Көлік компаниясының ақпараттық қажеттіліктерін бағалау
Қазақстан республикасы білім және ғылым министірлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Тлеуберлі Анель Ғосманқызы
Көлік компанияның АЖ-сін басқару
Дипломдық жұмыс
6B06101 - IT - менеджмент білім беру бағдарламасы бойынша
Астана 2023
Қазақстан Республикасы ғылым және жоғары білім министірлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Қорғауға жіберілді
___ ___________ 2023 ж.
Кафедра меңгерушісі
__________ Д.А. Тусупов
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Көлік компанияның АЖ-сін басқару
6B06101 - IT - менеджмент білім беру бағдарламасы бойынша
Орындаған:
Тлеуберлі А. Ғ.
Ғылыми жетекшісі:
Ф.м.ғ.к., профессор
Тусупов Д.А.
Астана, 2023
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Ақпараттық технологиялар факультеті
6B06101 - IT - менеджмент білім беру бағдарламасы
Ақпараттық жүйелер кафедрасы
Бекітемін
кафедра меңгерушісі
ф.-м.ғ.д., профессор
Тусупов Д.А.
__ ___________ 2023 ж.
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға берілген
ТАПСЫРМА
Студент Тлеуберлі А. Ғ. 4 курс, В057-6101-19-01 тобы, 6B06101 - IT - менеджмент білім беру бағдарламасы, күндізгі оқу бөлімі.
1 Дипломдық жұмыс (жоба) Көлік компанияның АЖ-сін басқару . 22 желтоқсан 2022 ж. № 2458-п ректордың бұйрығымен бекітілді.
2 Студенттің аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі __ _________20__ж.
Жұмысқа қажет бастапқы деректер: PHPMySQL, JavaScript.
4 Дипломдық жұмыста (жобада) зерттелуі тиіс мәселелер тізімі: Компанияның қажеттіліктерін және оның мақсаттарын ескере отырып, жүйеге қойылатын талаптарды анықтау; Бағдарлама жасауда жұмыс барысында қолданылатын тәсілдерді анықтау. Бақылау тақтасы (міндетті сызбалары нақты көрсетілген, сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.) жаңа деректер қосу формасы және есеп жасау кестесі.
5 Графикалық материалдар тізімі (сызбалар, кестелер, диаграммалар, суреттер және т.б.) Деректер қоры, модульдер мен компоненттерді қосу.
6 Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
Popov Ju. I., Jakovenko O. V. Upravlenie proektami. - 2-e izd. - M.: INFRA-M, 2011. - 208 s.
Rukovodstvo k svoduznanijpoupravlenijuproektami. Rukovodstvo PMBOK. - 4-e izd. - N'jutonSkvejr: PMI, 2009. - 241 s.
Mazur I. I., Shapiro V. D. iOl'derogge N. G. Upravlenieproektami. - 2-e izd. - M.: Omega-L, 2005. - 664 s.
Funtov V. N. Osnovyupravlenijaproektami v kompanii. - 4-e izd. SPb.:Piter, 2011. - 393 s.
Rukovodstvo k svoduznanijpoupravlenijuproektami. Rukovodstvo PMBOK. - 4-e izd. - N'jutonSkvejr: PMI, 2009. - 241 s.
7 Жұмыс бойынша консультациялар (оларға қатысты жұмыстың тарауларын көрсете отырып)
Тараудың, бөлімнің нөмірі, атауы
Ғылыми жетекші, консультант
Тапсырмаларды алу мерзімдері
Тапсырманы орындады
(қолы)
Тапсырманы қабылдады (қолы)
Диплом атауы
Тусупов Д.А.
Жоспар құру
Тусупов Д.А.
Жобаның өзектілігі
Тусупов Д.А.
Бірінші бөлім
Тусупов Д.А.
Екінші бөлім
Тусупов Д.А.
Үшінші бөлім
Тусупов Д.А.
Қателіктер
Тусупов Д.А.
Қорытынды
Тусупов Д.А.
Сәйкестендіру
Тусупов Д.А.
8 Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімдері
Ескертулер
1
Дипломдық жұмыс (жоба) тақырыбын бекіту
2
Дипломдық жұмысқа (жобаға) дайындық үшін материалдарды жинау
3
Дипломдық жұмыстың (жобаның) теориялық бөлімін дайындау (1 тарау)
4
Дипломдық жұмыстың (жобаның) аналитикалық бөлімін дайындау (2-3 тараулар)
5
Дипломдық жұмыстың (жобаның) толық мәтінінің қолжазбалық нұсқасын аяқтау
6
Дипломдық жұмысты (жобаны) алдын ала қорғауға тапсыру
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) рецензия жазу үшін тапсыру
8
Ғылыми жетекшінің сипаттамасы мен рецензияларды қоса, дипломдық жұмыстың (жобаның) аяқталған нұсқасын тапсыру
9
Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау
Тапсырманы беру күні ___ ___________ 20__ ж.
Ғылыми жетекші Тусупов Д.А. ф.-м.ғ.д., профессор
Тапсырманы қабылдады: Тлеуберлі А. Ғ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7
1
Көлік компаниясының ақпараттық қажеттіліктерін бағалау ... ... ... ...
9
1.1
Көлік компаниясының бизнес-процестері мен операцияларын зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
1.2
Компанияда қолданылатын ағымдағы ақпараттық жүйелер мен технологияларды бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
12
1.3
Компанияның ақпараттық инфрақұрылымындағы проблемалар мен қиындықтарды анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
14
1.4
Компанияның тиімділігі мен өнімділігін жақсарту үшін жаңа ақпараттық жүйеге қойылатын талаптарды әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ...
18
2
Ақпараттық жүйені таңдау және енгізу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .
22
2.1
Ақпараттық жүйелер нарығын зерттеу және компания үшін ең қолайлысын таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
22
2.2
Ақпараттық жүйені енгізу жоспарын әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
2.3
Ақпараттық жүйені тестілеу және оңтайландыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
28
3
Ақпараттық жүйені жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
34
3.1
Жобалаукезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
34
3.2
Логикалық және физикалық деректер моделін жобалау ... ... ... ... ... ... ...
36
3.3
Интерфейсті ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
38
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
48
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..
49
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
52
Кіріспе
Қазіргі уақытта ақпараттық технологиялар бизнестің әртүрлі салаларында, соның ішінде көлік саласында шешуші рөл атқарады. Ақпараттық жүйені басқару көлік компаниясының табысты жұмысының ажырамас бөлігі болып табылады. Бизнес-процестерді оңтайландыру және клиенттерге қызмет көрсету сапасын жақсарту заманауи ақпараттық технологиялар мен жүйелерді пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі ақпараттық әлемде компанияның тиімді және табысты жұмыс істеуі үшін өте маңызды. Көлік компаниялары жылдам және дәл қызметтерге сұраныстың артуы, бәсекелестіктің күшеюі және көлік саласын реттейтін мемлекеттік саясаттағы өзгерістер сияқты көптеген қиындықтарға тап болады.
Кәсіпорындарда шешілетін бірінші кезектегі міндеттердің бірі экономикалық қызметті есепке алу функциясы болды. Бүгінгі таңда кәсіпорындағы қызметті есепке алу функциясын автоматтандыруға мүмкіндік беретін бағдарламалық өнімдердің үлкен таңдауы бар. Алайда, олардың көпшілігі тұтынушылардың кең ауқымына бағытталған, бұл бұл жүйелерді экономикалық қызметті есепке алуға ерекше қажеттіліктері бар кәсіпорындарда есепке алуға жарамсыз етеді.
Атап айтқанда, жүктерді тасымалдаумен айналысатын шағын кәсіпорындағы шаруашылық қызметті есепке алудың деректерді сақтау мен ұсынуда өзіндік қажеттіліктері бар. Шаруашылық қызметті есепке алу жөніндегі шешімдердің көпшілігі ірі компанияларға бағытталған.
Алайда, қазіргі Қазақстанда жеке кәсіпкерлердің үлесі зор. Заңда белгіленген тәртіппен тіркелген және заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлға дара кәсіпкер болып саналады.
Жеке кәсіпкерлер үшін өз уақытын дұрыс басқара білу, кірістердің де, шығыстардың да негізгі көрсеткіштерін бақылау құралдары болуы өте маңызды, барлық осы факторларды талдайтын және қызметтің нәтижелі болғандығы немесе жұмыс шығынға ұшырағаны туралы қорытынды нәтиже беретін АЖ қажет.
Ақпараттық жүйенің көмегімен көлік компаниясы көлік құралдары, жүктер және персонал сияқты ресурстарды басқаруды автоматтандырып, жақсарта алады. Бұл шығындарды азайтуға және логистика мен тауарлы-материалдық құндылықтарды басқару саласындағы тиімділікті арттыруға әкелуі мүмкін.
Клиенттердің жүктерді жеткізудің дәлдігі мен уақтылығына деген қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде олардың қанағаттануы мен компанияға деген адалдығын арттырады.
Осылайша, ақпараттық жүйені басқару көлік компаниясының қазіргі ақпараттық әлемдегі табысты жұмысының ажырамас бөлігі болып табылады. Компанияға заманауи экономиканың қиындықтарын жеңуге, бизнес-процестердің тиімділігін арттыруға және клиенттерге қызмет көрсету сапасын жақсартуға көмектеседі.
Көлік компаниясының ақпараттық жүйесін басқарудың қолданыстағы тәсілдері мен әдістерін зерттеу. Бұл міндет үшін көлік компаниясының ақпараттық жүйесін басқару бойынша қолданыстағы ғылыми жұмыстар мен практикалық нұсқаулықтарға шолу жасау қажет. Әрбір тәсілдің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтау, сондай-ақ белгілі бір көлік компаниясы үшін қандай технологиялар мен әдістер тиімді болатынын анықтау қажет.
Жеке кәсіпкерлер үшін өз уақытын дұрыс басқара білу, кірістер мен шығыстардың негізгі көрсеткіштерін бақылау құралдары болуы өте маңызды, барлық осы факторларды талдайтын және қызметтің нәтижелі болғандығы немесе жұмыс шығынға ұшырағаны туралы қорытынды нәтиже беретін АЖ қажет.
Тұтыну нарығының осы сегментінің барлық қажеттіліктерін ескере отырып, АЖ-ға бірқатар талаптар қалыптастырылды, ол болуы керек:
- жеңіл және ыңғайлы интерфейске ие болыңыз;
- қазіргі заманғы құрылғылардың көпшілігіне қолдау көрсету керек;
- кәсіпорын қызметінің тиімділігі туралы ақпаратты көрсету мақсатында талдау құралдарын қолдауға тиіс.
Осы қажеттіліктерге сүйене отырып, қосымшаны әзірлеу туралы шешім қабылданды, өйткені дәл осы формада жүйе соңғы пайдаланушы үшін мүмкіндігінше ыңғайлы болады және барлық талаптарға жауап бере алады
1 Көлік компаниясының ақпараттық қажеттіліктерін бағалау
Көлік компаниясының бизнес-процестері мен операцияларын зерттеу
Жүк тасымалы, сондай-ақ тасымалдаушылардың қызметтері қызмет көрсетудің өте перспективалы және қарқынды дамып келе жатқан түрі болып табылады. Ай сайын бұл бизнеспен айналысатын фирмалардың саны тез өсуде. Бұл жүк тасымалы саласының қарқынды дамуының негізгі себебі болып табылатын адамның қажеттіліктері.
Мемлекеттің жүк тасымалдау саласындағы көлік саясаты:
- стратегиялық маңызы бар және көлік жүйелерінің жұмыс істеу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін аса маңызды көлік кәсіпорындарын, коммуникациялар мен объектілерді меншігінде сақтау;
- жеке Көлік қызметтерінің өркениетті нарығының жұмыс істеуі мен дамуына қолайлы жағдайлар жасау үшін қажетті заңнамалық және нормативтік құқықтық базаны қалыптастыру;
- шығынды және келешегі жоқ мемлекеттік көлік кәсіпорындарын жою, оларды жекешелендіру;
- көлік қызметтерінің сыртқы және ішкі нарықтарында ресейлік тасымалдаушылардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру.
Қазіргі уақытта мемлекеттік емес меншік нысандарындағы кәсіпорындар жүктерді автомобиль көлігімен тасымалдаудың 90% орындайды. Бұл автокөлік саласы меншікті жекешелендіру тұрғысынан ең қолжетімді болып табылатындығына байланысты.
Бір уақты тасымалдауда шамамен 27-30 миллион тонна түйелі жүрек бар. Өнімді тасымалдауға және тиеу-түсіру жұмыстарына жұмсалатын шығындар тасымалданатын өнімнің жалпы құнының орта есеппен 15-18% құрауы мүмкін, бірақ жүктердің жекелеген түрлері бойынша айтарлықтай жоғары болуы мүмкін (мысалы, мұнай өнімдерін тасымалдау кезінде олар 40% - ға дейін, құрылыс жүктері-50% - ға дейін, азық-түлік өнімдері-25% - ға дейін, ал ауыл шаруашылығы өнімдері жекелеген өңірлердегі жолдардың сапасыздығына байланысты 100%).
Қазіргі уақытта қоғамды ақпараттандыру белсенді дамып келеді, атап айтқанда, жүк көліктеріне міндетті түрде жүк көліктерінің қозғалысын бақылауға бағытталған ГЛОНАСС датчиктері орнатылады.
