Кәсіпорынның ұйымдастырушылық-басқару қызметі

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Тәуелсіздік алғалы Қазақстанда көптеген реформалар жүргізіліп, ұзақ мерзім қажет етілді. Бірақ нарықтық экономикаға тез өте қою оңай құбылыс емес, соның өзінде де бүгінгі күні біз көптеген асуларды артқа тастадық. Кәсіпкерліктің дамуы елімізде жоғары қарқынмен өсуде, нәтижесінде басқарудың барлық элементтерінің жаңаруы мен өндірісті нақты түрде қоғамдастыруға алып келетін қатынастар жүйесі пайда болды.

Қазақстан Республикасында жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер өнеркәсіптің барлық салаларында қызмет етеді. Оның ішінде ауылшарушылығы саласы бүгінгі күні елімізде жоғары деңгейде дамып келе жатқан салаларының бірі және болашағы зор болып табылады. Сондықтан да олардың жағдайларына талдау жүргізіп отыру маңызды рольді атқарады. Ауылшаруашылығы саласы бойынша егін және мал өнімдерін өндіру саласының дамуы да басты бөлігі болып табылады. Менің өткен өндірістік іс-тәжірибем осы сала өндірісімен айналысатын «Сарыбұлақ» ЖШС.

Студенттердің өндірістік іс-тәжірибесін өтуі, қазіргі нарықтық экономикаға бағдарланған кәсіби мамандарды дайындауда маңызды рөлге ие. Оқу процесінде игерген теориялық білімін іс жүзінде қолдана отырып, өз біліктілігін шыңдай түсуіне көмектеседі.

Мен осы іс- тәжірибені өту барысында теориялық алған білімімді теориялық алған білімімді арттыра түсуге тырыстым, шешімін таппай жүрген көптеген сұрақтарыма жауап іздедім. «Сарыбұлақ» ЖШС-нде өндірістік тәжірибеден мен кәсіпорынның құрылу тарихы, басқару құрылымы, басқару құрылымы, өндірістік технологиясы, маркетингтік қызметі, еңбек ресурстарымен танысып, қаржылық шаруашылық жағдайына талдау жасадым.

1. «Сарыбұлақ» ЖШС-ң жалпы сипаттамасы .

«Сарыбұлақ» фирмасы 1964 жылы құрылып, ауылшаруашылығы бойынша егін және мал өнімдерінің өндірісіне маманданған. ЖШС «Сарыбұлақтың» заңды мекен жайы жамбыл облысы, Қордай ауданы, Сарыбұлақ ауылы.

«Сарыбұлақ» өзіндік жетілдірулер мен шетелдік жетістіктердің тенденцияларына сүйене отырып, өзінің егін және мал өнімдерінің тауарлық ассортиментін кеңейту үстінде. Сонымен қатар, онда жаңа нарық сегментін ескере отырып, тауар түрлерін және рецептурасын жетілдіру жолында жұмыс атқаруда.

«Сарыбұлақ» ЖШС егін және мал өнімдерін өндіреді. Олар: бидай, жүгері, картоп, көкеніс және сүт өнімдерін, жүн.

Кәсіпорынның негізгі қызметі - егін және мал шараушылығы болып табылады.

Мұнда жұмыспен ауыл тұрғындары қамтылған. Бұл фирманың тауарларының Қордай ауданының нарығында мықты позициясы бар. Қордай ауданының ауылшаруашылығы саласы бойынша ең жақсы құрылымы бар ЖШС-нің бірі болып табылады . Фирманың тұтынушыларының қатарына Сарыбұлақ және аудан тұрғындары болып келеді. .

2. Кәсіпорынның ұйымдастырушылық-басқару қызметі

«Сарыбұлақ» ЖШС-нің ұйымдастырушылық құрылымы

«Сарыбұлақ» ЖШС-н сызбадан көріп отырғанымыздай, директорлар кеңесі басқарады. Мұнда өндіріске байланысты егін мен мал саласы бойынша бөлімше және егін сақтайтын қойма жұмыс істейді. Мамандар өз істеріне тікелей жауап береді. Сондықтан да мұнда білікті мамандар, яғни агрономдар жұмыс істейді. Қоймада жиналған егіннің толықтай сақталуы және тапсырыс бойынша тауарды жөнелту міндеті кіреді.

Қаржылық бөлімнің басты қызметі бухгалтерия мен жоспарлы бөлімдерінің жұмыстарын реттеп, қадағалау болып табылады. Бухгалтерияда қаржылық есеп, өндірістік шығындар, өнімді өндіру мен өткізу сметасын жасайды және ақша қаражатының, еңбек пен еңбекақы есебіне, өзіндік капиталдың және негізгі негізгі қор мен кәсіпорынның материалдық емес активтеріне аудит, есеп және талдау жүргізеді.

Одан басқа да бас заңгер, экономист, бас механиктердің де міндеттері бөлініп берілген. Менеджерлердің міндеті көбінесе тауарды жылжыту мен өткізумен байланысты. Мұнда тапсырыс бойынша тауарларды дер кезінде жөнелту және оны бүтіндей жеткізіп беру міндеті де кіреді.

Кәсіпорын ынталандыру шараларын жүргізу арқылы жұмысшылардың еңбек өнімділігін арттыруда. Яғни осы арқылы өнімнің сапасын арттырып, пайда түсіруде. Әр жұмысшыға істеген істеріне қарай сыйақы тағайындайды.

3. «Сарыбұлақ» ЖШС-нің қаржы шаруашылық қызметін талдау

Кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметі кәсіпорында маңызды мағынаға ие. Бұл бөлімде біз кәсіпорынның негізгі құралдары, материалдық запасы, техника-экономикалық сияқты маңызды көрсеткіштерге тоқталамыз.

3-кесте. 2003-2004 жылдардағы негізгі құралдар. (мың теңге)

№

Көрсеткіштер

2003жыл

2004жыл

Ауытқу

№: 1

Көрсеткіштер: Машиналар мен құрал-жабдықтар

2003жыл: 9339

2004жыл: 7425

Ауытқу: -1914

№: 2

Көрсеткіштер: Транспорттар

2003жыл: 3073

2004жыл: 3882

Ауытқу: 809

№: 3

Көрсеткіштер: Басқалары

2003жыл: 19217

2004жыл: 20003

Ауытқу: 786

«Сарыбұлақ» ЖШС-і егін егілетін жерді және жайылымдық жерлерді мемлекеттен арендаға алады. Сондықтан да негізгі құралдар құны төмен болып келеді. Негізгі құралдар 2003 жылы 31629 мың теңгені құраса, ал 2004 жылы 30310 мың теңгені құрап отыр. Яғни 1319 мың теңгеге азайыпп отыр . Мұның себебі, жаңа құрал-жабдықтар сатып алумен байланыстырады. Мұндағы өнім шығаратын негізгі құрал-жабдық жекшелендіру үрдісінен қалған.

«Сарыбұлақ» ЖШС-нің тауарлы-материалдық қоры 2003 жылы 62724 мың теңгені құрап, оның ішінде материалдар 11174 мың теңге, тауарлар 43639 мың теңге болды. Ал 2004 жылы 75780 мың теңгені құрап, оның ішінде материалдар 10477 мың теңге, тауарлар 56120 мың теңге болды. Тауарлы-материалдық қоры 2003 жылға қарағанда 2004 жылы 13056 мың теңгеге артқан.

2-кесте. Кәсіпорынның негізгі техника-экономикалық көрсеткіштері

№

Көрсеткіштер

Өлш.

бірл

2003жыл

2004жыл

Ауытқу

(+; -) %

№: 1

Көрсеткіштер: Өнімді өткізуден түскен табыс

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 95 094, 00

2004жыл: 86 925, 00

Ауытқу(+; -) %: -8 169, 0

91, 41

№: 2

Көрсеткіштер: Өндірілген өнімнің өзіндік құны

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 95 097, 00

2004жыл: 83 925, 00

Ауытқу(+; -) %: -11 172, 0

88, 25

№: 3

Көрсеткіштер: Жалпы табыс

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: -3, 00

2004жыл: 3 000, 00

Ауытқу(+; -) %: 3 003, 0

№: 4

Көрсеткіштер: Кезең шығындары

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 8085

2004жыл: 24 264, 00

Ауытқу(+; -) %: 16 179, 0

300, 1

№: 5

Көрсеткіштер: Негізгі қызметтен түскен табыс

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: -8 088, 00

2004жыл: -21 264, 00

Ауытқу(+; -) %: -13 176, 0

№: 6

Көрсеткіштер: Негізгі емес қызметтен түскен табыс

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 15225

2004жыл: 22134

Ауытқу(+; -) %: 6 909, 0

№: 7

Көрсеткіштер: Салық салуға дейінгі жиынтық табыс

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 7 137, 00

2004жыл: 870, 00

Ауытқу(+; -) %: -6 267, 0

12, 19

№: 8

Көрсеткіштер: Таза табыс

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 7 137, 00

2004жыл: 870, 00

Ауытқу(+; -) %: -6 267, 0

12, 19

№: 9

Көрсеткіштер: өнімнің 1тг-не кеткен шығын

Өлш.бірл: теңге

2003жыл: 1, 0850527

2004жыл: 1, 2446247

Ауытқу(+; -) %: 0, 16

114, 7

№: 10

Көрсеткіштер: өнімнің рентабльділігі

Өлш.бірл: %

2003жыл: 87, 321424

2004жыл: 3, 5725649

Ауытқу(+; -) %: -83, 75

№: 11

Көрсеткіштер: сату рентабльділігі

Өлш.бірл: %

2003жыл: 7, 5052054

2004жыл: 1, 0008628

Ауытқу(+; -) %: -6, 50

№: 12

Көрсеткіштер: өндіріс рентабльділігі

Өлш.бірл: %

2003жыл: 24, 203804

2004жыл: 2, 4566625

Ауытқу(+; -) %: -21, 75

№: 13

Көрсеткіштер: Жұмыскерлер саны

Өлш.бірл: адам

2003жыл: 45

2004жыл: 50

Ауытқу(+; -) %: 5, 00

111, 1

№: 14

Көрсеткіштер: Соның ішінде жұмысшылар саны

Өлш.бірл: адам

2003жыл: 34

2004жыл: 38

Ауытқу(+; -) %: 4, 00

111, 8

№: 15

Көрсеткіштер: Бір жұмыскердің еңбек өнімділігі

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 2113, 2

2004жыл: 1738, 5

Ауытқу(+; -) %: -374, 7

82, 27

№: 16

Көрсеткіштер: Бір жұмысшының еңбек өнімділігі

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 2796, 8824

2004жыл: 2287, 5

Ауытқу(+; -) %: -509, 4

81, 79

№: 17

Көрсеткіштер: Жұмыскерлердің еңбек ақы қоры

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 18569, 2

2004жыл: 27175, 8

Ауытқу(+; -) %: 8 606, 6

146, 3

№: 18

Көрсеткіштер: Соның ішінде жұмысшылардың ЕАҚ

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 12348, 518

2004жыл: 18207, 786

Ауытқу(+; -) %: 5 859, 3

147, 4

№: 19

Көрсеткіштер: Бір жұмыскердің орташа айлық еңбекақысы

Өлш.бірл: теңге

2003жыл: 34387, 407

2004жыл: 45293

Ауытқу(+; -) %: 10 905, 6

131, 7

№: 20

Көрсеткіштер: Бір жұмысшының орташа айлық еңбекақысы

Өлш.бірл: теңге

2003жыл: 30265, 975

2004жыл: 39929, 355

Ауытқу(+; -) %: 9 663, 4

131, 9

№: 21

Көрсеткіштер: Амортизация мөлшері

Өлш.бірл: %

2003жыл: 4, 8

2004жыл: 6, 9

Ауытқу(+; -) %: 2, 1

143, 8

№: 22

Көрсеткіштер: Негізгі құралдардың орташа жылдық құны

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 4742, 2

2004жыл: 5713, 2

Ауытқу(+; -) %: 971, 0

120, 5

№: 23

Көрсеткіштер: Айналым құралдардың орташа жылдық құны

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 24744, 9

2004жыл: 29700, 7

Ауытқу(+; -) %: 4 955, 8

120

№: 24

Көрсеткіштер: Қор қайтарымдылығы

Өлш.бірл: теңге

2003жыл: 20, 05

2004жыл: 15, 21

Ауытқу(+; -) %: -4, 8

75, 87

№: 25

Көрсеткіштер: Қор сыйымдылығы

Өлш.бірл: теңге

2003жыл: 0, 05

2004жыл: 0, 07

Ауытқу(+; -) %: 0, 0

131, 8

№: 26

Көрсеткіштер: Қормен қарулану

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 139, 48

2004жыл: 150, 35

Ауытқу(+; -) %: 10, 9

107, 8

№: 27

Көрсеткіштер: Амортизация сомасы

Өлш.бірл: мың тг

2003жыл: 227, 63

2004жыл: 394, 21

Ауытқу(+; -) %: 166, 6

173, 2

Жоғарыда келтірілген көрсеткіштер арқылы кәсіпорынның жүзеге асырып жатқан жұмыстары тмімді ме, әлде тиімсіз бе екенін анықтай аламыз. Егер тиімсіз болса, оған қандай іс шараларды жүзеге асыруға болатындығын анықтауымыз қажет. Яғни, кәсіпорын қызметінің тиімсіз болуына әсер еткен факторларды жою.

Кестені қарастыратын болсақ 2 жыл бойынша мәліметтер арасында біршама айырмашылықтардың бар екендігін байқаймыз. Енді сол өзгерістердің себебін анықтап талдап шыуға тырысайық.

1-ші көрсеткіш - өткізілген өнімнен түскен табыс деп аталады . Ол 2003 жылы 95 094, 00 мың теңгені құраса, 2004 жылы 86 925, 00 мың теңгеге дейін кеміген, оның себебі 2004 жылы тауар шығару келісімі азайып және ауылшаруашылығына көрсетілетін көмектердің болмауы әсер етті.

2-ші көрсеткіш өткізілген өнімнің өзіндік құны . 2003 жылы 95 097, 00 мың теңгені құраса, 2004 бұл көрсеткіш 83 925, 00 мың теңгеге дейін өсіп отыр.

3-ші көрсеткіш - бұл жалпы табыс. Ол 2004 жылы негізгі емес қызметтен түскен табыс 6909, 00 мың теңгеге өскен. Және де осы табыс арқылы өз шығындарын жауып отыр.

4-ші көрсеткіш - кезең шығындарына тоқталатын болсақ, 2003 жылы 8085 мың теңгені құраса, 2004 жылы 24 264, 00 мың теңгеге дейін артқан. Өйткені, өнімді өндіру процессінің артуына байланысты әкімшілік шығындардың артуы болып табылады.

5-ші көрсеткіш - негізгі қызметтен түскен табыс. Бұл көрсеткіш 2003 жылы 8 088, 00 мың теңгеге шығынға ұшыраған, өйткені осы жылы жоспардан тыс өнімді өндіруге байланысты және әкімшілік шығындар артып кеткен. Ал 2004 жылы 21 264, 00 мың теңге шығын алдық. Өткен жылғы қателер қайталанып, көптеген іс-шаралар атқарылмай қалған.

8-ші көрсеткіш - негізгі емес қызметтен түскен табыс. 2003 жылға қарағанда, 2004 жылы пайда табу мақсатымен және істерінің ары қарай дұрыс дамуын қамтамасыз ету үшін, негізгі емес қызметтен түскен табысын көбейте бастады. Яғни, 2004 жылы бұл көрсеткіш 6 909, 0 мың теңге артқан .

Жалпы ауылшаруашылығы саласы бойынша кәсіпорындарды табыс салығынан босатқан. Сондықтан да мұнда 2003 жылы қорытындыласақ 7 137, 00 мың теңгені, ал 2004 жылы таза табысымыз 870, 00 мың теңгеге азайған. Бұл фирманы шығынмен жұмыс істейтін фирмаларға жатқызамыз. Яғни негізгі қызметі рентаблді емес.

9-ші көрсеткіш - өнімнің 1теңгесіне кеткен шығын көлемі . 2003 жылымен салыстырғанда шығын 2004 жылы 0, 16 теңгегеге артқан. Яғни 114, 2 пайызды құрап отыр.

10-ші көрсеткіш- өнімнің рентабльділігі. 2003 жылы шығынға ұшырауына байланысты бұл көрсеткіш төмен дәреже көрсетуде, ал 2004 жылы 6, 5 пайызға кеміген.

11-ші көрсеткіш- сату рентабльділігі. 2003 жылы бұл көрсеткіш жоғарырақ болып, 2004 жылы өте төмендеп кеткен. .

12-ші көрсеткіш- өндіріс рентабльділігі. Бұл көрсеткіш 2003 жылымен салыстырғанда, 2004 жылы төмен көрсеткіш көрсеткен.

13-ші көрсеткіш - жұмыскерлердің тізімдік саны. Базалық 2003 жыл жұмыскерлердің саны 45 адам болды, ал 2004 жылы 5 адамға өсіп, барлығы 50 адамды құрады.

14-ші көрсеткіш-жұмысшылар саны 2003 жылы 34 адамды құраса, 2004 жылы бар болғаны 4 адамға өскен.

15-ші көрсеткіш- бір жұмыскердің еңбек өнімділігі. Бұл көрсеткіш 2003 жылы 1706, 5 мың теңгені, 2004 жылы 3236, 4 мың теңгені құраған. Алдағы жылмен салыстырғанда 1, 9 есеге өсіп, яғни 1529, 9 мың теңгеге артқан.

16-ші көрсеткіш- бір жұмысшының еңбек өнімділігі. 2003 жылы 2258, 55 мың теңгеніні құрап, 2004 жылы 4258, 3711 мың теңгеге дейін артқан. Яғни айырмашылық 2000 мың теңгені құрап отыр.

17-ші көрсеткіш- жұмыскерлердің еңбек ақы қоры. Еңбекақы қоры 2003 жылы 18569, 2 мың теңге болса, 2004 жылы 27175, 8 мың теңгені құрады. Бұл ауытқудың басты себебі жұмыскерлердің санының өсуімен және өнімділікті арттыру мақсатында кәсіпорынның жұмыскерлерді ынталандыру мақсатындағы саясатына байланысты болып келеді.

18-ші көрсеткіш - жұмысшылардың ЕАҚ-ы. 2003 жылмен салыстырғанда 2004 жылы бұл көрсеткіш 5 859, 3 мың теңгеге артқан. Яғни 1, 5 есеге өсіп отыр. Ынталандыру шаралары нәтижесінде белгілі бір дәрежеде жұмысшылардың өнімділігі артуда.

19-ші көрсеткіш - бір жұмыскердің орташа айлық еңбекақысы. 2003 жылы бұл көрсеткіш 34387, 407 теңгені құраса, 2004 жылы 10 905, 6 теңгеге жоғарылап, 45293 теңгеге дейін жетті.

20-ші көрсеткіш - бір жұмысшының орташа айлық еңбекақысы. 2003 жылы 30265, 975 теңгені құрап, 2004 жылы 39929, 355 теңгеге дейін өскен. Ауытқу 9 663, 4 теңгені құрайды. Бұған кәсіпорындағы ынталандыру шаралары көп әсерін тигізеді, яғни жұмысты жақсы істеген жұмысшыға жалақы деңгейін бір шама өсіріп отырды. Өнімнің сапасы жұмысшыларға тікелей байланысты. Сондықтан да жұмысшыларға қолайлы жағдай туғызу қажет.

21-ші көрсеткіш - амортизация мөлшері. 2003 жылы бұл көрсеткішті 4, 8 пайыз көлемінде, 2004 жылы 6, 9 пайызды белгілеген.

22-ші көрсеткіш - негізгі құралдардың орташа жылдық құны. Бұл көрсеткіштің сапасы 2003 жылы 4742, 2 мың теңгені құраса, ал 2004 жылы 5713, 2 мың теңгеге дейін жетіп отыр. Яғни 971 мың теңгеге артқан. Көрсеткіш сапасы ауытқуының басты себебі есепті жылы негізгі қорларды тиімді игеруіне байланысты болды

23-ші көрсеткіш - айналым құралдардың орташа жылдық құны. 2003 жылы 24744, 9 мың теңгені құрап, 2004 жылы 29700, 7 мың теңгеге дейін артқан. Ауытқу 4955, 8мың теңгені құрап, 120 пайызға өсіп отыр.