Дәстүрлі емдеу әдістері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

"ESIL UNIVERSITY" мекемесі

Қолданбалы ғылымдар факультеті

"Әлеуметтік жұмыс және туризм" кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пән "Әлеуметтік медецина негіздері"
"Дәстүрлі емдеу әдістерінің негізгі принциптері"

Орындаған:
Қуаныш Диас әж-113
Жоба жетекшісі:
Мусабаев Ю.К
магистр,аға оқытушы

Нұр-Сұлтан 2022

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 БӨЛІМ. ДӘСТҮРЛІ ЕМДЕУ ЖӘНЕ ШЫҒЫС МЕДИЦИНА ... ... ... ... ... .5
Дәстүрлі емдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
Шығыс медицинасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
Дәстүрлі емдеу әдістері мен қазіргі дамағын емдеу әдістерінің тоғысы..10
2 БӨЛІМ. ДӘСТҮРЛІ ЕМДЕУ ӘДІСТЕРІНІҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ ... ...13
Дәстүрлі емдеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..1 3
Қазақ халықтық емдеу жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 18
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың тақырыбы Дәстүрлі емдеу әдістерінің негізгі принциптері Бүгінгі таңда сырқаттың шығу тегіне қарай емделушінің де, әрі дәрігердіңөз болжамдарына қарай емді не дәстүрлі жолмен не болмаса халық емшілігімен емдеген дұрыс деп тапқан өзара ортақ шешімінің арқасында екі сала емдері де қатар ұстанып келе жатқан жайы бар.
Сырқаттың туындаған себептеріне қарай емніңқай сала бойынша шипалырақ боларын әрине дөп басып бірден айқындау қиын-ақ. Бірақ, жан күйзелісінен, туындаған кеселдіңқашанда халық емшілерін жағалайтыны әркімге аян. Сан ғасырлық даму кезеңді бастан өткерген халық емшілігін әп сәтте-ақ тысқа лақтырып тастауға болмайды. Оны баршамыз да білеміз. Ал онда олардың арасындағы кейбір қайшылықтарды қалай шешкен дұрыс.
Ол үшін халық емшілігін бүгінгі ғылым мен техника жетістігін жете пайдалана отырып терең зерттеген жөн. Ғылыми негізі анықталған халық емініңқай түрі болса да жалпы қолданысқа алынып, бүгінгі сырқаттарға үлкен шипа келтірері талассыз нәрсе.
Қазақ халықтық емдеу жүйесіндегі үлкен прогрестің нәтижесі оның шипажайларының Шығыс пен көрші елдердің емдік өнерінің жетістіктерімен үндестігі мен ұқсастығы болды. Қазақ санаторийлері шеберлігінің жетістігі өз көршілерінің емдік әдістерін пайдалана отырып, өзінің емдік тәсілдерін байыту және біріктіру ұлттық санаторизмнің негізін қалады деген қорытынды жасауға болады.
Курстық жұмыстың мақсаты:Дәстүрлі емдеу әдістерінің негізгі принциптерін талдау.
Курстық жұмысының міндеттері:
Дәстүрлі емдеу түсінігін талдау;
Шығыс медицинасын талдау;
Дәстүрлі емдеу әдістері мен қазіргі дамағын емдеу әдістерінің тоғысын анықтау;
Дәстүрлі емдеу әдістерін талдау;
Қазақ халықтық емдеу жүйесін талдау;
Курстық жұмысының зерттеу әдістері: концептуалды талдау әдісі, салыстырмалы әдіс, компонентті талдау әдісі.
Курстық жұмысының құрылымы: кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және қолданылған әдебиеттер.

