Күріш дақылының биологиялық ерекшеліктері
Ғылыми жоба
Күріш және күріш суының құпиясы
Секция: Химия-биология
Автор: Бақыт Асылан
Жетекші: Шакирова Гульназия Еркемрзаевна
2022-2023 оқу жылы
Мазмұны:
І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
ІІ.Негізгі бөлім:
2.1Халық шаруашылығындағы күріш мәдениетінің пайда болуы мен маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9-11
2.2Күріш дақылының биологиялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ...12-13
2.3Күріш сорттарының элементтерінің маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... 14-16
ІІІ.Практикалық бөлім:
3.1Күріш суының құпиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17-19
3.2Сауалнама нәтижесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20-21
ІV.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
V.Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..23
Аннотация
Күріш ылғалдылығы жоғары және температурасы жоғары жерлерде өсіріледі. Бұл ежелгі дәнді дақыл тері мен шашқа пайдалы микроэлементтер мен минералдардың бай құрамымен ерекшеленеді. Күріште мырыш, магний, кремний, темір, калий, селен бар. Сондай-ақ С, Е, В дәрумендері, ферул және фолий қышқылдары, аллантоин сияқты теріге құнды заттар. Күріш суында дәнді дақылдардың теріге пайдалы барлық қасиеттері сақталады: ылғалдандыру, нәрлендіру, қалпына келтіру, тітіркенуді жеңілдету.
"Күріш суы тері күтімі құралы ретінде әлі жеткілікті зерттелмеген деп айту керек", -- дейді Джоэл Шлессингер, м. ғ. д., дерматолог, пластикалық хирург, компанияның негізін қалаушы LovelySkin.com. "Бірақ бұл теріні жұмсартудың, кеңейтілген тері тесігін азайтудың және бет терісін жақсартудың тиімді әдісі екені анық".
Зерттеудің мақсаты:Күріштің тарихымен, құрылымымен танысып толық зерттеу, адамға күріш суының пайдасын анықтап, дәлелдеу.
Зерттеу жұмысының өзектілігі:Азиялық тері күтімі жүйесі қазір сәнде. Күріш суы-біз де қабылдай алатын Шығыс сұлулығының құпияларының бірі. Біз сізге күріш суының бетке не пайдалы екенін айтамыз.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
Күріш туралы ақпарат көздерімен танысу;
Әртүрлі сорттағы күріш сапасының дақылдары туралы талдау;
Күріш суын қолданып көру
Алынған нәтижелерге қорытынды жасау.
Зерттеу нысаны:Күріш және күріш суы
Гипотеза:Күріш суы адамдарға өздеріне күтім жасауда бюджеттік құрал деп ойлаймын.
Зерттеудің әдіс-тәсілдері: сараптау, ой қорыту, жалпылау, салыстыру, жинақтау және талдау.
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы: Зерттеу барысында алынған нәтижелердігеография, биология сабақтары мен кәсіпкерлік және бизнес негіздері сабақтарында қолдануға болады.
Аннотация
Рис выращивают в местах с высокой влажностью и высокой температурой. Этот древний злак отличается богатым содержанием микроэлементов и минералов, полезных для кожи и волос. Рис содержит цинк, магний, кремний, железо, калий, селен. Также ценные для кожи вещества, такие как витамины С, Е, В, феруловая и фолиевая кислоты, аллантоин. В рисовой воде сохраняются все полезные для кожи свойства злаков: увлажнение, питание, восстановление, снятие раздражения.
"Следует сказать, что рисовая вода еще недостаточно изучена в качестве средства по уходу за кожей", - говорит Джоэл Шлессингер, доктор медицины, дерматолог, пластический хирург и основатель компании LovelySkin.com. "но очевидно, что это эффективный способ смягчить кожу, уменьшить расширенные поры и улучшить цвет лица".
Цель исследования: ознакомиться с историей, структурой риса, полностью изучить, выявить и доказать пользу рисовой воды для человека.
Актуальность исследовательской работы: азиатская система ухода за кожей сейчас в моде. Рисовая вода-один из секретов восточной красоты, который мы тоже можем принять. Мы расскажем, чем полезна рисовая вода для лица.
Задачи исследовательской работы:
- Знакомство с источниками информации о рисе;
- Анализ культур качества риса различных сортов;
- Попробуйте рисовую воду
- Делать выводы о полученных результатах.
Объект исследования: рис и рисовая вода
Гипотеза: я считаю, что рисовая вода-это бюджетный инструмент для ухода за собой.
Методы исследования: анализ, рассуждение, обобщение, сравнение, обобщение и анализ.
Теоретическая и практическая значимость исследования: полученные в ходе исследования результаты могут быть использованы на уроках географии, биологии и на уроках основ предпринимательства и бизнеса.
Annotation
Rice is grown in places with high humidity and high temperature. This ancient cereal is rich in trace elements and minerals useful for skin and hair. Rice contains zinc, magnesium, silicon, iron, potassium, selenium. Also valuable substances for the skin, such as vitamins C, E, B, ferulic and folic acids, allantoin. Rice water preserves all the beneficial properties of cereals for the skin: hydration, nutrition, recovery, and irritation relief.
"It should be said that rice water has not yet been sufficiently studied as a skin care product," says Joel Schlessinger, MD, dermatologist, plastic surgeon and founder of the company LovelySkin.com . "but it's obviously an effective way to soften the skin, reduce enlarged pores and improve the complexion."
The purpose of the study: to get acquainted with the history, structure of rice, to fully study, identify and prove the benefits of rice water for humans.
Relevance of the research work: the Asian skin care system is now in fashion. Rice water is one of the secrets of oriental beauty, which we can also accept. We will tell you how rice water is useful for the face.
Tasks of research work:
- Familiarity with sources of information about rice;
- Analysis of rice quality crops of various varieties;
- Try rice water
- Draw conclusions about the results obtained.
Object of research: rice and rice water
Hypothesis: I believe that rice water is a budget tool for self-care.
Research methods: analysis, reasoning, generalization, comparison, generalization and analysis.
Theoretical and practical significance of the study: the results obtained in the course of the study can be used in geography, biology lessons and in the basics of entrepreneurship and business.
І. Кіріспе
Күріш өте қарапайым дақыл болғандықтан және таулы жерлерде де, жазықтарда да өсе алатындықтан кең таралған. Сонымен қатар, күріш өсіру өте көп еңбекті қажет ететін процесс, оны өсіруге жұмсалатын еңбек жүгері өсіруден 40 есе және бидай өсіруден 50 есе көп. Сонымен қатар, күріш өсіру үшін көп су қажет, бір килограмм күріш өсіру үшін шамамен 5000 литр су қажет! Сонымен қатар, күріш суда өсетін жалғыз дәнді дақыл.
Адамдар күрішті шамамен он мың жыл бойы өсіргеніне қарамастан, оны өсіру технологиясы іс жүзінде өзгерген жоқ. Алдымен олар күріш тұқымынан көшет алады, содан кейін оны арнайы бөгеттермен қоршалған алқаптарға отырғызады, содан кейін өрістер шамамен он екі сантиметр сумен толтырылады.Егін жинамас бұрын егістіктер қайтадан құрғатылады, ал бүгінде күрішті жинауға миллиардтан астам адам қатысады, бұл бүкіл әлем халқының 16 бөлігі! Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінде климаттық жағдайлар жылына үш күріш жинауға мүмкіндік береді және бұл осы елдердің үлкен халқын тамақтандыруға мүмкіндік береді.
Елдегі азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік аграрлық саясаттың бірінші кезектегі міндеттерінің бірі егіншілік саласын дамыту және ауыл шаруашылығы дақылдарынан тұрақты жоғары және сапалы өнім өндіру болып табылады.
Осы тақырыпты зерттеуде басты мақсатым, күріш сапаларын зерделей отырып, адам ағзасына тигізер пайдасын анықтау.
Жұмыстың өзектілігі, бет, шаш жалпы адам ағзасын күту кезінде күріштің құнды белгілері бойынша ең жақсы екенін көрсету.
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Халық шаруашылығындағы күріш мәдениетінің пайда болуы мен маңызы
Адам күріш өсіре бастағаннан бері бірнеше мыңжылдықтар өтті. Адамзат тарихының басында бұл жарманы жегендігін дәлелдейтін археологиялық қазбалар осыны растайды. Қыш ыдыстарынан күріш іздерінің іздері, қытайлар мен үнділердің ежелгі қолжазбалары табылды, олар ол құдайға айналдырылды. Бұл ата-баба мен пұтқа табынушылық құдайларға ғибадат ретінде қолданылған.
Күріш өсірудің көптеген қызықты және шытырман оқиғалары бар. Мәдениет өзінің бастауын ежелгі Азияға міндеттейді. Қазір бұл аумақты Вьетнам, Таиланд сияқты елдер алып жатыр. Уақыт өте келе дәнді дақылдар басқа континенттерге таралды: ол басқа елдердің жергілікті климаттық жағдайларына оңай бейімделді және әлемнің көптеген мәдениеттерінде өте танымал болды. Атап айтқанда, ол ұлттық тағамдарды дайындауда өзінің қолданылуын тапты. Осы фактілерді ескере отырып, күріш көптеген халықтардың дәстүрлі мәдениетінің ажырамас бөлігі болып табылады деп сенімді түрде айта аламыз. Дәнді дақылдарға деген осындай көзқарас Жапонияда, Үндістанда, Қытайда және Индонезияда байқалады.
А.Де-Кандольдың (1883,1885) пікірінше, күріштің шыққан жері Индия және Оңтүстік Қытай. Индияда күріштің көптеген жабайы түрлерінің болуы себепті, ол осындай тұжырымға келген.
ХІІ-ХІІІ ғғ. Аралдың оңтүстік жағалауындағы суармалы егіншіліктің көлемі ұлғайды. Бұл өңірде суаруды тиімді ұйымдастыруға талпынды. Орталық Азияда суару негізгі үш тәсілмен жүзеге асырылды: суландыру, онда егістікке уақытша су жіберген; су басу арқылы, яғни судың бір деңгейде көтерілгеніне дейін үнемі су ағызып отыру; бороздаларға су жіберу. Суарудың бірінші тәсілін жоңышқа мен күздік бидайды еккенде қолданған, екіншісін - күрішті егуде, ал үшіншісін - қалған басқа дақылдарды егуде пайдаланған.
Күріш липидтерінің негізгі майлы қышқылдарына жатады: пальмитинді, олеинді және линольді (қандағы холестеринді азайтуға қызмет етеді). Қауызы аршылмаған күріш дәніндегі және кебектердегі оның құрамы май қышқылдарының жалпы мөлшерінің 30-50% жетуі мүмкін. Қауызы аршылған дәнде бұл көрсеткіш 0,3-06% ғана құрайды.
Күріштің түрлі сорттарындағы дәрумендер құрамы қатты өзгереді. Күріш дәнін өңдеу нәтижесінде оны пісіргеннен кейін толықтай дерлік жоғалатын В тобындағы дәрумендер құрамы айтарлықтай төмендейді. Осындай дәндерде, ұрықтары мен қалдықтары дәрумендерге бай болғанына қарамастан, А, С және D дәрумендері болмайды.
Күріш дақылы оны дәнге өңдеу процесінде өзінің бастапқы салмағының 35% жоғалтады, сонымен қатар В, РР кешенінің дәрумендер құрамының азаятындығы байқалды. Тағам дайындау алдында күріш дәнін жуу В дәрумені құрамын 60%-ға, асу кезінде тағы 25%-ға азайтумен ілесе жүреді.
Өзінің химиялық құрамы жағынан күріш дәні басқа дәнді дақылдардың дәндерінен ерекшеленеді. Күріш дәніндегі май құрамы барлығы -- 0,6-2,6% көмірсулар - 73-81%; жасунықтар - 0,2-1,0% және басқа дәндерге қарағанда ақуыздар айтарлықтай аз (9-12%), бірақ олардың қатты қайнатушылығы жоғары -- 98% (өңделген күріш үшін). Дақылдағы ақуыздар құрамы көп себептермен байланысты болады: егу ерекшеліктері, сорттық ерекшеліктер және т.б. жағдайлар.
Күріш дақылынан жарма, ұн, крахмал, күріш майын, консервілер, спирт, арақ, сыра, балауыз, дәрумендер мен басқа да ілеспе өнімдер (кебек, қауыз, сабан) дайындайды. Күріш қауызынан -- жемдік ашытқылар, фурфурол, пластмасса өндіруге арналған материалдарды, құрылыс плиталарын, күріш сабанынан малға арналған жем, жоғары сұрыпты қағаз, құрылыс картонын, жіптер, қаптар, арқандар, аяқ киім, қалпақтар, тоқыма өнімдер, сөмкелер және басқа да бұйымдар дайындайды.
Сонымен қатар, адам ағзасы үшін пайдалы заттардың көзі ретіндегі боялған перикарпы бар күріш жайлы да біршама айта кету қажет. Ұзақ жасаушылар күріші ретінде белгілі қарадәнді күріш пен күлгін түсті күріш кейбіреулері өздерімен жабысқақ (глютинозды) күрішті танытатындардың кейбірі өзімен Oryza sativa L. күрішінің алуан түрлерін білдіреді. Қара күріш жоғары құнарлы құндылығына ие болады және темірдің, Е дәрумені мен антиоксиданттардың (онда қаражидек құрамынан көбірек болады) көзі болып табылады. Қара күріш кебегінен (сыртқы қабаты) дайындалған тамақта антиоксиданттардың антоциандарының ең жоғары мәнінің бірі болады, дән жасунықтардың ұқсас мөлшері болады және қызылдәнді күріштегідей жеңіл жаңғақ дәміне ие болады.
Қарадәнді күріш қанық қара түсті болады және, әдетте, асқан кезде қанық күлгін түске енеді, бұл, бірінші кезекте, басқа түсті сорттарды басып озатын антоцианттар құрамын білдіреді, ол көжелер, десерттер, дәстүрлі қытай пирогтарын, нан мен лапшасын дайындауға лайықты.
Қарадәнді күріш дақылы емдік-профилактикалық қасиеттерге ие болады. Оларда ағзадағы еркін радикалдарды жоятын антиоксиданттардың, сонымен қатар көру қабілетін жақсартуға қабілетті каротиноидтердің жоғары құрамы болады. Мұндай күріш құрамындағы дәрумендері мен жұғымды құндылығын өңделмеген қалпында барынша сақтай отырып, тамаққа басым қолданылатындықтан бірегей азықтық және емдік қасиеттерге ие. Диеталық және емдік азық үшін ұсынылады.
2.2 Күріш дақылының биологиялық ерекшеліктері
Жарық режимі. Күріш - жарық сүйгіш дақыл, күн сәулесінің интенсивті болғанын талап етеді. Дақылға қолайлы жарық деңгейі - 40-60 мың люкс (лк). Күріштің өсу дәуірі (мамыр-тамыз айлары) кезінде Сыр өңіріндегі ауаның салыстырмалы ылғалдылығы төмен - 29-37%, ал ең мөлшері 8-10%-ға дейін төмендейді. Жаз айының көпшілік күндерінде аспан бұлтсыз болып, ауа құрғақ әрі таза болады. Сондықтан да, күн сәулесі энергиясы ауа арқылы өткенде атмосферада қалып қоймайды, немесе шашырап, Ғарышқа кетпейді. Нәтижесінде күріш егісіне көп мөлшерде фотосинтетикалық белсенді радиация (ФБР) келіп түседі.
Температура режимі. Күріш - жылу сүйгіш дақыл. Арал өңірі жағдайында температура қосындысы (3200- 42000 ) ерте және орташа мерзімде пісетін сорттар өсіруге жеткілікті. Күріш өсімдігі өніп шыққан кезде және гүлдену кезінде температураға сезімтал, -0,5- 10 С-та дақыл зақымданады.
Топырақтыңүстіңгіқабатында температура +13- 140 болғандасебудібастауғаболады. Осы температурадантөменболса, тұқымбаяуөніпөседі, көпшілігішетінейді, немесешықпайқалады, егіссирекболады.
Тұқымның өніп шығуына ең қолайлы температура 22- 260 . Осы температура жағдайында күріш көгі атыз суға бастырылғаннан кейін 10-12 күнде жаппай тебендеп шығады және шығымдылығы ең жоғары деңгейде болады.
Күріштің өсіп дамуына сәйкес дақылдың температураға талабы және сезімталдығы өзгереді. Мысалы, дақылдың түптенуі температураға көп байланысты, ... жалғасы
Күріш және күріш суының құпиясы
Секция: Химия-биология
Автор: Бақыт Асылан
Жетекші: Шакирова Гульназия Еркемрзаевна
2022-2023 оқу жылы
Мазмұны:
І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
ІІ.Негізгі бөлім:
2.1Халық шаруашылығындағы күріш мәдениетінің пайда болуы мен маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9-11
2.2Күріш дақылының биологиялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ...12-13
2.3Күріш сорттарының элементтерінің маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... 14-16
ІІІ.Практикалық бөлім:
3.1Күріш суының құпиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17-19
3.2Сауалнама нәтижесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20-21
ІV.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
V.Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..23
Аннотация
Күріш ылғалдылығы жоғары және температурасы жоғары жерлерде өсіріледі. Бұл ежелгі дәнді дақыл тері мен шашқа пайдалы микроэлементтер мен минералдардың бай құрамымен ерекшеленеді. Күріште мырыш, магний, кремний, темір, калий, селен бар. Сондай-ақ С, Е, В дәрумендері, ферул және фолий қышқылдары, аллантоин сияқты теріге құнды заттар. Күріш суында дәнді дақылдардың теріге пайдалы барлық қасиеттері сақталады: ылғалдандыру, нәрлендіру, қалпына келтіру, тітіркенуді жеңілдету.
"Күріш суы тері күтімі құралы ретінде әлі жеткілікті зерттелмеген деп айту керек", -- дейді Джоэл Шлессингер, м. ғ. д., дерматолог, пластикалық хирург, компанияның негізін қалаушы LovelySkin.com. "Бірақ бұл теріні жұмсартудың, кеңейтілген тері тесігін азайтудың және бет терісін жақсартудың тиімді әдісі екені анық".
Зерттеудің мақсаты:Күріштің тарихымен, құрылымымен танысып толық зерттеу, адамға күріш суының пайдасын анықтап, дәлелдеу.
Зерттеу жұмысының өзектілігі:Азиялық тері күтімі жүйесі қазір сәнде. Күріш суы-біз де қабылдай алатын Шығыс сұлулығының құпияларының бірі. Біз сізге күріш суының бетке не пайдалы екенін айтамыз.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
Күріш туралы ақпарат көздерімен танысу;
Әртүрлі сорттағы күріш сапасының дақылдары туралы талдау;
Күріш суын қолданып көру
Алынған нәтижелерге қорытынды жасау.
Зерттеу нысаны:Күріш және күріш суы
Гипотеза:Күріш суы адамдарға өздеріне күтім жасауда бюджеттік құрал деп ойлаймын.
Зерттеудің әдіс-тәсілдері: сараптау, ой қорыту, жалпылау, салыстыру, жинақтау және талдау.
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы: Зерттеу барысында алынған нәтижелердігеография, биология сабақтары мен кәсіпкерлік және бизнес негіздері сабақтарында қолдануға болады.
Аннотация
Рис выращивают в местах с высокой влажностью и высокой температурой. Этот древний злак отличается богатым содержанием микроэлементов и минералов, полезных для кожи и волос. Рис содержит цинк, магний, кремний, железо, калий, селен. Также ценные для кожи вещества, такие как витамины С, Е, В, феруловая и фолиевая кислоты, аллантоин. В рисовой воде сохраняются все полезные для кожи свойства злаков: увлажнение, питание, восстановление, снятие раздражения.
"Следует сказать, что рисовая вода еще недостаточно изучена в качестве средства по уходу за кожей", - говорит Джоэл Шлессингер, доктор медицины, дерматолог, пластический хирург и основатель компании LovelySkin.com. "но очевидно, что это эффективный способ смягчить кожу, уменьшить расширенные поры и улучшить цвет лица".
Цель исследования: ознакомиться с историей, структурой риса, полностью изучить, выявить и доказать пользу рисовой воды для человека.
Актуальность исследовательской работы: азиатская система ухода за кожей сейчас в моде. Рисовая вода-один из секретов восточной красоты, который мы тоже можем принять. Мы расскажем, чем полезна рисовая вода для лица.
Задачи исследовательской работы:
- Знакомство с источниками информации о рисе;
- Анализ культур качества риса различных сортов;
- Попробуйте рисовую воду
- Делать выводы о полученных результатах.
Объект исследования: рис и рисовая вода
Гипотеза: я считаю, что рисовая вода-это бюджетный инструмент для ухода за собой.
Методы исследования: анализ, рассуждение, обобщение, сравнение, обобщение и анализ.
Теоретическая и практическая значимость исследования: полученные в ходе исследования результаты могут быть использованы на уроках географии, биологии и на уроках основ предпринимательства и бизнеса.
Annotation
Rice is grown in places with high humidity and high temperature. This ancient cereal is rich in trace elements and minerals useful for skin and hair. Rice contains zinc, magnesium, silicon, iron, potassium, selenium. Also valuable substances for the skin, such as vitamins C, E, B, ferulic and folic acids, allantoin. Rice water preserves all the beneficial properties of cereals for the skin: hydration, nutrition, recovery, and irritation relief.
"It should be said that rice water has not yet been sufficiently studied as a skin care product," says Joel Schlessinger, MD, dermatologist, plastic surgeon and founder of the company LovelySkin.com . "but it's obviously an effective way to soften the skin, reduce enlarged pores and improve the complexion."
The purpose of the study: to get acquainted with the history, structure of rice, to fully study, identify and prove the benefits of rice water for humans.
Relevance of the research work: the Asian skin care system is now in fashion. Rice water is one of the secrets of oriental beauty, which we can also accept. We will tell you how rice water is useful for the face.
Tasks of research work:
- Familiarity with sources of information about rice;
- Analysis of rice quality crops of various varieties;
- Try rice water
- Draw conclusions about the results obtained.
Object of research: rice and rice water
Hypothesis: I believe that rice water is a budget tool for self-care.
Research methods: analysis, reasoning, generalization, comparison, generalization and analysis.
Theoretical and practical significance of the study: the results obtained in the course of the study can be used in geography, biology lessons and in the basics of entrepreneurship and business.
І. Кіріспе
Күріш өте қарапайым дақыл болғандықтан және таулы жерлерде де, жазықтарда да өсе алатындықтан кең таралған. Сонымен қатар, күріш өсіру өте көп еңбекті қажет ететін процесс, оны өсіруге жұмсалатын еңбек жүгері өсіруден 40 есе және бидай өсіруден 50 есе көп. Сонымен қатар, күріш өсіру үшін көп су қажет, бір килограмм күріш өсіру үшін шамамен 5000 литр су қажет! Сонымен қатар, күріш суда өсетін жалғыз дәнді дақыл.
Адамдар күрішті шамамен он мың жыл бойы өсіргеніне қарамастан, оны өсіру технологиясы іс жүзінде өзгерген жоқ. Алдымен олар күріш тұқымынан көшет алады, содан кейін оны арнайы бөгеттермен қоршалған алқаптарға отырғызады, содан кейін өрістер шамамен он екі сантиметр сумен толтырылады.Егін жинамас бұрын егістіктер қайтадан құрғатылады, ал бүгінде күрішті жинауға миллиардтан астам адам қатысады, бұл бүкіл әлем халқының 16 бөлігі! Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінде климаттық жағдайлар жылына үш күріш жинауға мүмкіндік береді және бұл осы елдердің үлкен халқын тамақтандыруға мүмкіндік береді.
Елдегі азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік аграрлық саясаттың бірінші кезектегі міндеттерінің бірі егіншілік саласын дамыту және ауыл шаруашылығы дақылдарынан тұрақты жоғары және сапалы өнім өндіру болып табылады.
Осы тақырыпты зерттеуде басты мақсатым, күріш сапаларын зерделей отырып, адам ағзасына тигізер пайдасын анықтау.
Жұмыстың өзектілігі, бет, шаш жалпы адам ағзасын күту кезінде күріштің құнды белгілері бойынша ең жақсы екенін көрсету.
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Халық шаруашылығындағы күріш мәдениетінің пайда болуы мен маңызы
Адам күріш өсіре бастағаннан бері бірнеше мыңжылдықтар өтті. Адамзат тарихының басында бұл жарманы жегендігін дәлелдейтін археологиялық қазбалар осыны растайды. Қыш ыдыстарынан күріш іздерінің іздері, қытайлар мен үнділердің ежелгі қолжазбалары табылды, олар ол құдайға айналдырылды. Бұл ата-баба мен пұтқа табынушылық құдайларға ғибадат ретінде қолданылған.
Күріш өсірудің көптеген қызықты және шытырман оқиғалары бар. Мәдениет өзінің бастауын ежелгі Азияға міндеттейді. Қазір бұл аумақты Вьетнам, Таиланд сияқты елдер алып жатыр. Уақыт өте келе дәнді дақылдар басқа континенттерге таралды: ол басқа елдердің жергілікті климаттық жағдайларына оңай бейімделді және әлемнің көптеген мәдениеттерінде өте танымал болды. Атап айтқанда, ол ұлттық тағамдарды дайындауда өзінің қолданылуын тапты. Осы фактілерді ескере отырып, күріш көптеген халықтардың дәстүрлі мәдениетінің ажырамас бөлігі болып табылады деп сенімді түрде айта аламыз. Дәнді дақылдарға деген осындай көзқарас Жапонияда, Үндістанда, Қытайда және Индонезияда байқалады.
А.Де-Кандольдың (1883,1885) пікірінше, күріштің шыққан жері Индия және Оңтүстік Қытай. Индияда күріштің көптеген жабайы түрлерінің болуы себепті, ол осындай тұжырымға келген.
ХІІ-ХІІІ ғғ. Аралдың оңтүстік жағалауындағы суармалы егіншіліктің көлемі ұлғайды. Бұл өңірде суаруды тиімді ұйымдастыруға талпынды. Орталық Азияда суару негізгі үш тәсілмен жүзеге асырылды: суландыру, онда егістікке уақытша су жіберген; су басу арқылы, яғни судың бір деңгейде көтерілгеніне дейін үнемі су ағызып отыру; бороздаларға су жіберу. Суарудың бірінші тәсілін жоңышқа мен күздік бидайды еккенде қолданған, екіншісін - күрішті егуде, ал үшіншісін - қалған басқа дақылдарды егуде пайдаланған.
Күріш липидтерінің негізгі майлы қышқылдарына жатады: пальмитинді, олеинді және линольді (қандағы холестеринді азайтуға қызмет етеді). Қауызы аршылмаған күріш дәніндегі және кебектердегі оның құрамы май қышқылдарының жалпы мөлшерінің 30-50% жетуі мүмкін. Қауызы аршылған дәнде бұл көрсеткіш 0,3-06% ғана құрайды.
Күріштің түрлі сорттарындағы дәрумендер құрамы қатты өзгереді. Күріш дәнін өңдеу нәтижесінде оны пісіргеннен кейін толықтай дерлік жоғалатын В тобындағы дәрумендер құрамы айтарлықтай төмендейді. Осындай дәндерде, ұрықтары мен қалдықтары дәрумендерге бай болғанына қарамастан, А, С және D дәрумендері болмайды.
Күріш дақылы оны дәнге өңдеу процесінде өзінің бастапқы салмағының 35% жоғалтады, сонымен қатар В, РР кешенінің дәрумендер құрамының азаятындығы байқалды. Тағам дайындау алдында күріш дәнін жуу В дәрумені құрамын 60%-ға, асу кезінде тағы 25%-ға азайтумен ілесе жүреді.
Өзінің химиялық құрамы жағынан күріш дәні басқа дәнді дақылдардың дәндерінен ерекшеленеді. Күріш дәніндегі май құрамы барлығы -- 0,6-2,6% көмірсулар - 73-81%; жасунықтар - 0,2-1,0% және басқа дәндерге қарағанда ақуыздар айтарлықтай аз (9-12%), бірақ олардың қатты қайнатушылығы жоғары -- 98% (өңделген күріш үшін). Дақылдағы ақуыздар құрамы көп себептермен байланысты болады: егу ерекшеліктері, сорттық ерекшеліктер және т.б. жағдайлар.
Күріш дақылынан жарма, ұн, крахмал, күріш майын, консервілер, спирт, арақ, сыра, балауыз, дәрумендер мен басқа да ілеспе өнімдер (кебек, қауыз, сабан) дайындайды. Күріш қауызынан -- жемдік ашытқылар, фурфурол, пластмасса өндіруге арналған материалдарды, құрылыс плиталарын, күріш сабанынан малға арналған жем, жоғары сұрыпты қағаз, құрылыс картонын, жіптер, қаптар, арқандар, аяқ киім, қалпақтар, тоқыма өнімдер, сөмкелер және басқа да бұйымдар дайындайды.
Сонымен қатар, адам ағзасы үшін пайдалы заттардың көзі ретіндегі боялған перикарпы бар күріш жайлы да біршама айта кету қажет. Ұзақ жасаушылар күріші ретінде белгілі қарадәнді күріш пен күлгін түсті күріш кейбіреулері өздерімен жабысқақ (глютинозды) күрішті танытатындардың кейбірі өзімен Oryza sativa L. күрішінің алуан түрлерін білдіреді. Қара күріш жоғары құнарлы құндылығына ие болады және темірдің, Е дәрумені мен антиоксиданттардың (онда қаражидек құрамынан көбірек болады) көзі болып табылады. Қара күріш кебегінен (сыртқы қабаты) дайындалған тамақта антиоксиданттардың антоциандарының ең жоғары мәнінің бірі болады, дән жасунықтардың ұқсас мөлшері болады және қызылдәнді күріштегідей жеңіл жаңғақ дәміне ие болады.
Қарадәнді күріш қанық қара түсті болады және, әдетте, асқан кезде қанық күлгін түске енеді, бұл, бірінші кезекте, басқа түсті сорттарды басып озатын антоцианттар құрамын білдіреді, ол көжелер, десерттер, дәстүрлі қытай пирогтарын, нан мен лапшасын дайындауға лайықты.
Қарадәнді күріш дақылы емдік-профилактикалық қасиеттерге ие болады. Оларда ағзадағы еркін радикалдарды жоятын антиоксиданттардың, сонымен қатар көру қабілетін жақсартуға қабілетті каротиноидтердің жоғары құрамы болады. Мұндай күріш құрамындағы дәрумендері мен жұғымды құндылығын өңделмеген қалпында барынша сақтай отырып, тамаққа басым қолданылатындықтан бірегей азықтық және емдік қасиеттерге ие. Диеталық және емдік азық үшін ұсынылады.
2.2 Күріш дақылының биологиялық ерекшеліктері
Жарық режимі. Күріш - жарық сүйгіш дақыл, күн сәулесінің интенсивті болғанын талап етеді. Дақылға қолайлы жарық деңгейі - 40-60 мың люкс (лк). Күріштің өсу дәуірі (мамыр-тамыз айлары) кезінде Сыр өңіріндегі ауаның салыстырмалы ылғалдылығы төмен - 29-37%, ал ең мөлшері 8-10%-ға дейін төмендейді. Жаз айының көпшілік күндерінде аспан бұлтсыз болып, ауа құрғақ әрі таза болады. Сондықтан да, күн сәулесі энергиясы ауа арқылы өткенде атмосферада қалып қоймайды, немесе шашырап, Ғарышқа кетпейді. Нәтижесінде күріш егісіне көп мөлшерде фотосинтетикалық белсенді радиация (ФБР) келіп түседі.
Температура режимі. Күріш - жылу сүйгіш дақыл. Арал өңірі жағдайында температура қосындысы (3200- 42000 ) ерте және орташа мерзімде пісетін сорттар өсіруге жеткілікті. Күріш өсімдігі өніп шыққан кезде және гүлдену кезінде температураға сезімтал, -0,5- 10 С-та дақыл зақымданады.
Топырақтыңүстіңгіқабатында температура +13- 140 болғандасебудібастауғаболады. Осы температурадантөменболса, тұқымбаяуөніпөседі, көпшілігішетінейді, немесешықпайқалады, егіссирекболады.
Тұқымның өніп шығуына ең қолайлы температура 22- 260 . Осы температура жағдайында күріш көгі атыз суға бастырылғаннан кейін 10-12 күнде жаппай тебендеп шығады және шығымдылығы ең жоғары деңгейде болады.
Күріштің өсіп дамуына сәйкес дақылдың температураға талабы және сезімталдығы өзгереді. Мысалы, дақылдың түптенуі температураға көп байланысты, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz