Студенттердің мазасыздықтың деңгейін анықтау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Биология және биотехнология факультеті

Биофизика, биомедицина және нейроғылым кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тaқырыбы: Жыл мезгіліне байланысты студенттердің мазасыздануын анықтау

6В05108 - Биомедицина мамандығы

Орындаған
_______________________
(қолы)
Искакова Ж.

Ғылыми жeтeкшiсi
м.ғ.к., доцент

_______________________
(қолы)

Каримова А.

Қорғауға жіберілді

Хаттама №__ ___ ____________ 20__ ж.

Кафедра меңгерушісі
б.ғ.к., профессор

_______________________
(қолы және мөр)

Кустубаева А.М.

Норма бақылаушы

_______________________
(қолы)

Aлмaты, 2023
РЕФЕРАТ

Дипломдық жұмыс 0 беттен, 0 суреттен, 0 кестеден, пайдаланылған әдебиеттер тізімі 0.
Кілтті сөздер: мазасыздық деңгейі
Жұмыстың мақсаты: Жыл мезгіліне байланысты студенттердің мазасыздануын зерттеу.
Жұмыстың міндеттері:
1. Студенттердің жыл мезгілдеріне байланысты мазасыздық деңгейлерін анықтау.
2. Оқу процесі барысында студенттердің мазасыздануынан негізгі гемодинамикалық көрсеткіштерін зерттеу.
Зерттеу объектісі мен әдістері: Зерттеуге биология және биотехнология факультетінің 18-21 жас аралығындағы студенттері қатысты. Студенттердің мазасыздық деңгейі Спилбергер-Ханин сауалнамасы арқылы анықталды.
Алынған нәтижелер:
Практикалық маңыздылығы:

РЕФЕРАТ

Дипломная работа состоит из 0 страниц, 0 рисунков, 0 таблиц, список использованной литературы 0.
Ключевые слова: уровень тревожности
Цель работы: Исследование тревожности студентов в зависимости от времени года.
Задачи работы:
Определение уровня тревожности студентов в зависимости от времени года.
2. Изучить основные гемодинамические показатели тревожности студентов в учебном процессе.
Объект и методы исследования: В проведенном исследовании приняли участие студенты факультета биологии и биотехнологии в возрасте от 18 до 21 лет. Уровень тревожности студентов определяли с помощью опросника Спилбергера-Ханина.
Полученные результаты:
Практическая значимость:

ABSTRACT

The diploma work consists of 0 pages, 0 figures, 0 tables, and 0 references.
Keywords: anxiety level
Objective: To study the features of changes in hemodynamic parameters in students with different levels of anxiety in the traditional educational process and online.
Tasks of the work:
Determination of anxiety levels of students depending on the seasons.
To study the main hemodynamic indicators of students' anxiety during the educational process.
Object and methods of research: Students of the Faculty of Biology and Biotechnology aged from 18 to 21 years participated in the study. The level of students ' anxiety was determined using the Spielberger-Hanin questionnaire.
Results:
Practical significance:

МAЗМҰНЫ

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚAРТУЛAР ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

7

НЕГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.
ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
9
1.1
Алаңдаушылық деңгейі және оның мәселелерін талдау ... ... .
9
2
2.1
2.2
ЗЕРТТЕУ МAТЕРИAЛДAРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ ... ... ... ... ...
Зерттеу объектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Зерттеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
23
23
23
3
3.1
3.2

ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛAРДЫ ТAЛҚЫЛAУ ... .
Студенттердің мазасыздықтың деңгейін анықтау ... ... ... ... ...
Ситуативті және жеке мазасыздықтың жоғары деңгейі бар студенттердің гемодинамикалық көрсеткіштерін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПAЙДAЛAНҒAН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОСЫМШA ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
28
28

