Қазіргі кезеңде Кореядағы әйелдің гендерлік мәртебесі
Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
Г.У. Биримкулова ______
___ ___________ 2023ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
тақырыбы: Корея Республикасындағы әйелдер еңбегі: даму кезеңдері
6В02209 - Шығыстану білім беру бағдарламасы бойынша
Орындаған: _________ Ахметжанова А.М.
Ғылыми жетекші
ф.ғ.к., доцент м.а. _________ Құрманғали Г.Қ.
Астана, 2023
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ
Халықаралық қатынастар факультеті
Шығыстану кафедрасы
Шығыстану білім беру бағдарламасы
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
Биримкулова Г.У._______
__ _________ 2023 ж.
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА
Студент: Ахметжанова Айсана Маратқызы, 4 курс, Ш-41 тобы, 6В02209 - Шығыстану білім беру бағдарламасы, күндізгі бөлім
1. Дипломдық жұмыстың Корея Республикасындағы әйелдер еңбегі: даму кезеңдері тақырыбы 2022 жылдың 26 желтоқсанында ректордың № 2458-п бұйрығымен бекітілді.
Студенттің дайын жұмысты тапсыру мерзімі: 1 мамыр 2023 ж.
3. Жұмыстың бастапқы мәліметтері (заңдар, әдеби деректер, зертханалық өндірістік мәліметтер):
Зерттеу тақырыбына сәйкес арнайы ғылыми-зерттеу әдебиеттері, шетел (әсіресе, корей) авторларының еңбектері, қазақстандық және шетелдік мерзімдік басылымдардың статистикалық көрсеткіштері, электронды ресурстар.
4. Дипломдық жұмыста (жобада) қарастырылуы тиіс мәселелер тізімі:
- Кореядағы әйелдер еңбегінің эволюциясы: маңызды кезеңдері;
- Жапон отаршылығы кезіндегі әйелдер еңбегіне реформалар мен гендерлік теңсіздіктің әсері;
- Қазіргі кезеңде Кореядағы әйелдің гендерлік мәртебесі: Корей әйелдерінің эмансипациясына әртүрлі факторлардфң әсері;
- Мугунхва достары қоғамы маңыздылығы;
- Патриархаттың дәстүрлі менталитеті қоғамда терең сіңіп, адамдардың жеке өмірінен бастап, жұмысына дейін көптеген аспектілерге әсер етуі.
- Корей Республикасындағы әйелдердің еңбек нарығындағы әлеуметтік ̵ экономикалық өзгерістер.
Графикалық материалдар тізімі (сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.): кестелер, диаграммалар.
Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі: халықаралық ұйымдардың құжаттары, қазақстандық және шетелдік авторлардың еңбектері, университеттер мен ғылыми орталықтардың баяндамалары, электронды ресурстар, мемлекет басшыларының сөйлеген сөздері, қазақстандық және шетелдік мерзімдік басылымдар.
7. Жұмыс бойынша консультациялар (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсету)
Нөмір, бөлім, тарау атауы
Ғылыми жетекші, консультант
Тапсырма алу күні
Тапсырма берілді (қолы)
Тапсырма қабылданды
(қолы)
1. Жоспар жасау.
Құрманғали Г.Қ.
Желтоқсан2022 ж.
2.Әдебиеттер тізімін толықтыру.
Құрманғали Г.Қ.
Қаңтар 2023 ж.
3. Кореядағы әйелдер еңбегінің эволюциясы: дәстүрлі қоғамнан қазіргі кезге дейін атты бірінші тарауды жазып бітіру.
Құрманғали Г.Қ..
Ақпан 2023 ж.
4. Корея Республикасы еңбек нарығындағы әйелдердің орны мен ерекшеліктері атты екінші тарауды жазып бітіру.
Құрманғали Г.Қ.
Наурыз 2023 ж.
5. Кіріспе мен қорытынды жазу.
Құрманғали Г.Қ.
Сәуір
2023 ж.
8. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімі
Ескерту
1
Дипломдық жұмыстың тақырыбын ресми бекіту
26.12.2022
2
Дипломдық жұмысты жазуға деректік базаны жинақтау
Қаңтар
2023 ж.
3
Дипломдық жұмыстың теориялық бөлімін әзірлеу (Бөлім 1)
Ақпан
2023 ж.
Практика басталуына дейін
4
Дипломдық жұмыстың сараптамалық бөлімін әзірлеу
(Бөлім 2)
Наурыз
2023 ж.
Практика өту кезінде
5
Дипломдық жұмыс толық мәтінінің қолжазба нұсқасын тәмамдау
Сәуір 2023 ж.
Практика аяқталғаннан кейінгі бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты (жобаны) алдын ала қорғауға ұсыну
Мамыр
2023 ж.
Шолу дәрістері (консультация) кезінде
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) рецензияға ұсыну
8
Дипломдық жұмыстың (жобаның) соңғы нұсқасын ғылыми жетекшінің пікірі және рецензиямен бірге антиплагиат тексерісіне ұсыну
9
Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманы беру күні: 27 желтоқсан 2022 ж.
Ғылыми жетекші:
__________
ф.ғ.к., доцент м.а. Құрманғали Г.Қ.
Тапсырманы қабылдады: студент
________________
Ахметжанова А.М.
Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ
Ахметжанова Айсана Маратқызы
Корея Республикасындағы әйелдер еңбегі: даму кезеңдері
тақырыбында
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
6В02209 - Шығыстану білім беру бағдарламасы
Астана, 2023
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1 Кореядағы әйелдер еңбегінің эволюциясы: дәстүрлі қоғамнан қазіргі кезге дейін ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.1 Кореядағы әйелдер еңбегінің даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .7
1.2 Колониализм кезеңіндегі әйелдер еңбегі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...20
2 Корея Республикасы еңбек нарығындағы әйелдердің орны мен ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
2.1 Қазіргі кезеңде Кореядағы әйелдің гендерлік мәртебесі ... ... ... ... ...29
2.2 Корей Республикасындағы әйелдердің еңбек нарығындағы әлеуметтік ̵ экономикалық мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 58
КІРІСПЕ
Қазіргі уақытта бүкіл әлемді экономикалық жаһандану процестері қамтып отыр, осыған байланысты трансшекаралық алмасулардың жалпы санында әртүрлі мемлекеттер арасындағы еңбек ресурстарының қозғалысы барған сайын маңызды бола түсуде. Халықаралық еңбек нарығы қалыптасып үлгергенін, барлық мемлекеттердің еңбек көші-қоны процестеріне белгілі бір дәрежеде қатыстырылғанын және Қазақстанның да ерекшелік емес екенін батыл айтуға болады. Бұл үдеріске Қиыр Шығыстағы Корея Республикасы да терең және белсенді түрде қатысуда.
Осыған қарамастан, әлемдік экономиканың қазіргі даму кезеңі жаһандық проблемалардың: экономикалық, саяси, әлеуметтік және демографиялық мәселелердің күрделі шиеленісуімен сипатталады. Осының барлығы үнемі өзгеріп отыратын әлемдік экономиканы реттеудің тетіктері мен принциптерін жан-жақты зерттеуді қажет етеді. Соның ішінде ұлттық және әлемдік еңбек нарығы, бұл осы қорытынды дипломдық жұмысының тақырыбының өзектілігі болып табылады. Осы тенденциялардың әсерінен еңбек қызметінің өзінде, персоналды басқаруда, сондай-ақ жұмыспен қамту құрылымында түбегейлі өзгерістер байқалады.
Осы проблемалардың барлығын ашу мен зерттеудің маңыздылығы, әдетте, еңбек нарығына жұмыс күшімен байланысты барлық мәселелерге қатысты экономикалық қатынастар жүйесі тән болуымен арта түседі. Атап айтқанда, еңбек ресурстарын қалыптастыру, қолдану, бөлу және қайта бөлу, жұмысқа қабылдау және жалақы деңгейлері.
Жаһандық ұдайы өндіріс процесі сыртқы экономикалық ынтымақтастық саласында маңызды рөл атқаратын халықаралық еңбек алмасу үрдісімен анықталады.
Корея Республикасы әлемдік қоғамдастыққа өзінің экономикалық серпілісін көрсетті, оған негізінен еңбек ресурстарының арқасында қол жеткізілді. Бұл мемлекет еңбек нарығын реттеу саласындағы өзіндік ерекшеліктерімен сипатталады және зерттеу объектісі ретінде үлкен қызығушылық тудырады.
Өзектілігі: Бұл тақырып қазіргі әлем үшін және әсіресе Азия үшін өзекті. Бұл проблемаға мұндай жіті назар аудару әйелдердің жұмысқа орналасуға келгенде теңсіздік белгілері бойынша құқықтар мен мүмкіндіктердің біркелкі бөлінбеуінің тікелей нәтижесі болып табылатын бірқатар саяси және әлеуметтік-экономикалық проблемалармен байланысты. Нәтижесінде әйелдер мен ерлердің мүлікке иелік ету, мұрагерлік және некеге тұру сияқты салаларда заң бойынша тең құқықтарына кепілдік бере бастаған елдер саны артып келеді.
Бірақ барлық жерде ілгерілеу оңай емес. Кейбір Азия және Африка елдерінде әйелдер құқықтарына қатысты заңнамалық базада артта қалу жалғасуда, бұл елдер сол немесе басқа деңгейде күресуге тырысады, өйткені елдің экономикалық және әлеуметтік әл-ауқаты осыған тікелей байланысты.
Корея Республикасында бұл проблема бірнеше ондаған жылдар бойы саяси аренада да, қарапайым корей қоғамы арасында да талқылануда. Әйелдерді жұмыспен қамту мәселелері әлеуметтік, экономикалық, мәдени немесе саяси болсын, корей қоғамының барлық аспектілеріне әсер ететіндіктен, еңбек эволюциясында теңдікке қол жеткізу мемлекет пен қоғамның басты басымдығы. Бірақ мәселе Кореяда конфуцийшілдіктің ғасырлық әсері әлі де сезілуде, ал әйелдердің мәртебесі екінші орында, әділетсіздік пен гендерлік тәжірибе жұмыс орнында және қоғамда әлі де жиі кездеседі. Сондықтан Корея үшін әйелдер еңбегі мәселесі өзекті және басты мәселе болып табылады.
Корея Республикасындағы орта таптағы әйелдердің жұмысқа орналасуы жиі қызу талқыға түседі. Жалпы, Корея Республикасында бүгінде барлық әлеуметтік топтардағы әйелдердің көпшілігі тұрмысқа шыққаннан кейін жұмыс істемейтін үй шаруасындағы әйелдер елі болып қала береді. Бұл жағдай тек дәстүр бойынша әйелдің үйде отырып, күйеуі мен бала-шағасын бағуды талап ететіндігінен ғана емес. Әйелдің мансаптық өсуін айтарлықтай қиындата түсетін әртүрлі ресми және бейресми тыйымдар әлдеқайда маңызды рөл атқарады. Бұл дипломдық жұмыста біз осы шектеулердің сипатына, сондай-ақ соңғы уақытта әйелдерді жұмыспен қамтуға қатысты болып жатқан өзгерістерге тоқталамыз. Біздің назарымыз жалпы корей әйелдерінде емес, негізінен орта тап деп аталатын қалалық әйелдері де екенін атап өту орынды. Бұл тұжырымдаманың анық еместігіне қарамастан, қазіргі Корея Республикасында ол өте кең қолданылады және эмпирикалық деңгейде болса да, кез келген корейге түсінікті. Орта қабат әдетте жоғары білімі бар қызметкерлердің көпшілігін, сондай-ақ шағын кәсіпкерлердің көпшілігін білдіреді. Дипломдық жұмыс корей мамандарының жарияланымдарына, мерзімді баспасөз материалдарына және автордың жеке бақылауларына негізделген.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - Корея Республикасы әйелдерінің еңбек нарығындағы даму ерекшеліктерін, негізгі проблемалары мен тенденцияларын жан-жақты талдау.
Мақсатқа сүйене отырып, келесі міндеттерді тұжырымдауға болады:
1) әйелдердің еңбек нарығы түсінігіне сипаттама беру және оның негізгі тенденциялары мен құрамдас бөліктерін анықтау;
2) әйелдердің еңбек нарығын дамытудағы негізгі жаһандық тенденцияларын анықтау;
3) әйелдер еңбек нарығының ерекшеліктерін және оны дамытудың негізгі бағыттарын анықтау;
Зерттеу объектісі - Корея Республикасы еңбек нарығының құрылымы мен негізгі элементтері болып табылады.
Зерттеу пәні - Корея Республикасындағы еңбек нарығының қалыптасу және даму процестері.
Зерттеу әдістері - статистикалық мәліметтерді салыстыру және нақтылау, әдеби дереккөздер мен бар тенденцияларды талдау, алынған материалды толық жұмысқа біріктіру.
Бұл жұмыстың теориялық негізі отандық шығыстанушы ғалымдардың іргелі еңбектері болды, мысалы Ю.В. Ванин, Ф.И. Шабошкина, Б.В. Синицын, М.Н. Титаренко мен В.И. Шипаев, сондай-ақ Қазақстандағы Қиыр Шығыс институтының корейтану орталығының, Дүниежүзілік экономика және халықаралық қатынастар институтының ұжымдық ғылыми еңбектері және т.б.
Бұл дипломдық жұмыстың практикалық маңыздылығы Корея Республикасы мен Қазақсанның тығыз ынтымақтастықты жалғастыруда және қалыптасқан экономикалық және саяси қарым-қатынастарды дамытуында маңызды, сондықтан өзара іс-қимылды, оның ішінде еңбек биржасы саласында жүзеге асыру қисынды болар еді. Біздің елдеріміз бірлескен кәсіпкерлікті белсенді дамытып, іске асыру қазақстандық және корейлік еңбек ресурстарының көмегімен жүзеге асырылатын ортақ индустриялық жобаларды дамытуда. Сондықтан Корея Республикасының ұлттық мәдениеті мен дәстүрлерімен қатар еңбек қатынастарының ерекшеліктерін зерттеу өте маңызды.
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі бөлімнен, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Кореядағы әйелдер еңбегінің эволюциясы: дәстүрлі қоғамнан қазіргі кезге дейін
1.1 Кореядағы әйелдер еңбегінің даму кезеңдері
Корей түбегінің тайпалық одақтар мен ұлы мемлекеттердің құрылуынан бастап, екі тәуелсіз мемлекетке бөлінуіне дейінгі өте бай және ұзақ тарихы бар. Ал тарих бойы әйелдің рөлі ер адамға тең дәрежеден, оның күшті жынысқа толық бағыну мәртебесіне дейін күрт өзгерді. Қоғамдағы қатынастардың мұндай күрт өзгеруіне конфуцийшілдік кінәлі. Конфуций ілімдерін өздерінің әлеуметтік-саяси ортасының негізі етіп алған Шығыс Азия елдері бұл философияның оң және теріс әсеріне куә болды. Қытай ойшылы Конфуцийдің ілімі Оңтүстік Кореяға қатты әсер етті. Корей халқын жер бетіндегі ең конфуцийшіл қоғам деп те атайтыны отбасына, жеке басының әл-ауқатына, жасы мен беделіне деген құрмет бүгінгі күнге дейін корей өмірінде үлкен мәнге ие болып келеді. Бұл жүйе бес жүз жылдан астам уақыт бойы корей дәстүрінің негізгі ағымы болды және бұл жүйе некеге, отбасына, саясатқа, білімге және әлеуметтік қатынастардың басқа салаларына әсер етті [1]. Конфуцийшілдіктің пайда болуымен қоғамдағы әйелдердің орны қаншалықты өзгергенін және бұл ауысудың қалай болғанын түсіну үшін осы өзгерістерге дейінгі тарих кезеңін, атап айтқанда, екі кезеңдегі әйелдердің орнын қарастыру қажет патшалықтар: Силла мен Горё.
Силла патшалығы (б.з.д. 57 - 935 ж.) әйелдерге елеулі құқықтар берді. Әйелдер кәмелетке толмаған азамат ретінде көрінбеді, керісінше, көптеген әйелдер саяси және тұрмыстық маңызды үлес қосты. Кейінгі кезеңдерден айырмашылығы, Силла патшалығының әйелдері өз үйлерімен шектелмеді, олар салық салуға және жұмыс күшінің құрамына үлкен үлес қосты, ал төменгі және орта тап әйелдері отбасылық жағдайына қарамастан, көбінесе ауыл шаруашылығында жұмыс істеді және туыстарына көмектесті. Жұмыс күшінің өмірлік маңызды мүшелері ретінде ерлер де, әйелдер де алпыс жасқа дейін салық төлеуге мәжбүр болды, ал ерлер мен әйелдер де отбасын материалдық қамтамасыз етуге жауапты болды. Төменгі және орта таптың еркектері әскери қызметке шақырылды, ал әйелі күйеуі жоқ кезде отағасы қызметін атқарды, отбасының қаржысы мен күнделікті жұмыстарына айтарлықтай бақылау жүргізді [2].
Силла патшалығының дворян әйелдері де айтарлықтай ықпалға ие болды. Олардың білімі мен ақыл-ойы оларға соттың маңызды мүшесі болуға көмектесті, ал кейбіреулері саяси билікке ие болды. Силла патшалығы кезеңінде үш әйел билеуші болып қызмет етті, ал басқалары корольдік жұбайлар мен күңдер ретінде немесе ер мұрагерлерін басқару арқылы ықпалға қол жеткізді. Олар жынысына қарай бағаланбайды, олардың билігінің тиімділігі мен сәттілігі бойынша бағаланды.
Силла патшалығының басқа әйелдері перденің арғы жағында ұлдарын білдіретін ресми регенттер ретінде билік етті. Бұл тәжірибенің маңыздылығы анаға деген құрметті көрсетеді, ал оған жүктелген жауапкершілік әйелдердің дұрыс саяси шешімдер қабылдауға қабілетті екендігін көрсетеді. Билеушімен тығыз қарым-қатынаста болған әйелдер мен кәнизактар да саясатқа әсер етіп, белгілі бір мәселелерді жақтай алатын. Осылайша, Силла әйелдерінің өміршең болуы Корей тарихының осы кезеңінде әйелдердің маңызды шешімдер қабылдауға қабілетсіз ретінде қабылданбағанын, бірақ қоғамның сенімді және маңызды мүшелері ретінде үлгі болғанын көрсетеді [3].
Горё әулеті (б.з.д. 918 - 1392) бастапқыда әйелдерге қатысты айтарлықтай либералды ұстанымды ұстанды, бірақ конфуцийшілдіктің күшеюі ақыр соңында әйелдер мәртебесінің төмендеуіне әкелді. Әйелдер де мүлікті мұра ете алатын, ал мұра ұл-қыздар арасында тең бөлінген. Егер әйел баласыз өлсе, оның мүлкі күйеуіне туыстық қатынасы жоқ аға-әпкелеріне өткен. Әйелдерге мұрагерлік құқығын беру тәжірибесі әйелдерге қатысты салыстырмалы құрметті көрсетеді, оларға меншікке жеткілікті сенім берілді.
Алайда неке барлық құрметті Горё әйелдерінен күтілетін және жалғызбасты әйелдер әдетте менсінбейтін. Қаншалықты құптарлық болғанымен, жас келіндерге гардероб пен тұрмыстық заттардан басқа ешнәрсе әкелуге міндеттелмеген. Үйлену тойы мен салтанатты рәсімдерге қалыңдықтың отбасы қомақты шығындарды төлеуге мәжбүр болғанымен, әдетте әйелдер отбасына ауыртпалық түсірмейтін. Ең дұрысы, жесір әйелдер пәк болғанымен, көбісі екінші рет тұрмысқа шықты, ал кей жағдайда жесір әйелге өзінің жері мен марқұм күйеуінің байлығын қанжыға ретінде сақтауға рұқсат етілген. Тиісінше, соғыста қаза тапқан жауынгерлердің жесірлері отбасын асырайтын мемлекеттік жер жәрдемақысын алды, бірақ олар екінші рет үйленетін болса, оны қайтаруға мәжбүр болды [4].
Силла мен Горёның әйелдерге деген көзқарасы әйелдердің толық еркіндік пен теңдікке ие болғанын көрсетеді. Уақыт өте келе, деректер үйде отырған және үй шаруасынан басқа әрекеттерге қатысуға шектелген әйелдер санының артқанын көрсетеді. Бай әйелдер әйелдерді мейірімділік пен мойынсұнғыш мінез-құлықты сақтауға үйрететін Yeochik (여칙) кітабының идеалдары бойынша тәрбиелене бастады. Горё дәуірінде танымал болған конфуцийшілдік бір-бірін жоққа шығаратын гендерлік рөлдерді нығайтуға көмектесті, ал әйелдердің мәртебесі кейіннен бүкіл әулетте төмендей бастады [5].
Патшалар құлатылды немесе әскерилер өлтірді, бұл міндетті түрде фракциялық саяси күрес кезеңі болды. Бұл саяси толқулар кезеңі тәртіп пен бақылауды қамтамасыз ететін философияны өзгертуге мүмкіндік берді және бұл философия конфуцийшілдікке айналды. Олар конфуцийшілдікті өз билігін нығайтудың теориялық негізі ретінде пайдаланды. Дәл осы дәуірде конфуцийшілдік негізгі идеологиялық жүйе ретінде пайда болды [6].
Бұл жаңа тәртіптегі алғашқы қадамдардың бірі буддизмді және оның корей қоғамына кері әсерін қорлау болды. Жаңа элитаның пікірінше, буддизмде әлеуметтік бақылау үшін қажетті прагматикалық стандарттар жетіспеді және корей қоғамының ыдырауына себеп болды. Жаңа конфуцийшіл элита буддисттік фокустың қоғамнан қалай алшақтатылғанын, адамдарды өлімнен кейінгі өмір туралы жаңылыстырғанын көрсетті, бұл практикалық өмір салтын әкелетін маңызды конфуцийлік моральдық тәрбиемен салыстыруға келмеді. Олар тарихқа және Қытайдың сәтті Конфуций әулеттеріне апатты буддисттік әулеттерге қарсы көрсетілді. Бұл көптеген монахтарды қарулы күштерге тарту арқылы будда монастырларының жерлерін басып алу туралы шешімдерін ұтымды етуге көмектесті. Дегенмен, өзгерістер баяу болды, ал патша үйі (король Седжон) оның билігінің алғашқы күндерінде буддалық әдет-ғұрыптарды жиі қолдады, бұл кенеттен өзгерістердің адамдар үшін жақсы болмайтынын көрсетті [7].
Жаңа тәртіп моральдық жағынан жоғары адамдарға негізделген. Олардың сенімдері билеуші мен бағынышты, әке мен бала және күйеу мен әйел арасындағы үш негізгі адами қарым-қатынасқа негізделген. Бұл сенімдер бес моральдық императивпен де түсіндірілді: егемен мен бағынышты арасындағы әділдік; әке мен бала арасындағы дұрыс байланыс, ерлі-зайыптылар арасындағы функцияларды бөлу; үлкен және кіші ағалар арасындағы туу ретін дұрыс тану және достар арасындағы адалдық.
Белгілі болғандай, ертедегі Джозеон Конфуцийшіл реформаторларының мақсаттарының бірі ажырасқан әйелдер мен жесірлердің қайта некеге тұруына рұқсат беретін ескі корей тәжірибесін жою болды. Олар бұл мақсатқа әртүрлі жолдармен, соның ішінде экономикалық санкцияларды қолдану арқылы, екінші рет тұрмысқа шыққан әйелдердің балаларын кемсітетін заңдарды қабылдау, ізгі әйелдердің идеалды үлгілерін көрсететін имандылық бойынша нұсқаулықтарды басып шығару және тарату арқылы жетуге тырысты.
Әйелдерге арналған конфуцийлік ережелермен белгіленген ізгі мінез-құлық осы кезеңде әйелдер үшін ең маңызды және ықпалды оқулық болып саналатын Нейхун (Әйелдерге арналған нұсқаулық) жақсы суреттелген. Нейхун - әйелдерге ер адамдар үстемдік ететін қоғамның идеалдарына сәйкес өзін қалай ұстау керектігін үйрететін моральдық нұсқаулық. Нейхун әйелдерді әйелдік қасиет негізінде ақыл-ойы мен тәнін тәрбиелеу арқылы құнды өмір сүруге, тіл мен қоғамда түзу болуға, ата-анаға ұлағатты қызы болуға, үйленгеннен кейін күйеуін қолдап, жақсы көруге, тәрбиелеуге үйретті. Нейхун көбінесе әйелдерді жеке немесе тұрмыстық салада қосалқы рөл атқаруға үйретуге бағытталған мәтін ретінде қарастырылады [8].
Мысалы, бірінші тараудағы үшінші жазба Сөйлеу және келісім ер мен әйелдің арасын бөлудің конфуцийлік мәніне баса назар аударады:
:: Әйелдер мен еркектер бірге отырмауы керек, киімдерін бірге ілмеуі керек, бір майлық пен тарақты қолданбауы керек, бір-бірімен таныс болмауы керек.
Әйелдердің еркектер алдындағы мінез-құлқына келсек, Нейхун:
:: Өте жақсы адаммен бірге тамақтансаңыз, тамақтан бұрын дәм татыңыз; Күрішті жеу үшін таяқшаларды қолданбаңыз; сорпаңызды шуылдатып жемеңіз; Жеңіл және тез тамақтаныңыз; Аузыңды толтырма.
Күйеуің балаңның қасында болып, саған бұйрық бергенде:
:: Иә деп жауап беруге тартыну керек; Сіз үйдің айналасында тыныш және мұқият қозғалуыңыз керек; Бөлмеге кіргенде немесе одан шыққанда, иілу керек; Олардың қасында ықырып, күрсінбеу, жөтелу, түшкіру, есінеу, созылмау, артқа еңкеймеу керек.
Сондай-ақ кітапта патшаның алдындағы этикетке көп көңіл бөлінеді:
:: Патшаға ас ұсынарда дене қалпын дұрыс ұстап, алдымен тағамның дәмін тату керек; Патша сізге шикі ет берсе, оны ұсынар алдында пісіріп алу керек; Ал егер патша саған тірі бірдеңе берсе, алдымен оны дайындап, оған тарту ет.
Нейхун қыздарға әйел мінез-құлқының төрт негізгі ережесін үйретті: адамгершілік мінез-құлық - әйелдердің үлкен таланты болмауы керек, бірақ сабырлы және байсалды, пәк және тәртіпті болуы керек. Дұрыс сөйлеу - әйелдер шешендік танытпау керек, бірақ жаман және қорлайтын сөздерден аулақ болып, ұстамдылықпен сөйлеу керек. Дұрыс келбет - әйелдер әдемі болуы міндетті емес, бірақ киімі мен сыртқы түрі таза болуы керек. Әйел әйел тапсырмасын орындауы керек - әйелдер ақылды болмай, тоқыма тоқу, қонақ күту сияқты міндеттерге мән беруі керек [9].
XIV ғасырдан бастап (Джосон әулеті кезінде, 1392 жылдан бастап) конфуцийшілдік корей қоғамында терең тамыр жайды және Корей түбегіндегі әлеуметтік құрылымдар мен қоғамдық өмірде ең маңызды философиялық және этикалық ықпалы болды. Қазірдің өзінде конфуцийшілдік моральдық жүйенің, өмір салты мен ұлттық құқықтың ажырамас бөлігі болып табылады. Ол адамдардың санасына терең еніп, оның ықпалын әлі де сан алуан түрде көруге болады.
Конфуций дәстүрі отбасын басты орынға қояды. Бұл философияда бес негізгі қатынас бар: әке-бала, билеуші-министр, күйеу-әйел, қария-жас, дос-дос. Бұл байланыстар мен тәжірибелер тәртіпті қоғамға ықпал ететін оң нәрсе ретінде қарастырылады. Сыншылар кейде деспоттық, автократиялық, патриархалдық және ерлер-шовинистік тәжірибелерді көтермелейтін Үш облигацияны (әкенің үстінен билеуші, әке ұлдың үстінен және күйеуі әйелдің үстінен билеуші) сипаттайды, бірақ конфуцийшіл қарсылық бұл байланыстарды әлеуметтік тұрақтылық пен қолдаудың үлгілері ретінде қарастырады [10].
Әйелдерге қатысты конфуцийлік тәжірибе (еркектерге бағыну позициясын беру) оның ойының табиғатын ұстанды - Инь мен Ян - үйлесімді өзара әрекеттесу. Бұл тепе-теңдіктің бір бөлігі ретінде дәстүр бойынша ерлер ян, ал әйелдер иньмен байланысты болды. Инь қараңғылықты, суықты, өлімді және қорқынышты бейнелейді, сондықтан әйелдіктің инмен байланысы әйелдерге теріс көзқараспен қарайды. Бұл қағидаға сәйкес әйел (Жер) адамның (Аспанның) шешімдерін орындауы керек және адамның (Аспанның) еркін қанағаттандыру үшін өзінің инстинкттерін құрбан етуі керек, осылайша ізгі әйелге айналуы керек. Сондықтан идеалды әйел априори болған жоқ, ол үнсіз және құнарлы болды, ішкі күшке, индульгенцияға және сабырлы ұстамдылық сезіміне ие болды.
Ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынас қоғамдағы бес типтік конфуцийлік қатынастардың бөлігі болды. Ерлер мен әйелдер үшін конфуцийшілдік отбасында әртүрлі міндеттер мен рөлдерді белгіледі. Осы дәстүрге сүйене отырып, корей қоғамы еркектерге негізделген: ер адамдар отбасының басшысы болды және отбасылық мәселелердің көпшілігін шешуге құқылы болды (әйелдер барлық дерлік мәселелерде оған бағынды). Отбасы жүйесінде әке әміршіл және авторитарлық болуы керек еді. Осылайша, корей мәдениетіндегі патерналистік билік алшақтық пен күрестің, қатаңдық пен қолдаудың қарама-қайшы үйлесімі болды.
Бірақ әйелі ішкі қожайын болды: оның билігі ішкі істерде және отбасылық қатынастарда қабылданды. Ер адамның билігі билік құрылымдарына, ал әйелдікі эмоционалдық құзыреттілікке негізделген. Дәстүр бойынша әкелер де өз балаларынан эмоционалдық тұрғыдан алшақ (беделді және құрметті жағдайды сақтау үшін) олардан (атап айтқанда, ұлдарынан) тәртіп пен мойынсұнушылықты талап етті.
Екінші жағынан, әйелдер ананың рөлін (делдал ретінде) ойнады, бұл ана мен бала арасындағы жақындықты арттырады. Антропологтар әке мен бала қарым-қатынасын билік құрылымы ретінде, ал ана мен бала қарым-қатынасын бекіту құрылымы ретінде қарастырды. Бір қызығы, корейлік ана қытайлық немесе жапондық анаға қарағанда шешім қабылдауда тәуелсіз рөл атқарды. Корей әйелдері әрқашан байлық пен қаржылық қауіпсіздіктің басты көрсеткіші болған азық-түлік сақтау кілтін басқаруға жауапты.
Дегенмен, дәстүрлі Кореядағы әйелдің рөлі мойынсұнушылық, отбасылық келісімді сақтау және жанжалдарды болдырмау. Конфуцийшілдік ерлердің артықшылығының әлеуметтік құндылықтарын алға тартты. Патриархалды отбасында әйелдердің мәртебесі жоғары болды, ал күйеуі белгілі бір лауазымға ие болды. Дәстүр бойынша, корей қоғамындағы әйелдердің рөлі үймен шектелді және әйелдерге болашақ әйелі мен анасы ретіндегі рөлдерін дайындау үшін жастайынан мойынсұнушылық пен төзімділік қасиеттерін үйретті. Әйелдің мәртебесі оның ата-анасына, күйеуіне және күйеуінің ата-анасына бағынатыны және қызмет ететіндігімен анықталды [11].
Дәстүр бойынша корей қоғамы некеге тұрудан бас тартуды және қайта некеге тұруды отбасындағы ауытқушылық және проблемалық оқиға деп санады. Әйелімен ажырасуға тек күйеуінің құқығы болды, егер ажыраса, ол дәстүрлі отбасы кодексіне сәйкес отбасынан шығарылатын болды.
Әйел күйеуі қайтыс болғаннан кейін күйеуінің отбасына қызмет етуге мәжбүр болды. Осылайша, адамдар қайта тұрмысқа шыққан әйелдерді өздерінің де, туыстарының да беделін төмендетеді деп айыптай алады.
Бұрын некеде болған әйелдер қоғамға жарамсыз болғандықтан, қайта некеге тұруды қалайтын ер адамның төменгі дәрежелі отбасынан таңдауы әдеттегідей болды. Сонымен қатар, патриархалдық нормаға сәйкес, корей әйелдері туған кезде отбасымен қарым-қатынасын үзіп, отбасылық міндеттерге толығымен сіңіп кетуі үшін, сондай-ақ олардың дәстүрлерін сіңіру үшін әлеуметтендірілді. Бұл бірінші некесі үйленген еркекпен болған әйелдің өте кішіпейіл лауазымға ие болғанын білдіреді. Бұл әйелдер, ең алдымен, өз балаларының неке тұрақтылығын қамтамасыз етуді және отбасындағы орнын қамтамасыз етуді қалайтын болса керек [12].
Енді біз корей отбасы мүшелерінің неғұрлым тар міндеттерін егжей-тегжейлі қарастырамыз. Дәстүрлі корей отбасында отбасының барлық мүшелерінің арасында жауапкершіліктің нақты бөлінуі болды. Еркектің қызмет аясы үйден тыс істерді басқару болса, әйел таза тұрмыстық істерді басқарса, оның міндеттері интроверттік және сирек үй шаруашылығынан тысқары болатын. Еркектер іштегі нәрселер туралы, ал әйелдер сырттағы нәрселер туралы сөйлеспейді.
Әйелдің міндеттерінің шектелуі мен қарапайымдылығына қарамастан, кір жуып, тамақ әзірлеуден бастап, үй ішіндегі рухани-эмоционалды құрамдас бөлікке дейін үй жұмысының ауыртпалығы оған жүктелді. Әйелдер үйге жақын жерде егін өсіруге де жауапты болды, ал ер адамдар үйден алыс үлкен егістіктерде жұмыс істеді. Сондай-ақ, әйелдер тауда өсетін шөптер мен жидектерді жинады. Күзде әйелдер кейде күйеулеріне егін жинауға және қысқы азық-түлікті дайындауға көмектесетін. Кореяның жағалаудағы кейбір аудандарында әйелдер раковиналар мен теңіз балдырларын жинады, бір қызығы, бұл дәстүр Кореяда әлі де бар.
Жоғарыда атап өткеніміздей, әйелдер әрқашан үйде болғандықтан, әкелеріне қарағанда балаларына жақын болды. Әкенің міндеті - балаларды тілге, дұрыс қарым-қатынасқа үйрету, балалардың бойына дұрыс адамгершілік, адамгершілік тәрбие беру, қоғамдық тұрақтылықты қамтамасыз ету. Отбасындағы рухани тәрбие мен психологиялық жағдайға ана жауапты болды.
Әйелдер үй мен отбасының қамқоршы рухтарына табынатын. Дәстүрлі корейлер үйінде әр жерде отбасылық рухтар деп аталатын өзіндік шебер рухы болды. Отбасылық рухтар көптеген кейіпкерлерді қамтиды, бірақ бұл рухтардың идеясы аймаққа байланысты әр түрлі болуы мүмкін. Бірақ ең бастысы, рәсімді әйелдер ғана орындады және бұл рухтарға табынуға жауапты болды.
Осы жылдар ішінде әйелдерді өзін-өзі тәрбиелеуге, әдептілікке, туыстарымен, үй шаруашылығымен қарым-қатынасқа, кішіпейілділікке, пәктікке үйрететін көптеген әдебиеттер жазылды. Керемет әйелдер туралы жазылған өмірбаяндар олардың күйеуі мен оның отбасына көмектесу үшін барлығын жасауға, адал және жанқиярлық дайындығын атап өтті. Идеология бір нәрсе, ал әйелдер өмірінің шындығы басқа нәрсе болғанымен, әйелдердің табиғаты мен рөлі туралы негізгі нанымдардың ұзақ көлеңкесі кең ауқымды салдарларға ие. Бұл әрекет әйелдердің қоғамдағы тарихи қатысуы мен мәртебесіне қатысты осындай сөздердің салдары туралы хабардар болуға көмектесу үшін конфуцийлік нанымдарды түсіндіруге негізделген дәстүрлі нақылдарды ұсынады. Бүгінгі күнге дейін сақталған кейбір сөздер:
:: Әйелдің міндеті - бақылау және жауапкершілікті алмау.
:: Әйелдің ең үлкен парызы - ұл туу.
:: Әмірші әйел - қарға тауықтай.
:: Күйеу екі рет үйленуі мүмкін, бірақ әйелі екінші рет үйленбеуі керек.
:: Таланты жоқ әйелдің еңбегі бар.
:: Әйелдер жамандық пен жақсылық жасамайды, олар тек әтір мен тамақты ғана ойлайды.
:: Оқытуға болмайтындарды оқыту мүмкін емес, бұл әйелдер мен уәзірлер.
:: Еркек күшке лайық, әйел жұмсақтығынан сұлу.
:: Үш қорқынышты іс бар: оның ең үлкені - ұл тудырудан бас тарту.
:: Әйел басқаларға еру керек.
:: Әйел табиғаты пассивті.
:: Әйел күйеуіне жәннаттың өзіндей қарауы керек.
Ерлерді құрметтеу және әйелдерді кемсіту идеясы олардың мойынсұнғыштығы мен пәктігін үнемі баса көрсете отырып, корей әйелдерінің өмірінде басым болатын басты мәселе болды. Бұл гендерлік тәжірибелердің ауқымы кең таралған және мойынсұнуды қамтамасыз ету үшін әйелдердің өмірі мен мінез-құлқын реттейтін бірқатар шектеуші ережелер болды. Бұл ережелер сол кездегі корей әйелдерінің қысым мен гендерлік кемсітушіліктен қаншалықты зардап шеккенін жақсы көрсетеді.
:: некені ата-ана ұйымдастырған. Әлеуетті серіктестерге іріктеу барысында дауыс берілмеді.
:: үйленгеннен кейін әйел күйеуінің отбасында болды. ОныңКІМНІҢ отбасына бару барынша аз болды.
:: Әйелдер ресми есімдерін сақтай алмады, бірақ олардың ерлерге қатысты орны немесе географиялық шығу тегі бойынша анықталды. Некеге тұрғанда оның қыздық отбасының аты тек күйеуінің шаруашылық кітабында тіркелген.
:: Әйелдер ата-бабаларына табыну рәсімдерін жасай алмады.
:: Жесірлер екінші рет тұрмысқа шыға алмайды. Олар күйеуінің туыстарын бақылап, күйеуі қайтыс болғаннан кейін де оларға мойынсұнуға мәжбүр болды.
:: жеті жастан бастап қыз балаға ер баламен отыруға болмайды. Ол он жасқа келгенде өз қалауымен үйден тыс жерде жүре алмайтын болды.
:: Әйелдерге күндіз бақшада серуендеуге және далаға шығуға тыйым салынды.
:: Әйелдер үйден тыс жерде беттерін жабуға міндетті болды.
:: Кәмелетке толған әйелдер жақын туыстары болмаса, еркекке қарамауы керек еді.
:: Тұрмысқа шыққан әйелдер бейтаныс адамдармен емін-еркін сөйлесе алмайтын [13]. Чосон (Джосон) әулеті де заңдық жүйені енгізді.
Кёнггук Тэджон (Kyeongguk Daejon) әйелдер іс-әрекетіне қатаң ережелерді жүктейтін, физикалық еркіндікке тыйым салатын заңдардың жазбаша хаттамаларын енгізді. Әйелдерге атқа мінуге, ойын ойнауға және ашық аспан астындағы кештерге баруға тыйым салынды. Бұл стандартты бұзғаны үшін жаза 100 соққы болды, ал әйелдерге қолданылатын физикалық қамау әйелдерге қатысты толық юрисдикция мен бақылауды білдіреді. Сонымен қатар, әйелдің бірден-бір қабыл болатын арманы тұрмысқа шығып, бала сүю болатын. Қыздарын қарақшы деп атаған, өйткені олар қанжығасын дайындайтын.
Әйел тек адал, сүйіспеншілікке толы және күйеуіне мойынсұнып қана қоймай, оның ұрпақты болуы және ер мұрагерлері болуы керек. Оларды кім болғаны үшін емес, дүниеге әкеліп, отбасын асырай алатын қабілеті үшін бағалады. Үйленгеннен кейін әйелді мұндайдың әйелі ... немесе мұндайдың анасы ... деп атады, осылайша әйел өзінің даралығын жоғалтты.
Осылайша, Джосон әулетінің әйелдерге деген нашар қарым-қатынасы олардың тәуелсіз есімдер мен жеке тұлғаларды иелену құқығын бұзып, оларды күйеуінің немесе ұлының жалғасы ретінде қарастырды. Егер күйеуі әйелінің жеті жамандықтың бірін жасағанын сезсе, оның ішінде қайын ата-анаға бағынбау, ұл туа алмау, зинақорлық, көре алмаушылық, тұқым қуалайтын ауру, сөйлегіштік, ұрлық сияқты әрекеттер Ешқандай тиісті процесс немесе дәлел болмады.
Ер адамның сөзі әйелді жойып жіберетіндей күшті болды. Неке бұзылған кезде әйел қайыр сұрап немесе өлтірілген. еке әйел үшін жалғыз лайықты орын болды, ал жесірлік өте қолайсыз болды. Тұрмысқа шықпаған қыздардан гөрі жесір әйелдер жеккөрінішті болды, олар жесірлерге қарағанда, әлі де күйеуге шығу мүмкіндігіне ие Егер жесір әйел қайта тұрмысқа шығуға шешім қабылдаса, ол жағымсыз әлеуметтік стигмаға ие болды және құрдастары оны жек көрді [14].
Дегенмен, мұндай жағдайда да әйел мемлекет көмегіне сене алатын. Үкімет жесірлерге жер грантын бере алады. Бірақ жесірлерге пьедо немесе өзін-өзі өлтіруге арналған пышақ беретін өте қатыгез әдет болды, ал осы пышақпен өзін-өзі өлтіргендер таң қалдырды. Олар конфуцийдің маңызды құндылығы болатын адалдықтың көрінісі.
Джосон әулеті кезінде әйелдердің аз ғана бөлігі қоғамда белсенді рөл атқарды және тіпті саяси ықпалға ие болды. Оларға ауруларды емдеуге, тағдыр туралы әңгімелер айтуға немесе клиенттерінің тілектерін жүзеге асыру үшін рухтардың көмегіне жүгінуге шақырылған әйел бақсылар (мудангтар) кірді. Неоконфуцийшілдікке демеушілік көрсеткеніне қарамастан, Джозеон әулетінде шаманизм институты болды, ал әйел бақсылар көбінесе патша сарайында айтарлықтай ықпалды болды.
Әйел пациенттерді емдейтін әйел дәрігерлер (ер дәрігерлерге оларды қарауға тыйым салынғандықтан) әйелдердің тағы бір маңызды тобы болды. Кейде олар тыңшылық немесе полицей ретінде әрекет етті, өйткені олар әйелдер үйіне кіре алады.
Әйелдер үшін белгіленген мінез-құлық ережелеріне қарап, Корей мемлекеті әйелдерді еркектерге бағындыратын иерархиялық әлеуметтік тәртіпке ерекше мән берді деп айтуға болады. Нәтижесінде ер адамдар күнделікті өмірдің маңызды элементтері, ал әйелдер тривиальды адамдар ретінде бағаланды. Сондықтан патриархалдық Кореядағы дәстүрлі отбасының негізгі мүшелері ерлер болғаны және отбасының құрылымы қатаң, ерлерге бағытталған иерархияға негізделген отағасы ер адам болуы таңқаларлық емес.
Әйелдер отбасының күнделікті жұмысына жауапты және осылайша ішкі атмосфераның сапасын айтарлықтай дәрежеде анықтағанымен, отбасы мүшелеріне билік ету және олардың мінез-құлқын бақылау толығымен отағасының билігінде болды. Конфуций ілімі бойынша, әйелдер негізінен әкесіне тәуелді қыз, күйеуіне тәуелді ана және ұлына тәуелді жесір ретіндегі рөлімен анықталды. Сондықтан оның өмірлік циклі үнемі отбасындағы ер адамдарға тәуелді болды. Әйелдер әрқашан ерлердің шешімдеріне еріп, күйеулерін өз отбасыларының даусыз басшысы ретінде қарастыруы керек еді. Ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынас теңдік пен сүйіспеншілік негізінде емес, үстемдік пен бағыныштылық негізінде сақталды.
1945 жылдың 15 тамызынан бері тәуелсіз және 1953 жылғы бітімгершілік келісімінен кейін 38-ші параллель бойында бөлінген Корея Республикасы соңғы 60 жыл ішінде аграрлық, құндылыққа негізделген конфуций қоғамынан жаһандық экономикалық және технологиялық қуат орталығына айналды. Бүгінде Корея Республикасы заманауи демократиялық мемлекет. Ол жоғары технологиялық индустрияланған экономикаға (әлемде 10-орында) және кең жолақты хабар таратуда әлемдік көшбасшыға айналу үшін керемет өсу мен жаһандық интеграцияны көрсетті. Қазіргі Корея Республикасы конфуцийшілдік пен капитализм, иерархия мен теңдік, ұжымшылдық пен индивидуализм, дәстүрлі тыныштық пен әлеуметтік динамизм арасындағы келіссөздердегі қарама-қайшылықтар мен өзгерістер елі болып табылады [15].
Дәстүрлі гендерлік иерархияның қазіргі қоғамдағы әйелдердің мәртебесі мен жағдайына қаншалықты әсер еткенін бағаламас бұрын, конфуций дәстүрі қазіргі корей мәдениетінің жалғыз құрамдас бөлігі емес екенін мойындау керек. XX ғасырдың басынан бастап корейлер де сыртқы мәдени ықпалға ұшырады. XVIII-XIX ғасырларда ел бірте-бірте Батыс мәдениетімен байланысқа түсті, оған айтарлықтай әсер етті, оның ішінде бұл дамуға миссионерлермен бірге Кореяға әкелінген христиан діні ең үлкен үлес қосты.
ХІХ ғасырдың аяғында христиандықтың енуі білімнің таралуына ықпал етіп, демократия мен жаңашылдық идеалдарын тудырды. Мұның бәрі сыныптық жүйені және жыныстар арасындағы қатаң кедергілерді босатуға және әйелдердің білімі мен өсуіне ықпал етті. Алайда, жапон оккупациясының кейінгі кезеңі (1910-1945) көбінесе бұрынғы бастамаларға қарсы репрессияларға әкелді. Христиандықтың таралуы, жапондық индустрияландыру, заманауи білімнің кеңеюі және корейлердің тәуелсіздік қозғалыстары әйелдердің алға жылжуына ықпал етті.
Америка Құрама Штаттарының араласуының нәтижесінде Батыстан кейбір мәдени іріткілер болды: Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін Америка Құрама Штаттарының араласуы және соғыстан кейінгі ынтымақтастығы қазіргі корей қоғамына үлкен әсер еткені сөзсіз. Бұдан кейінгі басқа Батыс елдері де қатысқан Корей соғысы маңызды фактор болғаны сөзсіз. Тәуелсіздіктен кейінгі кезеңде (1945 жылдан қазіргі уақытқа дейін) 1948 жылғы Конституцияда бекітілген гендерлік теңдік тұжырымдамасы корей қоғамындағы әйелдердің жағдайының айтарлықтай жақсаруына әкелді.
1948 жылғы конституцияда: 11-бап. 2 Барлық азаматтар заң алдында тең және саяси, экономикалық және әлеуметтік өмірде жынысына, дініне немесе әлеуметтік жағдайына байланысты ешқандай кемсітушілікке жол берілмейді [35].
Бұдан басқа, оның мынадай ережелері болды: 32-бап; P.4.5; 2-тарау Жұмыс істейтін әйелдер мен балаларға берілетін ерекше қорғау. Бұл ереже шет мемлекеттердің конституцияларында сирек кездеседі. Бұл заңнама халықаралық құжаттардың ықпалы, жұмыс істейтін әйелдерді қорғау арқылы ғана емес, сонымен қатар іс жүзінде гендерлік теңдікке қол жеткізу арқылы жасалды.
Конституция негізгі және ең жоғарғы заң болғандықтан, оған қарсы шыққан барлық заңдар заңсыз және күші жойылды, ал барлық жарғыларды қабылдау және қайта қарау қолданыстағы Конституцияға негізделеді. Осы құқықтық принципке қарамастан, кемсітушілік заңдар бар, оның ішінде 1958 жылы ақпанда қабылданған Отбасы туралы заң. Бұл мәселені шешу үшін 1980 жылы Бесінші Республиканың Конституциясы қайта қаралған кезде, әйелдер ұйымдары мен феминистік заңгер ғалымдар қайта қаралған заң жобасын енгізіп, оны жүзеге асыру үшін күресті. Осы қозғалыстың нәтижесінде Конституцияға Неке және отбасылық өмір жеке адамның қадір-қасиеті мен гендерлік теңдік негізінде жасалады және сақталады деген жаңа бап енгізілді. Бірақ отбасы құқығы қайта қаралған жоқ.
1987 жылы Алтыншы Республиканың Конституциясы (қазіргі Конституция) әскери үкіметке қарсы демократияландыру үшін халық қозғалысы барысында қайта қаралған кезде әйелдер ұйымдары мен феминистік заңгер ғалымдар Конституциядағы гендерлік теңдік ережелеріне нақты форма беру үшін заңды қайта қарау туралы заң жобасын Парламентке тағы да ұсынды. Прогрессивті әйелдер ұйымдарының одағы, Корей әйелдер қауымдастығы және Корея әйелдерінің даму институты ұсынған қайта қаралған заң жобалары қайта қаралған Конституцияда көрініс тапты. Осы өзгерістердің нәтижесінде Корея Конституциясында гендерлік теңдік пен әйелдердің құқықтарына қатысты басқа елдерге қарағанда көбірек ережелер бар. Конституцияға енгізілген жаңа баптар:
(1) 32-бап (4) Жұмыс істейтін әйелдерге ерекше қорғау беріледі және олар жұмысқа, жалақыға немесе еңбек жағдайларына қатысты әділетсіз кемсітушілікке ұшырамауы керек.
(2) 34-бап (3) Мемлекет әйелдердің әл-ауқаты мен құқықтарын қолдауға ұмтылады.
(3) 36-бап (1) Неке және отбасылық өмір адамның қадір-қасиеті мен жыныстардың теңдігі негізінде жасалады және мемлекет осы мақсатқа жету үшін қолдан келгеннің бәрін жасайды. (2) Мемлекет ананы қорғауға ұмтылады [16].
Үкімет саясатты, соның ішінде 1999 жылы өмір сүрудің негізгі құралдары туралы заңның қабылдануы сияқты заңнамалық шараларды басқарды. Оның мақсаты осал, әлеуметтік тұрғыдан осал және экономикалық тұрғыдан оқшауланған әйелдердің әл-ауқатын арттыру болды. Заң нәтижелі әл-ауқат тұжырымдамасымен әзірленген, оның орнына ұзақ мерзімді перспективада мұқтаж адамдарға мүмкіндік беру үшін үлестірмелі материалдар ұсынғаннан да көп нәрсе істеу керек. Осы заң аясында қабылданатын шаралар әйелдерге табысы төмен отбасыларға балаларға арналған шәкіртақы сияқты материалдық көмекті, жалғыз басты аналар мен олардың балаларын қоғамға қайта бейімдеу үшін материалдық көмек көрсетуді қамтиды.
Үкімет сондай-ақ кедейліктегі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі
Г.У. Биримкулова ______
___ ___________ 2023ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
тақырыбы: Корея Республикасындағы әйелдер еңбегі: даму кезеңдері
6В02209 - Шығыстану білім беру бағдарламасы бойынша
Орындаған: _________ Ахметжанова А.М.
Ғылыми жетекші
ф.ғ.к., доцент м.а. _________ Құрманғали Г.Қ.
Астана, 2023
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ
Халықаралық қатынастар факультеті
Шығыстану кафедрасы
Шығыстану білім беру бағдарламасы
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
Биримкулова Г.У._______
__ _________ 2023 ж.
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА
Студент: Ахметжанова Айсана Маратқызы, 4 курс, Ш-41 тобы, 6В02209 - Шығыстану білім беру бағдарламасы, күндізгі бөлім
1. Дипломдық жұмыстың Корея Республикасындағы әйелдер еңбегі: даму кезеңдері тақырыбы 2022 жылдың 26 желтоқсанында ректордың № 2458-п бұйрығымен бекітілді.
Студенттің дайын жұмысты тапсыру мерзімі: 1 мамыр 2023 ж.
3. Жұмыстың бастапқы мәліметтері (заңдар, әдеби деректер, зертханалық өндірістік мәліметтер):
Зерттеу тақырыбына сәйкес арнайы ғылыми-зерттеу әдебиеттері, шетел (әсіресе, корей) авторларының еңбектері, қазақстандық және шетелдік мерзімдік басылымдардың статистикалық көрсеткіштері, электронды ресурстар.
4. Дипломдық жұмыста (жобада) қарастырылуы тиіс мәселелер тізімі:
- Кореядағы әйелдер еңбегінің эволюциясы: маңызды кезеңдері;
- Жапон отаршылығы кезіндегі әйелдер еңбегіне реформалар мен гендерлік теңсіздіктің әсері;
- Қазіргі кезеңде Кореядағы әйелдің гендерлік мәртебесі: Корей әйелдерінің эмансипациясына әртүрлі факторлардфң әсері;
- Мугунхва достары қоғамы маңыздылығы;
- Патриархаттың дәстүрлі менталитеті қоғамда терең сіңіп, адамдардың жеке өмірінен бастап, жұмысына дейін көптеген аспектілерге әсер етуі.
- Корей Республикасындағы әйелдердің еңбек нарығындағы әлеуметтік ̵ экономикалық өзгерістер.
Графикалық материалдар тізімі (сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.): кестелер, диаграммалар.
Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі: халықаралық ұйымдардың құжаттары, қазақстандық және шетелдік авторлардың еңбектері, университеттер мен ғылыми орталықтардың баяндамалары, электронды ресурстар, мемлекет басшыларының сөйлеген сөздері, қазақстандық және шетелдік мерзімдік басылымдар.
7. Жұмыс бойынша консультациялар (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсету)
Нөмір, бөлім, тарау атауы
Ғылыми жетекші, консультант
Тапсырма алу күні
Тапсырма берілді (қолы)
Тапсырма қабылданды
(қолы)
1. Жоспар жасау.
Құрманғали Г.Қ.
Желтоқсан2022 ж.
2.Әдебиеттер тізімін толықтыру.
Құрманғали Г.Қ.
Қаңтар 2023 ж.
3. Кореядағы әйелдер еңбегінің эволюциясы: дәстүрлі қоғамнан қазіргі кезге дейін атты бірінші тарауды жазып бітіру.
Құрманғали Г.Қ..
Ақпан 2023 ж.
4. Корея Республикасы еңбек нарығындағы әйелдердің орны мен ерекшеліктері атты екінші тарауды жазып бітіру.
Құрманғали Г.Қ.
Наурыз 2023 ж.
5. Кіріспе мен қорытынды жазу.
Құрманғали Г.Қ.
Сәуір
2023 ж.
8. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімі
Ескерту
1
Дипломдық жұмыстың тақырыбын ресми бекіту
26.12.2022
2
Дипломдық жұмысты жазуға деректік базаны жинақтау
Қаңтар
2023 ж.
3
Дипломдық жұмыстың теориялық бөлімін әзірлеу (Бөлім 1)
Ақпан
2023 ж.
Практика басталуына дейін
4
Дипломдық жұмыстың сараптамалық бөлімін әзірлеу
(Бөлім 2)
Наурыз
2023 ж.
Практика өту кезінде
5
Дипломдық жұмыс толық мәтінінің қолжазба нұсқасын тәмамдау
Сәуір 2023 ж.
Практика аяқталғаннан кейінгі бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты (жобаны) алдын ала қорғауға ұсыну
Мамыр
2023 ж.
Шолу дәрістері (консультация) кезінде
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) рецензияға ұсыну
8
Дипломдық жұмыстың (жобаның) соңғы нұсқасын ғылыми жетекшінің пікірі және рецензиямен бірге антиплагиат тексерісіне ұсыну
9
Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманы беру күні: 27 желтоқсан 2022 ж.
Ғылыми жетекші:
__________
ф.ғ.к., доцент м.а. Құрманғали Г.Қ.
Тапсырманы қабылдады: студент
________________
Ахметжанова А.М.
Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ
Ахметжанова Айсана Маратқызы
Корея Республикасындағы әйелдер еңбегі: даму кезеңдері
тақырыбында
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
6В02209 - Шығыстану білім беру бағдарламасы
Астана, 2023
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1 Кореядағы әйелдер еңбегінің эволюциясы: дәстүрлі қоғамнан қазіргі кезге дейін ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.1 Кореядағы әйелдер еңбегінің даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .7
1.2 Колониализм кезеңіндегі әйелдер еңбегі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...20
2 Корея Республикасы еңбек нарығындағы әйелдердің орны мен ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
2.1 Қазіргі кезеңде Кореядағы әйелдің гендерлік мәртебесі ... ... ... ... ...29
2.2 Корей Республикасындағы әйелдердің еңбек нарығындағы әлеуметтік ̵ экономикалық мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 55
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 58
КІРІСПЕ
Қазіргі уақытта бүкіл әлемді экономикалық жаһандану процестері қамтып отыр, осыған байланысты трансшекаралық алмасулардың жалпы санында әртүрлі мемлекеттер арасындағы еңбек ресурстарының қозғалысы барған сайын маңызды бола түсуде. Халықаралық еңбек нарығы қалыптасып үлгергенін, барлық мемлекеттердің еңбек көші-қоны процестеріне белгілі бір дәрежеде қатыстырылғанын және Қазақстанның да ерекшелік емес екенін батыл айтуға болады. Бұл үдеріске Қиыр Шығыстағы Корея Республикасы да терең және белсенді түрде қатысуда.
Осыған қарамастан, әлемдік экономиканың қазіргі даму кезеңі жаһандық проблемалардың: экономикалық, саяси, әлеуметтік және демографиялық мәселелердің күрделі шиеленісуімен сипатталады. Осының барлығы үнемі өзгеріп отыратын әлемдік экономиканы реттеудің тетіктері мен принциптерін жан-жақты зерттеуді қажет етеді. Соның ішінде ұлттық және әлемдік еңбек нарығы, бұл осы қорытынды дипломдық жұмысының тақырыбының өзектілігі болып табылады. Осы тенденциялардың әсерінен еңбек қызметінің өзінде, персоналды басқаруда, сондай-ақ жұмыспен қамту құрылымында түбегейлі өзгерістер байқалады.
Осы проблемалардың барлығын ашу мен зерттеудің маңыздылығы, әдетте, еңбек нарығына жұмыс күшімен байланысты барлық мәселелерге қатысты экономикалық қатынастар жүйесі тән болуымен арта түседі. Атап айтқанда, еңбек ресурстарын қалыптастыру, қолдану, бөлу және қайта бөлу, жұмысқа қабылдау және жалақы деңгейлері.
Жаһандық ұдайы өндіріс процесі сыртқы экономикалық ынтымақтастық саласында маңызды рөл атқаратын халықаралық еңбек алмасу үрдісімен анықталады.
Корея Республикасы әлемдік қоғамдастыққа өзінің экономикалық серпілісін көрсетті, оған негізінен еңбек ресурстарының арқасында қол жеткізілді. Бұл мемлекет еңбек нарығын реттеу саласындағы өзіндік ерекшеліктерімен сипатталады және зерттеу объектісі ретінде үлкен қызығушылық тудырады.
Өзектілігі: Бұл тақырып қазіргі әлем үшін және әсіресе Азия үшін өзекті. Бұл проблемаға мұндай жіті назар аудару әйелдердің жұмысқа орналасуға келгенде теңсіздік белгілері бойынша құқықтар мен мүмкіндіктердің біркелкі бөлінбеуінің тікелей нәтижесі болып табылатын бірқатар саяси және әлеуметтік-экономикалық проблемалармен байланысты. Нәтижесінде әйелдер мен ерлердің мүлікке иелік ету, мұрагерлік және некеге тұру сияқты салаларда заң бойынша тең құқықтарына кепілдік бере бастаған елдер саны артып келеді.
Бірақ барлық жерде ілгерілеу оңай емес. Кейбір Азия және Африка елдерінде әйелдер құқықтарына қатысты заңнамалық базада артта қалу жалғасуда, бұл елдер сол немесе басқа деңгейде күресуге тырысады, өйткені елдің экономикалық және әлеуметтік әл-ауқаты осыған тікелей байланысты.
Корея Республикасында бұл проблема бірнеше ондаған жылдар бойы саяси аренада да, қарапайым корей қоғамы арасында да талқылануда. Әйелдерді жұмыспен қамту мәселелері әлеуметтік, экономикалық, мәдени немесе саяси болсын, корей қоғамының барлық аспектілеріне әсер ететіндіктен, еңбек эволюциясында теңдікке қол жеткізу мемлекет пен қоғамның басты басымдығы. Бірақ мәселе Кореяда конфуцийшілдіктің ғасырлық әсері әлі де сезілуде, ал әйелдердің мәртебесі екінші орында, әділетсіздік пен гендерлік тәжірибе жұмыс орнында және қоғамда әлі де жиі кездеседі. Сондықтан Корея үшін әйелдер еңбегі мәселесі өзекті және басты мәселе болып табылады.
Корея Республикасындағы орта таптағы әйелдердің жұмысқа орналасуы жиі қызу талқыға түседі. Жалпы, Корея Республикасында бүгінде барлық әлеуметтік топтардағы әйелдердің көпшілігі тұрмысқа шыққаннан кейін жұмыс істемейтін үй шаруасындағы әйелдер елі болып қала береді. Бұл жағдай тек дәстүр бойынша әйелдің үйде отырып, күйеуі мен бала-шағасын бағуды талап ететіндігінен ғана емес. Әйелдің мансаптық өсуін айтарлықтай қиындата түсетін әртүрлі ресми және бейресми тыйымдар әлдеқайда маңызды рөл атқарады. Бұл дипломдық жұмыста біз осы шектеулердің сипатына, сондай-ақ соңғы уақытта әйелдерді жұмыспен қамтуға қатысты болып жатқан өзгерістерге тоқталамыз. Біздің назарымыз жалпы корей әйелдерінде емес, негізінен орта тап деп аталатын қалалық әйелдері де екенін атап өту орынды. Бұл тұжырымдаманың анық еместігіне қарамастан, қазіргі Корея Республикасында ол өте кең қолданылады және эмпирикалық деңгейде болса да, кез келген корейге түсінікті. Орта қабат әдетте жоғары білімі бар қызметкерлердің көпшілігін, сондай-ақ шағын кәсіпкерлердің көпшілігін білдіреді. Дипломдық жұмыс корей мамандарының жарияланымдарына, мерзімді баспасөз материалдарына және автордың жеке бақылауларына негізделген.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - Корея Республикасы әйелдерінің еңбек нарығындағы даму ерекшеліктерін, негізгі проблемалары мен тенденцияларын жан-жақты талдау.
Мақсатқа сүйене отырып, келесі міндеттерді тұжырымдауға болады:
1) әйелдердің еңбек нарығы түсінігіне сипаттама беру және оның негізгі тенденциялары мен құрамдас бөліктерін анықтау;
2) әйелдердің еңбек нарығын дамытудағы негізгі жаһандық тенденцияларын анықтау;
3) әйелдер еңбек нарығының ерекшеліктерін және оны дамытудың негізгі бағыттарын анықтау;
Зерттеу объектісі - Корея Республикасы еңбек нарығының құрылымы мен негізгі элементтері болып табылады.
Зерттеу пәні - Корея Республикасындағы еңбек нарығының қалыптасу және даму процестері.
Зерттеу әдістері - статистикалық мәліметтерді салыстыру және нақтылау, әдеби дереккөздер мен бар тенденцияларды талдау, алынған материалды толық жұмысқа біріктіру.
Бұл жұмыстың теориялық негізі отандық шығыстанушы ғалымдардың іргелі еңбектері болды, мысалы Ю.В. Ванин, Ф.И. Шабошкина, Б.В. Синицын, М.Н. Титаренко мен В.И. Шипаев, сондай-ақ Қазақстандағы Қиыр Шығыс институтының корейтану орталығының, Дүниежүзілік экономика және халықаралық қатынастар институтының ұжымдық ғылыми еңбектері және т.б.
Бұл дипломдық жұмыстың практикалық маңыздылығы Корея Республикасы мен Қазақсанның тығыз ынтымақтастықты жалғастыруда және қалыптасқан экономикалық және саяси қарым-қатынастарды дамытуында маңызды, сондықтан өзара іс-қимылды, оның ішінде еңбек биржасы саласында жүзеге асыру қисынды болар еді. Біздің елдеріміз бірлескен кәсіпкерлікті белсенді дамытып, іске асыру қазақстандық және корейлік еңбек ресурстарының көмегімен жүзеге асырылатын ортақ индустриялық жобаларды дамытуда. Сондықтан Корея Республикасының ұлттық мәдениеті мен дәстүрлерімен қатар еңбек қатынастарының ерекшеліктерін зерттеу өте маңызды.
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі бөлімнен, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
1 Кореядағы әйелдер еңбегінің эволюциясы: дәстүрлі қоғамнан қазіргі кезге дейін
1.1 Кореядағы әйелдер еңбегінің даму кезеңдері
Корей түбегінің тайпалық одақтар мен ұлы мемлекеттердің құрылуынан бастап, екі тәуелсіз мемлекетке бөлінуіне дейінгі өте бай және ұзақ тарихы бар. Ал тарих бойы әйелдің рөлі ер адамға тең дәрежеден, оның күшті жынысқа толық бағыну мәртебесіне дейін күрт өзгерді. Қоғамдағы қатынастардың мұндай күрт өзгеруіне конфуцийшілдік кінәлі. Конфуций ілімдерін өздерінің әлеуметтік-саяси ортасының негізі етіп алған Шығыс Азия елдері бұл философияның оң және теріс әсеріне куә болды. Қытай ойшылы Конфуцийдің ілімі Оңтүстік Кореяға қатты әсер етті. Корей халқын жер бетіндегі ең конфуцийшіл қоғам деп те атайтыны отбасына, жеке басының әл-ауқатына, жасы мен беделіне деген құрмет бүгінгі күнге дейін корей өмірінде үлкен мәнге ие болып келеді. Бұл жүйе бес жүз жылдан астам уақыт бойы корей дәстүрінің негізгі ағымы болды және бұл жүйе некеге, отбасына, саясатқа, білімге және әлеуметтік қатынастардың басқа салаларына әсер етті [1]. Конфуцийшілдіктің пайда болуымен қоғамдағы әйелдердің орны қаншалықты өзгергенін және бұл ауысудың қалай болғанын түсіну үшін осы өзгерістерге дейінгі тарих кезеңін, атап айтқанда, екі кезеңдегі әйелдердің орнын қарастыру қажет патшалықтар: Силла мен Горё.
Силла патшалығы (б.з.д. 57 - 935 ж.) әйелдерге елеулі құқықтар берді. Әйелдер кәмелетке толмаған азамат ретінде көрінбеді, керісінше, көптеген әйелдер саяси және тұрмыстық маңызды үлес қосты. Кейінгі кезеңдерден айырмашылығы, Силла патшалығының әйелдері өз үйлерімен шектелмеді, олар салық салуға және жұмыс күшінің құрамына үлкен үлес қосты, ал төменгі және орта тап әйелдері отбасылық жағдайына қарамастан, көбінесе ауыл шаруашылығында жұмыс істеді және туыстарына көмектесті. Жұмыс күшінің өмірлік маңызды мүшелері ретінде ерлер де, әйелдер де алпыс жасқа дейін салық төлеуге мәжбүр болды, ал ерлер мен әйелдер де отбасын материалдық қамтамасыз етуге жауапты болды. Төменгі және орта таптың еркектері әскери қызметке шақырылды, ал әйелі күйеуі жоқ кезде отағасы қызметін атқарды, отбасының қаржысы мен күнделікті жұмыстарына айтарлықтай бақылау жүргізді [2].
Силла патшалығының дворян әйелдері де айтарлықтай ықпалға ие болды. Олардың білімі мен ақыл-ойы оларға соттың маңызды мүшесі болуға көмектесті, ал кейбіреулері саяси билікке ие болды. Силла патшалығы кезеңінде үш әйел билеуші болып қызмет етті, ал басқалары корольдік жұбайлар мен күңдер ретінде немесе ер мұрагерлерін басқару арқылы ықпалға қол жеткізді. Олар жынысына қарай бағаланбайды, олардың билігінің тиімділігі мен сәттілігі бойынша бағаланды.
Силла патшалығының басқа әйелдері перденің арғы жағында ұлдарын білдіретін ресми регенттер ретінде билік етті. Бұл тәжірибенің маңыздылығы анаға деген құрметті көрсетеді, ал оған жүктелген жауапкершілік әйелдердің дұрыс саяси шешімдер қабылдауға қабілетті екендігін көрсетеді. Билеушімен тығыз қарым-қатынаста болған әйелдер мен кәнизактар да саясатқа әсер етіп, белгілі бір мәселелерді жақтай алатын. Осылайша, Силла әйелдерінің өміршең болуы Корей тарихының осы кезеңінде әйелдердің маңызды шешімдер қабылдауға қабілетсіз ретінде қабылданбағанын, бірақ қоғамның сенімді және маңызды мүшелері ретінде үлгі болғанын көрсетеді [3].
Горё әулеті (б.з.д. 918 - 1392) бастапқыда әйелдерге қатысты айтарлықтай либералды ұстанымды ұстанды, бірақ конфуцийшілдіктің күшеюі ақыр соңында әйелдер мәртебесінің төмендеуіне әкелді. Әйелдер де мүлікті мұра ете алатын, ал мұра ұл-қыздар арасында тең бөлінген. Егер әйел баласыз өлсе, оның мүлкі күйеуіне туыстық қатынасы жоқ аға-әпкелеріне өткен. Әйелдерге мұрагерлік құқығын беру тәжірибесі әйелдерге қатысты салыстырмалы құрметті көрсетеді, оларға меншікке жеткілікті сенім берілді.
Алайда неке барлық құрметті Горё әйелдерінен күтілетін және жалғызбасты әйелдер әдетте менсінбейтін. Қаншалықты құптарлық болғанымен, жас келіндерге гардероб пен тұрмыстық заттардан басқа ешнәрсе әкелуге міндеттелмеген. Үйлену тойы мен салтанатты рәсімдерге қалыңдықтың отбасы қомақты шығындарды төлеуге мәжбүр болғанымен, әдетте әйелдер отбасына ауыртпалық түсірмейтін. Ең дұрысы, жесір әйелдер пәк болғанымен, көбісі екінші рет тұрмысқа шықты, ал кей жағдайда жесір әйелге өзінің жері мен марқұм күйеуінің байлығын қанжыға ретінде сақтауға рұқсат етілген. Тиісінше, соғыста қаза тапқан жауынгерлердің жесірлері отбасын асырайтын мемлекеттік жер жәрдемақысын алды, бірақ олар екінші рет үйленетін болса, оны қайтаруға мәжбүр болды [4].
Силла мен Горёның әйелдерге деген көзқарасы әйелдердің толық еркіндік пен теңдікке ие болғанын көрсетеді. Уақыт өте келе, деректер үйде отырған және үй шаруасынан басқа әрекеттерге қатысуға шектелген әйелдер санының артқанын көрсетеді. Бай әйелдер әйелдерді мейірімділік пен мойынсұнғыш мінез-құлықты сақтауға үйрететін Yeochik (여칙) кітабының идеалдары бойынша тәрбиелене бастады. Горё дәуірінде танымал болған конфуцийшілдік бір-бірін жоққа шығаратын гендерлік рөлдерді нығайтуға көмектесті, ал әйелдердің мәртебесі кейіннен бүкіл әулетте төмендей бастады [5].
Патшалар құлатылды немесе әскерилер өлтірді, бұл міндетті түрде фракциялық саяси күрес кезеңі болды. Бұл саяси толқулар кезеңі тәртіп пен бақылауды қамтамасыз ететін философияны өзгертуге мүмкіндік берді және бұл философия конфуцийшілдікке айналды. Олар конфуцийшілдікті өз билігін нығайтудың теориялық негізі ретінде пайдаланды. Дәл осы дәуірде конфуцийшілдік негізгі идеологиялық жүйе ретінде пайда болды [6].
Бұл жаңа тәртіптегі алғашқы қадамдардың бірі буддизмді және оның корей қоғамына кері әсерін қорлау болды. Жаңа элитаның пікірінше, буддизмде әлеуметтік бақылау үшін қажетті прагматикалық стандарттар жетіспеді және корей қоғамының ыдырауына себеп болды. Жаңа конфуцийшіл элита буддисттік фокустың қоғамнан қалай алшақтатылғанын, адамдарды өлімнен кейінгі өмір туралы жаңылыстырғанын көрсетті, бұл практикалық өмір салтын әкелетін маңызды конфуцийлік моральдық тәрбиемен салыстыруға келмеді. Олар тарихқа және Қытайдың сәтті Конфуций әулеттеріне апатты буддисттік әулеттерге қарсы көрсетілді. Бұл көптеген монахтарды қарулы күштерге тарту арқылы будда монастырларының жерлерін басып алу туралы шешімдерін ұтымды етуге көмектесті. Дегенмен, өзгерістер баяу болды, ал патша үйі (король Седжон) оның билігінің алғашқы күндерінде буддалық әдет-ғұрыптарды жиі қолдады, бұл кенеттен өзгерістердің адамдар үшін жақсы болмайтынын көрсетті [7].
Жаңа тәртіп моральдық жағынан жоғары адамдарға негізделген. Олардың сенімдері билеуші мен бағынышты, әке мен бала және күйеу мен әйел арасындағы үш негізгі адами қарым-қатынасқа негізделген. Бұл сенімдер бес моральдық императивпен де түсіндірілді: егемен мен бағынышты арасындағы әділдік; әке мен бала арасындағы дұрыс байланыс, ерлі-зайыптылар арасындағы функцияларды бөлу; үлкен және кіші ағалар арасындағы туу ретін дұрыс тану және достар арасындағы адалдық.
Белгілі болғандай, ертедегі Джозеон Конфуцийшіл реформаторларының мақсаттарының бірі ажырасқан әйелдер мен жесірлердің қайта некеге тұруына рұқсат беретін ескі корей тәжірибесін жою болды. Олар бұл мақсатқа әртүрлі жолдармен, соның ішінде экономикалық санкцияларды қолдану арқылы, екінші рет тұрмысқа шыққан әйелдердің балаларын кемсітетін заңдарды қабылдау, ізгі әйелдердің идеалды үлгілерін көрсететін имандылық бойынша нұсқаулықтарды басып шығару және тарату арқылы жетуге тырысты.
Әйелдерге арналған конфуцийлік ережелермен белгіленген ізгі мінез-құлық осы кезеңде әйелдер үшін ең маңызды және ықпалды оқулық болып саналатын Нейхун (Әйелдерге арналған нұсқаулық) жақсы суреттелген. Нейхун - әйелдерге ер адамдар үстемдік ететін қоғамның идеалдарына сәйкес өзін қалай ұстау керектігін үйрететін моральдық нұсқаулық. Нейхун әйелдерді әйелдік қасиет негізінде ақыл-ойы мен тәнін тәрбиелеу арқылы құнды өмір сүруге, тіл мен қоғамда түзу болуға, ата-анаға ұлағатты қызы болуға, үйленгеннен кейін күйеуін қолдап, жақсы көруге, тәрбиелеуге үйретті. Нейхун көбінесе әйелдерді жеке немесе тұрмыстық салада қосалқы рөл атқаруға үйретуге бағытталған мәтін ретінде қарастырылады [8].
Мысалы, бірінші тараудағы үшінші жазба Сөйлеу және келісім ер мен әйелдің арасын бөлудің конфуцийлік мәніне баса назар аударады:
:: Әйелдер мен еркектер бірге отырмауы керек, киімдерін бірге ілмеуі керек, бір майлық пен тарақты қолданбауы керек, бір-бірімен таныс болмауы керек.
Әйелдердің еркектер алдындағы мінез-құлқына келсек, Нейхун:
:: Өте жақсы адаммен бірге тамақтансаңыз, тамақтан бұрын дәм татыңыз; Күрішті жеу үшін таяқшаларды қолданбаңыз; сорпаңызды шуылдатып жемеңіз; Жеңіл және тез тамақтаныңыз; Аузыңды толтырма.
Күйеуің балаңның қасында болып, саған бұйрық бергенде:
:: Иә деп жауап беруге тартыну керек; Сіз үйдің айналасында тыныш және мұқият қозғалуыңыз керек; Бөлмеге кіргенде немесе одан шыққанда, иілу керек; Олардың қасында ықырып, күрсінбеу, жөтелу, түшкіру, есінеу, созылмау, артқа еңкеймеу керек.
Сондай-ақ кітапта патшаның алдындағы этикетке көп көңіл бөлінеді:
:: Патшаға ас ұсынарда дене қалпын дұрыс ұстап, алдымен тағамның дәмін тату керек; Патша сізге шикі ет берсе, оны ұсынар алдында пісіріп алу керек; Ал егер патша саған тірі бірдеңе берсе, алдымен оны дайындап, оған тарту ет.
Нейхун қыздарға әйел мінез-құлқының төрт негізгі ережесін үйретті: адамгершілік мінез-құлық - әйелдердің үлкен таланты болмауы керек, бірақ сабырлы және байсалды, пәк және тәртіпті болуы керек. Дұрыс сөйлеу - әйелдер шешендік танытпау керек, бірақ жаман және қорлайтын сөздерден аулақ болып, ұстамдылықпен сөйлеу керек. Дұрыс келбет - әйелдер әдемі болуы міндетті емес, бірақ киімі мен сыртқы түрі таза болуы керек. Әйел әйел тапсырмасын орындауы керек - әйелдер ақылды болмай, тоқыма тоқу, қонақ күту сияқты міндеттерге мән беруі керек [9].
XIV ғасырдан бастап (Джосон әулеті кезінде, 1392 жылдан бастап) конфуцийшілдік корей қоғамында терең тамыр жайды және Корей түбегіндегі әлеуметтік құрылымдар мен қоғамдық өмірде ең маңызды философиялық және этикалық ықпалы болды. Қазірдің өзінде конфуцийшілдік моральдық жүйенің, өмір салты мен ұлттық құқықтың ажырамас бөлігі болып табылады. Ол адамдардың санасына терең еніп, оның ықпалын әлі де сан алуан түрде көруге болады.
Конфуций дәстүрі отбасын басты орынға қояды. Бұл философияда бес негізгі қатынас бар: әке-бала, билеуші-министр, күйеу-әйел, қария-жас, дос-дос. Бұл байланыстар мен тәжірибелер тәртіпті қоғамға ықпал ететін оң нәрсе ретінде қарастырылады. Сыншылар кейде деспоттық, автократиялық, патриархалдық және ерлер-шовинистік тәжірибелерді көтермелейтін Үш облигацияны (әкенің үстінен билеуші, әке ұлдың үстінен және күйеуі әйелдің үстінен билеуші) сипаттайды, бірақ конфуцийшіл қарсылық бұл байланыстарды әлеуметтік тұрақтылық пен қолдаудың үлгілері ретінде қарастырады [10].
Әйелдерге қатысты конфуцийлік тәжірибе (еркектерге бағыну позициясын беру) оның ойының табиғатын ұстанды - Инь мен Ян - үйлесімді өзара әрекеттесу. Бұл тепе-теңдіктің бір бөлігі ретінде дәстүр бойынша ерлер ян, ал әйелдер иньмен байланысты болды. Инь қараңғылықты, суықты, өлімді және қорқынышты бейнелейді, сондықтан әйелдіктің инмен байланысы әйелдерге теріс көзқараспен қарайды. Бұл қағидаға сәйкес әйел (Жер) адамның (Аспанның) шешімдерін орындауы керек және адамның (Аспанның) еркін қанағаттандыру үшін өзінің инстинкттерін құрбан етуі керек, осылайша ізгі әйелге айналуы керек. Сондықтан идеалды әйел априори болған жоқ, ол үнсіз және құнарлы болды, ішкі күшке, индульгенцияға және сабырлы ұстамдылық сезіміне ие болды.
Ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынас қоғамдағы бес типтік конфуцийлік қатынастардың бөлігі болды. Ерлер мен әйелдер үшін конфуцийшілдік отбасында әртүрлі міндеттер мен рөлдерді белгіледі. Осы дәстүрге сүйене отырып, корей қоғамы еркектерге негізделген: ер адамдар отбасының басшысы болды және отбасылық мәселелердің көпшілігін шешуге құқылы болды (әйелдер барлық дерлік мәселелерде оған бағынды). Отбасы жүйесінде әке әміршіл және авторитарлық болуы керек еді. Осылайша, корей мәдениетіндегі патерналистік билік алшақтық пен күрестің, қатаңдық пен қолдаудың қарама-қайшы үйлесімі болды.
Бірақ әйелі ішкі қожайын болды: оның билігі ішкі істерде және отбасылық қатынастарда қабылданды. Ер адамның билігі билік құрылымдарына, ал әйелдікі эмоционалдық құзыреттілікке негізделген. Дәстүр бойынша әкелер де өз балаларынан эмоционалдық тұрғыдан алшақ (беделді және құрметті жағдайды сақтау үшін) олардан (атап айтқанда, ұлдарынан) тәртіп пен мойынсұнушылықты талап етті.
Екінші жағынан, әйелдер ананың рөлін (делдал ретінде) ойнады, бұл ана мен бала арасындағы жақындықты арттырады. Антропологтар әке мен бала қарым-қатынасын билік құрылымы ретінде, ал ана мен бала қарым-қатынасын бекіту құрылымы ретінде қарастырды. Бір қызығы, корейлік ана қытайлық немесе жапондық анаға қарағанда шешім қабылдауда тәуелсіз рөл атқарды. Корей әйелдері әрқашан байлық пен қаржылық қауіпсіздіктің басты көрсеткіші болған азық-түлік сақтау кілтін басқаруға жауапты.
Дегенмен, дәстүрлі Кореядағы әйелдің рөлі мойынсұнушылық, отбасылық келісімді сақтау және жанжалдарды болдырмау. Конфуцийшілдік ерлердің артықшылығының әлеуметтік құндылықтарын алға тартты. Патриархалды отбасында әйелдердің мәртебесі жоғары болды, ал күйеуі белгілі бір лауазымға ие болды. Дәстүр бойынша, корей қоғамындағы әйелдердің рөлі үймен шектелді және әйелдерге болашақ әйелі мен анасы ретіндегі рөлдерін дайындау үшін жастайынан мойынсұнушылық пен төзімділік қасиеттерін үйретті. Әйелдің мәртебесі оның ата-анасына, күйеуіне және күйеуінің ата-анасына бағынатыны және қызмет ететіндігімен анықталды [11].
Дәстүр бойынша корей қоғамы некеге тұрудан бас тартуды және қайта некеге тұруды отбасындағы ауытқушылық және проблемалық оқиға деп санады. Әйелімен ажырасуға тек күйеуінің құқығы болды, егер ажыраса, ол дәстүрлі отбасы кодексіне сәйкес отбасынан шығарылатын болды.
Әйел күйеуі қайтыс болғаннан кейін күйеуінің отбасына қызмет етуге мәжбүр болды. Осылайша, адамдар қайта тұрмысқа шыққан әйелдерді өздерінің де, туыстарының да беделін төмендетеді деп айыптай алады.
Бұрын некеде болған әйелдер қоғамға жарамсыз болғандықтан, қайта некеге тұруды қалайтын ер адамның төменгі дәрежелі отбасынан таңдауы әдеттегідей болды. Сонымен қатар, патриархалдық нормаға сәйкес, корей әйелдері туған кезде отбасымен қарым-қатынасын үзіп, отбасылық міндеттерге толығымен сіңіп кетуі үшін, сондай-ақ олардың дәстүрлерін сіңіру үшін әлеуметтендірілді. Бұл бірінші некесі үйленген еркекпен болған әйелдің өте кішіпейіл лауазымға ие болғанын білдіреді. Бұл әйелдер, ең алдымен, өз балаларының неке тұрақтылығын қамтамасыз етуді және отбасындағы орнын қамтамасыз етуді қалайтын болса керек [12].
Енді біз корей отбасы мүшелерінің неғұрлым тар міндеттерін егжей-тегжейлі қарастырамыз. Дәстүрлі корей отбасында отбасының барлық мүшелерінің арасында жауапкершіліктің нақты бөлінуі болды. Еркектің қызмет аясы үйден тыс істерді басқару болса, әйел таза тұрмыстық істерді басқарса, оның міндеттері интроверттік және сирек үй шаруашылығынан тысқары болатын. Еркектер іштегі нәрселер туралы, ал әйелдер сырттағы нәрселер туралы сөйлеспейді.
Әйелдің міндеттерінің шектелуі мен қарапайымдылығына қарамастан, кір жуып, тамақ әзірлеуден бастап, үй ішіндегі рухани-эмоционалды құрамдас бөлікке дейін үй жұмысының ауыртпалығы оған жүктелді. Әйелдер үйге жақын жерде егін өсіруге де жауапты болды, ал ер адамдар үйден алыс үлкен егістіктерде жұмыс істеді. Сондай-ақ, әйелдер тауда өсетін шөптер мен жидектерді жинады. Күзде әйелдер кейде күйеулеріне егін жинауға және қысқы азық-түлікті дайындауға көмектесетін. Кореяның жағалаудағы кейбір аудандарында әйелдер раковиналар мен теңіз балдырларын жинады, бір қызығы, бұл дәстүр Кореяда әлі де бар.
Жоғарыда атап өткеніміздей, әйелдер әрқашан үйде болғандықтан, әкелеріне қарағанда балаларына жақын болды. Әкенің міндеті - балаларды тілге, дұрыс қарым-қатынасқа үйрету, балалардың бойына дұрыс адамгершілік, адамгершілік тәрбие беру, қоғамдық тұрақтылықты қамтамасыз ету. Отбасындағы рухани тәрбие мен психологиялық жағдайға ана жауапты болды.
Әйелдер үй мен отбасының қамқоршы рухтарына табынатын. Дәстүрлі корейлер үйінде әр жерде отбасылық рухтар деп аталатын өзіндік шебер рухы болды. Отбасылық рухтар көптеген кейіпкерлерді қамтиды, бірақ бұл рухтардың идеясы аймаққа байланысты әр түрлі болуы мүмкін. Бірақ ең бастысы, рәсімді әйелдер ғана орындады және бұл рухтарға табынуға жауапты болды.
Осы жылдар ішінде әйелдерді өзін-өзі тәрбиелеуге, әдептілікке, туыстарымен, үй шаруашылығымен қарым-қатынасқа, кішіпейілділікке, пәктікке үйрететін көптеген әдебиеттер жазылды. Керемет әйелдер туралы жазылған өмірбаяндар олардың күйеуі мен оның отбасына көмектесу үшін барлығын жасауға, адал және жанқиярлық дайындығын атап өтті. Идеология бір нәрсе, ал әйелдер өмірінің шындығы басқа нәрсе болғанымен, әйелдердің табиғаты мен рөлі туралы негізгі нанымдардың ұзақ көлеңкесі кең ауқымды салдарларға ие. Бұл әрекет әйелдердің қоғамдағы тарихи қатысуы мен мәртебесіне қатысты осындай сөздердің салдары туралы хабардар болуға көмектесу үшін конфуцийлік нанымдарды түсіндіруге негізделген дәстүрлі нақылдарды ұсынады. Бүгінгі күнге дейін сақталған кейбір сөздер:
:: Әйелдің міндеті - бақылау және жауапкершілікті алмау.
:: Әйелдің ең үлкен парызы - ұл туу.
:: Әмірші әйел - қарға тауықтай.
:: Күйеу екі рет үйленуі мүмкін, бірақ әйелі екінші рет үйленбеуі керек.
:: Таланты жоқ әйелдің еңбегі бар.
:: Әйелдер жамандық пен жақсылық жасамайды, олар тек әтір мен тамақты ғана ойлайды.
:: Оқытуға болмайтындарды оқыту мүмкін емес, бұл әйелдер мен уәзірлер.
:: Еркек күшке лайық, әйел жұмсақтығынан сұлу.
:: Үш қорқынышты іс бар: оның ең үлкені - ұл тудырудан бас тарту.
:: Әйел басқаларға еру керек.
:: Әйел табиғаты пассивті.
:: Әйел күйеуіне жәннаттың өзіндей қарауы керек.
Ерлерді құрметтеу және әйелдерді кемсіту идеясы олардың мойынсұнғыштығы мен пәктігін үнемі баса көрсете отырып, корей әйелдерінің өмірінде басым болатын басты мәселе болды. Бұл гендерлік тәжірибелердің ауқымы кең таралған және мойынсұнуды қамтамасыз ету үшін әйелдердің өмірі мен мінез-құлқын реттейтін бірқатар шектеуші ережелер болды. Бұл ережелер сол кездегі корей әйелдерінің қысым мен гендерлік кемсітушіліктен қаншалықты зардап шеккенін жақсы көрсетеді.
:: некені ата-ана ұйымдастырған. Әлеуетті серіктестерге іріктеу барысында дауыс берілмеді.
:: үйленгеннен кейін әйел күйеуінің отбасында болды. ОныңКІМНІҢ отбасына бару барынша аз болды.
:: Әйелдер ресми есімдерін сақтай алмады, бірақ олардың ерлерге қатысты орны немесе географиялық шығу тегі бойынша анықталды. Некеге тұрғанда оның қыздық отбасының аты тек күйеуінің шаруашылық кітабында тіркелген.
:: Әйелдер ата-бабаларына табыну рәсімдерін жасай алмады.
:: Жесірлер екінші рет тұрмысқа шыға алмайды. Олар күйеуінің туыстарын бақылап, күйеуі қайтыс болғаннан кейін де оларға мойынсұнуға мәжбүр болды.
:: жеті жастан бастап қыз балаға ер баламен отыруға болмайды. Ол он жасқа келгенде өз қалауымен үйден тыс жерде жүре алмайтын болды.
:: Әйелдерге күндіз бақшада серуендеуге және далаға шығуға тыйым салынды.
:: Әйелдер үйден тыс жерде беттерін жабуға міндетті болды.
:: Кәмелетке толған әйелдер жақын туыстары болмаса, еркекке қарамауы керек еді.
:: Тұрмысқа шыққан әйелдер бейтаныс адамдармен емін-еркін сөйлесе алмайтын [13]. Чосон (Джосон) әулеті де заңдық жүйені енгізді.
Кёнггук Тэджон (Kyeongguk Daejon) әйелдер іс-әрекетіне қатаң ережелерді жүктейтін, физикалық еркіндікке тыйым салатын заңдардың жазбаша хаттамаларын енгізді. Әйелдерге атқа мінуге, ойын ойнауға және ашық аспан астындағы кештерге баруға тыйым салынды. Бұл стандартты бұзғаны үшін жаза 100 соққы болды, ал әйелдерге қолданылатын физикалық қамау әйелдерге қатысты толық юрисдикция мен бақылауды білдіреді. Сонымен қатар, әйелдің бірден-бір қабыл болатын арманы тұрмысқа шығып, бала сүю болатын. Қыздарын қарақшы деп атаған, өйткені олар қанжығасын дайындайтын.
Әйел тек адал, сүйіспеншілікке толы және күйеуіне мойынсұнып қана қоймай, оның ұрпақты болуы және ер мұрагерлері болуы керек. Оларды кім болғаны үшін емес, дүниеге әкеліп, отбасын асырай алатын қабілеті үшін бағалады. Үйленгеннен кейін әйелді мұндайдың әйелі ... немесе мұндайдың анасы ... деп атады, осылайша әйел өзінің даралығын жоғалтты.
Осылайша, Джосон әулетінің әйелдерге деген нашар қарым-қатынасы олардың тәуелсіз есімдер мен жеке тұлғаларды иелену құқығын бұзып, оларды күйеуінің немесе ұлының жалғасы ретінде қарастырды. Егер күйеуі әйелінің жеті жамандықтың бірін жасағанын сезсе, оның ішінде қайын ата-анаға бағынбау, ұл туа алмау, зинақорлық, көре алмаушылық, тұқым қуалайтын ауру, сөйлегіштік, ұрлық сияқты әрекеттер Ешқандай тиісті процесс немесе дәлел болмады.
Ер адамның сөзі әйелді жойып жіберетіндей күшті болды. Неке бұзылған кезде әйел қайыр сұрап немесе өлтірілген. еке әйел үшін жалғыз лайықты орын болды, ал жесірлік өте қолайсыз болды. Тұрмысқа шықпаған қыздардан гөрі жесір әйелдер жеккөрінішті болды, олар жесірлерге қарағанда, әлі де күйеуге шығу мүмкіндігіне ие Егер жесір әйел қайта тұрмысқа шығуға шешім қабылдаса, ол жағымсыз әлеуметтік стигмаға ие болды және құрдастары оны жек көрді [14].
Дегенмен, мұндай жағдайда да әйел мемлекет көмегіне сене алатын. Үкімет жесірлерге жер грантын бере алады. Бірақ жесірлерге пьедо немесе өзін-өзі өлтіруге арналған пышақ беретін өте қатыгез әдет болды, ал осы пышақпен өзін-өзі өлтіргендер таң қалдырды. Олар конфуцийдің маңызды құндылығы болатын адалдықтың көрінісі.
Джосон әулеті кезінде әйелдердің аз ғана бөлігі қоғамда белсенді рөл атқарды және тіпті саяси ықпалға ие болды. Оларға ауруларды емдеуге, тағдыр туралы әңгімелер айтуға немесе клиенттерінің тілектерін жүзеге асыру үшін рухтардың көмегіне жүгінуге шақырылған әйел бақсылар (мудангтар) кірді. Неоконфуцийшілдікке демеушілік көрсеткеніне қарамастан, Джозеон әулетінде шаманизм институты болды, ал әйел бақсылар көбінесе патша сарайында айтарлықтай ықпалды болды.
Әйел пациенттерді емдейтін әйел дәрігерлер (ер дәрігерлерге оларды қарауға тыйым салынғандықтан) әйелдердің тағы бір маңызды тобы болды. Кейде олар тыңшылық немесе полицей ретінде әрекет етті, өйткені олар әйелдер үйіне кіре алады.
Әйелдер үшін белгіленген мінез-құлық ережелеріне қарап, Корей мемлекеті әйелдерді еркектерге бағындыратын иерархиялық әлеуметтік тәртіпке ерекше мән берді деп айтуға болады. Нәтижесінде ер адамдар күнделікті өмірдің маңызды элементтері, ал әйелдер тривиальды адамдар ретінде бағаланды. Сондықтан патриархалдық Кореядағы дәстүрлі отбасының негізгі мүшелері ерлер болғаны және отбасының құрылымы қатаң, ерлерге бағытталған иерархияға негізделген отағасы ер адам болуы таңқаларлық емес.
Әйелдер отбасының күнделікті жұмысына жауапты және осылайша ішкі атмосфераның сапасын айтарлықтай дәрежеде анықтағанымен, отбасы мүшелеріне билік ету және олардың мінез-құлқын бақылау толығымен отағасының билігінде болды. Конфуций ілімі бойынша, әйелдер негізінен әкесіне тәуелді қыз, күйеуіне тәуелді ана және ұлына тәуелді жесір ретіндегі рөлімен анықталды. Сондықтан оның өмірлік циклі үнемі отбасындағы ер адамдарға тәуелді болды. Әйелдер әрқашан ерлердің шешімдеріне еріп, күйеулерін өз отбасыларының даусыз басшысы ретінде қарастыруы керек еді. Ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынас теңдік пен сүйіспеншілік негізінде емес, үстемдік пен бағыныштылық негізінде сақталды.
1945 жылдың 15 тамызынан бері тәуелсіз және 1953 жылғы бітімгершілік келісімінен кейін 38-ші параллель бойында бөлінген Корея Республикасы соңғы 60 жыл ішінде аграрлық, құндылыққа негізделген конфуций қоғамынан жаһандық экономикалық және технологиялық қуат орталығына айналды. Бүгінде Корея Республикасы заманауи демократиялық мемлекет. Ол жоғары технологиялық индустрияланған экономикаға (әлемде 10-орында) және кең жолақты хабар таратуда әлемдік көшбасшыға айналу үшін керемет өсу мен жаһандық интеграцияны көрсетті. Қазіргі Корея Республикасы конфуцийшілдік пен капитализм, иерархия мен теңдік, ұжымшылдық пен индивидуализм, дәстүрлі тыныштық пен әлеуметтік динамизм арасындағы келіссөздердегі қарама-қайшылықтар мен өзгерістер елі болып табылады [15].
Дәстүрлі гендерлік иерархияның қазіргі қоғамдағы әйелдердің мәртебесі мен жағдайына қаншалықты әсер еткенін бағаламас бұрын, конфуций дәстүрі қазіргі корей мәдениетінің жалғыз құрамдас бөлігі емес екенін мойындау керек. XX ғасырдың басынан бастап корейлер де сыртқы мәдени ықпалға ұшырады. XVIII-XIX ғасырларда ел бірте-бірте Батыс мәдениетімен байланысқа түсті, оған айтарлықтай әсер етті, оның ішінде бұл дамуға миссионерлермен бірге Кореяға әкелінген христиан діні ең үлкен үлес қосты.
ХІХ ғасырдың аяғында христиандықтың енуі білімнің таралуына ықпал етіп, демократия мен жаңашылдық идеалдарын тудырды. Мұның бәрі сыныптық жүйені және жыныстар арасындағы қатаң кедергілерді босатуға және әйелдердің білімі мен өсуіне ықпал етті. Алайда, жапон оккупациясының кейінгі кезеңі (1910-1945) көбінесе бұрынғы бастамаларға қарсы репрессияларға әкелді. Христиандықтың таралуы, жапондық индустрияландыру, заманауи білімнің кеңеюі және корейлердің тәуелсіздік қозғалыстары әйелдердің алға жылжуына ықпал етті.
Америка Құрама Штаттарының араласуының нәтижесінде Батыстан кейбір мәдени іріткілер болды: Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін Америка Құрама Штаттарының араласуы және соғыстан кейінгі ынтымақтастығы қазіргі корей қоғамына үлкен әсер еткені сөзсіз. Бұдан кейінгі басқа Батыс елдері де қатысқан Корей соғысы маңызды фактор болғаны сөзсіз. Тәуелсіздіктен кейінгі кезеңде (1945 жылдан қазіргі уақытқа дейін) 1948 жылғы Конституцияда бекітілген гендерлік теңдік тұжырымдамасы корей қоғамындағы әйелдердің жағдайының айтарлықтай жақсаруына әкелді.
1948 жылғы конституцияда: 11-бап. 2 Барлық азаматтар заң алдында тең және саяси, экономикалық және әлеуметтік өмірде жынысына, дініне немесе әлеуметтік жағдайына байланысты ешқандай кемсітушілікке жол берілмейді [35].
Бұдан басқа, оның мынадай ережелері болды: 32-бап; P.4.5; 2-тарау Жұмыс істейтін әйелдер мен балаларға берілетін ерекше қорғау. Бұл ереже шет мемлекеттердің конституцияларында сирек кездеседі. Бұл заңнама халықаралық құжаттардың ықпалы, жұмыс істейтін әйелдерді қорғау арқылы ғана емес, сонымен қатар іс жүзінде гендерлік теңдікке қол жеткізу арқылы жасалды.
Конституция негізгі және ең жоғарғы заң болғандықтан, оған қарсы шыққан барлық заңдар заңсыз және күші жойылды, ал барлық жарғыларды қабылдау және қайта қарау қолданыстағы Конституцияға негізделеді. Осы құқықтық принципке қарамастан, кемсітушілік заңдар бар, оның ішінде 1958 жылы ақпанда қабылданған Отбасы туралы заң. Бұл мәселені шешу үшін 1980 жылы Бесінші Республиканың Конституциясы қайта қаралған кезде, әйелдер ұйымдары мен феминистік заңгер ғалымдар қайта қаралған заң жобасын енгізіп, оны жүзеге асыру үшін күресті. Осы қозғалыстың нәтижесінде Конституцияға Неке және отбасылық өмір жеке адамның қадір-қасиеті мен гендерлік теңдік негізінде жасалады және сақталады деген жаңа бап енгізілді. Бірақ отбасы құқығы қайта қаралған жоқ.
1987 жылы Алтыншы Республиканың Конституциясы (қазіргі Конституция) әскери үкіметке қарсы демократияландыру үшін халық қозғалысы барысында қайта қаралған кезде әйелдер ұйымдары мен феминистік заңгер ғалымдар Конституциядағы гендерлік теңдік ережелеріне нақты форма беру үшін заңды қайта қарау туралы заң жобасын Парламентке тағы да ұсынды. Прогрессивті әйелдер ұйымдарының одағы, Корей әйелдер қауымдастығы және Корея әйелдерінің даму институты ұсынған қайта қаралған заң жобалары қайта қаралған Конституцияда көрініс тапты. Осы өзгерістердің нәтижесінде Корея Конституциясында гендерлік теңдік пен әйелдердің құқықтарына қатысты басқа елдерге қарағанда көбірек ережелер бар. Конституцияға енгізілген жаңа баптар:
(1) 32-бап (4) Жұмыс істейтін әйелдерге ерекше қорғау беріледі және олар жұмысқа, жалақыға немесе еңбек жағдайларына қатысты әділетсіз кемсітушілікке ұшырамауы керек.
(2) 34-бап (3) Мемлекет әйелдердің әл-ауқаты мен құқықтарын қолдауға ұмтылады.
(3) 36-бап (1) Неке және отбасылық өмір адамның қадір-қасиеті мен жыныстардың теңдігі негізінде жасалады және мемлекет осы мақсатқа жету үшін қолдан келгеннің бәрін жасайды. (2) Мемлекет ананы қорғауға ұмтылады [16].
Үкімет саясатты, соның ішінде 1999 жылы өмір сүрудің негізгі құралдары туралы заңның қабылдануы сияқты заңнамалық шараларды басқарды. Оның мақсаты осал, әлеуметтік тұрғыдан осал және экономикалық тұрғыдан оқшауланған әйелдердің әл-ауқатын арттыру болды. Заң нәтижелі әл-ауқат тұжырымдамасымен әзірленген, оның орнына ұзақ мерзімді перспективада мұқтаж адамдарға мүмкіндік беру үшін үлестірмелі материалдар ұсынғаннан да көп нәрсе істеу керек. Осы заң аясында қабылданатын шаралар әйелдерге табысы төмен отбасыларға балаларға арналған шәкіртақы сияқты материалдық көмекті, жалғыз басты аналар мен олардың балаларын қоғамға қайта бейімдеу үшін материалдық көмек көрсетуді қамтиды.
Үкімет сондай-ақ кедейліктегі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz