студенттерге достық хаттар, электрондық пошталар, іскерлік хаттар, түйіндеме және жұмысқа өтініштер, дәлелдемелік эсселер, әңгімелеу эсселері және т.б. сияқты жазудың әртүрлі формалары ұсынылады.
Шығармашылық жазу тапсырмаларында нақты нұсқаулар мен дұрыс жазудың мысалдары бар, бұл студенттерге материалды сәтті меңгеруге көмектеседі және сөйлеу әрекетінің осы түріне жақсы басшылық береді.
Сөйлеу психологиясында жазу оның түрлері мен формаларының бірі ретінде сөйлеуге кіретін күрделі психикалық процесс ретінде қарастырылады. Жазу ауызша сөйлеуден бірнеше белгілері бойынша ерекшеленеді: шығу тегі, қалыптасу әдісі, ағымдық әдісі, психологиялық мазмұны, қызметтері. Жазу процесінің жүзеге асу жолдары әуел бастан саналы іс-әрекеттер болып, уақыт өте келе жазу дағдыға айналады. Ауызша сөйлеуден айырмашылығы, жазу саналы түрде қалыптасады және автоматты емес түрде жүреді. Психологиялық тұрғыдан жазудың құрылымы біршама күрделі. Ол үш негізгі компонентті қамтиды: сөзге дыбыстық талдау жасау, дыбысты әріппен корреляциялау операциясы және әріптің көрнекі көрінісін графикалық стильге қайта кодтау. А.Р.Лурия мен Л.С.Цветкова концепциясы бойынша жазу процесі мотивациялық компонент, идеяларды жазу, мазмұны мен әрекет жоспарын анықтау, өзін-өзі реттеу және орындалуын бақылау сияқты бірқатар деңгейлерді немесе кезеңдерді қамтиды.
Психофизиологиялық деңгей екі ішкі деңгейден тұрады: сенсорлық-акустикалық-моторлық және оптомоторлық. Сенсорлық-акустикалық-моторлы деңгей жазу процесінің техникалық орындалуын қамтамасыз ететін деңгейлерді қамтиды. Тілдік деңгей жазудың қандай тіл арқылы жүргізілетінін анықтайды, яғни. ішкі мағынаны лексико-морфологиялық және синтаксистік бірліктерге аудару. Шет тілін жазбаша сөйлеуге үйрету процесінде әртүрлі кезеңдердегі оқушылардың психофизиологиялық ерекшеліктері, қабылдауы, есте сақтауы, зейіні мен ойлауы маңызды рөл атқарады. Жазу процесінің психологиялық деңгейі сөйлеу әрекетінің ең күрделі және саналы түрі болып табылады. Оқытудың орта деңгейіндегі студенттерде практикалық және теориялық оқытудың көптеген түрлеріне дайындығы мен қабілеті болады.
Ауызша және жазбаша сөйлеу процестерінің бір-бірімен тығыз байланысты екендігімен келісемін, бірақ олардың айтарлықтай айырмашылықтары да бар. Жазбаша сөйлеу, әдетте, ауызша сөйлеуге қарағанда егжей-тегжейлі, құрылымды және түсінікті. Жазу кезінде адам өз ойын саналы түрде тұжырымдай алады, мәлімдемелердің логикалық сәйкестігін қадағалайды және қателерді түзей алады. Сонымен қатар жазу процесі сөйлеуге қарағанда көбірек зейінді, шыдамдылықты және уақытты қажет етеді.
Жазбаша сөйлеу және ауызша сөйлеу ақпаратты жеткізудің әртүрлі тәсілдерін қолданатынын атап өткен жөн. Ауызша сөйлеуде ым-ишара, мимика, интонация сияқты ақпаратты берудің вербалды емес құралдары, сондай-ақ қарым-қатынас контексі мен жағдай маңызды рөл атқарады. Жазбаша бұл құралдарды тек шектеулі мөлшерде қолдануға болады, сондықтан автор сөздің анықтығы мен дәлдігіне ерекше назар аударуы керек.
Соңында, жазу және оқу процесі қарым-қатынасқа қатысушылардың әрқайсысы үшін салыстырмалы түрде оқшауланғанын атап өткен жөн. Ауызша сөйлеуден айырмашылығы, лезде кері байланыс және мәлімдемелерді түзету, жазбаша қарым-қатынаста автор мен оқырман біртұтас жағдайда болмайды, бұл түсінбеушілік пен келіспеушілікке әкелуі мүмкін. Сондықтан жазбаша хабарламаларды жазу кезінде мәтінді түсінудің мүмкін болатын қиындықтарын ескеріп, оларды оқырманға барынша түсінікті және түсінікті етуге тырысу керек
1.2. Жазуға үйретудің мақсаты мен мазмұны
Джереми Хармер студенттерге сабақта және одан тыс жерде жазуды үйретудің маңыздылығының көптеген себептері бар екенін айтады. Біріншіден, жазу оларға сөйлеуге қарағанда ойлауға көбірек уақыт береді, бұл оларға тілді өңдеуге көбірек мүмкіндік береді. Екінші маңызды айырмашылық - жазу мен жазбаша тілге үйрету. Бірінші жағдайда жазу студенттерге оқуға және олар оқып жатқан тілмен жұмыс істеуге көмектесетін практикалық құрал ретінде пайдаланылады, осылайша студенттерге қолдау көрсетеді. Мысалы, мұғалім сыныптан берілген құрылымды немесе үйренген бес жаңа сөзді немесе сөз тіркесін пайдаланып бес сөйлем жазуды сұрауы мүмкін. Жазудың екінші түрі - жазбаша сөйлеу, ол оқушыларды жазушы ретінде дамытуға бағытталған. Бұл жұмыс түрінің мақсаты - оқушылардың жазуы қандай болмасын жазуын жетілдіру. Сонымен қатар, жазу дағдысынан гөрі мәтін мен жалпы тезис маңызды рөл атқаратын бірнеше жазба мәтіндер (мысалы, электрондық пошталар, хаттар және есептер) бар. Мұндай жағдайларда тек тілдің сәйкестігіне ғана емес, мәтіннің құрылысына, макетіне, стиліне, тиімділігіне де назар аударған жөн. Оқушылар қатысатын жазу түріне байланысты ұйымдастыру әдістері мен түзету кеңестері әртүрлі болуы мүмкін.
Жазу мен жазудың айырмашылығын қарастырыңыз. Тіл білімінде жазба өрнектің графикалық түрін, ал жазбаша сөйлеу кітапша сөйлеу мәнерін білдіреді. Психологияда жазу сөйлеу дыбыстарының, әріптердің және адамның қол қимылдарының корреляциясын қамтитын күрделі процесс ретінде қарастырылады.
Жазбаша және жазбаша сөйлеу сөйлеу әрекетінің бір түрі ретінде жазу дағдысына негізделген. Жазу дағдысы келесі дағдыларға байланысты күрделі құбылыс:
1. графикалық белгілерді жасау (каллиграфия);
2. сөйлеу дыбыстарын сәйкес графикалық таңбаларға дұрыс түрлендіру (орфография);
3. жазбаша өрнек (шығарма) жасау;
4. лексикалық және грамматикалық жазу дағдылары.
5. Алғашқы екі дағдыны жазу техникасы деп атауға болады, ал үшінші және төртінші дағды әртүрлі сипатта болады.
Жазбаша және жазбаша сөйлеу туынды ретінде ойды графикалық түрде білдіруге арналған графикалық жүйе болып табылады, оны жеке және іскерлік хат алмасуда, өмірбаяндарда, түйіндемелерде, эсселерде және т.б.
Өнімді жазу оқу және коммуникативті болып екіге бөлінеді.
Оқу жазу - өнімді лексикалық және грамматикалық дағдыларды, сонымен қатар коммуникативтік жазу дағдыларын меңгеруге бағытталған жазбаша түрлі тілдік және шартты сөйлеу жаттығуларын орындау.
Коммуникативтік жазу - жазудағы коммуникативті қарым-қатынасқа бағытталған сөйлеу әрекетінің экспрессивті түрі. Мұндай жазбаны оқытудың мақсаты - жазбаша хабарламалардың - мәтіндердің әртүрлі түрлерін немесе жанрларын жасау қабілетін дамыту.
Жазу мен жазу дағдыларына үйретуге сауатты жазу, емле, тыныс белгілерін сақтау, сонымен қатар лексика-грамматикалық және композициялық ережелерді білуді меңгеру жатады.
Жазбаша сөйлеу - ойды жазбаша түрде жеткізу процесі. Бұл тілдік және сөйлеу материалын бекітуге, ауызша сөйлеу мен оқу дағдыларын жақсартуға көмектеседі. Жазбаша сөйлеудің негізі ауызша сөйлеу болып табылады, өйткені ол тілдің қажетті құралдарын таңдауды және ойды жүзеге асыруды қажет етеді.
Оқу мен жазу бір-бірімен байланысты, өйткені олар бір графикалық тіл жүйесін пайдаланады. Оқу кезінде графема-фонема сәйкестіктері белгіленеді, ал жазу кезінде хабарлама кодталады.
Оқытудың бастапқы кезеңінде студенттер жаңа тілде жазу техникасын, оның ішінде графика мен орфографияны меңгереді. Сонда жазу лексикалық және грамматикалық материалды бекітуге, оқу мен сөйлеу дағдыларын дамытуға көмектесетін тілді үйренудің маңызды құралына айналады.
Шет тілінде сауатты жазуды үйрену оқушылардың есте сақтау қабілетін, еріктілік қасиеттерін дамытуға ықпал ете отырып, олардың тәрбиелік ықпалын тигізеді.
Жазуға үйретудің лингвистикалық мазмұнына осы жазудың барлық құралдарының жиынтығы болып табылатын графиканы оқыту кіреді. Мектепте ағылшын, неміс, француз және испан тілдері сияқты оқылатын тілдер баспа және қолжазба нұсқаларында латын графикасын қолданады.
1.
2. Екіншіден, жазуға үйретудің тілдік мазмұнына қатысты сөздің дұрыс жазылуы, яғни емлесі туралы айту керек. Ол дыбыстар мен дыбыс комбинацияларын беру үшін жазба таңбаларды пайдалану ережелерін қамтиды. Орфографияда белгілі бір дыбысы бар әрбір сөз үшін әрқашан бір ғана емле қолданылатынын ескеру маңызды, ол дұрыс деп саналады, ал басқа нұсқалар қате деп саналады.
3. Үшіншіден, жазудың маңызды элементі - жазу. Егер жазбаша сөйлеу үйлесімді мәтін болса, онда жазба жеке сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлем жоспарларын және тіпті қысқартуларды қамтуы мүмкін. Сондықтан жазбаша тілді меңгеру үшін жазудың сәйкес деңгейлерінде әріптерді, сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді, сонымен қатар суперфразалық бірліктерді меңгеру қажет. Барлық деңгейде жазудың негізгі мақсаты - тілдік бірліктердің ерекшеліктерін жақсы түсіну және оларды жақсы есте сақтау.
4. Төртіншіден, жазу хаттарды, рефераттарды және аннотацияларды жазуды қамтиды. Соңғылары оқумен, әсіресе орта мектепте тығыз байланысты.
5. Жазбаша жазуға үйрету міндеттеріне жазу мазмұнын меңгеруге жағдай жасау, графикалық автоматизмді қалыптастыру, ойды тұжырымдай білу, таным мен ой-өрісін кеңейту, жазба жұмыстарын жасауға мәдениеттілік пен интеллектуалдық дайындықты меңгерту, жазудың мазмұнын меңгеру, графикалық автоматизмді қалыптастыру, жазуға үйрету міндеттері жатады. жазбаша мәтіннің пәндік мазмұны, сөйлеу мәнері және графикалық формасы туралы шынайы түсініктерді қалыптастыру.
6. Рогованың пікірінше, жазуға үйрету мазмұны үш компонентті қамтиды: лингвистикалық, психологиялық және әдістемелік.
Жазуды оқытудың мазмұны, Рогованың пікірінше, үш негізгі компонентті қамтиды: лингвистикалық, психологиялық және әдістемелік.
Жазудың әдістемелік мазмұны студенттердің графиканы, орфографиялық және басқа да тілдік дағдыларды есте сақтаудың тиімді әдістерін меңгеруін қамтиды. Ағылшын тілін үйрену кезінде студенттер орыс алфавитінде жоқ жаңа әріптермен күресуге тура келеді.
Емлені ойдағыдай меңгеру үшін студенттерге сөздердің жазылуын есте сақтауға көмектесу қажет. Бірақ көбінесе оқушылар есте сақтаудың тиімді әдістерін білмейді, сондықтан олар өз бетінше шешім іздеуге мәжбүр болады. Ақылды және қабілетті балалар бұл тапсырманы жеңе алады, бірақ әлсіз оқушылар үшін жазу тіл үйренудің тиімді құралы емес, бұл олардың жетістіктеріне кері әсер етеді.
Жазуға үйретудің лингвистикалық компонентіне графика, орфография, жазу (көшіру, көбейту, жасау), жазбаша сөйлеу (сауалнама, форма, ашық хат, хат) жатады. Компенсаторлық дағдыларға сөйлемді қайталау, күрделі ойды қарапайым тілмен жеткізу және қажетті ақпаратты табу үшін мәтінді пайдалану мүмкіндігі жатады.
Жазу техникасы алфавитті, графиканы, емле мен тыныс белгілерін меңгеруді қамтиды. Жазу - шетел тілін үйрету құралы және өнімді жазбаша сөйлеуді дамытудың бастапқы кезеңі.
Жазбаша жазуды оқыту технологиясы кезеңдерге бөлінеді, олардың әрқайсысында оқушылардың тілдік және сөйлеу материалын жақсы меңгеруіне қажетті графикалық және орфографиялық дағдылардың негіздері қалыптасады.
Жазуға байланысты тапсырмалардың ортаңғы деңгейінде номенклатура кеңейтіледі, бірақ бастапқы кезеңде қолданылған тапсырмалар сақталады. Оқушылар мәтіннен хабарламаға қажетті сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді көшіріп жазу сияқты қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазу бұл кезеңде кеңінен қолданылады, бұл студенттерге оқып жатқан материалды жақсы түсінуге және есте сақтауға көмектеседі. Дегенмен, жазу оқушының белсенді психикалық әрекетін ынталандыратын тиісті оқу міндетіне сәйкес орындалған жағдайда ғана тіл үйренудің тиімді құралы бола алады.
Тақырып немесе жағдаят бойынша ауызша мәлімдеме дайындаған кезде студент нені қалайтынын және айта алатынын елестете алуы, ниетті немесе қарым-қатынаста қолданылуын ашуға қажетті сөздер мен грамматикалық құрылымдарды таңдап алуы және сөйлемде мәлімдеменің жоспарын құруы керек. атаулы немесе жай сөйлемдердің түрі.
Жоғары сатыда өтірікке байланысты тілдің лексикасы мен грамматикасы бойынша жазбаша тапсырмалардан басқа оқушыларға қорытындылау және аннотациялау тапсырмалары беріледі. Мұндай тапсырмалар сабақта ұжымдық түрде орындалады, содан кейін оқушылар оларды үйде орындайды. Аннотацияны құрастыру үшін оқушылар дәптерге жазып, ауызша және жазбаша тапсырмаларды орындауда қолданатын клише сөз тіркестері беріледі.
Е.Н.Соловова мәтіндердің әртүрлі түрлерінің классификациясын ұсынады, олар үшін оларды шет тілінде жазуды үйрену маңызды. Ол мәтіннің келесі түрлерін қамтиды: сауалнамалар, хаттар, өмірбаяндаррезюмелер, мәлімдемелер, шолулар, аннотациялар, баяндамалар, шығармаларэсселер, құттықтаулар және жазбалар.
Шетел тілін оқытуға арналған жазба мәтін түрлерін таңдауда авторлар қажеттілік пен жеткіліктілік принципін басшылыққа алады. Олар студенттерге ана тілінде жаза алатын мәтіндерді шет тілінде жазуға үйретуге ұмтылады.
Джереми Хармер сонымен қатар алдын-алаорта деңгейге арналған жазудың арнайы түрлерін ұсынады. Сондай түрлердің бірі - лексикалық бірліктердің және грамматикалық құрылымдардың күрделілігіне қарай әртүрлі деңгейде қолданылатын ашық хат. Бастапқы кезеңде оқушыларға тапсырманы сәтті орындау үшін картаны ұсынылған сөздермен толтыруды ұсынуға болады.
Сурет 1. Жазу жаттығуы
Бұл жаттығудың нұсқасы ашықхаттағы қосымша сөздің анықтамасы болуы мүмкін.
2-сурет. Жазбаша сөйлеуді дамытуға арналған жаттығу
Сонда оқушылар өздерін демалыста жүргендей елестетеді. Олар өздерінің демалысынмерекелерін жұптарда немесе шағын топтарда талқылай алады, олар картаны қайдан жіберетінін және олармен сөйлескісі келетінін шешеді. Мұғалім оқушыларға қандай сөз тіркестерін елемеуге болатынына, ашық хаттардың құрылымына ерекше назар аударуы керек.
Мысалы: жіберушінің орналасқан жерінің сипаттамасы; жіберушінің қызметінің түрі; адресатқа жүгіну; Қол қою. Бастапқы деңгейлерде кейбір мұғалімдер студенттерге қолдануға дайын сөз тіркестерін береді.
Электронды сұхбат
Көптеген басылымдарда әйгілі адамдармен қысқа сұхбаттар бар, оларда күлкілі және көңіл көтеру үшін жасалған маңызды емес сұрақтарға жауап береді. Бұл жанрды сабақта жазуды үйрету үшін пайдалану да тиімді болуы мүмкін, дейді Хармер.
Бұл жанрды сабақта қолдану үшін алдымен студенттерге мұндай сұхбаттың үлгісі (шынайы немесе ойдан шығарылған) көрсетіледі және оның құрылымымақсаты талқыланады (сұхбат алушыға электрондық пошта арқылы бірқатар сұрақтар жіберіледі, ол олардың қалауынша жауап бере алады) .
Сұрақтар тізбесі білім деңгейінесабақоқу мақсатына қарай мұғалім тарапынан оқушыларға құрастырылады.
Оқушылар енді жұппен немесе топпен жұмыс істейді, өздері пайдаланғысы келетін сұрақтарды таңдап, өздерін қосады. Хармер бұл сұрақтарға кез келген адам жауап бере алатындай жалпы болуы керек екенін атап көрсетеді (мысалы, Қашан және қайда бақытты болдыңыз?). Студенттер осы мәселелермен жұмыс істеп жатқанда, мұғалімнің қызметі бақылау және өзгерту ретінде анықталады.
Сұрақтар жинағын анықтағаннан кейін оқушылар оларды сыныптағы басқа оқушыларға береді. Мұны бланкідегі электрондық пошталарға ұқсайтын қағаз парақтарында жасауға болады немесе электрондық поштаға рұқсаты болса, нақты электрондық пошталарды жіберуге болады. Содан кейін олар өздеріне ұнаған сұрақтарға жауап береді және жауаптарын алушыларға жібереді, олардың жұмысы сұхбатты дұрыс жазу болып табылады. Бұл студенттерге сұрақтар жазуға ғана емес, сұхбаттасуға да көмектеседі.
Бастапқы және қосымша мәтіндер әр түрлі мәтіндердің үлгілері болып табылады. Тілді оқыту әдістемесінде оқушылардың жазбаша сөйлеуінің үлгісін көрсету үшін қосымша мәтіндер қолданылады. Негізгі мәтін қосымша мәтінді жазу үшін үлгі ретінде қызмет етеді.
Мұғалімдер студенттерге газет немесе ғылыми-көпшілік мақаламен, сондай-ақ әдеби шығармадан үзінді немесе шағын шығарманың толық мәтінімен жұмыс істеудің соңғы кезеңінде мәтінді қайталап айтып беру немесе оның мазмұнын қысқаша қорытындылау тапсырмасын ұсынады. Осылайша, студенттің жазбаша сөйлеу деңгейін бағалауға негіз болатын қосалқы мәтін жасалады. Бұл қосымша мәтін де студенттің мәтінді сығуды қаншалықты жақсы меңгергенін көрсетеді, яғни. мазмұнын қысқа да нақты айта білу.
Басқа тілдегі қосымша мәтіндердің жанрларын белгілеу үшін эквивалентті таңдау - алынған нәтиженің жанрдың танымдық бейнесіне сәйкес келуін қамтамасыз ету үшін мұғалім шешуі керек күрделі мәселе.
:: Резюме - мәтіннің қысқаша мазмұны, презентация, конспект, конспект, реферат.
Жоғарыда келтірілген анықтамалардан көріп отырғанымыздай, түйіндеме - бұл мазмұнның негізгі және маңызды тұстарына бағытталған бастапқы мәтіннің қысқаша мазмұны. Түйіндеме жазуды үйрену үшін бірнеше әрекеттерді орындау қажет: түйінді сөздерді тану, негізгі ойды немесе тезис мәлімдемесін бөлектеу, сонымен қатар осы негізгі ойды қолдайтын аргументтерді анықтау.
Түйіндеме жазу процесін бірнеше кезеңге бөлуге болады. Бірінші кезең - автордың негізгі идеясын, мақсатын, ұстанымын түсіну үшін мәтінді кіріспе оқу. Екінші кезең - түсініксіз жерлерін нақтылай отырып, мәтінді толық түсініп, толық оқу. Негізгі сөйлемдерді және әрбір бөлімнің негізгі идеясын атап өту, маңызды фактілерді бөліп көрсету және түйіндемеге қосылуы керек ойларды анықтау сәтті түйіндеме жазудың маңызды әдістері болып табылады. Сонымен қатар мәтіннің атауында, бірінші сөйлемде немесе автордың негізгі хабарында жиі кездесетін негізгі сөздерді анықтауды үйрену қажет. Оқып болғаннан кейін мәтіннің әрбір бөлігінің негізгі идеясын бір жақсы ұйымдастырылған сөйлемде және бір сөйлем ішінде осы идеяны растайтын дәлелдерді қамтитын жазбаша мәтін жасаңыз.
Әдетте, мақалалар екіден беске дейінгі дәлелдерді көрсетеді. Осының негізінде мәтіннің қысқаша жоспары құрастырылады, оның негізінде автор негізгі ойды білдіреді. Автордың бұл көзқарасты ұстануының себептері мен мақсаттарын нақты көрсетуі маңызды. Негізгі тезисті өз сөзіңізбен айту керек.
Жазбаша мәтінді сыни тұрғыдан оқу өте маңызды. Бұл өз пікірін немесе пікірлерін білдіруді болдырмауға, сондай-ақ автордың сөздерін түсіндіретін сөйлемдерді қайталауға көмектеседі. Сондай-ақ ұсынудың тұтастығын және оның бөліктері арасындағы байланысты және маңызды дәлелдемелердің алынып тасталмағанын анықтау қажет. Егер мәтін тым ұзын болса, оны ойларды емес, артық ақпаратты алып тастау арқылы қысқартуға болады.
Автореферат - ғылыми мақаланың немесе кітаптың қысқаша мазмұны, мұнда автор өз жұмысының мақсатын, барысы мен нәтижелерін белгілейді. Оқырмандардың қызығушылығын ояту үшін презентацияның толықтығына қол жеткізу қажет. Мәтіннің ұсынылатын ұзақтығы 150-ден 200 сөзге дейін.
Түйіндеме - баяндаманың, мақаланың немесе конференциялардың, келіссөздердің және дөңгелек үстелдердің қорытындысының қысқаша мазмұны. Ол дерексізге жақын, бірақ басқа контексттерде пайдалы болуы мүмкін.
Прецис - бұл аргументтің немесе теорияның негізгі нүктелерінің схемалық мәлімдемесі, конспект немесе түйіндеме. Дәл жазуды үйрену ұзақ мәтіндерді мәселенің мәніне дейін қысқартуға бағытталған. Ұзын абзац бір сөйлеммен, ал бірнеше беттік мәтін бірнеше сөйлеммен берілуі керек.
Эскиз - жоспардың, рефераттың немесе эссенің алдын ала көрсетілімі;
Жоспар құруға оқыту курсы жазу дағдыларын дамытудың қажетті бөлігі болып табылады және өнімді және рецептивті сөйлеу әрекетін оқытуда дәстүрлі түрде қолданылады;
Эссе - конспект, конспект, қысқаша шолу;
Мәтіннің бұл түрі өз бақылаулары мен тәжірибесі негізінде жазылған туынды және толық шығармашылық болуы мүмкін. Бұл мағынада ол композицияға жақындайды, бірақ ол сипатталған әрекеттерді субъективті және эмоционалды қабылдауды көрсетуі мүмкін болса да, егжей-тегжейлердің болмауына байланысты әлдеқайда қысқа;
Аннотация - конспект, реферат, қысқартылған мәтін, қысқаша басылым;
Мәтінді қысқартудың бұл түрін үйде оқу бөлімінде көркем мәтінмен жұмыс істегенде қолдануға болады. Сонымен қатар, шет тілі мұғалімінің кәсіби қызметінде көркем шығармалардың қысқартылған және бейімделген мәтіндері жиі қолданылатын үйде оқу аспектісі бойынша материалдарды құрастыру қажет болуы мүмкін;
Үзінді - конспект, конспект, конспект, аббревиатура, кітаптан үзінді, түйіндеме, жинақ, шолу;
Кітаптар немесе мақалалар мазмұнын қысқаша мазмұндаудың бұл түрін оқылған көркем шығармалар бойынша есептерді дайындау кезінде өзіндік жұмыс ретінде пайдалануға болады;
Жылдам шолу - шығарманың мазмұнының қысқаша мазмұны;
Мұндай шолуды жеке тапсырма ретінде дайындау ұсынылуы мүмкін, мысалы, кейбір курстық тақырыптармен жұмыс істегенде, мысалы, тіл тарихы, стилистика, теориялық грамматика және т.б.
Қазақстан мектептерінде жазу дағдыларын дамыту үшін жиі қолданылмайтын жалпылаудың басқа да түрлері бар.
Конденсация - түпнұсқа әдеби шығарманың қысқартылған нұсқасы.
Жазудың жоғарыда аталған түрлерінен басқа, әртүрлі типтегі эсселер ерекше орын алады. Қазақ мектептерінде ағылшын тілі мұғалімдері тілдік аспектілерді, негізінен грамматиканы тексеру үшін жазба жұмыстарын жиі пайдаланады. Бірақ бұл әдіс үлгілік оқу бағдарламаларының мақсаттарына сәйкес келмейді. Сондықтан біз literarydevices.net сайтынан материалдарды негізге ала отырып, эсселердің әртүрлі түрлерін қарастырамыз.
кесте. Эссе түрінің анықтамалары
Definition Essay
Эссе определения
Как следует из названия, тип эссе определяет разные вещи, идеи и представления.
Narrative Essay
Это повествование, как короткая история. Отличается от короткой истории тем, что написана в формате эссе.
Descriptive Essay
Описание того, что чувствовал, видел или слышал автор
Expository Essay
Подробно раскрывает вещи, чтобы читатели понимали без каких-либо осложнений.
Persuasive Essay
Призвано убедить целевую аудиторию что-то делать или не делать.
Argumentative Essay
Призвано представить аргументы в пользу чего-то. Имеется дополнительный пункт, который призван представить противоположные аргументы.
Analytical Essay
Анализирует что-то, например, в литературе аналитическое эссе анализирует фрагмент литературы с разных ракурсов.
Comparison and Contrast Essay
Сравнивает, показывает схожие и различные аспекты двух предметовсобытийявлений.
Cause and Effect Essay
Заставляет читателей понимать причину вещей, и их влияние на другие вещи.
Critical Essay
Оценочные суждения по определенным произведениям.
Prοcess Essay
Описание процесса создания того, что читатели понимают в полной мере и способны сделать это после его прочтения.
Synthesis Essay
обобщение различных идей для вынесения суждения об их важности и необходимости.
Explicatοry Essay
объясняет фрагмент литературы. Часто пишется о стихах, коротких рассказах, романах.
Rhetοrical
Analysis Essay
Оценивает речь или фрагмент на основе риторических стратегий, используемых в нём.
Review Essay
Обсуждает достоинства и недостатки книги и оценивает её через рецензию.
Research Essay
Раскрывается вокруг исследовательского вопроса, который призван ответить на какой-то конкретный вопрос через исследование соответствующей литературы.
Simple Essay
Состоящее из пяти абзацев, написано на любую тему.
Жазу арқылы ағылшын тілінде мәтін жасау ана тіліндегі мазмұнды қайта кодтау процесін жеңілдетеді, бұл шет тіліндегі сөйлеуді аудармасыз түсінуге және оны өздігінен жасауға мүмкіндік береді, дейді Раймс. Мәтінді жазу - әртүрлі элементтерді есепке алуды қажет ететін күрделі процесс.
Мәтінді жазу кезінде келесі элементтерге назар аударыңыз:
1. Жазу процесін ұйымдастыру, оның ішінде бастау, идеяларды тудыру, жобаны жасау және шолу. Хедж бойынша жазу процесі идеялармен алмасуды, жоспарлауды, жоспар мен рефератты құруды, өнім қаңқасын құруды, тексеруді, кеңес беруді, түзетуді және бағалауды қамтиды.
2. Аудитория, яғни. Мәтінді жазғанда оқырман қауымын да ескеру маңызды. Студенттер өз аудиториясының табиғатын ескеріп, жазу процесінде қандай шешім қабылдау керектігін білуі керек. Сонымен, студенттерге арналған сатып алулар тізімін жазу кезінде сіз таныс өнімдерді пайдалануыңыз керек, бөлім атауларын сақтауыңыз керек және алдын-ала лексиканы қайталаңыз, ал іскерлік хат жазғанда ресми сөз тіркестерін зерттеп, стильдерді ажырату керек.
Осылайша, мәтінді жазу соңғы өнімді жасау кезінде ескеру қажет көптеген процестерді қамтиды, ал аудиторияны ескеру студенттерге оқырмандардың қажеттіліктері мен үміттерін қанағаттандыратын мәтіндерді жасауға мүмкіндік береді.
3. Негізгі ұғым
4. Жоғарыда айтылғандай, жазу қарым-қатынас құралы қызметін атқарады. Әдетте, біреу жазған кезде оның белгілі бір мақсаты болады (сендіру, хабарлау немесе нақтылау). Сондықтан мақсат (айқын немесе жасырын) жазудың негізгі құрамдас бөлігі болып табылады. Оқушыларға жазу мақсатын түсінуге көмектесу маңызды болады. Бұл оларға жеткізгісі келетін нәрсені және оны қалай жасау керектігін реттеуге көмектеседі.
5. Мазмұны
6. Жазбаша сөйлеу мәнді және жазушының көзқарасы болуы керек, оның тақырыпқа және аудиторияға деген көзқарасын бөлшектері, құрылымы және тілі арқылы ашады. Оқырман оны толық түсінуі үшін мазмұны түсінікті, өзекті, түпнұсқа және логикалық болуы керек.
7. Мәтін түрлері
8. Бұл құрамдас пікірталастың әртүрлі бөлімдерінің қалай ұйымдастырылғанын қарастырады. Кез келген жазбаша мәтінде кіріспе, қолдау және қорытынды болуы керек.
Харрис (1993) мәтіннің екі түрінің сипаттамасын қосады:
А) жазушы оқиғаны баяндайтын сипаттау мәтіндері, белгілі бір хронологиялық тәртіппен жүретін оқиғалар тізбегі.
B) дәлелдемелік, сипаттамалық немесе түсіндірме болуы мүмкін басқа мәтіндер.
6. Грамматика
7. Грамматика оқу кезеңіне сәйкес келуі керек. Барлық мәтін грамматикалық жағынан дұрыс болуы керек, оның ішінде шақтық келісім, есімдік, артикль және т.б.
8. Синтаксис
9. Сөйлемдер стилистикалық жағынан дұрыс болуы керек. Сөздік және күрделі сөйлем құрау барлығы синтаксистің бір бөлігі.
10.
11. Лексикалық таңдаудың ерекшеліктері
12. Лексикалық таңдау мен стиль жазудың негізгі аспектілері болып табылады. Студент сөздерді мағынасы мен контекстіне сәйкес мұқият таңдауы керек. Лексикалық элементтерді дұрыс таңдау мәтінді түсінуді жеңілдетеді.
13. Декорация
14. Мәтінді безендіру және пішімдеу (орфография, пунктуация және оқылу) соңғы өнім сапасында маңызды рөл атқарады. Римс (1983) әріп фрагментін жасау кезінде ескерілетін аспектілерді көрсету үшін келесі диаграмманы ұсынады. 1-диаграмманы қараңыз.
1.3.
Шетел тілінде жазуға үйрету тәсілдері дискурстық зерттеумен тығыз байланысты, өйткені дискурспен жұмыс істей білу коммуникативтік құзыреттіліктің құрамдас бөлігі болып табылады. Дискурсты мәтін түріндегі нәтиже ретінде және мағына жасаудың когнитивті процесі ретінде түсіну шет тілдерін оқыту теориясындағы өнім және процесс терминдерімен байланысты деп болжауға болады. Екі тәсіл де заманауи риторикалық (өнімге бағытталған) және процестік көзқарас ретінде белгілі 1960-70 жылдардан бері дамыды.
Соңғы жылдары жазуға үйретуге қатысты тағы бір термин пайда болды - постпроцесс. Ол жазу процесінде шындықтың дискурсивті құрылысында әлеуметтік контекстті көрсетеді және бұрынғы тәсілдердің, ең алдымен процесстік тәсілдің кемшіліктерін синтездеуге және жоюға тырысады.
Постпроцедуралық тәсіл, оның жақтастарының пікірінше, шет тілінде жазуды үйретудегі көпкомпонентті әрекет ретінде жазуды түсінудің жаңа мүмкіндіктерін ашады. Жазуды үйретудегі қазіргі риторикалық әдіс процесстік әдіске қарағанда теориялық тұрғыдан ертерек қалыптасты.
Процедуралық термині шет тілінде жазуды оқыту мәселесіне арналған әдістемелік әдебиеттерде жиі кездесіп, көптеген шетелтану ғылымдарының пәні болғанымен, процессуалдық тәсілдің әлі де біртұтас әдістемелік теориясы жоқ. Сонымен қатар, жазуды үйретуге қатысты өнімді және процедуралық тәсілдерге бөлу өте ерікті, өйткені іс жүзінде олар бір-бірінің элементтерін пайдаланады. Шетел тілін жазуға үйретудегі заманауи риторикалық әдіс жазу саласындағы зерттеулерді процесс ретінде бастауға баспалдақ болды. Бұл терминді Д.Фогарти мен Р.Янг 70-жылдары тұжырымдаған. жазу және шешендік дағдыларды дамыту үшін қолданылған дәстүрлі әдістерді сипаттау.
Басқаша айтқанда, термин жазуды үйренудегі зерттеуді сипаттады, жазу процесіне қарағанда нәтижеге көбірек назар аударды. Жазбаша дискурсты оқытудағы екпін сөздерге, жеке сөйлемдерге және синтаксистік, емле, пунктуация және стильге қатысты абзацтарға аударылды (Берлин, Кроули)
Жазбаша жазуға үйретуде заманауи риторикалық тәсіл термині енгізілгеннен бері оның әдістемесі жетекшілік ететін тапсырмаларды орындау болды, мұнда студенттерге жазба жұмыстың жанры мен мақсаты, мәтіннің көлемі және оның құрылымының жоспары туралы нұсқаулар беріледі. (Сильва, Коннор, Леки, Граб және Каплан бойынша).
Бұл тәсілдің ең қатаң көріністерінің бірі бес абзацтан тұратын тапсырмалар болып табылады, мұнда студенттер көрсетілген жанрға тән тілдік нормаларды пайдалана отырып, сөйлемдерді логикалық ретпен дұрыс ұйымдастырып, шаблонды жаңа мазмұнмен толтыруы керек. Оқушылар мәтіннің жалпы тақырыбын, әр абзацтың негізгі сөйлемін және оны егжей-тегжейлі көрсететін сөйлемдерді бөліп көрсете отырып, үлгілерді талдауы керек.
Қазіргі риторикалық тәсілдің ерекшелігі - жазу дағдысы сөйлем деңгейінде ғана емес, абзац, мәтін деңгейінде де қалыптасады.
Бұл тәсіл мәтіннің ұйымдастыру элементтеріне: кіріспе, негізгі және қорытынды, сондай-ақ суреттеу, баяндау және дәлелдеу сияқты әртүрлі жанрларға үлкен мән береді. Оқыту үшін жазбаша дискурс үлгілерін талдау, негізгі ойларды дамыту және жоспар құру қолданылады.
Бірақ жазба жұмыстың тақырыбын студент емес, мұғалім анықтайды, әдетте онымен қорытынды мәтін талқыланбайды. Осыған байланысты бұл тәсілді мұғалімге бағытталған әдістерге жатқызуға болады.
Жазбаша жазуға үйретудегі үдерістік әдіс жазуды сызықты емес және жұмыстың коммуникативтік мақсаты мен мазмұнына байланысты шығармашылық процесс ретінде қарастырады. Коммуникативтік әрекеттің түрі ретінде жазудың негізгі мақсаты - жазбаша әңгіменің мағынасын жасау және дамыту. 1980 жылдары процесстік тәсілдің екі негізгі қағидасы тұжырымдалған: когнитивтік және жеке немесе экспрессивті (Бизель). Когнитивтік принцип жазбаша дискурсты ұйымдастыруда танымдық процестердің басымдылығын болжайды, ал жеке тұлға студенттердің семантикалық, ұйымдастырушылық және лингвистикалық аспектілерде өзіндік баяндау стилі бар деп мәлімдейді. Мұғалімнің міндеті - құрылымды және жазу процесін жоспарлау бойынша кеңес беру, сонымен қатар дайын жұмысты тексеру және түзету. Жазбаша жазуға үйрету тәсілін үдеріске өзгерту риториканы оқытудың дәстүрлі әдістерінен бас тартуды білдірмейді, бірақ бұл әдісті жақтаушылар студенттердің жазбаша тапсырмаларды орындау кезінде мақсатты таңдау жасай алуын және оларда өздерінің әлеуметтік, мәдени және жеке тәжірибесін көрсете алуын жақтайды. (Арапоф, Лоуренс).
Басқа шетелдік әдіскерлер жазуды оқытудың тағы екі тәсілін ажыратады: процесс және жанр. Процесстік тәсіл оқушы мәтінді құру кезінде өтетін әртүрлі кезеңдерге бағытталған. Дәстүрлі жазу нұсқауы жазудың орфографиялық аспектілерін бағалауға бағытталған, бірақ бұл оқыту әдісі ескірген болып саналады. Жазу көбінесе мектепте орта болып табылады және сөйлеу әрекетінің басқа түрлерін тексеруге көмекші ретінде қызмет етеді.
Штромквист соңғы жылдары жазуды ұйымдастыру және оқыту бойынша көптеген зерттеулер жүргізілгенін хабарлайды. Бүгінгі таңда емлені дұрыс жазуға аз көңіл бөлінеді, өйткені әртүрлі гаджеттер сөздердің жазылуын тексеруге мүмкіндік береді. Алайда жазуды үйренудің мәні өзгерді.
Бұл зерттеу Кушинг, Вайгл, Грэм, Хармер, Хедж, Стремквист, Унгер және Флейшман сияқты жазуды оқыту әдістеріне қатысты бірнеше әдебиет көздеріне сүйенеді. Олар 1981 жылы Хейс-Флоуэрдің Жазудың когнитивтік процесінің теориясы үлгісін, процестік жазу теориясы пайда болған модельге мысал ретінде келтіреді.
Бұл модельді Хейс 1996 жылы әрі қарай дамытып, жаңартты. Бұл өте күрделі және көптеген компоненттерден тұрады, сондықтан біз тек орталық идеяларды атап өтеміз.
Унгер мен Флейшман Хейс пен Флауерге сілтеме жасай отырып, процесті жазуды түсіндіреді: Бұл тәсіл тәжірибелі жазушылардың қадамдарын зерттеу нәтижесінде пайда болды: идеяларды жоспарлау және ұйымдастыру, оларды мәтінге аудару және нәтижелерді қарап шығу және қайта қарау.
Кушинг Вейгл студенттердің ана тілінде жазуды үйрету үшін Хейс-Флоуер моделін ең қолайлы деп санайды. Бұл модельдің элементтерін жазуды үйренудің бастапқы кезеңінде қолдануға болады, ал толық сызбаны шет тілін меңгерудің жоғары деңгейінде қолдануға болады. Оқытудың бұл жолы оқушылардың қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді есте сақтауын, мотивациясын және танымдық процестерін дамытуға мүмкіндік береді.
Процесс жазуы туралы жазған тағы бір автор, Стремквист жазудың оқушы өтуі керек әртүрлі кезеңдерді қамтитынын түсіндіреді. Оқыту әдісі ретінде процесті жазуды нақтырақ түсіндіру үшін процесті қалай құрылымдау керектігі туралы кейбір диаграммаларды ұсынуға болады. Біз бұл тәсілді екі әдіскердің сипаттамасында қарастырамыз:
Strömquist,2007
Pre-writing
Постановка цели (what am I writing abоut? fоr whо? fоr what purpоse?)
Сбор информацииматериала
Определение основной мысли текста, посыл (what parts оf the material am I fоcusing оn?)
Структурирование планирование (In which оrder shall I present the materialinfоrmatiоn?)
Writing
Написание текста (translating thоughts tо writing)
Pоst-writing
Просмотрпроверка (frоm draft tо finial versiоn)
Печатьсдача материала
Корректировка учителем учеником
Публикация или чтение адресатом
Graham , 2003
Prewriting
Brainstоrming-мозговой штурм
Planning - планирование
Generating ideas-обмен идеями
Questiоning - составление вопросов
Discussiоn and debate - обсуждение
Fоcusing ideas
Fast writing - быстрое письмо
Grоup cоmpоsitiоns- сочинения в группах
Evaluating, Structuring and Editing
Оrdering- систематизация идей
Peer Editing and prооf-reading - корректировка
Self-editing - редактирование
Схеманы салыстыра отырып, терминология мен қызметке қатысты әртүрлі түсіндірмелер бар екенін атап өткен жөн.
Жазу - бірнеше кезеңнен өтетін процесс. Дегенмен, барлық схемалар ортақ құрылымға ие.
Грэм (2003) процестік хат әдетте көп уақытты қажет ететінін атап көрсетеді. Сонымен қатар, бұл әдісті сабақта ұйымдастыру кезінде кері байланыстың маңыздылығы туралы жазады.
Стремквист процестік жазу студенттерге жазуды оқу және ойлау құралы ретінде пайдалануға мүмкіндік беретінін айтады - Оқушылар қолдарына қалам алып ойлансын. Оқушыларға тілдік көмек, яғни синтаксис пен грамматика қажет екенін ұмытпа, бірақ олар да үйренуі керек. мәтіндеріңіз бен идеяларыңызды реттеңіз.
1.5 Этапы работы над письменной речи
Ш тобына құрамында бір дыбысты беретін, бірақ өзі әртүрлі әріптерден тұратын әріп тіркесі бар сөздер жатады. Мысалы: [e:] ir, er, ur комбинациялары арқылы беріледі.
Көріп отырғаныңыздай, аталған сөздер топтары оқудың дәстүрлі ережелерін көрсетеді. Олардың дидактикалық маңызы тәжірибеде дәлелденді. Көрінетін кілт сөзге - үлгіге негізделген оқу ережелерін, демек емле жазуды қолдану емлені меңгеруді жеңілдетеді. Бұл мектепте шет тілдерін оқытуда көрінеді.
IV топқа дауысты, дауыссыз, дауысты және дауыссыз дыбыстардың типтік әріп тіркестері бар сөздер жатады. Бұл топтың сөздерін жазудың күрделілігі олардың бір мәнді i дыбысы-әріптік сәйкестіктерінің жоқтығында: ее, еа, оο, οu, оy, ay, ei, оi, ai, wh, wr, aw, οw, ew, al, Ы;вофр.: ai, ei, оi, au, eau, eu, ill, eil, ch, ph, gn; в ucn.: au, eu, οu, ay, οit ui, iu, ia, yο. Так, например, в английском языке буквосочетание еа может читаться как [п] -- clean, [ej -- head, [ei] -- break.
Ортаңғы кезеңде орфографиялық жұмыс жалғасуда. Оқушыларға сөздерді, сөз тіркестерін және сөйлемдерді есте сақтауға көмектесетін жазу маңызды рөл атқарады. Белгілі бір тақырып бойынша білімді жүйелеуге көмектесетін грамматикалық анықтаманың абзацын көрсететін грамматикалық жаттығулар да жүргізіледі. Студенттер сөйлеу жаттығуларына жақын сұрақтарға жазбаша жауап беруге арналған тапсырмаларды да орындайды.
Жоғары сатыда студенттерге шетел мәтіндеріне реферат және аннотация жазуға үйретіледі. Ол үшін қоғамдық-саяси, ғылыми-көпшілік және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Жиренбаева С.Қ
Жоғары сынып оқушыларының жазба тілін дамыту тәсілдері
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
5B011900 - Шетел тілі: екі шет тілі мамандығы
Алматы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Қорғауға жіберілді:
______________ 2023 ж.
Жалпы тіл білімі және еуропа тілдері
кафедрасының
меңгерушісі, ф.ғ.д., профессор ________________________ Мадиева Г.Б
Жоғары сынып оқушыларының жазба тілін дамыту тәсілдері
5В011900 - Шетел тілі: екі шет тілі мамандығы
Орындаған:
4-курс студенті _________________________________ Жиренбаева С.Қ
Ғылыми жетекші:
аға оқытушы, ф.ғ.к., доцент ______________________________ Таусоғарова А.Қ
Норма бақылаушы:
ф.ғ.к., доцент м.а Уматова Ж.М.
Алматы, 2023
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
I тарау
5
1.1 Хаттың жазбаша қарым-қатынас формаларының бірі ретінде қысқаша психологиялық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5
1.2 Жазуға үйретудің мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Жазуға үйрету тәсілдері ... ... ... ... ... ... ... ... . 7
21
1.4 Жазбаша сөйлеуді бақылау және бағалаудың артықшылықтары ... ... ... ... .. 29
II тарау. Блум таксономиясы негізінде шет тілін оқытудың орта кезеңінде жазу дағдыларын кезеңді дамыту ... ... ... ... ..
41
2.1. Taxοnοmiya Bloom және οsοbennοsti мақсат қояды ... ... ... .. 41
2.2. Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептеріне арналған заманауи оқулықты әзірлеуге қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ...
49
2.3. Оқыту материалдарын талдау С: Табысқа жету дағдылары 4 Оқу және жазу ... ... . 54
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
70
Библиографиялық тізім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 72
Қолданбалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 75
КІРІСПЕ
Диплом жұмыcының жaлпы cипaттамасы.
Жазба тілі жинақталған тәжірибені жазу үшін пайда болды және бұрын шетел тілін оқыту үшін маңызды болмады. Қазіргі таңда коммуникативті әрекеттің дамуына байланысты жазу сөйлеу әрекетінің құрамдас бөлігі болып табылады. Жазу бұрын қосалқы рөл атқарса да, енді сөйлеу, тыңдау және оқумен қатар өзінің лайықты орнын алуы керек.
Бүгінгі таңда жазба тілі қазіргі әлемде үлкен маңызға ие және сөйлеу әрекетінің кәсіби маңызды түрі болып табылады. Кәсіби байланыстардың негізгі құралы ретінде компьютерлік коммуникацияларды кеңінен қолдану арқылы жазбаша құжаттама маңызды болды. Жазба тіл өмірдің көптеген салаларында, мысалы, іскерлік хат алмасуда, ғылыми басылымдарда, әдебиеттерде, білім беруде және т.б. Сонымен қатар, жазба тіл көптеген ғасырлар бойы ақпаратты жазудың және сақтаудың негізгі тәсілі болды.
Жазба тілі нәтижелі болуы үшін өз ойын анық, дәл жеткізе білу, грамматика, тыныс белгілері мен орфографияны дұрыс қолдана білу қажет. Сонымен қатар, аудиторияны және жазбаша тілдің қолданылатын контекстін ескеру маңызды.
Диплом жұмысының өзектілігі.
Бұл тақырыптың өзектілігі қарым-қатынастың негізгі кәсіби құралы болып табылатын жазуға үйрету әдістерін тереңірек зерттеп, сынау қажеттілігінде. Жазба тілін лингвистикалық және фактологиялық білімді сақтауға мүмкіндік береді, шет тілінде сөйлеуді, тыңдауды және оқуды ынталандырады және ойлаудың сенімді құралы болып табылады.