34

34

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

1.1 Мазасыздық деңгейі және оның мәселелерін талдау
Мазасыздық - бұл адамның психикасының жай-күйі, эмоционалды немесе физикалық стресстің жоғарылауымен байланысты нақты әлеуметтік жағдайларда мазасыздық мен қорқынышты сезіну үрдісі. Мазасыздық проблемасы қазіргі кезде өте өзекті болып отыр, өйткені әлеуметтік-психологиялық бейімделу процестерінің қиындықтары және жасөспірім мен ересек адамдардың өзінің жеке қасиеттері туралы, олардың адекватты идеясын қалыптастыру жеткіліксіз [1]. Мазасыздық және эмоционалды тұрақтылық (толеранттылық) факторларын зерттеудің өзектілігі, ең алдымен, уақыт кеңістігінде стресске, созылмалы психоэмоционалды шиеленіске және әл-ауқатқа қорқыныш әкелетін субьектінің қазіргі өмірінің экстремалды сипаты мен динамикасымен анықталады.
Оқу-педагогикалық практикада психикалық стресстің екі типі әдетте ажыратылады:
1) оның кез-келген түрінде шамадан тыс жүктеме жағдайлары (жарыстар, олимпиадалар, тестілер, коллоквиумдар, сауалнамалар, емтихандар, дипломдарды қорғау және т.б.);
2) стресс ретінде әрекет ететін үлкен және кіші күнделікті қақтығыстардың күнделікті өзара әрекеттесу формаларымен тәрбиелеу және оқыту процесі. Соңғысын оқшаулау толығымен негізделген сияқты, өйткені макро- және микро-стрессорлардың механизмдері бірдей. Ситуациялық мазасыздық - бұл біздің өміріміздің ажырамас бөлігі. Мазасыздық әдетте күнделікті өмірдегі күйзелістерге уақытша жауап ретінде пайда болады. Айта кету керек, стресстік факторларға жеке бейімділік өте кең. Кез-келген популяцияда стресске әр түрлі дәрежедегі реакция ауырлығы бар, оның жойғыш әсеріне аздап және едәуір ұшыраған адамдар болады. Стресстің кең мағынасында стресске ұшырамайтын адамдар болмайды. Сондықтан мазасыздықтың таралуы өте жоғары және халықтың 30% -на жетеді, ал терапевтік және неврологиялық клиникалардың пациенттері арасында бұл әлдеқайда жоғары. Мазасыздықтың диагнозы жеткіліксіз, ең бастысы олардың адекватты емі жоқ. Осылайша, стресс факторлары мен стресс ауқымы, біз көріп отырғанымыздай, іс жүзінде шексіз. Тесттің, емтиханның жағдайы өте жақсы эмоциогенді сыртқы ынталандыру көзі екендігі белгілі, бұл жақсы дайындалған студенттің да жауап сапасына айтарлықтай әсер етуі мүмкін. Отандық және шетелдік әдебиеттерде емтихан жағдайындағы эмоционалды стресстің студент ағзасына әсерін зерттеуге жеткілікті көңіл бөлінеді [2].
Мазасыздық ғылыми зерттеудің пәні болып табылады және эмоционалды ыңғайсыздық күйі ретінде анықталады және шиеленіс, қорқыныш және нервоздық эмоцияларымен сипатталады. Жоғары оқу орындарында оқыту процесінде студенттерге жоғары талаптар қойылады, олар әрдайым студенттердің психо-эмоционалды дайындығына сәйкес келе бермейді. Соңғы жылдардағы зерттеулер көрсеткендей, жүрек жиі стресстің зиянды әсерін беретін органға айналады. Қазіргі уақытта артериялық гипертензия (АГ) жоғары таралуда және қан қысымы жоғары жастардың үлес салмағының өсуіне тұрақты тенденция байқалады. Жүрек-тамыр патологиясының патогенезінде арандататын стресстік жағдайдың қарқындылығы мен ұзақтығы үлкен маңызға ие. Қазіргі заманғы зерттеулер белгілі бір сыртқы жағдаймен байланысты ситуациялық мазасыздық пен жеке тұлғаның тұрақты мазасыздығы болып табылатын жеке мазасыздықты ажыратуға бағытталған. Жоғарыда айтылғандардан, мазасыздық деңгейінің жүрек-қантамыр жүйесінің функционалды жағдайына әсерін зерттеу өзекті болып табылады және дәрігердің тәжірибесінде емдеудің оңтайлы нұсқаларын жасау және осы патологияның алдын-алу тұрғысынан маңызды болып табылады.
Мазасыздықтың әр түрлі түрлерінің пайда болу себептеріне сүйене отырып, Г.Cпилбергер екі негізгі типті бөліп көрсетті: жағдайлық (ситуациялық) және жеке мазасыздық. Ал егер бірінші организмнің белгілі бір жағдайға бейімделу реакциясы және барлық адамдарға ерекшеліксіз тән болса, онда жеке мазасыздық - бұл жүйке жүйесінің қозғыштығының төменгі шегімен байланысты адамның жеке ерекшелігі. Әрине, мазасыздық түрлері арасында тікелей байланыс бар, демек, олардың адамның мінез-құлық ерекшеліктеріне олардың бірлескен әсері үлкен маңызға ие [3].
Мазасыздық - бұл қиындықты күтуге байланысты эмоционалды ыңғайсыздық сезімі, келе жатқан қауіптің көрінісі. Психологиялық деңгейде мазасыздық шиеленіс, мазасыздық, нервоздық, сенімсіздік сезімі және алда келе жатқан сәтсіздік, шешім қабылдай алмау және т.б. Мазасыздық күйі жоғарылаған сайын оны білдіретін құбылыстар дабыл тудыратын қатар құбылыстарын құрайтын бірқатар тұрақты өзгерістерге ұшырайды. Мазасыздықтың оңтайлы деңгейі шындыққа тиімді бейімделу үшін қажет. Шамадан тыс жоғары деңгей, сондай-ақ шамадан тыс деңгей - бұл мінез-құлық пен белсенділіктің жалпы дезорганизациясында көрінетін бейімделмеген реакция [4].
Мазасыздықты зерттеу кезінде физиологиялық, клиникалық-психологиялық, философиялық-психологиялық және психологиялық бағыттар ажыратылады. Мазасыздықтың әртүрлі аспектілері отандық психологтар мен философтардың зерттеулерінде егжей-тегжейлі қарастырылады. Мазасыздықты сипаттаудың ғылыми әдебиеттерінде жеткілікті түрде ұсынылғанына қарамастан, бұл құбылысты түсінуде көптеген түсініксіз тұстар бар [5]. Көптеген зерттеушілер атап өткендей, мазасыздық - бұл психологиялық-педагогикалық қиындықтардың көпшілігінде, соның ішінде дамудың, өзін-өзі дамытудың, білім берудің көптеген бұзылулары мамандармен байланысу үшін себеп бола алады. Мазасыздықтың рөлі мінез-құлық бұзылыстарында, мысалы, құқық бұзушылық пен тәуелділіктің мінез-құлқында өте жоғары. Бұл зерттеу үшін студенттерді қиын жағдайларға (емтихандарға, жарыстарға) дайындауда және жаңа іс-әрекеттерді меңгеруде мазасыздықты түзетудің, оны жеңудің маңызы зор.
Мазасыздық мәселесіне бірінші назар аударған З.Фрейд болды. З.Фрейд өз зерттеулерінде жеке адамға қауіп-қатердің екі көзі бар: сыртқы әлем және ішкі импульстар. Ғалымның айтуы бойынша, алғашқы дерек көзі мазасыздықтың объективті реакциясын береді және бұл жағдайда ол оны қорқынышпен синоним деп санайды. Сондықтан ол бұл сыртқы қауіп туралы адекватты қабылдау және сонымен бірге сыртқы қауіптің шамасына пропорционалды эмоционалды реакция деп болжады. Сонымен қатар, А.М.Прихожан мазасыздық дегеніміз - бұл қиындықты күтуге байланысты эмоционалды ыңғайсыздықтың басталуы, жақындаған қауіптің көрінісі деп жазады. Бұл ғалым мазасыздықты эмоционалды күй және жеке қасиеттің немесе темпераменттің тұрақты қасиеті ретінде ажыратады. Көрнекті ғалым, психология оқулығының авторы, Р.С. Немов мазасыздықты адамның тұрақты немесе ситуациялық көрінетін, жоғары қорқыныш жағдайына түсу, нақты әлеуметтік жағдайларда қорқыныш пен үрей сезіну қасиеті ретінде ұсынады.
Сонымен, теориялық талдау көптеген көрнекті ғалымдар (психологтар мен педагогтар) мазасыздық мәселесімен айналысқанын көрсетеді. Зерттеушілердің көзқарастарын қорыта келе, мазасыздық дегеніміз - бұл белгісіз алдын-ала болжам, бұлыңғыр, қол жетімсіз, мағынасыз, бұл дұрыс емес қарым-қатынас дағдыларының нәтижесі болуы мүмкін; Мазасыздықтың ерекше қасиеті - қауіп-қатерге деген сенімсіздік пен дәрменсіздік сезімі. Мазасыздық дегеніміз оның жалпы түрінде қауіптің көрінуімен байланысты жағымсыз эмоционалдық тәжірибе деп түсінеміз. Мазасыздықтың қорқыныш пен үмітпен бірге ерекше, күтіп тұрған эмоция екендігі оның басқа эмоционалдық құбылыстар арасындағы ерекше орнын түсіндіреді [6].
Фрейд бірінші болып мазасыздықты жіктеді. Ол мазасыздықтың үш негізгі түрін анықтады:
- нақты сыртқы қауіптен туындаған объективті;
- белгісіз қауіптен туындаған невротикалық;
- адамгершілік, оны ар-ождан мазасыздығы деп анықтады [7].
Мазасыздық проблемасы көптеген психологиялық ғылыми мектептердің зерттеу аймағы болды. Мазасыздықтың мәні мен табиғаты туралы барлық алуан түрлі идеяларда әдетте екі бағыт ажыратылады. Көптеген танымал психологтар мазасыздықты зерттеп келді: Зигмунд Фрейд, Карен Хорни, Анна Фрейд, Дж.Тейлор, А.Прихожан, Ролло Мэй. Психодинамикалық бағыттың өкілдері (М. Клейн, З. Фрейд) мазасыздық дегеніміз - саналы тәжірибе, ол қауіптілікпен күресу немесе болдырмау арқылы оны көтеру қабілетімен байланысты. Тағы бір бағыт - когнитивті-мінез-құлық (Дж. Волпе, И. Сарасон, Д. Тейлор, Д. Уотсон және басқалар): мазасыздық, салыстырмалы түрде оңай туындай отырып, кейіннен қайта даярлау арқылы өзгеруі қиын тұрақты формациялардың қасиеттерін алады [8]. Қазіргі ғалымдар мазасыздықты алаңдаушылық үдерісі ретінде көрсетеді. Мысалы, Л.И.Демидованың айтуы бойынша, мазасыздық деп эмоционалдық стресстің күшеюі жағдайындағы мазасыздық, интеллектуалды және басқа жағдайлар түсініледі; мазасыздану жүйке процестерінің әлсіздігімен сипатталатын темперамент қасиеті ретінде, адамның мазасыздықты жиі бастан өткеруге бейімділігі ретінде қарастырылады. Студенттер шешуге мәжбүр болатын барлық қиындықтар толқу мен мазасыздық сезімдерін тудырады. Мазасыздықтың жоғары деңгейі студенттердің күйзелісін көрсете алады, оның денсаулығына, білім беру қызметіндегі табысқа және өзін-өзі тануға кері әсерін тигізетіні анық [9].
Мазасыздықты зерттейтін авторлар: К.Гольдштейн, З.Фрейд, К.Хорни уайым - бұл диффузиялық қорқыныш, ал қорқыныш пен қорқыныштың басты айырмашылығы - қорқыныштың ерекше қауіпке реакциясы, ал уайымның мағынасыз екендігімен келіседі. Мазасыздықтың ерекше сипаттамасы - қауіп-қатерге қатысты белгісіздік пен дәрменсіздік сезімі [10].
Г.М.Бреслав мазасыздық дегеніміз - бұл әр түрлі стресс агенттеріне сезімталдық шегінің төмендеуін көрсететін жеке қасиет екенін атап кеткен болатын. Мазасыздық кез-келген жағдайда өзінің Меніне қауіп төндіретін үнемі сезінуден көрінеді; мазасыздық - бұл мазасыздық реакциясының төменгі шегімен сипатталатын мазасыздықты сезіну үрдісі: даралықтың негізгі параметрлерінің бірі. Әр түрлі жағдайлардағы мазасыздықтың көріністері бірдей емес. Кейбір жағдайларда адамдар өзін әрдайым және кез-келген жерде алаңдаушылықпен ұстауға бейім, ал басқаларында олар мазасыздықты басым жағдайларға байланысты анда-санда ғана ашады. Мазасыздықтың ситуациялық тұрақты көріністері әдетте жеке деп аталады және адамның сәйкес жеке қасиетінің болуымен байланысты. Бұл субьектінің мазасыздыққа бейімділігін көрсететін және оның жағдайлардың әрқайсысына белгілі бір реакциямен жауап бере отырып, қауіп төндіретін жағдайларды қабылдауға бейімділігі бар тұрақты жеке сипаттама. Бейімділік ретінде жеке мазасыздық белгілі бір тітіркендіргіштерді адам қауіпті, белгілі бір жағдайлармен, оның беделіне, өзін-өзі бағалауға және өзін-өзі бағалауға қауіп төндіретін қауіпті деп қабылдаған кезде іске қосылады [11]. Осыған сәйкес мазасыздықтың екі түрін ажырату дәстүрлі түрде қалыптасқан: жеке (тұрақты жеке қасиет ретінде мазасыздық) және ситуациялық (мазасыздық жеке адамның белгілі бір жағдайға реакциясы ретінде).
Адекватты жеке мазасыздық адаптивті, ынталандырушы, мағыналық функцияларға ие: эмоционалдыға негізделген оқу іс-әрекеті процесін қабылдау және оқушының оған деген белсенді, саналы қатынасы, танымдық құндылықтарды интериоризациялау, таным процесіне құндылық қатынастың пайда болуы, жеке мағыналар жүйесінің қалыптасуы мен дамуы. Сондықтан өте маңызды міндет - жеке мазасыздықтың жеткіліксіз деңгейінің ерте диагностикасының жолдарын табу және ең бастысы қатты мазасыздық жағдайының алдын алу.
Білім беру ұйымдарында мазасыздықтың адекватты емес деңгейі келесі әлеуметтік-психологиялық факторларға байланысты: мұғалімдердің оқушылармен қарым-қатынас стилі, олардың оқу әрекеттерін басқалар мен ата-аналардың бақылауы және бағалауы, өзгеріп отырған оқу жағдайларына бейімделу проблемалары және оның жаңа формалары (ақпараттық технологияларды қолдану), мәртебесі құрдастар тобындағы студент. Жеке мазасыздық деңгейін анықтайтын факторларға оқушылардың жеке ерекшеліктері жатады: өзін-өзі бағалау деңгейі, өзін-өзі сынға алу, жетістіктерге қажеттілік, коммуникативті қасиеттер. Белгісіз немесе қауіп төндіретін жағдайға (адамның денсаулығына, әлеуметтік мәртебесіне немесе жақын адамдарына), нақты немесе қиялға, сондай-ақ ақпараттың жетіспеуіне немесе зиянды ақпараттың көптігіне жауап ретінде пайда болатын мазасыздық - бұл организмді жағдайға жұмылдыратын қалыпты бейімделу реакциясы, нақты қауіптің немесе қиын жағдайдың пайда болуы. Егер мазасыздықтың қарқындылығы оны тудырған жағдайға қатысты шамадан тыс болса немесе оны сыртқы факторлар мүлдем тудырмаса, бұл патологиялық болып саналады [12].
Ф.Б. Березин айтуынша, мазасыздық - бұл ықтимал қауіп туралы сигнал, оның болжамы ықтимал, сондықтан ол тек ситуациялық емес, жеке факторларға да байланысты. Тұлға факторларының әсері басым болған жағдайларда, мазасыздықтың қарқындылығы субъектінің жеке ерекшеліктерін көрсетеді. Қорқыныш эмоциясынан айырмашылығы, мазасыздықтың белгілі бір көзі жоқ және ол екі ерекшелікке ие: жақындап келе жатқан қауіпті күту; белгісіздік сезімі (нәтиженің жетістігі, бағалау үшін) - мұнда қауіп болуы мүмкін. Мазасыздықты мазасыздық сезімімен, олардың мінез-құлқының дұрыстығына сенімсіздікпен, ашуланшақтықпен, агрессивтілікпен, көңілсіздікпен және т.б. Мазасыздықтың себебі - адамның ішкі жанжалы, оның өзімен келіспеушілігі, оның ұмтылыстарының қарама-қайшылықты сипаты, егер оның бір қатты қалауы екіншісіне қайшы келсе, бір қажеттілік екіншісіне кедергі жасайды [13-15].
Мазасыздық реакциясы пайда болуының төменгі шегімен сипатталады: жеке айырмашылықтардың негізгі параметрлерінің бірі. Әр адамның өзінің оңтайлы немесе қалаған мазасыздық деңгейі болады - бұл пайдалы мазасыздық деп аталады. Адамның өзінің жағдайын осы тұрғыдан бағалауы ол үшін өзін-өзі бақылау мен өзін-өзі тәрбиелеудің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Алайда, мазасыздық деңгейінің жоғарылауы жеке тұлғаның дисфункциясының субъективті көрінісі болып табылады. Үнемі мазасыздық сезімі студенттердің психологиялық жағдайына кері әсер етеді: тұрақты мазасыздық күйзеліске айналады және өмірде және оқу қызметінде ерекше орын алады. Стресске бейімділік өзін-өзі бағалау факторымен де байланысты. Өзін-өзі бағалауы төмен студенттер өздерін қабілетсіз, қиындықтарды жеңе алмайтын және қауіп-қатерге төтеп беретін деп санайды. Әдетте, оларда мазасыздық деңгейі жоғары, сәйкесінше олар стрессті дамытуға бейім [16].
Жоғары мазасыздық санатына жатқызылған студенттер әр түрлі жағдайда олардың өзін-өзі бағалауы мен өмірлік белсенділігіне төнетін қауіпті сезінуге бейім және қатты мазасыздықпен, айқын мазасыздық күйінде әрекет етеді [17-19]. Мазасыздық көбінесе жүрек қағу, тершеңдік, диарея және тез тыныс алу сияқты физиологиялық белгілермен бірге жүреді. Бұл физикалық белгілер саналы және бейсаналық мазасыздықта пайда болады. Мысалы, адам емтихан алдында диареямен ауырып, мазасыздықты толық білуі мүмкін. Бірақ жүрек қағу немесе жиі зәр шығаруға деген ұмтылыс мазасыздықты сезінбестен пайда болуы мүмкін, ал кейінірек адам өзінің мазасыздықты бастан кешіргенін түсіне бастайды. Эмоцияның физикалық көріністері мазасыздықта ерекше көрінгенімен, олар оған ғана тән емес. Депрессиямен физикалық және психикалық процестер баяулайды; қатты ашулану дірілдеуді немесе бастың қан ағымын тудырады [20].
Ч.Д. Спилбергер, Ю.Л. Ханин реактивті және жеке мазасыздық деңгейін стресске сезімталдықтың жеке индикаторы ретінде және субъектінің тәжірибеге, әр түрлі дәрежеге, қорқыныш пен қорқынышқа бейімділігімен сипатталатын жеке қасиеті ретінде анықтауға мүмкіндік берді [21, 22].
Университетте оқу - бұл жас адамға үлкен психикалық және нейро-эмоционалдық жүктеме түсетін, маңызды ақпарат түрі, бұл білім беру көлемінің үнемі артуымен және жақсы ұйқыға уақыттың жетіспеушілігімен, соның салдарынан оны сапалы өңдеу үшін, әсіресе стресс факторы ретінде әрекет ететін емтихан сессиясы. Университетте оқу барысында студенттер көптеген проблемалар мен қиындықтарға тап болады, бұл олардың алаңдаушылығын тудырады, бұл жад пен назардың деңгейлік сипаттамаларына теріс әсер етуі мүмкін. Оқу процесінде студенттер үнемі эмоционалды, интеллектуалды, ақпараттық жүктемелерді бастан кешіреді [23]. Жеке мазасыздық деңгейі жоғары студенттердің университеттегі оқу процесінің жағдайына бейімделу қабілеті аз екендігі анықталды.
Студенттердің физикалық денсаулық көрсеткіштерінің жеке мазасыздық деңгейіне тәуелділігі анықталды: жеке мазасыздық деңгейі неғұрлым жоғары болса, физикалық денсаулық көрсеткіштері соғұрлым төмен болады. Студенттердің денсаулық деңгейін төмендететін қауіп факторлары салауатты өмір салтын сақтамау, зиянды әдеттер (темекі шегу және алкоголь), созылмалы аурулардың болуы болып табылады [24].
Мазасыздық деңгейі мен студенттердің вестибуло-вегетативті тұрақтылығы арасындағы байланыс орнатылды: студенттердің жеке мазасыздық деңгейі неғұрлым жоғары болса, вестибулярлық тұрақтылық деңгейі соғұрлым төмен болады. Вестибулярлық тұрақтылығы төмен студенттерде жүрек-тамыр жүйесі тарапынан вестибулярлық әсерлерге жағымсыз реакциялар байқалады, олар жүрек соғу жиілігінің төмендеуінде, систолалық және пульстік қан қысымында және диастолалық қан қысымы мен төзімділік коэффициентінің жоғарылауында, сондай-ақ сәннің жоғарылауында, өзгермелі диапазонда және сән амплитудасы мен кернеу индексінің төмендеуінде көрінеді [25].

2 ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ

2.1 Зерттеу объектісі
Зерттеу барысында алға қойған мақсатқа жету үшін және міндеттерді орындау үшін университетте оқитын 1-4 курс студенттері зерттелді. Зерттеуге алынған студенттердің бейімделу потенциалы және Спилбергер-Ханин сауалнамасы арқылы мазасыздану деңгейі анықталды.
Іс жүзінде дені сау адамдар - университеттің студенттері тексерілді. Зерттеуге университетте оқитын 18 мен 21 жас аралығындағы 20 студент қатысты. Барлық зерттеуге қатысушылар зерттеумен танысып, оған келіскен болатын.

2.2 Зерттеу әдістері
Мазасыздық деңгейін анықтау үшін Спилбергер-Ханин сауалнамасы қолданылды. Бұл тест қазіргі кездегі мазасыздық деңгейін өзін-өзі бағалаудың сенімді және ақпараттық әдісі болып табылады. Әзірлеген Ч.Д. Спильбергер (АҚШ) және бейімдеген Ю.Л.Ханин.
Жеке мазасыздық көптеген жағдайларды қауіп ретінде қабылдауға, алаңдаушылық жағдайымен осындай жағдайларға әрекет етуге тұрақты бейімділікті сипаттайды. Ситуативті мазасыздық шиеленісумен, мазасыздықпен және жүйкесімен сипатталады. Өте жоғары жеке мазасыздық невротикалық жанжалдың болуымен, эмоционалды және невротикалық бұзылулармен және психосоматикалық аурулармен тікелей байланысты.
Мазасыздықты өлшеу әдісін американдық психолог Спилбергер Ч.Д. жасаған және қазіргі уақытта мазасыздық пен жеке мазасыздық деңгейін өзін-өзі бағалаудың сенімді, ақпараттық әдісі болып табылады. Оның бірегейлігі мазасыздықтың екі түрін бір уақытта бағалаудан тұрады: мазасыздық, емтихан кезіндегі жағдай және мазасыздық, мінез-құлық және жеке қасиеттер. Сауалнама 40 сұрақтан тұрады, алғашқы 20 сұрақ қазіргі кездегі әл-ауқатқа сәйкес жауаптарды таңдау керек, қалған 20 сұраққа жауаптар тест тапсырушының өзін қалай сезінетініне байланысты беріледі.
Алынған мәліметтерді статистикалық өңдеу Excel және statistica Advanced 10 for Windows RU, лицензиялық номер 136-394-673 компьютерлік пакеттерін қолдану арқылы жүргізілді. Орташа мәндер (m) және орташа қате (M) анықталды.

3 ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛAРДЫ ТAЛҚЫЛAУ
Жүргізілген зерттеуде өзіміздің факультеттің 18-21 жас аралығындағы 20 шақты студенттер қатысты. Зерттеуде студенттердің мазасыздық деңгейі анықталды. Сонымен қоса, студенттердің антропометриялық көрсеткіштері де алынды.
Зерттеулер 2 кезеңде жүргізілді: 1) қыс мезгілінде студенттердің мазасыздық деңгейін анықтау; 2) көктем мезгілінде студенттердің мазасыздық деңгейін анықтау

3.1 Студенттердің мазасыздық деңгейін анықтау
Студенттің университеттегі оқу әрекеті көбінесе стресстік жағдайлармен байланысты, сондықтан студенттер жиі мазасыздықты, жүйке кернеуін сезінетінін атап өтуге болады. Мазасыздық - бұл ықтимал қиындықтардан, күтпеген жерден, әдеттегі қоршаған орта мен іс-әрекеттің өзгеруінен, жағымды нәрселердің кешігуінен туындауы мүмкін психикалық күй және белгілі бір сипаттағы тәжірибелермен көрінеді (уайым, қорқыныш, тыныштықты бұзу және т.б.). Мазасыздық психикалық стресстің ең күшті механизмдерінің бірі екені белгілі. Мазасыздықтың жоғарылауы симпатикалық жүйке жүйесінің белсенділенуге, жүрек ырғағының өзгергіштігінің төмендеуіне ықпал етіп, гипоталамус-гипофиз жүйесін ынталандыруға, коронарлық спазмнан туындаған гипервентиляцияға, тотығу стрессіне, қабыну медиаторларының жоғарылауына әсер етеді.
Ч. Спилбергер мазасыздықтың екі түрін ажыратады: жеке және ситуативті. Жеке мазасыздық объективті қауіпсіз жағдайлардың кең ауқымын қамтиды (жеке басының қасиеті ретінде алаңдаушылық). Ситуативті мазасыздық, әдетте, адамға объективті қауіп төндіретін белгілі бір жағдайға қысқа мерзімді реакция ретінде пайда болады. Ч. Д. Спилбергердің, Ю. Л. Ханиннің ситуативті және жеке мазасыздық деңгейін бағалау шкаласы ситуативті және жеке ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.