1 бөлім. ДӘСТҮРЛІ ЕМДЕУ ЖӘНЕ ШЫҒЫС МЕДИЦИНА
Дәстүрлі емдеу

Дәстүрлі медицина (сонымен қатар жергілікті немесе дәстүрлі медицина) Медициналық аспектілерді қамтиды дәстүрлі білім қазіргі дәуірге дейін әртүрлі қоғамдарда ұрпақтар бойына дамыған дәрі. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы дәстүрлі медицинаны "денсаулықты сақтау, физикалық және психикалық аурулардың алдын-алу, диагностикалау, жақсарту немесе емдеу үшін қолданылатын әртүрлі мәдениеттерге негізделген теориялар, нанымдар мен тәжірибелерге негізделген білім, дағдылар жиынтығы "деп санайды.
Ауру бір болғанына қарамастан, оны емдеу жолдары бүгінде Халықтық медицина және халықтық емдеу немесе халықтық емдеу болып табылады. Егер дәстүрлі медицина соншалықты үлкен болса және ол ауырған кез-келген адамға емделсе, онда біз халық емшісінен шығарылып, көмілген кезде. Бірақ олай болмады. Неліктен?
Халық емшілігінің қоршауына қанша қара тастар төгілсе де, оның жоқтауы айтылмады және жақын арада айтылмайды. Әр түрлі жағынан себептік салдарды қарастырып, әртүрлі пікірлер айтуға болады. Бірақ барлық олар өзіне бас пайымымен. Ол халықтық емдеу жанның денсаулығын бірінші орынға қоятынын және осы негізде дәстүрлі медицина ағзаға әсер ете отырып ем жүргізетінін атап өтті.
Бүгінгі таңда пациенттің де, дәрігердің де бірыңғай шешімінің арқасында, олардың болжамдарына сүйене отырып, дәстүрлі жолмен немесе халықтық еммен емдеуді орынды деп санайды, екі облыста да емдеу қатар жүреді.
Әрине, аурудың себептеріне байланысты емдеу тиімдірек болатынын бірден анықтау қиын. Бірақ жүйке ауруы, вызванной тостаған, халық знахарям бәрібір қорғауға тура келеді. Халықтық емшілік, пережившее сан ғасырлық даму кезеңінде болмайды, бірден лақтыру көзге. Мұны бәріміз білеміз. Ал олардың арасындағы қайшылықтарды қалай шешуге болады.
Ол үшін қазіргі ғылым мен техниканың жетістіктерін қолдана отырып, халықтық емдеуді терең зерттеу керек. Халықтық емдеудің ғылыми негізделген формасы жалпыға бірдей қабылданғанына қарамастан, ол қазіргі науқастарға үлкен ем береді.
Жоғарыда атап өткеніміздей, дәстүрлі емшілер емдеуді адамның жан дүниесіне терең еніп, адам жанын сауықтырудан бастайды. Сонымен, бұл құпияны ашу үшін біз әлем мен адамның екі бөліктен тұратынына көз жеткізіп, дәлелдеуіміз керек. Бұған көз жеткізбестен, бұл мәселенің құпиясын білу мүмкін емес.
Сонымен, әлем екі бөліктен тұратындығы ең озықғылым тарапынан дәлелденген. Біз осы ғылыми жетістікті қарапайым оқырманның санасы қабылдай алатындай деңгейде талдап, түсіндіріп беруді мақсат тұтамыз. Екі әлем: Көзге көрінетін Өрескел материя және көзге көрінбейтін Нәзік әлем.
Өрескел материя төрт қабаттан тұрады. Олар:
1. Қатты дене;
2. Сұйықтық;
3. Газ тектес;
4. Плазма.