Жазу мен жазуға үйретудің мақсатын дұрыс анықтап, мақсатқа сәйкес келетін жаттығуларды қолданып, оларды оқытудың тиісті кезеңінде орындаса, ауызша сөйлеу бірте-бірте байып, логикалық сипатқа ие болады. Жазу грамматикалық дағдыларды дамытуда және лексикалық және грамматикалық материалды есте сақтауға көмектесетін жазбаша тапсырмаларды орындауда да көмекші рөл атқарады.
Жазудағы коммуникативті дағды өз ойын жазбаша түрде жеткізуге мүмкіндік беретін шығармашылық процесс ретінде қарастырылады. Ол үшін орфографиялық және каллиграфиялық дағдыларды меңгеру, мәтінді композициялық жағынан жүйелеу және құрылымдау, сәйкес лексикалық және грамматикалық бірліктерді таңдау керек.
Диплом жұмысының ныcaны
Жазбаша сөйлеудің даму объектісі - адамдар арасындағы ақпарат пен қарым-қатынасты беру үшін қолданылатын белгілер жүйесі ретіндегі тіл. Жазбаша жазуға үйрету жағдайында оқушының тілдік құзыреттілігі дамыту объектісі болып табылады, ол мәтін құру үшін тілді қолдану, сөйлемдерді дұрыс құру және грамматикалық формаларды басқару, сонымен қатар, құрастыра білу дағдыларын қамтиды. өз ойлары мен идеяларын жеткізу үшін дәлелдер келтіреді және әртүрлі лексиканы пайдаланады.
Диплом жұмысының пәні: Жоғары сынып оқушыларының жазуын дамытатын негізгі пәндердің бірі - әдебиет. Әдебиеттік оқу бағдарламасы аясында жоғары сынып оқушылары тек әдеби шығармаларды оқып қана қоймай, сонымен қатар шығарманы талдау, түсіндіру, өз бетінше жазу дағдыларын меңгереді.
Диплом жұмысының мақсаты:
Диссертациялық жұмыстың мақсаты мен міндеттері зерттеу әдістерін таңдауды анықтады:
:: әдістемелік әдебиеттерді талдау;
:: синтез;
:: жалпылау;
:: сипаттамалық талдау;
:: педагогикалық эксперимент.
Бұл жұмыстың теориялық маңыздылығы оның нәтижелері оқу орындарында жазуды оқытуды одан әрі дамытуға, сонымен қатар балаларды жазуға үйретуге байланысты көптеген мәселелерді шешуге ықпал ете алатынында.
Бұл жұмыстың практикалық маңыздылығы мынада: бұл әдістемелік ұсыныстар мен көптеген тапсырмалар мен жаттығуларды шет тілі мұғалімдері білім берудің орта сатысында қолдана алады.
Диплом жұмысының дереккөздері мен материалдары.
Диплом жұмысы барысында қолданылған әдicтep-тәсілдер.
Диплом жұмысының нәтижелілігі:
Диплом жұмысының құpылымы:
Дипломдық жұмыc кіpіcпeдeн, екі негізгі тараудан, қоpытындыдaн жәнe пaйдaлaнылғaн әдeбиeттep тізімінeн тұpaды
I тарау. ОРТА КЕЗЕҢДЕ ШЕТ ТІЛІНДЕГІ ЖАЗбаша СӨЗГЕ ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Жазбаша қарым-қатынас формаларының бірі ретінде жазудың қысқаша психолингвистикалық сипаттамасы
Жазу - бұл қағазда немесе электронды түрде мәтін жасау және сақтаумен байланысты әрекет. Жазу - жазбаша мәтін жасауға бағытталған сөйлеу әрекетінің бір түрі.
Жазбаша тіл - өз ойын жазбаша жеткізе білу және қарым-қатынас жасау үшін жазба тіл жүйесін пайдалана білу. Жазбаша сөйлеуді ойды жазбаша жеткізуге бағытталған сөйлеу әрекетінің дербес түрі ретінде қарастыруға болады.
Көптеген оқу материалдарында шығармашылық жазуды дамытуға ерекше мән беріледі. Студенттерге достық хаттар, электрондық пошталар, іскерлік хаттар, түйіндеме және жұмысқа өтініштер, дәлелдемелік эсселер, әңгімелеу эсселері және т.б. сияқты жазудың әртүрлі формалары ұсынылады.
Шығармашылық жазу тапсырмаларында нақты нұсқаулар мен дұрыс жазудың мысалдары бар, бұл студенттерге материалды сәтті меңгеруге көмектеседі және сөйлеу әрекетінің осы түріне жақсы басшылық береді.
Сөйлеу психологиясында жазу оның түрлері мен формаларының бірі ретінде сөйлеуге кіретін күрделі психикалық процесс ретінде қарастырылады. Жазу ауызша сөйлеуден бірнеше белгілері бойынша ерекшеленеді: шығу тегі, қалыптасу әдісі, ағымдық әдісі, психологиялық мазмұны, қызметтері. Жазу процесінің жүзеге асу жолдары әуел бастан саналы іс-әрекеттер болып, уақыт өте келе жазу дағдыға айналады. Ауызша сөйлеуден айырмашылығы, жазу саналы түрде қалыптасады және автоматты емес түрде жүреді. Психологиялық тұрғыдан жазудың құрылымы біршама күрделі. Ол үш негізгі компонентті қамтиды: сөзге дыбыстық талдау жасау, дыбысты әріппен корреляциялау операциясы және әріптің көрнекі көрінісін графикалық стильге қайта кодтау. А.Р.Лурия мен Л.С.Цветкова концепциясы бойынша жазу процесі мотивациялық компонент, идеяларды жазу, мазмұны мен әрекет жоспарын анықтау, өзін-өзі реттеу және орындалуын бақылау сияқты бірқатар деңгейлерді немесе кезеңдерді қамтиды.
Психофизиологиялық деңгей екі ішкі деңгейден тұрады: сенсорлық-акустикалық-моторлық және оптомоторлық. Сенсорлық-акустикалық-моторлы деңгей жазу процесінің техникалық орындалуын қамтамасыз ететін деңгейлерді қамтиды. Тілдік деңгей жазудың қандай тіл арқылы жүргізілетінін анықтайды, яғни. ішкі мағынаны лексико-морфологиялық және синтаксистік бірліктерге аудару. Шет тілін жазбаша сөйлеуге үйрету процесінде әртүрлі кезеңдердегі оқушылардың психофизиологиялық ерекшеліктері, қабылдауы, есте сақтауы, зейіні мен ойлауы маңызды рөл атқарады. Жазу процесінің психологиялық деңгейі сөйлеу әрекетінің ең күрделі және саналы түрі болып табылады. Оқытудың орта деңгейіндегі студенттерде практикалық және теориялық оқытудың көптеген түрлеріне дайындығы мен қабілеті болады.
Ауызша және жазбаша сөйлеу процестерінің бір-бірімен тығыз байланысты екендігімен келісемін, бірақ олардың айтарлықтай айырмашылықтары да бар. Жазбаша сөйлеу, әдетте, ауызша сөйлеуге қарағанда егжей-тегжейлі, құрылымды және түсінікті. Жазу кезінде адам өз ойын саналы түрде тұжырымдай алады, мәлімдемелердің логикалық сәйкестігін қадағалайды және қателерді түзей алады. Сонымен қатар жазу процесі сөйлеуге қарағанда көбірек зейінді, шыдамдылықты және уақытты қажет етеді.
Жазбаша сөйлеу және ауызша сөйлеу ақпаратты жеткізудің әртүрлі тәсілдерін қолданатынын атап өткен жөн. Ауызша сөйлеуде ым-ишара, мимика, интонация сияқты ақпаратты берудің вербалды емес құралдары, сондай-ақ қарым-қатынас контексі мен жағдай маңызды рөл атқарады. Жазбаша бұл құралдарды тек шектеулі мөлшерде қолдануға болады, сондықтан автор сөздің анықтығы мен дәлдігіне ерекше назар аударуы керек.
Соңында, жазу және оқу процесі қарым-қатынасқа қатысушылардың әрқайсысы үшін салыстырмалы түрде оқшауланғанын атап өткен жөн. Ауызша сөйлеуден айырмашылығы, лезде кері байланыс және мәлімдемелерді түзету, жазбаша қарым-қатынаста автор мен оқырман біртұтас жағдайда болмайды, бұл түсінбеушілік пен келіспеушілікке әкелуі мүмкін. Сондықтан жазбаша хабарламаларды жазу кезінде мәтінді түсінудің мүмкін болатын қиындықтарын ескеріп, оларды оқырманға барынша түсінікті және түсінікті етуге тырысу керек
1.2. Жазуға үйретудің мақсаты мен мазмұны
Джереми Хармер студенттерге сабақта және одан тыс жерде жазуды үйретудің маңыздылығының көптеген себептері бар екенін айтады. Біріншіден, жазу оларға сөйлеуге қарағанда ойлауға көбірек уақыт береді, бұл оларға тілді өңдеуге көбірек мүмкіндік береді. Екінші маңызды айырмашылық - жазу мен жазбаша тілге үйрету. Бірінші жағдайда жазу студенттерге оқуға және олар оқып жатқан тілмен жұмыс істеуге көмектесетін практикалық құрал ретінде пайдаланылады, осылайша студенттерге қолдау көрсетеді. Мысалы, мұғалім сыныптан берілген құрылымды немесе үйренген бес жаңа сөзді немесе сөз тіркесін пайдаланып бес сөйлем жазуды сұрауы мүмкін. Жазудың екінші түрі - жазбаша сөйлеу, ол оқушыларды жазушы ретінде дамытуға бағытталған. Бұл жұмыс түрінің мақсаты - оқушылардың жазуы қандай болмасын жазуын жетілдіру. Сонымен қатар, жазу дағдысынан гөрі мәтін мен жалпы тезис маңызды рөл атқаратын бірнеше жазба мәтіндер (мысалы, электрондық пошталар, хаттар және есептер) бар. Мұндай жағдайларда тек тілдің сәйкестігіне ғана емес, мәтіннің құрылысына, макетіне, стиліне, тиімділігіне де назар аударған жөн. Оқушылар қатысатын жазу түріне байланысты ұйымдастыру әдістері мен түзету кеңестері әртүрлі болуы мүмкін.
Жазу мен жазудың айырмашылығын қарастырыңыз. Тіл білімінде жазба өрнектің графикалық түрін, ал жазбаша сөйлеу кітапша сөйлеу мәнерін білдіреді. Психологияда жазу сөйлеу дыбыстарының, әріптердің және адамның қол қимылдарының корреляциясын қамтитын күрделі процесс ретінде қарастырылады.
Жазбаша және жазбаша сөйлеу сөйлеу әрекетінің бір түрі ретінде жазу дағдысына негізделген. Жазу дағдысы келесі дағдыларға байланысты күрделі құбылыс:
1. графикалық белгілерді жасау (каллиграфия);
2. сөйлеу дыбыстарын сәйкес графикалық таңбаларға дұрыс түрлендіру (орфография);
3. жазбаша өрнек (шығарма) жасау;
4. лексикалық және грамматикалық жазу дағдылары.
5. Алғашқы екі дағдыны жазу техникасы деп атауға болады, ал үшінші және төртінші дағды әртүрлі сипатта болады.
Жазбаша және жазбаша сөйлеу туынды ретінде ойды графикалық түрде білдіруге арналған графикалық жүйе болып табылады, оны жеке және іскерлік хат алмасуда, өмірбаяндарда, түйіндемелерде, эсселерде және т.б.
Өнімді жазу оқу және коммуникативті болып екіге бөлінеді.
Оқу жазу - өнімді лексикалық және грамматикалық дағдыларды, сонымен қатар коммуникативтік жазу дағдыларын меңгеруге бағытталған жазбаша түрлі тілдік және шартты сөйлеу жаттығуларын орындау.
Коммуникативтік жазу - жазудағы коммуникативті қарым-қатынасқа бағытталған сөйлеу әрекетінің экспрессивті түрі. Мұндай жазбаны оқытудың мақсаты - жазбаша хабарламалардың - мәтіндердің әртүрлі түрлерін немесе жанрларын жасау қабілетін дамыту.
Жазу мен жазу дағдыларына үйретуге сауатты жазу, емле, тыныс белгілерін сақтау, сонымен қатар лексика-грамматикалық және композициялық ережелерді білуді меңгеру жатады.
Жазбаша сөйлеу - ойды жазбаша түрде жеткізу процесі. Бұл тілдік және сөйлеу материалын бекітуге, ауызша сөйлеу мен оқу дағдыларын жақсартуға көмектеседі. Жазбаша сөйлеудің негізі ауызша сөйлеу болып табылады, өйткені ол тілдің қажетті құралдарын таңдауды және ойды жүзеге асыруды қажет етеді.
Оқу мен жазу бір-бірімен байланысты, өйткені олар бір графикалық тіл жүйесін пайдаланады. Оқу кезінде графема-фонема сәйкестіктері белгіленеді, ал жазу кезінде хабарлама кодталады.
Оқытудың бастапқы кезеңінде студенттер жаңа тілде жазу техникасын, оның ішінде графика мен орфографияны меңгереді. Сонда жазу лексикалық және грамматикалық материалды бекітуге, оқу мен сөйлеу дағдыларын дамытуға көмектесетін тілді үйренудің маңызды құралына айналады.
Шет тілінде сауатты жазуды үйрену оқушылардың есте сақтау қабілетін, еріктілік қасиеттерін дамытуға ықпал ете отырып, олардың тәрбиелік ықпалын тигізеді.
Жазуға үйретудің лингвистикалық мазмұнына осы жазудың барлық құралдарының жиынтығы болып табылатын графиканы оқыту кіреді. Мектепте ағылшын, неміс, француз және испан тілдері сияқты оқылатын тілдер баспа және қолжазба нұсқаларында латын графикасын қолданады.
1.
2. Екіншіден, жазуға үйретудің тілдік мазмұнына қатысты сөздің дұрыс жазылуы, яғни емлесі туралы айту керек. Ол дыбыстар мен дыбыс комбинацияларын беру үшін жазба таңбаларды пайдалану ережелерін қамтиды. Орфографияда белгілі бір дыбысы бар әрбір сөз үшін әрқашан бір ғана емле қолданылатынын ескеру маңызды, ол дұрыс деп саналады, ал басқа нұсқалар қате деп саналады.
3. Үшіншіден, жазудың маңызды элементі - жазу. Егер жазбаша сөйлеу үйлесімді мәтін болса, онда жазба жеке сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлем жоспарларын және тіпті қысқартуларды қамтуы мүмкін. Сондықтан жазбаша тілді меңгеру үшін жазудың сәйкес деңгейлерінде әріптерді, сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді, сонымен қатар суперфразалық бірліктерді меңгеру қажет. Барлық деңгейде жазудың негізгі мақсаты - тілдік бірліктердің ерекшеліктерін жақсы түсіну және оларды жақсы есте сақтау.
4. Төртіншіден, жазу хаттарды, рефераттарды және аннотацияларды жазуды қамтиды. Соңғылары оқумен, әсіресе орта мектепте тығыз байланысты.
5. Жазбаша жазуға үйрету міндеттеріне жазу мазмұнын меңгеруге жағдай жасау, графикалық автоматизмді қалыптастыру, ойды тұжырымдай білу, таным мен ой-өрісін кеңейту, жазба жұмыстарын жасауға мәдениеттілік пен интеллектуалдық дайындықты меңгерту, жазудың мазмұнын меңгеру, графикалық автоматизмді қалыптастыру, жазуға үйрету міндеттері жатады. жазбаша мәтіннің пәндік мазмұны, сөйлеу мәнері және графикалық формасы туралы шынайы түсініктерді қалыптастыру.
6. Рогованың пікірінше, жазуға үйрету мазмұны үш компонентті қамтиды: лингвистикалық, психологиялық және әдістемелік.
Жазуды оқытудың мазмұны, Рогованың пікірінше, үш негізгі компонентті қамтиды: лингвистикалық, психологиялық және әдістемелік.
Жазудың әдістемелік мазмұны студенттердің графиканы, орфографиялық және басқа да тілдік дағдыларды есте сақтаудың тиімді әдістерін меңгеруін қамтиды. Ағылшын тілін үйрену кезінде студенттер орыс алфавитінде жоқ жаңа әріптермен күресуге тура келеді.
Емлені ойдағыдай меңгеру үшін студенттерге сөздердің жазылуын есте сақтауға көмектесу қажет. Бірақ көбінесе оқушылар есте сақтаудың тиімді әдістерін білмейді, сондықтан олар өз бетінше шешім іздеуге мәжбүр болады. Ақылды және қабілетті балалар бұл тапсырманы жеңе алады, бірақ әлсіз оқушылар үшін жазу тіл үйренудің тиімді құралы емес, бұл олардың жетістіктеріне кері әсер етеді.
Жазуға үйретудің лингвистикалық компонентіне графика, орфография, жазу (көшіру, көбейту, жасау), жазбаша сөйлеу (сауалнама, форма, ашық хат, хат) жатады. Компенсаторлық дағдыларға сөйлемді қайталау, күрделі ойды қарапайым тілмен жеткізу және қажетті ақпаратты табу үшін мәтінді пайдалану мүмкіндігі жатады.
Жазу техникасы алфавитті, графиканы, емле мен тыныс белгілерін меңгеруді қамтиды. Жазу - шетел тілін үйрету құралы және өнімді жазбаша сөйлеуді дамытудың бастапқы кезеңі.
Жазбаша жазуды оқыту технологиясы кезеңдерге бөлінеді, олардың әрқайсысында оқушылардың тілдік және сөйлеу материалын жақсы меңгеруіне қажетті графикалық және орфографиялық дағдылардың негіздері қалыптасады.
Жазуға байланысты тапсырмалардың ортаңғы деңгейінде номенклатура кеңейтіледі, бірақ бастапқы кезеңде қолданылған тапсырмалар сақталады. Оқушылар мәтіннен хабарламаға қажетті сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді көшіріп жазу сияқты қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазу бұл кезеңде кеңінен қолданылады, бұл студенттерге оқып жатқан материалды жақсы түсінуге және есте сақтауға көмектеседі. Дегенмен, жазу оқушының белсенді психикалық әрекетін ынталандыратын тиісті оқу міндетіне сәйкес орындалған жағдайда ғана тіл үйренудің тиімді құралы бола алады.
Тақырып немесе жағдаят бойынша ауызша мәлімдеме дайындаған кезде студент нені қалайтынын және айта алатынын елестете алуы, ниетті немесе қарым-қатынаста қолданылуын ашуға қажетті сөздер мен грамматикалық құрылымдарды таңдап алуы және сөйлемде мәлімдеменің жоспарын құруы керек. атаулы немесе жай сөйлемдердің түрі.
Жоғары сатыда өтірікке байланысты тілдің лексикасы мен грамматикасы бойынша жазбаша тапсырмалардан басқа оқушыларға қорытындылау және аннотациялау тапсырмалары беріледі. Мұндай тапсырмалар сабақта ұжымдық түрде орындалады, содан кейін оқушылар оларды үйде орындайды. Аннотацияны құрастыру үшін оқушылар дәптерге жазып, ауызша және жазбаша тапсырмаларды орындауда қолданатын клише сөз тіркестері беріледі.
Е.Н.Соловова мәтіндердің әртүрлі түрлерінің классификациясын ұсынады, олар үшін оларды шет тілінде жазуды үйрену маңызды. Ол мәтіннің келесі түрлерін қамтиды: сауалнамалар, хаттар, өмірбаяндаррезюмелер, мәлімдемелер, шолулар, аннотациялар, баяндамалар, шығармаларэсселер, құттықтаулар және жазбалар.
Шетел тілін оқытуға арналған жазба мәтін түрлерін таңдауда авторлар қажеттілік пен жеткіліктілік принципін басшылыққа алады. Олар студенттерге ана тілінде жаза алатын мәтіндерді шет тілінде жазуға үйретуге ұмтылады.
Джереми Хармер сонымен қатар алдын-алаорта деңгейге арналған жазудың арнайы түрлерін ұсынады. Сондай түрлердің бірі - лексикалық бірліктердің және грамматикалық құрылымдардың күрделілігіне қарай әртүрлі деңгейде қолданылатын ашық хат. Бастапқы кезеңде оқушыларға тапсырманы сәтті орындау үшін картаны ұсынылған сөздермен толтыруды ұсынуға болады.
Сурет 1. Жазу жаттығуы
Бұл жаттығудың нұсқасы ашықхаттағы қосымша сөздің анықтамасы болуы мүмкін.
2-сурет. Жазбаша сөйлеуді дамытуға арналған жаттығу
Сонда оқушылар өздерін демалыста жүргендей елестетеді. Олар өздерінің демалысынмерекелерін жұптарда немесе шағын топтарда талқылай алады, олар картаны қайдан жіберетінін және олармен сөйлескісі келетінін шешеді. Мұғалім оқушыларға қандай сөз тіркестерін елемеуге болатынына, ашық хаттардың құрылымына ерекше назар аударуы керек.
Мысалы: жіберушінің орналасқан жерінің сипаттамасы; жіберушінің қызметінің түрі; адресатқа жүгіну; Қол қою. Бастапқы деңгейлерде кейбір мұғалімдер студенттерге қолдануға дайын сөз тіркестерін береді.
Электронды сұхбат
Көптеген басылымдарда әйгілі адамдармен қысқа сұхбаттар бар, оларда күлкілі және көңіл көтеру үшін жасалған маңызды емес сұрақтарға жауап береді. Бұл жанрды сабақта жазуды үйрету үшін пайдалану да тиімді болуы мүмкін, дейді Хармер.
Бұл жанрды сабақта қолдану үшін алдымен студенттерге мұндай сұхбаттың үлгісі (шынайы немесе ойдан шығарылған) көрсетіледі және оның құрылымымақсаты талқыланады (сұхбат алушыға электрондық пошта арқылы бірқатар сұрақтар жіберіледі, ол олардың қалауынша жауап бере алады) .
Сұрақтар тізбесі білім деңгейінесабақоқу мақсатына қарай мұғалім тарапынан оқушыларға құрастырылады.
Оқушылар енді жұппен немесе топпен жұмыс істейді, өздері пайдаланғысы келетін сұрақтарды таңдап, өздерін қосады. Хармер бұл сұрақтарға кез келген адам жауап бере алатындай жалпы болуы керек екенін атап көрсетеді (мысалы, Қашан және қайда бақытты болдыңыз?). Студенттер осы мәселелермен жұмыс істеп жатқанда, мұғалімнің қызметі бақылау және өзгерту ретінде анықталады.
Сұрақтар жинағын анықтағаннан кейін оқушылар оларды сыныптағы басқа оқушыларға береді. Мұны бланкідегі электрондық пошталарға ұқсайтын қағаз парақтарында жасауға болады немесе электрондық поштаға рұқсаты болса, нақты электрондық пошталарды жіберуге болады. Содан кейін олар өздеріне ұнаған сұрақтарға жауап береді және жауаптарын алушыларға жібереді, олардың жұмысы сұхбатты дұрыс жазу болып табылады. Бұл студенттерге сұрақтар жазуға ғана емес, сұхбаттасуға да көмектеседі.
Бастапқы және қосымша мәтіндер әр түрлі мәтіндердің үлгілері болып табылады. Тілді оқыту әдістемесінде оқушылардың жазбаша сөйлеуінің үлгісін көрсету үшін қосымша мәтіндер қолданылады. Негізгі мәтін қосымша мәтінді жазу үшін үлгі ретінде қызмет етеді.
Мұғалімдер студенттерге газет немесе ғылыми-көпшілік мақаламен, сондай-ақ әдеби шығармадан үзінді немесе шағын шығарманың толық мәтінімен жұмыс істеудің соңғы кезеңінде мәтінді қайталап айтып беру немесе оның мазмұнын қысқаша қорытындылау тапсырмасын ұсынады. Осылайша, студенттің жазбаша сөйлеу деңгейін бағалауға негіз болатын қосалқы мәтін жасалады. Бұл қосымша мәтін де студенттің мәтінді сығуды қаншалықты жақсы меңгергенін көрсетеді, яғни. мазмұнын қысқа да нақты айта білу.
Басқа тілдегі қосымша мәтіндердің жанрларын белгілеу үшін эквивалентті таңдау - алынған нәтиженің жанрдың танымдық бейнесіне сәйкес келуін қамтамасыз ету үшін мұғалім шешуі керек күрделі мәселе.
:: Резюме - мәтіннің қысқаша мазмұны, презентация, конспект, конспект, реферат.
