Молдовия

Жоспар

Кіріспе
Молдовандардың ата.бабалары Дунай . корпат жерлері тероториясынддда өмір сүрген гетодан таипасы болған. Бұл таипа гректермен сауда жүргізген.
vI ғ терроторияға славиян таипалары тұрғындайды. Бір тероторияда бірге тұрып шарушылық жүргізген соң валах таипасы құрылды. Х. ХII ғ карпат.днестр жер лерінің шығыс бөлігі орыс мемлектіне кірді хIII . xIv ғасыр ортасында моловия терроториясында татар, монғолдар кіреді оларды қуып шыққан соң 1359 ж молдовия феодал кньяздығы орнады оны бояр советінің көмегімен елді басқаратын госпадарь беледі бірінші молдован госпадары Богдан болды.
17.ші ғасыр Рессеиге деген сырқы саясат бағдары маңызды рөл атқарады 18 ғасыр бірінші Петр мен молдовия господары Дмитри контимердің Туркия ға қарсы әскери саясат одағы құрылды. Бірінші петрдің жеңілісінің кесірінен молови туркияның білігінде қалып оның басшысы Контимер ресеиге қашады. Жүз жылдан астам уақытта фанориот хандығы орнады. Бұл уақытта молован кньяздігінің орнын грек фанориоттар егеленді. Шаруашылық құлдрады қала тұрғындары қысққарды, Днестр мен Украинаға жаппай қашу болды 1806.1812 жыл арасында болған орыс .түрік соғысынан соң бұғарест келісім шарты бойынша Днестр мен Прут арасындағы терротория 1813 жылы бессарабия деп аталып Осман империясынан басталып Ресейге өтті. Бессарабия шыруашылығының даму ерекшелігі оның бір қалыпты

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе
Молдовандардың ата-бабалары Дунай - корпат жерлері
тероториясынддда өмір сүрген гетодан таипасы болған. Бұл таипа
гректермен сауда жүргізген.
vI ғ терроторияға славиян таипалары тұрғындайды. Бір
тероторияда бірге тұрып шарушылық жүргізген соң валах таипасы
құрылды. Х- ХII ғ карпат-днестр жер лерінің шығыс бөлігі орыс
мемлектіне кірді хIII – xIv ғасыр ортасында моловия терроториясында
татар, монғолдар кіреді оларды қуып шыққан соң 1359 ж молдовия
феодал кньяздығы орнады оны бояр советінің көмегімен елді
басқаратын госпадарь беледі бірінші молдован госпадары Богдан
болды.
17-ші ғасыр Рессеиге деген сырқы саясат бағдары маңызды рөл
атқарады 18 ғасыр бірінші Петр мен молдовия господары Дмитри
контимердің Туркия ға қарсы әскери саясат одағы құрылды. Бірінші
петрдің жеңілісінің кесірінен молови туркияның білігінде қалып оның
басшысы Контимер ресеиге қашады. Жүз жылдан астам уақытта фанориот
хандығы орнады. Бұл уақытта молован кньяздігінің орнын грек
фанориоттар егеленді. Шаруашылық құлдрады қала тұрғындары қысққарды,
Днестр мен Украинаға жаппай қашу болды 1806-1812 жыл арасында
болған орыс –түрік соғысынан соң бұғарест келісім шарты бойынша
Днестр мен Прут арасындағы терротория 1813 жылы бессарабия деп
аталып Осман империясынан басталып Ресейге өтті. Бессарабия
шыруашылығының даму ерекшелігі оның бір қалыпты аграрлы мінезінде
болды ол шетелге, ресейге нан, вино, темекі жемістер мал шаруашылық
өнімдерін жеткізуші аудан болып есептеледі. Ең ірі сауда
орталықтары болып Кшинёв Бельцы, Бендеры т.б. қалалар есептеледі.
Молдова Республикасының экономикалық деңгейінің біршама жоғары екендігін
атап көрсетуге болады.

Молдовия
Мемлекеттік тілі - молдован тілі
Ұлттық валюта – лей
БҰҰ мүшелігі - 1992 БҰҰ мүшесі
І Тарау Табиғи жағдайы мен табиғат ресурстары
1.1Табиғи жағдайы
Моловия теңізі шықтайтын мемлекет құрғақ жол шекара екі
мемлекетпен шектеседі, солтүстік шығыс, оңтүстік беті Украина мен
батыс беті Румынямен (450 км) шекараласады. Мелекеттің геосаясат
жағдайының ерекшеліктері роман және славян өркениеттерінің орналасуы
мен анықталады.
Молдовия – жазық - төбелі мемлекет теңіз деңгейінен орташа
биіктігі 147 м, ең биік жері баланешті қаласы 429,5м. Моловияның
табиғатының ерекше сұлу жерлері орталық молдови төбесі (подрен тауы
немесе кодры) бұл тау тастары жоқ тау орталық молдобия төбесі
керемет бедері мен жіңішке етегімен терең даласымен әдемі. Бұдан
басқа Приднестровсная, Соронско – Резинская, Тигечская төбелері көп
жерлерімен бір- бірін қайталаиды.
Климаты. Климат ерекшелігі оның географиялық жағдайы мен
анықталады. Жерді Атлант мұхиты жағынан келетін ауа массасы басады.
Кеиде жерорта теңізі жағынан келетін ауа да байқалады ұзақ
аязы жоқ периоды жылу сүиетін өсімдіктердің жылына екі рет өнім
беруіне ықпалын тигізеді январь аиының орташа темпаратурасы -5
градус солтүстікте ал оңтүстікте -3 C градус солтүстіктен келген
суық ауаның салдарынан темпаратура 36 C градус солтүстікте, ал
оңтүстікте 27 C-28 C градус Июль айының ортша ауа темпаратурасы
солтүстіктен 17-19 градус, оңтүстікте 19-22 градус күндізгі
темпаратурасы сомасы 10 градустан жоғары 2750 градус солтүстікте
оңтүстікте 3000-3300 градусты құрайды.
Орташа жылдың жауын-шашын мөлшері аз: солтүстікте 550мм Дунайға
жақын оңтүстікте 400 мм жазда нөсер жаңбырда болады. Солтүстік пен
оңтүстк региондар қардддың жерде жату күнімен ажыратлады (75-35 күн)
орташа биіктігі (10,5 см) тығыздығы (50-20см) шыдамды қар жамылғысы
оңтүстікте 6-7 жылда біррет, солтүстікте 4-5 жыл біррет.
Су ресурстары молдовия су қоры мен баи емес. Мұнда ірі су
артерия лары аз бірақ орташа және кіші өзендері көп. ТМД елдер
арысында мұнда адам басына шаққанда паидаланатын су мөлшері ең
төмен көрсеткіштердің бір.
Днестр және Пруд деген екі өзеннен басқасы оңтүстікте 20 – 30 мм
құрайды жылына солтүстікте 60 – 70 м моловияның барлық өзендері
қара теңіз бассеиіне жатады. Мемлекеттің ең үлкен өзені днестр.
Молови территориясында ол 657 км созылады. Ұзындығы жағынан екінші
Прут өзені ол шекараның батыс жағын алады.
Топрағы . мемлекет региондарының биоклиматикалық ерекшеліктері
қыиын бедері топрақ қатарының алғаттығымен әртүрлігін көрсетеді.
Приднестров төбсінде көгіш сұр орман топрақтарының ірі массивте
жатыр. Орман топрақтары баулармен пинго фетяско, реслинг, алиготе
сияқты жүзімнің ақ сорттары үшін жайлы.

1.2. Табиғат ресурстары
Молдовия айтарлықтай минералды ресурстарға бай емес. Оның
териториясында жанар- жағар май- энергтикалық ресурстар жоқ мұнда
неген қалдықтры шығады оның ішінде қантты тазалау үшін пайдаланатын
таза әк кені бар соны мен қатар минералды құрлыс шикізаты
бар ақ әк саз балшық, оларды цемент шығаруға пайдалнады каралаш,
пероспаль қалалары жанын да әинек құмын шығаратын кен орындары
бар.
Молдовия мемлекетінің құрылу тарихы және Молдовия терроториясы.
Молдовандардың ата-бабалары Дуной - корпат жерлері
тероториясынддда өмір сүрген гетодан таипасы болған. Бұл таипа
гректермен сауда жүргізген.
vI ғ терроторияға славиян таипалары тұрғындайды. Бір
тероторияда бірге тұрып шарушылық жүргізген соң валах таипасы
құрылды. Х- ХII ғ карпат-днестр жер лерінің шығыс бөлігі орыс
мемлектіне кірді хIII – xIv ғасыр ортасында моловия терроториясында
татар, монғолдар кіреді оларды қуып шыққан соң 1359 ж молдовия
феодал кньяздығы орнады оны бояр советінің көмегімен елді
басқаратын госпадарь беледі бірінші молдован госпадары Богдан
болды.
17-ші ғасыр Рессеиге деген сырқы саясат бағдары маңызды рөл
атқарады 18 ғасыр бірінші Петр мен молдовия господары Дмитри
контимердің Туркия ға қарсы әскери саясат одағы құрылды. Бірінші
петрдің жеңілісінің кесірінен молови туркияның білігінде қалып оның
басшысы Контимер ресеиге қашады. Жүз жылдан астам уақытта фанориот
хандығы орнады. Бұл уақытта молован кньяздігінің орнын грек
фанориоттар егеленді. Шаруашылық құлдрады қала тұрғындары қысққарды,
Днестр мен Украинаға жаппай қашу болды 1806-1812 жыл арасында
болған орыс –түрік соғысынан соң бұғарест келісім шарты бойынша
Днестр мен Прут арасындағы терротория 1813 жылы бессарабия деп
аталып Осман империясынан басталып Ресейге өтті. Бессарабия
шыруашылығының даму ерекшелігі оның бір қалыпты аграрлы мінезінде
болды ол шетелге, ресейге нан, вино, темекі жемістер мал шаруашылық
өнімдерін жеткізуші аудан болып есептеледі. Ең ірі сауда
орталықтары болып Кшинёв Бельцы, бендеры Цмаилы т.б. қалалар
есептеледі.
Окьтябр ревалюцисынан кейін Молдовияның сол және оң жағалау
аудандарының тағдры әртүрлі болды сол жағалау ауданында совет
үкіметі орнады 1920ж украинаның одесса, Подольск губерниясы
құрамына кірді. 1924 жылы молдовия республикасы украиына құрамында
(астанасы балта) қаласы 1929 жылы бастап пераспол қаласы құрылды. Оң
жағалау ауданы бессарабия1918 жылы Руминия жаулап алды ал 1940
жылы дейін оның құрамында болды. 1940 жылы совет үкіметі
бессарабияны СССР құрамына қайта беруді ұсынды Руминия ,
бессарабаияны буковинаны СССР ге берді. 1940 жылы екіші августа
молдовия советін социолистік республикасы құрылды. Ұлы отан соғысы
басталғанда мемлекетте экономикалық жағдай құлдрады. 1944 жылы соғыс
біткенсоң қаита құру басталы. СССР республикалары арасында молдовия
жүзім өндрісімен , вино шығарумен лубақша темекі өсіру мен көзге
көрінді 1991 жылы 27 августа молдовия егемендік алды.

1.3.Халқы
Молдовия тероториясында 2000 жылы 4,4 мен тұрады ТМД елдері
арасында мемлекет ең жоғарғы тығыздыққа ие бір км квадратқа жүз
жиырма жетттті адамнан оның этникалық құрамы мынадай:
Молдаван 64,5% украйындар 13,8 орыстар 13, болғарлар -2 евреилер- 15%
молдовандар жалпы тұрғындардың 23 бөлігін құрайды. Ауыл тұрғындары
бестен төрт бөлігін құрайды, қала тұрғындары 30% тұрғындардың өмір
сүру ұзақтығы 65,5ж , еркектері 59,9, әиелдері – 69,3 ж орташа
есеппен. . Тұрғындардың орташа тығыздығы 1км квадратқа 2 ке 160
адамнан ірі қалалар пиросполь (160 мың адам) бенднрі (121 мың )
рыбыныца (61 мың адам) рубасары (29 мың адам) тұрғындардың этникалық
құрамы: молдвандар 33%, орыстар мен украйындар 29% тен, болгарлар 3%
, поляктар 2%, галоздер 2% ресми тілдері орыс, украйн , молдаван
тілі.
Мемлекетте жұмыссыздың өсуде; 2000 ж жұмыссыз тұрғындардың 1,8%
жетті (1991 ж- 0,005%, 1992- 0,7%, 1995- 1,4%, 1997- 1,7% орташа айлық
номиналды жолахы 32,8долл құрады бір айлық пенсияның орташа мөлшері
6,9 долл тұрғындардың экономика салаларына бөлінуі былай көрінеді:
өнеркәсіпте 10,7% ауыл шаруашылығында 48,9% қызмет көрсету саласында
37,5% құрлыста 2,9% саяттық тамақтар ішіндер жүгері ұнынан
жасалған тағамдар сүт өнімдері жемістер маңызды орын алады кеңінен
тараған ұлттық тағам – мамалигы жүгері ұнынан жасалған тағам).
Молдовия әдебиеті 18-19 ғ глазушлар фолькрарлы сюжеттерді жазып
пайдаланып жинаған кезде пайда болды 1 болып әдебиет тіліне көп
үллес қосқан, халық әндеррін жарыққа шығарған Василе Алексндри
болды.

ІІ Тарау Шаруашылығына жалпы сипаттама
2.1.Экономикалық даму ерекшелігі
1993 жылы мемлекеттің экономикалық стабимизациясы жайлы программа
жасалды ол мемлекеттің экономиканың бағдарлаудан бастартуын
жобалады.
Програманың маңызды элементтері
Жекешелендруді;
Мемлекет тарапынан субсциялардың қысқаруын, салық жинаудың
сауда мен бағаның бәсекелестік режимі арқылы рынок аймағын құруды
мемлекттік манополиялардың қысқару холхоздар мен сопхоздар
ренонструсиясының басталуын көздеді.
Мемлекеттегі экономиканың дамуын бірнеше таптарын айтуға
болады:
1) 1991- 1994жж арасын алды. Жылсайын орташа есеппен 20%ішкі
өнімдерін көлемі төмендеген өнркәсіптердің тез төмендеуі
2) 1995-1997 ж ішкі өнімдердің жылына 2,6%ке төмендеуін тоқтауы
бір қалыпты жағдайға келтру
3) 1990 ж дейін молдовияның экономикасы ресеиге ауыл шаруа шылық
өнімдерге арзан энерго ресуртарын айырбастау бағытталған

1999 ж үкімет финанс экономикасына қатаң режим орнатты салықты
көтерді сыртқы қарыздарды және экспорт көлемін жоғарылатты сыртқы
көлемі 1998 1,3 млд доллыр құрады.
Жанар – Жағар май энергетикалық комплексы
Молдовияның энергетикасы он жылдар боиында бұрынғы СССР дың
орталықтандрылған қаржыланудың арқасында құрылды. Энергетикалық
комплекс совет үкіметі кезінде республика қажеттілігін ғана емес
сонымен қатар шетелді қамтамасыз етті. Қәзіргі кезде молдовияның
энергетикасы үлкен дағдарысты басынан кешірді. Сол дағдырыстың
бірнеше бағыттарын айтуға болады
1) негізгі электро станциялардың өндрістікғ қорының ескіруі.
2) Экономикалық жағдайдың төмендеуі
3) Бюджеттік ұиымдар ауыл шаруашылығы өнеркәсіптер төлемеген
төлемдердің өсуі
4) 1991 жылы бастап электро энергиясын өндру төмендеуі 2000 ж 0,9
млрд кмсағ электро энергиясы өндріледі.

Молдовтяның экономикасында агро өндрістік комплекс маңызды орын
алады. Бұл комплекс даму факторлардың арқасында пайда болды ол
факторлар өнімдерді шығаруға мамандандрылған еңбек ресурстармен
қамтамасыз етілген, жағымды агроклиматикалық жағдайдың болуы.
Молдовалық құқық қорғаушылар ТМД аясында көббіне көп Украина ІІМ – нің
жедел қызметіне сүйенеді. Молдовия терроториясының кішкене размеріне
қарамай онда төрт табиғи экономикалық облыстарды айтуға болады.
Орталық молдовия- орталық молдовия төбесін жанама аудандарды алады.
Оның негізгі ауыл шаруашылық мамандануы - бау- бақша өсіруі.
Молдовияның орталық ауданында днестр өзені бойында мемлекеттің
астанасы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.