Микроорганизмдердің ауада таралуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Жоғарғы Білім және Ғылым Министрлігі
Алматы Технологиялық Университеті
Тағам өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігі кафедрасы
Тағам Технологиялар Факультеті

РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Суда тіршілік ететін микроағзалар. Ауадағы микроағзалар.

Орындаған: Төреқұл А. Сейдазым Д. Серғали А.
Топ: ССиМ 21-15
Қабылдаған: Нукенова С.А.

Алматы, 2023ж.

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім
1. Микроағзалардың суда таралуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2. Микроағзалардың ауада таралуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
3. Микроағзалардың топырақта таралуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
Пайданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11

Кіріспе

Микроорганизмдер, микробтар - тек қана микроскоппен көруге болатын өте ұсақ организмдер. Бұларды алғаш рет 17 ғасырда голланд ғалымы А.В. Левенгук ашқан. Микроорганизмдер арасында прокариоттар және эукариоттар тобына жататындары бар. Кейде Микроорганизмдерге вирустарды да жатқызады. Микроорганизмдер мөлшері жағынан тым ұсақ болғандықтан, оларды табиғи субстраттардан оқшаулап алуда (таза дақыл күйінде), өсіруде және зерттеуде ерекше тәсілдерді қолдауды қажет етеді. Микроорганизмдерді зерттейтін ғылым саласы - микробиология. Микроорганизмдердің басым көпшілігі бір клеткалы организмдер. Олар, көбінесе, қарапайым бөліну арқылы тез көбейеді. Көп клеткалы организмдерге тән өте күрделі жынысты көбею процессі бұлардың көбінде болмайды.
Микроорганизмдер физиологиялық және биохимиялық қасиеттері жағынан әртүрлі. Олардың кейбіреулері басқа организмдер өніп-өсе алмайтын ортада тіршілік етуге бейімделген. Мысалы, 70 - 1050С ыстықта, жоғары деңгейдегі радиацияда және концентрациясы өте күшті қышқылды (pH1,0) немесе сілтілі (рН 9,0 болатын, кейде одан да жоғары) орталарда, NaCl-дың жоғары концентрациясында (25 - 30%), оттек жоқ жерде (анаэробты жағдайда) тіршілік ете алатын микроорганизмдер белгілі. Олар өте төмен температурада да, құрғақшылық ортада да көбейе алады. Кейбір бактериялар мен балдырлар өз клеткасына қажетті барлық заттарды синтездеу үшін СО2-ні пайдаланады, бұларды автотрофтар деп атайды. Бұлардың ішіндегі кейбіреулері (мысысалы, сүт қышқылы бактериялары және қарапайымдылар) өздерінің дамуына қажетті өсу факторларын, яғни дайын витаминдер, амин қышқылдары немесе т.б. органикалық заттарды өздері синтездей алмайды. Мұндай микроорганизмдерді - ауксотрофтар деп атайды. Көптеген микроорганизмдер өте күрделі органикалық қосылыстарын (ақуыздар, көмірсулар, соның ішінде целлюлоза, липидтер, нуклеин қышқылдары, көмірсутектер) ыдыратса, кейбіреуі адамдарды және жануарларды уландыратын (метанол, көміртотығы, күкіртсутек, нитриттер) заттарды пайдалана алады, ал кейбір түрлері табиғи емес қосылыстарды ыдырата алады (ксенобиотиктер). Микроорганизмдер табиғатта - топырақта, суда, ауада кең таралған, биосферадағы зат айналымына белсене қатысады. Микроорганизмдер фотосинтез процесі кезінде түрлі қосылыстардың минералдануына жағдай туғызып, атмосферадағы СО2 қорының болуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ топырақ пен ауаға бірқатар биогендік элементтерді қайтарады. Микроорганизмдер ауадағы молекуларық азотты сіңіруге де (азотфиксация) белсене қатысады. Тау жыныстары мен топырақ түзілу процесін ыдыратып, кейбір пайдалы қазбалардың (мысалы, сульфидтер мен күкірт) түзілуіне әсер етеді. Микроорганизмдердің практикалық маңызы зор. Олардың көпшілігі өнеркәсіптің әртүрлі саласында (мал азықтық белокты түзу, шарап жасау, нан пісіру, сүт қышқылы тағамдарын өндіру кезінде антибиотиктер, витаминдер, амин қышқылдары, кейбір ферменттер, т.б.), адам шаруашылығында (сүрлем даярлауда, өсімдіктерді биологиялық жолмен қорғауда) кеңінен қолданылады.

1.Микроорганизмдердің суда таралуы
Мұхиттар, теңіздер, өзендер мен көлдердің суларында микроорганизмдердің көптеген түрлері кездеседі. Ал жер асты сулары мен артезиан суларында микробтар тіптен болмайды деп айтуға болады. Су микрофлорасы олардың биологиялық ластану деңгейіне және өзен арналарына жіберілетін сарқынды суларды тазарту сапасына байланысты болып келеді.
Өзендер, көлдер мен тоған суларында кездесетін микроорганизмдер аутохтонды (қалыпты тіршілік ететін) және аллохтонды (ластану кезінде сырттан түсетін) деп екі топқа бөлінеді.
Аутохтонды микрофлора деп суда әрдайым тіршілік ететін және көбейетін микроорганизмдердің жиынтығын айтады. Бұлардың қатарына Micrococcus candicans, Micrococcus roseus, Sarcina litea, Bacterium aquatilis communis, Pseudomonas fluorescens, Chromobacterium violaceum және Proteus пен Leptospira туысының көптеген түрлері, зең саңырауқұлақтар жатады. Сонымен қатар ластанбаған су қоймаларынан анаэробты микроорганизмдердің арасынан Bacillus cereus, Mycoplasma mycoides, Chromobacterium violaceum және Clostridium туысына жататын бактерияларының кейбір түрлерін бөліп алуға болады.
Аллохтонды микрофлора - суға кездейсоқ түсіп, қысқа мерзім тіршілік ететін микроорганизмдердің жиынтығы. Мұндай микроорганизмдердің мөлшері ашық су қоймаларының типіне, ластану дәрежесіне, метеорологиялық жағдайлардың ауысуына, жыл мезгіліне және тағы басқа әсерлерге байланысты болады.
Судағы микроорганизмдердің басым көпшілігі зат алмасу процесінде маңызды рөл атқарады. Олар жануарлар мен өсімдіктерден бөлінген органикалық өнімдерді ыдыратып, суда тіршілік ететін басқада организмдерді қоректік заттармен қамтамасыз етеді.
Өзен суларын негізінен тұрмыстық және өндірістік қалдықтар ластайды. Көлдер, тоғандар мен сазды суларда микроорганизмдер онша көп болмайды. Ашық су қоймаларына микробтардың басым бөлігі топырақтан түседі. Сондықтан микроорганизмдер көлдер, тоғандар мен өзендердің жағалауларында көп мөлшерде кездеседі.
Суда белгілі микробтардың барлық топтары тіршілік етеді. Олардың ішіндегі ең көп бөлігі бактериялардың үлесіне тиеді. Себебі бактериялардың цитоплазмалық мембранасы жасушаның тіршілігіне қажетті қоректік заттарды өткізіп отыратын қабілетті иеленген. Осы қабілеттілікке байланысты олар өте аз мөлшердегі қоректік субстраттарды сіңіріп, органикалық заттарды синтездей алады. Бактериялар судағы органикалық және минералдық заттарды тотықтырып, су қоймаларында өтетін маңызды биологиялық процестерге қатысады. Сонымен қатар бактериялар су қоймаларындағы күкірттің алмасуын жүзеге асырады және олардың арқасында су түбінде пайдалы қазбалардың жиналуына мүмкіндік береді. Микроорганизмдер суға түскен органикалық заттарды минералды қосылыстарға дейін тотықтырады.
Микроорганизмдермен, соның ішінде патогенді микробтармен ластанған сулар пайдалануға жарамсыз болып табылады. Сондықтан кез келген су көздеріне санитарлық-микробиологиялық бағалау жүргізіліп отыруы қажет. Топыраққа қарағанда судың өздігінен тазаруы айтарлықтай төмен болып келеді. Мұндай су қоймаларда патогенді микроорганизмдер ұзақ уақыт сақталып қана қоймай, онда көбейеді.

Су қоймаларының өздігінен тазаруы бірнеше факторларға байланысты: 1) судың жылдам ағуынан, ондағы органикалық заттардың мөлшері азаюынан; 2) күн сәулесінің бактериоцидті әсерінен; 3) микробтардың әсерінен органикалық қосылыстардың минералдануынан; 4) қоректену тізбегінің болуынан: бактерия - қарапайымдар - жәндіктер - балықтар мен жануарлар - адам; 5) лайлы жердегі қатты бөлшектермен адсорбциялануынан; 6) өсімдіктердің беткейіне адсорбциялануынан; 7) өсімдіктер фитонциттерінің әсерінен болады.
Судың биологиялық жолмен тазаруы. Қандай да болмасын судың өзіндік бір биологиялық қауымы болады. Бұл қауым тұрақты болмайды. Осыған байланысты ол биологиялық топтарға ажыратылады. Олар судағы органикалық заттардың өзгеруіне байланысты организмдер қауымы бір-бірімен алмасып отырады. Міне осы жағдайға байланысты әрбір судың ластану дәрежесі анықталады, яғни олар жеке сапробтық аймақтарға ажыратылады. Осы сапробтық аймақтарға қарай отырып, ондағы тіршілік жағдайларын анықтауға болады. Мұнда сапробтық деп белгілі бір дәрежеде минералданған және қажетті концентрациялы органикалық заттары бар, белгілі бір организмдер ғана тіршілік ететін судың жинақталған физиологиялық ерекшеліктерін айтады. Осы ерекшеліктерге байланысты кез келген суда сапробтық аймақтардың белгілі бір ретпен алмасып отыратынын байқау киын емес.
Полисапробтық немесе өте ластанған аймақ. Мұндай су өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтарына бай келеді. Суда протеин, еріген қанттар, пектин заттары, клетчатка және басқа да қосылыстар көп болады. Осы аймақта анаэробты шіру процесі өте күшті жүреді. Әрине, тіршілік ететін организмдер де органикалық заттардың көп мөлшеріне, олардан бөлінетін көмір қышқыл газына, метанға, күкіртсутегіне аса төзімді болады. Айтылған протеин, клетчатка заттары бұл аймақта шіру процесіне ұшырайды. Оттегі болмайды. Сондықтан да мұнда анаэробты бактери-ялар көп. Мәселен, 1 мл суда бір миллионға жуық бакте-риялар кездеседі.
Мезасапробтық аймақ. Бұл аймақта органикалық заттардың минералдануы тоқталмай жүре береді. Бірақ мұндағы протеин заттары мен көмірсулар құрам бөліктеріне ажыраған күйінде болады. Сондықтан да тотығу процесі жүріп жатады. Әсіресе, аммиактың азот қышқылына дейін тотығуы өте қуатты жүреді. Органикалық заттардың қалғаны көмір қышқылына айналады. Су-дың бұл аймағының 1 мл-нен 100 мыңдай бактерияны кездестіруге болады.
0лигосапробтық аймақ. Ол органикалық заттарға кедей, ірі организмдері өте аз, таза су. Бұл аймақтағы судың бір миллилитрінде 10-нан мыңға дейін бактериялар болады. Аммиактың азот қышқылына, күкіртсутегінің күкірт қышқылына дейін тотығуы аяқталады. Тотықтыру процесін жүргізетін - темір бактериялары. Сондықтан олар мұндай аймақтың негізгі санитарлық көрсеткіші болып есептеледі.
Ірі өндіріс орталықтарында, халқы көп қалалы жерде түрлі қалдықтардың көп болуына байланысты су едәуір ластанады. Сондықтан алдын ала тазартылмаған мұндай суды су қоймаларына, өзендерге ағызуға тыйым салынады. Ластанған суды тазартпай өзенге немесе көлге ағызып жіберу жалпы санитарлық-гигиеналық ережелерді бұзғандық болып қана қоймай, қоршаған ортаға да зиян келтіру болып табылады. Табиғи суға қосылатын сарқынды суды міндетті түрде тазарту қажет. Ластанған суды қалыңдығы 2 метрдей болатын топырақ қабатынан баяу өткізу арқылы тазартуға болады. Лас су алдымен шіру процесіне бейім тұратын органикалық заттардан тазарады да, жер асты суына барып қосылады. Саңылаулары мол қалың топырақ қабаты

органикалық түйірлерді механикалық жолмен ұстап қалады. Суды аталмыш жолмен сүзу жұмыстарында ірі түйіршікті құмдақ топырақты және шымтезекті пайдалануға болады.

2. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.