Жоғарыда келтірілген анықтамалардан көріп отырғанымыздай, түйіндеме - бұл мазмұнның негізгі және маңызды тұстарына бағытталған бастапқы мәтіннің қысқаша мазмұны. Түйіндеме жазуды үйрену үшін бірнеше әрекеттерді орындау қажет: түйінді сөздерді тану, негізгі ойды немесе тезис мәлімдемесін бөлектеу, сонымен қатар осы негізгі ойды қолдайтын аргументтерді анықтау.
Түйіндеме жазу процесін бірнеше кезеңге бөлуге болады. Бірінші кезең - автордың негізгі идеясын, мақсатын, ұстанымын түсіну үшін мәтінді кіріспе оқу. Екінші кезең - түсініксіз жерлерін нақтылай отырып, мәтінді толық түсініп, толық оқу. Негізгі сөйлемдерді және әрбір бөлімнің негізгі идеясын атап өту, маңызды фактілерді бөліп көрсету және түйіндемеге қосылуы керек ойларды анықтау сәтті түйіндеме жазудың маңызды әдістері болып табылады. Сонымен қатар мәтіннің атауында, бірінші сөйлемде немесе автордың негізгі хабарында жиі кездесетін негізгі сөздерді анықтауды үйрену қажет. Оқып болғаннан кейін мәтіннің әрбір бөлігінің негізгі идеясын бір жақсы ұйымдастырылған сөйлемде және бір сөйлем ішінде осы идеяны растайтын дәлелдерді қамтитын жазбаша мәтін жасаңыз.
Әдетте, мақалалар екіден беске дейінгі дәлелдерді көрсетеді. Осының негізінде мәтіннің қысқаша жоспары құрастырылады, оның негізінде автор негізгі ойды білдіреді. Автордың бұл көзқарасты ұстануының себептері мен мақсаттарын нақты көрсетуі маңызды. Негізгі тезисті өз сөзіңізбен айту керек.
Жазбаша мәтінді сыни тұрғыдан оқу өте маңызды. Бұл өз пікірін немесе пікірлерін білдіруді болдырмауға, сондай-ақ автордың сөздерін түсіндіретін сөйлемдерді қайталауға көмектеседі. Сондай-ақ ұсынудың тұтастығын және оның бөліктері арасындағы байланысты және маңызды дәлелдемелердің алынып тасталмағанын анықтау қажет. Егер мәтін тым ұзын болса, оны ойларды емес, артық ақпаратты алып тастау арқылы қысқартуға болады.
Автореферат - ғылыми мақаланың немесе кітаптың қысқаша мазмұны, мұнда автор өз жұмысының мақсатын, барысы мен нәтижелерін белгілейді. Оқырмандардың қызығушылығын ояту үшін презентацияның толықтығына қол жеткізу қажет. Мәтіннің ұсынылатын ұзақтығы 150-ден 200 сөзге дейін.
Түйіндеме - баяндаманың, мақаланың немесе конференциялардың, келіссөздердің және дөңгелек үстелдердің қорытындысының қысқаша мазмұны. Ол дерексізге жақын, бірақ басқа контексттерде пайдалы болуы мүмкін.
Прецис - бұл аргументтің немесе теорияның негізгі нүктелерінің схемалық мәлімдемесі, конспект немесе түйіндеме. Дәл жазуды үйрену ұзақ мәтіндерді мәселенің мәніне дейін қысқартуға бағытталған. Ұзын абзац бір сөйлеммен, ал бірнеше беттік мәтін бірнеше сөйлеммен берілуі керек.
Эскиз - жоспардың, рефераттың немесе эссенің алдын ала көрсетілімі;
Жоспар құруға оқыту курсы жазу дағдыларын дамытудың қажетті бөлігі болып табылады және өнімді және рецептивті сөйлеу әрекетін оқытуда дәстүрлі түрде қолданылады;
Эссе - конспект, конспект, қысқаша шолу;
Мәтіннің бұл түрі өз бақылаулары мен тәжірибесі негізінде жазылған туынды және толық шығармашылық болуы мүмкін. Бұл мағынада ол композицияға жақындайды, бірақ ол сипатталған әрекеттерді субъективті және эмоционалды қабылдауды көрсетуі мүмкін болса да, егжей-тегжейлердің болмауына байланысты әлдеқайда қысқа;
Аннотация - конспект, реферат, қысқартылған мәтін, қысқаша басылым;
Мәтінді қысқартудың бұл түрін үйде оқу бөлімінде көркем мәтінмен жұмыс істегенде қолдануға болады. Сонымен қатар, шет тілі мұғалімінің кәсіби қызметінде көркем шығармалардың қысқартылған және бейімделген мәтіндері жиі қолданылатын үйде оқу аспектісі бойынша материалдарды құрастыру қажет болуы мүмкін;
Үзінді - конспект, конспект, конспект, аббревиатура, кітаптан үзінді, түйіндеме, жинақ, шолу;
Кітаптар немесе мақалалар мазмұнын қысқаша мазмұндаудың бұл түрін оқылған көркем шығармалар бойынша есептерді дайындау кезінде өзіндік жұмыс ретінде пайдалануға болады;
Жылдам шолу - шығарманың мазмұнының қысқаша мазмұны;
Мұндай шолуды жеке тапсырма ретінде дайындау ұсынылуы мүмкін, мысалы, кейбір курстық тақырыптармен жұмыс істегенде, мысалы, тіл тарихы, стилистика, теориялық грамматика және т.б.
Қазақстан мектептерінде жазу дағдыларын дамыту үшін жиі қолданылмайтын жалпылаудың басқа да түрлері бар.
Конденсация - түпнұсқа әдеби шығарманың қысқартылған нұсқасы.
Жазудың жоғарыда аталған түрлерінен басқа, әртүрлі типтегі эсселер ерекше орын алады. Қазақ мектептерінде ағылшын тілі мұғалімдері тілдік аспектілерді, негізінен грамматиканы тексеру үшін жазба жұмыстарын жиі пайдаланады. Бірақ бұл әдіс үлгілік оқу бағдарламаларының мақсаттарына сәйкес келмейді. Сондықтан біз literarydevices.net сайтынан материалдарды негізге ала отырып, эсселердің әртүрлі түрлерін қарастырамыз.
кесте. Эссе түрінің анықтамалары
Definition Essay
Эссе определения
Как следует из названия, тип эссе определяет разные вещи, идеи и представления.
Narrative Essay
Это повествование, как короткая история. Отличается от короткой истории тем, что написана в формате эссе.
Descriptive Essay
Описание того, что чувствовал, видел или слышал автор
Expository Essay
Подробно раскрывает вещи, чтобы читатели понимали без каких-либо осложнений.
Persuasive Essay
Призвано убедить целевую аудиторию что-то делать или не делать.
Argumentative Essay
Призвано представить аргументы в пользу чего-то. Имеется дополнительный пункт, который призван представить противоположные аргументы.
Analytical Essay
Анализирует что-то, например, в литературе аналитическое эссе анализирует фрагмент литературы с разных ракурсов.
Comparison and Contrast Essay
Сравнивает, показывает схожие и различные аспекты двух предметовсобытийявлений.
Cause and Effect Essay
Заставляет читателей понимать причину вещей, и их влияние на другие вещи.
Critical Essay
Оценочные суждения по определенным произведениям.
Prοcess Essay
Описание процесса создания того, что читатели понимают в полной мере и способны сделать это после его прочтения.
Synthesis Essay
обобщение различных идей для вынесения суждения об их важности и необходимости.
Explicatοry Essay
объясняет фрагмент литературы. Часто пишется о стихах, коротких рассказах, романах.
Rhetοrical
Analysis Essay
Оценивает речь или фрагмент на основе риторических стратегий, используемых в нём.
Review Essay
Обсуждает достоинства и недостатки книги и оценивает её через рецензию.
Research Essay
Раскрывается вокруг исследовательского вопроса, который призван ответить на какой-то конкретный вопрос через исследование соответствующей литературы.
Simple Essay
Состоящее из пяти абзацев, написано на любую тему.
Жазу арқылы ағылшын тілінде мәтін жасау ана тіліндегі мазмұнды қайта кодтау процесін жеңілдетеді, бұл шет тіліндегі сөйлеуді аудармасыз түсінуге және оны өздігінен жасауға мүмкіндік береді, дейді Раймс. Мәтінді жазу - әртүрлі элементтерді есепке алуды қажет ететін күрделі процесс.
Мәтінді жазу кезінде келесі элементтерге назар аударыңыз:
1. Жазу процесін ұйымдастыру, оның ішінде бастау, идеяларды тудыру, жобаны жасау және шолу. Хедж бойынша жазу процесі идеялармен алмасуды, жоспарлауды, жоспар мен рефератты құруды, өнім қаңқасын құруды, тексеруді, кеңес беруді, түзетуді және бағалауды қамтиды.
2. Аудитория, яғни. Мәтінді жазғанда оқырман қауымын да ескеру маңызды. Студенттер өз аудиториясының табиғатын ескеріп, жазу процесінде қандай шешім қабылдау керектігін білуі керек. Сонымен, студенттерге арналған сатып алулар тізімін жазу кезінде сіз таныс өнімдерді пайдалануыңыз керек, бөлім атауларын сақтауыңыз керек және алдын-ала лексиканы қайталаңыз, ал іскерлік хат жазғанда ресми сөз тіркестерін зерттеп, стильдерді ажырату керек.
Осылайша, мәтінді жазу соңғы өнімді жасау кезінде ескеру қажет көптеген процестерді қамтиды, ал аудиторияны ескеру студенттерге оқырмандардың қажеттіліктері мен үміттерін қанағаттандыратын мәтіндерді жасауға мүмкіндік береді.
3. Негізгі ұғым
4. Жоғарыда айтылғандай, жазу қарым-қатынас құралы қызметін атқарады. Әдетте, біреу жазған кезде оның белгілі бір мақсаты болады (сендіру, хабарлау немесе нақтылау). Сондықтан мақсат (айқын немесе жасырын) жазудың негізгі құрамдас бөлігі болып табылады. Оқушыларға жазу мақсатын түсінуге көмектесу маңызды болады. Бұл оларға жеткізгісі келетін нәрсені және оны қалай жасау керектігін реттеуге көмектеседі.
5. Мазмұны
6. Жазбаша сөйлеу мәнді және жазушының көзқарасы болуы керек, оның тақырыпқа және аудиторияға деген көзқарасын бөлшектері, құрылымы және тілі арқылы ашады. Оқырман оны толық түсінуі үшін мазмұны түсінікті, өзекті, түпнұсқа және логикалық болуы керек.
7. Мәтін түрлері
8. Бұл құрамдас пікірталастың әртүрлі бөлімдерінің қалай ұйымдастырылғанын қарастырады. Кез келген жазбаша мәтінде кіріспе, қолдау және қорытынды болуы керек.
Харрис (1993) мәтіннің екі түрінің сипаттамасын қосады:
А) жазушы оқиғаны баяндайтын сипаттау мәтіндері, белгілі бір хронологиялық тәртіппен жүретін оқиғалар тізбегі.
B) дәлелдемелік, сипаттамалық немесе түсіндірме болуы мүмкін басқа мәтіндер.
6. Грамматика
7. Грамматика оқу кезеңіне сәйкес келуі керек. Барлық мәтін грамматикалық жағынан дұрыс болуы керек, оның ішінде шақтық келісім, есімдік, артикль және т.б.
8. Синтаксис
9. Сөйлемдер стилистикалық жағынан дұрыс болуы керек. Сөздік және күрделі сөйлем құрау барлығы синтаксистің бір бөлігі.
10.
11. Лексикалық таңдаудың ерекшеліктері
12. Лексикалық таңдау мен стиль жазудың негізгі аспектілері болып табылады. Студент сөздерді мағынасы мен контекстіне сәйкес мұқият таңдауы керек. Лексикалық элементтерді дұрыс таңдау мәтінді түсінуді жеңілдетеді.
13. Декорация
14. Мәтінді безендіру және пішімдеу (орфография, пунктуация және оқылу) соңғы өнім сапасында маңызды рөл атқарады. Римс (1983) әріп фрагментін жасау кезінде ескерілетін аспектілерді көрсету үшін келесі диаграмманы ұсынады. 1-диаграмманы қараңыз.
1.3.
Шетел тілінде жазуға үйрету тәсілдері дискурстық зерттеумен тығыз байланысты, өйткені дискурспен жұмыс істей білу коммуникативтік құзыреттіліктің құрамдас бөлігі болып табылады. Дискурсты мәтін түріндегі нәтиже ретінде және мағына жасаудың когнитивті процесі ретінде түсіну шет тілдерін оқыту теориясындағы өнім және процесс терминдерімен байланысты деп болжауға болады. Екі тәсіл де заманауи риторикалық (өнімге бағытталған) және процестік көзқарас ретінде белгілі 1960-70 жылдардан бері дамыды.
Соңғы жылдары жазуға үйретуге қатысты тағы бір термин пайда болды - постпроцесс. Ол жазу процесінде шындықтың дискурсивті құрылысында әлеуметтік контекстті көрсетеді және бұрынғы тәсілдердің, ең алдымен процесстік тәсілдің кемшіліктерін синтездеуге және жоюға тырысады.
Постпроцедуралық тәсіл, оның жақтастарының пікірінше, шет тілінде жазуды үйретудегі көпкомпонентті әрекет ретінде жазуды түсінудің жаңа мүмкіндіктерін ашады. Жазуды үйретудегі қазіргі риторикалық әдіс процесстік әдіске қарағанда теориялық тұрғыдан ертерек қалыптасты.
Процедуралық термині шет тілінде жазуды оқыту мәселесіне арналған әдістемелік әдебиеттерде жиі кездесіп, көптеген шетелтану ғылымдарының пәні болғанымен, процессуалдық тәсілдің әлі де біртұтас әдістемелік теориясы жоқ. Сонымен қатар, жазуды үйретуге қатысты өнімді және процедуралық тәсілдерге бөлу өте ерікті, өйткені іс жүзінде олар бір-бірінің элементтерін пайдаланады. Шетел тілін жазуға үйретудегі заманауи риторикалық әдіс жазу саласындағы зерттеулерді процесс ретінде бастауға баспалдақ болды. Бұл терминді Д.Фогарти мен Р.Янг 70-жылдары тұжырымдаған. жазу және шешендік дағдыларды дамыту үшін қолданылған дәстүрлі әдістерді сипаттау.
Басқаша айтқанда, термин жазуды үйренудегі зерттеуді сипаттады, жазу процесіне қарағанда нәтижеге көбірек назар аударды. Жазбаша дискурсты оқытудағы екпін сөздерге, жеке сөйлемдерге және синтаксистік, емле, пунктуация және стильге қатысты абзацтарға аударылды (Берлин, Кроули)
Жазбаша жазуға үйретуде заманауи риторикалық тәсіл термині енгізілгеннен бері оның әдістемесі жетекшілік ететін тапсырмаларды орындау болды, мұнда студенттерге жазба жұмыстың жанры мен мақсаты, мәтіннің көлемі және оның құрылымының жоспары туралы нұсқаулар беріледі. (Сильва, Коннор, Леки, Граб және Каплан бойынша).
Бұл тәсілдің ең қатаң көріністерінің бірі бес абзацтан тұратын тапсырмалар болып табылады, мұнда студенттер көрсетілген жанрға тән тілдік нормаларды пайдалана отырып, сөйлемдерді логикалық ретпен дұрыс ұйымдастырып, шаблонды жаңа мазмұнмен толтыруы керек. Оқушылар мәтіннің жалпы тақырыбын, әр абзацтың негізгі сөйлемін және оны егжей-тегжейлі көрсететін сөйлемдерді бөліп көрсете отырып, үлгілерді талдауы керек.
Қазіргі риторикалық тәсілдің ерекшелігі - жазу дағдысы сөйлем деңгейінде ғана емес, абзац, мәтін деңгейінде де қалыптасады.
Бұл тәсіл мәтіннің ұйымдастыру элементтеріне: кіріспе, негізгі және қорытынды, сондай-ақ суреттеу, баяндау және дәлелдеу сияқты әртүрлі жанрларға үлкен мән береді. Оқыту үшін жазбаша дискурс үлгілерін талдау, негізгі ойларды дамыту және жоспар құру қолданылады.
Бірақ жазба жұмыстың тақырыбын студент емес, мұғалім анықтайды, әдетте онымен қорытынды мәтін талқыланбайды. Осыған байланысты бұл тәсілді мұғалімге бағытталған әдістерге жатқызуға болады.
Жазбаша жазуға үйретудегі үдерістік әдіс жазуды сызықты емес және жұмыстың коммуникативтік мақсаты мен мазмұнына байланысты шығармашылық процесс ретінде қарастырады. Коммуникативтік әрекеттің түрі ретінде жазудың негізгі мақсаты - жазбаша әңгіменің мағынасын жасау және дамыту. 1980 жылдары процесстік тәсілдің екі негізгі қағидасы тұжырымдалған: когнитивтік және жеке немесе экспрессивті (Бизель). Когнитивтік принцип жазбаша дискурсты ұйымдастыруда танымдық процестердің басымдылығын болжайды, ал жеке тұлға студенттердің семантикалық, ұйымдастырушылық және лингвистикалық аспектілерде өзіндік баяндау стилі бар деп мәлімдейді. Мұғалімнің міндеті - құрылымды және жазу процесін жоспарлау бойынша кеңес беру, сонымен қатар дайын жұмысты тексеру және түзету. Жазбаша жазуға үйрету тәсілін үдеріске өзгерту риториканы оқытудың дәстүрлі әдістерінен бас тартуды білдірмейді, бірақ бұл әдісті жақтаушылар студенттердің жазбаша тапсырмаларды орындау кезінде мақсатты таңдау жасай алуын және оларда өздерінің әлеуметтік, мәдени және жеке тәжірибесін көрсете алуын жақтайды. (Арапоф, Лоуренс).
Басқа шетелдік әдіскерлер жазуды оқытудың тағы екі тәсілін ажыратады: процесс және жанр. Процесстік тәсіл оқушы мәтінді құру кезінде өтетін әртүрлі кезеңдерге бағытталған. Дәстүрлі жазу нұсқауы жазудың орфографиялық аспектілерін бағалауға бағытталған, бірақ бұл оқыту әдісі ескірген болып саналады. Жазу көбінесе мектепте орта болып табылады және сөйлеу әрекетінің басқа түрлерін тексеруге көмекші ретінде қызмет етеді.
Штромквист соңғы жылдары жазуды ұйымдастыру және оқыту бойынша көптеген зерттеулер жүргізілгенін хабарлайды. Бүгінгі таңда емлені дұрыс жазуға аз көңіл бөлінеді, өйткені әртүрлі гаджеттер сөздердің жазылуын тексеруге мүмкіндік береді. Алайда жазуды үйренудің мәні өзгерді.
Бұл зерттеу Кушинг, Вайгл, Грэм, Хармер, Хедж, Стремквист, Унгер және Флейшман сияқты жазуды оқыту әдістеріне қатысты бірнеше әдебиет көздеріне сүйенеді. Олар 1981 жылы Хейс-Флоуэрдің Жазудың когнитивтік процесінің теориясы үлгісін, процестік жазу теориясы пайда болған модельге мысал ретінде келтіреді.
Бұл модельді Хейс 1996 жылы әрі қарай дамытып, жаңартты. Бұл өте күрделі және көптеген компоненттерден тұрады, сондықтан біз тек орталық идеяларды атап өтеміз.
Унгер мен Флейшман Хейс пен Флауерге сілтеме жасай отырып, процесті жазуды түсіндіреді: Бұл тәсіл тәжірибелі жазушылардың қадамдарын зерттеу нәтижесінде пайда болды: идеяларды жоспарлау және ұйымдастыру, оларды мәтінге аудару және нәтижелерді қарап шығу және қайта қарау.
Кушинг Вейгл студенттердің ана тілінде жазуды үйрету үшін Хейс-Флоуер моделін ең қолайлы деп санайды. Бұл модельдің элементтерін жазуды үйренудің бастапқы кезеңінде қолдануға болады, ал толық сызбаны шет тілін меңгерудің жоғары деңгейінде қолдануға болады. Оқытудың бұл жолы оқушылардың қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді есте сақтауын, мотивациясын және танымдық процестерін дамытуға мүмкіндік береді.
Процесс жазуы туралы жазған тағы бір автор, Стремквист жазудың оқушы өтуі керек әртүрлі кезеңдерді қамтитынын түсіндіреді. Оқыту әдісі ретінде процесті жазуды нақтырақ түсіндіру үшін процесті қалай құрылымдау керектігі туралы кейбір диаграммаларды ұсынуға болады. Біз бұл тәсілді екі әдіскердің сипаттамасында қарастырамыз:
Strömquist,2007
Pre-writing
Постановка цели (what am I writing abоut? fоr whо? fоr what purpоse?)
Сбор информацииматериала
Определение основной мысли текста, посыл (what parts оf the material am I fоcusing оn?)
Структурирование планирование (In which оrder shall I present the materialinfоrmatiоn?)
Writing
Написание текста (translating thоughts tо writing)
Pоst-writing
Просмотрпроверка (frоm draft tо finial versiоn)
Печатьсдача материала
Корректировка учителем учеником
Публикация или чтение адресатом
Graham , 2003
Prewriting
Brainstоrming-мозговой штурм
Planning - планирование
Generating ideas-обмен идеями
Questiоning - составление вопросов
Discussiоn and debate - обсуждение
Fоcusing ideas
Fast writing - быстрое письмо
Grоup cоmpоsitiоns- сочинения в группах
Evaluating, Structuring and Editing
Оrdering- систематизация идей
Peer Editing and prооf-reading - корректировка
Self-editing - редактирование
Схеманы салыстыра отырып, терминология мен қызметке қатысты әртүрлі түсіндірмелер бар екенін атап өткен жөн.
Жазу - бірнеше кезеңнен өтетін процесс. Дегенмен, барлық схемалар ортақ құрылымға ие.
Грэм (2003) процестік хат әдетте көп уақытты қажет ететінін атап көрсетеді. Сонымен қатар, бұл әдісті сабақта ұйымдастыру кезінде кері байланыстың маңыздылығы туралы жазады.
Стремквист процестік жазу студенттерге жазуды оқу және ойлау құралы ретінде пайдалануға мүмкіндік беретінін айтады - Оқушылар қолдарына қалам алып ойлансын. Оқушыларға тілдік көмек, яғни синтаксис пен грамматика қажет екенін ұмытпа, бірақ олар да үйренуі керек. мәтіндеріңіз бен идеяларыңызды реттеңіз.
1.5 Этапы работы над письменной речи
Ш тобына құрамында бір дыбысты беретін, бірақ өзі әртүрлі әріптерден тұратын әріп тіркесі бар сөздер жатады. Мысалы: [e:] ir, er, ur комбинациялары арқылы беріледі.
Көріп отырғаныңыздай, аталған сөздер топтары оқудың дәстүрлі ережелерін көрсетеді. Олардың дидактикалық маңызы тәжірибеде дәлелденді. Көрінетін кілт сөзге - үлгіге негізделген оқу ережелерін, демек емле жазуды қолдану емлені меңгеруді жеңілдетеді. Бұл мектепте шет тілдерін оқытуда көрінеді.
IV топқа дауысты, дауыссыз, дауысты және дауыссыз дыбыстардың типтік әріп тіркестері бар сөздер жатады. Бұл топтың сөздерін жазудың күрделілігі олардың бір мәнді i дыбысы-әріптік сәйкестіктерінің жоқтығында: ее, еа, оο, οu, оy, ay, ei, оi, ai, wh, wr, aw, οw, ew, al, Ы;вофр.: ai, ei, оi, au, eau, eu, ill, eil, ch, ph, gn; в ucn.: au, eu, οu, ay, οit ui, iu, ia, yο. Так, например, в английском языке буквосочетание еа может читаться как [п] -- clean, [ej -- head, [ei] -- break.
Ортаңғы кезеңде орфографиялық жұмыс жалғасуда. Оқушыларға сөздерді, сөз тіркестерін және сөйлемдерді есте сақтауға көмектесетін жазу маңызды рөл атқарады. Белгілі бір тақырып бойынша білімді жүйелеуге көмектесетін грамматикалық анықтаманың абзацын көрсететін грамматикалық жаттығулар да жүргізіледі. Студенттер сөйлеу жаттығуларына жақын сұрақтарға жазбаша жауап беруге арналған тапсырмаларды да орындайды.
Жоғары сатыда студенттерге шетел мәтіндеріне реферат және аннотация жазуға үйретіледі. Ол үшін қоғамдық-саяси, ғылыми-көпшілік және ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz