Қазақ әдебиеті сабақтарында тесттерді қолдану жолдары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ОҚУ-АҒАРТУ МИНИСТРЛІГІ
АСТАНА ХАЛЫҚАРАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ

Негізгі орта білім беру бөлімі
Қазақ тілі мен әдебиеті пән кафедрасы

КУРС ЖҰМЫСЫНЫҢ ТАҚЫРЫБЫ:
Қазақ әдебиеті пәнінде тест түрлерін қолдану
және оның тиімділігі

Жұмысты орындаған: 3 кял тобының
студенті Жумасол Инкар
Мамандығы: 0111000 Негізгі орта білім беру
Біліктілігі: 011101 Қазақ тіл мен әдебиет мұғалімі
Ғылыми жетекшісі: қазақ тілі және әдебиет пәнінің
оқытушысы З.Нағашыбайқызы

Астана, 2023 жыл

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

1.ТЕСТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ СИПАТТАМАСЫ ... ... ... ... ... ... ...6
1.1. Тест туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2. Тест әдісінің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.3. Тест жұмысын орындаудың жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11

ІІ. ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ ПӘНІНДЕ ТЕСТ ТҮРЛЕРІН ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
2.1. Қазақ әдебиеті сабақтарында тестті қолданудың маңыздылығы ... ... ... ...15
2.2. Қазақ әдебиеті сабақтарында тесттерді қолдану жолдары ... ... ... ... ... ... .18

ІІІ. ЭКСПЕРИМЕНТТІК БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Ұсыныс ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 26

КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі: Тест-бұл статистикалық әдістерді қолдану негізінде зерттелетін қасиеттерді объективті және сенімді бағалауға мүмкіндік беретін арнайы дайындалған тапсырмалар жиынтығына негізделген қысқаша стандартталған сынақ құралы. [5]
Тесттер-бұл бірқатар сұрақтардан тұратын тапсырмалар және таңдау үшін бірнеше жауап нұсқалары және әр жағдайда бір дұрыс. Олардың көмегімен, мысалы, әртүрлі жағдайларда білімді қолдану бойынша оқушылардың білім элементтерін, дағдылары мен дағдыларын игеру деңгейі туралы ақпарат алуға болады. Тест тапсырмаларын оқу материалын қайталау кезінде өзін-өзі бақылау кезінде оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастырған кезде қолдану ыңғайлы. Әр түрлі тесттер мен тест тапсырмаларын қолдана отырып, қазақ әдебиеті сабақтарында коммуникативті дағдыларды қалыптастыруға болады.
Тест формасы әлемнің көптеген елдерінің білім беру жүйесінде танылған. Қазіргі заманғы оқу процесі батыстық білім беру жүйесінде ондаған жылдар бойы жүзеге асырылып келе жатқан тестілік бақылау жүйесінсіз ойластырылмаған, ал соңғы бірнеше жыл Қазақстанда кеңінен қолданыла бастады. Осы бағыттағы жұмыстың нәтижесі мектеп циклінің бірқатар пәндері бойынша Мемлекеттік тестілеу жүйесін құру болды. [12]
Тесттің құрылымдық компоненттері: тест тапсырмасы-тест формасындағы тапсырма, ол мазмұннан басқа тест формасының талаптарын және эталонды ұсынады - қол жеткізілген деңгейді жоспарланғанмен салыстыруға қызмет ететін әрекеттің толық және дұрыс орындалуының үлгісі.
Тест оқытудың кез-келген кезеңінде педагогикалық өлшеу әдісі бола алады: мен тестілерді үй тапсырмасын тексеру кезінде, материалды бекіту кезінде, бақылау кезеңінде қолданамын. Тест тапсырмалары білімді өзін-өзі тексеру үшін де тиімді. Тесттерді қолдану көп уақытты үнемдеуге, оқушылардың пән бойынша кең ауқымды білімін, кейбір дағдылар мен дағдылардың қалыптасу деңгейін тексеруге мүмкіндік береді.[9]
Тестілеу процесі тікелей тестілеуді және нәтижелерді түсіндіруді қамтуы керек. Тесттерді құрастыру кезінде бағалаудың сенімді құралын құруға көмектесетін бірқатар ережелерді сақтау қажет: оқу бағдарламаларын мұқият талдау, тақырыптық тепе-теңдікті сақтау, сабақта қолданылатын тесттердің күрделілік деңгейін ескеру. Сабақта білімді тексеру және бақылау ретіндегі тесттер оқушылардың материалды игерудің барлық кезеңдерінде және өзін-өзі бақылау дағдыларында оқу тапсырмаларын саналы түрде орындауына ықпал етуі керек.
Қазақ әдебиеті сабақтарында тестілерді қолдану оқушылардың іс-әрекетінің формаларын әртараптандыруға, зейінді белсендіруге, тұлғаның шығармашылық әлеуетін арттыруға, уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді. Тапсырмалар кейіннен тексеріле отырып, оқушылардың назарын белсендіреді, орфографиялық қырағылықты қалыптастырады. Тесттерді қолдану сабаққа деген қызығушылықты арттырады; сабақты қызықты етеді.
Жұмыстың мақсаты: тест жұмысының педагогикалық-психологиялық теориялық негіздемесін жасап, сыныптарда тест жұмысын орындауды практикалық тұрғыда жүзеге асырылуын көрсету.
Жұмысты жасау үшін келесі міндеттер атқарылды:
1. Қазақ әдебиет сабақтарында тестпен жұмыс жасаудың теориялық негізін айқындау.
2. Тест түрлері және оны қолданудың жолдарын сипаттау.
3. Қазақ әдебиеті сабақтарында тест жұмысына оқушыларды төселдірудің негіздемесін құру.
4. Қазақ әдебиеті сабақтарында тест түрлерін қолдана отырып, оқушылардың тілдік дағдыларын қалыптастыру және пәнге қызығушылықтарын арттыру.
Зерттеу объектісі: қазақ әдебиеті сабағындағы тестпен жұмыс жасау барысындағы оқушылардың іс әрекетері.
Зерттеу пәні: қазақ әдебиеті сабағындағы тестпен жұмыс жасау үрдісі.
Жұмыстың ғылыми болжамы: қазақ әдебиеті сабақтарында тест тапсырмаларын қолдану бойынша психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді талдау және мұғалімдердің жұмысын талдау келесі қорытынды жасауға мүмкіндік берді және сабақтарда тесттік бақылау нысанын қолдану мыналарды қамтамасыз етеді:
білім берудің бастапқы сатысындағы пәндер бойынша оқу жетістіктерінің жоғары деңгейі;
оқу қызметіне құндылық қатынасын тәрбиелейді;
есте сақтау, логикалық ойлауды дамытады;
дұрыс таңдау жасай білу;
мазасыздық деңгейін төмендетеді;
мұғалімге білімді уақытылы түзетуге көмектеседі.
Зерттеудің методологиялық негізі: психологиялық-педагогикалық әдебиетті және мектептердің практикалық тәжірибесін талдау классикалық және қазіргі заманғы тест теориясының жетістіктеріне, жоғары сапалы педагогикалық тестілерді әзірлеу әдістеріне, олардың сенімділігі мен дұрыстығын бағалауға деген қызығушылықтың артқанын анықтады. Бұл проблеманы оның қазіргі және тарихи аспектілерінде белгілі қазақстандық ғалымдар: Е.А. Батешов, Г.К. Мұстафина, Ш.Ж. Тажиева, сондай-ақ ресейлік ғалымдар: В.П. Беспалько, В.Г. Кузнецов, А.Н. Майоров, А.И. Огорелков, П.И. Пидкасист, С.С. Степанов, И.А. Цатурова және т. б. зерттейді.
Зерттеудің теориялық негізі: Мәтінді кешенді талдауға кіретін жауап таңдауы бар тест тапсырмалары оқушылардың тілдік құзыреттілігінің жай-күйін және олардың қазақ әдеби тілінің нормаларын меңгеруін тексереді. Оқушылардың лингвистикалық құзыреттілігін тексеруге бағытталған тест тапсырмалары фонетика, лексика, сөзжасам, морфология және синтаксис туралы білімді мәтіндегі тіл бірліктерін тану, оларды жіктеу және талдау қабілеттері арқылы бақылайды; орфографиялық және пунктуациялық ережелерді мәтін сөйлеміндегі сөздегі және пунктограммадағы емле түрін тану және емлені түсіндіру қабілеті арқылы білу.
Зерттеудің практикалық негізі: ұсынылған теориялық және практикалық зерттеу материалдарын педагогикалық оқу орындарының студенттері, мектеп мұғалімдері оқушылардың тестпен жұмыс жасау дағдыларын дамытуға ықпал ететін зерттеу элементтері бар сабақтар өткізу үшін қолдана алады.
Зерттеу жұмысының әдістері.
1.Педагогикалық-психологиялық, математикадан әдебиеттерге, оқулықтарға, әдiстемелiк материалдарға талдау.
Педагогикалық бақылау.
Педагогикалық эксперимент.
Озат ұстаздар тәжiрибесiн талдау.
Зерттеу жұмысының базасы:

Зерттеу жұмысының құрылымы: кіріспе, екі тараудан, қорытынды мен пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1.ТЕСТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1. Тест туралы түсінік
Тест сөзі әр түрлі мағына тудырады. Кейбіреулер бұл болжауға болатын бір дайын жауабы бар сұрақтар немесе тапсырмалар деп санайды. Басқалары тестті ойын немесе көңілді түрі деп санайды. Үшінші тырысады истолковать бұл аударма ағылшын сөздер test (сынама алу, сынау, тексеру). Жалпы, бұл мәселе бойынша пікір бірлігі жоқ. [11]
Көбінесе біз тест ұғымының жеңілдетілген қабылдауын сұраққа ұсынылған бірнеше жауаптан қарапайым таңдау ретінде кездестіреміз. Мұндай сынақтардың көптеген мысалдарын газет-журнал мерзімді басылымдарынан, түрлі байқаулардан және тесттер деп аталатын көптеген кітап басылымдарынан оңай табуға болады. Бірақ бұл көбінесе тесттер емес, оларға ұқсас нәрсе. Әдетте бұл ұсынылған сұрақтар санынан бір дұрыс жауапты таңдауға арналған сұрақтар мен тапсырмалар жинағы. [8]
Педагогикалық тест дегеніміз - біртіндеп күрделенетін, жеке адамның педагогті қызықтыратын білімі мен басқа да қасиеттерін түпкілікті түрде сенімді бағалай алатын, бір-бірімен тығыз байланысты тапсырмалар жиынтығы. [17]
Педагогикалық тест ұғымын ашу -- тестің тапсырмасы, күрделілік деңгейі, сенімділігі және біліктілігі ұғымдарымен танысуды қажет етеді. Әртүрлі тапсырмалар арқылы білім мен қабілеттілікті тексеру тарихы төрт мың жылға созылады екен. Ежелгі Вавилон, Қытай, Греция, Спарта және басқа халықтар талапкерлерді таңдау мақсатымен көптеген сынақтар жүргізген. [9]
Еуропа елдерінде Ақыл-тест ұғымы алғаш рет психологиялық әдебиетте - 1890 жылы американдық Д. Кэттелдің мақаласында айтылған. Оның пікірінше, тест -- ғылыми сынақ өткізу үшін қолданылатын құрал. Қойылатын талаптар: [10]
-Барлық сыналушыларға шарт бірдей;
-Сағат бойынша шамамен тестілеу уақытын шектеу;
-Тестілеу кезінде сырт көздің болмауы;
-Құрал-жабдықтардың қажетті деңгейдегі сапалылығы;
-Бәріне бірдей нұсқау беру;
-Тестілеу нәтижелерін статистикалық өңдеуден өткізу мүмкіндігі.
Тестілеу теориясы мен практикасы тестер мен сыналушыларға арнаулы ережелер бойынша қарым-қатынасты қалыптастырып, олардың мәртебесінің кемуі мәселесін сол жеке адамның пайдасына шешуге мүмкіндік береді.
Шет елдерде бұл жұмыс басқаша сипатталады. АҚШ-та, мысалы, тест жұмысын жетілдіру және қолданумен бірге оны үнемі сынға алу да тоқталмайды. Бұл елдің 90 пайыз тұрғындары өз өмірінде кемінде бір рет тестілеуден өткен. Әр жыл сайын оқушылардың білімі мен қабілеттілігі шамамен 400 тест компаниялар шығарған 48 миллион тест бланкілердің көмегімен тексеріледі. Жыл сайын жоғары және орта оқу орындары студенттерінің интеллектуалдық қабілеттері мен білімдері тексеруден өтеді. Осы тексерудің нәтижесінен оқу орнының мәртебесі көрінеді. АҚШ-та педагогикалық тестілеу қызметі жұмыс жасайды. Ол жастардың жоғарғы оқу орнында оқу жарамдылығын тексеретін тестілер жүйесін, яғни америкалық колледж бағдарламасының тестілерін және жеке пәндер бойынша білім тереңдігін анықтау тестілерін жасаған. [5]
Қазақстан Республикасында 1998 жылдан бастап, жоғары оқу орындарына қабылдау кезінде талапкердің білімін бағалауда және мемлекеттік білім гранты мен мемлекеттік білім кредиттерін беру мәселелерінде әділдікті барынша сақтау үшін кешендік тестілеу технологиясы қолданыла бастады. [16]
Ал, 2004 жылдан бастап, Ұлттық бірыңғай тестілеу жалпы орта білім беретін ұйымдары бітірушілердің қорытынды мемлекеттік аттестаталуын және колледждер мен жоғары оқу орындарына қабылдау емтихандарын біріктіріп өткізуді көздейтін, білім ұйымдарына тәуелсіз жалпы орта білім сапасын бағалайтын, жаңа технологияларға негізделген мемлекеттік жүйе -- кешендік тестілеу технологиясы енгізіліп отыр. Кешендік тестілеу технологиясының атқаратын міндеттері: [13]
білім беру сапасын басқару жолдарын күшейту;
жалпы орта білім сапасын бірыңғай өлшеуіш материалдардың көмегімен мемлекеттік бақылау; білім беру сапасын бағалаудың әділдігі мен сенімділігін арттыру.
ҰБТ-ның енгізілуі білім беру ұйымдарының қызметін әділ бағалауға, олардың нақты рейтингісін анықтауға, оқушылардың оқуда жақсы нәтижеге жетсем деген қызығушылығын туғызады.
Тестік тапсырмалар арқылы жеке оқушыда қалыптасқан және жалпы білім ұйымының берген білім сапасы тексеріледі. Сондықтан ең алдымен білім дегеніміз не? -- деген сұраққа жауап алуымыз керек. Пифагор: мейірімділік біліммен байланысты, білімді адам қайырымды болады, білімнің жоқтығы жаман істер істеуге жетелейді деген. Ал білімнің мағынасы туралы алғаш рет Сократ білім - ақиқаттық өнер деген. [6]
Білім ұғымына қазіргі философиялық энциклопедиялық сөздікке мынадай анықтама беріледі: білім - ол қоғамдық-тарихи практикамен тексерілген және адам санасында ұғымдар, теориялар, түсініктер түрінде қалыптасатын, логикамен куәландырылған ақиқатты тану процесінің нәтижесі. Оқытудың ақпараттық жүйесі шеңберінде білім белгілі бір пән бойынша берілген ақпарат.
Айтылатын сөйлемдер, талдаулар стандартты түрге келтіріледі. Сондықтан білім сапасын бағалау - оқу пәнінің мазмұнына ғана емес, тест мазмұнының білімнің мына элементтерін: беріктігін, толықтығын, тереңдігін, икемділігін, нақтылығын, жалпылығын және шапшаңдығын бағалауға мүмкіндік болатындай берілуіне байланысты.
Білімді классификациялау жүйелерін жалпылай, жинақтай отырып, Ресейдің тест теориясы саласындағы әдіскер-ғалымы В.С.Аванесов білімді классификациялаудың жаңа түрін ұсынады.

1.2. Тест әдісінің түрлері
Тестілер (ағылшын test - сынау, сынама) жеке тұлғаның даралық, психологиялық касиеттерін, сондай-ақ білімін өлшеуге, белгілі бір машығын салыстырмалы шамалармен өлшеуге арналған стандартталған тапсырмалар, психологиялық диагностиканың негізгі әдістемелерінің бірі тестілер, модельдік жағдайлар болып табылады. Олар арқылы индевидтің тән сипаты реакциялары анықталып зерделенетін нышан көрсеткіштерінің жиынтығы есептеледі. Тестілерді әртүрлі негіздер бойынша саралауға болады. Қолданылу мақсаты бойынша кәсіптік, іріктеу, емдік-диагноз, мүдделерін анықтау, өткізілу нысанасына қарай даралық және топтык, мазмұн бойынша жалпы дарындылық тест, арнайы қабілеттер тесті, верьбальді және верьбальді емес, анализдік және синтездік болып жіктеледі. [15]
Пайдаланылатын материалдар бойынша бланкілік (карандаш пен қағаз арқылы орындалатын), заттың (белгілі бір заттар мен амалдау тесті, мысалы бөлшектерден фигуралар құрау), аппаратуралық (арнайы техникалық жарақтарды талап ететін) түрлері болады.
Педагогикалык тест-оқушылардың білім, дағды, іскерлікті игеру дәрежесін тексеру әдісі.
Тест әдісінің артықшылығы: [2]
- тексерудің, бақылаудың обьективті болуы;
тест арқылы бағалау нақты әрі сараланған (дифференцияланған)даралық сипатта болуы;
дәстүрлік тексеру әдістерінен тиімдірек болуы;
- уақыт үнемделеді, уақыттың шектеулігі;
Тестің мәні оның адам қабілеттерін айқындау, өлшеу туралы болуында.
Өлшеу, айқындау түріне қарай тест түрлері

Педагогикалық

Психологиялық
Педагогикалық
Өлшемдік (критериально-ориентированиые) - бағдарлы

Қалыпты - бағдарлы (нормативно-ориентированные)

Сурет 1 - Өлшеу, айқындау түріне қарай тест түрлері

Тест тапсырмаларына қойылатын негізгі талаптар мыналар: [4]
- барлық сыныптағы тест тапсырмаларға бірдей жағдай жасалукеректігі ;
- тест жұмысын өткізу уакытының бір сағаттан аспауы;
тапсырманы орындау үшін берілген нұсқалар түсінікті, айқын болуы;
оқушылар санына қарай нұсқалар саны бірнеше болуы;
қортынды, аралық күнделікті бақылау түрлеріне қарай тесткеалынатын тапсырмалар санының көлемі болуы;
алынған материалдар оқушылардың өтілген материалдарыныңнегізінде болуы керек.
Тест сұрақтарын құрастыруда мынадай талаптар қойылады:
тестік тапсырмалар бақылау материалының белгілі бір бөлшегіболады;
әр тапсырманың реттік номері болады;
тапсырманы орындау үшін арнайы нұсқау беріледі;
сыналушылардың жауабына байланысты тест бір немесе көп ұпайменбағаланады;
тесте екі немесе бірнеше дербес тапсырма берілмеуі керек.
Педагогикалық практикадағы тестілеу түрлері [14]
1. Тестілеу-кез-келген параметрлерді бақылауға арналған стандартталған әдістер мен құралдардың жиынтығы.
2. Кіріс тестілеуі-бұл білім беру сатылары арасындағы білім сабақтастығын бақылайтын стандартталған әдістер мен құралдардың жиынтығы. 2 мәселені шешеді: оқуды бастауға қажетті базалық білімді, іскерлікті, дағдыларды меңгеру дәрежесін анықтау және жаңа материалды оқуды бастағанға дейін меңгеру дәрежесін анықтау. Оқытудың жаңа кезеңі басталған кездегі қалдық білімнің деңгейі мен құрылымын бағалауға және оқу процесін реттеуге мүмкіндік береді.
3. Алдын - ала тестілеу-бұл оқу процесінің алдыңғы кезеңдерінде зерттелген оқушылардың білімін игеру дәрежесін анықтау үшін мониторингтің стандартталған әдістері мен құралдарының жиынтығы.
4. Ағымдағы тестілеу-нақты пәндер бойынша оқу процесінің барысын диагностикалау мақсатында мониторингті жүзеге асырудың стандартталған әдістері мен құралдарының жиынтығы (бағдарламаланған нақты нәтижелер).
5. Тақырыптық тестілеу-бұл пән бойынша жеке элементтерді немесе элементтер жүйелерін ассимиляциялау мониторингін жүзеге асырудың стандартталған әдістері мен құралдарының жиынтығы.
6. Аралық тестілеу-бұл бір уақытта бірнеше тақырып бойынша білімді бақылаудың стандартталған әдістері мен құралдарының жиынтығы.
7. Қорытынды тестілеу-бұл зерттелген материал бойынша мониторингті жүргізудің стандартталған әдісі мен құралдарының жиынтығы.
Бұл күндері сынақтардың көптеген түрлері бар, сондықтан барлық осы түрлерге әмбебап анықтама беру мүмкін емес: [12]
- тест-бұл объективті және стандартталған өлшеу, оны сандық, статистикалық өңдеу және салыстырмалы талдау оңай;
- тест-бұл мінез-құлық түрлерін, қандай да бір қызмет түрлерін меңгеру деңгейін т.б. анықтауға мүмкіндік беретін, стандартты жағдайда өткізілетін тапсырмалар мен сұрақтар жиынтығынан тұратын спецификалық құрал;
- тест-бұл адамдардың кез-келген қасиеттерін, қасиеттерін немесе қабілеттерін тексеру немесе сынау құралы.
Бүгінгі таңда тесттерді жіктеудің екі негізгі тәсілі бар: [9]
Бірінші тәсіл критерийге бағытталған-бұған критериалды бағытталған тесттер кіреді, екінші тәсіл нормаға бағытталған-бұған мыналар жатады.
Нормативті-бағытталған тесттер. Бастапқыда бұл тәсілдер тестілеу нәтижелерін талдаудың әртүрлі тәсілдері ретінде пайда болды және салыстырудың әртүрлі негіздерін көрсетті. Бірақ қазір олар тестілеуді құрудың барлық кезеңдеріндегі айырмашылықты анықтайды.
Критериалды бағытталған тесттерде нәтижелер логикалық тізбек бойынша түсіндіріледі: тапсырмалар ұсынылады, жауаптар беріледі және тақырып нақты белгіленген өлшемдерге сәйкес келе ме, жоқ па деген қорытынды жасалады.
Нормативті-бағытталған тесттерде алынған тұжырымдар рейтингпен толықтырылады: тапсырмалар ұсынылады, жауаптар беріледі, тақырып қандай білімге ие екендігі және берілген шкала бойынша қандай орын алатындығы туралы қорытынды жасалады.
Тестілеу жүйесін құру барысында, әдетте, бүкіл тест құралдарының нақты мақсаттары, әдістері мен қолдану аясы белгіленеді. Тесттерді құру әдісі мен нұсқасы осы тест материалын қаншалықты кеңінен қолдану жоспарланғанына байланысты.
Тесттерді жіктеу: тесттерді жіктеудің қарастырылған тәсілдерінен басқа, басқалары да бар. Олар әртүрлі сипаттамаларға негізделген. [5]
Құру процедурасы бойынша жіктеу-тесттер стандартталған және стандартталмаған болуы мүмкін.
Жеткізу құралдары бойынша жіктеу-тесттер болуы мүмкін:
Бланктік (қағаз және қалам қарындаш қолданылады)
Тақырып (объектілерді басқару орын алады, ал нәтижелер тапсырмалардың дұрыстығына және жылдамдығына байланысты)
Аппаратуралық (жеке ерекшеліктерін зерттеу үшін арнайы құрылғылар қолданылады, мысалы, қабылдау, есте сақтау, зейін және т. б.)
Практикалық (тесттік жабдықтау қолданылады, нұсқаулықтар ұсынылады).Мұнда тестілеудің кез-келген түрі білім беру мақсаттары үшін жарамды екенін көрсету керек, бірақ бір тестті әр түрлі формада ұсынған кезде әртүрлі нәтижелерге қол жеткізуге болатындығына және мұндай нәтижелерді бір-бірімен салыстыруға болмайтындығына ерекше назар аудару керек.
Бағдарлау бойынша жіктеу-тесттер әртүрлі зерттеу объектілеріне бағытталуы мүмкін: [2]
Зияткерлік қабілеттерді анықтауға арналған тесттер
Жетістіктерді анықтауға арналған тесттер
Жеке сипаттамаларды анықтауға арналған тесттер
Іс-әрекеттің сипаты бойынша жіктеу-тесттер болуы мүмкін:
Ауызша (ақыл-ой әрекеттерін орындау керек, мысалы, ауызша логикалық ойындарға қатысу немесе білімді тексеру үшін сауалнамалармен жұмыс істеу және т. б.)
Вербалды емес немесе практикалық (нақты нысандарды, мысалы, бөлшектерді, блоктарды, карталарды және т. б. басқару қажет)
Жетекші қызмет бойынша жіктеу-тесттер болуы мүмкін:
Жылдамдық тестілері (барлық тапсырмаларды белгіленген уақытта орындау мүмкін емес, өйткені ол қатаң шектелген)
Қуат тестілері (тапсырмаларды орындау уақыты шектелмейді, бірақ күрделілігі жоғары тапсырмалар бар)
Аралас тесттер (жылдамдық пен қуат сынақтарының элементтері бар)
Ұсынылған тесттер тобы практикада жиі кездеседі, өйткені оқу орындары мен ұйымдарда ұсынылатын тесттер оған жатады.
Қолдану мақсаттары бойынша жіктеу (тек білім беру жүйесіне қатысты) - тесттер болуы мүмкін:
Бастапқы оқу кезеңіндегі оқушылардың білімі мен мінез-құлық тестілері (анықтайтын тесттер)
Оқу қиындықтарының тестілері, олардың көзі (диагностикалық тест)
Оқытудың соңғы кезеңіндегі негізгі жетістіктерге арналған тесттермен (жинақталатын тесттер)
Тесттердің жіктелуін олардың жақында пайда болған тағы бір түрімен қорытындылауға болады - Бұл онлайн-тесттер, өйткені олардың интернетте өтуін білдіретін және, әдетте, бірнеше секунд ішінде нәтиже беретін тесттер. Мұндай тесттер интеллект пен шығармашылық қабілеттердің коэффициентін диагностикалаудан бастап, жеке сипаттамаларын (мінез, темперамент және т.б.) анықтауға және мамандық таңдауға дейін мүлдем басқа бағытқа ие болуы мүмкін.
Айта кету керек, жақында онлайн-тесттер бүкіл әлемдегі адамдар арасында үлкен танымалдыққа ие болды, және оларды қолдану пайызы кез-келген басқа сынақтарға қарағанда бірнеше есе көп.

1.3. Тест жұмысын орындаудың жолдары

Білім берудің маңызды міндеттерінің бірі-білім беру мен бақылаудың үнемі өзгеріп отыратын тұжырымдамаларына, тұлғаның білім беру қажеттіліктеріне сәйкес келетін білім беру сапасын бағалаудың объективті, сенімді, тиімді әдісін жасау. Бұл Білім туралы ҚР Заңының жекелеген ережелерінде айқындалған, білім алушылардың оқу бағдарламаларын меңгеруін бақылау қажеттілігін көрсететін талаптарға негізделген. [4] Сондай оқушылар білімін бағалаудың оңтайлы жолдарынің бірі - тест.
Оқу үрдісіндегі тесттің негізгі функциялары мынандай: [15]
1. Әлеуметтік функция қоғамның бастауыш мектеп жасындағы баланың дайындық деңгейіне қойылатын талаптарында көрінеді. Тест арқылы білімді бағалау барысында оқушылардың қол жеткізген біліктері мен дағдыларының белгіленген мемлекеттік стандарттарға сәйкестігі анықталады.
2. Білім беру функциясы білімді, практикалық дағдыларды бекіту мен жүйелеуден, олардың сапасын арттырудан (дәлдік, толықтық, хабардарлық, олқылықтардың, қателіктердің болмауы) тұрады. Тесттер бастауыш сынып оқушыларының білімді стандартты және стандартты емес жағдайларда қолдану, оқу мәселесін шешудің ұтымды тәсілдерін таңдау, ақпарат алу әдістерін тереңірек меңгеру дағдыларын жетілдіреді.
Тест тапсырмаларын орындау барысында алдыңғы материалдың келесі материалмен байланысы орнатылады, бұл оқушыға оның тұтас құрылымын қабылдауға мүмкіндік береді.
3. Тесттердің тәрбиелік функциясы оқытудың жағымды мотивтерін, тәуелсіз танымдық іс-әрекеттің тәсілдерін, белгілі бір мақсаттар қою және оларға қол жеткізу қабілеттерін, сондай-ақ өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалау дағдыларын қалыптастыру болып табылады, нәтижесінде өзін-өзі бағалау және алаңдаушылықты азайту.
4. Тесттердің даму функциясы есте сақтау, зейін, ойлау, шығармашылық қабілеттер, эмоционалды сала және еңбекқорлық, тыңдау қабілеті, еңбекқорлық және міндеттеме, тәуелсіздік және дәлдік сияқты жеке қасиеттерді дамытуға бағытталған.
5. Тесттердің бақылау функциясы мұғалімге оқушылардың жетістіктері туралы ақпарат алуға, олардың динамикасын, сонымен қатар балалардың жеке қасиеттерінің даму деңгейін және бағдарламалық материалды игеру дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді.
6. Мұғалімнің шығармашылық өсу функциясы тесттер мұғалімге өзінің жетістіктерін бағалауға, педагогикалық қызметіндегі кемшіліктер мен қателіктерді анықтауға көмектеседі.
Бастауыш мектепте қандай тест түрлері қолданылады? [19]
1. Шынайы мәлімдемелерде немесе математикалық анықтамалар мен ережелердің дұрыс тұжырымдарында олқылықтарды толтыруды қамтитын жауаптың еркін таңдауы бар тесттер.
2. Сәйкестік орнатуды қажет ететін сынақтар.
3. Тесттер балама болып табылады, онда ұсынылған мәлімдемелердің ақиқатын немесе жалғандығын анықтау қажет.
4. Бірқатар нұсқалардың ішінен жауапты (жауаптарды) таңдауды көздейтін тесттер.
Бастауыш сыныптарда тест қандай болуы керек? [16]
1. Тестте мақсаттар мен тақырып нақты тұжырымдалуы керек, оны өткізу уақыты анықталуы керек.
2. Тестілеу процесі бір мәнді алгоритм түрінде берілуі тиіс (рұқсаттамаларды толтыру, ұсынылған нұсқалардан жауапты таңдау т.б.).
3. Тапсырмалар оңай оқылуы керек, тәуелсіз болуы керек; олар оқулықтағы тұжырымдарды қайталамауы керек немесе түсініксіздік болмауы керек; тесттер үлкен есептеулерсіз орындалуы керек.
4. Ұсынылған жауаптардың біреуін таңдауды көздейтін тест тапсырмаларында мүмкіндігінше осы жағдайға неғұрлым тән қателер ескерілетіндей таңдалған жауаптардың 3 - 5 нұсқасы болуы тиіс.
5. Сұрақ қою және ұсынылған жауап нұсқалары жауапты болжау мүмкіндігін барынша болдырмауы тиіс.
Балаларды тестке қалай дайындау керек? Мұғалімдер мен әдіскерлердің бастауыш мектепте тесттерді қолдануға деген көзқарасы бірдей болмаса да, бақылаудың бұл түрін біртіндеп оқу процесіне енгізуді бастау керек, өйткені бұл қоғамның әлеуметтік тапсырысына сәйкес келеді. Ол үшін 3 үйірме жұмысы немесе қосымша сабақтар аясында сіз тест-сынып ұйымдастыра аласыз, оның негізгі мақсаты балаларды тест материалдарымен жұмыс істеуге үйрету.
Өкінішке орай, жақында еркін сатылымда пайда болған көптеген сынақтар көбінесе белгілі бір мұғалімнің, сыныптың қажеттіліктеріне сәйкес келмейді. Сондықтан мұғалім дайын материалдарды өз бетінше талдай біліп қана қоймай, қажет болған жағдайда оларды түзете және құрастыра алатындығы өте маңызды.
Тест қандай болуы мүмкін? Біз әзірлеген тестілер үш бөлікке бөлінген 15 тапсырмадан тұрады: [20]
1) 1-тапсырманың А бөлігі ұсынылған төрт жауаптан бір дұрыс жауапты таңдауды қарастырады, олардың санын оқушылар шеңбермен қоршайды: А2 қосуды көбейту арқылы қандай өрнекте ауыстыруға болмайды? Жаңа білім беру стандарты
2) тапсырмасының в бөлігі, жауаптың қысқаша жазбасын талап етеді: В13 теңдеуді шеш: 3. Х = ) ;
2) ; 3) ; 4)) С бөлігі 15-тапсырма (орындау міндетті емес), онда шешім мен жауапты жазу немесе құрылысты аяқтау, сызбаны толықтыру қажет: C15 сызбаны қарастырып, дұрыс бұрыштардың шыңдары болып табылатын барлық нүктелерді қарындашпен белгілеңіз.
Тестпен қалай жұмыс жасалады? [5]
1. Бланкті толтыру тек қаламмен жүзеге асырылады! Черновикті пайдалану ұсынылады (тордағы дәптерлі парақ), оған қол қойылады және тестілеу аяқталғаннан кейін сұрақтар мен жауаптар бланкісімен бірге тапсырылады.
2. Калькуляторды және басқа да техникалық құралдарды пайдалануға тыйым салынады!
3. Бір тест өткізуге бір сағат бөлінеді. Бұл ретте уақыттың 13 бөлігін тестке дайындау алады, оның шеңберінде қажетті білімді өзектендіру, бланкілерді толтыру бойынша нұсқама жүзеге асырылады. Қалған уақыт оқушылардың жұмысын өз бетінше орындауға және тексеруге бөлінеді. Мұғалім тест тапсырмаларын орындауға көмектеспеуі керек! Қиындықтар туындаған жағдайда бала тапсырманы өткізіп жіберуі мүмкін.
4. Тесттерді өңдеу үшін бес балдық бағалау жүйесін қолдануға болады (5 өте жақсы 4 Жақсы 3 қанағаттанарлық 2 қанағаттанарлықсыз деген белгі 15-тапсырма жеке және дұрыс орындалғаны үшін 5 деген белгімен ғана бағаланады. Нәтижелерді жаңа білім беру стандарты бойынша дұрыс жауаптар санына келтіруге болады, мысалы, 13 балл, 15 және т.б. 5.
Бала жасаған түзетулер қате деп саналмайды! Егер оқушы қате жіберсе, оған қате жауапты алып тастауға және қайта жауап беруге рұқсат етіледі: ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.