Академиялық жазу түсінігі
Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университеті
Физика-математика факультеті
Математика кафедрасы
РЕФЕРАТ
Тақырыбы:Академиялық жазудың рөлі мен маңызы
Орындаған: Асылбекқызы Сезім 3МФПКО
Тексерген:Сейлова Роза
Ақтөбе,2022
Жоспар
І .Кіріспе
Академиялық жазу түсінігі
ІІ Негізгі бөлім
2.1.Академиялық жазудың түрлері
2.2.Академиялық жазудың құрылымы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Академиялық жазу - зерттеушілік құзыреттілікті қалыптастырудың негізгі құралы.Академиялық жазудың көмегімен соңғы бірнеше онжылдықта әртүрлі елдер арасында ғылыми және білім беруге байланысы бүкіл әлемдегі ең білікті ғылыми басылымдардың жетекшілікке, басшылыққа алады, сондықтан оларды принциптерін кез-келген ғылымда мансап сатысына көтерілуді жеңілдету үшін әркім игеруі керек. Академиялық мәтінді жазу барысы - белгілі бір тақырыпты түсіндіруге, бағытталған күрделі құрылымда жазылады. Әдетте, академиялық бағытта жазылған мәтіннің негізгі ерекшеліктері болады. Олар: күрделі, формалды, нақты объективті, шекетулі және жауапкершілікті болып қарастырылады. Бірақ мәтіннің жазылуының басты талабы - анық және түсінікті тілмен жазылуы қажет екені белгілі
Күрделі жазба мәтіні - жазба тілі мен ауызекі тілге қарағанда біршама күрделі болып келеді. Жазба тілінде күрделі сөйлемдер мен сөз тіркестері және лексикалық мағынасы терең сөздер кеңінен қолданылады. Формалды жазба мәтін - академиялық жазылым барысында әртүрлі қысқарған сөздер мен диалект, жаргон және т.б. сияқты ауызекі сөйлеу барысында кездесетін сөздерді қолдануға болмайды. Нақты жазба мәтін - академиялық жазылымда ақпаратты қолдану барысында нақты мәлімет беруге тырысу керек. Мысалы, көптеген адамдар дегеннің орнына 30 мың адам деп нақты көрстеу керек. Объективті жазба мәтін - академиялық бағытта жазылатын жұмыс субъективтіні ұстанбауы тиіс. Яғни, бір жақты немесе қандай да бір ұстанымды насихаттауға бағытталмауы тиіс. Жұмыстың мақсаты тек ғылыми негіздерге ғана сүйену арқылы тұжырым жасау болып табылады. Сонымен қатар, академиялық мәтінді оқу барысында автордың не жасағаны емес, жұмыс бойынша не жасалғаны қызықтырады. Сол себепті, менің ойымша немесе мен сенемін деген сөздер мен сөз тіркестері қолданылмағаны абзал. Мысал келтіретін болсақ, Менің ойымша, бұл жақсы жазылған еңбек деп көрсеткен дұрыс емес. Оның орнына Жақсы жазылған зерттеу жұмысы деген орынды болады [1]. Академиялық жазылымның кеңінен қарастыратын болсақ, академиялық жазу мен сөйлеу мәдениеті арасындағы шекараны грек түбірі мета (жоғары) айқын көрсетеді: академиялық жазудың басты бағыты-металингвистикалық (немесе мета тілдік) дағдылар болып табылады. Сіз қай тілде идея жасағанда және олардың дәйектілігін ұйымдастырған кезде, ең сенімді дәлелдерді таңдаған кезде және оларға тиісті нақты қолдау көрсеткен кезде ойлайсыз. Академиялық хаттың назарында нақты сөздер мен сөйлемдер болса да мүдделері басқаша болады. Сонымен, бізді сондай-ақ, екіншіден немесе нәтижесінде сөздерінің қалай жазылатыны немесе қолданылатыны емес, осы сөздердің қайсысы осы мәтіндегі немесе абзацтағы идеяларды дәл және қисынды түрде байланыстырады; бізді қызықтыратын болады қатысымдық айналымға дейін немесе одан кейін бос емес, бірақ осы айналымды қолдану қисыны, яғни оны қайда орналастырған дұрыс. Барлығы сөздердің тіркесіміне емес, сөзбен жазылған ақпаратқа байланысты болады.
2.1.Академиялық жазудың түрлері
Халықаралық қарым-қатынас тілі шекарасыз және шектеусіз, аудармашыларсыз және репортерлерсіз сөйлесу үшін бар, сондықтан оқулықтарды ағылшын тіліндегі әртүрлі елдердің өкілдері жазады. Дегенмен, ғылыми-әдістемелік базаны дамытудағы, академиялық жазу бағдарламалары мен оның жүйесін ұйымдастырудағы басты рөл ағылшын тілді елдердің ғалымдарына тиесілі [2]. Академиялық жазылым дегеніміз - зерттеушінің ғылыми мәтіндерді оқуына, түсінуіне және жазуына мүмкіндік беретін тілдік құзіреттілігі. Академиялық жазылым - бұл әлемдік білім беру салаларында және ғылыми ортада кең таралған ақпараттық үдерістерді, академиялық қарымқатынастарды, халықаралық тәжірибе алмасуларды жаңаша дамыту бағытталған құзыреттердің дәстүрлі түрі. Академиялық жазылым термині әлемдік білім беру жүйесінде, әсіресе, академиялық қызметке дайындық дәрежесін, яғни университетте немесе колледжде оқуға, ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысуға, сондай-ақ ақпараттық дереккөздермен байланысты кез келген кәсіби қызметпен шұғылдануға және қандай да бір құжаттарды жазуға қажетті дайындығын анықтау үшін кең қолданылады. Осыған байланысты академиялық сауаттылық деңгейі абитуриенттің университетке дайындығын, сонымен бірге маманның басшы болуға әзірлігін айқындауға меже болып табылады. Аналитикалық сөйлеу шығармаларының жазбаша формасы. Шағын және үлкен формадағы сөйлеу шығармаларынын ерекшеліктері: құрылымы, мазмұны. Тілдік тәсілдерді қолдану болып табылады[3].
Академиялық жазылым - эссе, курстық жұмыс, диплом жұмысы, магистрлік және докторлық диссертациялар, ғылыми мақалалар мен монографиялар сияқты ғылыми мәтін жазудың әдіснамасы. Академиялық жазылым - жеке ойлары мен идеяларын білдірудің және оны негіздей білудің әрі оларды мақсатты аудиторияға жеткізе білу дағдысы. Академиялық жазылым - бұл ғылыми мәтіндер жазу, олардың жазу тілі мен стилін таңдап, қолдана білу дағдысы.
Ең алдымен зерттеу нәтижесін ұсынудың тағайындалымымен таныстыру қажет, яғни берліген зерттеу не үшін орындалғанына түсінік беріледі. Екі форманың бірін жиі қолданады: сигналдық - кез келген алдын ала танысудың қысқартылған формасы немесе анықтамалық - белгілі бір білім саласындағы қысқаша жүйеленген мәліметтерді қарастырады. Кез келген ғылыми зерттеуде тақырыптың негіздемесі, мақсат міндеттерінің тұжырымдамасы, тақырып бойынша әдебиетке шолу, мәтіннің сарптамасы, қорытындылар болуы керек. Зерттеу нәтижелерін ұсынуға қойылатын белгілі бір талаптар болады, онда зерттеу жұмысы туралы есептің келесіндей құрылымдық элементтері тағайындалған: Нәтижелерді ұсыну кезінде түйін сөздер бөлініп көрсетіледі, яғни бұл - бүкіл ғылыми баяндама немесе оның бөлігінің мазмұнын толығымен сипаттайтын сөздер мен сөз тіркестері. Кіріспе бөлімде алдына қойған мақсаттар мен міндеттер анықталады, берілген тақырыпқа мінездеме жасалады. Ең бастысы - берілген зерттеу не үшін жүргізіліп жатқандығы, практикалық маңызы және қолдану аясы. Негізгі бөлімінде әдістеме, техника, технология, логикалық заңдар мен ережелерді қолдану арқылы жүргізілген зерттеу операциялары көрініс табатын зерттеу жұмысы үдерісінің сипаттамасы беріледі.
Ғылыми зерттеулерде эмпирикалық және теориялық әдістер қолданылады:
- эмпирикалық әдіс - бақылаулар мен эксперименттер, сонымен қатар топтастыру, эксперименттің жіктелуі мен бақылаудың сипаттамасы;
- теориялық әдіс - ғылыми гипотезалар мен теорияларды құрастыру және дамыту, заңдарды тұжырымдау, ондағы логикалық салдарларды айқындау, әртүрлі гипотезалар мен теорияларды сәйкестендіру.
Зерттеу нәтижелерін ұсынуда қолданылатын ақпарат нұсқалары:
- вербалды форма, сөз - ақпаратты жеткізудің негізгі тәсілі;
- графикалық:
- символдық;
- заттық шолу;
Вербалдық форма - нәтижелердің хабарлама түріндегі сипаты, ең алдымен, арнайы ережелер бойынша құралған мәтін. Жалпы мәтіндердің екі түрі болады: қарапайым және ғылыми. Нәтижереді ұсынудың академиялық формалары ғылыми тілде жеткізіледі. Ғылыми мәтінге қойылатын негізгі талаптар: бірізділік, сипаттаудағы логика, мәтінде қажетсіз ақпараттың болмауы. Метафоралар мен мысалдарды қолдануға болады. Графикалық форма. Кеңістіктің шолу сипаттамасы - бұл ғылыми ақпаратты жеткізудің дәстүрлі тәсілі. Графикалық формада диаграмма, гистограмма, түрлі графиктер қолданады.
Диаграммалар - баған сынды фигуралар көмегімен шамаларды кескіндеудің графикалық тәсілі:
- секторлық - сандар, әдетте, пайыз есебімен анықталып, % белгісімен белгіленіп,шеңбер түрінде берілетін диаграмма
- гистограмма
- бағандық диаграмма.
- график - мәліметтер горизонталь бағытта, қалған мәндер вертикаль бағытта белгіленеді. Академиялық жазылымның мазмұндау стилі, академиялық лексиканы пайдалану, берілген тақырыпқа немесе мәселеге бағытталу сияқты өзіне тән сипаты бар екендігі белгілі. Академиялық тілдің басты ерекшелігі оның лексикалық қорының мол болуында. Мәтінді сауатты құрастыра алмау қазақ бөлімінде оқитын барлық студентке тән сипат болып келеді, осыған байланысты оқытушының алдында студентте кемшін түсіп жатқан дағдыны қалыптастырып, олардың академиялық контексте қолдана алуына көмектесу міндеті болуы керек.
Академиялық жазылымды терең меңгеруге қажетті негізгі дағдылар мыналар:
1) зерттеу жүргізу дағдылары - студенттің ізденуге қабілеттілігі, белгілі ғылыми дереккөздерді тауып оқи білуі;
2) конспектілеу дағдылары - тұтас мәтінді көшіре салмай, басты ақпаратты бөліп алып көшіре білуі;
3) өз-өзіне бақылау жасау - мақала жазуға және оны редакциялауға қажетті уақытты тиімді бөле білу қабілеті;
4) болашақ мәтінінің жоспарын құрып, алғашқы нұсқасын жазу;
5) аяқталған мәтінге редакторлық түзетулер жасай алу [4].
Бұл академиялық (яғни кәсіби немесе ғылыми) мәтінге келгенде, коммуниканттар бір-бірін көріп қана қоймай, жиі білмейтін кезде есте сақтау өте маңызды. Көшбасшының жалпы мәдениеті және оның әртүрлі әлеуметтік, мәдени және жас топтарының өкілдерімен ортақ тіл таба білуі оның керемет
Презентация дайындауға немесе мектептің ақпараттық есебі немесе жобаға қатысудың негіздемесі сияқты күрделі мәтіндік құжат жазуға болатындығын білдірмейді [5].
Кәсіби тәжірибе, терминологияны білу және жалпы тіл (лексикаорфографиялық) сауаттылығы да табысқа жетудің кілті емес.Ақпаратты талдау және жүйелеу, ұсыну және негіздеу мүмкіндігі баржәне бәрін нақты құрылымдалған, логикалық реттелген мәтін түрінде ұсыну, онда әр сөз, әр кесте және әр тізім нақты мақсатқа ие, халықаралық білім беру қоғамдастығы сауаттылық ретінде анықтайтын сауаттылықтың ерекше түрі болып табылады.
Бұл жазбаша ғылыми сөйлеу мәдениетін қалыптастыруды бакалаврларды оқыту кезінде бастау керек, оларда шет тіліндегі академиялық жазудың негізгі құзыреттерін қалыптастыру керек, оларды жаңарту орта мектепте сұранысқа ие (эссе жазуға үйрету) және студенттерді шет тілі бойынша емтиханның жазбаша бөлігіне дайындау кезінде қажет [4].
Академиялық стиль диссертациялар, монографиялар, ғылыми мақалалар мен баяндамалар жазу үшін қолданылады. Бұл оқытушылардың, зерттеушілердің, қарым-қатынас стилі ретінде қалыптасады. Академиялық жазу қысқа, бірақ жеткілікті сенімді ғылыми мәтін арқылы өз ойыңды білдіру және дәлелдеу. Бұл университеттегі табысты білім берудің маңызды аспектілерінің бірі және ғылыми-зерттеу қызметі болып қарастырылады. Академиялық бағытта жазылатын мәтіннің бірнеше ерекшеліктерін қарастырып өттік.
Біліктердің күрделі және көп қырлы жиынтығы болып табылатын академиялық жазу бүгінде бүкіл әлемде академиялық ортада сәтті жұмыс істеу үшін қажет барлық басқа дағдыларға қатысты танылады. Бұл дағдыларға тек лингвистикалық, яғни тілдік, синтаксистік және стилистикалық құзыреттер ғана емес, сонымен қатар логика, талдау, аргументация, сыни ойлау, объективтілік және басқа адамдардың идеялары мен тек стамаларына құрмет сияқты мета лингвистикалық құзыреттер кіреді, олар біздің студенттер мен жас әншілерге жиі жетіспейді.
Академиялық жазу (Academic Writing) пәні Батыс университеттерінде бұрыннан бар және оның мақсаты академиялық сауаттылықтың (academic literacy) негізін құрайтын академиялық дағдыларды (academic skills) қалыптастыру болып табылады. Мұндағы академиялық сын есімі оқу мен білімге байланысты барлық нәрсені білдіреді.
Мысалы, академиялық жыл, Академиялық сәттілік, академиялық жетістіктер, академиялық шеберлік тәжірибесі және т.б. орыс ғылыми әдебиеттерінде академиялық жазу ұғымын дәл жеткізетін мәтіндік қызмет термині пайда болды. Академиялық жазуда макроқұрылымға оның логикалық ұйымдастырылуы мен құрылымы, яғни вербальды емес операциялар, ал микроқұрылымға ауызша мәтін сәйкес келеді. Осы тұрғыда академиялық жазу курсы өз идеяларын қалыптастыруға, оларды логикалық түрде ұйымдастыруға, мәтінді құрылымдауға, әр гипотезаны негіздеуге... және мәтінді дәйекті, анық және мақсатты түрде құруға үйрету керек.
И. Б. Короткина академиялық жазуды оқыту процесін ұйымдастыруға басшылық ретінде қарастыруға болатын қорытынды жасайды - академиялық жазуда мәтін абзацтардан тұрады, оларға бөлінбейді, ... абзац мәтіннің негізгі элементі болып табылады және оны жазуды үйрену керек. Сонымен қатар, академиялық жазу тек академиялық сауаттылықтың басқа жүйесінде дамитындықтан, жазуды оқытуды академиялық оқуды және академиялық сөйлеуді, презентация өнері мен пікірталасты оқытуды үйлестіретін жиынтық тәсіл қажет.
Б. Короткин ол академиялық жазу курсын меңгеру нәтижесінде студенттер тұтас жүйе ретінде ғылыми (академиялық) мәтінді сызықты емес құрудың негізгі принциптерін білуі керек деп анықтады;
- ғылыми мәтін мен публицистикалық және көркемдік арасындағы түбегейлі айырмашылықтар;
- ғылыми мәтінге қойылатын халықаралық нормалар мен талаптар;
мәтінді логикалық ретке келтіріп, оның элементтерін ұйымдастыра білу;
- мәтінмен жұмыс жасауда академиялық жазудың әртүрлі модельдері мен технологияларын пайдалану;
- оқырманмен қарым-қатынас жасау, біреудің көзқарасын түсіну және құрметтеу;
- өз гипотезасын ұсыну және негіздеу, тезисті тұжырымдау және гипотезадан қорытындыға мәтін құру;
- әртүрлі көздерден информацияны сыни бағалау, іріктеу, жинақтау және пайдалану;
- плагиаттың әртүрлі түрлерінен аулақ бола отырып, логика мен фактілер негізінде дәлелдеменің өзіндік желісін бейтарап, объективті және негізді жүргізу;
- логикалық тәртіптің әр түрлі түрлерін және дәлелдеу әдістерін қолдану;
- синтаксистік үйлесімді және логикалық байланысқан мәтін жазу;
- өз ойын анық және нақты тілмен жеткізу;
- өз идеяларын генерациялау технологиялары арқылы;
- модельдер негізінде мәтін құру дағдылары;
- парафраз және дәйексөз дағдылары;
- үйлесімді және логикалық реттелген текстарды құру дағдылары;
- академиялық мәтінді өз және басқа мәтінге қолдануда бағалау критерийлерін қолдану дағдылары;
- күрделі синтаксистік және логикалық қателерді түзету дағдылары.
Академиялық жазудың жанрлық әртүрлілігіне келетін болсақ, мәселені келесідей шешуге болады. Өздеріңіз білетіндей, жанрлық тұрғыдан алғанда, ғылыми сөйлеу әр түрлі сөйлеу қабілеттерінің бірі болып табылады. М. П. Брандес сөйлеу жанрларын сөздің салыстырмалы тұрақты, тақырыптық, композициялық және стилистикалық түрлері деп анықтайды [1]. Дәстүрлі түрде бастапқы академиялық жанрлар мен қайталама жанрлар ерекшеленеді.
Бастапқы жанрлар ғылыми мақаламен, академиялық рецензиямен, монографиямен, диссертациямен, қайталама - аннотациямен, тезистермен, авторефератпен, мамандандырылған энциклопедиялық мақаламен, ғылыми пікірталаспен, ғылыми жобаның сипаттамасымен ұсынылған. Аталған жанрлар мазмұны, ком позициялық сипаттамалары, тілдік ерекшеліктері бойынша ерекшеленеді және ішкі функционалдық-сөйлеу ерекшеліктеріне ие. Алайда, осындай жанрлық әртүрлілікке қарамастан, ғылыми ойлардың нақты және біржақты дамуы олардың басты ерекшелігі болып табылады.
Қолданбалы лингвистика саласындағы танымал зерттеуші Уни верситета Вайкато, Гамильтон, Жаңа Зеландия и. Брюс бұл процесс үш кезеңнен өтеді және сәтті академиялық немесе кәсіби мансаптың негізін қалауға мүмкіндік береді деп санайды [5].
Бірінші кезеңде білім алушы үміттенетін пән дискурсын қайта құру және деконструкциялау мақсатында негізгі компа-нцияларды қалыптастыру жүзеге асырылады. Екінші кезеңде авторлық стильдің дамуы және сол дискурсивті қоғамдастықта авторлық сәйкестіліктің қалыптасуы жүреді, оның құрамына оқушы наме кіреді.
Үшінші кезеңде жаңа идеяларды енгізуге, қиындықтар туғызуға, белгілі бір академиялық қоғамдастықтың дискурсын талқылауға және қайта құруға мүмкіндік беретін сыни құзіреттілікке ие болады. Академиялық жазу пәні басқа университеттік пәндерден ерекшеленетіні анық, олардың міндеті ең алдымен білім жүйесін беруде. Мұндай пәнге бағытталған пәндерден айырмашылығы, академиялық жазу пәні іс-әрекетке бағытталған, өйткені ол құзыреттілікті қалыптастыруға бағытталған.
Академиялық мәтінді құру принциптері ұлттық тілден тыс, бұл акаде мәтінді кез-келген тілде сауатты құру құзіреттілігін экстраполяциялауды жеңілдетеді және үш негізгі аспектіні қамтиды: фокус, ұйымдастыру және механика. Фокус-бұл тезистен негізгі қорытындыға дәлелдерді тікелей ұстану, онда мәтінге бөгде ақпаратты қосуға немесе ойлау сызығынан ауытқуға жол берілмейді. Бұған зерттеу мәселесінің тұжырымы кіреді, ол кейіннен жұмыс тезисі ретінде тұжырымдалып, авторды қорытынды мен негізгі қорытындыға әкеледі. Мәтінді ұйымдастыру бүкіл мәтінді де, оның элементтерін де оқырман білетін қабылданған құрылымға негізделген ұйымдастыруды қамтиды.
2.2.Академиялық жазудың құрылымы
Академиялық жазу - бұл ғылыми немесе академиялық аудиторияға арналған ресми және бейтарап жазу стилі, ал академиялық емес жазу - көпшілікке бағытталған бейресми және көбінесе субъективті жазу стилі. Академиялық жазу мен академиялық емес жазу арасындағы айырмашылық олардың аудиториясы, мақсаты, тілі, форматы және тондары сияқты әртүрлі факторларға байланысты. Академиялық жазу академияға бағытталған, ал академиялық емес жазу көпшілікке бағытталған. Сонымен қатар, академиялық жазудың негізгі мақсаты - оқырмандарды объективті емес және нақты дәлелдермен ақпараттандыру. Алайда академиялық жазудың мақсаты аудиторияны хабардар ету, көңіл көтеру немесе сендіру болуы мүмкін. Бұл академиялық жазу мен академиялық емес жазу арасындағы үлкен айырмашылық.
Академиялық жазу мен академиялық емес жазудың тағы бір айырмашылығы - олардың стилі. Академиялық жазу жеке және импрессионистік, эмоционалды немесе субъективті емес, ал академиялық емес жазба формальды және жеке тұлға болып табылады. Біз мұны академиялық жазу мен академиялық емес жазудың негізгі айырмашылығы деп қарастыруға болады. Оның үстіне, біреуі ресми тілде сөйлейді және сөйлесуден аулақ болады, ал соңғысы бейресми және кездейсоқ тілді қолданады. Дәлелдемелер мен дереккөздер академиялық жазу мен академиялық емес жазбалар арасындағы үлкен айырмашылық болып табылады. Академиялық жазу дәйексөздер мен сілтемелерден тұрады, ал академиялық емес жазбаларда әдетте сілтемелер мен сілтемелер жоқ. Академиялық жазудың кейбір мысалдарына ғылыми-зерттеу жұмыстары, диссертациялар, ғылыми мақалалар, газет-журнал мақалалары, естеліктер, хаттар, цифрлық ақпарат құралдары және басқалары жатады.
Академиялық форма -- ғылыми зерттеуді ұсыну түрі немесе типі. Академиялық сөзінің мағынасы - ғылымда, өнерде қалыптасқан дәстүрлерді ұстану. Зерттеу нәтижелерін ұсынудың академиялық формалары әртүрлі болады (мысалы, есеп, мақала, баяндама т.б).
Ең алдымен зерттеу нәтижесін ұсынудың тағайындалымымен таныстыру қажет, яғни берліген зерттеу не үшін орындалғанына түсінік беріледі. Екі форманың бірін жиі қолданады:сигналдық - кез келген алдын ала танысудың қысқартылған формасы немесе анықтамалық - белгілі бір білім саласындағы қысқаша жүйеленген мәліметтер.
Кез келген ғылыми зерттеуде тақырыптың негіздемесі, мақсат міндеттерінің тұжырымдамасы, тақырып бойынша әдебиетке шолу, мәтіннің сарптамасы, қорытындылар болуы керек. Зерттеу нәтижелерін ұсынуға қойылатын белгілі бір талаптар болады, онда зерттеу жұмысы туралы есептің келесіндей құрылымдық элементтері тағайындалған:
- негізгі бет
- аннотация
- түйін сөздер
- кіріспе бөлім
- негізгі бөлім
- қорытынды бөлім
- пайдаланған әдебиеттер тізімі.
Нәтижелерді ұсыну кезінде түйін сөздер бөлініп көрсетіледі, яғни бұл - бүкіл ғылыми баяндама немесе оның бөлігінің мазмұнын толығымен сипаттайтын сөздер мен сөз тіркестері. Кіріспе бөлімде алдына қойған мақсаттар мен міндеттер анықталады, берілген тақырыпқа мінездеме жасалады. Ең бастысы - берілген зерттеу не үшін жүргізіліп жатқандығы, практикалық маңызы және қолдану аясы. Негізгі бөлімінде әдістеме, техника, технология, логикалық заңдар мен ережелерді қолдану арқылы жүргізілген зерттеу операциялары көрініс табатын зерттеу жұмысы үдерісінің сипаттамасы беріледі.
Ғылыми зерттеулерде эмпирикалық және теориялық әдістер қолданылады:
- эмпирикалық әдіс - бақылаулар мен эксперименттер, сонымен қатар топтастыру, эксперименттің жіктелуі мен бақылаудың сипаттамасы;
- теориялық әдіс - ғылыми гипотезалар мен теорияларды құрастыру және дамыту, заңдарды тұжырымдау, ондағы логикалық салдарларды айқындау, әртүрлі гипотезалар мен теорияларды сәйкестендіру.
Зерттеу нәтижелерін ұсынуда қолданылатын ақпарат нұсқалары:
- вербалды форма, сөз - ақпаратты жеткізудің негізгі тәсілі;
- графикалық:
- символдық;
- заттық шолу;
Вербалдық форма - нәтижелердің хабарлама түріндегі сипаты, ең алдымен, арнайы ережелер бойынша құралған мәтін. Жалпы мәтіндердің екі түрі болады: қарапайым және ғылыми. Нәтижереді ұсынудың академиялық формалары ғылыми тілде жеткізіледі. Ғылыми мәтінге қойылатын негізгі талаптар: бірізділік, сипаттаудағы логика, мәтінде қажетсіз ақпараттың болмауы. Метафоралар мен мысалдарды қолдануға болады.
Графикалық форма.Кеңістіктің шолу сипаттамасы - бұл ғылыми ақпаратты жеткізудің дәстүрлі тәсілі. Графикалық формада диаграмма, гистограмма, түрлі графиктер қолданады. Диаграммалар - баған сынды фигуралар көмегімен шамаларды кескіндеудің графикалық тәсілі: - секторлық - сандар, әдетте, пайыз есебімен анықталып, % белгісімен белгіленіп,шеңбер түрінде берілетін диаграмма - гистограмма - бағандық диаграмма. - график - мәліметтер горизонталь бағытта, қалған мәндер вертикаль бағытта белгіленеді.
Қорытынды бөлімде жүргізілген зерттеу жұмысының ғылыми және практикалық нәтижелерін қамтитын барлық жаңа әрі маңызды қорытындылар жасалады. Кез келген зерттеу жұмысынла пайдаланған әдебиеттер тізімі мен дереккөздерге сілтемелер беріледі.
Ұйымның негізгі элементі-параграф, оның құрылысы көбінесе академиялық жазуды үйренуді бастайды. Абзацтың құрылымы бүкіл мәтінмен бірдей логикаға сәйкес келеді: басында абзац тақырыбы мен тақырыпты абзац өлшеміне дейін тарылтатын бақылау ойы бар бас сөйлем бар. Ұйым кіріспе мен қорытынды, мәтіннің негізгі элементтерін құруды қарастырады. Кіріспе интригадан логикалық тапсырыс негізінде құрылады, оқырманды проблемаға тартады, оны қою және осы тақырыптағы білімнің жетіспеушілігін көрсету арқылы авторды мәтін жазуға, тезисті тұжырымдауға және мәтін дамитын аспектілерді тізімдеуге (шолуға) итермеледі.
Бұл зерттеуді мәтіннің көлеміне дейін тарылтады және оқырманға презентация тәртібі мен күтілетін қорытынды туралы түсінік береді. Механика мәтіннің синтаксисі мен грамматикасын білдіреді. Мәтіндегі сөйлемнің құрылымы ойлау логикасымен тығыз байланысты. Екінші және негізгі ақпараттың орналасуы маңызды, белгілі және жаңа; сөйлемнің басында бас әріптерді қолдану да маңызды рөл атқарады. Қазіргі уақытта университеттер жаһандық ғылыми коммуникация принциптерін дамытуда шешуші рөл атқарады, олардың қалыптасуына олардың білім беру қызметінде жетекші орын беріледі. Мұндай дағдылардың жиынтығы ретінде академиялық жазу танылады.
Жоғары оқу орындарында академиялық жазылым пәнін оқыту ғылыми ойлауды дамытуға және ғылым жүйесінде, соның ішінде тарихи, зерттеу дағдыларын игеруге ықпал етеді:
1) әлеуметтік құбылыстар, ... жалғасы
Физика-математика факультеті
Математика кафедрасы
РЕФЕРАТ
Тақырыбы:Академиялық жазудың рөлі мен маңызы
Орындаған: Асылбекқызы Сезім 3МФПКО
Тексерген:Сейлова Роза
Ақтөбе,2022
Жоспар
І .Кіріспе
Академиялық жазу түсінігі
ІІ Негізгі бөлім
2.1.Академиялық жазудың түрлері
2.2.Академиялық жазудың құрылымы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Академиялық жазу - зерттеушілік құзыреттілікті қалыптастырудың негізгі құралы.Академиялық жазудың көмегімен соңғы бірнеше онжылдықта әртүрлі елдер арасында ғылыми және білім беруге байланысы бүкіл әлемдегі ең білікті ғылыми басылымдардың жетекшілікке, басшылыққа алады, сондықтан оларды принциптерін кез-келген ғылымда мансап сатысына көтерілуді жеңілдету үшін әркім игеруі керек. Академиялық мәтінді жазу барысы - белгілі бір тақырыпты түсіндіруге, бағытталған күрделі құрылымда жазылады. Әдетте, академиялық бағытта жазылған мәтіннің негізгі ерекшеліктері болады. Олар: күрделі, формалды, нақты объективті, шекетулі және жауапкершілікті болып қарастырылады. Бірақ мәтіннің жазылуының басты талабы - анық және түсінікті тілмен жазылуы қажет екені белгілі
Күрделі жазба мәтіні - жазба тілі мен ауызекі тілге қарағанда біршама күрделі болып келеді. Жазба тілінде күрделі сөйлемдер мен сөз тіркестері және лексикалық мағынасы терең сөздер кеңінен қолданылады. Формалды жазба мәтін - академиялық жазылым барысында әртүрлі қысқарған сөздер мен диалект, жаргон және т.б. сияқты ауызекі сөйлеу барысында кездесетін сөздерді қолдануға болмайды. Нақты жазба мәтін - академиялық жазылымда ақпаратты қолдану барысында нақты мәлімет беруге тырысу керек. Мысалы, көптеген адамдар дегеннің орнына 30 мың адам деп нақты көрстеу керек. Объективті жазба мәтін - академиялық бағытта жазылатын жұмыс субъективтіні ұстанбауы тиіс. Яғни, бір жақты немесе қандай да бір ұстанымды насихаттауға бағытталмауы тиіс. Жұмыстың мақсаты тек ғылыми негіздерге ғана сүйену арқылы тұжырым жасау болып табылады. Сонымен қатар, академиялық мәтінді оқу барысында автордың не жасағаны емес, жұмыс бойынша не жасалғаны қызықтырады. Сол себепті, менің ойымша немесе мен сенемін деген сөздер мен сөз тіркестері қолданылмағаны абзал. Мысал келтіретін болсақ, Менің ойымша, бұл жақсы жазылған еңбек деп көрсеткен дұрыс емес. Оның орнына Жақсы жазылған зерттеу жұмысы деген орынды болады [1]. Академиялық жазылымның кеңінен қарастыратын болсақ, академиялық жазу мен сөйлеу мәдениеті арасындағы шекараны грек түбірі мета (жоғары) айқын көрсетеді: академиялық жазудың басты бағыты-металингвистикалық (немесе мета тілдік) дағдылар болып табылады. Сіз қай тілде идея жасағанда және олардың дәйектілігін ұйымдастырған кезде, ең сенімді дәлелдерді таңдаған кезде және оларға тиісті нақты қолдау көрсеткен кезде ойлайсыз. Академиялық хаттың назарында нақты сөздер мен сөйлемдер болса да мүдделері басқаша болады. Сонымен, бізді сондай-ақ, екіншіден немесе нәтижесінде сөздерінің қалай жазылатыны немесе қолданылатыны емес, осы сөздердің қайсысы осы мәтіндегі немесе абзацтағы идеяларды дәл және қисынды түрде байланыстырады; бізді қызықтыратын болады қатысымдық айналымға дейін немесе одан кейін бос емес, бірақ осы айналымды қолдану қисыны, яғни оны қайда орналастырған дұрыс. Барлығы сөздердің тіркесіміне емес, сөзбен жазылған ақпаратқа байланысты болады.
2.1.Академиялық жазудың түрлері
Халықаралық қарым-қатынас тілі шекарасыз және шектеусіз, аудармашыларсыз және репортерлерсіз сөйлесу үшін бар, сондықтан оқулықтарды ағылшын тіліндегі әртүрлі елдердің өкілдері жазады. Дегенмен, ғылыми-әдістемелік базаны дамытудағы, академиялық жазу бағдарламалары мен оның жүйесін ұйымдастырудағы басты рөл ағылшын тілді елдердің ғалымдарына тиесілі [2]. Академиялық жазылым дегеніміз - зерттеушінің ғылыми мәтіндерді оқуына, түсінуіне және жазуына мүмкіндік беретін тілдік құзіреттілігі. Академиялық жазылым - бұл әлемдік білім беру салаларында және ғылыми ортада кең таралған ақпараттық үдерістерді, академиялық қарымқатынастарды, халықаралық тәжірибе алмасуларды жаңаша дамыту бағытталған құзыреттердің дәстүрлі түрі. Академиялық жазылым термині әлемдік білім беру жүйесінде, әсіресе, академиялық қызметке дайындық дәрежесін, яғни университетте немесе колледжде оқуға, ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысуға, сондай-ақ ақпараттық дереккөздермен байланысты кез келген кәсіби қызметпен шұғылдануға және қандай да бір құжаттарды жазуға қажетті дайындығын анықтау үшін кең қолданылады. Осыған байланысты академиялық сауаттылық деңгейі абитуриенттің университетке дайындығын, сонымен бірге маманның басшы болуға әзірлігін айқындауға меже болып табылады. Аналитикалық сөйлеу шығармаларының жазбаша формасы. Шағын және үлкен формадағы сөйлеу шығармаларынын ерекшеліктері: құрылымы, мазмұны. Тілдік тәсілдерді қолдану болып табылады[3].
Академиялық жазылым - эссе, курстық жұмыс, диплом жұмысы, магистрлік және докторлық диссертациялар, ғылыми мақалалар мен монографиялар сияқты ғылыми мәтін жазудың әдіснамасы. Академиялық жазылым - жеке ойлары мен идеяларын білдірудің және оны негіздей білудің әрі оларды мақсатты аудиторияға жеткізе білу дағдысы. Академиялық жазылым - бұл ғылыми мәтіндер жазу, олардың жазу тілі мен стилін таңдап, қолдана білу дағдысы.
Ең алдымен зерттеу нәтижесін ұсынудың тағайындалымымен таныстыру қажет, яғни берліген зерттеу не үшін орындалғанына түсінік беріледі. Екі форманың бірін жиі қолданады: сигналдық - кез келген алдын ала танысудың қысқартылған формасы немесе анықтамалық - белгілі бір білім саласындағы қысқаша жүйеленген мәліметтерді қарастырады. Кез келген ғылыми зерттеуде тақырыптың негіздемесі, мақсат міндеттерінің тұжырымдамасы, тақырып бойынша әдебиетке шолу, мәтіннің сарптамасы, қорытындылар болуы керек. Зерттеу нәтижелерін ұсынуға қойылатын белгілі бір талаптар болады, онда зерттеу жұмысы туралы есептің келесіндей құрылымдық элементтері тағайындалған: Нәтижелерді ұсыну кезінде түйін сөздер бөлініп көрсетіледі, яғни бұл - бүкіл ғылыми баяндама немесе оның бөлігінің мазмұнын толығымен сипаттайтын сөздер мен сөз тіркестері. Кіріспе бөлімде алдына қойған мақсаттар мен міндеттер анықталады, берілген тақырыпқа мінездеме жасалады. Ең бастысы - берілген зерттеу не үшін жүргізіліп жатқандығы, практикалық маңызы және қолдану аясы. Негізгі бөлімінде әдістеме, техника, технология, логикалық заңдар мен ережелерді қолдану арқылы жүргізілген зерттеу операциялары көрініс табатын зерттеу жұмысы үдерісінің сипаттамасы беріледі.
Ғылыми зерттеулерде эмпирикалық және теориялық әдістер қолданылады:
- эмпирикалық әдіс - бақылаулар мен эксперименттер, сонымен қатар топтастыру, эксперименттің жіктелуі мен бақылаудың сипаттамасы;
- теориялық әдіс - ғылыми гипотезалар мен теорияларды құрастыру және дамыту, заңдарды тұжырымдау, ондағы логикалық салдарларды айқындау, әртүрлі гипотезалар мен теорияларды сәйкестендіру.
Зерттеу нәтижелерін ұсынуда қолданылатын ақпарат нұсқалары:
- вербалды форма, сөз - ақпаратты жеткізудің негізгі тәсілі;
- графикалық:
- символдық;
- заттық шолу;
Вербалдық форма - нәтижелердің хабарлама түріндегі сипаты, ең алдымен, арнайы ережелер бойынша құралған мәтін. Жалпы мәтіндердің екі түрі болады: қарапайым және ғылыми. Нәтижереді ұсынудың академиялық формалары ғылыми тілде жеткізіледі. Ғылыми мәтінге қойылатын негізгі талаптар: бірізділік, сипаттаудағы логика, мәтінде қажетсіз ақпараттың болмауы. Метафоралар мен мысалдарды қолдануға болады. Графикалық форма. Кеңістіктің шолу сипаттамасы - бұл ғылыми ақпаратты жеткізудің дәстүрлі тәсілі. Графикалық формада диаграмма, гистограмма, түрлі графиктер қолданады.
Диаграммалар - баған сынды фигуралар көмегімен шамаларды кескіндеудің графикалық тәсілі:
- секторлық - сандар, әдетте, пайыз есебімен анықталып, % белгісімен белгіленіп,шеңбер түрінде берілетін диаграмма
- гистограмма
- бағандық диаграмма.
- график - мәліметтер горизонталь бағытта, қалған мәндер вертикаль бағытта белгіленеді. Академиялық жазылымның мазмұндау стилі, академиялық лексиканы пайдалану, берілген тақырыпқа немесе мәселеге бағытталу сияқты өзіне тән сипаты бар екендігі белгілі. Академиялық тілдің басты ерекшелігі оның лексикалық қорының мол болуында. Мәтінді сауатты құрастыра алмау қазақ бөлімінде оқитын барлық студентке тән сипат болып келеді, осыған байланысты оқытушының алдында студентте кемшін түсіп жатқан дағдыны қалыптастырып, олардың академиялық контексте қолдана алуына көмектесу міндеті болуы керек.
Академиялық жазылымды терең меңгеруге қажетті негізгі дағдылар мыналар:
1) зерттеу жүргізу дағдылары - студенттің ізденуге қабілеттілігі, белгілі ғылыми дереккөздерді тауып оқи білуі;
2) конспектілеу дағдылары - тұтас мәтінді көшіре салмай, басты ақпаратты бөліп алып көшіре білуі;
3) өз-өзіне бақылау жасау - мақала жазуға және оны редакциялауға қажетті уақытты тиімді бөле білу қабілеті;
4) болашақ мәтінінің жоспарын құрып, алғашқы нұсқасын жазу;
5) аяқталған мәтінге редакторлық түзетулер жасай алу [4].
Бұл академиялық (яғни кәсіби немесе ғылыми) мәтінге келгенде, коммуниканттар бір-бірін көріп қана қоймай, жиі білмейтін кезде есте сақтау өте маңызды. Көшбасшының жалпы мәдениеті және оның әртүрлі әлеуметтік, мәдени және жас топтарының өкілдерімен ортақ тіл таба білуі оның керемет
Презентация дайындауға немесе мектептің ақпараттық есебі немесе жобаға қатысудың негіздемесі сияқты күрделі мәтіндік құжат жазуға болатындығын білдірмейді [5].
Кәсіби тәжірибе, терминологияны білу және жалпы тіл (лексикаорфографиялық) сауаттылығы да табысқа жетудің кілті емес.Ақпаратты талдау және жүйелеу, ұсыну және негіздеу мүмкіндігі баржәне бәрін нақты құрылымдалған, логикалық реттелген мәтін түрінде ұсыну, онда әр сөз, әр кесте және әр тізім нақты мақсатқа ие, халықаралық білім беру қоғамдастығы сауаттылық ретінде анықтайтын сауаттылықтың ерекше түрі болып табылады.
Бұл жазбаша ғылыми сөйлеу мәдениетін қалыптастыруды бакалаврларды оқыту кезінде бастау керек, оларда шет тіліндегі академиялық жазудың негізгі құзыреттерін қалыптастыру керек, оларды жаңарту орта мектепте сұранысқа ие (эссе жазуға үйрету) және студенттерді шет тілі бойынша емтиханның жазбаша бөлігіне дайындау кезінде қажет [4].
Академиялық стиль диссертациялар, монографиялар, ғылыми мақалалар мен баяндамалар жазу үшін қолданылады. Бұл оқытушылардың, зерттеушілердің, қарым-қатынас стилі ретінде қалыптасады. Академиялық жазу қысқа, бірақ жеткілікті сенімді ғылыми мәтін арқылы өз ойыңды білдіру және дәлелдеу. Бұл университеттегі табысты білім берудің маңызды аспектілерінің бірі және ғылыми-зерттеу қызметі болып қарастырылады. Академиялық бағытта жазылатын мәтіннің бірнеше ерекшеліктерін қарастырып өттік.
Біліктердің күрделі және көп қырлы жиынтығы болып табылатын академиялық жазу бүгінде бүкіл әлемде академиялық ортада сәтті жұмыс істеу үшін қажет барлық басқа дағдыларға қатысты танылады. Бұл дағдыларға тек лингвистикалық, яғни тілдік, синтаксистік және стилистикалық құзыреттер ғана емес, сонымен қатар логика, талдау, аргументация, сыни ойлау, объективтілік және басқа адамдардың идеялары мен тек стамаларына құрмет сияқты мета лингвистикалық құзыреттер кіреді, олар біздің студенттер мен жас әншілерге жиі жетіспейді.
Академиялық жазу (Academic Writing) пәні Батыс университеттерінде бұрыннан бар және оның мақсаты академиялық сауаттылықтың (academic literacy) негізін құрайтын академиялық дағдыларды (academic skills) қалыптастыру болып табылады. Мұндағы академиялық сын есімі оқу мен білімге байланысты барлық нәрсені білдіреді.
Мысалы, академиялық жыл, Академиялық сәттілік, академиялық жетістіктер, академиялық шеберлік тәжірибесі және т.б. орыс ғылыми әдебиеттерінде академиялық жазу ұғымын дәл жеткізетін мәтіндік қызмет термині пайда болды. Академиялық жазуда макроқұрылымға оның логикалық ұйымдастырылуы мен құрылымы, яғни вербальды емес операциялар, ал микроқұрылымға ауызша мәтін сәйкес келеді. Осы тұрғыда академиялық жазу курсы өз идеяларын қалыптастыруға, оларды логикалық түрде ұйымдастыруға, мәтінді құрылымдауға, әр гипотезаны негіздеуге... және мәтінді дәйекті, анық және мақсатты түрде құруға үйрету керек.
И. Б. Короткина академиялық жазуды оқыту процесін ұйымдастыруға басшылық ретінде қарастыруға болатын қорытынды жасайды - академиялық жазуда мәтін абзацтардан тұрады, оларға бөлінбейді, ... абзац мәтіннің негізгі элементі болып табылады және оны жазуды үйрену керек. Сонымен қатар, академиялық жазу тек академиялық сауаттылықтың басқа жүйесінде дамитындықтан, жазуды оқытуды академиялық оқуды және академиялық сөйлеуді, презентация өнері мен пікірталасты оқытуды үйлестіретін жиынтық тәсіл қажет.
Б. Короткин ол академиялық жазу курсын меңгеру нәтижесінде студенттер тұтас жүйе ретінде ғылыми (академиялық) мәтінді сызықты емес құрудың негізгі принциптерін білуі керек деп анықтады;
- ғылыми мәтін мен публицистикалық және көркемдік арасындағы түбегейлі айырмашылықтар;
- ғылыми мәтінге қойылатын халықаралық нормалар мен талаптар;
мәтінді логикалық ретке келтіріп, оның элементтерін ұйымдастыра білу;
- мәтінмен жұмыс жасауда академиялық жазудың әртүрлі модельдері мен технологияларын пайдалану;
- оқырманмен қарым-қатынас жасау, біреудің көзқарасын түсіну және құрметтеу;
- өз гипотезасын ұсыну және негіздеу, тезисті тұжырымдау және гипотезадан қорытындыға мәтін құру;
- әртүрлі көздерден информацияны сыни бағалау, іріктеу, жинақтау және пайдалану;
- плагиаттың әртүрлі түрлерінен аулақ бола отырып, логика мен фактілер негізінде дәлелдеменің өзіндік желісін бейтарап, объективті және негізді жүргізу;
- логикалық тәртіптің әр түрлі түрлерін және дәлелдеу әдістерін қолдану;
- синтаксистік үйлесімді және логикалық байланысқан мәтін жазу;
- өз ойын анық және нақты тілмен жеткізу;
- өз идеяларын генерациялау технологиялары арқылы;
- модельдер негізінде мәтін құру дағдылары;
- парафраз және дәйексөз дағдылары;
- үйлесімді және логикалық реттелген текстарды құру дағдылары;
- академиялық мәтінді өз және басқа мәтінге қолдануда бағалау критерийлерін қолдану дағдылары;
- күрделі синтаксистік және логикалық қателерді түзету дағдылары.
Академиялық жазудың жанрлық әртүрлілігіне келетін болсақ, мәселені келесідей шешуге болады. Өздеріңіз білетіндей, жанрлық тұрғыдан алғанда, ғылыми сөйлеу әр түрлі сөйлеу қабілеттерінің бірі болып табылады. М. П. Брандес сөйлеу жанрларын сөздің салыстырмалы тұрақты, тақырыптық, композициялық және стилистикалық түрлері деп анықтайды [1]. Дәстүрлі түрде бастапқы академиялық жанрлар мен қайталама жанрлар ерекшеленеді.
Бастапқы жанрлар ғылыми мақаламен, академиялық рецензиямен, монографиямен, диссертациямен, қайталама - аннотациямен, тезистермен, авторефератпен, мамандандырылған энциклопедиялық мақаламен, ғылыми пікірталаспен, ғылыми жобаның сипаттамасымен ұсынылған. Аталған жанрлар мазмұны, ком позициялық сипаттамалары, тілдік ерекшеліктері бойынша ерекшеленеді және ішкі функционалдық-сөйлеу ерекшеліктеріне ие. Алайда, осындай жанрлық әртүрлілікке қарамастан, ғылыми ойлардың нақты және біржақты дамуы олардың басты ерекшелігі болып табылады.
Қолданбалы лингвистика саласындағы танымал зерттеуші Уни верситета Вайкато, Гамильтон, Жаңа Зеландия и. Брюс бұл процесс үш кезеңнен өтеді және сәтті академиялық немесе кәсіби мансаптың негізін қалауға мүмкіндік береді деп санайды [5].
Бірінші кезеңде білім алушы үміттенетін пән дискурсын қайта құру және деконструкциялау мақсатында негізгі компа-нцияларды қалыптастыру жүзеге асырылады. Екінші кезеңде авторлық стильдің дамуы және сол дискурсивті қоғамдастықта авторлық сәйкестіліктің қалыптасуы жүреді, оның құрамына оқушы наме кіреді.
Үшінші кезеңде жаңа идеяларды енгізуге, қиындықтар туғызуға, белгілі бір академиялық қоғамдастықтың дискурсын талқылауға және қайта құруға мүмкіндік беретін сыни құзіреттілікке ие болады. Академиялық жазу пәні басқа университеттік пәндерден ерекшеленетіні анық, олардың міндеті ең алдымен білім жүйесін беруде. Мұндай пәнге бағытталған пәндерден айырмашылығы, академиялық жазу пәні іс-әрекетке бағытталған, өйткені ол құзыреттілікті қалыптастыруға бағытталған.
Академиялық мәтінді құру принциптері ұлттық тілден тыс, бұл акаде мәтінді кез-келген тілде сауатты құру құзіреттілігін экстраполяциялауды жеңілдетеді және үш негізгі аспектіні қамтиды: фокус, ұйымдастыру және механика. Фокус-бұл тезистен негізгі қорытындыға дәлелдерді тікелей ұстану, онда мәтінге бөгде ақпаратты қосуға немесе ойлау сызығынан ауытқуға жол берілмейді. Бұған зерттеу мәселесінің тұжырымы кіреді, ол кейіннен жұмыс тезисі ретінде тұжырымдалып, авторды қорытынды мен негізгі қорытындыға әкеледі. Мәтінді ұйымдастыру бүкіл мәтінді де, оның элементтерін де оқырман білетін қабылданған құрылымға негізделген ұйымдастыруды қамтиды.
2.2.Академиялық жазудың құрылымы
Академиялық жазу - бұл ғылыми немесе академиялық аудиторияға арналған ресми және бейтарап жазу стилі, ал академиялық емес жазу - көпшілікке бағытталған бейресми және көбінесе субъективті жазу стилі. Академиялық жазу мен академиялық емес жазу арасындағы айырмашылық олардың аудиториясы, мақсаты, тілі, форматы және тондары сияқты әртүрлі факторларға байланысты. Академиялық жазу академияға бағытталған, ал академиялық емес жазу көпшілікке бағытталған. Сонымен қатар, академиялық жазудың негізгі мақсаты - оқырмандарды объективті емес және нақты дәлелдермен ақпараттандыру. Алайда академиялық жазудың мақсаты аудиторияны хабардар ету, көңіл көтеру немесе сендіру болуы мүмкін. Бұл академиялық жазу мен академиялық емес жазу арасындағы үлкен айырмашылық.
Академиялық жазу мен академиялық емес жазудың тағы бір айырмашылығы - олардың стилі. Академиялық жазу жеке және импрессионистік, эмоционалды немесе субъективті емес, ал академиялық емес жазба формальды және жеке тұлға болып табылады. Біз мұны академиялық жазу мен академиялық емес жазудың негізгі айырмашылығы деп қарастыруға болады. Оның үстіне, біреуі ресми тілде сөйлейді және сөйлесуден аулақ болады, ал соңғысы бейресми және кездейсоқ тілді қолданады. Дәлелдемелер мен дереккөздер академиялық жазу мен академиялық емес жазбалар арасындағы үлкен айырмашылық болып табылады. Академиялық жазу дәйексөздер мен сілтемелерден тұрады, ал академиялық емес жазбаларда әдетте сілтемелер мен сілтемелер жоқ. Академиялық жазудың кейбір мысалдарына ғылыми-зерттеу жұмыстары, диссертациялар, ғылыми мақалалар, газет-журнал мақалалары, естеліктер, хаттар, цифрлық ақпарат құралдары және басқалары жатады.
Академиялық форма -- ғылыми зерттеуді ұсыну түрі немесе типі. Академиялық сөзінің мағынасы - ғылымда, өнерде қалыптасқан дәстүрлерді ұстану. Зерттеу нәтижелерін ұсынудың академиялық формалары әртүрлі болады (мысалы, есеп, мақала, баяндама т.б).
Ең алдымен зерттеу нәтижесін ұсынудың тағайындалымымен таныстыру қажет, яғни берліген зерттеу не үшін орындалғанына түсінік беріледі. Екі форманың бірін жиі қолданады:сигналдық - кез келген алдын ала танысудың қысқартылған формасы немесе анықтамалық - белгілі бір білім саласындағы қысқаша жүйеленген мәліметтер.
Кез келген ғылыми зерттеуде тақырыптың негіздемесі, мақсат міндеттерінің тұжырымдамасы, тақырып бойынша әдебиетке шолу, мәтіннің сарптамасы, қорытындылар болуы керек. Зерттеу нәтижелерін ұсынуға қойылатын белгілі бір талаптар болады, онда зерттеу жұмысы туралы есептің келесіндей құрылымдық элементтері тағайындалған:
- негізгі бет
- аннотация
- түйін сөздер
- кіріспе бөлім
- негізгі бөлім
- қорытынды бөлім
- пайдаланған әдебиеттер тізімі.
Нәтижелерді ұсыну кезінде түйін сөздер бөлініп көрсетіледі, яғни бұл - бүкіл ғылыми баяндама немесе оның бөлігінің мазмұнын толығымен сипаттайтын сөздер мен сөз тіркестері. Кіріспе бөлімде алдына қойған мақсаттар мен міндеттер анықталады, берілген тақырыпқа мінездеме жасалады. Ең бастысы - берілген зерттеу не үшін жүргізіліп жатқандығы, практикалық маңызы және қолдану аясы. Негізгі бөлімінде әдістеме, техника, технология, логикалық заңдар мен ережелерді қолдану арқылы жүргізілген зерттеу операциялары көрініс табатын зерттеу жұмысы үдерісінің сипаттамасы беріледі.
Ғылыми зерттеулерде эмпирикалық және теориялық әдістер қолданылады:
- эмпирикалық әдіс - бақылаулар мен эксперименттер, сонымен қатар топтастыру, эксперименттің жіктелуі мен бақылаудың сипаттамасы;
- теориялық әдіс - ғылыми гипотезалар мен теорияларды құрастыру және дамыту, заңдарды тұжырымдау, ондағы логикалық салдарларды айқындау, әртүрлі гипотезалар мен теорияларды сәйкестендіру.
Зерттеу нәтижелерін ұсынуда қолданылатын ақпарат нұсқалары:
- вербалды форма, сөз - ақпаратты жеткізудің негізгі тәсілі;
- графикалық:
- символдық;
- заттық шолу;
Вербалдық форма - нәтижелердің хабарлама түріндегі сипаты, ең алдымен, арнайы ережелер бойынша құралған мәтін. Жалпы мәтіндердің екі түрі болады: қарапайым және ғылыми. Нәтижереді ұсынудың академиялық формалары ғылыми тілде жеткізіледі. Ғылыми мәтінге қойылатын негізгі талаптар: бірізділік, сипаттаудағы логика, мәтінде қажетсіз ақпараттың болмауы. Метафоралар мен мысалдарды қолдануға болады.
Графикалық форма.Кеңістіктің шолу сипаттамасы - бұл ғылыми ақпаратты жеткізудің дәстүрлі тәсілі. Графикалық формада диаграмма, гистограмма, түрлі графиктер қолданады. Диаграммалар - баған сынды фигуралар көмегімен шамаларды кескіндеудің графикалық тәсілі: - секторлық - сандар, әдетте, пайыз есебімен анықталып, % белгісімен белгіленіп,шеңбер түрінде берілетін диаграмма - гистограмма - бағандық диаграмма. - график - мәліметтер горизонталь бағытта, қалған мәндер вертикаль бағытта белгіленеді.
Қорытынды бөлімде жүргізілген зерттеу жұмысының ғылыми және практикалық нәтижелерін қамтитын барлық жаңа әрі маңызды қорытындылар жасалады. Кез келген зерттеу жұмысынла пайдаланған әдебиеттер тізімі мен дереккөздерге сілтемелер беріледі.
Ұйымның негізгі элементі-параграф, оның құрылысы көбінесе академиялық жазуды үйренуді бастайды. Абзацтың құрылымы бүкіл мәтінмен бірдей логикаға сәйкес келеді: басында абзац тақырыбы мен тақырыпты абзац өлшеміне дейін тарылтатын бақылау ойы бар бас сөйлем бар. Ұйым кіріспе мен қорытынды, мәтіннің негізгі элементтерін құруды қарастырады. Кіріспе интригадан логикалық тапсырыс негізінде құрылады, оқырманды проблемаға тартады, оны қою және осы тақырыптағы білімнің жетіспеушілігін көрсету арқылы авторды мәтін жазуға, тезисті тұжырымдауға және мәтін дамитын аспектілерді тізімдеуге (шолуға) итермеледі.
Бұл зерттеуді мәтіннің көлеміне дейін тарылтады және оқырманға презентация тәртібі мен күтілетін қорытынды туралы түсінік береді. Механика мәтіннің синтаксисі мен грамматикасын білдіреді. Мәтіндегі сөйлемнің құрылымы ойлау логикасымен тығыз байланысты. Екінші және негізгі ақпараттың орналасуы маңызды, белгілі және жаңа; сөйлемнің басында бас әріптерді қолдану да маңызды рөл атқарады. Қазіргі уақытта университеттер жаһандық ғылыми коммуникация принциптерін дамытуда шешуші рөл атқарады, олардың қалыптасуына олардың білім беру қызметінде жетекші орын беріледі. Мұндай дағдылардың жиынтығы ретінде академиялық жазу танылады.
Жоғары оқу орындарында академиялық жазылым пәнін оқыту ғылыми ойлауды дамытуға және ғылым жүйесінде, соның ішінде тарихи, зерттеу дағдыларын игеруге ықпал етеді:
1) әлеуметтік құбылыстар, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz