Кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті нормативтік реттеу

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

ҚAЗAҚСТAН PЕСПУБЛИКAСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒAPЫ
БІЛІМ МИНИСТPЛІГІ
Х.ДОСМҰХАМЕДОВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ УНИВЕРСИТЕТІ КеAҚ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ

Қорғауға жіберілді _____________
Қаржы және есеп кафедрсының
меңгерушісі, Phd
Кенжегалиева З.Ж.

Ғылыми зерттеу жұмысы

Тaқыpыбы: Кәсіпорынның бухгалтерлік есебін қалыптастыру және көрсеткіштерін талдау

Оpындaушы:
6В04104 - Бизнес процестерінің есебі,
аудиті және талдауы мамандығы,
1 курс студенттері:
Қуанышева Гауһар
Калпакбаев Нурбол
Ғарифолла Нұрлыбек

Ғылыми жетекші:
Phd, қауым. проф.м.а. Иғалиева Лаура Нұржанқызы

МАЗМҰНЫ

I. КІРІСПЕ

II. НЕГІЗГІ БӨЛІМ:

3

4

1 Кәсіпорынның бухгалтерлік есебін қалыптастырудың теориялық негіздері

1.1 Кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті нормативтік реттеу

4

4
1.2 Кәсіпорынның бухгалтерлік есебін қалыптастыру

2 Бухгалтерлік есеп көрсеткішін талдау

7

10
2.1 Бухгалтерлік есеп көрсеткіші туралы түсінік

11

2.2 Бухгалтерлік есеп көрсеткішінің құрылымы

3 Тенгизшевройл АҚ қаржылық есеп көрсеткіші

3.1 Тенгизшевройл АҚ жалпы сипаттамасы

3.2 Тенгизшевройл АҚ қаржылық есеп көрсеткішін талдау

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
12

14

14

16

18

20

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Бүгінгі заман - есеп заманы. Бухгалтерлік есепсіз ешбір ұйымның, кәсіпорынның жұмысы алға баспайды. Себебі бухгалтерлік есеп қаржылық ақпараттарды өлшей отырып, оны өңдейді, есептейді, қаржылық жағдайға талдау жасайды, барлық шаруашылық операциялар жүзеге асады. Сондықтан бухгалтерлік есеп арқылы ұйымның кірістері мен шығыстарын анықтау, қаржылық операцияларды жүргізу кез-келген кәсіпорын үшін маңызды.
Зерттеу жұмысының мақсаты: Бухгалтерлік есеп туралы түсінік алып, оның кәсіпорындағы қызметін анықтау, кәсіпорындағы есеп көрсеткіштеріне талдау жасау, жалпы бухгалтердің негізгі лауазымдық міндеттерін білу, қызмет аясында қолданылатын нормативтік актілер туралы мағұлмат алу.
Зерттеу жұмысының міндеттері: Бухгалтерлік есептің ақпараттық мәліметтері мен көрсеткіштеріне талдау жүргізу.
Зерттеу жұмысының нысаны: Бухгалтерлік есеп көрсеткіштері.
Зерттеу жұмысының әдістері: Зерттеу жұмысының мaқсaты мен тaқырып ерекшелiгiне бaйлaнысты сипaттaмa, тaлдaу мен жинaқтaу, жүйелеу және оны түсiндiру және зерттеу әдiстерi қолдaнылды.
Зерттеудің кезеңдері: Зерттеу жұмысының мaқсaты мен тaқырып ерекшелiгiне бaйлaнысты жүйелi-сипaттaмaлық, бaяндaу, сaлыстырмaлы тaлдaу мен жинaқтaу, жүйелеу және оны түсiндiру және зерттеу әдiстерi қолдaнылды.
Зерттеу жұмысының құрылымы. Жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1 Кәсіпорынның бухгалтерлік есебін қалыптастырудың теориялық негіздері

