ҚАЗАҚСТАНДЫҚ КІТАП НАРЫҒЫНА ЖАЛПЫ ШОЛУ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

Жандос МӘДЕНИЕТ

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАСПА ІСІ САЛАСЫНДАҒЫ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5B050400 - Баспа ісі мамандығы

Алматы, 2023
Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
Журналистика факультеті

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАСПА ІСІ САЛАСЫНДАҒЫ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

5B050400 - Баспа ісі мамандығы

Орындаған: _______________________ _____________ Ж. Мәдениет
(қолы)

Ғылыми жетекші____________________________ _________ Б. Төлепберген
(қолы)

Қорғауға жіберілді:
Хаттама № ____ , _____ __________ 2023 ж.

Кафедра меңгерушісі _______________________ ______ Рамазан А.Ә.
(қолы және мөрі)

Нормабақылау _____________________________
(қолы)

Алматы, 2023

ТҮЙІН

Бұл диплом жұмысында Қазақстандағы баспа және баспа мекемелерінің жұмыс тәжірибесі, кітап сауда ұйымдарының баға ассортименті және кітап нарығындағы қаржыландыру мәселесі зерттелген. Дипломдық жұмыста статистикалық мәліметтер мен түрлі әдебиеттерден цитаталар, суреттер және графикалық кестелер бар. Баспа саласында қандай қаржыландыру мәселелері бар және оларды қалай шешуге болатыны туралы нақты ұсыныстар айтылды.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5

1 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КІТАП НАРЫҒЫНА ЖАЛПЫ ШОЛУ ... ... ... ... ..
7
1.1
Баспа мекемелерінің бәсекеге қабілеттілігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7
1.2
Қазақстандағы кітап дүкендері: бизнес және баға ... ... ... ... ... ... ... ...
15

2 НАРЫҚТАҒЫ СҰРАНЫСТЫ ҚАМТУ ... ... ... ... ... ... ..

27
2.1
Қазақ кітабының халықаралық қауымдастық алдындағы беделі: кітап көрмелері мен тәжірибе алмасу алаңы ... ... ... ... ... ... .

27
2.2
Баспа-бизнес: мемлекеттік тапсырыс пен коммерциялық қағидалар
33
2.3
Қазақстандық баспалардың негізгі табыс көзі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
38

3 МЕМЛЕКЕТТІК ТАПСЫРЫС: ҚОЛДАУДЫҢ ЖАҢА МОДУЛІ ... ...

45
3.1
Баспа өнімін шығару үшін қаржы көзін іздеудегі әрекет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

45
3.2
Кітап ісі саласындағы салық, бағаны реттеу және мемлекеттік сатып алулар мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

50
3.3
Серіктестер мен деммеушілерді іздей отырып, мемлекеттік қолдау тетігін жаңарту жөнінде ұсыныс ... ... ... ... ... ...

53

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...

58
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
60
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...
62

Тақырып несімен өзекті? Ағартушылық, танымдық-идеологиялық миссия атқаратын баспа саласы кез келген мемлекет үшін маңызды. Қолжазбадан бастап дайын кітап күйіне дейін жасалатын жұмыс бірнеше кезеңдерді қамтиды. Баспа ісі мен оны қаржыландыру турасында айтар сөз, түйер ой көп. Бұл мәселелердің барлығын дипломдық жұмысымыздың тақырыбын ашу барысында жүйелі түрде жеткіземіз.
Баспа ісіне маман даярлау мәселесін көтере отырып, еліміздің баспа ісі саласындағы бірқатар жанама кемшіліктерге, шешуін таппай шиеленіскен мәселелерге назар аударамыз.
Дипломдық жұмыстың мақсат мен міндеті. Ғылыми жұмыста артық сөзден аулақ болып, нақты фактілерге негізделген тұжырым жасаймыз. Негізгі тақырыпқа байланысты ұсыныстарымыз бен ой түйіндерімізді жүйелеп орналастырамыз деген ойдамыз.
Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңалығы. Баспа ісіндегі, коммерциялық кітап нарығындағы мәселелер өз шешімін таппаса, жаңадан ашылған, әлеуеті төмен баспа мекемелерінің дәуірлеп, дамуы екіталай. Осы тақырыпты зерттей отырып, шағын ғана тұтынушылық аудиториямызды шеттен келген кітаптар иемденіп отырғанына көз жеткіздік.
Зерттеу тәсілдері. Еліміздегі баспа мекемелерінің жұмыстарына қадағалаушы мекеме керек. Бүгінгі таңда Қазақстан Баспагерлер, полиграфистер және кітап таратушылар Ассоциациясы жұмысын жандандырып отыр. Негізгі мақсат - елімізде бәсекеге қабілетті баспагерлер мен баспа мекемелерін қалыптастыру.
Зерттеу жұмысының объектісі. Қазақстан Республикасы Тәуелсіз мемлекет болғалы баспа ісі саласында бірқатар қиындықтар орын алғаны жасырын емес. Беріректе барлық баспалар жеке кәсіпкерлер қарамағына өтіп, баспа үйлерінің әдеби орта статусы жоғалды. Бұрынғы әдебиет майталмандарының естеліктерін оқып отырып, баспалардың редакциясы іргелі басылымдардан төмен болмағанын, қыз-қыз қайнаған тіршілігі шашырамай, жыл сайын әлі күнге дейін өзектілігін жоймаған еңбектерді жарыққа шығарып жатқанын елестетеміз.
Міне, болашақ баспа ісі саласының маманы ретінде бізді осындай сұрақтар мазалайды. Дипломалды дайындық кезеңінде жүргізілген ізденіс жұмыстары барысында қазіргі қазақстандық баспа ісі туралы бірқатар тың мәліметтерге қол жеткіздік. Ол мағлұматтардың барлығын жұмысымыздың бойына жүйелі түрде сіңіреміз деген ойдамыз.
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмысымызды дәстүрлі форматта жоспарладық. Жұмыс барысында осы жоспар тәртібін сақтамақпыз. Тарқатып айтсақ, жұмысымыздың құрылымы төмендегідей:
- Кіріспе;
- Үш негізгі тарау: әрбір тарау үш бөлімнен тұрады;
- Қорытынды;
- Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Осы жоспар негізге ала отырып, сапасы мен мазмұны мәнді жұмыс дайындаймыз. Дайындық өтті. Жетекшінің нұсқауымен баспа ісіне қатысты әдеби еңбектерді, ғылыми материалдарды оқып, негізгі тақырыпқа қатысты шолу жасадық.

1 ҚАЗАҚСТАНДЫҚ КІТАП НАРЫҒЫНА ЖАЛПЫ ШОЛУ
1.1 БАСПА МЕКЕМЕЛЕРІНІҢ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІ

Қазақстандық кітап нарығын баспа стратегиялары тұрғысынан зерттеу енді басталады. Бұл мақалада біз қазақстандық кітап нарығында қалыптасқан суретті ұсынуға, қазақстандық жазушылар мен баспагерлердің оқырманға жету жолында кездесетін негізгі проблемаларды анықтауға тырыстық.
Қазақстан Республикасының Ұлттық мемлекеттік кітап палатасы ұсынған статистикалық мәліметтерге сәйкес, Қазақстанда жыл сайын орташа тиражбен шыққан кітаптардың саны 24 атауға көбейеді. Ассортимент өсіп келеді, бірақ баспагерлер шығарған өнімдердің жалпы саны өзгеріссіз қалады. Тәуелсіздік жылдарында Қазақстанның кітап нарығында көп нәрсе өзгерді, бірақ бұл өзгерістер түбегейлі деп айту қиын. Қазақстандық оқу нарығы өзінің көршісі - Ресейдің нарығымен тығыз қабаттасып отырғаны факт. Сауда желісінде орыс тілді әдебиеттер әлі де басым. Қазақстандық кітап дүкендерінің сөрелеріндегі тауарлардың 65-80% - ресейлік баспалардың кітаптары. Барлық өрескел жұмыстарды: қымбат аудармаларды, батыстық стратегия үлгілерін бейімдеуді ресейлік баспалар жасайды. Республикалық кітап сөрелерін импорттық өніммен толтыру арзан әрі оңай.
Ұлттық мемлекеттік кітап палатасының мәліметі бойынша, бүгінде Қазақстанда 366-ға жуық баспалар мен баспа ұйымдары бар. Бір мың тоғыз жүз тоқсан бесінші жылдан бастап барлығы 1 335 баспа ұйымдары Қазақстан Республикасының Ұлттық мемлекеттік кітап палатасында тіркелген.
Бұл тізімге ірі баспалар мен университеттердің баспалары, ғылыми ұйымдар, мемлекеттік мекемелер, қоғамдық, діни, мамандандырылған ұйымдар, сонымен қатар типографиялар мен полиграфиялық кәсіпорындар кіреді. Қазақстан аумағында жұмыс істейтін баспалардың құрамы мен атаулары үнемі өзгеріп отырады, кейбіреулері өз қызметін тоқтатады,
Сондай-ақ, баспа органдарының өзегі, яғни, толық қуатында жұмыс жасайтын және өнімдерді ай сайын шығарумен айналысатын баспалар. Бұлардың қатарында Атамұра, Алматыкітап, Мектеп және Фолиант сияқты баспалар бар.
Баспалар мен баспа органдарының (242 мекеме) негізгі бөлігі Алматыда шоғырланған, кітап басып шығару рейтингінде екінші орында елорда Астана қаласы, үшінші орында Қарағанды қаласы тұрады. Ірі баспалар Қазақстанның баспа нарығын қалыптастыруда
Олар: Атамұра корпорациясы, Алматыкітап, Мектеп, Жазушы, ал университеттердің баспалары: Қазақ Университеті (әл-Фараби атындағы ҚазҰУ), Кереку (С. Торайғыров атындағы ПМУ), ҚарМТУ, Ұлағат (Абай атындағы ҚазҰПУ).
Қазақстандық кітап нарығындағы барлық баспаларды бағыттары бойынша бөлуге болады:
- дәстүрлі;
- университеттердің баспалары;
- мамандандырылған ұйымдардың баспалары;
- ғылыми мекемелердің баспалары;
- мемлекеттік мекемелер мен қорлардың баспалары [1].
Баспалардың табысты болу үшін керек стратегияларының бірі - сериялық өндіріс. Серияландыру принципі бір жанрдағы кітаптар сериясын немесе біркелкі модульдік дизайн сериясын шығаруды көздейді.
Қазақстанда мұндай техникалар іс жүзінде бір дизайнда шығарылған оқулықтарды есепке алмай, көркем әдебиетке назар аудара отырып, жақын арада қолданыла бастады. Күні бүгінге дейін Атамұра баспасы Шыңғыс Айтматовтың бірқатар шығармаларын жарыққа шығарды. Олардың дәйектілігі бірыңғай дизайнды жүзеге асыруда және барлық шығармалардың авторы орыс және қырғыз әдебиетінің әйгілі классигі болып табылатындығында.
Қазақстанның баспалары академиялық стратегияларды қолданады, олар академиялық басылымдар сериясын, әдеби классиктердің басылымдарын, ғылыми және оқу әдебиеттерін шығаруды қамтиды. Қазақстан Республикасының кез-келген баспасы академиялық стратегия саласында мысал бола алады.
Бірақ дәстүрлі стратегиялар баспа нарығында толығымен қолданылып жатыр деп сеніммен айта аламыз. Көптеген баспагерлер әдеби канонның бір түрін қолдайды және дизайнын өзгертпестен, мазмұнын түзетпестен, сол кітапты жылдан жылға шығарады, ол қазірдің өзінде мазмұны бойынша ғана емес, дизайны бойынша да классикаға айналуда.
Қазақстандағы кітап нарығының жетекші сегменті - республиканың барлық облыс орталықтарында кең ауқымды кітап сату желісі бар Атамұра баспасы. Бұл дүкендерде негізінен оқу, оқу-әдістемелік, ғылыми, ғылыми-көпшілік, анықтамалық және көркем әдебиеттер сатылады.
Алматыкітап ірі баспасы өзінің дүкендерін Қазақстанның екі қаласында - Алматы мен Астанада салды. Ассортимент оқулықтардан, оқу-әдістемелік кешендерден, көркем және қазақ және орыс тілдеріндегі балалар әдебиетінен, сөздіктерден, анықтамалықтардан және энциклопедиялардан тұрады. Айта кету керек, бұл сауда нүктелерінде ТМД елдерінде сөрелерде жарияланған әдебиеттер де бар.
Алматыкітап баспасы - бұл өз тәжірибесінде жарнамалық компанияларды, әдебиетті насихаттау үшін компанияларды қолданатын алғашқы баспа. Бұл іс-шаралар әр түрлі мерекелерге сәйкес келеді. Мысалы, екі мың он төртінші жылды шығарып салу кезінде жәрмеңкелер мен мектеп оқулықтарының тұсаукесерлері өткізілді.
Фолиант баспасы балаларға арналған ертеңгіліктер өткізіп, сонымен бірге өз өнімдерін сатылымға қойды, сонымен қатар мектеп оқушыларына балалар әдебиетін тегін ұсынды. Бұл акция басылымдарды жарнамалауға және мектеп оқушыларының кітап оқуға деген сүйіспеншілігін оятуға бағытталған.
Соңғы жылдары ғылыми және білім беру өнімдерінің саны артып келеді. ҚазҰУ-дің Қазақ университеті баспасы ғылыми басылымдар шығаратын және елдің жоғары оқу орындарын өніммен қамтамасыз ететін республиканың баспалары арасында жетекші орын алады.
Қазақстандағы кітап таратудың ерекшелігі - Қазақстандағы кітап сөрелерінде ресейлік өнімдердің басым болуы. Жоғарыда айтылғандай, кітап сөрелерінде ұсынылған кітап өндірісінің, негізінен, көркем шығарманың 80% дейін Ресейден әкелінеді. Тіпті, екі мың он үшінші жылы Алматы кітап баспасы дүкендерінде 15000-нан астам кітап сатылған болса, Ресей Федерациясындағы тауарлардың саны 58,2 пайызды құрады.
Қазақстанда баспагерлерді қаржыландыруға қолдау көрсететін бірнеше бағдарлама жүзеге асырылған: Қазақстан Республикасында тілдерді қолдану мен дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған бағдарлама, Мәдени мұра, Әлеуметтік маңызды әдебиет түрлерін шығару. Оның бірқатар әлі күнге дейін жалғасып келе жатыр.
Бірақ, қазақстандық кітап нарығының қазіргі ассортиментіне баға бере отырып, бұл қазақстандық кітап нарығының дамуының бастамасы ғана екені белгілі болады.
Қазақстандық оқырмандарға көркем әдебиет жетіспейді. Махаббат прозасының, фэнтезидің, детективтің барлық жанрларын бізге негізінен солтүстік көршіміз жеткізеді. Қазақстанда қазақ авторларының кітаптарын іздеуге, насихаттауға және насихаттауға қаражат салатын баспалар жоқ.
Алайда, қазақ көркем әдебиетін басып шығаруды күшейту керек деп санаймын. Мысалы, алматылық автор Гермес Кийдің Жоғалған кодекс кітабы танымал. Оқырмандар бұл туындыны біздің Да Винчи Кодексіне жауап деп қабылдады. Кітап оқырмандар арасында кеңінен танымал болды деуге болады.
Қазақстанда баспа стратегияларына нарықтық көзқарас әлі де бар екенін атап өткен жөн. Соңғы кезде қазақ тіліндегі романдарға деген қызығушылық арта бастады. Қазақстандық кітапқұмарлардың сайттарының бірінде жүргізілген сауалнама оқырмандар Америкада тұратын Джон туралы емес, Ресейдегі керемет мафиоздар туралы емес, Қазақстаннан шыққан батырлар туралы кітаптарды оқығысы алғысы келетінін байқатты.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында баспа ісі туралы жеке заң жоқ, сондықтан барлығы тек жалпы нормативтік құқықтық актілермен реттеледі. Бұл кітап индустриясының жай-күйіне және одан әрі дамуына кері әсер етеді.
Қазақстандағы кітап бизнесін жақсарту үшін бізге бірінші кезекте кітап басып шығару мен кітап тарату, баспаларды қолдаудың ұлттық бағдарламасын әзірлеу және қабылдау, сондай-ақ автор арасындағы ынтымақтастықтың өзара тиімді жағдайларын дамыту үшін мемлекеттік қолдау қажет.
Маусым айының соңына дейін шығатын апталық газеттер орта есеппен 108 теңгені құрады - бұл өткен жылмен салыстырғанда 10,2 пайызға артық. Бөлшек сауда орындарындағы оқу және анықтамалық кітаптар бір жыл ішінде 8,3 пайызға қымбаттап, Қазақстан Республикасында орта есеппен 1,3 мың теңгеге жетті.
Полиграфия бойынша жұмыстар басталып, өңірлерге оқулықтар жеткізуге келісімшарттар жасалуда. Сол оқулықтарға деген сұраныстың өсуіне қарамастан, ағымдағы жылдың бірінші тоқсанында баспа қызметтерінің жалпы көлемі небары 8,1 млрд теңгені құрады - бұл өткен жылмен салыстырғанда 18% пайызға аз.
Оңтүстік астанада Мектеп, Алматыкітап сияқты ірі кітап баспалары бар. Астанада - Егемен Қазақстан, Казахстанская правда республикалық газеттерінде Қазақстандық оқулықтардың мазмұны бірнеше рет сынға түскенін еске сала кетейік.
Қазақстандағы баспа ісі көптеген жылдар бойы тоқырауға ұшырады. Тек оқулықтар жаппай басылымдарда шығарылады. 2017 жылы қазақстандық баспалар 54,9 миллиард теңгеге қызмет көрсетті, бұл 2016 жылмен салыстырғанда сәл артық.
Кітаптардың көпшілігі Алматыда шығарылады, мұнда ірі кітап дүкендері мен республикалық Атамұра, Дәуір, Алматыкітап баспасы және басқалары бар. 2017 жылы Алматы баспалары 28,5 млрд.теңге жұмсады, бұл республикадағы кітап басылымының жалпы көлемінің 52 пайызын құрайды. Екінші орында 10,6 миллиард теңге жұмсаған Астананың баспалары тұр. Басқа аймақтарда кітап шығаруға 691 миллион теңгеден (Павлодар облысы) Ақмола облысында 1,6 миллиардқа дейін жұмсалады [2].
Жаңадан шыққан әдебиеттердің көп бөлігі оқулықтар. Көркем әдебиет, қазақстандық авторлардың кітаптары көп жарық көрмейді. Мәселен, қыркүйек айында Алматыда өткен Kitapfest фестивалінде Қазақстанның Ұлттық мемлекеттік кітап палатасы 2017 жылғы есеп бойынша тек екі жүз отыз бес кітап тіркелгенін көрсетті.
Сонымен бірге, кітап бизнесі экономиканың өте тиімді саласы болып табылады. Статистика комитетінің екі мың он алтыншы жылғы мәліметі бойынша, қазақстандықтар 12,7 миллиард теңгеге кітап сатып алған. Бұл өте жақсы көрсеткіш.
Баспалар мемлекеттік тапсырыс бойынша кітап шығаруға ұмтылады, ал дүкендерде орыс басылымдары сатылады. Оқитын Қазақстан мемлекеттік бағдарламасында ауқымды мәліметтер келтірілген.
Ресейлік баспа өнімдерінің қазақстандық кітап нарығындағы үлесі 65-тен 90 пайызға дейін, ал қазақстандық баспалар 10-35 пайызды құрайды. Егер біз тек көркем әдебиет туралы айтатын болсақ, онда орыс баспагерлері кітаптардың 90 пайызына дейін құрайды.
Барлығы қазақстандық нарықта қырыққа жуық кітап өнімдерін таратушы ресейлік баспалар бар. Импортталған бірнеше миллион дана кітаптардың (көркем шығармалар бойынша) шамамен 60 пайызы детективтер мен романдарңа жатады, кем дегенде 17 пайызы ғылыми фантастика және т.б. Ал негізгі өзегі отандық және әлемдік классика болып табылатын гуманитарлық кітап дағдарыс жағдайында тұрғаны рас.
Яғни, қазақстандықтар білім беруді қажет етпейтін жеңіл оқулықтарды сатып алуды жөн көреді. Ресейдің ең ірі электронды баспа қызметі - Ridero Қазақстаннан 4300 автор тіркелгенін айтады.
Баспагерлердің бағалауы бойынша, мұқабасы бар кітапты өз есебінен, иллюстрацияларсыз, 250 бет ішінде, 1000 дана бастапқы тиражбен шығару үшін, қазақстандық авторға шамамен 1,5 миллион теңге қажет.
Қазақстан Республикасының тұңғыш президентінің мәдениет саласындағы мемлекеттік стипендиясын алған мемлекет қайраткерлерінің тізімін қарасаңыз, жазушылардың орташа жасы 70 жасты құрайды екен.
Қазақстан тәуелсіздік алған алғашқы жылдары қоғамдық-саяси формациялардың өзгеруіне байланысты республикадағы баспалар қызметі мен баспа ісінің хал-ахуалы өзгерістерге ұшырады. Бұрынғы мемлекеттік баспалардың орнына жеке меншік баспалар пайда болды. Баспа, полиграфия және кітап саудасы сияқты бұрын бір орталықтан жоспарлы түрде басқарылып, мемлекеттік жоспармен бірыңғай, бір бағытта жұмыс істейтін күрделі сала түбегейлі өзгеріп, мүлде басқа бағытқа бұрылды. Жүйесіздік белең алды [3].
Бұрынғы Қазақстан, Жазушы, Жалын, Рауан, Өнер, Қайнар, Ғылым, Білім, Санат, Балауса, Ана тілі, Қазақ энциклопедиясы, Дәуір, Сарыарқа баспаларымен бірге Жеті жарғы, Жібек жолы, Атамұра, Өлке, Фолиант, Ел-шежіре, ЕР-Дәулет, т.б. ондаған жекеменшік баспалар пайда болды.
Қазақстанда 300-ден астам баспа ісі және 800-ден астам баспахана жұмыс істейді, олардың 1%-ы - мемлекеттік, 44%-ы - жекеменшік, 22%-ы жоғары оқу орын дарына тиесілі және 27% баспа өнімдерін өндіретін - басқа ұйымдар. Бүгінгі күні баспалар жылына 320-350 атаулы кітап шығаратын болса, ол бүкіл республика жұртшылығының сұранысына толықтай жауап береді деген сөз емес. Ең ұзағанда 3000 таралыммен шығарылатын баспа өнімдерінің таралу аймағының да шектеулі екені көп айтылады. Қазіргі таңда республика өңірінде он шақты үлкен кітап сату ұйымдары қызмет етеді.

1.2 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КІТАП ДҮКЕНДЕРІ: БИЗНЕС ҺӘМ БАҒА

ҚР Ұлттық экономика министрлігіне қарасты Ұлттық статистика комитетінің мәліметтері бойынша, бүгінгі күні елімізде 150-ге жуық мамандандырылған кітап саудасымен айналысатын мекеме бар.

Қазақ тілінде Орыс тілінде
Qazyna Meloman
KitapАl Книжный город
Алматыкітап Академкниги
Шанс Букинист
Мектеп Эрудит
Атамұра Marwin
Kokzhiek Dream Books
Ummastore
Flip.kz (интернет-дүкен)

1-кесте. Еліміздегі кітап саудасы бойынша жетекші дүкендер

Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында 300-ге жуық баспа мекемесі бар. Олардың ішінде сауда нүктелері арқылы белсенді түрде бөлшек саудамен айналысатын келесі баспаларды атап айтуға болады:
1. Атамұра
2. Мектеп
3. Алматыкітап
4. Көкжиек
5. Самға
6. BRK Press
7. Фолиант
8. Сардар
9. Өлке
10. Шабыт

Әрбір қазақстандық екі ай сайын бір кітап сатып алады. Қазақстандықтардың 72 пайызы жылына кем дегенде бір кітап сатып алатыны анықталған.
Бүгінгі күні Меломан, Книжный город және Marwin сияқты кітап дүкендері арқылы Ресей баспаларынан шыққан кітаптардың саудасы қарқынды жүреді. Сонымен қатар, орыс тіліндегі діни кітаптар Ummastore кітап дүкенінде өте қарқынды сатылады.
Айта кету керек, қазіргі таңда Қазақстан Республикасының территориясында интернет-дүкендер жанданып келеді. Qazyna, KitapАl, Meloman, Ummastore, Flip.kz сияқты дүкендердің кітаптарды жеткізу қызметі жолға қойылған және тұтынушылар арасында айтарлықтай танымал.
Қазақстандық оқырмандардың басым көпшілігі келесі жанрдағы кітаптарды оқығанды дұрыс деп санайды:
- отбасы мәселелері туралы;
- қаржылық сауаттылық, уақыт үнемдеу;
- өзін-өзі дамыту, табыс табу туралы;
- бала тәрбиесі, саяхат тақырыптары;
- психологиялық туындылар, бизнес-еңбектер;
- діни еңбектер.
Бірнеше кітап дүкендерінің мәліметіне сүйенсек, бүгінгі күні келесі кітаптар сұранысқа ие екен:

Қазақ тілінде Орыс тілінде
М.Әуезов. Абай жолы
Абайдың қара сөздері
Абайдың толық адам ілімі
І.Есенберлин. Көшпенділер
Ұ.Нұрғалым. Дайағашшы
З.Ахметова. Бабалар аманаты
З.Ахметова. Шуақты күндер
З.Ахметова . Күретамыр
Б.Момышұлы. Ұшқан ұя
Ш.Мұртаза. Ай мен Айша
Кәмшат Бекжігітованың ктіаптары
Дейл Карнеги. Алаңсыз өмір сүру құпиялары
Ә.Нұршайықов. Ақиқат пен аңыз
Қуаныш Шонбай Бізге айтылмаған құпия
Д.Исабеков. Қарғын
А.Елгезек. Болмаған балалық шақ
Ә.Нұршайықов. Махаббат, қызық мол жылдар
Сары кітап
М.Мырзахметов. Қазақ қалай орыстандырылды
М.Мағауин. Шыңғыс хан
Б.Соқпақбаев. Өлгендер қайтып келмейді
Ж.Роулиң. Хәрри поттер Джен Синсеро. Не ной
Ник Вуйчич. Жизнь без границ
Хэл Элрод. Магия утра
Луиза Хей. Мудрость женщины
Сент-Экзюпери А. Маленький принц
Кови С. Семь навыков высокоэффективных людей. Мощные инструменты развития личности
Клейсон Джордж. Самый богатый человек в Вавилоне
Харари Ю. Н. Sapiens. Краткая история человечества
Калашников И. К. Жестокий век
Фрейд Зигмунд. Введение в психоанализ с комментариями и иллюстрациями
Диспенза Дж. Сила подсознания, или Как изменить жизнь за 4 недели
Лабковский М. Хочу и буду: Принять себя, полюбить жизнь и стать счастливым
Кехо Д. Подсознание может всё!
Гравити Фолз. Дневник 3

2-кесте. Сұранысқа ие кітап атаулары
Бүгінгі таңда баспа ісі бизнес ретінде қалыптасып келе жатыр. Мұндай жобаның рентабельділігін есептеу өте қиын. Бірақ егер сіз бизнес-жоспар құрып, біртіндеп дамып отырсаңыз, онда сіз баспа ісінде үлкен жетістікке жете аласыз.
Бұл жағдайда көп нәрсе оқырмандардың ұмтылысына, көңіл-күйі мен қалауына байланысты. Кітап шығару бизнесі көптеген тәуекелдер мен күтпеген жағдайларды қамтиды, бірақ жалпы алғанда бұл перспективалық инвестиция. Көптеген адамдар кітапты шабыт алуға немесе маңызды ақпарат алу үшін қолына ұстайды. Кітап ешқашан өз құнын жоғалтпайды. Алмағайып заманда да кітап оқығандар озады.
Бүгінгі таңда детективтер мен әйелдерге арналған тақырыпты қамтитын әдебиетке ең жоғары сұраныс байқалады. Екінші орынды оқу кітаптары, оқу құралдары, оқу құралдары алады. Балаларға арналған кітаптар тағы бір танымал бағытқа айналды.
Мерзімді басылымдар - тек таралымнан ғана емес, жарнамадан да пайда табатын газет, журнал. Бұл бағыт өзіндік қиындықтарға толы. Мұнда сіз қысқа уақыт ішінде тиісті ақпаратты тауып, жібере білуіңіз керек. Жарнама берушілердің арқасында осы бизнестің өркендеуін байқайсыз.
Шағын ойындарды құру - қазіргі заманғы тенденциялардың бірі. Мұның өзіндік ерекшеліктері бар. Әрбір жоба бойынша көптеген мамандар жұмыс істейді - авторлардан бағдарламашыларға дейін. Өнімдер интернет-дүкендерде, гаджеттер, әлеуметтік желілер, қосымшалар, мамандандырылған ойын порталдары және т.б. арқылы таратылады.
Бір уақытта әртүрлі жобалармен айналысуға мүмкіндігі бар әмбебап баспа үйі болу екіталай. Мұндай артықшылыққа нарықта бұрыннан қалыптасқан ірі компаниялар ғана ие. Бірақ осындай алыптармен аз қамтылған бағытты таңдау арқылы бәсекелесуге болады.
Баспа бизнесін дамытатын адам авторлық құқық, баспа, БАҚ және жарнама саласындағы қолданыстағы заңнаманы басшылыққа алуы керек. Артықшылығы - бүгінде мұндай бизнес лицензиялауды немесе арнайы рұқсаттарды қажет етпейді. Мерзімді басылымды жариялау кезінде өтініш толтыру қажет [4].
Соңғы бес жыл ішінде еліміздегі кітап дүкендерінің жұмысына жаңашылдық енді. Бірқатар жаңа кітап дүкендері ашылды. Әсіресе қазақ тіліндегі әдебиеттерді насихаттау ісіне көңіл бөлініп келеді. сонымен қатар, қазіргі таңда кітаптарды ірі сауда платформаларында сату тәжірибесі де жолға қойылған.
Қазына, KitapAl, Ziyat сынды дүкендерде тек қазақша кітаптар сатылып жатыр. Бұл үрдістің нақты жетістікке алып келетін екі бірдей көрсеткіші бар:
- Қазақ кітаптарының таралу ауқымы көбейіп, баға ауыздықталады;
- Маркетинг дамып, авторлар нарыққа тауар шығаруды үйренеді.
Бүгінгі күнгі қазақ баспа ісіндегі ең маңызды мәселелердің бірі - қазақ авторларының және баспа мекемелерінің өз кітаптарына тауар ретінде қарамай, оны сату жолдарын іздемейтіні. Бұған да ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.