Ал, көрінбейтін әлем, яғни Нәзік әлем үш бөліктен тұрады:
1. Физикалық вакуум;
2. Сана өрісі;
3. Абсолюттік еш нәрсе.
Міне, әлем осындай жеті бөліктен құралған. Біз бүгінгі күні тек төрт қабатты ғана мойындап, соны ғылымда қолданып жүрміз. Ал, орта ғасырларда болса, біздің ата-бабаларымыз бұл мәселені толық мойындап, олар туралы бірқатар еңбектер қалдырған. Бірақ, бұл еңбектер Батыс әлемінің бұрмалаушылық ықпалымен кең таралмай, әрі қолданысқа терең енбей қалды.
Олардың бастау алар дерек көздері негізінен Құран, Хадис, Хикмет және ата-бабадан жалғасын тауып келе жатқан әдет-ғұрып, салт-дәстүр, ырым-тыйым, наным-сенім, танымы болды. Осылардың негізінде дүниені Үлкен әлем деп қабылдаса, адамды Кіші әлем деп ұғынған. Кішісі үлкеннің дәл көшірмесі іспетті түсінген. Осы түсініктерге сүйеніп, адам баласы тек тәннен ғана емес, сонымен қатар жаннан және рухтан құралады деп түйсінген. Ол пайымдауларды былай етіп түсінікті түрде өрнектеуге болады Т+Ж+Р=А. Мұндағы А-адам, яғни Адам баласы аталған үш заттан құралады екен.
Адам баласы Үлкен әлем сияқты көрінетін және көрінбейтін заттардан тұрады. Егер Тән тек физикалық денені құраса, Рух энергетикалық денені құрайды. Бірақ, олар көзге көрінбейді. Ал, жан болса екеуіне де қажет. Яғни, тәннің жаны болмаса өсіп-жетіле алмайды. Рухтың жаны болмаса, ол қозғала алмайды. Сондыќтан, тәни жан және рухани жан деп екіге бөліп қарастыруға болады. Тәни жан тәнмен бірге жерге топыраққа қайта енер болса, рухани жан әуел баста Алла тарапынан келгендіктен, қайтадан рухтар әлеміне, яғни Алланың құзырына көтеріліп, өз өмірін ақырзаманға дейін жалғастыра береді. Міне, сондықтан да Адам баласын емдегенде ең әуелі оның жанын (рухын) сауықтыру қажет. Тек содан кейін барып тәнді емдеуге кірісуге болады.
Сондықтан да Сырқат біреу, ал оның емі екі түрлі болмақ. Жаны саудың тәні сау, деген тұжырымның орын алуы Адам баласының жаны (рухы) сау болса, оның тәні де сау болатынын сезгендіктен де орын алған болса керек. Ал, бүгінгі таңда дәстүрлі медицина халықтық медицинаны жоққа шығарып, тек қана тәнді емдеумен айналысуда. Сондықтан да жүйке сырқаттары күн санап көбейуде. Қоршаған ортаның, адам мекені жердің аса ластануы орын алып отырған осы кезеңде бас-басына жеке-жеке тартпай, дәстүрлі медицина мен халықтық медицина бірге қызмет етер болса, онда осындай қиыншылықтардан шығудың жолын табуға болар еді. Әрине, халықтық емшіліктің кейбір емдерін оқу арқылы меңгеру қиын. Себебі, олар атадан-балаға (ген) ұрық арқылы жалғасып келетін қасиет түрінде болады. Сондықтан, бойында тегінде ондай қасиеті бар адамдарды іріктеп, ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізу қажет. Сол кезде оларды ғылымға жақындатып, құпияларына үңілуге болады.

Шығыс медицинасы

Қазіргі кезде Шығыс медицинасы деген ұғыммен көптеген әдіс-тәсілдер қолданылып келеді. Біраќ, бәрібір де олардың басым бөлігі тек тәнді емдеуге арналып жүр. Тәнді және жанды емдеудегі ара жікті айыра білу үшін көрінетін және көрінбейтін әлем арасындағы байланыстарды жете түсінген жөн. Жалпы Алла тағала 18-мың ғаламды жаратты, оны үшке бөлді. Оның 6-мыңы кристалдар (тастар), 6-мыңы -- флора (өсімдіктер), 6-мыңы -- фауна (тірі жандар).
Осылардың баршасы да тек төрт заттан тұрады: 1-топырақ, 2-су, 3-от, 4-ауа. Әлемдегі қайсыбір затты алсақ та осы төрт заттан құралғандығына көз жеткіземіз. Осы айтылғандар үлкен әлемде болса, мұның бәрі Адам баласында да бар. Адам да осы төрт заттан тұрады. Егер осы төрт зат Адам баласының денесінде қалай, қайтіп жайласқанын меңгерер болсақ, құпия сырдың қыры-сырына сәуле түсер еді.
Мәселен, топырақ. Топырақта бүкіл әлемдегі химиялық элементтер бар. Су, суда -- әлемдегі өзге химиялық элементтер бар. Адам тәнінің құрамының 80% судан тұратынын ескерер болсақ, онда оның алар маңызын да жете түсінген болар едік. Ал, отқа келер болсақ, ол Түтінсіз от делінген, яғни әлемдегі бүкіл энергия көздері. Енді ауаға келер болсақ, ауасыз ешбір тірі жан өмір сүре алмайды. Осы төрт заттың екеуі көзге көрінеді, ал екеуі көзге көрінбейді. Бірақ, біз оны сеземіз, олардың бар екендігін білеміз. Міне осы оттың (энергияның) қалай келетіндігін түсіндіріп өтейік.
Адам баласында 360-тан астам жүке нүктелері болады. 12-энергетикалық арна 12-мүшеге арналған. Соларды қажетті қуатпен қамтамасыз етіп отырады. Сонымен қатар, тағы да екі арна омыртқа арқылы өтеді, бірі энергияны қабылдаса, екіншісі оны қайта шығарып отырады.
Адам баласында 4-өмірлік нүкте болады. Олар:
маңдайда;
екі жауырынның астында;
көкіректе;
күнтүйнегі нүктесінде орналасқан болады.
Бұдан да басқа төбеден құйымшаққа дейін омыртқаны бойлай жайласқќан жеті энергетикалық нүктелер болады. Міне осы жеті энергетикалық нүкте арқылы денеге, дененің сыртына көрінбейтін энергиялар бөлініп шығып тұрады. Мұны Шығыс медицинасында Чакра дейді (мұны энергетикалық ұстын немесе желі десе де болады).
Міне осы жеті энергетикалық нүктенің омыртқада жайласқан жерлері:
1. Төбеде,
2. Маңдайда,
3. Кеңірдекте,
4. Жүрек тұсында,
5. Кіндікте,
6. Кіндіктен сәл төмен жерде,
7. Құйымшақ ұшында.
Осы нүктелер сыртқы әлемнен алған энергияларын өңдеп жеті түрлі-түсті сәуле шығарып тұрады. Мұны ғылымда Спектр-дейді. Егер осы жеті нүктенің біреуі өз қызметін тоқтатса немесе әлсіресе онда Адам сырқат бола бастайды.
Дәстүрлі емдеу әдістері мен қазіргі дамағын емдеу әдістерінің тоғысы
Жеті нүктенің біреуі өз қызметін тоқтатса немесе әлсіресе онда Адам сырқат бола басатайды
Оны емдеудің жолы тек сол нүктені қайта іске қосу болып табылады. Бұл тек халық емшілерінің ғана қолынан келеді. Бұл өте күрделі де құпиялы іс. Бұдан басқа Адам денесінде түрлі бездер болады. Олардың бәрі де әртүрлі химиялық элементтерді өздерінен бөліп тұрады. Адам сырқаттанғанда осы бездер өз қызметін тоқтатады немесе нашарлап, химиялық элементтерді аз мөлшерде бөлетін болады. Сондықтан сырқат асқынып кетеді. Бұларды іске қосу үшін де тағы да халық емшілеріне жүгінгеніміз дұрыс болмақ. Олар мұны емдеудің жолдарын біледі.
Бұлармен қатар, Адамның денесінде төбеден құйымшаққа дейін қоршап тұратын жұмыртқа тәрізді үш қабат энергетикалық дене болады. Оны Аура-деп атайды. Міне бұл арада өз қызметін әлгі жеті энергетикалық нүктеден шыққан энергиялар арқылы іске асырылып отырады. Сондықтан, осы айтылған жеті энергетикалық нүкте өз қызметін үздіксіз әрі мүлтіксіз орындап отыруы қажет. Міне, осы айтылғандардың бәрі де Адамның Жан саулығына байланысты, ал мұны дәстүрлі медицина осы күнге дейін меңгерген емес. Соның салдарынан жүйке, жүрек, ми аурулары күн санап көбеюде. Сондықтан, бүгінгі таңда, осыларды дәстүрлі медицина мамандарына меңгертіп түсіндіру керек, әрі халық емшілерімен бірге қызмет етуге шақыру қажет.
Сонда ғана Бір сырқатқа неге екі түрлі ем жасалып келе жатқанының сыры айқындала түседі. Ал, енді, мұндай ерекше қасиеті бар емшілерге берер кеңесіміз, олар өздерінің бұл қасиеттері жоғалып кетпеу үшін:
1. Бес парызды орындау керек.
2. Салт-дәстүрден хабары болуы тиіс.
3.Құранды меңгергені жөн.
4. Хадисті үйреніп, оны мүмкіндігінде ұстанғаны дұрыс.
5. Хикметті игеру.
6. Заңды түрде құжатты болуы.
7. Бір ұстаздан Бата алуы қажет.
8. Жергілікті медицина қызметкерлерімен байланыста болуы.
9. Өз білімін үздіксіз жетілдіріп отыру.
10. Ем жүргізетін жерін таза ұстау.
11. Келген сырқат пен пайдалы сұхбат кеңес өткізу.
12. Өзінің шамасы келмесе басқаға жол сілтеу .т.б.
Халықтық медицина мен дәстүрлі медицина арасындағы ерекшелікті айтып өтейік. Мәселен; "көз тиді"--деген ұғым бар. Мұны дәстүрлі медицинада суық тиді деп қабылдайды. Себебі рентген де солай көрсетеді. Өйткені, өкпеде дақ пайда болады. Бұған суықтықты қайтаратын көптеген дәрі-дәрмектер қолданып емдейді. Бірақ, одан ешқандай нәтиже шықпайды. Себебі, ол сырқат емес, адамның көзінен бөлінген биоэнергиядан пайда болған. Сондықтан оны тез арада емшіге алып барса, ол түкіріп, ұшықтап немесе дем салып қайтарады. Егер, қол тигізбей емдейтін қабілеті болса, онда сеанс жасап, әлгі тіл, көзді алып тастайды. Осы сияқты адам жүйке ауруына шалдыққан болса да осылай болады. Себебі, мұнда да адам денесіндегі энергиялар шатысқан болады. Әрі соны қалпына келтіру қажет. Мұны тек биоэнергиясы бар адам ғана қалпына келтіре алады.
Бұл жерде дәстүрлі медицина жәрдемі мүлдем қажетсіз дегендік емес, адам біраз жеңілдеген соң, дәстүрлі медицина жәрдеміне жүгінсе болады. Қалай болғанда да, дәстүрлі медицина адамды тек физикалық тұрғыдан емдейді. Әрине, бұл жетістіктерді жоққа шығаруға болмайды. Бірақ, адамның екінші жағы анатомиялық құрылысынан да басқа рухани әлемінің бар екендігі ұмыт қалып отыр.
Сондықтан да осы екінші рухани жағының бар екендігін ескерген дұрыс болар еді. Ал, халық емшілерін оқыту арқылы үйрету мүмкін емес, тек өздеріндегі құпия сырдың себеп-сальдарын ғылыми тұрғдан түсіндіріп өткен жөн. Себебі, оларға негізінен Хабар жоғарыдан сана өрісінен келіп отырады және ол тек өздерінің ата-тектерінде, яғни генінде жайласқан. Олар өз уақыты келгенде оянып, халыққа қызметін көрсетеді. Тек, сол келген қасиетті таза ұстап қалудың жолын үйрету қажет, әрі ғылыми тұрғыдан қағаз бетіне жазба түрінде түсіруге ұмтылѓан жөн. Бұл өте күрделі дүние, себебі осы уақытқа дейін атадан-балаға тек ауызша үйрету арқылы жалғасып келген. Енді, келер ұрпаққа бағыт-бағдар беріп отыру үшін бір жүйеге түсірсек, өте құнды дүние болар еді. Адам барда ауру бар. Олай болса, оған ем де қажет. Ал, енді оны қалай емдеу керек, ол ғасырлар бойы жалғасқан дәстүр. Мұны үзіп алмау керек. Себебі, бүгінгі экологиялық, жаћандану т.б. келеңсіз жағдайлардың әсерінен адамдар өз қадыр-қасиеттерін жоғалтып алып жатыр. Соған тосқауыл қояр бірден-бір жол, ол осы ата-дәстүрін үзіп алмау және оны келер ұрпаққа қаймағын бұзбай жеткізу.
Енді бүгінгі таңда халық емшілерін оқыту керек. Олардың білімі жоқ деген әңгіме қарқын алып барады. Ол әңгіменің кей тұсынан қарастырғанда дұрыс та.Себебі, бүгінгі таңда ғылым, білім жоғары дәрежеге көтеріліп кеткен. Сондықтан да мұны ескеруіміз керек. Бірақ, халық емшілерінің ерекше қасиеттерін де жоққа шығаруға болмайды. Міне, осыларды анықтау үшін орта ғасыр еңбектеріне көп көңіл бөлу қажет. Қысқа мерзімді оқыту жолдарын қарастыруға болады. Тек, ұстаздар түрлі салада болуы керек. Біздің негізгі мақсатымыз; мұндай оқуды ұйымдастыру рухани astana Түркістанда болса деп ойлаймыз. Бұл жерде осы мәселе бойынша біраз іс-шаралар жасалған, ұстаздар да баршылық.
Оның үстіне бұл оқу негізінен Quran, хадис, Хикмет, салт-дәстүрге бейімделгендіктен, осы жөнінде көптеген еңбектер де баспадан жарық көрген. Оның үстіне бұл жерде әулиелі жерлер де көп. Шариғат, сопылық, дәстүр мәселелерін зерттеп жүрген ғалымдар да бар. Сондықтан, аз да болса саз етіп осы жерден халық емшілерін дайындау қолға алынса дұрыс болар еді. Халық медицинасы жайлы жазылған еңбектер де бар. Еңбек авторлары да осы рухани астанада тұрады. Кітаптармен қоса бейнетаспалар да дайындалған. Міне осы мәселелермен танысқан кез-келген халық емшісі жаман жолға бармайды деп ойлаймыз. Міне осылай еткенде ғана "бір сырқатқа екі ем түрін" де үйлесімді пайдалана алатын боламыз.

2 .ДӘСТҮРЛІ ЕМДЕУ ӘДІСТЕРІНІҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ
2.1. Дәстүрлі емдеу әдістері

Пияз бауыр мен өт жолдарына ем. Үстіне шекер сеуіп буға пісірілген пияз бауыр мен өт жолдары ауруларына ем болады. Пияздың тұқымын суға қайнатып ішсеңіз, бүйрек ауруларына дауа. Осы қайнатпаны 11 мөлшерінде піскен сүтке араластырып ішсеңіз, көзіңіздің көру қуаты артады.
Укроп ұрығы сүт мөлшерін көбейтеді.Бала емізіп жүрген әйелдің сүті азайса, укроптың ұрығын қайнаған суға сала, суыңқыраған соң шекер салып ішсе, сүт көбейеді.
Пион гүлі қояншық ауруын жазады. Пион гүлінің жапырағын кептіріп, араққа салып қойып екстракт дайындап ішсеңіз, қояншық ауруына ем екен
Азықтық заттар ұқсас болмағандықтан, олардың дәмдері де әртүрлі болады. Сондықтан олардың рөлі де түрліше болады. Халқымыз Тарихи тәжірибелерімен азықтық дәмнің рө-лін төмендегідей жинақтаған.
Ашты дәмді азықтықтар: қан жүргізу, суықты айдау, денені жылыту, жел тарату рөліне ие. Мысалы: Жем-жеміл, усарымсақ, қызыл бұрыш, тау сарымсағы, қара бұрыш қатарлылар. Жем-жеміл суық тарқатып, суықтан болған тұмауды емдейді. Аскөк желбөртпе және қызылша ауруын емдейді. Қара бұрыш асқазандағы суықты тарқатып, асқазанның суықтан бол-ған ауруын емдейді.
Тәтті дәмді азықтықтар:адамның дене қуатын күшейтіп, шұғыл түрдегі шаншу, бұлшық еттердің тыртысып түйілуін тарқатады, әрі азықтықтықтардың дәмін теңшеу рөлі бар. Мысалы: тұт ағаш жемісі қан толтырып, денені қуаттанды-рады. Жүзім қанды нәрлендіріп,сіңір сүйектерді бекемдейді. Балл өкпені нәрлендіріп, Ішекті майдалап әлсіздіктен айықты-рады. Әрі әртүрлі дәмдерді теңшейді. Жүрек аурулыры мен іш ауруларына ем болады.
Қышқыл дәмді азықтықтар: Анар, қара өрік Ішекті тұтқыр-ландырып қуырады. Ішті қатырады. Долана жемісі іш уытын тиып, Ішекті майдалайды, жөтелді басады. Шабдалы әлсіздік терінен айықтырып, адамды сергітеді. Ақшұғынық қанды қуаттандырып, иіңді қуырады. Бауырды жұмсартып, ауырғанын басады, етеккірді қалыпқа келтіреді.
Кермек дәмді азықтықтар: уытты қайтарып, ыстықты ба-сады. Өкпе, жүрек, бүйректегі ыстықты қайтарады. Дымқыл-дықты құрғатып, жалынды қайтарады. Мысалы: балдыркөк - ішті тиып, бауырдың ыстығын қайтарып, бастың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.