1.1 Кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті нормативтік реттеу
Бухгалтерлік есеп дегеніміз - мекеменің іс-әрекеттерің ақшалай есептеу жүйесі. Яғни бухгалтерлік есеп мекеме - қанша пайда тапты, қаншама шығынға батты, жұмысшыларға қанша төленді, салықты төлеуге неше қаржы жұмсалды, жаңа еңбек құралдарың сатып алуға қаншама ақша жұмсалды тағы сол сияқты қажеттіліктерге жұмсалған ақшаны есептеу әдісі.
Бухгалтерлік есеппен мекемелерде арнайы маман - бухгалтер айналысады. Жалақыны беретін (қолма-қол ақшалай немесе банктегі картаға қаржыны аудару арқылы) адам да осы - бухгалтер.
Бухгалтерлік есепті реттеу - бұл есеп жүйесіне жүйелілік пен қалыптастыруды енгізудің белгілі бір қызметі. Мемлекеттік реттеудің негізі заңнама - белгіленген кәсіпорындағы белгілі бір рәсімдерді сақтай отырып, мемлекеттік органдар шығаратын жалпыға міндетті құқықтық актілердің жиынтығы. Бухгалтерлік есепті реттейтін негізгі нормативтік құжаттар Қазақстан Республикасының 28.02.07 ж. Заңы болып табылады. № 234-11 бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы, Қазақстан Республикасы Президентінің 1998-2000 жылдарға арналған ҚР Бухгалтерлік есеп пен аудитті дамыту мен жетілдірудің мемлекеттік бағдарламасы туралы 28.01.98 ж. № 3838 жарлығы және басқалар. Олар Қазақстан аумағында тіркелген барлық шаруашылық жүргізуші заңды субъектілер мен кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар үшін есепке алу мен есептіліктің бірыңғай құқықтық, әдіснамалық негіздерін белгілейді. Бұл дегеніміз, өз қызметі басталғаннан кейін бірден әрбір субъект, қызмет бағытына (түріне) және меншік нысанына қарамастан, оның мемлекет шеңберіндегі қызметін, мемлекет алдындағы және өзара құқықтары мен заңды жауапкершілігін реттейтін тиісті заңдарды сақтауға міндетті.
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңның маңызды ерекшелігі - ол барлық шаруашылық операцияларды үздіксіз құжаттау арқылы жүзеге асырылатын ақпаратты жинау, тіркеу және жинақтаудың әдіснамалық негіздерін жасайды. Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептіліктің негізгі міндеттері - субъектіні, сондай-ақ басқа да мүдделі тұлғаларды оның шаруашылық қызметі туралы толық және сенімді ақпаратпен қамтамасыз ету.
Бухгалтерлік есепті реттеудің негізінде заңдарға, Үкімет қаулыларына, Президент жарлықтарына, сондай-ақ нұсқаулықтарға, ережелерге, ұсынымдарға және т.б. сәйкес шығарылған нормативтік, нұсқаулық және құқықтық актілерде бекітілген қағидаттар мен ережелер жатыр.
Заңнамалық және нормативтік құжаттар деңгейлерінің жіктелуі шартты болып табылады және олардың құқықтық маңыздылығына негізделген. Ол дәстүрлі түрде 4 деңгейге бөлінетін, айтарлықтай нақтылау енгізетін және әр деңгейді нақтылайтын ұқсас нұсқаулықтарды толықтырады. Бұл ретте Қазақстан аумағында есепке алудың біркелкілігін негізінен ҚР Қаржы министрлігі қамтамасыз етеді.
Қазақстандық бухгалтерлік есепке тән ерекшелігі - құжаттар ҚР Әділет министрлігінде тіркелуі тиіс және осыдан кейін ғана олар нормативтік құқықтық акт мәртебесіне ие болады, әйтпесе олар ұсынымдық сипатта болады және орындауға міндетті емес.
Бухгалтерлік есеп және оны қалыптастыру белгілі бір дәрежеде сот (төрелік) практикасына сүйенеді, өйткені қандай да бір деңгейде құжаттауға қойылатын талаптарға қайшы келетін даулы және жанжалды жағдайлар туындаған кезде олар сот тәртібімен шешіледі. Сот органдарының қаулылары мен ақпараттық хаттары бухгалтерлік есепті нормативтік реттеу жүйесінің элементтері болып табылмаса да, барлық шаруашылық жүргізуші субъектілерге (оның ішінде салық және басқа да бақылаушы органдарға) басшылық етуге және орындауға міндетті.
Бухгалтерлік есепті реттеу саласындағы көптеген ғалымдар айналысатын жалпы аспект - қаржылық көрсеткіштер мен қызметтің әлеуметтік-экономикалық салдары арасындағы сәйкестікке қол жеткізу. Оның негізгі идеясы шығындарды бақылау, өнім ассортиментін қалыптастыру, баға белгілеу, басқару үшін есеп беру жүйесі, жаңа технологиялар мен өнімдерді енгізу сияқты элементтердің ақпараттық негізін құру болып табылады.
Қазіргі уақытта экология мәселелері де маңызды болып отыр, өйткені дәстүрлі бухгалтерлік есеп әрқашан әлеуметтік-экологиялық зардаптардың құнын, жұмыссыздықты, қоршаған ортаның ластануын және т.б. көрсете бермейді. Республикада қолданыстағы есепке алу жүйесін реттейтін заңнама есептің әлеуметтік-экологиялық мақсатын тиісті дәрежеде көрсетпейді. Бұл мәселені әр түрлі теориялық және практикалық идеяларға сүйене отырып шешу қажеттілігі туындайды.
Бухгалтерлік есепті заңнамалық реттеу арқылы оның қазіргі дамуының келесі негізгі әлеуметтік бағыттары:
1. экономикалық сипаттағы ақпарат алу мақсатында есепке алуды жүргізу бойынша әдістемелік ұсынымдар, түсіндірмелер көмегімен жүргізілетін іс-шаралар кешені болып табылатын экономикалық;
2. құқықтық-субъектілердің ықтимал мінез-құлқының құқықтық нормаларын белгілеу арқылы мемлекет қоғам мүддесі үшін заң жүзінде жүзеге асырады;
3. моральдық - этикалық-қоғамдық өмірдің барлық салаларын, соның ішінде есеп жүйесін қамтитын, адамдардың санасында, қоғамдық пікірде, бұқаралық ақпарат құралдарында көрініс табады.
Бухгалтерлік есепті реттеудің белгіленген түрлері әкімшілік басқару әдістерінде әдеттегідей міндеттеме емес, орындылық принципіне негізделген. Экономикалық және құқықтық реттеудің өзара әрекеті, ең алдымен, субъектілер экономикалық тұрғыдан тиімді мінез-құлық бағытын таңдай отырып, құқықтық нормалардың нұсқамаларымен санасуға мәжбүр болатындығында көрінеді. Оларды бұзу заңды жауапкершілікке және экономикалық шығындарға әкелуі мүмкін. Бұл ретте құқықтық реттеу құқықтық процестің құралдарымен құқықтық қатынастардың объективті түрде дәлелденуі мен орындалуы, оларды мемлекеттік қадағалау органдары қорғау және мәжбүрлеу мүмкіндігі болған жағдайда ғана жүзеге асырылады.
Бухгалтерлік есепті құру және оны әртүрлі шаруашылық жүргізуші субъектілерде ұйымдастыру ережелері соңына дейін шешілмеген күйінде қалып отыр. Бухгалтерлік есеп пен аудитті реттейтін қоғамдық бірлестіктер туралы заңдарды қабылдаудағы артта қалушылық, сондай-ақ заңнама талаптарын орындамағаны үшін жаза жүйесі толық әзірленбегенін айтпағанда, шарттар, мәмілелер, келісімшарттар мен міндеттемелер туралы мәселелерді шешудегі кемшіліктер байқалады. Осы уақытқа дейін жеке бухгалтерлік есеп терминдерін шет тілдерінен аударуда кемшіліктер бар және олардың стандарттарда негізсіз қайталануы бар, олар көбінесе бухгалтерді қабылдау үшін күрделі болып қала береді.

1.2 Кәсіпорынның бухгалтерлік есебін қалыптастыру
Бухгалтерлік есепті қалыптастыру деп - есеп жүргізудің жағдайын, мұның құрамдас элементтерін, есеп кезеңдерін арнайы тәртіпке сай қатаң сақтау, бухгалтерлік есеп жүргізудің түрлерін, есептеу техникаларын тиімді пайдалануды айтады. Сонымен қатар бухгалтерлік есепке тән ережелер мен нұсқауларды, нормативтік заң актілерін қатаң сақтау қажет.
Кәсіпорынның бухгалтерлік есебін қалыптастыру жолдары:
1. Кәсіпорынның бухгалтерлік есепті жүргізуге жауапты тұлғаларды таңдау. Кәсіпорын басшысы бухгалтерлік есепті жүргізу үшін кімге жауапкершілік жүктелетінін анықтайды. Сонымен, Бухгалтерлік есеп туралы заңға сәйкес:
Бас бухгалтер басқаратын құрылымдық бөлім ретінде бухгалтерлік қызметті құру;
Бухгалтер лауазымын штатқа енгізу;
шарттық негізде орталықтандырылған бухгалтерияға, мамандандырылған ұйымға немесе маман бухгалтерге бухгалтерлік есепті жүргізу;
Бухгалтерлік есепті жеке жүргізу.
2. Бухгалтерия қызметкерлерінің лауазымдық міндеттерін анықтау. Басшы бас бухгалтерді тағайындау және жұмыстан шығару тәртібін, оның өкілеттіктерін айқындайды. Бас бухгалтер құжат айналымының кестесін, есеп регистрлерін тапсыру нысандары мен мерзімдерін бекітеді, бухгалтерлердің лауазымдық міндеттері мен жауапкершіліктерінің тізбесін, олардың еңбегін бөлу жүйесін белгілейді. Мұның бәрі бухгалтерлік есеп туралы ережеде құжатталған.
Ереже-бухгалтерлік есептің құқықтарын, міндеттерін және жұмысын ұйымдастыруды анықтайтын құқықтық акт. Бұл құжат ұйымдық - өкімдік құжаттаманың бірыңғай жүйесіне жатады және нақты белгіленген құрылымға ие:
1) Жалпы ережелер;
2) мақсаттары мен міндеттері;
3) функциялары;
4)бас бухгалтердің (оның орынбасарларының) құқықтары мен міндеттері;
5) өзара қарым-қатынастар (қызметтік байланыстар);
6) жұмысты ұйымдастыру.
3.Есепті орталықтандыру дәрежесін таңдау басқаруды орталықтандыруға байланысты және оны бір заңды тұлға шеңберінде жекелеген шаруашылық учаскелерінің (құрылымдық бөлімшелердің) экономикалық тиімділігін есептеу қажеттілігі туралы шешім қабылдайтын ұйым басшысы айқындайды, ол үшін оларды жеке теңгерімге бөлу, яғни орталықсыздандыру қажет.
Кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті қалыптастыру 1-кестеде көрсетілген.

Кесте - 1. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті қалыптастыру

4. Бухгалтерлік есептің қалыптыру құрылымын таңдау. Ол (орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ұйымда) үш негізгі түрді қамтиды:
Бухгалтерияның құрылымдық бөлімшелері деректерді өңдеу және есептілікті қалыптастыру процесінде есеп жұмысының учаскелері бойынша немесе персоналдың функциялары бойынша құрылады. Бухгалтерлік есептің функционалды ұйымы Бас (орталық) бухгалтерлік есепте орталықтандырылған есепке алу үшін қолайлы.
Бұл бухгалтерлік аппараттың желілік ұйымы орталықтандырылған және орталықтандырылмаған есепте қолданылуы мүмкін. Орталықтандырылған есепке алу кезінде бухгалтерлік қызметтің желілік ұйымы жекелеген өндірістік және басқару бөлімшелерінің деректерін өңдеу үшін бухгалтерлік есептің құрылымдық бөлімшелерін құруды көздейді.
Сызықтық-функционалдық схема кезінде есепке алу құрылымдық өндірістік және басқару бөлімшелері (сызықтық принцип бойынша) бөлінісінде ұйымдастырылады, ал бухгалтерлік қызметтердің ішінде есепке алу жұмысының учаскелері бойынша немесе есептілікті өңдеу және жасау процесіндегі функциялар бойынша функционалдық кіші қызметтер бөлінеді.
5. Қызметкерлердің материалдық жауапкершілігін анықтау. Ұйымның мүлкінің сақталуын қамтамасыз ету мақсатында бірқатар қызметкерлермен толық немесе ішінара материалдық жауапкершілік туралы шарттар жасалады.
6.Түгендеу жүргізу объектілерін, тәртібі мен мерзімдерін анықтау. Ұйымда мүліктің сақталуын бақылауды қамтамасыз ету үшін түгендеу жүргізу қажет, яғни.бухгалтерлік есеп деректерінің активтер мен міндеттемелердің нақты жағдайына сәйкестігін тексеру. Түгендеу жылдық бухгалтерлік есепті жасамас бұрын, материалдық жауапты адамдар ауысқан жағдайда, ұрлық, құндылықтардың бүліну фактілері анықталған кезде, табиғи апаттардан кейін және басқа да бірқатар жағдайларда міндетті түрде жүргізіледі. Қосымша түгендеу санын, сондай-ақ өткізу күндерін ұйымның өзі белгілейді.

2 Бухгалтерлік есеп көрсеткішін талдау

2.1 Бухгалтерлік есеп көрсеткіші туралы түсінік
Бухгалтерлік есептің қызметі болып табылатын ақпараттық мәлімет - бухгалтерлік көрсеткіш (баланс). Бухгалтерлік көрсеткіш актив және пассив деген екі құрылымнан тұрады. Актив бағанында кәсіпорынның қаржылары, заттай және ақшалай түрдегі мүліктері мен шығындары, кәсіпорынның қолда бар мүліктері көрсетілсе, пассив бағанында осы ұйымның қорлары, яғни сырттан тартылған капитал орналастырылады.
Бухгалтерлік есепте көрсеткіш (баланс) сөзінің екі мағынасы бар:
1) шоттардың кредиті бойынша жазбалардың қорытындылары, талдамалық шоттар және тиісті синтетикалық шот бойынша жазбалардың қорытындылары, бухгалтерлік баланстың активі мен пассивінің қорытындылары және т.б. тең болған кезде қорытындылардың теңдігі;
2) ақшалай бағалаудағы ұйым қаражатының жай-күйін көрсететін бухгалтерлік есептіліктің неғұрлым маңызды нысаны белгілі бір күнге көрсетеді.
Актив пен пассив бойынша форманың тең нәтижелері көбінесе тепе-теңдік күйіндегі таразылардың рокеріне ұқсас қатаң көлденең позицияны алып, бір деңгейде орналасады. Жоспарлау мен талдауда қолданылатын баланстардан айырмашылығы, бухгалтерлік көрсеткіш - бұл белгілі бір күнге (сәтке)-ұйымның қаражатының күйін сипаттайтын көрсеткіштер жүйесі. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.