Бастауыш сынып оқушылары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

І.КIРICПE ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

ІІ.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
І-ТАРАУ. Бастауыш сыныпта сыныптан тыс жұмысты ұйымдастырудың мақсаты,мазмұны
1.1.Бастауыш сыныпта сыныптан тыс жүргізілетін жұмыстардың тәрбиелік мәні ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 5
1.2.Cыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың жолдары мен тиімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 9
1.3. Үйірме жұмысының маңызы мен міндеттері,түрлері ... ... ... ... . ... ... .. 12

2-ТAРAУ. БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ОҚУШЫЛАРЫНА ҮЙІРМЕНІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ
2.1. Үйірме жұмысында ашық сабақты өткізу бойынша практикалық ұсыныстар, оның сараптамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 15
2.2. Үйірме жұмысы туралы түсінік бастауыш сынып оқушыларының сыныптан тыс жұмыстарының түрі ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 21

ҚOРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29

ПAЙДAЛAНЫЛҒAН ӘДEБИEТТEР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 32

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі: Мекемедегі мектептен тыс тәрбиелеу мен оқытудың негізгі формасы үйірме сабақтары, студиялар, шеберханалар, клубтар болып табылады. Үйірме сабақтары мекеменің мүмкіншіліктері есебінен Беларусь Республикасының білім беру Министрлігі құрастырған оқу- тәрбие бағдарламасы бойынша өткізіледі. Кейбір кездерде мекемеде қызметтің кейбір бағыттары бойынша бекітілген тәртіппен бекітілген және педагогикалық кеңеспен мақұлданған педагогикалық, шығармашылық, ғылыми қызметкерлердің, үйірме жетекшілерімен дайындалған бағдарламалар болады ( авторлық бағдарламалар).
Үйірме жұмыстары оқу жылының басында бекітілген кесте бойынша жүргізіледі. Каникул кезінде үйірме жұмысы өзгертілген кесте, сонымен қатар оқушылардың жаңа құрамының өзгеруіне байланысты өткізіледі. Жұмыс, лагерь жиналыстары, саяхат, жорыққа шығу, жарыс түрінде өткізілуі мүмкін. Жазғы каникул кезінде мекеменің қаражаттандыру кезінде балалар мен жастар үшін бейіндік сауықтыру лагерлерін ашуға болады.
Әр оқушы үйірме жұмысын таңдауға құқылы. Мектептен тыс тәрбиелеу мен оқытудың мемлекеттік мекемелерінде оқыту тегін. Бір жылдық бағдарлама бойынша білім алатын үйірменің сандық құрамы 12-15 адамнан, ал екі жылдан одан әрі де 8-10 адамнан кем болмауы керек. Ғылыми- зерттеу және конструкторлы үйірмелерде, секцияларда сандық құрам мекеменің педагогикалық кеңес шешімімен анықталады, бірақ ол алты оқушыдан кем болмауы керек.
Мектептен тыс тәрбиелеу мен оқыту мекемелерінде білім беру мекемелерінің оқушылары айналысады. Кейбір жағдайларда үйірмелерге арнайы құрастырылған бағдарлама бойынша мектепке дейінгі жастағы балалар да қатыса алады. Мұндай үйірмелердің сандық құрамы 10 адамнан аспауы керек. Мекеменің басшысының рұқсатымен үйірме жұмыстарына оқушылардың ата- аналары қатыса алады. Спорттық- техникалық, туристикалық, хореографиялық үйірмелерге қабылдау кезінде оқушының денсаулығының жағдайы туралы медициналық қорытынды болу қажет.
Мектепке дейінгі жастағы балалар үшін үйірме жұмыстары 35 минут өткізілуі керек, аптасына екі академиялық сағаттан аспауы керек. Кіші мектеп жасындағы балалар үшін (6-10 жас) аптасына кемінде төрт академиялық сағаттан, орта жастағы балалар үшін (11-13 жас) аптасына алты академиялық сағаттан, ал жоғары сынып оқушылары аптасына 10-12 академиялық сағаттан өткізіледі. Мүгедек балалармен жекелей сабақ өткізу әр оқушыға аптасына үш сағаттан келеді, сабақ 35 минуттан болады. Сабақ барлық оқушыларға өткізілгендей бір уақытта өткізіледі.

Зерттеу базасы: № мектеп

Зерттеу нысаны: Бастауыш сынып оқушылары

Зерттеу пәні:Сыныптан тыс жұмыстардың қолданылуын тиімді ұйымдастыру жолдары.

Зерттеу мақсаты:
Бастауыш сыныпта сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың инновациялық жолдарын теориялық зерттеу арқылы тәжірибеде қолдану.
Сыныптан тыс жұмыстар арқылы оқушылардың білім,білік дағды қабілеттерін дамыту.
Баланың өмірге және қоғамға қажет әлеуметтік тәжрибені игеріп алуына және қоғам қабылдаған құндылықтар жүйесін қалыптастыруға бағытталған.

Зерттеу міндеттері:
1.Бастауыш сыныптарда сыныптан тыс жұмыстарды өткізу, талдау, талқылау мәселесінің теориялық, жүйелілік және оның негіздерін анықтау.
2. Бастауыш сыныптағы сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру, өзіндік ерекшеліктері жайлы жазылған ғылыми әдістемелік әдебиеттерге, нұсқаулықтар мен оқулықтарға теориялық талдау жасап, оның мазмұнын,ашу.
3. Сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру негізінде педагогикалық тәжірибелерді жинақтау, зерттеу әдістерінің нәтижесінде оқушылардың білім біліктерін қалыптастыру мүмкіндігін анықтау.

Зерттеу болжамы: Егер бастауыш сыныпта сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыратын болсақ, онда жеке адам тәрбиелеуге арналған жұмысты сол тақырыпқа сай жүргізеді.

Зерттеу әдісі:
-бақылау әдісі
-эксперимент әдісі
-әңгімелеу әдісі

Күтілетін нәтиже: сабақта жүзеге асырылатын педагогикалық
шарттар бастауыш сынып оқушыларының сыныптан тыс жұмыстарды дамытуға ықпал ететіндігімен анықталады. Сыныптан тыс жұмыстардың ұйымдастырылуын, сипаттамаларын бастауыш сынып мұғалімдерін, мектеп психологтарын, сондай-ақ болашақ бастауыш сынып мұғалімдерін кәсіби даярлау үдерісінде қолдануға болады.
І-ТАРАУ. Бастауыш сыныпта сыныптан тыс жұмысты ұйымдастырудың мақсаты,мазмұны

1.1.Бастауыш сыныпта сыныптан тыс жүргізілетін жұмыстардың тәрбиелік мәні
Қазіргі кездегі қоғамның барлық даму кезеңінде, бүгінгі білімді жаңарту,жетілдіру, білім берудің ұлттық үлгісін жүзеге асыру жағдайында түрлі жұмыстар жасалынып,жүзеге асуының қорытындасында оң нәтиже беріп келе жатыр.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті, Нұр Отан партиясының Төрағасы Н.Ә. Назарбаев партияның ХVІ съезінде сөйлеген сөзінде Мәңгілік Ел идеясы арқауындағы жұмылдырушы құндылықтар - азаматтық теңдік; еңбексүйгіштік; адалдық; оқымыстылық пен білімді қастер тұту; зайырлы ел - тағаттылық елі. Осындай жағдайда азаматтық орнықты және табысты мемлекеттің ең сенімді іргетасы болады, - деп атап көрсетті. Осыған орай, мектепте оқушыларды тек сабақта немесе сыныпта ғана тәрбиелеп және қалыптастырып қана қоймай, сыныптан тыс жұмыстарда да тәрбиелеу қажеттілігі маңызды болып отыр.
Оқу жоспарынан тыс үйде немесе зертханада, сабақтан тыс уақытта, мұғалімнің жетекшілігімен, оқушының өз ынта еркімен, әрі олардың қалауы бойынша орындалатын дербес оқу жұмысы - сыныптан тыс жұмыс деп аталады. Ол оқушыларды белсенділікке, өз бетінше жұмыс жасауға, ойлануға, ізденуге, оларды ұжымдық әрекетке тәрбиелеуге мүмкіндік береді.
Жеке тұлғаның қалыптасып дамуы үздіксіз сипатта болатыны бізге мәлім. Оның жүзеге асуы тек сабақ жүйесінде ғана емес, сабақтан тыс жүргізілетін әртүрлі тәрбиелік әрекеттермен ұштасады. Жеке тұлғаның қалыптасып дамуы әдетте сыныптан тыс және мектептен тыс жұмыстар болып бөлінеді.
Сыныптан тыс жұмыстарға оқушылармен жүргізілетін тәрбиелік, білімдік сипаттағы мақсатты түрде ұйымдастырылған шаралар жатады. Мәселен, оқу процесінде оқушылардың ақыл-ойының дамуы жүзеге асады: ойлау түрлері, ойлау операциялары, таным қабілеті мен қызығушылығы, оқу мотивтері дамиды, оқу әрекеттері - оқушы оқуға, жазуға, есеп шығаруға үйренеді; мәтінді әңгімелеуге, шығарма жазуға, мәтінді талдап шығармашылық қабілеттері және т.б. дағдыланады. Нәтижесінде интеллектуалдық мәдениеті қалыптасып, дамиды.
Сыныптан тыс жұмыс оларды қайырымдылыққа, адалдыққа, әділдікке, жауапкершілікке және адами қасиеттерге тәрбиелейді. Сондай - ақ ол баланың өмір сүру жағдайында кездесетін әр түрлі жағдаяттар мен проблемаларды шешуге де ықпал тигізеді. Өйткені баланың тұлға ретінде дамуында өмір жағдайы, көптеген факторлардың әсері мол. Бұл өмірлік жағдаяттардың шешімін табуда сыныптан тыс жұмыстардың атқаратын рөлі зор. Сыныптан тыс жұмыс - оқушылардың өмір сүру және өзіндік әрекет етуінің еркін түрі. Оған спорт, музыка, би, шығармашылық, таным әрекеттері, өзін-өзі басқару, тәрбие формаларын таңдау, өзіне-өзі қызмет көрсету және тағы басқаларын жатқызуға болады. Мұндай көзқараста бала өзінің демалысын, көңіл көтеруін, бос уақытын тиімді өткізу қажеттілігін жүзеге асырады. Мұғалім оқушылармен еркін қарым-қатынас жасауға мүмкіндік алады. Сонымен қатар мұғалімге оқушының жеке басының ерекшеліктерін тануға және ұжымның даму жағдайын, ортаның ықпалын, оқушылардың өзара жолдастық қарым-қатынысын анықтауға көмектеседі.
Сыныптан тыс тәрбие жұмысының міндеттері:
1.Тәрбиенің жан-жақты салаларын жүзеге асыру;
2.Оқушыда қоғамдық пайдалы белсенділікті тәрбиелеу;
3.Оқушыларда білімнің саласына,тәрбие әрекеттеріне сай қызығушылық ояту және тереңдету;
4.Тәрбие әрекетінде оқушылардың өзіндік қабілеттерін анықтау және дамыту;
5.Оқушылардың кәсіби бағытын жүзеге асыру;
6.Мәдени демалысын ұйымдастыру;
7.Оқушылардың өзін-өзі дамуға, өзін-өзі тәрбиелеуге, өзін-өзі жүзеге асыруға педагогикалық қолдау көрсету және т.б.
Сыныптан тыс тәрбие жұмысының принциптері:
сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру формалары мен бағытын таңдаудың еріктілігі;
тәрбие жұмысының қай түрі болмасын, қоғамдық бағытының болуы;
тәрбие жұмысының мақсатын жүзеге асыруды кешендік және жүйелік принципін басшылыққа алу;
балалардың бастамшылдығы және өздік іс-әрекеттері, өздік бағыттылығының болуын қамтамасыз ету;
тәрбие әрекеті тек көңіл көтеру түрінде ғана болмауы тиіс, онда романтика, ойын, қызығушылықтың болуы міндетті;
көпшілік, жеке-даралық және ұжымдық формалардың үйлесімділігінің болуы;
сыныптан тыс тәрбие жұмыстарының барлық түрлерінің сабақтстығы және өзара әрекеттесуін қамтамасыз ету;
оқушының жас және дара ерекшелігі мен қабілетін (денсаулығы, қажеттілігі, қызығушылығы, іс-әрекетінің сипатын және т.б) есепке алу;
сыныптан тыс тәрбие жұмысының нәтижелі болуы негізінен ұйымдастыру жұмыстарының нақтылығы, оқу кестесін немесе уақыттың қатаң сақталуын басшылыққа алу және т.б.
Принциптер тәрбие жұмысының мәнін анықтайды
Сыныптан тыс жұмыста балалар өздерінің қабілеттерін көрсетеді, ұжым өмірінде өздерінің орнын табады, өзінің әрекетін еркін таңдауды жүзеге асырады, өздерінің қызығушылығы мен қажеттілігін қанағаттандырады, өзін-өзі таниды, қоғамның мәдени құндылықтарымен қарым-қатынасқа түседі, нәтижесінде тұлғаның өздік дамуы мен өзінің өміршеңдігін қамтамасыз ету процесі жүзеге асады.
Сыныптан тыс жұмыс балалардың таным әрекеттерін белсендіруге, саналы қажеттілігін қалыптастыруға, ақыл-ойын, еркіндігін, сондай-ақ адамдармен қарым-қатынас жасау қабілетін дамытуға жағдай тудырады.
Сыныптан тыс жұмысы оқу-тәрбие процесінің бірізділігін қамтамасыз етеді.
Сыныптан тыс тәрбие жұмысының мазмұны - бұл базалық және жалпы әлемдік пен ұлттық мәдениет тәжірибесін ; өмірлік өзін-өзі анықтау мәдениетін; экономикалық еңбек мәдениетін, саяси, демократиялық және құқық мәдениетін,интеллектуалдық, адамгершілік, көркемөнер және дене мәдениетін; қарым-қатынас мәдениетін және отбасылық тәрбие беру мен меңгертуді көздейді.
Сондай-ақ, сыныптан тыс тәрбие жұмысының мазмұнына әсер ететін қосымша факторларда болады. Олардың қатарына :
Мектептің ерекшелігі және ондағы қалыптасқан дәстүрлер. Мысалы, егер
мектепте оқуға басымдылық берілген болса, онда сабақтан тыс тәрбие жұмысында таным аспектісі басым болады, т.с.с.
Оқушылардың жас, жеке-дара және сынып ерекшелігі.
Мұғалімнің өзінің жеке басының ерекшелігі, қызығушылығы, бейімі, т.с.с. Егер де мұғалім оқушыларды оқытуда жоғары нәтижеге қол жеткізуге тырысса , онда оның мақсатына жетуге ықпал ететін сабақтан тыс тәрбие жұмысының мазмұнын таңдайды. Басқа жағдайда, мысалы, мұғалім үшін, мүмкін оқыту процесінде тұлғаны қалыптастыру маңызды болса, онда сабақтан тыс тәрбие жұмысында еңбек және шаруашылық әрекетке басымдылық береді. Оқушыларға спорттық - сауықтыру әрекеті арқылы ықпал ету, көбінесе спортты жақсы көретін мұғалім арқылы болады, т.с.с.
Сыныптан тыс тәрбие жұмысының мазмұны оның ұйымдастыру формасында жүзеге асады. Сондықтан сыныптан тыс тәрбие жұмыстарының мазмұны оқушылардың сабақта алған теориялық білімдерін кеңейте, толықтыра түсуге лайықталып, олардың жеке қабілеттерін толықтыра түсетіндей болғаны жөн. Ондағы материалдың мазмұндылығы, идеялық және әдістемелік сапасы мұғалімнің шеберлігіне, ұйымдастыру тәсіліне байланысты болып келеді.
Сыныптан тыс ұйымдастырылатын жұмыстардың ерекшеліктері:
Біріншіден,сыныптан тыс әртарапты әрекет баланың сабақта мүмкін болмайтын жан-жақты дара қабілетін ашуға ықпал етеді. Екіншіден, сыныптан тыс әртүрлі тәрбие жұмысының түрімен айналысу баланың жеке әлеуметтік тәжірибесіне жандандырып, жетілдіреді, оның адамзат құндылықтарына негізделген білімдерін байытып, қажетті практикалық іскерлігі мен дағдысын қалыптастырады.Үшіншіден, сыныптан тыс түрлі бағыттағы тәрбие жұмысы оқушыларда әрекеттің қайсыбір түріне қатысты қызығушылықтың дамуына, оған белсенді қатысуға деген құлшынысын тәрбиелеуге нәтижелі ықпал етеді. Егер де балада еңбекке деген тұрақты қызығушылық және белгілі бір практикалық дағды қалыптасқан болса, онда ол өз бетінше тапсырманы нәтижелі орындауды қамтамасыз ете алады.Бүгінде бала өзінің бос уақытын қандай іске арнауын білмей жатса,соның негізінде жастар арасында қылмыстың көбеюіне әкеледі.Сондықтан ол бүгінде өте күрделі мәселеге айналуда. Төртіншіден,сыныптан тыс әртүрлі тәрбие жұмысының формасы тек қана баланың өзіндік дара қабілетін ашуға ғана ықпал етпейді,сонымен бірге оқушылар ұжымында өмір сүруге үйретеді. Яғни, оқу, еңбек әрекеттерінде және қоғамдық пайдалы істерді атқаруда өзара ынтымақтастыққа, бір-біріне қамқор болуға, өзін басқа жолдастарының орнына қоя білуге, тапсырылған ортақ іске жауапкершілікпен қарауға тәрбиелейді.Тіпті, оқудан тыс әрекеттердің қандай да бір түрі болмасын (танымдық, спорттық, еңбек, т.с.с) оқушылардың өзара ынтымақтастық тәжірибесін белгілі бір салада байытады.Қорытындысында үлкен тәрбиелік нәтижеге қол жеткізуге ықпал етеді. Мысалы, балалар бірігіп көрініс қойды делік, онда өзара қарым-қатынас тәжірибесін меңгереді. Сыныптың тазалығын ұжым болып атқарса, онда өзара міндеттерін бөлісу тәжірибесін меңгереді. Спорттық әрекеттерде балалар бірі бәрі үшін, бәрі бірі үшіндеген қағиданың маңызын жете түсінеді.Бесіншіден, сыныптан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастыру мен өткізуде уақытқа қатысты қатаң шектеу болмайды. Сынып жетекшісі оның формалары мен әдістерін, құралдары мен мазмұнын және бағытын таңдауда ерікті болады. Бұл, бір жағдайда оған өзінің көзқарасы және сенімі тұрғысында әрекет етуге мүмкіндік берсе, екінші жағдайда, оның жауапкершілігін арттырады. Бұған қоса одан шығармашылық белсенділікті талап етеді.Алтыншыдан, сыныптан тыс тәрбие жұмысының нәтижесінде күнделікті бақылау мүмкіндігінің болмауы.Себебі, онда тек жалпы жетістік пен оқушылардың жеке-дара даму деңгейін бақылауға ғана мүмкіндік береді.Соған сәйкес қандай да бір форма немесе әдістің нәтижесін бірден анықтау өте көп қиындықты туғызады.Мұндай ерекшелік сынып жетекшісінен табиғи жағдайда жұмыс жасауда және де балалармен қарым-қатынаста немқұрайлылыққа жол бермеуді және оның нәтижесін бағалауда оларда шиеленіскен жағдайдың болмауын қажет етеді.Жетіншіден, сыныптан тыс тәрбие жұмысы оқушылардың мүмкіндіктеріне сай қолдары бос уақытта ұйымдастырылады (үзілісте, сабақтан кейін, мейрам немесе сенбі және жексенбі күндері, демалыстарында).Сонымен қатар оған кең көлмде ата-аналар мен жұртшылықтың өкілдері қатыстырылады.
Сыныптан тыс тәрбие жұмысы мектептегі тәрбие жұмысының құрамдас бөлігі болғандықтан, ол тәрбиенің жалпы мақсатын орындауға бағытталған - балаға қоғамда өмір сүруге қажетті әлеуметтік тәжірибені меңгерту және қоғамдық тұрғыдан қабылданған ұлттық мәдени құндылықтар жүйесін қалыптастыруды, оның қабілеттерін неғұрлым толық ашу, белгілі бір нәрсеге қызығушылығы мен ынтасын ояту, қоғамдық белсенділігін шыңдау, бос уақытын дұрыс ұйымдастыруды көздейді.

1.2. Cыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың жолдары мен тиімділігі
Балада өзіне қатысты жағымды қатынасты қалыптастыру және өзін-өзі бағалаудың әділдігін қамтасыз ету. Бұндай қатынас баланың одан әрі дамуының негізі болады. Себебі, тәжірибе көрсеткендей, қиын балада өзі туралы жағымсыз көзқарас қалыптасқан. Тәрбие жұмысы барысында мұғалімдер оны не күшйтеді, болмаса өзіне деген жағымды әсерді өзгертеді. Соған орай дұрыс ұйымдастырылған сыныптан тыс тәрбие жұмысы оқу процесіндегі шектеуді жоюға мүмкіндік береді.
Мектеп өмірінде кеңінен орын тапқан сыныптан тыс жұмыстын бір түрі-үйірме.Үйірмеле түрі: пән үйірмесі - әдебиет, тіл, тарих, математика, биология, т.б.; драмалық үйірме - көркем сөз үйірмесі, би, фото, радио үйірмелері. Бұларға мұғалімдер немесе ата-аналар арасынан мамандығы бар біреу жетекшілік етеді.Кейде үйірмелерді секция немесе клуб,кейде коғам деп те атайды. Айталық, Жас ақындар үйірмесі,әдебиетшілер клубы т.б. Сыныптан тыс жұмыстын екінші бір тиімді түрі тақырыптық кештер мен ертеңгіліктер.Бұл жұмыс түрі оқушының танымдық мүмкіндігін кеңейтеді. Белгілі бір тақырыпқа арналып өткізіледі.Мысалы,Пушкинертегілер і,Абай және орыс ақындары. Оқушылардың адамгершілік қасиеттерін нығайтуда қоғамдық көзқарасқа сенімін арттыруда моральдық тақырыпқа кеш өткізудін дәл қазіргі қайта құру кезеңінде мәні артып тұр.Сол сияқты моральдық тақырыпқа арнап сұрақ - жауап кешін өткізу де өте қажет.Үлкен тәрбиелік үлгі ретінде ықпал ету үшін мектепке қонақ шақырудын немесе кездесу ұйымдастырудың мәні де зор.Кездесуде деайқын мақсат болу керек. Қонақ жай мереке күніне келе ме, жоқ мамандықтын мән-жайын айтуға келе ме? - деген сиякты күн ілгері тәрбиелік мақсаты анықталып отыру кажет. Мектеп өмірінде бұрыннан бар, ал қазіргі өмір бағыты бұрыңғыдан ерекше бір түрі - сайыстар, түрлі байқаулар мен олимпиада, турнирлер мен фестивальдар немесе тапшыр мен ептілердің, іскерлер мен шешендердін, ой тапқырлығы мен қимыл шапшандығын қоғамның болашағына үлес қосуға әзірленген кадрдын білімділігі мен іскерлік сапасын жақсарту міндетін іске асыру мақсатында ерекше тиімді.Сондықтан бұл жұмыстардын түрін кеңінен өрістеу - бүгінгі күннің тілегі.
Оқушының елін, жерін жете тануда, өз өлкесін білуде тиімді жұмыс түрі- туристік және өлкетану жұмысы.Қазіргі уақытта жастарға өзі шыққан тегін, тұп-тамырын жете білмеу, оны қадірлемеу сияқты айтып көбірек тағылып отырған жағдайда, ол қылықпын орнын толтыру мақсатында бұл жұмыстардың тиімді екені анық.Мұражайлар жұмысы арқылы, олардын тәрбиелік ролін арттыру үшін оңдағы экспозицияларды, мұражай мүліктерінің орындарын жиі өзгертіп, оларды толықтырып, жаңартып, кейде жеке тақырыптық көрме түрлеріне айналдырып, тарихи күндерге үндестіре өзгертіп отыру қажет.
Қызықты етіп шығарған қабырға газеттерінін де тәрбиелік мәні зор.Соңғы жылдарда мектеп өмірінін дәстүріне айналып, тиімді нәтиже беріп жүрген жұмыстың бір түрі - оқушылардың біліміне қоғамдық байқау жүргізу. Бұл байқау тоқсан ішінде бір рет жеке пәндерден жүргізіледі. Егер бұл байқауға арналған дайындық жұмысы ойланып жүргізілсе, үлкен тәрбиелік мәнге ие болады.Дайындық кезінде жақсы оқитын оқушылардан кеңесшілер тағайыңдалып, олар өздерінің жолдастарына көмектесуі тиіс.Оған қоса олар кабинеттер жабдықталуына, көрнекі құралдардың түгелденуіне жауапты болады, мұғаліммен бірлесе отырып, қоғамдық байқауға іліккен пәннен сұрақ әзірлеуге қатысады.Оқушылардың мұндай жұмыстарға қатысуы оқушының өзін-өзі бағалау өз тұсынан іс істеуге ұмтылысын арттырады.Соңғы жылдарда сыныптан тыс дене шыныктыру - спорттық жұмыстардын жүргізілуіне көңіл көп артуда.Мектеп тарапынан оқушыларды түгел қамту мақсатымен жаппай спорттық ойын түрлері көп ұйымдастырылуда.
Мектептен тыс тәрбие мекемелерінің ішінде тәрбие жұмысын жан-жақты, кешенді түрде жүргізіп, жалпы халықтық ағарту ісіне үлкен үлес қосып отырған Жастар сарайы. Мұнда тәрбиенін барлық саласына арналған үйірмелер жұмыс істейді. Сондықтан оларға ерекше көңіл бөлініп отыр.Қазіргі уақытта олардың ғылыми негізде жұмыс істеуін практикамен байланыстыруды мақсат етуді және жоспарлы жүргізілуді қамтамасыз ету үшін Жастар сарайларындағы үйірмелерге арналған бағдарламалар құрастырылып жарыққа шығуда.Сарайлар мен үйлердің қазіргі уақытта жастарға арналғаны да бой көрсете бастады.Бұлармен қатар клубтар бірлестігі, жеке секциялар түріндегі бірлестіктер де кұрылды.
Табиғаттағы тіршілікті жете білуде жас натуралистер станциялары, парктер мен алаңдар тағы басқа үлкен қызмет атқарады. Мектептен тыс мекемелердің бір түріне жазғы демалыс лагерінде жатқызуға болады. Бұл жұмыс мектеп штатына сыныптан және мектептен тыс жұмыс женіндегі директордын орынбасары кызметі енгізілгеннен соң белгілі дәрежеде жанданып 1966 жылы Жалпы білім беретін орта мектептін жұмысын одан әрі жаксарту шаралары туралы қауылдан соң мүмкін болды.
Жеке тұлғаның қалыптасып дамуы үздіксіз сипатта болатыны бізге мәлім.Оның жүзеге асуы тек сабақ жүйесінде ғана емес, сабақтан тыс жүргізілетін әр түрлі тәрбиелік әрекеттермен ұштасады.Ол әдетте исыныптан тыс және мектептен тыс жұмыс болып бөлінеді демек, тәрбие жүйесінде олардың қызметі ерекше.Олар тәрбие берудің жалпы жүйесінің ажырамас бөлігін құрайды.Оқушылармен оқудан тыс үргізілетін бұл тәрбие жұмысының мақсаты - сабақ үстінде жүзеге асыратын тәрбие мінеттерін толықтыру және терендету,олардың қабілеттерін неғұрлым толық тану,белгілі бір нәрсеге қызығушылығына мен ынтасын ояту, қогамдық белсенділіктерін шыңдау, бос уақытын дұрыс ұйымдастаруды көздейді.Сыныптан және мектептен тыс тәрбие жұмыстарының маңызы, тәрбие процесінің бірізділігін қамтамасыз ету.Бұл бағыттағы тәрбие жұмыстарын жоспарлауда сынып жетекшісіне оның қоғамдық бағытының болуын, балалардың жас және дара қасиеттерін, ұйымдастыру жұмыстарындағы іс-әрекеттері түрлерінің ерекшеліктерін ескеру талап етіледі.Сыныптан және мектсптен тыс тәрбие жұмыстарының дәстүрлі қалыптасқан түрлері өте көп.Оны талдау тәрбиенің жалпы немесе жекелеген мақсат, міндетгеріне, оқушылардың нақтылы өмір жағдайларына, сыныптағы немесе жекелеген оқушылардың тәрбие міндеттеріне сай жетістіктері мен кемшіліктеріне байланысы атқарылады.
1. Тақырыптық сынып сағаттарын өткізу және оған дайындық жұмыстарын ұйымдастыру қабырға газетін шығару, альбом жасау, плакаттар, лозунтар әзірлеу, нақыл сөздер жазу, оқушыларға ән, би, күй, тақпақ оқуды үйрету.
2. Қызықты кездесулер, кештер, ертеңгіліктер өткізу (ақын- жазушылармен, әртістермен, еңбек озаттарымен, халық қалаулыларымен, соғыс ардагерлерімен және интернационалдық жауынтерлермен).
3. Сыныптағы саяси хабарламаның жүргізілуін ұйымдастыру: тақырыптық, шолулық, жедел хабар.
4. Әртүрлі тақырыпта ән айту, би билеу, өлең оқу, сурет салуга арналған байқауларды ұйымдастыру.
5. Оқушылардың қолымен жасалған шығармашылық жұмыстарына сай көрмелер өткізу.
6. Көңілділер мен тапқырлар клубы байқауларының жұмысын жүргізу.
7. Оқушылармен ток-шоу, дөңгелек стол, пікір талас, әңгіме түріңде тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру.
8. Спорттық жарыстар өткізу: шахмат, дойбы, тогыз құмалақ, волейбол, баскетбол, футбол, шаңғы тебу т.с.с.
9. Оқушылардың оқудан тыс қызықты кітап, газеттер мен журналдар оқуын, оны өзара талқылауын, пікір алысуын ұйымдастыру.
10. Мектептегі үйірме жұмыстарына оқушылардың талап-тілекгері, қабілеттеріне сай қатынасуын ұйымдастыру: пәндік, көркемөнер, спорттық, өлке тану, жас техниктер т.б.
11. Үйірме жұмыстарының нәтижесіне сай байқаулар, олимпиада, жарыстар өткізу.
12. "Атамекен" бағдарламасына сай жұмыстарды жүргізу.
13. Мейрам күндерін, Республиканың атаулы мейрамдардын атап өту.
14. Сынып жиналыстарын өткізу.
15. Оқушылардың сыныптағы, мектептегі кезекшілігін, жалпы тазалыққа қатысуын, кабинетті жабдықтау, темір сынықтарын жинау, оқу-өндірістік алаңын жендеу, мектеп маңайын тазалау, безендіру, сенбіліктергеқатысу секілді қоғамдық пайдалы жұмыстарынұйымдастыру, олардың нәтижелеріне талдау жасап отыру.
16. Мұражайларға, көрмелерге, демалалыс -мәдени орындарға, кино, театр, өндіріс орындарына саяхат жасау.
17. Соғыс, еңбек ардагерлеріне, жалғызілікті қарттарға көмек көрсету жұмыстарын ұйымдастыру.

1.3. Үйірме жұмысының маңызы мен міндеттері, түрлері
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында: Қосымша білім берудің білім беретін оқу бағдарламалары білім алушылардың өзін-өзі басқаруын, шығармашылығын дамыту, олардың қабілеттерін іске асыру, қоғам өміріне бейімделуі, азаматтық сана-сезімін, жалпы мәдениетін, салауатты өмір салтын қалыптастыру, бос уақытын мазмұнды ұйымдастыру үшін жағдайлар жасауды көздейді -- деп көрсетілген. Балаларға қосымша білім беру -- білім алушылардың білім алу қажеттіліктерін жан-жақты қанағаттандыру мақсатында жүзеге асырылатын тәрбиелеу мен оқыту үрдісі, үздіксіз білім беру жүйесінің ажырамас бөлігі. Жас буынға қосымша білім беру жүйесі салауатты өмір салтын қалыптастыру, жеке тұлғаны өздігінен дамыту, шығармашыл, дарынды балаларды анықтау, оларға қолдау көрсету және қабілеттіліктерін дамыту, өскелең ұрпақ тәрбиесіне және олардың дарындылығын дамытуға, балалардың құқықтарын қорғауға назар аударуды күшейтуге бағытталған.Тәрбие процесін ұйымдастыруда үйірме жұмыстарының алатын орны ерекше. Жастарды өнерге, мәдениетке құштарлығын дамыту мен тәрбиелеу, уақытын тиімді пайдалануды ұйымдастыру.
Оқушылардың өз білімін жетілдірудің негізгі формасы - үйірме. Оқушылардың өзі қызығатын саласында практикалық жұмыспен айналысатын бірлестік. Егер үйірменің жұмысы қоғамдық пайдалы тапсырмаларды орындаумен, қоршап тұрған өмірмен, өндіріспен байланысты болса нәтижелі болады.
Ойдағыдай жұмыс істеу үшін әрбір жеке үйірмені білім деңгейі, іскерліктері, дағдылары шамалас екі (ең көп болғанда 3 сынып құрған абзал). Мысалы: техникалық үйірме ұйымдастырылса бастауыш сынып оқушыларына негізгі орта буын сыныптарына екінші жыл үйренетін ал жоғарғы сыныптарға одан кейінгі жылдары ұйымдастырылатын үйірмені бірнеше сатылы түрде ұйымдастыруға болады.
Үйірме арнаулы бағдарлама негізінде бірнеше жарты жылға жасалатын жоспар бойынша жұмыс істейді. Мұндай бағдарлама мектептің оқу бағдарламасына қарағанда үлгі ретінде болады. Ол үйірме жетекшісінің мектептің оқу бағдарламасына қарағанда үлгі ретінде болады. Ол үйірме жетекшісінің мектептің мүмкіндіктері мен қажеттіктерін оқушылардың жеке ерекшеліктерін талаптары мен ынталары әзірлік дәрежелерін т.б. ескеріп, нақтылы жұмыс жасауды жеңілдететін бағыт болып табылады. Әрбір үлгі бағдарлама танымдық және теориялық мәліметтердің белгілі түрлерін көздейді. Бірақ практикалық жұмыстарды таңдау әрқашан тек қана бағдарлама бойынша болмайды. Олардың орындалуы көптеген себептерде материалдық детальтармен саймандардың болуына жетекшінің білім мен іскерлік дәрежесіне үйірме мүшелерінің техникалық даярлығы мен ынталарына байланысты. Практикалық жұмыстардың сипаты мен көлеміне байланысты жетекші бағдарламаға бір тақырып бойынша көбейтуге жеке тақырыптарды шығарып, орнына жаңа тақырыптарды қосып өз өзгерістерін енгізе алады. Осыдан келіп үлгі бавғдарлама бойынша әрбір тақырыпқа берілген уақыттың шарттылығы туады. Бір түрлі модуль немесе құралды әзірлеуге жұмсалатын уақыт паралель екі үйірмеде әртүрлі болуы мүмкін, ол құрал - жабдықтарға, материалға, жұмыс істеушілердің санына олардың іскерлінгі мен басқа да жағдайларға байланысты. Жұмыс жоспарында бағдарлама тақырыптарын атап көрсетіп әрбір осы тақырыптар бойынша әңгімелер мен лабораториялық жұмыстардың графиктерін жобалап белгілеу керек. Бұл жоспарға үйірменің жүргізуге жоспарланған көпшілік шараларда енеді - экскурсия, тақырыптық кештер, көрмелер, жарыстар шығару т.с.с. жоспарды үйірме мүшелерінің түлектерімен ұсыныстарын ескерту үшін үйірме ұжымының бірінші немесе екінші сабағында талқылау қажет. Үйірме сабақтары оқушылардың мектеп бағдарламасына қосымша ой өрісін кеңейтуді ғылыми көпшілік әдебиетке ынтасы мен сүйіспеншілігін қалыптастырып оны пайдалана білуді үйретуі тиіс. Үйірмеде оқушылар үшін ережелерді қатан санаулы тәртіпті сақтау мәдени дағдыларды тәрбиелеу міндетті. Оқушылардың өз беттерінше жұмыс істей білуі тәрбиелік мақсатқа қызмет етеді. Үйірме мүшелері үйірме мүлкін сақтауға толық жауапты екендігін сезінуі қажет.
Үйірме жетекшісі староста мен басқа да сайланып қойылған адамдардың жұмыстарына бағыт беріп, оларға тапсырылған жұмыс үшін толық жауапкершілікті қажет етеді.

Үйірме жұмысының түрлері:
1
Саз үйірмесі
Домбыра.
2

Спорттық үйірме
Шахмат, шашка, күрес, теннис, шаңғы, коньки, суда жүзу, баскетбол, волейбол т.б.
3
Пәндік үйірме
Математика, физика, химия, әдебиет, қазақ тілі, тарих, орыс тілі, т.б.
4
Өнер үйірмесі
Би, мәнерлеп оқу т.б.
5
Автодело үйірмесі
Тоқыма тоқу, кесте тігу, түрлі ойыншықтар тігу, гобелен тігу т.б.
6
Гравикалық үйірме
АВЭ - клубы, жас техниктер станциясы, машина жасау, қайықтар жасау т.б.
7
Кәсіптік бағдар үйірмесі
Макраме, тоқыма, кесте тігу, би, ас мәзірін дайындау, жұмсақ ойыншықтар жасау т.б.
8
Абайтану үйірмесі
Өлеңдері, шығармалары, аудармалары, қара сөздері

2-ТAРAУ. БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ОҚУШЫЛАРЫНА ҮЙІРМЕНІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ

2.1. Үйірме жұмысында ашық сабақты өткізу бойынша практикалық ұсыныстар, оның сараптамасы.
Ашық сабақ әдістемелік жұмыстың ең бір тиімді түрі болып табылады. Ашық сабақ педагогикалық шеберлікті жоғарылату жүйесінде ерекше орын алады; үйірме жетекшілерінің жұмыс тәжірибесін оқу мақсатында ұйымдастырады, педагогтардың оқу- тәрбие үрдісіндегі жеке мүмкіншіліктерін жүзеге асырады. Үйірме жұмысын, практикалық жұмыс, әңгіме, қорытынды шығару барысында педагогикалық әдіс- тәсілдерін анықтауға көмектеседі.
Ашық сабақтарды жоспарлауда ұйымдастырушылар, яғни бөлім меңгерушісі, секция меңгерушілері, кабинет меңгерушілері әдіскерлермен бірлесіп, оқу- тәрбие үрдісін жүзеге асыруда қиындықтар туғызатын сараптама жұмысын талдайды; сабақты ұйымдастыруда, оны өткізуде, балалармен қарым- қатынаста болады. Озық тәжірибесі бар ұстаздардың ашық сабақтарда педагогикалық еңбегі көрсетіледі.
Басты мәселені шешкеннен кейін тәжірибелі мұғалімдердің ашық сабақтарының мақсаты негізделеді.
Сабақты дайындау кезіндегі кеңестер.
Ашық сабақты өзіңіз үшін емес, тәрбиеленушілеріңіздің қызығушылықтарын арттыру үшін жасауға тырысыңыз.
Әрқашан есте сақтаңыз, ашық сабақ басқа күнделікті сабақтардан өзіндік ерекшеліктерімен ерекшелінеді.
Ашық сабақтың тақырыбын таңдау кезінде оқушылардың қызығушылықтарын арттыратын элементтерді аңғару керек.
Сабақтың барысын толығымен жазу керек. (қандай сөзден бастайсыз, қандай тапсырмалар орындайсыз, қорытындыны қалай жасайсыз) Бұл сабаққа дайындалу кезінде көмектеседі.
Ашық сабақтың қосымша данасын дайындап қойыңыз.
Қандай материалдық- техникалық базаны қолданатындығыңызды ойланыңыз.
Сұрақтар, жұмбақтар, ойындар жазылған карточкалар дайындап қойыңыз.
Ашық сабақта сіз ғана емес, тәрбиеленушілеріңіз де өз білімдерін көрсете алатындай дайындаңыз.
Сізден, барлығы, шығармашылық және қызықты сабақ беруіңізді күтеді.
Өз сабағыңызды жақсы өткізуге тырысыңыз.

Үйірме жұмысында ашық сабақты өткізу бойынша кеңестер.
1.Сабақтың тақырыбымен, мақсат- міндеттерімен таныстыруды ұмытпаңыз.
2.Сабағыңызға әріптестеріңіз қатысса, ұялмаңыз.
3.Сабақтың табыстылығы сіздің өзіңізге байланысты.
4.Проблемалық тапсырмалар, ойындар, викториналар қолданыңыз.
5.Мүмкіндік болса, топ бойынша жұмыс істеңіз.
6.Жеке өздік жұмысы орындаған кезде музыка қосыңыз.
7.Көз жанарын демалдыру үшін жаттығу жасауды ұсыныңыз.
8.Демалған кезде байқаулар өткізіңіз.
9.Әр балаға жеке жұмыстар беріңіз.
10.Сабақ барысында жұмыстың түрлерін өзгертіп отырыңыз (әдебиетпен жұмыс, ойын түрлері және т.б.)
Музыкалық үйірмеде музыка туралы танымдық ақпарат беріңіз. Техникалық үйірмеде қауіпсіздік техникасын қайталауды ұмытпаңыз. Балалардың жас ерекшеліктерін ескеріңіз.
Сабақтың аяқталуы бойынша кеңестер.
Сіздің сабағыңызды қатысушылар көріп, сараптама жасайтынын ұмытпаңыз.
Қандай сабақ өткізгеніңіз туралы, мақсат- міндеттерімен таныстырыңыз.
Сараптама кезінде қандай мақсат пен тақырыпты таңдағаныңыз туралы қысқаша мәлімет беріңіз.
Егер бір ойлағаныңыз толық орындалмаса, себебін айқындаңыз.
Сараптама және өзін-өзі тексеру: амал- тәсілдер мен үлгілер.

Педагогикалық қызметтің және жалпы үйірме жұмысының бағасы мен сараптамасы педагогикалық шеберліктің жетілуіне, озық педагогикалық тәжірибенің талдап қорытылуына маңызды болып табылады.
Үйірме жұмысы күрделі психологиялық- педагогикалық үрдісті ұсынады, сондықтан оның толық кешенді сараптамасын жасау күрделірек. Көбінесе әдістемеде бөлшектенген немесе жай сараптама жасалынады. Бірнеше жай ( аспектілік) сараптама жүйесін ұсынамыз. Жүйе құрылымы әр сабақтың түріне құрастырылған, алайда мұндай үлгілер үйірме жұмысын сараптағанда да қолданылуы мүмкін.
Үйірме жұмысындағы сабақтың жалпы сараптамасы.
1.Үйірме жұмысының жетекшісінің сабаққа дайындығы (құрал-жабдықтың, материалдың, сарамандық жұмыстардың, дидактикалық құралдардың дайындығы).
2.Сабақтың тәрбиелік ықпалы ( тәрбиелік мазмұны, қабілеттерін дамыту).
3.Оқушыларды еңбекке баулу, оқыту үшін үйірме жетекшілері қолданатын әдіс- тәсілдер. Мектепте өткен оқу материалдарын байланыстырып, жүзеге асыру. Оқушыларды жүйелі бақылау. Үйірмешілердің еңбегін бағалау, дағдылары мен біліктіліктерін дамыту, тиянақтылыққа үйрету.
4.Өткізілген сабақтың нәтижелілігі: алға қойылған мақсатқа жету, жоспарды орындау, оқу уақытын тиімді қолдану.
5.Сабақты өткізу барысындағы қауіпсіздік жағдайы, тазалықты сақтау.
Үйірме жетекшісі қызметінің сараптамасы.
1.Сабақтың мақсатының бағдарлама талаптарына сәйкестігі;
2.Алға қойылған мақсатқа жету үшін қолданылған құрал- жабдықтар;
3.Пәнді жетік білу, кәсіби біліктілік пен дағды, сөйлеу мәдениеті, үйірме жетекшісінің жалпы мәдениеті.
4.Ұстаздың материалдық жабдықтау бойынша жұмысы, кабинетті безендіруі.
5.Оқушылардың білімдерін кеңейту және тереңдету жұмысының әдістері.
6.Оқушылардың алған білімдерін бекіту.
7.Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.
8.Үйірмешілердің ойлау қабілеттерін дамыту.
9.Жетекшінің оқушыға ықпалы.
10.Ұстаздың тәрбие жұмысының әр түрін қолдана білуі.
11.Үйірмешілердің жеке ерекшеліктерін есепке ала отырып, ұжымды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.