ГЛОНАСС-жердің кез келген нүктесінде координаттар мен уақытты анықтау үшін Ресей жасаған жаһандық навигациялық спутниктік жүйе. Жүйе жердің айналасындағы орбитада орналасқан және деректерді өңдейтін және объектілердің координаттары мен жылдамдығын анықтау үшін пайдаланылатын жер станциясына ақпарат беретін көптеген спутниктерден тұрады. ГЛОНАСС спутниктерінен сигналдарды қабылдайтын және сенсор қосылған объектінің координаттары мен жылдамдығын анықтау үшін оларды талдайтын арнайы қабылдағышты қамтиды. ГЛОНАСС датчиктерінің жұмыс істеуі үшін оның қуатын және сенсордан алынған деректерді өңдейтін және объектінің координаттары мен жылдамдығы туралы ақпаратты ыңғайлы түрде беретін арнайы қабылдағышқа қосылуын қамтамасыз ету қажет. Бұл өзгерістер жол кептелісі, олардың сапасы және басқа да көптеген жаһандық көрсеткіштер туралы деректерді жинау мен талдаудың жақсы құралы бола алады.
Қазір бұл құрылғылар ақы алу мақсатында салмағы 12 тоннадан асатын жүк көліктерінің қозғалысын бақылаудың міндетті құралы болып табылады. Алайда, болашақта осы құрылғылардан алынған мәліметтер автомобильдің жолдағы жағдайын бақылаудың ыңғайлы құралы бола алады, мұндай жүйелер бұған қамқорлық жасаған ұйымдарда болған. Дегенмен, сенсорлар қазір барлығында болатынын ескере отырып, бұл әзірлеушілерді кең пайдаланушы аудиториясы үшін бағдарламалық өнімді әзірлеуге итермелеуі мүмкін.
ГЛОНАСС - Хабаршы сайтының хабарлауынша: "Ресейдегі көлік мониторингі нарығы өте жақын өткеннен бастау алады. 10 жыл бұрын көптеген интеграторлық компаниялар GSM терминалдары, тіпті ұялы телефондар негізінде жасалған қарапайым трекерлермен жұмыс істеді, ал жалғыз маңызды деректер спутниктік GPS координаттары. Бірақ нарықтың пайда болуы үшін бұл жеткілікті болды.
Ештеңе орнында тұрмайды. Нарық дамып келеді, тұтынушылардың сұраныстары артып келеді және олармен бірге ұсынылатын жабдықтар мен қызметтердің ауқымы кеңейіп келеді. Көлік телеметриясын дамытудың келесі кезеңі отынды бақылау мүмкіндігі болды. Бұл қисынды, өйткені жанармай көлікке қызмет көрсетудің ең қымбат компоненті болып табылады. Бүгінгі таңда пайдаланушылар өздерінің флоты туралы егжей-тегжейлі мәліметтер алғысы келеді және заманауи технологиялар бұған мүмкіндік береді.
Fleet Managmenet нарығының өзекті тенденцияларымен және клиенттердің өсіп келе жатқан сұраныстарын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін шешімдері.
Көлік кәсіпорнындағы шығындарды есепке алудың өзіндік ерекшеліктері бар:
"Тасымалдауға байланысты шығындарды есепке алғанда, келесі нәрселер назар аударуға тұрарлық:
- пайдаланылатын көлік құралдары міндетті түрде есепте көрініс табуы тиіс: егер олар өз балансында болса немесе алушының балансында ескеріле отырып лизингке алынған болса, баланста немесе егер олар лизинг берушінің балансында ескеріле отырып, жалға алынған немесе лизингке алынған болса, баланста. Бұл олардың мазмұны бойынша барлық шығындарды есепке алуға мүмкіндік береді;
- көлік құралдары тасымалдаушыға тіркелуі керек: егер қаражат меншікте болса, тұрақты немесе уақытша, егер олар жалға алынған немесе лизингке алынған болса. Бұл тіркеудің болуы (уақытша болса да) тасымалдаушыны көлік салығын есептеуге және төлеуге міндеттейді;
- көлік құралдарының жұмысы үшін қажетті ЖЖМ(ГСМ) шығындарына жатқызу оларды есептен шығарудың бекітілген нормаларына сәйкес жүргізіледі. Бұл нормалар заңмен бекітілген (және белгілі бір салалар үшін қолданылуы керек) немесе компания өз бетінше әзірлейді. Бұл көлік құралдарының әрқайсысы үшін ЖЖМ шығынын есепке алуды ұйымдастыруды талап етеді. Артық шығыстарды пайда базасын төмендетпейтін шығындарға жатқыза отырып, есептен шығарудың тиісті алгоритмін қолдану және қолдану;
- қысқы жағдайда автокөліктің қауіпсіздігі бір қыста емес арнайы шиналарды қолдануға байланысты. Бұл шиналарды қоймадан бірнеше рет беруді ғана емес, сонымен қатар оларды есепте осы операцияларды тиісті түрде көрсете отырып, жазғы кезеңде сақтауға қабылдауды ұйымдастыру қажет болады.
Шығындардың ажырамас құрамдас бөлігі :
- сақтандыру полисінің қолданылу уақыты ішінде шығындарға бөліктермен енгізілетін көлік құралдарын сақтандыру;
- көлікті мерзімді техникалық тексеру;
- тұрақты техникалық қызмет көрсету;
- көлік құралдарын басқаратын адамдардың міндетті бастапқы (жұмысқа қабылдау кезінде) және рейс алдындағы медициналық тексерулері;
- көлікті басқаратын адамдар үшін демалуға арналған жұмыстағы арнайы үзілістерді төлеу;
-тиеу-түсіру жұмыстары, жүкті өлшеу, Көлік құралдарын тазалау бойынша қызметтер;
- кәсіпорындардың аумағына кіру, жүктерді сақтау, кірме жолдарды пайдалану, вагондарды беру үшін ақылы жолдармен жол жүру ақысын төлеу.
- шаруашылық өмірдің әрбір фактісі бастапқы есепке алу құжатымен ресімделуге жатады. Шаруашылық өмірдің орын алмаған фактілері, оның ішінде ойдан шығарылған және жалған мәмілелердің негізінде жатқан фактілер ресімделетін құжаттарды бухгалтерлік есепке алуға қабылдауға жол берілмейді.
- бастапқы есепке алу құжатының міндетті деректемелері:
- құжаттың атауы;
- құжаттың жасалған күні;
- құжатты жасаған экономикалық субъектінің атауы;
- шаруашылық өмір фактісінің мазмұны;
- өлшем бірліктерін көрсете отырып, шаруашылық өмір фактісін заттай және (немесе) ақшалай өлшеу шамасы;
- мәмілені, операцияны жасаған (жасаған) және оны ресімдеуге жауапты (жауапты) тұлға (тұлғалар) лауазымының атауы не болған оқиғаны ресімдеуге жауапты (жауапты) тұлға (тұлғалар) лауазымының атауы;
- бастапқы есепке алу құжаты шаруашылық өмір фактісі жасалған кезде, ал егер бұл мүмкін болмаса - ол аяқталғаннан кейін ғана жасалуы тиіс. Шаруашылық өмір фактісін ресімдеуге жауапты тұлға бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде олардағы деректерді тіркеу үшін бастапқы есепке алу құжаттарының уақтылы берілуін, сондай-ақ осы деректердің дұрыстығын қамтамасыз етеді. Бухгалтерлік есепті жүргізу жүктелген тұлға және бухгалтерлік есепті жүргізу жөнінде қызметтер көрсету туралы шарт жасалған тұлға басқа тұлғалар жасаған бастапқы есепке алу құжаттарының шаруашылық өмірдің жасалған фактілеріне сәйкестігі үшін жауапты болмайды.
1.2 Компанияда қолданылатын ағымдағы ақпараттық жүйелер мен технологияларды бағалау
Автокөлікті пайдаланудың екі негізгі ұйымдастырушылық нысаны бар: мамандандырылған автокөлік ұйымдарынан (автокөлік кәсіпорындары, автобазалар, автомобиль комбинаттары) автокөліктерді жалға алу және кәсіпорындар мен ұйымдардың өз көліктерін пайдалану. Екі жағдайда да ұйымдар алдында машиналар паркін ұйымдастыру, тасымалдауды басқару және бақылау, жүргізушілердің жұмысы, техниканы пайдалану және т. б. міндеттер тұр.
Қазіргі уақытта АТП ААЖ есептік операциялармен қатар жүктерді автомобильмен тасымалдау процесінің барлық қатысушыларына, сондай-ақ тасымалдаушының ішкі қызметтеріне кешенді ақпараттық қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.
Компьютерлік-коммуникациялық және бағдарламалық құралдардың, жүктерді тасымалдауға қатысушылардың (диспетчердің, бухгалтердің, такси жүргізушісінің, жанармай есептегішінің және тасымалдаушының, жүк жөнелтушінің, жүк алушының басқа да өндірістік құрылымдарының) автоматтандырылған жұмыс орындарының болуымен тасымалдау қызметін орындау процесінде құжат айналымын автоматтандыру АТП толық масштабты ААЖ іске асырудың алғышарты болып табылады. Бұл жағдайда КС жұмысын жоспарлау, жол парақтарын жазу және толтыру, банкке төлем тапсырмаларын ресімдеуді қоса алғанда, көліктік жүкқұжаттарды өңдеу жөніндегі барлық операциялар тасымалдаушының және қызмет көрсетілетін клиенттің анықтамалық-ақпараттық деректерінің жергілікті немесе таратылған банкін пайдалана отырып, ДК-де жүзеге асырылады.
Орташа алғанда, АТП-да құжаттарды автоматтандырылған өңдеу уақыты қолмен өңдеу кезінде бірнеше жұмыс күнінің орнына 23 сағатты құрайды. Орындалған көлік жұмысы үшін банкке төлем тапсырмаларын және тапсырыс берушілерге шоттарды ұсыну келесі тәулікке жүргізіледі. АТП ААЖ -. пайдаланудың артықшылығы, сондай-ақ құжаттарды сенімді мұрағаттау және деректер базасында сақтау болып табылады, бұл тасымалдаушы үшін бастапқы есепке алудың ақпараттық жүйесін неғұрлым ашық етеді, бұл жинақталған ақпарат негізінде заманауи менеджментті дамытуға, клиентпен және тасымалдау жөніндегі әріптестермен ақпараттық өзара іс-қимыл аясын кеңейтуге мүмкіндік береді.
АТП-да және автотасымалдарды пайдалану және басқару процесіне байланысты басқа ұйымдарда келесі бөлімдер (қызметтер)жұмыс істейді:
диспетчерлік (пайдалану бөлімі) - машиналардың желіге шығуын бақылау, жол парақтарын жазу;
тасымалдарды есепке алу және талдау тобы (жол парақтарын өңдеу тобы) - жүргізушілердің жұмысын, тапсырыс берушілер бойынша жұмыстардың орындалуын, жүгірістер мен мотоциклдерді, ТСМ есепке алу;
техникалық бөлім-машиналарға техникалық қызмет көрсету бойынша жұмыстарды жоспарлау, жөндеуді бақылау, ТСМ барысын нормалау
қойма шаруашылығы-автошиналардың, қосалқы бөлшектер мен агрегаттардың қозғалысын есепке алу, ЖТМ беру;
бухгалтерия-тапсырыс берушілерге шоттар жазып беру, клиенттермен есеп айырысу, жүргізушілер мен жөндеу жұмысшыларының жалақысын есептеу, есеп беретін тұлғалармен (оның ішінде жүргізушілермен) есеп айырысу, негізгі құралдарды есепке алу және амортизациялау.
Орындалған жұмыс түріне байланысты тапсырыс берушілермен (клиенттермен) есеп айырысу тасымалданатын жүктің түріне, контейнерге, қашықтыққа, тіпті нақты клиентке немесе объектіге тікелей байланысты. АТП-да орындалатын қызметтерге әртүрлі бағаларды қолдануға болады, ал бағдарламалық жасақтама модульдік принцип бойынша құрылуы керек және орындалатын жұмыстардың құнын есептеудің кез-келген алгоритміне оңай бейімделуі керек. Клиенттерге шоттар жазып беру, олар бойынша тізілімдер жүргізу, төлемдерді қадағалау, тапсырыс берушілермен өзара есеп айырысу - осының барлығын АТП ААЖ дербес орындауы немесе әмбебап бухгалтерлік бағдарламаға беру үшін тиісті деректерді қалыптастыруы тиіс.
АТП ААЖ-да нормативтік-анықтамалық ақпарат базасының болуы міндетті шарт болып табылады. Жүйенің негізгі анықтамалықтарына мыналар жатады: гараж нөмірлері, жанармай маркалары, есеп айырысу түрлері, тарифтік анықтамалық, жүк түрлері, клиенттер және басқалар. Тарифтік анықтамалықта күндер бойынша сақталатын әртүрлі тарифтер туралы ақпарат бар, бұл артта қалған жол парақтарын дұрыс есепке алуға мүмкіндік береді.
КС белгілі бір жүгірістен өткеннен кейін (агрегат мотоатқыштардың белгілі бір санын шығарғаннан кейін) дұрыс пайдалану шарттары бойынша жоспарлы жұмыстарды жүргізу қажет - техникалық қызмет көрсету, күрделі жөндеу, агрегатты ауыстыру. Техникалық бөлім (пайдалану бөлімі, техникалық қызмет) әдетте мұндай жұмыстарды жүргізудің арнайы кестелерін жасайды және олардың орындалуын қадағалайды. Кесте құру және жұмыстарды бақылау функциялары АТП ААЖ-ға жүктелуі мүмкін.
АТП ААЖ - ға қойылатын негізгі талаптардың бірі-жүргізушілердің жалақысы, көлік құралдарының тозуы және т.б. туралы мәліметтерді автоматтандырылған бухгалтерлік жүйелерге есептеу және беру.
Әрине, бұл тәсілді әзірлеуші фирмаларға, өздерінің бухгалтерлік жүйелеріне (1С, Гектор, Инфин және т.б.) енгізу оңайырақ. Қолданыстағы мамандандырылған бағдарламалық жасақтаманың негізгі кемшілігі-бұл АТП-ны басқарудың бүкіл аппаратын емес, жеке қызметтерді автоматтандыруға деген ұмтылыс.
Қазіргі заманғы 32 биттік желілік Windows қосымшаларына бағытталған "Гектор" ғылыми-техникалық орталығында әзірленген бағдарламалық жасақтама қызығушылық тудырады. Бұл жүйе Есептеу алгоритмдерінің икемді конфигурациясын, Пайдаланушының өзі формулаларды енгізу мүмкіндігіне байланысты кез-келген ресурстарды тұтынуды қамтамасыз етеді. Есеп генераторы кез-келген қажетті қағаз құжаттарды (әр түрлі формадағы жол парақтары, олар бойынша тізілімдер және т.б.) оңай қалыптастыруға мүмкіндік береді. Осындай икемділік пен әмбебаптықтың арқасында ААЖ қолданыстағы АТП-ның көптеген кемшіліктерін жеңуге болады.
1.3 Компанияның ақпараттық инфрақұрылымындағы проблемалар мен қиындықтарды анықтау
Жол және тасымалдау құжаттамасын өңдеу орындалған көлік жұмысына ақы төлеуді есептеуді, сондай-ақ автокөлік құралы мен жүргізуші жұмысының мынадай қорытынды көрсеткіштерін есептеуді қамтиды:
автокөлік гараждан жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдарына шыққан сәттен бастап кәсіпорынға, ұйымға, гаражға түскі ас пен демалуға кететін уақытты шегергенге дейін есептелетін нарядтағы уақыт (жол парағының деректері бойынша);
жүк тиеу-түсіру кезіндегі тоқтау уақытынан (көлік жүкқұжаттарының деректері бойынша), автомобильдің техникалық ақауларына байланысты және басқа да пайдалану себептері бойынша (жол парағының деректері бойынша)желідегі тоқтау уақытынан тұратын тоқтау уақыты;
киімдегі уақыт пен қарапайым уақыт арасындағы айырмашылықты құрайтын қозғалыстағы уақыт;
кәсіпорынға гаражға оралғанда және гараждан шыққан кезде спидометрдің көрсеткіштері арасындағы айырмашылық бойынша анықталатын жалпы жүгіріс (жол парағының деректері бойынша);
жүкпен жүріс көліктік (тауарлық-көліктік) жүкқұжаттарда және жүкке ілеспе басқа да құжаттарда көрсетілген жүктерді тасымалдау қашықтықтарының сомасына тең;
жалпы жүгіріс пен жүкпен жүгіру арасындағы айырмашылықты құрайтын жүксіз жүгіру;
жанармайдың нақты шығыны (жол парағы бойынша).
Автомобильдің жанармай шығыны автомобильдің жұмысқа шығу сәтінде бакта болған және жұмыс уақытында (оның ішінде талон түрінде) алынған жанармайдың жиынтық мөлшеріне тең, автомобиль кәсіпорынға, гаражға қайтарылатын қалдықты шегергенде. Жол парағының нысанындағы жанармайдың нақты шығынымен қатар автомобильдердің жекелеген маркалары үшін белгіленген нормалар бойынша жанармай шығынын белгілеу де көзделеді. Жанармайдың нақты шығынын норма бойынша шығынмен салыстыру әрбір жүргізушінің жанармайдың үнемделу немесе артық жұмсалу мөлшерін анықтауға және соған сәйкес жалақыдан қосымша ақы немесе ұстап қалулар жасауға мүмкіндік береді.
Автоматтандырылған жүйеде машинаның маркасына, жанармайға, тіркемелерді пайдалануға, арнайы жабдыққа, маусымға және т. б. байланысты отын шығыны нормаларын икемді баптау болуы керек.
Егер ұйымда TSM қоймасы болса, онда жүргізушілер жанармайды тікелей өз шаруашылығында толтырады. Әйтпесе, оларға жанармай сатып алу үшін ақша, талондар, несие карталары және басқа төлем құралдары бөлінеді. Бұл қаражатты есептеу және есептен шығару қажеттілігі туындайды. Жанармай құю станцияларындағы бағалардың үнемі өзгеруіне байланысты жағдай күрделене түседі.
Тасымалданған жүктің саны жүкқұжаттар және жүкке ілеспе басқа да құжаттар негізінде тасымалданған жүктің нақты Салмағы (брутто салмағы) бойынша тоннамен айқындалады. Дана, ұзын өлшемді, сондай-ақ көлемді жүктердің (отын, ағаш материалдары, құм, саз, әк және т.б.) салмағы осы мақсат үшін белгіленген аударым коэффициенттерінің көмегімен анықталуы мүмкін; тонна-километрлер тасымалданған жүктің салмағын тасымалдау қашықтығына көбейту арқылы анықталады.
Жол және тасымалдау құжаттамасы сондай-ақ бір күн (ауысым, рейс) жұмыс нәтижелері бойынша жүктерді тасымалдаудың құндық көрсеткіштерін айқындау үшін негіз болып табылады. Оларға, атап айтқанда, мыналар жатады:
жүргізушінің жалақысы (жол парағының және оған қоса берілетін көліктік жүкқұжаттың деректері бойынша есептеледі), оған мыналар кіреді: тасымалданған жүктің саны, жұмыс істеген уақыты, тасымалдау кезінде орындалған көліктік-экспедиторлық операциялар, өзге де жұмыстар мен қызметтер, жанармайдың үнемделгені (артық шығыны) үшін, тұтынушыларға қызмет көрсету сапасы үшін қосымша ақы (ұстап қалу);
айыппұлдар кәсіпорында қолданыстағы заңнамалық актілер мен нормативтік ережелерге сәйкес тапсырманы орындау шарттарын бұзғаны және басқа да төлемдер мен ұстап қалғаны үшін;
әрбір көлік жүкқұжаты бойынша есептелетін орындалған көлік жұмысының құны. Қорытынды құнның негізгі құрамдас бөліктері жүктерді тасымалдау құны, көлік-экспедиторлық операциялар үшін қосымша ақылар, басқа да жұмыстар мен қызметтер, салықтар мен алымдар сомасы болып табылады.
Жалпы құннан тасымалдаушы тапсырыс беруші-төлеушіден жүктерді орындағаны және тасымалдауға ілеспе көлік-экспедиторлық операциялар мен қызметтер үшін алуға тиіс төлем анықталады. Көлік жұмысының құнын есептеу нәтижесі көлік жүкқұжатының тиісті бөлімінде тіркеледі және тапсырыс беруші-төлеушіге төлем құжатын жазып беру үшін негіз болады.
Жол парағы мен көлік жүкқұжаттары өңделгеннен кейін жүкқұжаттың үшінші данасы төлем тапсырмасымен бірге тапсырыс беруші-төлеушіге жіберіледі, ал төртінші данасы жол парағымен бірге тасымалдаушының мұрағатына беріледі.
Жол және тасымалдау құжаттарының деректері бойынша ақпаратты өңдеу тасымалдаушының қызметін жедел-техникалық есепке алуды, бақылауды және талдауды жүргізуді, сондай-ақ мемлекеттік басқару және бақылау органдары үшін статистикалық және бухгалтерлік есептілікті жасауды қамтамасыз етеді.
Қазіргі уақытта жол және тасымалдау құжаттамасын өңдеу бойынша мамандандырылған нарықта қалыптасқан жағдайды қарастырыңыз. Осы салада өз өнімдерін ұсынатын бірқатар әзірлеуші фирмалар бар.
Әдетте, бұл жүйелердің барлығы жол парақтарын өңдеуге бағытталған. Тасымалдау жоспарына сәйкес әрбір автомобильге белгіленген нысандағы жол парағы жазылады, ол жұмысты есепке алу үшін негізгі бастапқы құжат және сонымен бірге жүкті тасымалдау құқығын куәландыратын құжат болып табылады. Жол жүру парақтарының көптеген әртүрлі формалары бар: жеңіл қызметтік (арнайы) автомобиль үшін; автомобильдер үшін-такси; республикалық тасымалдар ішіндегі жүк көлігі үшін уақытша төлем кезінде - 3 және кесінді кезінде-3; халықаралық жүк тасымалдарын орындау кезінде - 4; жолаушыларды автобустармен тасымалдау үшін-1(р), 1(ри), 1(н), 2(р), 2(н).
Көптеген бағдарламаларда жол жүру парақтарының бланкілеріне ақпарат енгізу мүмкіндігі бар.
Жалпы алғанда жол және тасымалдау құжаттамасын автоматтандырылған өңдеудің барлық бағдарламалары мынадай функционалдық мүмкіндіктерге ие болуы тиіс:
- автомобильдердің желіге шығуын, жүргізуші құрамының шығуын, ауысымдық тапсырмалардың орындалуын диспетчерлік бақылау;
- автоколонна диспетчерінің журналын жүргізу;
- жол парақтарын (кесімді, сағаттық, автобус тасымалы)жазу және таксилеу;
- жол және тауар-көлік құжаттамасын жедел өңдеу;
- жүргізушілер мен КС жұмыс табелін жүргізу:
-жүргізушілер, гараж нөмірлері, бригадалар бойынша нақты және нормативтік отын шығынын есепке алу (тәуліктік және айдың басынан бастап);
- отын шығысының пайдалану жағдайларына тәуелділігін есепке алу (ауа температурасы, қар үйінділері және т. б.);
-автокөлікті пайдаланудың техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің кешенін машиналарды сөндіруге, гараж нөмірлеріне, тасымалдау түрлеріне және т. б. есептеу.;
-жүргізушілердің ауысымдық-тәуліктік тапсырмаларының, бригадалар, автоколонналар, АТП, клиент бойынша тасымалдау жоспарларының орындалуын талдау және т. б.;
- жүргізушілердің, бригадалардың жұмысы, клиенттік жоспардың орындалуы туралы жедел анықтамаларды қалыптастыру.
Сонымен қатар, АТП ААЖ шеңберінде бірыңғай ДБ қалыптастыру негізінде мамандандырылған
БҚ келесі функционалдық міндеттерді орындайды;
- көрсетілген Автоқызметтер үшін тапсырыс берушілерге шоттар жазып беру;
- негізгі жалақыны, кондукторлардың еңбекақысын, жол парағы бойынша қосымша ақылар мен үстемеақылардың барлық түрлерін есептеу (сыныптылығы, билет сатуы, түнгі сағат, үстеме жұмыс уақыты, жұмыстың саяхат сипаты, экспедициялау, нормаланбаған жұмыс күні, салонды жинау және т. б.);
- пайдаланушының алгоритмдері бойынша жалақы есептеулерін түзету;
- АТП кірістерін есептеу (шарттық тарифтер және өзге де нысандар бойынша);
- автокөлік қызметтерін іске асыруды есепке алу, тапсырыс берушілермен есеп айырысу ведомосін қалыптастыру, дебиторлар мен кредиторларды есепке алу, банк құжаттарын жазып беру және т. б.
Бағдарламалық жасақтама ыңғайлы қызметпен қамтамасыз етілуі керек және кез-келген пайдаланушыға қол жетімді. Бұл ретте ДЗ да бағдарламаның жұмысын қамтамасыз ету есебінен қосымша мүмкіндіктер пайда болады.
-жол парақтары мен тауар-көлік жүкқұжаттарын бір рет енгізу автокөлікті пайдалану туралы жедел ақпарат алу кезінде еңбекті үнемдеуді қамтамасыз етеді;
-жол және тауар-көлік құжаттамасын таксирлеуден бас тарту басқарушы персонал санының қысқаруын қамтамасыз етеді.
АТП басқаруды автоматтандыру жүйелері ерекше қызығушылық тудырады, олардың құрамына жоғары сенімділік дәрежесі бар электрондық идентификатор кілттері (ibutton типі) және олар үшін оқу құрылғылары кіреді. IButton кілттері сыртқы түрі бойынша дискілі металл батареяға ұқсайды. Дискінің диаметрі шамамен 17 мм, қалыңдығы 3-тен 6 мм-ге дейін.сәйкестендіру кілттің металл беті мен оқу құрылғысы жанасқанда пайда болады. Корпус оқу құрылғысына 1 миллион рет тигізуге арналған.
Диспетчердің автоматтандырылған жұмыс орнын орнату кезінде оны бірегей коды бар оқу құрылғысына байланыстыру орын алады. Бұл код осы диспетчерлік бөлмеде берілген жолдамалар сериясына сәйкес келеді. Жолдамаларды нөмірлеу оларды толтыру уақыты бойынша автоматты түрде жүргізіледі.
Жолдаманы алған кезде жүргізуші байланыс құрылғысының кілтін түртеді және оның жол парағының өрістерін толтыру үшін монитор экранында диалогтық терезе көрсетіледі. Дерекқорда бар барлық ақпарат (жүргізуші және оның көлігі туралы) жол парағының тиісті өрістеріне автоматты түрде енгізіледі. Диспетчер жол парағын береді, содан кейін жазылған отын мөлшері туралы ақпарат жүргізушіге тиесілі iButton кілтінің жадына оқылады (ақпаратты жазу кілт пен оқу құрылғысын бір уақытта түрту арқылы жүзеге асырылады). Жанармай құю станциясында IBUTTON кілтіне арналған оқу құрылғысы да орнатылады, кілт жадынан ақпарат жанармай құю станциясы операторының компьютеріне түседі және оған сәйкес оператор отын шығарады (берілетін отын мөлшерін оператор да анықтай алады).
1.4 Компанияның тиімділігі мен өнімділігін жақсарту үшін жаңа ақпараттық жүйеге қойылатын талаптарды әзірлеу
Автотасымалдарды есепке алу және басқару міндеттерін ойдағыдай шешудің негізі кәсіпорындарды автоматтандыруға кешенді көзқарас болып табылады, ол әрбір тапсырыс берушіге жеке көзқарасты және бірыңғай жүйе ретінде ААЖ-ның толық ауқымды жұмыс істеуі үшін кәсіби бағдарламалық жасақтаманы қолдануды біріктіреді.
Алғашқы ААЖ материалдық-техникалық қамтамасыз ету заттарына - Bill of Material (BOM), кейінірек 1980 жылдардың басында-материалдық сұранысты жоспарлау (MRP) - материалдық қажеттіліктерді жоспарлау (АТП үшін - қосалқы бөлшектерде) автоматтандырылған құрастыруды қамтамасыз етті. 1984 жылы MRP II Manufacturing Resource Planing тұжырымдамасының негізгі ережелері қабылданды. Бір жағынан, жүйелерді пайдалану өнімді өндіруге кететін шығындар мен уақытты қысқартуы мүмкін, бұл өз кезегінде ағымдағы шығындарды, аяқталмаған өндіріс қорларын қысқартуға және жоғары рентабельді өнім алуға мүмкіндік береді, екінші жағынан - компанияға өнімді нарыққа уақтылы жеткізуді ұйымдастыруға және сұраныстың өзгеруіне икемді жауап беруге көмектеседі.
1990 жылдардың басында әкімшілік жұмыстарды қысқарту және ақпарат беруді жеделдету үшін телекоммуникация құралдарының дамуымен MP - Enterprise Resource Planing (кәсіпкерліктегі ресурстарды жоспарлау) класының интеграцияланған есептеу жүйелері қолданыла бастады, бұл MRP II мүмкіндіктерінен тыс кәсіпорынның барлық ресурстарын жоспарлауға мүмкіндік берді. Шын мәнінде, осы сыныптың жүйелері кәсіпорынның барлық дерлік қызметін қамтиды және оны автоматтандырады. Соңғы кезең DEM - Dynamic Enterprise Modeling болып саналады. Бұл тәсіл бизнесті қайта құруға, бизнес-процестерді қайта құруға баса назар аударады.
Қазір нарықта осы бағытта кешенді жүйелерді жеткізуші барлық компаниялар жұмыс істейді. Бұған Microsoft (COM, DCOM) және OMG (CORBA) ұсынған компоненттік бағдарламалық жасақтама технологиялары ықпал етеді. BAAN және SAP сияқты ERP жүйесі индустриясының алыптары шағын компанияларды сатып алып, олардың шешімдерін өз өнімдеріне біріктіреді.
ERPMRP II класс жүйелеріне мыналар жатады: R3 (SAP), MK (Computer Associates), Baan IV (Baan), BPCS (SSA) ,acacle Applications (acacle), MFG PRO (QAD), site Line (Symix) және басқалары. Олардың барлығында шамамен бірдей ішкі жүйелер жиынтығы бар, олар азды-көпті сәтті жүзеге асырылады:
- қаржы;
- өндіріс;
- жабдықтау және өткізу;
- сақтау;
- жабдықтар мен өндірілген өнімге техникалық қызмет көрсету.
Батыста корпоративтік ақпараттық жүйелерді (ТМД) өндірістік процестермен тарату процесі салыстырмалы түрде бірқалыпты, бізде АТП-ны белсенді автоматтандыру соңғы жылдары басталды. Кейбір болжамдарға сәйкес, отандық кәсіпорындар бәсекеге қабілеттіліктің келесі деңгейіне өтіп, ERP жүйелерін енгізеді (және сіз инвестиция ала аласыз) немесе олар банкроттыққа ұшырайды.
Бизнесте жоспарлау мен басқарудың үш деңгейі бар: ұзақ мерзімді, орта мерзімді, қысқа мерзімді (немесе жедел). ERP жүйелері негізінен соңғы екеуімен айналысады.
Ұзақ мерзімді жоспарлау міндеттері -- жаңа нарықтарға шығу немесе ықпал ету салаларын кеңейту: жаңа зауыт (немесе цех) салу, өнім кластарын қалыптастыру (мысалы, ауыр жүк көліктерінің отбасы), аймақтың шикізат көздері мен өндірістік ресурстарына жалпы байланыстыру, өндіріс түрін таңдау, технология мен автоматтандыру жүйесін әзірлеу. Жоспарлау аралығының ұзақтығы 3 жылдан 5 жылға дейін.
Орта мерзімді жоспарлаудың міндеттері-ағымдағы және жақын нарықтық сұранысты қанағаттандыру: жасалған шарттар бойынша жұмыс, қолда бар технология шеңберінде өндірілетін өнімнің шамалы өзгерістері. Осы деңгейдегі шешімдер шарттар портфелін қалыптастыру, қосалқы мердігерлік ұйымдармен шарттар жасау, көлемдік-Күнтізбелік жоспарлау, технологияның шамалы өзгеруі, жұмыстан босату немесе жұмыс күшін жалдау. Жоспарлау аралығының ұзақтығы 3 айдан 18 айға дейін.
Қысқа мерзімді немесе жедел жоспарлау міндеттері-көлемдік-күнтізбелік жоспарларды орындау, нақты өзіндік құнын есептеу, өндірістік кестелерді бақылау. Бұл деңгейдің шешімдері-күнделікті іс-әрекетке қажетті құжаттаманы қалыптастыру (нарядтар, бұйрықтар, есептер және т.б.). Операциялық жоспарлаудың ұзақтығы бірнеше күннен бірнеше айға дейін.
Орта мерзімді жоспарлау мен басқарудың типтік міндеттері:
- ағымдағы циклды жалпы дайындау және ұйымдастыру (нарықты талдау, маркетингтік қызмет, өнімнің модификациялары мен жаңа модельдерін әзірлеу, шарттар портфелін қалыптастыру және талдау);
- жабдықты жүктеуді, шикізат пен жұмыс күшіне қажеттілікті жоспарлау;
- өндірісті дайындау (тараптан қаражат тарту, қосалқы тапсырыстар мен қосалқы шарттарды орналастыру, жиынтықтауыштар мен шикізатты сатып алу, жабдықтарды жөндеу, кадрлық және әлеуметтік-тұрмыстық мәселелер, күтілетін өзіндік құнын есептеу) ;
- негізгі өнімнің нақты өндірісі (технологиялық қызмет);
- өндірілген өнімді сату (сату, айырбастау) және тұтынушылармен және жеткізушілермен есеп айырысу;
- өндірістік-шаруашылық қызметтің өткен циклін талдау (нақты өзіндік құн мен пайданы айқындау);
- Мемлекеттік есептілік;
- пайданы бөлу (несиелерді өтеу немесе ұзарту, қарыздардың күрделілігі және т. б.);
- қаражат салу туралы шешім қабылдау (қаржыландыру объектілері мен көлемін анықтау);
- өндірістің келесі циклін іске асыру.
Жоғарыда келтірілген тапсырмаларды автоматтандырылған және интеграцияланған жүйеде шешудің қажеті жоқ. Сондықтан кәсіпорын деңгейінде "арал" немесе тапсырмаларды автоматтандырудың көптеген мысалдары бар. Мұндай автоматтандырудың басты кемшілігі-ақпаратты бір тапсырмадан екіншісіне (жылдамдыққа және дұрыстыққа) берудің қиындығы. Көптеген шығындар маршруттауды, тексеруді, ақпаратты қажетті жерге және уақытында жеткізуді талап етеді. Бұл басқарушылық шешімдердің сапасын баяулатады және нашарлатады, сондықтан қазіргі жағдайда тапсырмаларды автоматтандыруды қолдану практикалық емес. Өйткені, басқару процестерінің сапасын жеделдету және жақсарту бәсекелестіктегі маңызды артықшылықтардың бірі, кәсіпорын қызметін күшейту түрі болып табылады. Бір ақпаратқа негізделген көптеген міндеттерді қатар шешуге тура келеді және осы міндеттерді шешудің белгілі бір қарқыны қажет: мысалы, бір ай ішінде тепе-теңдікті сақтауға жол берілмейді, өйткені нәтижесінде кәсіпорын үшін маңызды басқару шешімдері осы айға кейінге қалдырылуы мүмкін.
Кәсіпорындағы барлық өндірістік қызмет, әдетте, аумақтық бөлінеді, орталықтандырылған түрде ескеріледі және бірыңғай ақпаратты пайдаланады. Көрсетілгендей, бұл қызмет орта және қысқа мерзімді (жедел) жоспарлау және басқару шеңберінде өрбігендіктен, өндірістік-шаруашылық операцияларды тіркеуді бір ауысым ішінде орындау қажет.
ААЖ-ны мамандардың, есептеу және басқа да техникалардың, математикалық әдістер мен модельдердің, интеллектуалды өнімдердің жиынтығы, сондай-ақ осы компоненттердің өзара әрекеттесу әдістері мен тәртібі ретінде анықтай отырып, аталған элементтер кешеніндегі негізгі буын және басқарушы субъект адам, маман бүгінгі күнге дейін болғанын және болып қала беретінін атап өткен жөн. компьютерлік ортада жұмыс істейтін заманауи мамандар, есептеу орталықтары жағдайында ақпаратты орталықтандырылған өңдеу технологиясы басым болған он жыл бұрын жұмыс істегендерден ерекшеленеді. Ең алдымен, жаңа ақпараттық технологиялардың жұмыс істеуінің қазіргі жағдайында жүйені пайдаланушы-экономист, тапсырмаларды қоюшы, оператор, бағдарламашы, техникалық қызмет көрсету персоналының өкілі арасында бұрынғыдай айқын айырмашылық жоқ. Бүгінгі таңда интерпретация әдісімен қолданбалы бағдарламалар пакеттерінің бағдарламалық жасақтамаға бағытталған өнімдерін тез дамытуға мүмкіндік беретін дайын бағдарламалық жасақтама бар. Ол үшін ең алдымен өз салаңызда жақсы маман болуы керек және бағдарламалауды аз дәрежеде меңгеруі керек. Пайдаланушыға көмектесу үшін объектіге бағытталған тәсіл барған сайын белсенді түрде енгізілуде, бұл маманға ААЖ енгізілгенге дейінгі бастапқы құжаттардың бірдей түрлерімен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
2 Ақпараттық жүйені таңдау және енгізу
2.1 Ақпараттық жүйелер нарығын зерттеу және компания үшін ең қолайлы таңдау
HP OpenView -- бұл NT серверлеріне негізделген шағын жүйелерден бастап HP-UX, Solaris, UNIX және Linux, Windows-тың бірнеше мың компьютерлері бар басқа нұсқаларына дейінгі барлық масштабтағы корпоративтік ақпараттық технологияларды басқаруға бағытталған бағдарламалық өнімдер жиынтығы. Бұл кешенге желілерді, операциялық жүйелерді, қосымшаларды басқару құралдары, сондай-ақ олардың өнімділігі, деректерді көшіру және сақтау, қызметтер кіреді.
HP openview бағдарламалық шешімдерінің портфолиосы бірнеше өнім отбасыларынан тұрады, олардың ішінде:
- серверлер мен қосымшаларды басқару құралдары,
- деректерді сақтау,
- желілер,
- интернет-технологиялармен және телекоммуникациялық жабдықтармен жабдықтау.
Серверлер мен қосымшаларды басқару құралдарына ең алдымен Windows үшін HP OpenView Operations кіреді. Бұл өнім бизнес-процестерді және Қолданба өнімділігін басқаруға арналған шешім болып табылады және желі мен қолданбалардағы оқиғаларды бақылауға мүмкіндік береді. Windows жүйесіне арналған HP OpenView Operations HP openview Network Node Manager басқару құралымен біріктірілген, бұл желіге қосылған жаңа серверлерді автоматты түрде іздеуге, содан кейін қызметтерді іздеу нәтижелеріне негізделген қажетті компоненттер мен саясаттарды автоматты түрде орналастыруға мүмкіндік береді.
Windows жүйесіне арналған HP openview operations өнімдер тобынан басқа, Hewlett-Packard UNIX, Novell NetWare, Linux отбасының барлық негізгі операциялық жүйелері үшін, сондай-ақ бірқатар бұрынғы операциялық жүйелер үшін ұқсас мақсаттағы өнімдер жиынтығын ұсынады.
Қосымшалардың өнімділігін басқару үшін аталған отбасының құрамына HP openview Performance Manager және performance Agents кіреді, олар бірыңғай интерфейс арқылы Таратылған және гетерогенді ортада ресурстарды пайдалануды орталықтандырылған бақылауды, талдауды және болжауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді, сондай-ақ HP Openvew Reporter -- алынған мәліметтер негізінде кәсіпорынның таратылған it-инфрақұрылымының жұмысы туралы есептер шығаруға арналған шешім барлық қолдау көрсетілетін платформаларда HP openview қосымшалары.
Интернет-технологияларды басқару құралдарына HP OpenView Internet Services кіреді. Бұл өнім пайдаланушылардың каталогтарға, пошта қызметтеріне, веб-қызметтерге, қашықтан қол жеткізу қызметтеріне (соның ішінде теру және сымсыз қол жеткізу) сұраныстарын модельдеу арқылы қолданбалы қызметтерді, Интернет қызметтерін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Тлеуберлі Анель Ғосманқызы
Көлік компанияның АЖ-сін басқару
Дипломдық жұмыс
6B06101 - IT - менеджмент білім беру бағдарламасы бойынша
Астана 2023
Қазақстан Республикасы ғылым және жоғары білім министірлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Қорғауға жіберілді
___ ___________ 2023 ж.
Кафедра меңгерушісі
__________ Д.А. Тусупов
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Көлік компанияның АЖ-сін басқару
6B06101 - IT - менеджмент білім беру бағдарламасы бойынша
Орындаған:
Тлеуберлі А. Ғ.
Ғылыми жетекшісі:
Ф.м.ғ.к., профессор
Тусупов Д.А.
Астана, 2023
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Ақпараттық технологиялар факультеті
6B06101 - IT - менеджмент білім беру бағдарламасы
Ақпараттық жүйелер кафедрасы
Бекітемін
кафедра меңгерушісі
ф.-м.ғ.д., профессор
Тусупов Д.А.
__ ___________ 2023 ж.
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға берілген
ТАПСЫРМА
Студент Тлеуберлі А. Ғ. 4 курс, В057-6101-19-01 тобы, 6B06101 - IT - менеджмент білім беру бағдарламасы, күндізгі оқу бөлімі.
1 Дипломдық жұмыс (жоба) Көлік компанияның АЖ-сін басқару . 22 желтоқсан 2022 ж. № 2458-п ректордың бұйрығымен бекітілді.
2 Студенттің аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі __ _________20__ж.
Жұмысқа қажет бастапқы деректер: PHPMySQL, JavaScript.
4 Дипломдық жұмыста (жобада) зерттелуі тиіс мәселелер тізімі: Компанияның қажеттіліктерін және оның мақсаттарын ескере отырып, жүйеге қойылатын талаптарды анықтау; Бағдарлама жасауда жұмыс барысында қолданылатын тәсілдерді анықтау. Бақылау тақтасы (міндетті сызбалары нақты көрсетілген, сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.) жаңа деректер қосу формасы және есеп жасау кестесі.
5 Графикалық материалдар тізімі (сызбалар, кестелер, диаграммалар, суреттер және т.б.) Деректер қоры, модульдер мен компоненттерді қосу.
6 Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
Popov Ju. I., Jakovenko O. V. Upravlenie proektami. - 2-e izd. - M.: INFRA-M, 2011. - 208 s.
Rukovodstvo k svoduznanijpoupravlenijuproektami. Rukovodstvo PMBOK. - 4-e izd. - N'jutonSkvejr: PMI, 2009. - 241 s.
Mazur I. I., Shapiro V. D. iOl'derogge N. G. Upravlenieproektami. - 2-e izd. - M.: Omega-L, 2005. - 664 s.
Funtov V. N. Osnovyupravlenijaproektami v kompanii. - 4-e izd. SPb.:Piter, 2011. - 393 s.
Rukovodstvo k svoduznanijpoupravlenijuproektami. Rukovodstvo PMBOK. - 4-e izd. - N'jutonSkvejr: PMI, 2009. - 241 s.
7 Жұмыс бойынша консультациялар (оларға қатысты жұмыстың тарауларын көрсете отырып)
Тараудың, бөлімнің нөмірі, атауы
Ғылыми жетекші, консультант
Тапсырмаларды алу мерзімдері
Тапсырманы орындады
(қолы)
Тапсырманы қабылдады (қолы)
Диплом атауы
Тусупов Д.А.
Жоспар құру
Тусупов Д.А.
Жобаның өзектілігі
Тусупов Д.А.
Бірінші бөлім
Тусупов Д.А.
Екінші бөлім
Тусупов Д.А.
Үшінші бөлім
Тусупов Д.А.
Қателіктер
Тусупов Д.А.
Қорытынды
Тусупов Д.А.
Сәйкестендіру
Тусупов Д.А.
8 Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімдері
Ескертулер
1
Дипломдық жұмыс (жоба) тақырыбын бекіту
2
Дипломдық жұмысқа (жобаға) дайындық үшін материалдарды жинау
3
Дипломдық жұмыстың (жобаның) теориялық бөлімін дайындау (1 тарау)
4
Дипломдық жұмыстың (жобаның) аналитикалық бөлімін дайындау (2-3 тараулар)
5
Дипломдық жұмыстың (жобаның) толық мәтінінің қолжазбалық нұсқасын аяқтау
6
Дипломдық жұмысты (жобаны) алдын ала қорғауға тапсыру
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) рецензия жазу үшін тапсыру
8
Ғылыми жетекшінің сипаттамасы мен рецензияларды қоса, дипломдық жұмыстың (жобаның) аяқталған нұсқасын тапсыру
9
Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау
Тапсырманы беру күні ___ ___________ 20__ ж.
Ғылыми жетекші Тусупов Д.А. ф.-м.ғ.д., профессор
Тапсырманы қабылдады: Тлеуберлі А. Ғ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
7
1
Көлік компаниясының ақпараттық қажеттіліктерін бағалау ... ... ... ...
9
1.1
Көлік компаниясының бизнес-процестері мен операцияларын зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
1.2
Компанияда қолданылатын ағымдағы ақпараттық жүйелер мен технологияларды бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
12
1.3
Компанияның ақпараттық инфрақұрылымындағы проблемалар мен қиындықтарды анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
14
1.4
Компанияның тиімділігі мен өнімділігін жақсарту үшін жаңа ақпараттық жүйеге қойылатын талаптарды әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ...
18
2
Ақпараттық жүйені таңдау және енгізу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .
22
2.1
Ақпараттық жүйелер нарығын зерттеу және компания үшін ең қолайлысын таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
22
2.2
Ақпараттық жүйені енгізу жоспарын әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
2.3
Ақпараттық жүйені тестілеу және оңтайландыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
28
3
Ақпараттық жүйені жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
34
3.1
Жобалаукезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
34
3.2
Логикалық және физикалық деректер моделін жобалау ... ... ... ... ... ... ...
36
3.3
Интерфейсті ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
38
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
48
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..
49
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
52
Кіріспе
Қазіргі уақытта ақпараттық технологиялар бизнестің әртүрлі салаларында, соның ішінде көлік саласында шешуші рөл атқарады. Ақпараттық жүйені басқару көлік компаниясының табысты жұмысының ажырамас бөлігі болып табылады. Бизнес-процестерді оңтайландыру және клиенттерге қызмет көрсету сапасын жақсарту заманауи ақпараттық технологиялар мен жүйелерді пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі ақпараттық әлемде компанияның тиімді және табысты жұмыс істеуі үшін өте маңызды. Көлік компаниялары жылдам және дәл қызметтерге сұраныстың артуы, бәсекелестіктің күшеюі және көлік саласын реттейтін мемлекеттік саясаттағы өзгерістер сияқты көптеген қиындықтарға тап болады.
Кәсіпорындарда шешілетін бірінші кезектегі міндеттердің бірі экономикалық қызметті есепке алу функциясы болды. Бүгінгі таңда кәсіпорындағы қызметті есепке алу функциясын автоматтандыруға мүмкіндік беретін бағдарламалық өнімдердің үлкен таңдауы бар. Алайда, олардың көпшілігі тұтынушылардың кең ауқымына бағытталған, бұл бұл жүйелерді экономикалық қызметті есепке алуға ерекше қажеттіліктері бар кәсіпорындарда есепке алуға жарамсыз етеді.
Атап айтқанда, жүктерді тасымалдаумен айналысатын шағын кәсіпорындағы шаруашылық қызметті есепке алудың деректерді сақтау мен ұсынуда өзіндік қажеттіліктері бар. Шаруашылық қызметті есепке алу жөніндегі шешімдердің көпшілігі ірі компанияларға бағытталған.
Алайда, қазіргі Қазақстанда жеке кәсіпкерлердің үлесі зор. Заңда белгіленген тәртіппен тіркелген және заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке тұлға дара кәсіпкер болып саналады.
Жеке кәсіпкерлер үшін өз уақытын дұрыс басқара білу, кірістердің де, шығыстардың да негізгі көрсеткіштерін бақылау құралдары болуы өте маңызды, барлық осы факторларды талдайтын және қызметтің нәтижелі болғандығы немесе жұмыс шығынға ұшырағаны туралы қорытынды нәтиже беретін АЖ қажет.
Ақпараттық жүйенің көмегімен көлік компаниясы көлік құралдары, жүктер және персонал сияқты ресурстарды басқаруды автоматтандырып, жақсарта алады. Бұл шығындарды азайтуға және логистика мен тауарлы-материалдық құндылықтарды басқару саласындағы тиімділікті арттыруға әкелуі мүмкін.
Клиенттердің жүктерді жеткізудің дәлдігі мен уақтылығына деген қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде олардың қанағаттануы мен компанияға деген адалдығын арттырады.
Осылайша, ақпараттық жүйені басқару көлік компаниясының қазіргі ақпараттық әлемдегі табысты жұмысының ажырамас бөлігі болып табылады. Компанияға заманауи экономиканың қиындықтарын жеңуге, бизнес-процестердің тиімділігін арттыруға және клиенттерге қызмет көрсету сапасын жақсартуға көмектеседі.
Көлік компаниясының ақпараттық жүйесін басқарудың қолданыстағы тәсілдері мен әдістерін зерттеу. Бұл міндет үшін көлік компаниясының ақпараттық жүйесін басқару бойынша қолданыстағы ғылыми жұмыстар мен практикалық нұсқаулықтарға шолу жасау қажет. Әрбір тәсілдің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтау, сондай-ақ белгілі бір көлік компаниясы үшін қандай технологиялар мен әдістер тиімді болатынын анықтау қажет.
Жеке кәсіпкерлер үшін өз уақытын дұрыс басқара білу, кірістер мен шығыстардың негізгі көрсеткіштерін бақылау құралдары болуы өте маңызды, барлық осы факторларды талдайтын және қызметтің нәтижелі болғандығы немесе жұмыс шығынға ұшырағаны туралы қорытынды нәтиже беретін АЖ қажет.
Тұтыну нарығының осы сегментінің барлық қажеттіліктерін ескере отырып, АЖ-ға бірқатар талаптар қалыптастырылды, ол болуы керек:
- жеңіл және ыңғайлы интерфейске ие болыңыз;
- қазіргі заманғы құрылғылардың көпшілігіне қолдау көрсету керек;
- кәсіпорын қызметінің тиімділігі туралы ақпаратты көрсету мақсатында талдау құралдарын қолдауға тиіс.
Осы қажеттіліктерге сүйене отырып, қосымшаны әзірлеу туралы шешім қабылданды, өйткені дәл осы формада жүйе соңғы пайдаланушы үшін мүмкіндігінше ыңғайлы болады және барлық талаптарға жауап бере алады
1 Көлік компаниясының ақпараттық қажеттіліктерін бағалау
Көлік компаниясының бизнес-процестері мен операцияларын зерттеу
Жүк тасымалы, сондай-ақ тасымалдаушылардың қызметтері қызмет көрсетудің өте перспективалы және қарқынды дамып келе жатқан түрі болып табылады. Ай сайын бұл бизнеспен айналысатын фирмалардың саны тез өсуде. Бұл жүк тасымалы саласының қарқынды дамуының негізгі себебі болып табылатын адамның қажеттіліктері.
Мемлекеттің жүк тасымалдау саласындағы көлік саясаты:
- стратегиялық маңызы бар және көлік жүйелерінің жұмыс істеу қауіпсіздігін қамтамасыз ететін аса маңызды көлік кәсіпорындарын, коммуникациялар мен объектілерді меншігінде сақтау;
- жеке Көлік қызметтерінің өркениетті нарығының жұмыс істеуі мен дамуына қолайлы жағдайлар жасау үшін қажетті заңнамалық және нормативтік құқықтық базаны қалыптастыру;
- шығынды және келешегі жоқ мемлекеттік көлік кәсіпорындарын жою, оларды жекешелендіру;
- көлік қызметтерінің сыртқы және ішкі нарықтарында ресейлік тасымалдаушылардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру.
Қазіргі уақытта мемлекеттік емес меншік нысандарындағы кәсіпорындар жүктерді автомобиль көлігімен тасымалдаудың 90% орындайды. Бұл автокөлік саласы меншікті жекешелендіру тұрғысынан ең қолжетімді болып табылатындығына байланысты.
Бір уақты тасымалдауда шамамен 27-30 миллион тонна түйелі жүрек бар. Өнімді тасымалдауға және тиеу-түсіру жұмыстарына жұмсалатын шығындар тасымалданатын өнімнің жалпы құнының орта есеппен 15-18% құрауы мүмкін, бірақ жүктердің жекелеген түрлері бойынша айтарлықтай жоғары болуы мүмкін (мысалы, мұнай өнімдерін тасымалдау кезінде олар 40% - ға дейін, құрылыс жүктері-50% - ға дейін, азық-түлік өнімдері-25% - ға дейін, ал ауыл шаруашылығы өнімдері жекелеген өңірлердегі жолдардың сапасыздығына байланысты 100%).
Қазіргі уақытта қоғамды ақпараттандыру белсенді дамып келеді, атап айтқанда, жүк көліктеріне міндетті түрде жүк көліктерінің қозғалысын бақылауға бағытталған ГЛОНАСС датчиктері орнатылады.
ГЛОНАСС-жердің кез келген нүктесінде координаттар мен уақытты анықтау үшін Ресей жасаған жаһандық навигациялық спутниктік жүйе. Жүйе жердің айналасындағы орбитада орналасқан және деректерді өңдейтін және объектілердің координаттары мен жылдамдығын анықтау үшін пайдаланылатын жер станциясына ақпарат беретін көптеген спутниктерден тұрады. ГЛОНАСС спутниктерінен сигналдарды қабылдайтын және сенсор қосылған объектінің координаттары мен жылдамдығын анықтау үшін оларды талдайтын арнайы қабылдағышты қамтиды. ГЛОНАСС датчиктерінің жұмыс істеуі үшін оның қуатын және сенсордан алынған деректерді өңдейтін және объектінің координаттары мен жылдамдығы туралы ақпаратты ыңғайлы түрде беретін арнайы қабылдағышқа қосылуын қамтамасыз ету қажет. Бұл өзгерістер жол кептелісі, олардың сапасы және басқа да көптеген жаһандық көрсеткіштер туралы деректерді жинау мен талдаудың жақсы құралы бола алады.
Қазір бұл құрылғылар ақы алу мақсатында салмағы 12 тоннадан асатын жүк көліктерінің қозғалысын бақылаудың міндетті құралы болып табылады. Алайда, болашақта осы құрылғылардан алынған мәліметтер автомобильдің жолдағы жағдайын бақылаудың ыңғайлы құралы бола алады, мұндай жүйелер бұған қамқорлық жасаған ұйымдарда болған. Дегенмен, сенсорлар қазір барлығында болатынын ескере отырып, бұл әзірлеушілерді кең пайдаланушы аудиториясы үшін бағдарламалық өнімді әзірлеуге итермелеуі мүмкін.
ГЛОНАСС - Хабаршы сайтының хабарлауынша: "Ресейдегі көлік мониторингі нарығы өте жақын өткеннен бастау алады. 10 жыл бұрын көптеген интеграторлық компаниялар GSM терминалдары, тіпті ұялы телефондар негізінде жасалған қарапайым трекерлермен жұмыс істеді, ал жалғыз маңызды деректер спутниктік GPS координаттары. Бірақ нарықтың пайда болуы үшін бұл жеткілікті болды.
Ештеңе орнында тұрмайды. Нарық дамып келеді, тұтынушылардың сұраныстары артып келеді және олармен бірге ұсынылатын жабдықтар мен қызметтердің ауқымы кеңейіп келеді. Көлік телеметриясын дамытудың келесі кезеңі отынды бақылау мүмкіндігі болды. Бұл қисынды, өйткені жанармай көлікке қызмет көрсетудің ең қымбат компоненті болып табылады. Бүгінгі таңда пайдаланушылар өздерінің флоты туралы егжей-тегжейлі мәліметтер алғысы келеді және заманауи технологиялар бұған мүмкіндік береді.
Fleet Managmenet нарығының өзекті тенденцияларымен және клиенттердің өсіп келе жатқан сұраныстарын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін шешімдері.
Көлік кәсіпорнындағы шығындарды есепке алудың өзіндік ерекшеліктері бар:
"Тасымалдауға байланысты шығындарды есепке алғанда, келесі нәрселер назар аударуға тұрарлық:
- пайдаланылатын көлік құралдары міндетті түрде есепте көрініс табуы тиіс: егер олар өз балансында болса немесе алушының балансында ескеріле отырып лизингке алынған болса, баланста немесе егер олар лизинг берушінің балансында ескеріле отырып, жалға алынған немесе лизингке алынған болса, баланста. Бұл олардың мазмұны бойынша барлық шығындарды есепке алуға мүмкіндік береді;
- көлік құралдары тасымалдаушыға тіркелуі керек: егер қаражат меншікте болса, тұрақты немесе уақытша, егер олар жалға алынған немесе лизингке алынған болса. Бұл тіркеудің болуы (уақытша болса да) тасымалдаушыны көлік салығын есептеуге және төлеуге міндеттейді;
- көлік құралдарының жұмысы үшін қажетті ЖЖМ(ГСМ) шығындарына жатқызу оларды есептен шығарудың бекітілген нормаларына сәйкес жүргізіледі. Бұл нормалар заңмен бекітілген (және белгілі бір салалар үшін қолданылуы керек) немесе компания өз бетінше әзірлейді. Бұл көлік құралдарының әрқайсысы үшін ЖЖМ шығынын есепке алуды ұйымдастыруды талап етеді. Артық шығыстарды пайда базасын төмендетпейтін шығындарға жатқыза отырып, есептен шығарудың тиісті алгоритмін қолдану және қолдану;
- қысқы жағдайда автокөліктің қауіпсіздігі бір қыста емес арнайы шиналарды қолдануға байланысты. Бұл шиналарды қоймадан бірнеше рет беруді ғана емес, сонымен қатар оларды есепте осы операцияларды тиісті түрде көрсете отырып, жазғы кезеңде сақтауға қабылдауды ұйымдастыру қажет болады.
Шығындардың ажырамас құрамдас бөлігі :
- сақтандыру полисінің қолданылу уақыты ішінде шығындарға бөліктермен енгізілетін көлік құралдарын сақтандыру;
- көлікті мерзімді техникалық тексеру;
- тұрақты техникалық қызмет көрсету;
- көлік құралдарын басқаратын адамдардың міндетті бастапқы (жұмысқа қабылдау кезінде) және рейс алдындағы медициналық тексерулері;
- көлікті басқаратын адамдар үшін демалуға арналған жұмыстағы арнайы үзілістерді төлеу;
-тиеу-түсіру жұмыстары, жүкті өлшеу, Көлік құралдарын тазалау бойынша қызметтер;
- кәсіпорындардың аумағына кіру, жүктерді сақтау, кірме жолдарды пайдалану, вагондарды беру үшін ақылы жолдармен жол жүру ақысын төлеу.
- шаруашылық өмірдің әрбір фактісі бастапқы есепке алу құжатымен ресімделуге жатады. Шаруашылық өмірдің орын алмаған фактілері, оның ішінде ойдан шығарылған және жалған мәмілелердің негізінде жатқан фактілер ресімделетін құжаттарды бухгалтерлік есепке алуға қабылдауға жол берілмейді.
- бастапқы есепке алу құжатының міндетті деректемелері:
- құжаттың атауы;
- құжаттың жасалған күні;
- құжатты жасаған экономикалық субъектінің атауы;
- шаруашылық өмір фактісінің мазмұны;
- өлшем бірліктерін көрсете отырып, шаруашылық өмір фактісін заттай және (немесе) ақшалай өлшеу шамасы;
- мәмілені, операцияны жасаған (жасаған) және оны ресімдеуге жауапты (жауапты) тұлға (тұлғалар) лауазымының атауы не болған оқиғаны ресімдеуге жауапты (жауапты) тұлға (тұлғалар) лауазымының атауы;
- бастапқы есепке алу құжаты шаруашылық өмір фактісі жасалған кезде, ал егер бұл мүмкін болмаса - ол аяқталғаннан кейін ғана жасалуы тиіс. Шаруашылық өмір фактісін ресімдеуге жауапты тұлға бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде олардағы деректерді тіркеу үшін бастапқы есепке алу құжаттарының уақтылы берілуін, сондай-ақ осы деректердің дұрыстығын қамтамасыз етеді. Бухгалтерлік есепті жүргізу жүктелген тұлға және бухгалтерлік есепті жүргізу жөнінде қызметтер көрсету туралы шарт жасалған тұлға басқа тұлғалар жасаған бастапқы есепке алу құжаттарының шаруашылық өмірдің жасалған фактілеріне сәйкестігі үшін жауапты болмайды.
1.2 Компанияда қолданылатын ағымдағы ақпараттық жүйелер мен технологияларды бағалау
Автокөлікті пайдаланудың екі негізгі ұйымдастырушылық нысаны бар: мамандандырылған автокөлік ұйымдарынан (автокөлік кәсіпорындары, автобазалар, автомобиль комбинаттары) автокөліктерді жалға алу және кәсіпорындар мен ұйымдардың өз көліктерін пайдалану. Екі жағдайда да ұйымдар алдында машиналар паркін ұйымдастыру, тасымалдауды басқару және бақылау, жүргізушілердің жұмысы, техниканы пайдалану және т. б. міндеттер тұр.
Қазіргі уақытта АТП ААЖ есептік операциялармен қатар жүктерді автомобильмен тасымалдау процесінің барлық қатысушыларына, сондай-ақ тасымалдаушының ішкі қызметтеріне кешенді ақпараттық қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.
Компьютерлік-коммуникациялық және бағдарламалық құралдардың, жүктерді тасымалдауға қатысушылардың (диспетчердің, бухгалтердің, такси жүргізушісінің, жанармай есептегішінің және тасымалдаушының, жүк жөнелтушінің, жүк алушының басқа да өндірістік құрылымдарының) автоматтандырылған жұмыс орындарының болуымен тасымалдау қызметін орындау процесінде құжат айналымын автоматтандыру АТП толық масштабты ААЖ іске асырудың алғышарты болып табылады. Бұл жағдайда КС жұмысын жоспарлау, жол парақтарын жазу және толтыру, банкке төлем тапсырмаларын ресімдеуді қоса алғанда, көліктік жүкқұжаттарды өңдеу жөніндегі барлық операциялар тасымалдаушының және қызмет көрсетілетін клиенттің анықтамалық-ақпараттық деректерінің жергілікті немесе таратылған банкін пайдалана отырып, ДК-де жүзеге асырылады.
Орташа алғанда, АТП-да құжаттарды автоматтандырылған өңдеу уақыты қолмен өңдеу кезінде бірнеше жұмыс күнінің орнына 23 сағатты құрайды. Орындалған көлік жұмысы үшін банкке төлем тапсырмаларын және тапсырыс берушілерге шоттарды ұсыну келесі тәулікке жүргізіледі. АТП ААЖ -. пайдаланудың артықшылығы, сондай-ақ құжаттарды сенімді мұрағаттау және деректер базасында сақтау болып табылады, бұл тасымалдаушы үшін бастапқы есепке алудың ақпараттық жүйесін неғұрлым ашық етеді, бұл жинақталған ақпарат негізінде заманауи менеджментті дамытуға, клиентпен және тасымалдау жөніндегі әріптестермен ақпараттық өзара іс-қимыл аясын кеңейтуге мүмкіндік береді.
АТП-да және автотасымалдарды пайдалану және басқару процесіне байланысты басқа ұйымдарда келесі бөлімдер (қызметтер)жұмыс істейді:
диспетчерлік (пайдалану бөлімі) - машиналардың желіге шығуын бақылау, жол парақтарын жазу;
тасымалдарды есепке алу және талдау тобы (жол парақтарын өңдеу тобы) - жүргізушілердің жұмысын, тапсырыс берушілер бойынша жұмыстардың орындалуын, жүгірістер мен мотоциклдерді, ТСМ есепке алу;
техникалық бөлім-машиналарға техникалық қызмет көрсету бойынша жұмыстарды жоспарлау, жөндеуді бақылау, ТСМ барысын нормалау
қойма шаруашылығы-автошиналардың, қосалқы бөлшектер мен агрегаттардың қозғалысын есепке алу, ЖТМ беру;
бухгалтерия-тапсырыс берушілерге шоттар жазып беру, клиенттермен есеп айырысу, жүргізушілер мен жөндеу жұмысшыларының жалақысын есептеу, есеп беретін тұлғалармен (оның ішінде жүргізушілермен) есеп айырысу, негізгі құралдарды есепке алу және амортизациялау.
Орындалған жұмыс түріне байланысты тапсырыс берушілермен (клиенттермен) есеп айырысу тасымалданатын жүктің түріне, контейнерге, қашықтыққа, тіпті нақты клиентке немесе объектіге тікелей байланысты. АТП-да орындалатын қызметтерге әртүрлі бағаларды қолдануға болады, ал бағдарламалық жасақтама модульдік принцип бойынша құрылуы керек және орындалатын жұмыстардың құнын есептеудің кез-келген алгоритміне оңай бейімделуі керек. Клиенттерге шоттар жазып беру, олар бойынша тізілімдер жүргізу, төлемдерді қадағалау, тапсырыс берушілермен өзара есеп айырысу - осының барлығын АТП ААЖ дербес орындауы немесе әмбебап бухгалтерлік бағдарламаға беру үшін тиісті деректерді қалыптастыруы тиіс.
АТП ААЖ-да нормативтік-анықтамалық ақпарат базасының болуы міндетті шарт болып табылады. Жүйенің негізгі анықтамалықтарына мыналар жатады: гараж нөмірлері, жанармай маркалары, есеп айырысу түрлері, тарифтік анықтамалық, жүк түрлері, клиенттер және басқалар. Тарифтік анықтамалықта күндер бойынша сақталатын әртүрлі тарифтер туралы ақпарат бар, бұл артта қалған жол парақтарын дұрыс есепке алуға мүмкіндік береді.
КС белгілі бір жүгірістен өткеннен кейін (агрегат мотоатқыштардың белгілі бір санын шығарғаннан кейін) дұрыс пайдалану шарттары бойынша жоспарлы жұмыстарды жүргізу қажет - техникалық қызмет көрсету, күрделі жөндеу, агрегатты ауыстыру. Техникалық бөлім (пайдалану бөлімі, техникалық қызмет) әдетте мұндай жұмыстарды жүргізудің арнайы кестелерін жасайды және олардың орындалуын қадағалайды. Кесте құру және жұмыстарды бақылау функциялары АТП ААЖ-ға жүктелуі мүмкін.
АТП ААЖ - ға қойылатын негізгі талаптардың бірі-жүргізушілердің жалақысы, көлік құралдарының тозуы және т.б. туралы мәліметтерді автоматтандырылған бухгалтерлік жүйелерге есептеу және беру.
Әрине, бұл тәсілді әзірлеуші фирмаларға, өздерінің бухгалтерлік жүйелеріне (1С, Гектор, Инфин және т.б.) енгізу оңайырақ. Қолданыстағы мамандандырылған бағдарламалық жасақтаманың негізгі кемшілігі-бұл АТП-ны басқарудың бүкіл аппаратын емес, жеке қызметтерді автоматтандыруға деген ұмтылыс.
Қазіргі заманғы 32 биттік желілік Windows қосымшаларына бағытталған "Гектор" ғылыми-техникалық орталығында әзірленген бағдарламалық жасақтама қызығушылық тудырады. Бұл жүйе Есептеу алгоритмдерінің икемді конфигурациясын, Пайдаланушының өзі формулаларды енгізу мүмкіндігіне байланысты кез-келген ресурстарды тұтынуды қамтамасыз етеді. Есеп генераторы кез-келген қажетті қағаз құжаттарды (әр түрлі формадағы жол парақтары, олар бойынша тізілімдер және т.б.) оңай қалыптастыруға мүмкіндік береді. Осындай икемділік пен әмбебаптықтың арқасында ААЖ қолданыстағы АТП-ның көптеген кемшіліктерін жеңуге болады.
1.3 Компанияның ақпараттық инфрақұрылымындағы проблемалар мен қиындықтарды анықтау
Жол және тасымалдау құжаттамасын өңдеу орындалған көлік жұмысына ақы төлеуді есептеуді, сондай-ақ автокөлік құралы мен жүргізуші жұмысының мынадай қорытынды көрсеткіштерін есептеуді қамтиды:
автокөлік гараждан жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдарына шыққан сәттен бастап кәсіпорынға, ұйымға, гаражға түскі ас пен демалуға кететін уақытты шегергенге дейін есептелетін нарядтағы уақыт (жол парағының деректері бойынша);
жүк тиеу-түсіру кезіндегі тоқтау уақытынан (көлік жүкқұжаттарының деректері бойынша), автомобильдің техникалық ақауларына байланысты және басқа да пайдалану себептері бойынша (жол парағының деректері бойынша)желідегі тоқтау уақытынан тұратын тоқтау уақыты;
киімдегі уақыт пен қарапайым уақыт арасындағы айырмашылықты құрайтын қозғалыстағы уақыт;
кәсіпорынға гаражға оралғанда және гараждан шыққан кезде спидометрдің көрсеткіштері арасындағы айырмашылық бойынша анықталатын жалпы жүгіріс (жол парағының деректері бойынша);
жүкпен жүріс көліктік (тауарлық-көліктік) жүкқұжаттарда және жүкке ілеспе басқа да құжаттарда көрсетілген жүктерді тасымалдау қашықтықтарының сомасына тең;
жалпы жүгіріс пен жүкпен жүгіру арасындағы айырмашылықты құрайтын жүксіз жүгіру;
жанармайдың нақты шығыны (жол парағы бойынша).
Автомобильдің жанармай шығыны автомобильдің жұмысқа шығу сәтінде бакта болған және жұмыс уақытында (оның ішінде талон түрінде) алынған жанармайдың жиынтық мөлшеріне тең, автомобиль кәсіпорынға, гаражға қайтарылатын қалдықты шегергенде. Жол парағының нысанындағы жанармайдың нақты шығынымен қатар автомобильдердің жекелеген маркалары үшін белгіленген нормалар бойынша жанармай шығынын белгілеу де көзделеді. Жанармайдың нақты шығынын норма бойынша шығынмен салыстыру әрбір жүргізушінің жанармайдың үнемделу немесе артық жұмсалу мөлшерін анықтауға және соған сәйкес жалақыдан қосымша ақы немесе ұстап қалулар жасауға мүмкіндік береді.
Автоматтандырылған жүйеде машинаның маркасына, жанармайға, тіркемелерді пайдалануға, арнайы жабдыққа, маусымға және т. б. байланысты отын шығыны нормаларын икемді баптау болуы керек.
Егер ұйымда TSM қоймасы болса, онда жүргізушілер жанармайды тікелей өз шаруашылығында толтырады. Әйтпесе, оларға жанармай сатып алу үшін ақша, талондар, несие карталары және басқа төлем құралдары бөлінеді. Бұл қаражатты есептеу және есептен шығару қажеттілігі туындайды. Жанармай құю станцияларындағы бағалардың үнемі өзгеруіне байланысты жағдай күрделене түседі.
Тасымалданған жүктің саны жүкқұжаттар және жүкке ілеспе басқа да құжаттар негізінде тасымалданған жүктің нақты Салмағы (брутто салмағы) бойынша тоннамен айқындалады. Дана, ұзын өлшемді, сондай-ақ көлемді жүктердің (отын, ағаш материалдары, құм, саз, әк және т.б.) салмағы осы мақсат үшін белгіленген аударым коэффициенттерінің көмегімен анықталуы мүмкін; тонна-километрлер тасымалданған жүктің салмағын тасымалдау қашықтығына көбейту арқылы анықталады.
Жол және тасымалдау құжаттамасы сондай-ақ бір күн (ауысым, рейс) жұмыс нәтижелері бойынша жүктерді тасымалдаудың құндық көрсеткіштерін айқындау үшін негіз болып табылады. Оларға, атап айтқанда, мыналар жатады:
жүргізушінің жалақысы (жол парағының және оған қоса берілетін көліктік жүкқұжаттың деректері бойынша есептеледі), оған мыналар кіреді: тасымалданған жүктің саны, жұмыс істеген уақыты, тасымалдау кезінде орындалған көліктік-экспедиторлық операциялар, өзге де жұмыстар мен қызметтер, жанармайдың үнемделгені (артық шығыны) үшін, тұтынушыларға қызмет көрсету сапасы үшін қосымша ақы (ұстап қалу);
айыппұлдар кәсіпорында қолданыстағы заңнамалық актілер мен нормативтік ережелерге сәйкес тапсырманы орындау шарттарын бұзғаны және басқа да төлемдер мен ұстап қалғаны үшін;
әрбір көлік жүкқұжаты бойынша есептелетін орындалған көлік жұмысының құны. Қорытынды құнның негізгі құрамдас бөліктері жүктерді тасымалдау құны, көлік-экспедиторлық операциялар үшін қосымша ақылар, басқа да жұмыстар мен қызметтер, салықтар мен алымдар сомасы болып табылады.
Жалпы құннан тасымалдаушы тапсырыс беруші-төлеушіден жүктерді орындағаны және тасымалдауға ілеспе көлік-экспедиторлық операциялар мен қызметтер үшін алуға тиіс төлем анықталады. Көлік жұмысының құнын есептеу нәтижесі көлік жүкқұжатының тиісті бөлімінде тіркеледі және тапсырыс беруші-төлеушіге төлем құжатын жазып беру үшін негіз болады.
Жол парағы мен көлік жүкқұжаттары өңделгеннен кейін жүкқұжаттың үшінші данасы төлем тапсырмасымен бірге тапсырыс беруші-төлеушіге жіберіледі, ал төртінші данасы жол парағымен бірге тасымалдаушының мұрағатына беріледі.
Жол және тасымалдау құжаттарының деректері бойынша ақпаратты өңдеу тасымалдаушының қызметін жедел-техникалық есепке алуды, бақылауды және талдауды жүргізуді, сондай-ақ мемлекеттік басқару және бақылау органдары үшін статистикалық және бухгалтерлік есептілікті жасауды қамтамасыз етеді.
Қазіргі уақытта жол және тасымалдау құжаттамасын өңдеу бойынша мамандандырылған нарықта қалыптасқан жағдайды қарастырыңыз. Осы салада өз өнімдерін ұсынатын бірқатар әзірлеуші фирмалар бар.
Әдетте, бұл жүйелердің барлығы жол парақтарын өңдеуге бағытталған. Тасымалдау жоспарына сәйкес әрбір автомобильге белгіленген нысандағы жол парағы жазылады, ол жұмысты есепке алу үшін негізгі бастапқы құжат және сонымен бірге жүкті тасымалдау құқығын куәландыратын құжат болып табылады. Жол жүру парақтарының көптеген әртүрлі формалары бар: жеңіл қызметтік (арнайы) автомобиль үшін; автомобильдер үшін-такси; республикалық тасымалдар ішіндегі жүк көлігі үшін уақытша төлем кезінде - 3 және кесінді кезінде-3; халықаралық жүк тасымалдарын орындау кезінде - 4; жолаушыларды автобустармен тасымалдау үшін-1(р), 1(ри), 1(н), 2(р), 2(н).
Көптеген бағдарламаларда жол жүру парақтарының бланкілеріне ақпарат енгізу мүмкіндігі бар.
Жалпы алғанда жол және тасымалдау құжаттамасын автоматтандырылған өңдеудің барлық бағдарламалары мынадай функционалдық мүмкіндіктерге ие болуы тиіс:
- автомобильдердің желіге шығуын, жүргізуші құрамының шығуын, ауысымдық тапсырмалардың орындалуын диспетчерлік бақылау;
- автоколонна диспетчерінің журналын жүргізу;
- жол парақтарын (кесімді, сағаттық, автобус тасымалы)жазу және таксилеу;
- жол және тауар-көлік құжаттамасын жедел өңдеу;
- жүргізушілер мен КС жұмыс табелін жүргізу:
-жүргізушілер, гараж нөмірлері, бригадалар бойынша нақты және нормативтік отын шығынын есепке алу (тәуліктік және айдың басынан бастап);
- отын шығысының пайдалану жағдайларына тәуелділігін есепке алу (ауа температурасы, қар үйінділері және т. б.);
-автокөлікті пайдаланудың техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің кешенін машиналарды сөндіруге, гараж нөмірлеріне, тасымалдау түрлеріне және т. б. есептеу.;
-жүргізушілердің ауысымдық-тәуліктік тапсырмаларының, бригадалар, автоколонналар, АТП, клиент бойынша тасымалдау жоспарларының орындалуын талдау және т. б.;
- жүргізушілердің, бригадалардың жұмысы, клиенттік жоспардың орындалуы туралы жедел анықтамаларды қалыптастыру.
Сонымен қатар, АТП ААЖ шеңберінде бірыңғай ДБ қалыптастыру негізінде мамандандырылған
БҚ келесі функционалдық міндеттерді орындайды;
- көрсетілген Автоқызметтер үшін тапсырыс берушілерге шоттар жазып беру;
- негізгі жалақыны, кондукторлардың еңбекақысын, жол парағы бойынша қосымша ақылар мен үстемеақылардың барлық түрлерін есептеу (сыныптылығы, билет сатуы, түнгі сағат, үстеме жұмыс уақыты, жұмыстың саяхат сипаты, экспедициялау, нормаланбаған жұмыс күні, салонды жинау және т. б.);
- пайдаланушының алгоритмдері бойынша жалақы есептеулерін түзету;
- АТП кірістерін есептеу (шарттық тарифтер және өзге де нысандар бойынша);
- автокөлік қызметтерін іске асыруды есепке алу, тапсырыс берушілермен есеп айырысу ведомосін қалыптастыру, дебиторлар мен кредиторларды есепке алу, банк құжаттарын жазып беру және т. б.
Бағдарламалық жасақтама ыңғайлы қызметпен қамтамасыз етілуі керек және кез-келген пайдаланушыға қол жетімді. Бұл ретте ДЗ да бағдарламаның жұмысын қамтамасыз ету есебінен қосымша мүмкіндіктер пайда болады.
-жол парақтары мен тауар-көлік жүкқұжаттарын бір рет енгізу автокөлікті пайдалану туралы жедел ақпарат алу кезінде еңбекті үнемдеуді қамтамасыз етеді;
-жол және тауар-көлік құжаттамасын таксирлеуден бас тарту басқарушы персонал санының қысқаруын қамтамасыз етеді.
АТП басқаруды автоматтандыру жүйелері ерекше қызығушылық тудырады, олардың құрамына жоғары сенімділік дәрежесі бар электрондық идентификатор кілттері (ibutton типі) және олар үшін оқу құрылғылары кіреді. IButton кілттері сыртқы түрі бойынша дискілі металл батареяға ұқсайды. Дискінің диаметрі шамамен 17 мм, қалыңдығы 3-тен 6 мм-ге дейін.сәйкестендіру кілттің металл беті мен оқу құрылғысы жанасқанда пайда болады. Корпус оқу құрылғысына 1 миллион рет тигізуге арналған.
Диспетчердің автоматтандырылған жұмыс орнын орнату кезінде оны бірегей коды бар оқу құрылғысына байланыстыру орын алады. Бұл код осы диспетчерлік бөлмеде берілген жолдамалар сериясына сәйкес келеді. Жолдамаларды нөмірлеу оларды толтыру уақыты бойынша автоматты түрде жүргізіледі.
Жолдаманы алған кезде жүргізуші байланыс құрылғысының кілтін түртеді және оның жол парағының өрістерін толтыру үшін монитор экранында диалогтық терезе көрсетіледі. Дерекқорда бар барлық ақпарат (жүргізуші және оның көлігі туралы) жол парағының тиісті өрістеріне автоматты түрде енгізіледі. Диспетчер жол парағын береді, содан кейін жазылған отын мөлшері туралы ақпарат жүргізушіге тиесілі iButton кілтінің жадына оқылады (ақпаратты жазу кілт пен оқу құрылғысын бір уақытта түрту арқылы жүзеге асырылады). Жанармай құю станциясында IBUTTON кілтіне арналған оқу құрылғысы да орнатылады, кілт жадынан ақпарат жанармай құю станциясы операторының компьютеріне түседі және оған сәйкес оператор отын шығарады (берілетін отын мөлшерін оператор да анықтай алады).
1.4 Компанияның тиімділігі мен өнімділігін жақсарту үшін жаңа ақпараттық жүйеге қойылатын талаптарды әзірлеу
Автотасымалдарды есепке алу және басқару міндеттерін ойдағыдай шешудің негізі кәсіпорындарды автоматтандыруға кешенді көзқарас болып табылады, ол әрбір тапсырыс берушіге жеке көзқарасты және бірыңғай жүйе ретінде ААЖ-ның толық ауқымды жұмыс істеуі үшін кәсіби бағдарламалық жасақтаманы қолдануды біріктіреді.
Алғашқы ААЖ материалдық-техникалық қамтамасыз ету заттарына - Bill of Material (BOM), кейінірек 1980 жылдардың басында-материалдық сұранысты жоспарлау (MRP) - материалдық қажеттіліктерді жоспарлау (АТП үшін - қосалқы бөлшектерде) автоматтандырылған құрастыруды қамтамасыз етті. 1984 жылы MRP II Manufacturing Resource Planing тұжырымдамасының негізгі ережелері қабылданды. Бір жағынан, жүйелерді пайдалану өнімді өндіруге кететін шығындар мен уақытты қысқартуы мүмкін, бұл өз кезегінде ағымдағы шығындарды, аяқталмаған өндіріс қорларын қысқартуға және жоғары рентабельді өнім алуға мүмкіндік береді, екінші жағынан - компанияға өнімді нарыққа уақтылы жеткізуді ұйымдастыруға және сұраныстың өзгеруіне икемді жауап беруге көмектеседі.
1990 жылдардың басында әкімшілік жұмыстарды қысқарту және ақпарат беруді жеделдету үшін телекоммуникация құралдарының дамуымен MP - Enterprise Resource Planing (кәсіпкерліктегі ресурстарды жоспарлау) класының интеграцияланған есептеу жүйелері қолданыла бастады, бұл MRP II мүмкіндіктерінен тыс кәсіпорынның барлық ресурстарын жоспарлауға мүмкіндік берді. Шын мәнінде, осы сыныптың жүйелері кәсіпорынның барлық дерлік қызметін қамтиды және оны автоматтандырады. Соңғы кезең DEM - Dynamic Enterprise Modeling болып саналады. Бұл тәсіл бизнесті қайта құруға, бизнес-процестерді қайта құруға баса назар аударады.
Қазір нарықта осы бағытта кешенді жүйелерді жеткізуші барлық компаниялар жұмыс істейді. Бұған Microsoft (COM, DCOM) және OMG (CORBA) ұсынған компоненттік бағдарламалық жасақтама технологиялары ықпал етеді. BAAN және SAP сияқты ERP жүйесі индустриясының алыптары шағын компанияларды сатып алып, олардың шешімдерін өз өнімдеріне біріктіреді.
ERPMRP II класс жүйелеріне мыналар жатады: R3 (SAP), MK (Computer Associates), Baan IV (Baan), BPCS (SSA) ,acacle Applications (acacle), MFG PRO (QAD), site Line (Symix) және басқалары. Олардың барлығында шамамен бірдей ішкі жүйелер жиынтығы бар, олар азды-көпті сәтті жүзеге асырылады:
- қаржы;
- өндіріс;
- жабдықтау және өткізу;
- сақтау;
- жабдықтар мен өндірілген өнімге техникалық қызмет көрсету.
Батыста корпоративтік ақпараттық жүйелерді (ТМД) өндірістік процестермен тарату процесі салыстырмалы түрде бірқалыпты, бізде АТП-ны белсенді автоматтандыру соңғы жылдары басталды. Кейбір болжамдарға сәйкес, отандық кәсіпорындар бәсекеге қабілеттіліктің келесі деңгейіне өтіп, ERP жүйелерін енгізеді (және сіз инвестиция ала аласыз) немесе олар банкроттыққа ұшырайды.
Бизнесте жоспарлау мен басқарудың үш деңгейі бар: ұзақ мерзімді, орта мерзімді, қысқа мерзімді (немесе жедел). ERP жүйелері негізінен соңғы екеуімен айналысады.
Ұзақ мерзімді жоспарлау міндеттері -- жаңа нарықтарға шығу немесе ықпал ету салаларын кеңейту: жаңа зауыт (немесе цех) салу, өнім кластарын қалыптастыру (мысалы, ауыр жүк көліктерінің отбасы), аймақтың шикізат көздері мен өндірістік ресурстарына жалпы байланыстыру, өндіріс түрін таңдау, технология мен автоматтандыру жүйесін әзірлеу. Жоспарлау аралығының ұзақтығы 3 жылдан 5 жылға дейін.
Орта мерзімді жоспарлаудың міндеттері-ағымдағы және жақын нарықтық сұранысты қанағаттандыру: жасалған шарттар бойынша жұмыс, қолда бар технология шеңберінде өндірілетін өнімнің шамалы өзгерістері. Осы деңгейдегі шешімдер шарттар портфелін қалыптастыру, қосалқы мердігерлік ұйымдармен шарттар жасау, көлемдік-Күнтізбелік жоспарлау, технологияның шамалы өзгеруі, жұмыстан босату немесе жұмыс күшін жалдау. Жоспарлау аралығының ұзақтығы 3 айдан 18 айға дейін.
Қысқа мерзімді немесе жедел жоспарлау міндеттері-көлемдік-күнтізбелік жоспарларды орындау, нақты өзіндік құнын есептеу, өндірістік кестелерді бақылау. Бұл деңгейдің шешімдері-күнделікті іс-әрекетке қажетті құжаттаманы қалыптастыру (нарядтар, бұйрықтар, есептер және т.б.). Операциялық жоспарлаудың ұзақтығы бірнеше күннен бірнеше айға дейін.
Орта мерзімді жоспарлау мен басқарудың типтік міндеттері:
- ағымдағы циклды жалпы дайындау және ұйымдастыру (нарықты талдау, маркетингтік қызмет, өнімнің модификациялары мен жаңа модельдерін әзірлеу, шарттар портфелін қалыптастыру және талдау);
- жабдықты жүктеуді, шикізат пен жұмыс күшіне қажеттілікті жоспарлау;
- өндірісті дайындау (тараптан қаражат тарту, қосалқы тапсырыстар мен қосалқы шарттарды орналастыру, жиынтықтауыштар мен шикізатты сатып алу, жабдықтарды жөндеу, кадрлық және әлеуметтік-тұрмыстық мәселелер, күтілетін өзіндік құнын есептеу) ;
- негізгі өнімнің нақты өндірісі (технологиялық қызмет);
- өндірілген өнімді сату (сату, айырбастау) және тұтынушылармен және жеткізушілермен есеп айырысу;
- өндірістік-шаруашылық қызметтің өткен циклін талдау (нақты өзіндік құн мен пайданы айқындау);
- Мемлекеттік есептілік;
- пайданы бөлу (несиелерді өтеу немесе ұзарту, қарыздардың күрделілігі және т. б.);
- қаражат салу туралы шешім қабылдау (қаржыландыру объектілері мен көлемін анықтау);
- өндірістің келесі циклін іске асыру.
Жоғарыда келтірілген тапсырмаларды автоматтандырылған және интеграцияланған жүйеде шешудің қажеті жоқ. Сондықтан кәсіпорын деңгейінде "арал" немесе тапсырмаларды автоматтандырудың көптеген мысалдары бар. Мұндай автоматтандырудың басты кемшілігі-ақпаратты бір тапсырмадан екіншісіне (жылдамдыққа және дұрыстыққа) берудің қиындығы. Көптеген шығындар маршруттауды, тексеруді, ақпаратты қажетті жерге және уақытында жеткізуді талап етеді. Бұл басқарушылық шешімдердің сапасын баяулатады және нашарлатады, сондықтан қазіргі жағдайда тапсырмаларды автоматтандыруды қолдану практикалық емес. Өйткені, басқару процестерінің сапасын жеделдету және жақсарту бәсекелестіктегі маңызды артықшылықтардың бірі, кәсіпорын қызметін күшейту түрі болып табылады. Бір ақпаратқа негізделген көптеген міндеттерді қатар шешуге тура келеді және осы міндеттерді шешудің белгілі бір қарқыны қажет: мысалы, бір ай ішінде тепе-теңдікті сақтауға жол берілмейді, өйткені нәтижесінде кәсіпорын үшін маңызды басқару шешімдері осы айға кейінге қалдырылуы мүмкін.
Кәсіпорындағы барлық өндірістік қызмет, әдетте, аумақтық бөлінеді, орталықтандырылған түрде ескеріледі және бірыңғай ақпаратты пайдаланады. Көрсетілгендей, бұл қызмет орта және қысқа мерзімді (жедел) жоспарлау және басқару шеңберінде өрбігендіктен, өндірістік-шаруашылық операцияларды тіркеуді бір ауысым ішінде орындау қажет.
ААЖ-ны мамандардың, есептеу және басқа да техникалардың, математикалық әдістер мен модельдердің, интеллектуалды өнімдердің жиынтығы, сондай-ақ осы компоненттердің өзара әрекеттесу әдістері мен тәртібі ретінде анықтай отырып, аталған элементтер кешеніндегі негізгі буын және басқарушы субъект адам, маман бүгінгі күнге дейін болғанын және болып қала беретінін атап өткен жөн. компьютерлік ортада жұмыс істейтін заманауи мамандар, есептеу орталықтары жағдайында ақпаратты орталықтандырылған өңдеу технологиясы басым болған он жыл бұрын жұмыс істегендерден ерекшеленеді. Ең алдымен, жаңа ақпараттық технологиялардың жұмыс істеуінің қазіргі жағдайында жүйені пайдаланушы-экономист, тапсырмаларды қоюшы, оператор, бағдарламашы, техникалық қызмет көрсету персоналының өкілі арасында бұрынғыдай айқын айырмашылық жоқ. Бүгінгі таңда интерпретация әдісімен қолданбалы бағдарламалар пакеттерінің бағдарламалық жасақтамаға бағытталған өнімдерін тез дамытуға мүмкіндік беретін дайын бағдарламалық жасақтама бар. Ол үшін ең алдымен өз салаңызда жақсы маман болуы керек және бағдарламалауды аз дәрежеде меңгеруі керек. Пайдаланушыға көмектесу үшін объектіге бағытталған тәсіл барған сайын белсенді түрде енгізілуде, бұл маманға ААЖ енгізілгенге дейінгі бастапқы құжаттардың бірдей түрлерімен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
2 Ақпараттық жүйені таңдау және енгізу
2.1 Ақпараттық жүйелер нарығын зерттеу және компания үшін ең қолайлы таңдау
HP OpenView -- бұл NT серверлеріне негізделген шағын жүйелерден бастап HP-UX, Solaris, UNIX және Linux, Windows-тың бірнеше мың компьютерлері бар басқа нұсқаларына дейінгі барлық масштабтағы корпоративтік ақпараттық технологияларды басқаруға бағытталған бағдарламалық өнімдер жиынтығы. Бұл кешенге желілерді, операциялық жүйелерді, қосымшаларды басқару құралдары, сондай-ақ олардың өнімділігі, деректерді көшіру және сақтау, қызметтер кіреді.
HP openview бағдарламалық шешімдерінің портфолиосы бірнеше өнім отбасыларынан тұрады, олардың ішінде:
- серверлер мен қосымшаларды басқару құралдары,
- деректерді сақтау,
- желілер,
- интернет-технологиялармен және телекоммуникациялық жабдықтармен жабдықтау.
Серверлер мен қосымшаларды басқару құралдарына ең алдымен Windows үшін HP OpenView Operations кіреді. Бұл өнім бизнес-процестерді және Қолданба өнімділігін басқаруға арналған шешім болып табылады және желі мен қолданбалардағы оқиғаларды бақылауға мүмкіндік береді. Windows жүйесіне арналған HP OpenView Operations HP openview Network Node Manager басқару құралымен біріктірілген, бұл желіге қосылған жаңа серверлерді автоматты түрде іздеуге, содан кейін қызметтерді іздеу нәтижелеріне негізделген қажетті компоненттер мен саясаттарды автоматты түрде орналастыруға мүмкіндік береді.
Windows жүйесіне арналған HP openview operations өнімдер тобынан басқа, Hewlett-Packard UNIX, Novell NetWare, Linux отбасының барлық негізгі операциялық жүйелері үшін, сондай-ақ бірқатар бұрынғы операциялық жүйелер үшін ұқсас мақсаттағы өнімдер жиынтығын ұсынады.
Қосымшалардың өнімділігін басқару үшін аталған отбасының құрамына HP openview Performance Manager және performance Agents кіреді, олар бірыңғай интерфейс арқылы Таратылған және гетерогенді ортада ресурстарды пайдалануды орталықтандырылған бақылауды, талдауды және болжауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді, сондай-ақ HP Openvew Reporter -- алынған мәліметтер негізінде кәсіпорынның таратылған it-инфрақұрылымының жұмысы туралы есептер шығаруға арналған шешім барлық қолдау көрсетілетін платформаларда HP openview қосымшалары.
Интернет-технологияларды басқару құралдарына HP OpenView Internet Services кіреді. Бұл өнім пайдаланушылардың каталогтарға, пошта қызметтеріне, веб-қызметтерге, қашықтан қол жеткізу қызметтеріне (соның ішінде теру және сымсыз қол жеткізу) сұраныстарын модельдеу арқылы қолданбалы қызметтерді, Интернет қызметтерін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz