Қазақ халық көне аспаптарының тарихи даму кезеңдері

Орта Азиядағы түркі тілдес халықтардың, соның ішінде қазақ халқының орта ғасырдағы музыкалық мәдениетті ең алдымен сол заманнан бүгінгі күнге дейін жеткен музыкалық мұралары, музыка өнерін, музыка аспаптарын зерттеуге көптеген үлес қосқан орта ғасырлық ойшылдар, Әбу Наср әл.Фараби (870.950жж.), Махмұд Қашқари (1029.1101жж.),Мұхаммед Хайдар Дулати (1499.1551), сияқты ұлы ғалымдар, А.Левшин (1799.1879), Ш. Уалиханов (1835.1865), Н.Стремоухов,А.Эихгорн(1844.1909), А.Затаевич(1869.1936) және басқа көптеген ғалым.зерттеушілер мен этнографтар көп жазды. Әбу Насыр әл.Фарабидің бізге жеткен музыкалық.теориялық еңбегінің бірі «Музыка туралы үлкен трактат» атты кітабы Орта Азияда қолданылған ыспа аспаптардың зерттеулерінің дәлелі болып табылады. Б.Сарыбаев қазақ аспаптарын зерттеуші, Әбу насыр әл.Фарабидің зерттеу трактатында екі ішекті қыл.қобыздың сыртқы түрі садаққа ұстайтындығын өз еңбегінде атап өткен.Әбу Насыр әл.Фараби «Музыка туралы үлкен трактат» еңбегінде сол кездегі аспаптардың шығу тегі, музыка мәдениеті, орындаушылық өнері, эволюциялық дамуы жайында толық түсінік берген. ...қалың қазақ елі тартқан сыбызғыдағы салқын саз, қобыздағы қоңыр күй, домбыраның да екі ішекті ғана емес, әдейі күйге арналған үш ішекті тіліне оралған көп күйлердің ескі.жаңасы тегіс.тарих үшін елеулі бұйым,.деп Мұхтар Әуезов айтып кеткен. Сондықтан өз елін, өзінің кіндік кескен туған жерін ата.бабаларымыздан келе жатқан ұлттық музыка мәдениетімізді сүймейтін адам жоқ деп ойлаймын. Қай халық болмасын өзінің атадан балаға жеткен, қадірлеп көзінің қарашығындай сақтап, қымбат қазынасына айналдырған ұлттық