Ауыр металдармен қоршаған ортаның ластануы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Әуезқызы Айым

Ағаш қалдығынан алынған сорбенттердегі ауыр металдар иондарының сорбциясы

тақырыбында

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

«6В05302»-Бейорганикалық химия» білім беру бағдарламасы

Астана, 2023

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

«Қорғауға жіберілді»

Химия кафедра меңгерушісі

Э. Е. Копишев

«»_ 2023ж.

ДИПЛOМДЫҚ ЖҰМЫC

Тақырыбы:

«Ағаш қалдығынан алынған сорбенттердегі ауыр металдар иондарының сорбциясы»

«6В05302»-Бейорганикалық химия» білім беру бағдарламасы

Орындаған:

Әуезқызы А.

Орындаған::

Әуезқызы А.:

Орындаған::

Ғылыми жетекші

доцент

Әуезқызы А.: Тажкенова Г. К.

Орындаған::

Әуезқызы А.:

Астана, 2023

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . .

: 1

Кіріспе . . .: Әдеби шолу . . .

6: 8

: 1. 1

Кіріспе . . .: Ауыр металдармен қоршаған ортаның ластануы . . .

6: 9

: 1. 2

Кіріспе . . .: Ауыр металдардың қасиеттері мен олардың табиғатта таралуы

6: 13

: 1. 3

Кіріспе . . .: Ауыр металдардың су бетінде жинақталу түрлері . . .

6: 15

: 1. 4

Кіріспе . . .: Сорбциялык тазалау үрдісіндегі табиғи және түрлендірілген көміртекті сорбенттер . . .

6: 20

: 1. 5

Кіріспе . . .: Сорбентті дайындау нұсқамасы . . .

6: 23

: 2. 1

Кіріспе . . .: Қылқан жапырақ ағаш негізіндегі көміртекті сорбентті алу жəне оның қасиеттері . . .

6: 24

: 2. 2

Кіріспе . . .: Ауыр металдардың ағаш қалдықтарымен сіңірілу ерекшеліктері . . .

6: 28

: 2. 3

Кіріспе . . .: Ағаш қалдығы негізінде алынған белсендiрілген көмiрлердiң қасиеттері . . . .

6: 30

: 3

Кіріспе . . .: Ауыр металдардың сорбенттермен сорбциясы . . .

6: 33

Кіріспе . . .: Қорытынды . . .

6: 37

Кіріспе . . .: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . .

6: 39

КІРІСПЕ

Тақырып өзектілігі: Қазіргі таңда қоршаған ортаның қалдықтармен ластануы барған сайын өзекті бола түсуде. Анторопогендік әсердің күшеюі және өндірістік қалдықтардың көбеюі экожүйелердің өзін-өзі сауықтыру қасиетінің төмендеуіне әкелді. Дегенмен кейбір қалдықтар пайдалы қасиетке ие, осы арқылы екіншілік материалдық ресурс ретінде қолданыла алады. Біз бұл топқа ағаш қалдықтарын жатқыза аламыз.

Ағаш қалдықтары өндірістік тауарды дайындау, өңдеу кезеңдерінің барлығында бөлінеді және 3 топқа жіктеледі:ағаш өңдеу кезіндегі, ағаштан өнімді дайындау кезіндегі, ағашты кесу кезіндегі. Қазіргі уақытта олар құрылыс материалдарын өндіруде, отын ретінде, гидролиз және канифоль-скипидар өндірісінде және т. б. салаларда көптеп қолданылады. Дегенмен олардан қалған қалдықтың белгілі бір бөлігі қолданылмай қалады.

Жұмыстың мақсаты ағаш қалдықтарының сорбциялық қасиеттерін зерттеу, бағалау және оларды суды ауыр металл иондарынан тазалау мақсатында қолдану.

Негізігі міндеттері:

- ауыр металдар иондарына қатысындағы ағынды сулардың модельді ерітінділерін дайындап, сорбентті қолдана отырып, статикалық жағдайларда адсорбциялық тазалау үрдісін жүргізу;

- ағын сулардың ауыр металдар иондарының қоспасынан сорбциялық тазалау барысында тиімді жағдайларды анықтау.

Зерттеу объектілері: құрамында ауыр металдар иондары бар модельді ерітінділер, ағаш қалдығы негізіндегі көміртекті сорбенттер.

Зерттеу заты: ортофосфор қышқылымен түрлендірілген көміртекті сорбенттердегі Pb, Hg, Cd сияқты ауыр металл иондарымен сорбция үрдісі.

Зерттеу әдістері : ИК-спектроскопия, атомно-адсорбциялық анализ, хромато-масс-спектрометрия, дериватография, стектрофотометрия, рН-метрия.

Практикалық база:

1. ӘДЕБИ ШОЛУ

1. 1 Ауыр металдармен қоршаған ортаның ластануы

Ауыр металдардың қоршаған ортада, оның ішінде су бекеттерінде таралу проблемасы химиялық және экологиялық аспектілерде сараптау қызығушылығын тудырады.

Судың ластануын су айдындарына әртүрлі сұйық, қатты және газ тәрізді заттардың түсуі нәтижесінде судың физикалық, химиялық, биологиялық касиеттерінің өзгеруімен түсінеміз. Олар су айдындарын ластай отырып, халықтың тұрмысына шығын әкеліп, халықтың өмірінің қауіпсіздігіне және олардың денсаулығына зиянын тигізеді.

Жерасты және жерүсті суларының ластануын мынадай типтерге бөле аламыз: механикалық, механикалық қоспалардың құрамының жоғарылауы, негізінен беттік ластануға тән; химиялық - улағыш және улағыш емес органикалық немесе бейорганикалық заттардың суда кездесуі; бактериалдық және биологиялық патогендік микроорганизмдердің саңырауқұлақ және ұсақ балдырлардың суда кездесуі; радиоактивтік - радиоактивті заттардың жерасты және жерүсті суларында кездесуі; жылы - жылы және ЭС атомды сулардың су айдындарына тусуі.

Осылайша, сулы ортада бұл металдардың иондары гидратталған және құрамы ерітіндінің қышқылдығына байланысты әртүрлі гидроксо кешендерін түзуге қабілетті. Егер ерітіндіде қандай да бір аниондар немесе органикалық қосылыстардың молекулалары болса, онда бұл металдардың иондары әртүрлі құрылымдар мен тұрақтылықтағы әртүрлі кешендерді құрайды.

Ауыр металдар қатарында кейбіреулер адамның және басқа тірі ағзалардың тіршілігін қамтамасыз ету үшін аса қажет және биогендік элементтер деп аталатын элементтерге жатады. Басқалары керісінше әсер етеді және тірі ағзаға еніп, оның улануына немесе өліміне әкеледі. Бұл металдар ксенобиотиктер класына жатады, яғни тірі заттарға жат. Қоршаған ортаны қорғау мамандары улы металдар арасында басым топты анықтады. Оның құрамына адам мен жануарлардың денсаулығына ең қауіптісі ретінде кадмий, мыс, мышьяк, никель, сынап, қорғасын, мырыш және хром кіреді. Олардың ішінде сынап, қорғасын және кадмий ең улы болып табылады.

Биосфераны ауыр металдармен ластаудың ықтимал көздеріне қара және түсті металлургия кәсіпорындары (атмосфераны ластайтын аэрозоль шығарындылары, жер үсті суларын ластайтын өнеркәсіптік ағынды сулар), машина жасау (мыс қаптау, никельмен қаптау, хромдау, кадмийлеу), аккумуляторды өңдеу жатады.

Жер үсті суларының сапасын бақылау үшін әртүрлі гидробиологиялық бақылау қызметтері құрылған. Олар антропогендік әсердің әсерінен су экожүйелерінің ластану жағдайын бақылайды. Мұндай экожүйеге қоршаған ортаның өзі де (су) да, басқа компоненттер де (төменгі шөгінділер мен тірі организмдер - гидробионттар) кіретіндіктен, ауыр металдардың экожүйенің жеке құрамдас бөліктері арасында таралуы туралы ақпарат өте маңызды. Бұл жағдайда фондық концентрациялар деңгейінде ауыр металдардың құрамын анықтауға мүмкіндік беретін аналитикалық химияның заманауи әдістерін қолдану арқылы сенімді деректерді алуға болады.

Ұзақ уақыт бойына натрий, калий, магний, темір және кальций ғана маңызды биологиялық функцияларды орындайды, олар бірге адам ағзасындағы барлық металл атомдарының 99% дерлік қамтамасыз етеді және (темірден басқа) макронутриенттер тобы. Осы металдардың төртеуі, атап айтқанда натрий, калий, магний және кальцийдің гидратталған атомдары осмос және жүйке сигналдарын беру процестеріне қатысады, сонымен қатар қаңқа тінінің беріктігін анықтайды. Темір гемоглобин молекуласының құрамына кіреді, атмосфералық оттегінің байланысуына және оны мүшелер мен ұлпалардың жасушаларына тасымалдауға, яғни тыныс алу процесіне қатысатын ең маңызды ақуыз.

Ауыр металдарға жататын және организмде аз мөлшерде болатын өтпелі элементтердің (соның ішінде темір) функцияларына қызығушылық салыстырмалы түрде жақында пайда болды. Ғылымның жаңа саласы - биобейорганикалық химия, биогендік элементтер қосылыстарының құрылысын, қасиеттерін және in vivo реакцияларын зерттейтін ғылым саласы қалыптасты. Тірі ағзадағы аз мөлшерде болуына байланысты олар микроэлементтер деп атала бастады. Тіршілік ету ортасының сапасының ең маңызды көрсеткіші жер үсті суларының тазалық дәрежесі болып табылады. Металл-токсикант су қоймасына немесе өзенге түсіп, осы су экожүйесінің құрамдас бөліктері арасында таралады. Дегенмен, металдың әрбір мөлшері бұл жүйенің бұзылуына әкелмейді. Экожүйенің сыртқы улы әсерлерге қарсы тұру қабілетін бағалау кезінде экожүйенің буферлік сыйымдылығы туралы айту әдеттегідей. Осылайша, ауыр металдарға қатысты тұщы су экожүйелерінің буферлік сыйымдылығы деп оның түсуі зерттелетін бүкіл экожүйенің табиғи қызметін айтарлықтай бұзбайтын металл-токсиканттың осындай мөлшері түсініледі.

Бұл жағдайда улы металдың өзі мынадай құрамдастарға бөлінеді: 1) еріген күйдегі металл; 2) фитопланктонмен, яғни өсімдік микроорганизмдерімен сорбталған және жинақталған; 3) су ортасынан қалқыған органикалық және минералды бөлшектердің шөгуі нәтижесінде түпкі шөгінділермен ұсталған; 4) ерігіш күйінде су ортасынан тікелей түбі шөгінділерінің бетіне адсорбцияланған; 5) суспензия бөлшектерінде адсорбцияланған түрде орналасады. Суретте. 1 су экожүйесінде улы металдардың (М) таралуын схемалық түрде көрсетеді.

Гидробионттар (мысалы, моллюскалар) судағы металдардың пайда болу формаларына әсер етеді. Осылайша, мыстың жер үсті суларындағы мінез-құлқын зерттеу кезінде оның концентрациясының маусымдық ауытқуы байқалады: қыста олар максималды болады, ал жазда биомассаның белсенді өсуіне байланысты олар төмендейді. Мыс иондарын адсорбциялау қабілеті бар суспензиялы органикалық бөлшектердің тұндыру кезінде соңғылары төменгі шөгінділерге өтеді, бұл байқалатын әсерге әкеледі. Сондай-ақ, бұл процестің қарқындылығы суспензиялардың шөгу жылдамдығына, яғни жанама түрде мыс иондарын адсорбциялайтын бөлшектердің мөлшері мен заряды сияқты факторларға байланысты екенін атап өткен жөн.

Адсорбция және одан кейінгі шөгу нәтижесінде металдардың жиналуынан басқа, жер үсті суларында осындай ластаушы заттардың улы әсеріне экожүйелердің тұрақтылығын көрсететін басқа да процестер жүреді. Олардың ішіндегі ең маңыздысы еріген органикалық заттармен сулы ортадағы металл иондарының байланысуы. Сонымен бірге судағы токсиканттың жалпы концентрациясы өзгермейді. Дегенмен, гидратталған металл иондары ең үлкен уыттылыққа ие, ал кешендерге қосылғандар қауіпті емес немесе тіпті дерлік зиянсыз деп жалпы қабылданған. Арнайы зерттеулер табиғи жер үсті суларындағы металл-токсиканттың жалпы концентрациясы мен олардың уыттылығы арасында біржақты байланыс жоқ екенін көрсетті.

Табиғи жер үсті суларының құрамында көптеген органикалық заттар бар, олардың 80% топырақтан суға енетін гуминдік заттар сияқты жоғары тотыққан полимерлер. Суда еритін органикалық заттардың қалған бөлігі организмдердің қалдықтары (полипептидтер, полисахаридтер, майлар және амин қышқылдары) немесе химиялық қасиеттері бойынша ұқсас антропогендік қоспалар. Олардың барлығы, әрине, су ортасында әртүрлі өзгерістерге ұшырайды. Бірақ сонымен бірге олардың барлығы металл иондарын комплекстерге байланыстыратын және сол арқылы судың уыттылығын төмендететін комплекс түзуші реагенттердің бір түрі болып табылады.

Әртүрлі жер үсті сулары әртүрлі буферлік сыйымдылықтар көрсете отырып, улы металл иондарын әртүрлі тәсілдермен байланыстырады. Табиғи компоненттердің (гуминдік заттар, гумин қышқылдары және фульво қышқылдары) үлкен жиынтығы және олардың жоғары концентрациясы бар оңтүстік көлдердің, өзендердің, су қоймаларының сулары Солтүстіктің су қоймаларының суларына қарағанда тиімдірек табиғи детоксикацияға қабілетті. және қоңыржай белдеу. Сонымен, ceteris paribus, ластаушы заттар біткен сулардың уыттылығы табиғи аймақтың климаттық жағдайларына да байланысты. Улы металдарға қатысты жер үсті суларының буферлік сыйымдылығы анықталатынын атап өткен жөн.

Металл токсиканттарының M су экожүйесіне түсу жолдары және олардың пайда болу формалары еріген органикалық заттар мен суспензиялардың болуы ғана емес, сонымен қатар гидробионттардың жинақтау қабілеті, сонымен қатар барлық компоненттердің металл иондарын сіңіру кинетикасы болып табылады. еріген органикалық заттармен комплексті құрайтын экожүйенің. Мұның барлығы ластаушы металдар түскен кезде жер үсті суларында болатын процестердің күрделілігін көрсетеді. Суретте. 2-суретте табиғи жер үсті суларында улы металдардың таралу схемасы көрсетілген, олардың әртүрлі формада байланысуының химиялық және физика-химиялық процестерін жалпы түрде көрсетеді.

Бір қызығы, гумин қышқылдары, микроорганизмдердің әсерінен топырақтағы өсімдік қалдықтарының трансформациясы кезінде түзілетін осы ерекше табиғи жоғары молекулалық қосылыстар ауыр металл иондарын тұрақты кешендерге ең үлкен дәрежеде байланыстыруға қабілетті. Осылайша, сәйкес гуматтардың тұрақтылық константалары (гумин қышқылдары бар ауыр металл иондарының кешендері) металдың табиғатына байланысты 105-1012 аралығында болады. Гуматтардың тұрақтылығы су ортасының қышқылдығына байланысты.

Табиғи сулардағы металдардың болу нысандарын анықтау мәселесінің химиялық-аналитикалық аспектісі, ол шамамен 20 жыл бұрын тұжырымдалғанымен, талдаудың соңғы әдістерінің пайда болуымен ғана бұл мәселе шешуге қол жетімді болды. Бұрын судағы ауыр металдың жалпы мөлшері ғана анықталып, суспензия және еріген формалар арасында таралу белгіленді. Металлдармен ластанған сулардың сапасы олардың жалпы құрамы туралы мәліметтерді ШРК мәндерімен салыстыру негізінде бағаланды.

Енді мұндай бағалау толық емес және негізсіз болып саналады, өйткені металдың биологиялық әсері оның судағы күйімен анықталады және бұл, әдетте, әртүрлі компоненттері бар кешендер . Жоғарыда атап өтілгендей, кейбір жағдайларда, мысалы, табиғи текті органикалық қосылыстармен комплексті құраған кезде, бұл кешендердің уыттылығы төмен ғана емес, көбінесе су ағзаларының дамуына ынталандырушы әсер етеді, өйткені олар организмдер үшін биологиялық қолжетімді болады.

Қолданыстағы шекті рұқсат етілген концентрациясын әзірлеу кезінде күрделі түзілу процестері ескерілмеді, ауыр металдардың бейорганикалық тұздарының тірі организмдерге әсерін бағалау табиғи тектегі еріген органикалық заттар болмаған жағдайда таза сулы ерітінділерде жүргізілді. Дәлірек айтқанда, мұндай бағалау қиын, кейде мүмкін емес.

Сонымен, ауыр металдармен ластанған сулардың уыттылығы негізінен не металл акваиондарының немесе бейорганикалық иондармен қарапайым комплекстердің концентрациясымен анықталады. Басқа комплекс түзуші заттардың, ең алдымен органикалық заттардың болуы уыттылықты төмендетеді. Жоғарыда атап өтілген түп шөгінділерінде токсиканттардың жиналу құбылысы сулардың қайталама уыттылығының себебі болуы мүмкін. Шынында да, ластау көзі жойылып, «су қалыпты жағдайға оралды» дегендей, болашақта металдың төменгі шөгінділерден суға кері ауысуы мүмкін болады. Сондықтан су жүйелерінің жай-күйін болжау белгілі бір уақыт аралығында жүргізілетін олардың барлық құрамдас бөліктерін талдау деректеріне негізделуі керек.

1. 2 Ауыр металдардың қасиеттері мен олардың табиғатта таралуы

Басым металды ластаушы заттардың тізімінен сынапты, қорғасынды және кадмийді адам мен жануарлардың денсаулығына ең қауіпті деп қарастырайық.

Су айдындарының ластаушы көзі болып толық тазаланбаған өндірістік және коммуналдық кәсіпорындардың, мал шаруашылығындағы ipі комплекстердің, кен қазбаларының өндірілуі кезіндегі қалдықтар, шахта және кен сулары, теміржол және су транспорттарының қалдықтары, пестицидтер жатады. Суды ластаушы металдардың ішінен адам денсаулығы мен өмірі үшін үлкен қауіп келтіретін қорғасын, кадмий және сынап металдарын атап өтуге болады.

Қорғасын. Бұл ластаушының жартысынан көп бөлігі қоршаған ортаға этилдік бензиннің күйдірілуі нәтижесінде таралады. Су жүйелерінде қорғасын көбінесе негізінен өлшенген бөлшектермен адсорбциялық байланыста болады немесе гумин қышқылдарымен ерігіш комплекс түрінде кездеседі. Биометилирлеу кезінде, сынап сияқты, қорғасын да тетраметилқорғасын түзеді.

Ластанбаған су беттерінде әдетте қорғасынның мөлшері 3 мкг/л-ден аспайды. Өндірістік аймақтардағы өзендерде қорғасынның көптеген мөлшері кездеседі. Қар осы- ластаушыны белгілі дәрежеде аккумулирлеуге қабілетті: үлкен қалалардың маңайында оның құрамы 1 млн мкг/л болуы мүмкін, ал үлкен қалалардан алыстаған сайын ~ 1-100 мкг/л болуы мүмкін. Cу өсімдіктері қорғасынды жақсы аккумулирлейді, бірақ әртүрліжолдармен жүреді. Кейде фитопланктон, сынап сияқты, оны 10°-дейінгі концентірлік коэффициентпен ұстауға қабілетті.

Балықтарда қорғасын аз жиналады, осы себептен адам үшін бұл трофикалық күрмеулер буынында кауіпі аз. Бұл қосылыстар қалыпты жағдайдағы су айдындарындағы балықтарда өте аз табылады. Өндірістік қалдықтары бар аудандарда тетраметилқорғасынның балық клеткаларында жиналуы эффектілі және тез өтеді. Қорғасынның өткір және созылмалы әсері ластанудың 0, 1--0, 5 мкг/л дәрежесінде орын алады. Адам организмінде қорғасын адамның сүлдесінде кальцийдің орнына жиналуы мүмкін.

Сынап. Қоршаған ортада сынап қосылыстары әртүрлі тотығу дәрежесін көрсете отырып, яғни Hg(0), Hg(I), Hg(II), өзара әрекеттесе алады. Аса қауіпті

болып органикалық, әcipece алкилді қосылыстар саналады. Сынап қосылыстарының көп жинақталған жері (97% дейін) - мұхиттардың беттік суы.

Шамамен барлық сынаптың жартысы табиғи ортаға техногендік себептермен келіп түседі. Ортаның қышқылдылығы мен оның тотықтырғыштық потенциалы сулы ортадан сынап қосылыстарын табуға қатысады. Мысалға, жақсы аэрирленген су қоймаларында көбінесе Hg(II) қосылыстары кездеседі. Сынап иондары берік комплекс түрінде суда кездесетін және лиганд ретінде болатын әртүрлі органикалық заттармен байланысады. Әсіресе берік комплекстер күкіртқұрамды қосылыстармен түзіледі. Сынап судың бөлшектерінде жақсы адсорбцияланады. Осы кезде концентрлеу факторы 10° дейін жетуі мумкін.

Демек, металдың суда болуы кезекті седиментациямен өлшенген бөлшектер сорбциясымен анықталуы мүмкін, яғни сулы ортадан сынаптың жойылуы жүреді.

Сулы ортада сынап R Hg-Х және R Hg R, мұндағы R - метил- немесе этил-радикал түріндегі металлоргникалық қосылыстарды түзеді. Әдеби шолу бойынша сулы ортаға, сынап металдық сынап, ион Hg(П) және фенилсынап ацетаты түрінде келіп түседі. Балықта кездесетін, сынап формасын метилсынап микроорганизмдер ферментерінің қатысында билогиялық жолмен пайда болады. Аса ластанбаған сулардың беттік қабатында сынап құрамы 0, 2- 0, 1 мкг/л аралығында ауытқиды, ал мұхиттарда бұл көрсеткіш үш есе аз болып келеді. Сулы өсімдіктер сынапты жақсы сіңіреді.

Сынаптың органикалық қосылыстары R-Hg R' престелген планктонда жоғары концентрация түрінде кездеседі. Ағзадан сынаптың бейорганикалық

қосылыстарынан, сынаптың органикалық қосылыстары ақырындап шығады. Осы токсиканттың стандарттық шекті құрамын (0, 5 мкг/кг) тағам өнімдерінің сапасын бағалау кезінде анықтайды. Сонымен қатар, сынап метилденген қосылыстар түрінде де кездеседі. Егер осы қосылыстар адам ағзасына түсетін болса, онда Минимат ауруы байқалуы мүмкін.

Кадмий. Химиялық қасиеттері жағынан кадмий мырышқа ұқсас. Кадмий ферментативті процесстерде шұғыл бұзушылыққа әкеле отырып, металл құраушы ферменттерде активті орталықтарда соңғы болып орын баса алады.

Көл орындарында кадмий үнемі мырышпен бірге кездеседі. Су жүйелерінде кадмий еріген органикалық заттармен байланысады, әсіресе оның құрылымында SH сульфгидрлі топтар болатын болса. Кадмий сонымен қоса аминқышқылдарымен, полисахаридтермен, гумин қышқылдарымен комплекстер түзеді. Бірақ осы лигандалардың кадмийді байланыстыруга қабілетті жоғары концентрацияларының болуы тірі организмдер үшін қауіпсіз кадмийдің бос акваиондарының концентрацияларын төмендетуге қабілетті емес деп саналады. Кадмий иондарының түпкі тұнбалармен адсорбциясы ортаның қышқылдығына тікелей байланысты. Нейтралды сулы орталарда кадмийдің бос ионы түпкі шөгінді бөлшектермен іс жүзінде толықтай сорбцияланады.

Бірнеше жыл бұрын кадмийді қоршаған ортаға түсіретін көздері көп болған. Кадмийдің қауіптілігі зерттеліп, белгілі болған соң олардың саны бірден азайтылды (өндірісі жақсы дамыған елдерде) . Қазіргі уақытта қоршаған ортаны осы ластаушымен ластайтын негізгі көзі - никель-кадмийлі аккумуляторларды сақтайтын орындар. Белгілі болғандай кадмий Этна жанартаулардың атқылайтын өнімдерінде табылған. Жаңбыр суында кадмийдің концентрациясы 50 мкг/л-ден жоғары болуы мумкін. Тұщы су айдындарында және өзендерде кадмийдін молщері 20-400. нг/л шамасында болады. Оның аз мөлшері Тынык мухитының аумағында тіркелген, Жапон аралдарынан шығыска қарай (~0, 8-9, 6 нг/л түбінде 8-5500 м) . Бұл металл су өсімдіктері мен балықтардың ішкі органдарында жиналады.

Кадмий метилсынаппен және корғасынмен салыстырғанда өсімдіктерге келтіретін уыттылығы аз, сондай-ақ 0, 2-1 мг/л мөлшерінде кадмий болса фотосинтез құбылысының жүруі төмендейді және өсімдіктің өсуі нашарлайды. Мынандай қызықты эффект бар: кадмийдің уыттылығы мырыш қатысында белгілі мөлшерде төмендейді, бул мәлімет осы металдардың организмдегі ферментативті процесстерде бәсекеге түсе алуы мүмкін деген болжамды растайды.

Кадмийдің өткір уыттылығы тущы судағы балықтар үшін 0, 09-дан 105 мкг/ л-ге дейін бола алады. Судың қатаюының жоғарылауы организмнің кадмиймен уланудан қорғану дәрежесін жоғарылатады. Адамдардың организміне трофикалық күрмеулермен түскен кадмиймен қатты улану жағдайлары белгілі (итай-итай ауруы) . Организмнен кадмий ұзақ уақыт аралығында тазаланып, шығарылады. (шамамен 30 жыл)

1. 3 Ауыр металдардың су бетінде жинақталу түрлері

Қоршаган ортаның басты сапалық көрінісі ретінде жерүсті суларының тазалығы қаралады. Улаушы металл су айдынына немесе өзенге түскенде осы судағы экожүйенің компоненттері арасында таралады. Бірақ металдың саны берілген жуйенің бұзылуына әкелмейді. Экожуйенің сыртқы улағыш заттар әсеріне қарсы мүмкіндігін бағалау үшін экожуйенің буферлі сыйымдылығы деген шама қолданылады. Сондай-ақ тұщы су экожуйесінің ауыр металдарға қатысты буферлік сыйымдылығы осындай мөлшердегі улағыш металл болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.