Кәсіпорынның логистикалық жүйесіндегі тәуекелдерді басқару
Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
Каркымбаева Гаухар Мустафаевна
Кәсіпорынның логистикалық жүйесіндегі тәуекелдерді басқару
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
мамандығы 6В11301 - Логистика (сала бойынша)
Алматы,2023
Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
Экономика және Бизнес Жоғары мектебі
Бизнес-технологиялар кафедрасы
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Кәсіпорынның логистикалық жүйесіндегі тәуекелдерді басқару тақырыбына
6В11301 - Логистика (сала бойынша) мамандығы
Орындаған: _______________________________Карк ымбаева Г
(қолы)
Ғылыми жетекші: _________________________.
Аға оқытушы (қолы)
Қорғауға жіберілді:
Хаттама №____ ________ 2023 ж.
Кафедра меңгерушісі _______________________ Ахметова З.Б.
қауымдастырылған профессор (қолы)
Нормо бақылаушы __________________________
ғылыми дәрежесі, ғылыми атағы (қолы)
Алматы,2023 РЕФЕРАТ
Диплом жұмысының көлемі 63 бет, 8 сурет, 1 кесте, 1 сызба, 38 дереккөз.
Зерттеу пәні - ұйымның логистикалық жүйесі болып табылады.
Зерттеу нысаны - Otan quality ЖШС мысалында ұйымның логистикалық жүйесі.
Зерттеу мақсаты - кәсіпорынның логистикалық жүйесіндегі тәуекелдің мәселелерін зерттеу. Зерттеу міндеттері:
логистикалық жүйенің түсінігі мен ерекшеліктерін қарастыру
жүйелердің элементтерін және түрлерін талдау
теориялық практикалық материалмен қатар, Otan quality ЖШС- нің
логистикалық жүйесінің тиімділігін арттыру мақсатында ұсыныстар жасау.
Бұл жұмыстың өзектілігі, ең алдымен, оның күрделілігіне, әмбебаптығына және үлкен маңыздылығына байланысты логистика теориясы одан әрі дамуды қажет етеді. Біріншіден, бұл ұйымның логистикалық жүйесін қалыптастыру, логистикалық қызметтерді басқару мәселесіне қатысты. Екіншіден, логистикалық тәсіл заманауи әдіснаманы, объектілерді сипаттаудың жаңа модельдерін және басқару шешімдерін қабылдау әдістерін қажет етеді.Мақсаты: логистиканың қазіргі заманғы ғылыми бағыт ретінде негізгі жай-күйі, категориялары мен заңдылықтарын оқып білу, кәсіпкерлік қызметтің қазіргі заманғы экомномикалық бағыты ретінде логистика көзқарасымен фирманың бәскеге қабілеттігін арттырудың кешенді бағдарламасын қалыптастырудың басты бағыттарын қарастыру, соның ішінде жеке фирмалар, компаниялар, кәсіпорындар мен мекемелердің ресурстық әлеуеттерін дамытуды логистикалық функционалдық басқарудың көмегімен түрлі өндірістер мен экономика аяларында бизнес-үдерістерді басқаруда логистикалық тәселдермен қолдану.
Диплом жұмысының құрылымы: Диплом жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Жұмыстың бірінші бөлімінде логистикалық жүйесінің тәуекелдерінің түсінігінің тарихынан бастау алса, одан соң логистикалық қызмет көрсету жүйесін жетілдіру жолдарының мәселесі жайында талданды. Қорытынды беттерінде, бүгінгі елдегі логистика-экономика сааласының әл-ауқаты талқыланып, жазылды.
Диплом жұмысында қолданылған әдіс-тәсілдері: талдау, саралау, зерттеу, салыстыру, зерделеу, қорытынды жасау.
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
Осы дипломдық жұмыста келесідей белгілеулер мен қысқартулар пайдаланылды:
ЛА Логистикалық арна
SCM Supply chain management
ЛЖТ Логистикалық жеткізілім тізбегі
ЛБС Логистиканы басқару стратегиясы
КЛҚ Көліктік - логистикалық қызмет
КБЖ Көліктік бақылау жүйесі
LFA Logistics Field Audit
DRP Distribution Requirements Planning
TQM Total Quality Management
Мазмұны
КІРІСПЕ
6
I.
КӘСІПОРЫННЫҢ ЛОГИСТИКАЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
8
1.1.
Логистикалық жүйенің тәуекел теориясына сипаттама
8
1.2.
Кәсіпорындағы логистикалық жүйесіндегі тәуекел түрлеріне талдау
12
1.3.
Кәсіпорында логистикалық тәуекелдерді басқарудың заманауи әдістері
16
II.
OTAN QUALITY ЖШС ЛОГИСТИКАЛЫҚ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ ТӘЖІРИБЕСІНЕ ТАЛДАУ
22
2.1.
Otan quality ЖШС жалпы қызметінің жалпы сипаттамасы
22
2.2.
OTAN QUALITY ЖШС логистикалық тәуекелдік басқару қызметіне талдау
26
2.3.
Кәсіпорындағы логистиканы ұйымдастыру және жүктерді жеткізу тізбегінде логистикалық көліктік-логистикалық тәуекел түрін бағалау
34
III.
КӘСІПОРЫННЫҢ ЛОГИСТИКАЛЫҚ ЖҮЙЕДЕГІ ТӘУЕКЕЛДЕР МЕН БАСҚАРУ ӘДІСТЕРДІ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
46
3.1.
Otan quality ЖШС-нің логистикалық тәуекелдерін басқаруды жетілдіру ұсыныстары
46
3.2.
Тәуекелдерді азайту жолдары және оны басқару негізінде ұсыныстар
49
ҚОРЫТЫНДЫ
59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР МЕН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМІ
62
КІРІСПЕ
Зерттеу пәні - ұйымның логистикалық жүйесі болып табылады. Зерттеу нысаны - otan quality ЖШС мысалында ұйымның логистикалық жүйесі.
Зерттеу мақсаты - кәсіпорынның логистикалық жүйесіндегі тәуекелдің мәселелерін зерттеу. Зерттеу міндеттері:
логистикалық жүйенің түсінігі мен ерекшеліктерін қарастыру;Логистикалық жүйелердің элементтерін талдау логистикалық жүйелердің түрлерін қарастыру теориялық практикалық материалмен қатар, otan quality ЖШС-нің логистикалық жүйесінің тиімділігін арттыру мақсатында ұсыныстар жасау.
Бұл жұмыстың өзектілігі, ең алдымен, оның күрделілігіне, әмбебаптығына және үлкен маңыздылығына байланысты логистика теориясы одан әрі дамуды қажет етеді. Біріншіден, бұл ұйымның логистикалық жүйесін қалыптастыру, логистикалық қызметтерді басқару мәселесіне қатысты. Екіншіден, логистикалық тәсіл заманауи әдіснаманы, объектілерді сипаттаудың жаңа модельдерін және басқару шешімдерін қабылдау әдістерін қажет етеді.Шетел тәжірибесі көрсеткендей, қазіргі бизнесте логистика стратегиялық маңызды орынға ие. Осы салада табысқа жеткен көптеген мамандардың компания басшылығындағы жоғарғы қызмет орындарына жылжитыны кездейсоқ емес. Қазіргі уақытта алдыңғы қатарлы фирмалардағы логистиканың дәстүрлі функционалды салалары стратегиялық инновациялық (жаңартпа) жүйе құра отырып, жалпы ақпараттық-компьютерлік платформа негізінде бірікті. Логистика саласындағы қызмет көп қырлы. Оған көлікті, қойма шаруашылығын, қорларды, кадрларды басқару, ақпаратты жүйелердің ұйымдастырылуы, коммерциялық қызмет және т. б. жатады. Аталған әрбір функция сәйкес салалық пәнде терең зерттеліп, баяндалған. Логистикалық тәсілдің жаңалығы - негізгі өзара байланыс. Логистикалық әдістің мақсаты - материалды ағымдарды толассыз басқару.
Диплом жұмысының мақсаты, міндеттері және нысандары: логистика аппаратының түсініктерін зерделеу, логистика қағидалары мен әдістерін меңгеру, логистиканың теориясын және әдіснамасын кәсіпорындарда тәжірбиелік қолдануды қарастыру.
Зерттеу жұмысының негізгі нысаны: халықаралық логистика, жалпы логистикалық орталыктардың дамуы.
Зерттеу теориялық және әдістемелік негізі мен практикалық базасы:Зерттеу жұмысының теориялық негізі мен зерттеу әдістерін әр қырынан қарастырып, терең зерттеліп, тұжырымдармен толықтырылды.
Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңалығы: Қазақстан Республикасының бүгінгі Конституциясына дейінгі байырғы заңдарды объективті тұрғыда жан-жақты талдап, оның қазақ баспасөзіндегі сипатын көрсеттік.
Зерттеу жұмысының ғылыми-практикалық және қолданбалық маңызы: Дипломдық жұмысты жазу барысында келтірілген мәліметтер мен жасалған тұжырымдар оқырман қауымының да жаңаша саралауына септігін тигізеді. Бұл еңбекті экономика, логистика мамандарына, жоғарғы оқу орындарының студенттеріне, аспиранттар мен магистранттарға және арнайы курс пен семинар сабақтарын жүргізу ретінде пайдалануға болады.
Зерттеу жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы қысқарған сөздер түсініктемелерінен, кіріспеден, әрқайсысы тақырыптардан тұратын үш тараудан және қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Диплом жұмысының көлемі 63 бет, 8 сурет, 1 кесте, 1 сызба, 38 дереккөз.
КӘСІПОРЫННЫҢ ЛОГИСТИКАЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Логистикалық жүйенің тәуекел теориясына сипаттама
Логистика түсінігің өзіндік тарихы бар. Ежелгі гректер логистика тусінігі шеңберінде есеп жургізу шеберлігін тусінген (грекше logistice - есептеу шеберлігі, пайымдау). Арнайы мемлекеттік бақылаушыларды логистиктер деп атаған. Ал ежелгі Римде логистиканы өнімдерді тарату деп тусінген. Одан әрі логистика термині әскери машықтарды сипаттауға жене әскери бөлімдерді, жүктерді орналастыру мен орын ауыстыру тәжірибесінде колданыла бастады [1].
Логистикалық тәуекелдер-бұл тасымалдау, сақтау, жүк өңдеу, осы операцияларды орындауға қатысатын кәсіпорында әртүрлі шығындардың пайда болуына әкелуі мүмкін оқиғалардың қорларын басқару процесінде пайда болу мүмкіндігі болып табылады.
Кәсіпорынның логистикалық қызметінің тиімділігі көптеген сыртқы және ішкі орта факторларының әсеріне байланысты. Сонымен қатар, сыртқы ортада үнемі қандай да бір өзгерістер болады, олардың бір бөлігінің басталуын шаруашылық жүргізуші субъектілер болжай алмайды. Бұл субъектілерде болашақта оқиғалардың қалай дамитыны туралы нақты ақпарат болмаған кезде белгісіздік жағдайын тудырады.
Белгісіздік дегеніміз-белгілі бір оқиғаның пайда болу ықтималдығын сандық түрде көрсету мүмкін емес жағдай. Егер ықтималдықты сандық түрде көрсетуге болатын болса, онда тәуекелдер туралы айту керек. Кәсіпкерлік қызмет тұрақты тәуекелдер жағдайында - кредиттік, валюталық, мүліктік, құқықтық және т. б.
Логистикалық қызметпен байланысты тәуекелдер логистикалық тәуекелдер деп аталады. Олар кәсіпорын шығынға ұшырауы мүмкін оқиғалардың пайда болу мүмкіндігін сипаттайды. Логистикалық тәуекелдер жағдайында олар тасымалдау, сақтау, жүк өңдеу, қорларды басқару және басқа логистикалық операцияларды орындау процесінде оқиғалардың басталуын білдіреді.
Бүгінгі таңда логистика теоретиктері мен практиктері логистикалық тәуекелдердің көптеген жіктемелерін жасады. Негізінен біліктілік белгілері типтік болды: ықтималдық деңгейі, салдардың ауқымы, жарамдылық мерзімі және т. б. алайда, логистикада сыртқы және ішкі орта факторларының жеткізілім тізбектеріндегі ағынның белгілі бір түріне әсеріне негізделген тәуекелдердің жіктелуі кең таралды:
Материалдық ағынмен байланысты логистикалық тәуекелдер - жеткізуді кешіктіру немесе кейінге қалдыру, тиісті сапада емес немесе толық емес өнім алу тәуекелдері қаржылық ағынмен байланысты логистикалық тәуекелдер-қаржылық менеджменттегі контрагенттердің қателіктеріне, валюта бағамдарының, нарықтық бағамдардың өзгеруіне байланысты өзара есеп айырысу бойынша (сомалар бойынша және төлем мерзімдері бойынша) міндеттемелерді бұзу тәуекелдері баға белгілеулер, пайыздық мөлшерлемелер және т. б.;
Ақпараттық ағынмен байланысты логистикалық тәуекелдер-ақпараттық жүйелердің бұзылу қаупі, ақпараттың түсуінің уақытша артта қалуы, сапалы ақпараттың қол жетімсіздігі, ақпараттың бұрмалануы және т. б.
Логистикалық тәуекелдерді тиімді әдістерді қолдану арқылы кәсіпорын басқаруы керек. Бұл үшін логистика және тәуекелдерді басқару саласындағы сарапшылар мен практиктер логистикалық тәуекелдерге қатысты қабылдануы мүмкін типтік тәсілдерді әзірледі.
Біріншіден, әртараптандыру мүмкін. Бұл кәсіпорын активтерін бірнеше байланысты емес бағыттарға бөлуді қамтиды. Мысалы, сіз бір емес, бірнеше жеткізушілермен байланыс орната аласыз. Немесе қорларды бір үлкен қоймада емес, бірнеше шағын қоймаларда сақтаңыз.
Екіншіден, тәуекелдің берілуі (төмендеуі) мүмкін. Ол жұмыстардың бір бөлігін тараптан тартылған мамандандырылған делдал компаниялар орындайтын шарттар жасасу арқылы жүзеге асырылады (бірақ бұл жағдайда олардың шарттық міндеттемелерін орындамау қаупі бар).
Үшіншіден, шектеу мүмкін. Бұл әдіс шығындардың, сатулар мен шығыстардың, несиенің және басқа сандық (құн) көрсеткіштердің шекті сомаларын анықтауды қамтиды.
Төртіншіден, сақтандыру мүмкін. Кәсіпорын сақтандыру компаниясына жарналарды үнемі төлейді, ал сақтандыру жағдайы басталған кезде ол алған залалдың орнын толтыратын төлем жасайды.
Сонымен, бесіншіден, тәуекелді жоюға болады. Бұл тәуекелге байланысты кейбір әрекеттерді тоқтатуды білдіреді. Егер сіз бұл қызметті арнайы шаралар қолданбай жалғастырсаңыз, онда біз тәуекелді қабылдау туралы айтып отырмыз. Логистикалық тәуекелдерді басқару мәселелері
Соңғы зерттеулердің нәтижелері бойынша логистикалық тәуекелдер бизнес тәуекелдерінің маңызды санаттары ретінде танылды. Кәсіпорындар оларды, мысалы, табиғи апаттардың, өндірістегі апаттар мен өрттердің, заңнаманың өзгеруінің және бәсекелестіктің күшеюінің қаупінен гөрі қауіпті деп санайды.
Кәсіпорындардың ең үлкен алаңдаушылығы жеткізу тізбегі серіктестерімен өзара әрекеттесуге байланысты тәуекелдер болып табылады. Сондай-ақ, кәсіпорындар ішкі тәуекелдерге (оларды операциялық және функционалдық тәуекелдерге бөлу) және макроорта тәуекелдеріне назар аударады.
Осы немесе басқа түрде логистикалық тәуекелдерді басқару бағдарламасында жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың үштен екісі бар. Алайда, компаниялардың жартысы ғана өз бағдарламаларының тиімділігін оң бағалайды. Көбісі мұны келесі мәселелер бойынша шешімнің болмауымен байланыстырады:
Логистикалық тәуекелдің тұтас және жүйелі анықтамасының болмауы;
Логистикалық тәуекелдерді басқару стратегиясын іске асырудың жоғары құны; жеткізу тізбегінде ақпараттың болмауы және (немесе) шектелуі;
Кәсіпорында стратегиялық және тактикалық деңгейде логистикалық тәуекелдерді басқару процестеріне жауапты тұлғалардың болмауы;
Қолайлы функционалды үйлестірудің болмауы;
Салдарын бағалауға мүмкіндік бермейтін басқару жүйесінің кемшіліктері:тәуекелдерді басқару жөніндегі іс-шаралардың ықтимал әсерлерімен салыстырғанда тәуекелдік оқиғалардың басталуы.
Егер аталған мәселелерді кәсіпорындар шешсе, онда олар логистикалық тәуекелдерді басқарудың тиімділігін едәуір арттырады. Ал бұл өз кезегінде оларға жеткізу тізбегіндегі жалпы шығындардың және тапсырыстың орындалу уақытының ұлғаюына, нарық үлесінің төмендеуіне және клиенттердің қанағаттану дәрежесіне және т.б. жол бермеуге мүмкіндік береді.
1.2. Кәсіпорындағы логистикалық жүйесіндегі тәуекел түрлеріне талдау
Қазіргі уақытта логистика тұжырымдамасын қолдануды кәсіпорындар бәсекелестік артықшылыққа қол жеткізу үшін резервтердің бірі ретінде қарастырады. Бұл өндірушілер арасында да, делдалдар арасында да бәсекелестіктің күшеюіне, өнімді өндіру және тарату технологияларының күрделенуіне, тұтынушылардың әртүрлі және жиі ерекше қажеттіліктеріне арналған көптеген жаңа өнімдер мен олардың модификацияларының пайда болуына байланысты. Тиісінше, дайын өнімдердің саны ғана емес, сонымен қатар оларды өндіруге қажетті материалдық ресурстар да артады.
Тауарларды өндіруді және оларды бөлуді басқару процестері логистикалық тізбекте өте күрделі, сондықтан логистикалық тізбектегі материалдық ағындардың өтуін басқару және бақылау процедуралары күрделене түседі. Бұл ресурстардың барлық түрлерін, оның ішінде тауарлық-материалдық қорлар түрінде бөлу тиімділігін арттыруды талап етеді.
Кез-келген практикалық іске асыруда логистикалық жүйе, жүктердің қозғалу процесінен бастап, нарықтық кеңістіктегі тапсырыстардың қозғалу процестеріне дейін, әртүрлі факторлардың әсерінен болатын және белгілі бір тәуекелге ұшырайтын көптеген гетерогенді аспектілерді қамтиды.
Сенімділік-логистика принциптерінің бірі. Логистикалық жүйенің жұмыс істеу қаупін азайту немесе мүлдем бейтараптандыру керек.
Тәуекел-сақтандырудың негізгі ұғымы. Бұл термин сақтандыру жағдайының пайда болу ықтималдығын, сондай-ақ одан келтірілген залалдың шамамен мөлшерін білдіреді.
Логистикалық тәуекелдер қабылданған шешімдерден кейін осындай оқиғалардың туындау мүмкіндігі болып табылады, нәтижесінде компания өзінің материалдық ресурстарын, өнімдерін, тауарларын, олардың тұтынушылық қасиеттерін толығымен немесе ішінара жоғалтады, қосымша логистикалық шығындарды көтереді. Логистикалық жүйе нарықтық ортаның кем дегенде екі жағына: жеткізушілер бағытында және сатып алушыларға қарай ашықтығымен ерекшеленеді. Сондықтан жүйенің тәуекелдері ішкі және сыртқы болып бөлінеді. Логистикалық менеджмент сыртқы тәуекелдерге тікелей әсер ете алмайды, ал ішкі логистикалық тәуекелдер компания менеджментінің тақырыбы болып табылады.
1. Коммерциялық тәуекел. Бұған жабдықтаудың бұзылуы, өнімнің жетіспеушілігі, жеткізілімнің кешеуілдеуі, қаржылық дефолттар, сатып алу, жөнелту, сақтау және т.б.
2. Табиғи апаттар салдарынан мүліктің жоғалуы қаупін қоса алғанда, қоршаған ортаның нашар жағдайы.
3. Көлік құралдарын ұрлауды ескере отырып, тауарлық-материалдық құндылықтарды ұрлау және ұрлау қаупі
4. Экологиялық қауіпті жағдайлар. Бұл қоршаған ортаға зиян келтіруден көрінеді, мысалы, өнімді тасымалдау немесе сақтау кезінде.
5. Логистикалық қызмет барысында заңды немесе жеке тұлғаларға келтірілген зиян үшін азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің тәуекелі.
6. Техникалық қауіп. Логистикалық жүйенің техникалық құралдарының жұмысына байланысты тәуекелдер. Логистикалық процеске қатысатын қызметкерлердің жұмысы нәтижесінде тәуекелдер мен онымен байланысты материалдық шығындар едәуір төмендеуі мүмкін.
Материалдық және тауарлық тәуекелді басқару тәуекелдердің басқа түрлеріне ұқсас әдістерге негізделген: жалтару, беру, оқшаулау, бөлу және өтеу. Басқару саласында қолданылатын тәуекелдерді азайтудың нақты әдістері мен рәсімдерін жылдам қарастырайық. Бұл әдістерге мыналар жатады:
- тәуекелдерді болдырмау мақсатында
- сенімсіз жеткізушілерден, сатып алушылардан және делдалдардан уақтылы бас тарту;
- тасымалдау бағыты бойынша
- тауарлар мен материалдар компанияның қоймасына келгенге дейін жеткізушілерге жауапкершілік жүктейтін сақтандыру (әсіресе тасымалдау және сақтау қаупі үшін) Қызметтер стандартын белгілі бір нарық сегменттерінің шеңберінде анықтау.
Логистикалық қызметтің негізгі міндеттері:
-әлеуетті сатыпалушыларға осы кәсіпорынның өнімдерін сатып алмас бұрын, оларға саналы таңдау жасауға мүмкіндік беретін кеңес беру;
-сатып алушыны сатып алынатын техниканы барынша тиімді және қауіпсіз пайдалануға дайындау;
-сатып алушының мамандарына өз функцияларын тиісті түрде орындауға мүмкіндік беретін қажетті техникалық құжаттаманы беру;
-әлеуетті сатып алушыға көрсету кезінде жұмыстан бас тартудың шамалы мүмкіндігін болдырмау үшін бұйымды сату алдындағы дайындау;
-жолда оның зақымдану ықтималдығын барынша азайту үшін бұйымды пайдалануорнына жеткізу;
-өнімді пайдалану орнында жұмыс жағдайына келтіру және оны тұтыну шыға іс-әрекетте көрсету;
-сатып алушыда болған барлық мерзім ішінде бұйымның пайдалануға толық дайындығын қамтамасыз ету;
-қосалқы бөлшектерді жедел жеткізу.
Agora Freight-сандық экспедитор және Рунеттің алғашқы логистикалық агрегаторы. Сервис әуе, автомобиль, контейнерлік, мультимодальдық Есіктен есікке дейін тасымалдардың жалпы құнын онлайн-есептеуді жүргізуге мүмкіндік береді. Сервис жүктің қолданыстағы түрлерінің көпшілігімен және авиатасымалдарды қоса алғанда, көліктің барлық түрлерімен жұмыс істейді. Агрегатор бүкіл әлемде бірнеше мың тасымалдаушылар мен көлік агенттерін біріктіреді. Қазіргі уақытта сервис Қытай, Вьетнам, Оңтүстік Корея, АҚШ, Үндістан, ЕО елдері және Ресей сияқты елдер үшін онлайн есептеуді пайдаланады. Сондай-ақ, ол ішкі жүктерді, соның ішінде құрама жүктерді және ішкі ресейлік магистральдық тасымалдауды қолдайды. Ерекшелігі - әлемнің барлық елдерінде бірдей шарттармен қызметтер көрсетуге арналған бірыңғай шарт және TT Club-та жүктерді сақтандыру. Процестерді автоматтандырумен қатар, қызмет нюанстарды нақтылайтын және туындаған мәселелерді шешуге көмектесетін шот менеджерлерін ұсынады [4].
1.3. Кәсіпорында логистикалық тәуекелдерді басқарудың заманауи әдістері
Қазіргі бизнесте логистика стратегиялық маңызды орынға ие. Осы салада табысқа жеткен көптеген мамандардың компания басшылығындағы жоғарғы қызмет орындарына жылжитыны кездейсоқ емес. Бизнес тұрғысынан қарағанда логистика деген корпоративті мақсатқа барлық ресурстардың оңтайлы шығындарымен жету үшін материалды және басқа да (ақпараттық, қаржы, қызмет) ағымдарын тиімді басқару. Қазіргі уақытта алдыңғы қатарлы фирмалардағы логистиканың дәстүрлі функционалды салалары стратегиялық инновациялық (жаңартпа) жүйе құра отырып, жалпы ақпараттық-компьютерлік платформа негізін-де бірікті. Бизнес практикасына логистикалық менеджмент әдістерін енгізу көптеген фирмаларға өндірістегі, жабдықтаудағы және өткізудегі өнімнің барлық қор түрлерін қысқартуға, айналым капиталының айналымдылығын жеделдетуге, өндірістің өзіндік құнын төмендетуге, бөлуге тиісті шығындарды төмендетуге, тауарлар және қызметтермен тұтынушылардың толық қанағаттандырылуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Тәуекел іс әрекеттің барлық салаларында пайда болады және мыналарға байланысты көптеген факторлар, мысалы, кәсіпорын жұмыс істейтін саладан,
компанияның немесе ұйымдық-құқықтық құрылымның мөлшері. Маңызды тәуекелдерді дұрыс Басқару, өйткені ұйымның бұл қабілеті болмаса, жағымсыз әсер етуі мүмкін бірқатар қауіптер бар оның жұмыс істеуі мен дамуы үшін. Тәуекелдерді дұрыс басқару үшін әдістерді білу қажет,бұған қызмет ететін. Оларды жүзеге асыру бірқатар артықшылықтарға қол жеткізуге мүмкіндік береді, оның ішінде алға қойылған мақсаттарға жету ықтималдығын арттыру, барлық қол жетімді бақылау механизмдерін жаңарту немесе анықтау инвестициялық жобаларға нақты шығындар. Мұны есте ұстаған жөн тәуекелдер толығымен жойылмайды. Оларды тек азайтуға шектеуге болады, негізінен профилактикалық шараларды енгізу арқылы.
Шет елдердің көпшілігінде логистикалық ассоциациялар, ұйымдар мен қоғамдастықтар құрылып, тиімді қызмет етіп отыр. Логистика салыстырмалы түрде жас және белсенді дамушы ғылым мен бизнес сферасы болып табылады. Шет елде логистика соңғы онжылдықта тез дамыды. Қазақстан үшін логистикалық өндірістік, сауда, көлік және ақпараттық жүйе-лердің қалыптасуы мен дамуы өте маңызды, себебі ол біздің елдің әлемдік экономикалық және ақпараттық кеңістікке интеграциялануын тездетуге мүмкіндік береді.
Қазіргі таңда Қазақстандағы логистиканың дамуы нарық заңдары мен қағидаларынан туындағандай логистиканы игеру және оны кәсіпорындағы басқару жүйесімен бірігуі нарықтық экономиканың даму деңгейін көрсетеді.
Нарықтағы қатаң бәсеке, халықтың төлем кабілеттілігінің төменділігі, кәсіпорынның айналым кұралдарының жеткіліксіздігі, өндірістік шығындардың үнемі өсуі отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін төмендетіп, өткізуді қиындатуда.
Әрбір кәсіпорынның нарыққа дұрыс қадам жасау үшін логистика ауадай қажетті нәрсе, бірақ бұл логистика өз бетінше кешенді сала ретінде қызмет етеді деп айту қиын, себебі кәсіпорынға логистиканы жүргізу беймәлім белгісіз зат, оны қалай өткізу, қалай жоспарлау, қандай әдіс қолдану деген сұрақтар туындайды бұл сауалдардың әр бірі өз бетінше тағыда сұрақтар туғызады, ал осының бәрін дұрыс қолданбауы нақты мәліметтердің бетін ашпайды, яғни сондықтан нарықтағы кәсіби маманданған логистиканы жүргізумен айналысатын ұйымдарға жүгіну дұрыс шешім болады.
АҚШ компанияларының 75%-ында осындай логистикалық бөлімшелер бар, онда маркетологтар, статистер, бағдарламашылар, әлеуметтанушылар, психологтар жұмыс істейді сондықтан бұл команиялар нарықтық бәсекеге жақсы бейімделген.
Шикізаттың бірінші көзінен өндірістік, тасымалдау және делдалдық звено тізбегі арқылы соңғы тұтынушыға жылжи отырып, материалды ағымдардың құны өсіп отырады. Ұлыбританияда жүргізілген зерттеулер көрсеткендей, соңғы тұтынушыға жеткен өнім құнының 70%-дан астамы сақтаумен, тасымалдаумен, ораумен және материалды ағымдардың қозғалысын қамтамасыз ететін басқа да операциялармен байланысты шығындар құрайды.
Тауардың соңғы бағасында логистикаға кеткен шығындар үлесінің көптігі материалды ағымдарды басқаруды оңтайландыруда шаруашылық жүргізу субъектілерінің экономикалық көрсеткіштерін жақсартудың қандай резервтері бар екенін көрсетеді.
Материалды ағымдарды басқаруда логистикалық тәсілді қолданудың экономикалық әсерінің басты қосылғыштарын қарастырып өтейік. Өндіріс және айналым салаларында логистиканы қолдану келесідей мүмкіндіктер береді:
- материалды ағымдар қозғалысының бүкіл жолындағы қорларды төмендету;
- логистикалық тізбек бойындағы тауарлар қозғалысының уақытын қысқарту;
- тасымалдау шығындарын төмендету;
- қол еңбегінің шығындарын және жүк операцияларының сәйкес шығындарын қысқарту.
Экономикалық әсердің көп бөлігі материалды ағымдар қозғалысының бүкіл жолындағы қорларды қысқарту есебінен жүзеге асады. Европалық өнеркәсіп ассоциациясының мәліметтері бойынша, материалды ағымдардың іштей бақылануы материалды қорлардың 30-70%-ға қысқаруын қамтамасыз етеді (АҚШ-ң өнеркәсіп ассоциациясының мәліметтері бойынша, қорлардың төмендеуі 30-50% шамасында болады).
Логистиканы пайдаланудың экономикалық әсерінің келесі құраушысы тауардың логистикалық тізбек бойында қозғалу уақытының қысқаруы есебінен құралады. Бүгінгі таңда қоймалауға, өндірістік операцияларға және жеткізуге кететін уақыт шығындарының үлесі орташа 2-ден 5%-ға дейін құрайды.
Сонымен, айналым уақытының 95%-нан астамы логистикалық операцияларға тиесілі болып отыр. Бұл құраушының қысқаруы капитал айналымын жеделдетуге, сәйкесінше уақыт бірлігінде алынатын пайданы өсіруге, өнімнің өзіндік құнын төмендетуге мүмкіндік береді.
Логистиканы қолданудың экономикалық әсері, сондай-ақ тасымалдау шығындарын төмендетуден де пайда болады. Көліктің қозғалу маршруттары оңтайландырылады, тәртіптері келісіледі, бос қозғалыстар қысқарады, көлікті пайдаланудың басқа көрсеткіштері жақсарады.
Жоғарыда айтылғандай, логистикалық тәсіл жүк өңдеуші жүйелердің техникалық жабдықталу салаларындағы тауар қозғалысының қатысушыларының жоғары келісу дәрежесін білдіреді. Логистикалық тізбектің барлық звеноларындағы бір типтес механизациялау құралдарын қолдану, бірдей ыдысты, жүк өңдеудің сәйкес технологиялық әдістерін пайдалану логистиканы қолданудың келесі экономикалық әсер құраушысын құрайды - қол еңбегінің шығындарын және жүк операцияларының сәйкес шығындарын қысқарту.
Логистикалық тәсіл материал өткізуші жүйенің қызмет етуінің басқа да көптеген көрсеткіштерін жақсарту үшін жағдай жасайды, өйткені оның жалпы ұйымдастырылуы жетілдіріледі, жеке звенолардың өзара байланысы жоғарылайды, басқару жақсарады.
Логистиканы пайдаланғандағы экономикалық әсер жиынтығы аталған көрсеткіштерді жақсартудан алынатын әсердің сомасынан асады. Бұл логистикалық ұйымдастырылған жүйелердің интегративті қасиеттерінің пайда болуымен түсіндіріледі, яғни жалпы жүйеге тән, бірақ оның элементтеріне жеке-жеке тән емес қасиеттер.
Логистикалық жүйелердің интегративті қасиеттері бұл жүйелердің Логистиканың алты ережесі деп аталатын соңғы мақсатты жүзеге асыру қабілеттілігін білдіреді. Логистиканың алты ережесі:
ЖҮК - керекті тауар;
САПА - қажетті сапада;
САНЫ - қажетті көлемде;
УАҚЫТ - қажетті уақытта жеткізілуі тиіс;
ОРЫН - керекті орынға;
ШЫҒЫНДАР - минималды шығындармен.
Логистикалық іс-әрекеттің мақсаты жүзеге асырылды деп санауға болады, егер осы алты шарт орындалса, яғни қажетті тауар қажетті көлемде қажетті сапада керекті уақытта керекті жерде минималды шығындармен жеткізілген болса.
Сондай-ақ, тұжырымдамаларды қолданатын ұйым екенін атап өткен жөн
тәуекелдерді басқару, нарықта әлдеқайда сенімді, бұл
ұзақ мерзімді перспективада жаңа клиенттерді қамтамасыз етеді, сондықтан,
айналымды арттырады. Тиісінше бюджетте қаражат ұлғаяды
тәуекелге байланысты жағдайлар. Саналы кәсіпорын жиі болып табылады
неғұрлым инновациялық және саладағы сын-тегеуріндерді аса охотыласпен қабылдайды
бәсекелестерден озып, жаңа технологияларды қолдану. Өте жиі
тәуекел ұғымын елемеу қаржылық өтімділіктің жоғалуына әкеледі
нәтижесінде банкроттыққа. Сондықтан ол туралы ұмытпау керек
тіпті қызметтің гүлденген сәттерінде де
Тәуекел мәселесі кез-келген іс-әрекетте пайда болады, мысалы
Әлеуметтік және экономикалық. Оларды басқарудың өзі
әр ұйымның жұмысының өте маңызды элементі.
Сондықтан бұл аспект туралы ұмытпау керек, өйткені ол мыналарды анықтайды
ұйымның жетістігі- білікті кадрлардың мәртебесін фирманың логистикалық құрылымының ең маңызды ресурсы деп тану.
* нақтылық:
- техникалық, экономикалық және басқа да талаптарға сәйкес, ағымдар қозғалысының мақсаты ретінде нақты нәтижені дәл анықтау;
- қозғалысты барлық ресурстардың ең аз шығындарымен жүргізу;
- жұмыс нәтижесі алынған пайдамен есептелетін, есептік-калькуляциялық бөлімшелер немесе құрылымдық органдар тарапынан логистиканы басқару.
* конструктивтілік:
- ағымды диспетчеризациялау, ағым объектісінің қозғалысын және өзгерісін үзіліссіз бақылап отыру және оның қозғалысын тез арада дұрыстап отыру; тауарлардың тасымалдануының және материалды-техникалық қамсыздануы-ның барлық операцияларының бөлшектерін анықтау.
* сенімділік:
- қозғалыстың қауіпсіздігін және тоқтаусыздығын қамтамасыз ету, ағым қозғалысының траекториясын қажет жағдайда өзгерту үшін байланыс пен техникалық құралдарды резервтеу;
- қозғалысты басқарудың және қозғалудың қазіргі техникалық құралдарын кеңінен пайдалану; ақпарат келудің жоғары жылдамдығы мен сапасы және оны өңдеудің жоғарғы технологиялары.
* варианттылығы:
- фирманың сұраныс ауытқуларына және басқа да сыртқы ортаның әсеріне икемді бейімделу мүмкіндігі;
- резервтік қуаттарды мақсатты құру, ол фирманың алдын ала жасалған резервтік жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
Аталған принциптермен қатар, логистика концепциясы, сондай-ақ төмендегідей жағдайлармен айқындалады:
* бүкіл логистикалық тізбек бойында логистикалық шығындарды есептеу;
* технологиялық үрдістерді гуманизациялау, қазіргі еңбек жағдайларын құру;
* логистикалық қызметті дамыту.
II. OTAN QUALITY ЖШС ЛОГИСТИКАЛЫҚ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ ТӘЖІРИБЕСІНЕ ТАЛДАУ
2.1. Otan quality ЖШС жалпы қызметінің жалпы сипаттамасы огистикалық қызмет деңгейі және логистикалық қызмет көрсету жүйесін жетілдіру ұйымдардың, фирмалардың өнімдерін тасымалдауды әзірлеуге байланысты қосымша қызметтер көрсетеді. Кәсіпорын экспедиторлық қызметтерді Қазақстан Республикасы аумағында ұсынады.
OTAN Quality ЖШС-дың жұмысы негізінен теміржол көлігіне негізделген. Теміржол көлігі - бұл тауарларды тасымалдаудың ең тиімді түрлерінің бірі. Теміржол көлігімен тасымалдаудың артықшылығы - ауа-райы жағдайларына деген тәуелсіздік және жоғары жүк көтергіштігі. Аталған көлік түрі жүктерді сенімді жеткізумен қоса алыс шақырымдарға төмен бағамен жеткізуге мүмкіндік береді. Компания теміржол көлігімен жүктерді тасымалдау үшін жүк вагондарын, жартылай жүк вагондары мен думпкарларды қолданады.
OTAN Quality ЖШС ұсынатын қызмет түрлері:
құжаттарды рәсімдеу, жүкті тапсыру және алу. Оған жатады:
клиент атынан тасымалдау шартын жасасу;
көліктік теміржол жүкқұжатын, көліктік-ілеспе құжаттарды және экспедиторлық құжаттарды ресімдеу;
жүкті басқа адреске жіберуге өтінімді ресімдеу;
жүкті жөнелту станцияларында тасымалдауға ұсыну;
межелі станцияларда жүкті алу;
коммерциялық актіге қол қою;
коммерциялық актілер мен өзге де құжаттар негізінде наразылықтарды ресімдеу;
жүктерді әкелу-әкету. Яғни, жүктерді жүк жөнелтушінің қоймасынан темір жол станциясына дейін және темір жол станциясынан жүк алушының қоймасына дейін автомобиль көлігімен немесе шарт негізінде көрсетілген қызметтерді орындайтын басқа да ұйымдармен жеткізу жөніндегі қызметтер.
Төлем-қаржы. Оған мыналар жатады:
тарифтердің, алымдар мен айыппұлдардың тасымал төлемдерін, өзге де жұмыстардың құнын есептеу;
тасымалдау төлемдерін, алымдар мен айыппұлдарды, тиеу-түсіру, қойма және өзге де жұмыстарды төлеу;
Жүктерді клиенттің қоймасына жеткізу, тиеу-түсіру. Оларға жатады:
жүкті клиенттің қоймасынан теміржол станциясына дейін және теміржол станциясынан клиенттің қоймасына дейін жеткізу;
теміржол станциясында және клиенттің қоймаларында жүкті тиеуді, түсіруді, қайта тиеуді ұйымдастыру;
жүкті сұрыптау;
жөнелтімдерді жинақтау (шоғырландыру, жүкті деконсолидациялау);
көліктік ыдыс пен қаптаманы жөндеу;
жүкті сақтау, қоймалау;
жүкті тиеу мен бекітудің техникалық шарттарын әзірлеу
Ақпараттық:
жөнелту, жылжыту туралы, жүктің шекарадан өтуі туралы, жүктің келуі және берілуі туралы, сондай-ақ жүкті ауыстырып тиеу пункттерінде басқа көлік құралдарына қайта тиеу туралы клиенттерге хабарлау;
жүктің жүру жолында жылжуын бақылау;
жүк тасымалдау саласындағы консультациялық қызметтер.
Жылжымалы құрамды дайындау және қосымша жабдықтау. Ол дегеніміз:
клиенттерді жүк тасымалдау үшін қажетті алынбалы жабдықтармен, вагондармен және контейнерлермен қамтамасыз ету;
клиенттерге және тасымалдаушыға бекіту-пломбалау құрылғыларын беру;
Жүктерді сақтандыру:
сақтандыру шартын дайындау және жасасу;
сақтандыру амортизациясын төлеу;
сақтандыру жағдайы туындаған кезде құжаттарды ресімдеу және сақтандыру өтемін алу.
Жөнелту орнынан межелі жерге дейін жүктерді тасымалдауды ұйымдастыру бойынша қызметтердің толық кешені;
Өз атынан тасымалдау шартын жасасу (экспедитордың атынан);
Қосымша қызметтер:
жеткізу мерзімі өткеннен кейін жүкті іздестіру;
жол жүру барысында жүкті алып жүруді және күзетуді ұйымдастыру;
тәуекелдің барлық түрлері бойынша кепілдіктер беруді ұйымдастыру;
экспедиторлық қызмет көрсетуге арналған вагондарды, контейнерлерді, қоймаларды, жер учаскелерін, тиеу-түсіру алаңдарын жалға беру;
экспедитордың қойма үй - жайларында жүктерді сақтау;
OTAN Quality ЖШС -де қазіргі уақытта 2 бөлім жұмыс жасайды: тасымалдау бөлімі және қаржы бөлімі.
Қаржы бөлімі мекеменің қаржы ағындарын басқарады. Оның ішінде клиенттерімен және серіктестермен есеп айырысу, шығындарды басқару, кәсіпорын қызметкерлеріне жалақы төлеу сияқты қызметтерді атқарады.
Бөлімде бухгалтер, қаржы бойынша менеджер және менеджер-заңгер жұмыс жасайды. Бөлімнің мақсаты - ұйымдағы қаржы ресурстарын тиімді пайдалану.
Тасымалдау бөлімі - мекемедегі негізгі бөлім болып табылады. Бөлімнің негізгі мақсаты : Жылжымалы құрамды ұтымды және тиімді пайдалану және жол қозғалысы қауіпсіздігі талаптарын сақтау арқылы жүктерді тасымалдауды орындауды қамтамасыз ету. Бөлімнің атқаратын функциялары:
Жүктерді тасымалдаудың белгіленген көлемдерінің орындалуын қамтамасыз ету.
Тасымалдауды ұйымдастырудың озық технологиялары мен әдістерін әзірлеу және енгізу.
Экономиканың қажеттіліктерін зерттеу, жүктер ағындарының сипатын, көлемі мен бағытын анықтау.
Қызмет көрсетілетін аймақтағы көлік желісін жетілдіру.
Ұйымдармен жүктерді тасымалдауға шарттар жасасу.
Тасымалдау көлемінің орындалу барысын және шарттық міндеттемелердің орындалуын бақылау және талдау.
Маршруттардағы жылжымалы құрамның техникалық және пайдалану көрсеткіштерін талдау.
Жылжымалы құрам жұмысының тиімділігін, клиенттер мен жолаушыларға қызмет көрсету сапасын арттыруға, қаржылық тәртіпті нығайтуға бағытталған іс-шараларды әзірлеуге қатысу.
Жолаушылар мен багажды тасымалдау ережелерінің сақталуын, тарифтерді қолданудың дұрыстығын, жол құжаттамасын ресімдеуді, жолаушылар мен жүк тасымалдарын орындау кезінде қашықтықты анықтауды бақылауды ұйымдастыруға қатысу.
Жолдардың, көпірлердің, кірме жолдар мен аялдама пункттерінің, тиеу және түсіру пункттерінің жай-күйін бақылау, оларды жайластыру және жарамды күйге келтіру жөнінде шаралар қабылдау.
Тасымалдау бойынша есеп пен есептіліктің белгіленген нысандарын ресімдеу.
Бөлімде өткізу бойынша менеджер, тасымал құжаттарын рәсімдеу бойынша менеджер, заңи мәселелер бойынша менеджер жұмыс жасайды.
Ұйымдағы тасымалдау бөлімі тасымалдау процессі кезінде қолданылатын құжаттарды рәсімдеумен айналысады. Кәсіпорын қолданатын негізгі көлік түрі теміржол көлігі. Сондықтан кәсіпорын теміржол көлігіндегі тасымалдау құжаттарын қолданады. Тасымалдау құжаттары жүкті теміржол көлігімен тасымалдау барысында сүйемелдеп жүреді.
Олардың 3 түрі бар:
Жүкқұжат
Тасымал тізімдемесі
Вагон парағы
OTAN Quality ЖШС кәсіпорны тауарларды тасымалдаумен айналысатындықтан тасымалдау логистикасы да маңызды рөл атқарады. Тасымалдау логистикасының міндеттеріне шешімі тасымалдау үдерісінің тікелей қатысушыларының əрекетінің келісімділігін күшейтетін мəселелер жатады.
Мұндай мəселелерді шешу актуальдығы тасымалдау жұмысы үлкен, өз бетінше жүретін алап айналғанда туады (мысалы, жаппай пайдалану көлігінің қызметінде, сондай-ақ бірқатар жаппай пайдаланылмайтын көлік жағдайларында). Тасымалдау үрдісін ұйымдастыруда логистикалық тəсілдін ерекшелігін аралас тасымалдау жағдайындағы көлік тізбегінің звеноларының өзара əрекет ету мысалымен түсіндірейік (аралас деп көліктің бірнеше түрімен кезектесіп жүретін тасымалдауды айтады. Олардың кең таралу себебі - көптеген жағдайларда тек автомобиль көлігі жүкті тікелей есіктен есікке алып жеткізе алады).
2.2. Otan quality ЖШС логистикалық тәуекелдік басқару қызметіне сипаттама
Otan quality ЖШС Қазақстан ішіндегі жүктерді көліктік экспедициялық тасымалдау қызметтерін көрсетумен айналысады.
Тапсырыс беруші клиенттердің өтінімдері бойынша жүк тасымалы толығымен орындалады
жалдау шарттары бойынша және жалдау шарттары бойынша тартылған көлікпен
экипажы бар көлік құралдары.
Жүктерді тасымалдауға өтінімдердің негізгі көлемі клиенттерден келіп түседі
әр түрлі сауда және өндірістік салалар:
металл есіктерді, құрылыс материалдарын өндірушілердің бұйымдары;
көтерме, көтерме-бөлшек сауда өкілдерінің, фабрикалар дилерлерінің және
шикізат және тамақ өнімдерін өндіретін зауыттар;
ауыл шаруашылығы техникасы мен шикізатының сауда кәсіпорындарын өндіру;
Жүктерді жеткізу қызметі - бұл белгілі бір тауарды өндіруші кәсіпорыннан, тұтынушыға жеткізу қызметі болып табылады. Оның орындалуы көптеген операциялардыі кешенінен тұрады және әртүрлі қатысушылар арқылы жүзеге асырылады.
Жүктерді жеткізу - күрделі процесс болып табылады. Ол жоспарлау, ұйымдастыру, орындау, жүзеге асыру сынды көптеген іс-шараларды қамтиды. Осы ретте жүктерді жеткізуші компания міндеті, тиісті тауарды көрсетілген орынға, уақытында, ешбір ақаусыз, дұрыс жеткізу болып келеді. Жүктерді тасымалдаудың өте күрделі процесс екендігін атап өтіп, оның басқа да тасымалдауға қатысты, құжаттамалық реттеуге, есеп айырысуларға қатысты бөлімдермен, сондай ақ, ақпараттық, қаржылық жүйелермен, әртүрлі ұйымдармен, кәсіпорындар, тұтынушылармен, байланыстың өте күрделі жүйесі екендігін атап өтеміз [6].
Жүктерді жеткізудің логистикалық тізбегі жеткізілетін тауар түріне қарай әртүрлі түрде құралуы мүмкін. Мысалы егер шикізат көзінен бастап қарастыратын болсақ, ол бірінші осы шикізаттан өнім өндіруші кәсіпорынға тасымалданып, одан кейін таратылым орталықтарына түсуі мүмкін. Сондай - ақ, ол өндіріс орнында тікелей жинақталуы мүмкін немесе жүктерді жеткізуде бір емес бірнеше делдал қатысуы мүмкін.
Кесте 1. Экспедиторлық кәсіпорындардың әртүрлі типтері ұсынатын логистикалық қызметтердің салыстырмалы сипаттамасы
№
пп
Кәсіпорын типі, көліктік-экспедициялық қызмет көрсету түрі
Негізгі қызметтер тізімі
1
Қуатты автокөлік паркі, тиімді байланыс жүйесі, филиалдар мен өкілдіктердің кең желісі бар ірі кәсіпорындар. Тұтынушылар арасында сұранысқа ие тасымалдау және қоймалау саласында қызметтердің кең спектрін ұсыну
Барлық өндірістік аудандарда тарату орталықтарын ұстау.
Шаруашылық қажеттілікке сүйене отырып, өңірлер арасында бөлу орталықтарынан тауарларды бөлу бойынша қызметтер.
2
Икемді басқару жүйесі және процесті ұйымдастыру бар шағын кәсіпорын.
Әдетте нарықтағы орташа деңгей басым болатын белгілі бір қызмет түрлеріне мамандану
Ұзақ қашықтыққа тасымалдау, желілік тасымалдарды ұйымдастыру (тек өз күшімен).
Тасымалдау желілерінің соңғы нүктелеріндегі тарату қоймаларын ұстау.
Тасымалдауды ұйымдастыру кезіндегі делдалдық.
Сұйық және сусымалы жүктерді тасымалдау
3
Шағын кәсіпорын немесе шектеулі ресурстары бар жеке кәсіпкер.
Тар мамандандыру, жекелеген төмен шығынды қызмет түрлерін ұсыну
Бір немесе бірнеше машинамен ұзақ қашықтыққа тасымалдау: басқа көлік немесе өнеркәсіптік кәсіпорынның тапсырысы бойынша.
OTAN Quality ЖШС жүктерді клиенттердің тапсырыстары бойынша тасымалдайды. Тапсырыстар негізінен құрылыс жүктері мен кен металлургиялық жүктерге түседі. Төмендегі 1-диаграмма кәсіпорынның 2021 жылдағы щілде айы бойынша тиелген вагон саны көрсетілген 3.
Диаграмма 1. Кәсіпорында шілде айы бойынша тиелген вагон саны
1 Диаграммада ұйымда шілде айы бойынша тасымалданған жүк түрлері мен көлемі көрсетілген. Көріп тұрғанымыздай, тасымалданған жүктің басым бөлігі құрылыс материалдары мен кен түрлері болып табылады. Бұл кәсіпорын орналасқан аймақта шикізат түрлерінің көптігімен түсіндіріледі. Төмендегі 2-диаграммада кәсіпорынның 2021 ж. тиелген вагон саны көрсетілген.
Диаграмма 2. Кәсіпорында 2021 жыл бойынша тиелген вагон саны
2 Диаграммада ұйымның жыл басынан жүк тиелген вагондарының саны көрсетілген. Көріп тұрғанымыздай, жаз айларында тиелген вагондар саны қыс айларына қарағанда көбірек. Өзгеріс шамамен 15-20 құрайды.
OTAN Quality ЖШС жүктерді Қазақстан Республикасы аумағы бойынша және елімізге шекаралас жатқан мемлекеттерге тасымалдайды. Қазақстан Республикасында барлық облыстары бойынша қызмет көрсетсе, шет елдерден Ресей, Қытай, Өзбекстанға жүктер жөнелтіледі. Мұны 1-ші суретте бейнеленген.
Сурет 1. Жүк түрлерінің жөнелтілетін аймақтары
Кәсіпорын жүктерді тасымалдау үшін қолданатын көлік түрі теміржол көлігі. Теміржол көлігімен тасымалдау барысында кәсіпорын жүк вагондарын, жартылай жүк вагондарын және думпкарларды қолданады.
Қазірге уақыта кәсіпорын иелігінде вагондар жоқ, жүкті тасымалдауға қолданылатын вагондардың 100 жалдамалы. Жалдамалы вагондарды қолдану іскерлік белсенділіктің төмендеу кезеңінде көлік құралдарының бос тұруы, бос жүруі және жүк тиелмеуі проблемасы жояды және керісінше іскерлік белсенділік жоғары шегіне жеткен кезде кез келген уақытта вагондар санын көбейтуге мүмкіндік береді.
жеткізілетін тауарлар туралы ақпаратты құра және тарата отырып, тұтынушылар сұранысын қалыптастыруға тырысады;
тапсырыс берушілермен қарым-қатынастарды орнатады;
сатып алушы талаптарына сәйкес жеткізілім процесінің жоспарын құрады және келіседі;
құжаттамалық қамтамасыз ету жұмыстарын жүргізеді;
жеткізілім тауарларын қоймада сақтауға орналастырып, оларды тасымалдауға жібереді;
ақпарат алмасу және жүктік бақылау жүргізіледі;
тәуекелдерге жауап береді [10].
Жоғарыда аталған барлық функциялардың немесе олардың бөлігін ғана өндіруші өз мойнына алып, қалған бөлігін делдалдарға беруі мүмкін. Мұндағы делдалдардың атқаратын ролі өте ерекше. Себебі олар осы тауардың тұтынушыларға жылжуының негізгі бағыты деуге болады және кәсіпорын тауарын өзіне пайда түсіре отырып таратады.
Таратылым арнасының негізгі қатысушысы кімнің болуы қажеттілігі бұл - нақты тауар түріне қатысты болып келеді.
4 суретте таратылым арнасына қатысушылар көрсетілген.
4-сурет - Таратылым арнасына қатысушылар.
Жалпы кәсіпорын үшін таратылым арналарын қолдану мынадай табыс түрлерін тауып, көрсетілген шығындарды азайтып, тиімді жұмыс жасауға мүмкіндік береді [11]:
жүктерді жеткізу тізбегінде жұмсалатын тікелей таратылым шығындарын азайту;
жабдықтар мен техникалық құралдарды пайдалану аздығы;
тауарды барлық тиімді әдіс - тәсілдермен сату;
сатып алушыларға қызметкөрсетудің кең мүмкіндіктерін ұсыну;
көзделген үлкен мемлекеттік және халықаралық нарыққа шығу мүмкіндігі;
бәсекеге қабілеттілікті жоғарылату;
жаңа тапсырыс берушілерді тарту;
заманауи тауар өткізу жүйелерін меңгеру жіне қалыптастыру;
жаңа функциялар қосу, сервистік даму;
жаңаша нарықта өзіндік қызметтерді ұсыну.
Жоғарыда сипатталған таратылым арналары оған қатысушылардың санына байланысты әртүрлі деңгейлерге топтастырылады. Мұндағы логистикалық таратылым арнасының деңгейі дегеніміз - бұл тауарды өндірушіден тұтынушыға жеткізу барысында қосымша қызметтерді ұсынып, жеткізілім процесіне қатысушы делдал [12].
Логистикада тауарлар жеткізілімінің көлденең арналары мен дәстүрлі арна түрлері кездеседі.
Тауарлар жеткізілімінің көлденең арнасы деңгейлері нөлден үшке дейінгі деңгейді қамтиды. Оларды ерекшелігі онадағы қатысушы делдалдардың саны болып табылады. Осы арна деңгейлерінің сызба суреті 5 суретте көрсетілген.
5-сурет - Таратылымның көлденең арнасының деңгейлері.
Нөлдік деңгейлі арна тікелей тауар өндірушісінің таурды тұтынушыға өзінің жеткізіп беруі болып табылады. Бірінші деңгейлі арна арқылы жеткізілім процесі орындалғанда мұнда жеке сауда делдалы қатысады, сол арқылы тұтынушыға тасымалданады. Ал екінші деңгейлі арнада тауар алдымен өндірістен көтерме саудагерге, одан кейін жеке сауда делдалына, содан кейін ғана тұтынушы қолына түседі. Ал соңғы үшінші деңгейлі арнада тауар көтерме сауда делдалына өтіп, одан кейін ұсақ-көтерме сауда делдалына, жеке сауда делдалына жетіп, тұтынушыға тапсырылады екен [13].
Ұсынылған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
Каркымбаева Гаухар Мустафаевна
Кәсіпорынның логистикалық жүйесіндегі тәуекелдерді басқару
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
мамандығы 6В11301 - Логистика (сала бойынша)
Алматы,2023
Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
Экономика және Бизнес Жоғары мектебі
Бизнес-технологиялар кафедрасы
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Кәсіпорынның логистикалық жүйесіндегі тәуекелдерді басқару тақырыбына
6В11301 - Логистика (сала бойынша) мамандығы
Орындаған: _______________________________Карк ымбаева Г
(қолы)
Ғылыми жетекші: _________________________.
Аға оқытушы (қолы)
Қорғауға жіберілді:
Хаттама №____ ________ 2023 ж.
Кафедра меңгерушісі _______________________ Ахметова З.Б.
қауымдастырылған профессор (қолы)
Нормо бақылаушы __________________________
ғылыми дәрежесі, ғылыми атағы (қолы)
Алматы,2023 РЕФЕРАТ
Диплом жұмысының көлемі 63 бет, 8 сурет, 1 кесте, 1 сызба, 38 дереккөз.
Зерттеу пәні - ұйымның логистикалық жүйесі болып табылады.
Зерттеу нысаны - Otan quality ЖШС мысалында ұйымның логистикалық жүйесі.
Зерттеу мақсаты - кәсіпорынның логистикалық жүйесіндегі тәуекелдің мәселелерін зерттеу. Зерттеу міндеттері:
логистикалық жүйенің түсінігі мен ерекшеліктерін қарастыру
жүйелердің элементтерін және түрлерін талдау
теориялық практикалық материалмен қатар, Otan quality ЖШС- нің
логистикалық жүйесінің тиімділігін арттыру мақсатында ұсыныстар жасау.
Бұл жұмыстың өзектілігі, ең алдымен, оның күрделілігіне, әмбебаптығына және үлкен маңыздылығына байланысты логистика теориясы одан әрі дамуды қажет етеді. Біріншіден, бұл ұйымның логистикалық жүйесін қалыптастыру, логистикалық қызметтерді басқару мәселесіне қатысты. Екіншіден, логистикалық тәсіл заманауи әдіснаманы, объектілерді сипаттаудың жаңа модельдерін және басқару шешімдерін қабылдау әдістерін қажет етеді.Мақсаты: логистиканың қазіргі заманғы ғылыми бағыт ретінде негізгі жай-күйі, категориялары мен заңдылықтарын оқып білу, кәсіпкерлік қызметтің қазіргі заманғы экомномикалық бағыты ретінде логистика көзқарасымен фирманың бәскеге қабілеттігін арттырудың кешенді бағдарламасын қалыптастырудың басты бағыттарын қарастыру, соның ішінде жеке фирмалар, компаниялар, кәсіпорындар мен мекемелердің ресурстық әлеуеттерін дамытуды логистикалық функционалдық басқарудың көмегімен түрлі өндірістер мен экономика аяларында бизнес-үдерістерді басқаруда логистикалық тәселдермен қолдану.
Диплом жұмысының құрылымы: Диплом жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Жұмыстың бірінші бөлімінде логистикалық жүйесінің тәуекелдерінің түсінігінің тарихынан бастау алса, одан соң логистикалық қызмет көрсету жүйесін жетілдіру жолдарының мәселесі жайында талданды. Қорытынды беттерінде, бүгінгі елдегі логистика-экономика сааласының әл-ауқаты талқыланып, жазылды.
Диплом жұмысында қолданылған әдіс-тәсілдері: талдау, саралау, зерттеу, салыстыру, зерделеу, қорытынды жасау.
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
Осы дипломдық жұмыста келесідей белгілеулер мен қысқартулар пайдаланылды:
ЛА Логистикалық арна
SCM Supply chain management
ЛЖТ Логистикалық жеткізілім тізбегі
ЛБС Логистиканы басқару стратегиясы
КЛҚ Көліктік - логистикалық қызмет
КБЖ Көліктік бақылау жүйесі
LFA Logistics Field Audit
DRP Distribution Requirements Planning
TQM Total Quality Management
Мазмұны
КІРІСПЕ
6
I.
КӘСІПОРЫННЫҢ ЛОГИСТИКАЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
8
1.1.
Логистикалық жүйенің тәуекел теориясына сипаттама
8
1.2.
Кәсіпорындағы логистикалық жүйесіндегі тәуекел түрлеріне талдау
12
1.3.
Кәсіпорында логистикалық тәуекелдерді басқарудың заманауи әдістері
16
II.
OTAN QUALITY ЖШС ЛОГИСТИКАЛЫҚ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ ТӘЖІРИБЕСІНЕ ТАЛДАУ
22
2.1.
Otan quality ЖШС жалпы қызметінің жалпы сипаттамасы
22
2.2.
OTAN QUALITY ЖШС логистикалық тәуекелдік басқару қызметіне талдау
26
2.3.
Кәсіпорындағы логистиканы ұйымдастыру және жүктерді жеткізу тізбегінде логистикалық көліктік-логистикалық тәуекел түрін бағалау
34
III.
КӘСІПОРЫННЫҢ ЛОГИСТИКАЛЫҚ ЖҮЙЕДЕГІ ТӘУЕКЕЛДЕР МЕН БАСҚАРУ ӘДІСТЕРДІ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
46
3.1.
Otan quality ЖШС-нің логистикалық тәуекелдерін басқаруды жетілдіру ұсыныстары
46
3.2.
Тәуекелдерді азайту жолдары және оны басқару негізінде ұсыныстар
49
ҚОРЫТЫНДЫ
59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР МЕН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМІ
62
КІРІСПЕ
Зерттеу пәні - ұйымның логистикалық жүйесі болып табылады. Зерттеу нысаны - otan quality ЖШС мысалында ұйымның логистикалық жүйесі.
Зерттеу мақсаты - кәсіпорынның логистикалық жүйесіндегі тәуекелдің мәселелерін зерттеу. Зерттеу міндеттері:
логистикалық жүйенің түсінігі мен ерекшеліктерін қарастыру;Логистикалық жүйелердің элементтерін талдау логистикалық жүйелердің түрлерін қарастыру теориялық практикалық материалмен қатар, otan quality ЖШС-нің логистикалық жүйесінің тиімділігін арттыру мақсатында ұсыныстар жасау.
Бұл жұмыстың өзектілігі, ең алдымен, оның күрделілігіне, әмбебаптығына және үлкен маңыздылығына байланысты логистика теориясы одан әрі дамуды қажет етеді. Біріншіден, бұл ұйымның логистикалық жүйесін қалыптастыру, логистикалық қызметтерді басқару мәселесіне қатысты. Екіншіден, логистикалық тәсіл заманауи әдіснаманы, объектілерді сипаттаудың жаңа модельдерін және басқару шешімдерін қабылдау әдістерін қажет етеді.Шетел тәжірибесі көрсеткендей, қазіргі бизнесте логистика стратегиялық маңызды орынға ие. Осы салада табысқа жеткен көптеген мамандардың компания басшылығындағы жоғарғы қызмет орындарына жылжитыны кездейсоқ емес. Қазіргі уақытта алдыңғы қатарлы фирмалардағы логистиканың дәстүрлі функционалды салалары стратегиялық инновациялық (жаңартпа) жүйе құра отырып, жалпы ақпараттық-компьютерлік платформа негізінде бірікті. Логистика саласындағы қызмет көп қырлы. Оған көлікті, қойма шаруашылығын, қорларды, кадрларды басқару, ақпаратты жүйелердің ұйымдастырылуы, коммерциялық қызмет және т. б. жатады. Аталған әрбір функция сәйкес салалық пәнде терең зерттеліп, баяндалған. Логистикалық тәсілдің жаңалығы - негізгі өзара байланыс. Логистикалық әдістің мақсаты - материалды ағымдарды толассыз басқару.
Диплом жұмысының мақсаты, міндеттері және нысандары: логистика аппаратының түсініктерін зерделеу, логистика қағидалары мен әдістерін меңгеру, логистиканың теориясын және әдіснамасын кәсіпорындарда тәжірбиелік қолдануды қарастыру.
Зерттеу жұмысының негізгі нысаны: халықаралық логистика, жалпы логистикалық орталыктардың дамуы.
Зерттеу теориялық және әдістемелік негізі мен практикалық базасы:Зерттеу жұмысының теориялық негізі мен зерттеу әдістерін әр қырынан қарастырып, терең зерттеліп, тұжырымдармен толықтырылды.
Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңалығы: Қазақстан Республикасының бүгінгі Конституциясына дейінгі байырғы заңдарды объективті тұрғыда жан-жақты талдап, оның қазақ баспасөзіндегі сипатын көрсеттік.
Зерттеу жұмысының ғылыми-практикалық және қолданбалық маңызы: Дипломдық жұмысты жазу барысында келтірілген мәліметтер мен жасалған тұжырымдар оқырман қауымының да жаңаша саралауына септігін тигізеді. Бұл еңбекті экономика, логистика мамандарына, жоғарғы оқу орындарының студенттеріне, аспиранттар мен магистранттарға және арнайы курс пен семинар сабақтарын жүргізу ретінде пайдалануға болады.
Зерттеу жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы қысқарған сөздер түсініктемелерінен, кіріспеден, әрқайсысы тақырыптардан тұратын үш тараудан және қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Диплом жұмысының көлемі 63 бет, 8 сурет, 1 кесте, 1 сызба, 38 дереккөз.
КӘСІПОРЫННЫҢ ЛОГИСТИКАЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Логистикалық жүйенің тәуекел теориясына сипаттама
Логистика түсінігің өзіндік тарихы бар. Ежелгі гректер логистика тусінігі шеңберінде есеп жургізу шеберлігін тусінген (грекше logistice - есептеу шеберлігі, пайымдау). Арнайы мемлекеттік бақылаушыларды логистиктер деп атаған. Ал ежелгі Римде логистиканы өнімдерді тарату деп тусінген. Одан әрі логистика термині әскери машықтарды сипаттауға жене әскери бөлімдерді, жүктерді орналастыру мен орын ауыстыру тәжірибесінде колданыла бастады [1].
Логистикалық тәуекелдер-бұл тасымалдау, сақтау, жүк өңдеу, осы операцияларды орындауға қатысатын кәсіпорында әртүрлі шығындардың пайда болуына әкелуі мүмкін оқиғалардың қорларын басқару процесінде пайда болу мүмкіндігі болып табылады.
Кәсіпорынның логистикалық қызметінің тиімділігі көптеген сыртқы және ішкі орта факторларының әсеріне байланысты. Сонымен қатар, сыртқы ортада үнемі қандай да бір өзгерістер болады, олардың бір бөлігінің басталуын шаруашылық жүргізуші субъектілер болжай алмайды. Бұл субъектілерде болашақта оқиғалардың қалай дамитыны туралы нақты ақпарат болмаған кезде белгісіздік жағдайын тудырады.
Белгісіздік дегеніміз-белгілі бір оқиғаның пайда болу ықтималдығын сандық түрде көрсету мүмкін емес жағдай. Егер ықтималдықты сандық түрде көрсетуге болатын болса, онда тәуекелдер туралы айту керек. Кәсіпкерлік қызмет тұрақты тәуекелдер жағдайында - кредиттік, валюталық, мүліктік, құқықтық және т. б.
Логистикалық қызметпен байланысты тәуекелдер логистикалық тәуекелдер деп аталады. Олар кәсіпорын шығынға ұшырауы мүмкін оқиғалардың пайда болу мүмкіндігін сипаттайды. Логистикалық тәуекелдер жағдайында олар тасымалдау, сақтау, жүк өңдеу, қорларды басқару және басқа логистикалық операцияларды орындау процесінде оқиғалардың басталуын білдіреді.
Бүгінгі таңда логистика теоретиктері мен практиктері логистикалық тәуекелдердің көптеген жіктемелерін жасады. Негізінен біліктілік белгілері типтік болды: ықтималдық деңгейі, салдардың ауқымы, жарамдылық мерзімі және т. б. алайда, логистикада сыртқы және ішкі орта факторларының жеткізілім тізбектеріндегі ағынның белгілі бір түріне әсеріне негізделген тәуекелдердің жіктелуі кең таралды:
Материалдық ағынмен байланысты логистикалық тәуекелдер - жеткізуді кешіктіру немесе кейінге қалдыру, тиісті сапада емес немесе толық емес өнім алу тәуекелдері қаржылық ағынмен байланысты логистикалық тәуекелдер-қаржылық менеджменттегі контрагенттердің қателіктеріне, валюта бағамдарының, нарықтық бағамдардың өзгеруіне байланысты өзара есеп айырысу бойынша (сомалар бойынша және төлем мерзімдері бойынша) міндеттемелерді бұзу тәуекелдері баға белгілеулер, пайыздық мөлшерлемелер және т. б.;
Ақпараттық ағынмен байланысты логистикалық тәуекелдер-ақпараттық жүйелердің бұзылу қаупі, ақпараттың түсуінің уақытша артта қалуы, сапалы ақпараттың қол жетімсіздігі, ақпараттың бұрмалануы және т. б.
Логистикалық тәуекелдерді тиімді әдістерді қолдану арқылы кәсіпорын басқаруы керек. Бұл үшін логистика және тәуекелдерді басқару саласындағы сарапшылар мен практиктер логистикалық тәуекелдерге қатысты қабылдануы мүмкін типтік тәсілдерді әзірледі.
Біріншіден, әртараптандыру мүмкін. Бұл кәсіпорын активтерін бірнеше байланысты емес бағыттарға бөлуді қамтиды. Мысалы, сіз бір емес, бірнеше жеткізушілермен байланыс орната аласыз. Немесе қорларды бір үлкен қоймада емес, бірнеше шағын қоймаларда сақтаңыз.
Екіншіден, тәуекелдің берілуі (төмендеуі) мүмкін. Ол жұмыстардың бір бөлігін тараптан тартылған мамандандырылған делдал компаниялар орындайтын шарттар жасасу арқылы жүзеге асырылады (бірақ бұл жағдайда олардың шарттық міндеттемелерін орындамау қаупі бар).
Үшіншіден, шектеу мүмкін. Бұл әдіс шығындардың, сатулар мен шығыстардың, несиенің және басқа сандық (құн) көрсеткіштердің шекті сомаларын анықтауды қамтиды.
Төртіншіден, сақтандыру мүмкін. Кәсіпорын сақтандыру компаниясына жарналарды үнемі төлейді, ал сақтандыру жағдайы басталған кезде ол алған залалдың орнын толтыратын төлем жасайды.
Сонымен, бесіншіден, тәуекелді жоюға болады. Бұл тәуекелге байланысты кейбір әрекеттерді тоқтатуды білдіреді. Егер сіз бұл қызметті арнайы шаралар қолданбай жалғастырсаңыз, онда біз тәуекелді қабылдау туралы айтып отырмыз. Логистикалық тәуекелдерді басқару мәселелері
Соңғы зерттеулердің нәтижелері бойынша логистикалық тәуекелдер бизнес тәуекелдерінің маңызды санаттары ретінде танылды. Кәсіпорындар оларды, мысалы, табиғи апаттардың, өндірістегі апаттар мен өрттердің, заңнаманың өзгеруінің және бәсекелестіктің күшеюінің қаупінен гөрі қауіпті деп санайды.
Кәсіпорындардың ең үлкен алаңдаушылығы жеткізу тізбегі серіктестерімен өзара әрекеттесуге байланысты тәуекелдер болып табылады. Сондай-ақ, кәсіпорындар ішкі тәуекелдерге (оларды операциялық және функционалдық тәуекелдерге бөлу) және макроорта тәуекелдеріне назар аударады.
Осы немесе басқа түрде логистикалық тәуекелдерді басқару бағдарламасында жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың үштен екісі бар. Алайда, компаниялардың жартысы ғана өз бағдарламаларының тиімділігін оң бағалайды. Көбісі мұны келесі мәселелер бойынша шешімнің болмауымен байланыстырады:
Логистикалық тәуекелдің тұтас және жүйелі анықтамасының болмауы;
Логистикалық тәуекелдерді басқару стратегиясын іске асырудың жоғары құны; жеткізу тізбегінде ақпараттың болмауы және (немесе) шектелуі;
Кәсіпорында стратегиялық және тактикалық деңгейде логистикалық тәуекелдерді басқару процестеріне жауапты тұлғалардың болмауы;
Қолайлы функционалды үйлестірудің болмауы;
Салдарын бағалауға мүмкіндік бермейтін басқару жүйесінің кемшіліктері:тәуекелдерді басқару жөніндегі іс-шаралардың ықтимал әсерлерімен салыстырғанда тәуекелдік оқиғалардың басталуы.
Егер аталған мәселелерді кәсіпорындар шешсе, онда олар логистикалық тәуекелдерді басқарудың тиімділігін едәуір арттырады. Ал бұл өз кезегінде оларға жеткізу тізбегіндегі жалпы шығындардың және тапсырыстың орындалу уақытының ұлғаюына, нарық үлесінің төмендеуіне және клиенттердің қанағаттану дәрежесіне және т.б. жол бермеуге мүмкіндік береді.
1.2. Кәсіпорындағы логистикалық жүйесіндегі тәуекел түрлеріне талдау
Қазіргі уақытта логистика тұжырымдамасын қолдануды кәсіпорындар бәсекелестік артықшылыққа қол жеткізу үшін резервтердің бірі ретінде қарастырады. Бұл өндірушілер арасында да, делдалдар арасында да бәсекелестіктің күшеюіне, өнімді өндіру және тарату технологияларының күрделенуіне, тұтынушылардың әртүрлі және жиі ерекше қажеттіліктеріне арналған көптеген жаңа өнімдер мен олардың модификацияларының пайда болуына байланысты. Тиісінше, дайын өнімдердің саны ғана емес, сонымен қатар оларды өндіруге қажетті материалдық ресурстар да артады.
Тауарларды өндіруді және оларды бөлуді басқару процестері логистикалық тізбекте өте күрделі, сондықтан логистикалық тізбектегі материалдық ағындардың өтуін басқару және бақылау процедуралары күрделене түседі. Бұл ресурстардың барлық түрлерін, оның ішінде тауарлық-материалдық қорлар түрінде бөлу тиімділігін арттыруды талап етеді.
Кез-келген практикалық іске асыруда логистикалық жүйе, жүктердің қозғалу процесінен бастап, нарықтық кеңістіктегі тапсырыстардың қозғалу процестеріне дейін, әртүрлі факторлардың әсерінен болатын және белгілі бір тәуекелге ұшырайтын көптеген гетерогенді аспектілерді қамтиды.
Сенімділік-логистика принциптерінің бірі. Логистикалық жүйенің жұмыс істеу қаупін азайту немесе мүлдем бейтараптандыру керек.
Тәуекел-сақтандырудың негізгі ұғымы. Бұл термин сақтандыру жағдайының пайда болу ықтималдығын, сондай-ақ одан келтірілген залалдың шамамен мөлшерін білдіреді.
Логистикалық тәуекелдер қабылданған шешімдерден кейін осындай оқиғалардың туындау мүмкіндігі болып табылады, нәтижесінде компания өзінің материалдық ресурстарын, өнімдерін, тауарларын, олардың тұтынушылық қасиеттерін толығымен немесе ішінара жоғалтады, қосымша логистикалық шығындарды көтереді. Логистикалық жүйе нарықтық ортаның кем дегенде екі жағына: жеткізушілер бағытында және сатып алушыларға қарай ашықтығымен ерекшеленеді. Сондықтан жүйенің тәуекелдері ішкі және сыртқы болып бөлінеді. Логистикалық менеджмент сыртқы тәуекелдерге тікелей әсер ете алмайды, ал ішкі логистикалық тәуекелдер компания менеджментінің тақырыбы болып табылады.
1. Коммерциялық тәуекел. Бұған жабдықтаудың бұзылуы, өнімнің жетіспеушілігі, жеткізілімнің кешеуілдеуі, қаржылық дефолттар, сатып алу, жөнелту, сақтау және т.б.
2. Табиғи апаттар салдарынан мүліктің жоғалуы қаупін қоса алғанда, қоршаған ортаның нашар жағдайы.
3. Көлік құралдарын ұрлауды ескере отырып, тауарлық-материалдық құндылықтарды ұрлау және ұрлау қаупі
4. Экологиялық қауіпті жағдайлар. Бұл қоршаған ортаға зиян келтіруден көрінеді, мысалы, өнімді тасымалдау немесе сақтау кезінде.
5. Логистикалық қызмет барысында заңды немесе жеке тұлғаларға келтірілген зиян үшін азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің тәуекелі.
6. Техникалық қауіп. Логистикалық жүйенің техникалық құралдарының жұмысына байланысты тәуекелдер. Логистикалық процеске қатысатын қызметкерлердің жұмысы нәтижесінде тәуекелдер мен онымен байланысты материалдық шығындар едәуір төмендеуі мүмкін.
Материалдық және тауарлық тәуекелді басқару тәуекелдердің басқа түрлеріне ұқсас әдістерге негізделген: жалтару, беру, оқшаулау, бөлу және өтеу. Басқару саласында қолданылатын тәуекелдерді азайтудың нақты әдістері мен рәсімдерін жылдам қарастырайық. Бұл әдістерге мыналар жатады:
- тәуекелдерді болдырмау мақсатында
- сенімсіз жеткізушілерден, сатып алушылардан және делдалдардан уақтылы бас тарту;
- тасымалдау бағыты бойынша
- тауарлар мен материалдар компанияның қоймасына келгенге дейін жеткізушілерге жауапкершілік жүктейтін сақтандыру (әсіресе тасымалдау және сақтау қаупі үшін) Қызметтер стандартын белгілі бір нарық сегменттерінің шеңберінде анықтау.
Логистикалық қызметтің негізгі міндеттері:
-әлеуетті сатыпалушыларға осы кәсіпорынның өнімдерін сатып алмас бұрын, оларға саналы таңдау жасауға мүмкіндік беретін кеңес беру;
-сатып алушыны сатып алынатын техниканы барынша тиімді және қауіпсіз пайдалануға дайындау;
-сатып алушының мамандарына өз функцияларын тиісті түрде орындауға мүмкіндік беретін қажетті техникалық құжаттаманы беру;
-әлеуетті сатып алушыға көрсету кезінде жұмыстан бас тартудың шамалы мүмкіндігін болдырмау үшін бұйымды сату алдындағы дайындау;
-жолда оның зақымдану ықтималдығын барынша азайту үшін бұйымды пайдалануорнына жеткізу;
-өнімді пайдалану орнында жұмыс жағдайына келтіру және оны тұтыну шыға іс-әрекетте көрсету;
-сатып алушыда болған барлық мерзім ішінде бұйымның пайдалануға толық дайындығын қамтамасыз ету;
-қосалқы бөлшектерді жедел жеткізу.
Agora Freight-сандық экспедитор және Рунеттің алғашқы логистикалық агрегаторы. Сервис әуе, автомобиль, контейнерлік, мультимодальдық Есіктен есікке дейін тасымалдардың жалпы құнын онлайн-есептеуді жүргізуге мүмкіндік береді. Сервис жүктің қолданыстағы түрлерінің көпшілігімен және авиатасымалдарды қоса алғанда, көліктің барлық түрлерімен жұмыс істейді. Агрегатор бүкіл әлемде бірнеше мың тасымалдаушылар мен көлік агенттерін біріктіреді. Қазіргі уақытта сервис Қытай, Вьетнам, Оңтүстік Корея, АҚШ, Үндістан, ЕО елдері және Ресей сияқты елдер үшін онлайн есептеуді пайдаланады. Сондай-ақ, ол ішкі жүктерді, соның ішінде құрама жүктерді және ішкі ресейлік магистральдық тасымалдауды қолдайды. Ерекшелігі - әлемнің барлық елдерінде бірдей шарттармен қызметтер көрсетуге арналған бірыңғай шарт және TT Club-та жүктерді сақтандыру. Процестерді автоматтандырумен қатар, қызмет нюанстарды нақтылайтын және туындаған мәселелерді шешуге көмектесетін шот менеджерлерін ұсынады [4].
1.3. Кәсіпорында логистикалық тәуекелдерді басқарудың заманауи әдістері
Қазіргі бизнесте логистика стратегиялық маңызды орынға ие. Осы салада табысқа жеткен көптеген мамандардың компания басшылығындағы жоғарғы қызмет орындарына жылжитыны кездейсоқ емес. Бизнес тұрғысынан қарағанда логистика деген корпоративті мақсатқа барлық ресурстардың оңтайлы шығындарымен жету үшін материалды және басқа да (ақпараттық, қаржы, қызмет) ағымдарын тиімді басқару. Қазіргі уақытта алдыңғы қатарлы фирмалардағы логистиканың дәстүрлі функционалды салалары стратегиялық инновациялық (жаңартпа) жүйе құра отырып, жалпы ақпараттық-компьютерлік платформа негізін-де бірікті. Бизнес практикасына логистикалық менеджмент әдістерін енгізу көптеген фирмаларға өндірістегі, жабдықтаудағы және өткізудегі өнімнің барлық қор түрлерін қысқартуға, айналым капиталының айналымдылығын жеделдетуге, өндірістің өзіндік құнын төмендетуге, бөлуге тиісті шығындарды төмендетуге, тауарлар және қызметтермен тұтынушылардың толық қанағаттандырылуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Тәуекел іс әрекеттің барлық салаларында пайда болады және мыналарға байланысты көптеген факторлар, мысалы, кәсіпорын жұмыс істейтін саладан,
компанияның немесе ұйымдық-құқықтық құрылымның мөлшері. Маңызды тәуекелдерді дұрыс Басқару, өйткені ұйымның бұл қабілеті болмаса, жағымсыз әсер етуі мүмкін бірқатар қауіптер бар оның жұмыс істеуі мен дамуы үшін. Тәуекелдерді дұрыс басқару үшін әдістерді білу қажет,бұған қызмет ететін. Оларды жүзеге асыру бірқатар артықшылықтарға қол жеткізуге мүмкіндік береді, оның ішінде алға қойылған мақсаттарға жету ықтималдығын арттыру, барлық қол жетімді бақылау механизмдерін жаңарту немесе анықтау инвестициялық жобаларға нақты шығындар. Мұны есте ұстаған жөн тәуекелдер толығымен жойылмайды. Оларды тек азайтуға шектеуге болады, негізінен профилактикалық шараларды енгізу арқылы.
Шет елдердің көпшілігінде логистикалық ассоциациялар, ұйымдар мен қоғамдастықтар құрылып, тиімді қызмет етіп отыр. Логистика салыстырмалы түрде жас және белсенді дамушы ғылым мен бизнес сферасы болып табылады. Шет елде логистика соңғы онжылдықта тез дамыды. Қазақстан үшін логистикалық өндірістік, сауда, көлік және ақпараттық жүйе-лердің қалыптасуы мен дамуы өте маңызды, себебі ол біздің елдің әлемдік экономикалық және ақпараттық кеңістікке интеграциялануын тездетуге мүмкіндік береді.
Қазіргі таңда Қазақстандағы логистиканың дамуы нарық заңдары мен қағидаларынан туындағандай логистиканы игеру және оны кәсіпорындағы басқару жүйесімен бірігуі нарықтық экономиканың даму деңгейін көрсетеді.
Нарықтағы қатаң бәсеке, халықтың төлем кабілеттілігінің төменділігі, кәсіпорынның айналым кұралдарының жеткіліксіздігі, өндірістік шығындардың үнемі өсуі отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін төмендетіп, өткізуді қиындатуда.
Әрбір кәсіпорынның нарыққа дұрыс қадам жасау үшін логистика ауадай қажетті нәрсе, бірақ бұл логистика өз бетінше кешенді сала ретінде қызмет етеді деп айту қиын, себебі кәсіпорынға логистиканы жүргізу беймәлім белгісіз зат, оны қалай өткізу, қалай жоспарлау, қандай әдіс қолдану деген сұрақтар туындайды бұл сауалдардың әр бірі өз бетінше тағыда сұрақтар туғызады, ал осының бәрін дұрыс қолданбауы нақты мәліметтердің бетін ашпайды, яғни сондықтан нарықтағы кәсіби маманданған логистиканы жүргізумен айналысатын ұйымдарға жүгіну дұрыс шешім болады.
АҚШ компанияларының 75%-ында осындай логистикалық бөлімшелер бар, онда маркетологтар, статистер, бағдарламашылар, әлеуметтанушылар, психологтар жұмыс істейді сондықтан бұл команиялар нарықтық бәсекеге жақсы бейімделген.
Шикізаттың бірінші көзінен өндірістік, тасымалдау және делдалдық звено тізбегі арқылы соңғы тұтынушыға жылжи отырып, материалды ағымдардың құны өсіп отырады. Ұлыбританияда жүргізілген зерттеулер көрсеткендей, соңғы тұтынушыға жеткен өнім құнының 70%-дан астамы сақтаумен, тасымалдаумен, ораумен және материалды ағымдардың қозғалысын қамтамасыз ететін басқа да операциялармен байланысты шығындар құрайды.
Тауардың соңғы бағасында логистикаға кеткен шығындар үлесінің көптігі материалды ағымдарды басқаруды оңтайландыруда шаруашылық жүргізу субъектілерінің экономикалық көрсеткіштерін жақсартудың қандай резервтері бар екенін көрсетеді.
Материалды ағымдарды басқаруда логистикалық тәсілді қолданудың экономикалық әсерінің басты қосылғыштарын қарастырып өтейік. Өндіріс және айналым салаларында логистиканы қолдану келесідей мүмкіндіктер береді:
- материалды ағымдар қозғалысының бүкіл жолындағы қорларды төмендету;
- логистикалық тізбек бойындағы тауарлар қозғалысының уақытын қысқарту;
- тасымалдау шығындарын төмендету;
- қол еңбегінің шығындарын және жүк операцияларының сәйкес шығындарын қысқарту.
Экономикалық әсердің көп бөлігі материалды ағымдар қозғалысының бүкіл жолындағы қорларды қысқарту есебінен жүзеге асады. Европалық өнеркәсіп ассоциациясының мәліметтері бойынша, материалды ағымдардың іштей бақылануы материалды қорлардың 30-70%-ға қысқаруын қамтамасыз етеді (АҚШ-ң өнеркәсіп ассоциациясының мәліметтері бойынша, қорлардың төмендеуі 30-50% шамасында болады).
Логистиканы пайдаланудың экономикалық әсерінің келесі құраушысы тауардың логистикалық тізбек бойында қозғалу уақытының қысқаруы есебінен құралады. Бүгінгі таңда қоймалауға, өндірістік операцияларға және жеткізуге кететін уақыт шығындарының үлесі орташа 2-ден 5%-ға дейін құрайды.
Сонымен, айналым уақытының 95%-нан астамы логистикалық операцияларға тиесілі болып отыр. Бұл құраушының қысқаруы капитал айналымын жеделдетуге, сәйкесінше уақыт бірлігінде алынатын пайданы өсіруге, өнімнің өзіндік құнын төмендетуге мүмкіндік береді.
Логистиканы қолданудың экономикалық әсері, сондай-ақ тасымалдау шығындарын төмендетуден де пайда болады. Көліктің қозғалу маршруттары оңтайландырылады, тәртіптері келісіледі, бос қозғалыстар қысқарады, көлікті пайдаланудың басқа көрсеткіштері жақсарады.
Жоғарыда айтылғандай, логистикалық тәсіл жүк өңдеуші жүйелердің техникалық жабдықталу салаларындағы тауар қозғалысының қатысушыларының жоғары келісу дәрежесін білдіреді. Логистикалық тізбектің барлық звеноларындағы бір типтес механизациялау құралдарын қолдану, бірдей ыдысты, жүк өңдеудің сәйкес технологиялық әдістерін пайдалану логистиканы қолданудың келесі экономикалық әсер құраушысын құрайды - қол еңбегінің шығындарын және жүк операцияларының сәйкес шығындарын қысқарту.
Логистикалық тәсіл материал өткізуші жүйенің қызмет етуінің басқа да көптеген көрсеткіштерін жақсарту үшін жағдай жасайды, өйткені оның жалпы ұйымдастырылуы жетілдіріледі, жеке звенолардың өзара байланысы жоғарылайды, басқару жақсарады.
Логистиканы пайдаланғандағы экономикалық әсер жиынтығы аталған көрсеткіштерді жақсартудан алынатын әсердің сомасынан асады. Бұл логистикалық ұйымдастырылған жүйелердің интегративті қасиеттерінің пайда болуымен түсіндіріледі, яғни жалпы жүйеге тән, бірақ оның элементтеріне жеке-жеке тән емес қасиеттер.
Логистикалық жүйелердің интегративті қасиеттері бұл жүйелердің Логистиканың алты ережесі деп аталатын соңғы мақсатты жүзеге асыру қабілеттілігін білдіреді. Логистиканың алты ережесі:
ЖҮК - керекті тауар;
САПА - қажетті сапада;
САНЫ - қажетті көлемде;
УАҚЫТ - қажетті уақытта жеткізілуі тиіс;
ОРЫН - керекті орынға;
ШЫҒЫНДАР - минималды шығындармен.
Логистикалық іс-әрекеттің мақсаты жүзеге асырылды деп санауға болады, егер осы алты шарт орындалса, яғни қажетті тауар қажетті көлемде қажетті сапада керекті уақытта керекті жерде минималды шығындармен жеткізілген болса.
Сондай-ақ, тұжырымдамаларды қолданатын ұйым екенін атап өткен жөн
тәуекелдерді басқару, нарықта әлдеқайда сенімді, бұл
ұзақ мерзімді перспективада жаңа клиенттерді қамтамасыз етеді, сондықтан,
айналымды арттырады. Тиісінше бюджетте қаражат ұлғаяды
тәуекелге байланысты жағдайлар. Саналы кәсіпорын жиі болып табылады
неғұрлым инновациялық және саладағы сын-тегеуріндерді аса охотыласпен қабылдайды
бәсекелестерден озып, жаңа технологияларды қолдану. Өте жиі
тәуекел ұғымын елемеу қаржылық өтімділіктің жоғалуына әкеледі
нәтижесінде банкроттыққа. Сондықтан ол туралы ұмытпау керек
тіпті қызметтің гүлденген сәттерінде де
Тәуекел мәселесі кез-келген іс-әрекетте пайда болады, мысалы
Әлеуметтік және экономикалық. Оларды басқарудың өзі
әр ұйымның жұмысының өте маңызды элементі.
Сондықтан бұл аспект туралы ұмытпау керек, өйткені ол мыналарды анықтайды
ұйымның жетістігі- білікті кадрлардың мәртебесін фирманың логистикалық құрылымының ең маңызды ресурсы деп тану.
* нақтылық:
- техникалық, экономикалық және басқа да талаптарға сәйкес, ағымдар қозғалысының мақсаты ретінде нақты нәтижені дәл анықтау;
- қозғалысты барлық ресурстардың ең аз шығындарымен жүргізу;
- жұмыс нәтижесі алынған пайдамен есептелетін, есептік-калькуляциялық бөлімшелер немесе құрылымдық органдар тарапынан логистиканы басқару.
* конструктивтілік:
- ағымды диспетчеризациялау, ағым объектісінің қозғалысын және өзгерісін үзіліссіз бақылап отыру және оның қозғалысын тез арада дұрыстап отыру; тауарлардың тасымалдануының және материалды-техникалық қамсыздануы-ның барлық операцияларының бөлшектерін анықтау.
* сенімділік:
- қозғалыстың қауіпсіздігін және тоқтаусыздығын қамтамасыз ету, ағым қозғалысының траекториясын қажет жағдайда өзгерту үшін байланыс пен техникалық құралдарды резервтеу;
- қозғалысты басқарудың және қозғалудың қазіргі техникалық құралдарын кеңінен пайдалану; ақпарат келудің жоғары жылдамдығы мен сапасы және оны өңдеудің жоғарғы технологиялары.
* варианттылығы:
- фирманың сұраныс ауытқуларына және басқа да сыртқы ортаның әсеріне икемді бейімделу мүмкіндігі;
- резервтік қуаттарды мақсатты құру, ол фирманың алдын ала жасалған резервтік жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
Аталған принциптермен қатар, логистика концепциясы, сондай-ақ төмендегідей жағдайлармен айқындалады:
* бүкіл логистикалық тізбек бойында логистикалық шығындарды есептеу;
* технологиялық үрдістерді гуманизациялау, қазіргі еңбек жағдайларын құру;
* логистикалық қызметті дамыту.
II. OTAN QUALITY ЖШС ЛОГИСТИКАЛЫҚ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ ТӘЖІРИБЕСІНЕ ТАЛДАУ
2.1. Otan quality ЖШС жалпы қызметінің жалпы сипаттамасы огистикалық қызмет деңгейі және логистикалық қызмет көрсету жүйесін жетілдіру ұйымдардың, фирмалардың өнімдерін тасымалдауды әзірлеуге байланысты қосымша қызметтер көрсетеді. Кәсіпорын экспедиторлық қызметтерді Қазақстан Республикасы аумағында ұсынады.
OTAN Quality ЖШС-дың жұмысы негізінен теміржол көлігіне негізделген. Теміржол көлігі - бұл тауарларды тасымалдаудың ең тиімді түрлерінің бірі. Теміржол көлігімен тасымалдаудың артықшылығы - ауа-райы жағдайларына деген тәуелсіздік және жоғары жүк көтергіштігі. Аталған көлік түрі жүктерді сенімді жеткізумен қоса алыс шақырымдарға төмен бағамен жеткізуге мүмкіндік береді. Компания теміржол көлігімен жүктерді тасымалдау үшін жүк вагондарын, жартылай жүк вагондары мен думпкарларды қолданады.
OTAN Quality ЖШС ұсынатын қызмет түрлері:
құжаттарды рәсімдеу, жүкті тапсыру және алу. Оған жатады:
клиент атынан тасымалдау шартын жасасу;
көліктік теміржол жүкқұжатын, көліктік-ілеспе құжаттарды және экспедиторлық құжаттарды ресімдеу;
жүкті басқа адреске жіберуге өтінімді ресімдеу;
жүкті жөнелту станцияларында тасымалдауға ұсыну;
межелі станцияларда жүкті алу;
коммерциялық актіге қол қою;
коммерциялық актілер мен өзге де құжаттар негізінде наразылықтарды ресімдеу;
жүктерді әкелу-әкету. Яғни, жүктерді жүк жөнелтушінің қоймасынан темір жол станциясына дейін және темір жол станциясынан жүк алушының қоймасына дейін автомобиль көлігімен немесе шарт негізінде көрсетілген қызметтерді орындайтын басқа да ұйымдармен жеткізу жөніндегі қызметтер.
Төлем-қаржы. Оған мыналар жатады:
тарифтердің, алымдар мен айыппұлдардың тасымал төлемдерін, өзге де жұмыстардың құнын есептеу;
тасымалдау төлемдерін, алымдар мен айыппұлдарды, тиеу-түсіру, қойма және өзге де жұмыстарды төлеу;
Жүктерді клиенттің қоймасына жеткізу, тиеу-түсіру. Оларға жатады:
жүкті клиенттің қоймасынан теміржол станциясына дейін және теміржол станциясынан клиенттің қоймасына дейін жеткізу;
теміржол станциясында және клиенттің қоймаларында жүкті тиеуді, түсіруді, қайта тиеуді ұйымдастыру;
жүкті сұрыптау;
жөнелтімдерді жинақтау (шоғырландыру, жүкті деконсолидациялау);
көліктік ыдыс пен қаптаманы жөндеу;
жүкті сақтау, қоймалау;
жүкті тиеу мен бекітудің техникалық шарттарын әзірлеу
Ақпараттық:
жөнелту, жылжыту туралы, жүктің шекарадан өтуі туралы, жүктің келуі және берілуі туралы, сондай-ақ жүкті ауыстырып тиеу пункттерінде басқа көлік құралдарына қайта тиеу туралы клиенттерге хабарлау;
жүктің жүру жолында жылжуын бақылау;
жүк тасымалдау саласындағы консультациялық қызметтер.
Жылжымалы құрамды дайындау және қосымша жабдықтау. Ол дегеніміз:
клиенттерді жүк тасымалдау үшін қажетті алынбалы жабдықтармен, вагондармен және контейнерлермен қамтамасыз ету;
клиенттерге және тасымалдаушыға бекіту-пломбалау құрылғыларын беру;
Жүктерді сақтандыру:
сақтандыру шартын дайындау және жасасу;
сақтандыру амортизациясын төлеу;
сақтандыру жағдайы туындаған кезде құжаттарды ресімдеу және сақтандыру өтемін алу.
Жөнелту орнынан межелі жерге дейін жүктерді тасымалдауды ұйымдастыру бойынша қызметтердің толық кешені;
Өз атынан тасымалдау шартын жасасу (экспедитордың атынан);
Қосымша қызметтер:
жеткізу мерзімі өткеннен кейін жүкті іздестіру;
жол жүру барысында жүкті алып жүруді және күзетуді ұйымдастыру;
тәуекелдің барлық түрлері бойынша кепілдіктер беруді ұйымдастыру;
экспедиторлық қызмет көрсетуге арналған вагондарды, контейнерлерді, қоймаларды, жер учаскелерін, тиеу-түсіру алаңдарын жалға беру;
экспедитордың қойма үй - жайларында жүктерді сақтау;
OTAN Quality ЖШС -де қазіргі уақытта 2 бөлім жұмыс жасайды: тасымалдау бөлімі және қаржы бөлімі.
Қаржы бөлімі мекеменің қаржы ағындарын басқарады. Оның ішінде клиенттерімен және серіктестермен есеп айырысу, шығындарды басқару, кәсіпорын қызметкерлеріне жалақы төлеу сияқты қызметтерді атқарады.
Бөлімде бухгалтер, қаржы бойынша менеджер және менеджер-заңгер жұмыс жасайды. Бөлімнің мақсаты - ұйымдағы қаржы ресурстарын тиімді пайдалану.
Тасымалдау бөлімі - мекемедегі негізгі бөлім болып табылады. Бөлімнің негізгі мақсаты : Жылжымалы құрамды ұтымды және тиімді пайдалану және жол қозғалысы қауіпсіздігі талаптарын сақтау арқылы жүктерді тасымалдауды орындауды қамтамасыз ету. Бөлімнің атқаратын функциялары:
Жүктерді тасымалдаудың белгіленген көлемдерінің орындалуын қамтамасыз ету.
Тасымалдауды ұйымдастырудың озық технологиялары мен әдістерін әзірлеу және енгізу.
Экономиканың қажеттіліктерін зерттеу, жүктер ағындарының сипатын, көлемі мен бағытын анықтау.
Қызмет көрсетілетін аймақтағы көлік желісін жетілдіру.
Ұйымдармен жүктерді тасымалдауға шарттар жасасу.
Тасымалдау көлемінің орындалу барысын және шарттық міндеттемелердің орындалуын бақылау және талдау.
Маршруттардағы жылжымалы құрамның техникалық және пайдалану көрсеткіштерін талдау.
Жылжымалы құрам жұмысының тиімділігін, клиенттер мен жолаушыларға қызмет көрсету сапасын арттыруға, қаржылық тәртіпті нығайтуға бағытталған іс-шараларды әзірлеуге қатысу.
Жолаушылар мен багажды тасымалдау ережелерінің сақталуын, тарифтерді қолданудың дұрыстығын, жол құжаттамасын ресімдеуді, жолаушылар мен жүк тасымалдарын орындау кезінде қашықтықты анықтауды бақылауды ұйымдастыруға қатысу.
Жолдардың, көпірлердің, кірме жолдар мен аялдама пункттерінің, тиеу және түсіру пункттерінің жай-күйін бақылау, оларды жайластыру және жарамды күйге келтіру жөнінде шаралар қабылдау.
Тасымалдау бойынша есеп пен есептіліктің белгіленген нысандарын ресімдеу.
Бөлімде өткізу бойынша менеджер, тасымал құжаттарын рәсімдеу бойынша менеджер, заңи мәселелер бойынша менеджер жұмыс жасайды.
Ұйымдағы тасымалдау бөлімі тасымалдау процессі кезінде қолданылатын құжаттарды рәсімдеумен айналысады. Кәсіпорын қолданатын негізгі көлік түрі теміржол көлігі. Сондықтан кәсіпорын теміржол көлігіндегі тасымалдау құжаттарын қолданады. Тасымалдау құжаттары жүкті теміржол көлігімен тасымалдау барысында сүйемелдеп жүреді.
Олардың 3 түрі бар:
Жүкқұжат
Тасымал тізімдемесі
Вагон парағы
OTAN Quality ЖШС кәсіпорны тауарларды тасымалдаумен айналысатындықтан тасымалдау логистикасы да маңызды рөл атқарады. Тасымалдау логистикасының міндеттеріне шешімі тасымалдау үдерісінің тікелей қатысушыларының əрекетінің келісімділігін күшейтетін мəселелер жатады.
Мұндай мəселелерді шешу актуальдығы тасымалдау жұмысы үлкен, өз бетінше жүретін алап айналғанда туады (мысалы, жаппай пайдалану көлігінің қызметінде, сондай-ақ бірқатар жаппай пайдаланылмайтын көлік жағдайларында). Тасымалдау үрдісін ұйымдастыруда логистикалық тəсілдін ерекшелігін аралас тасымалдау жағдайындағы көлік тізбегінің звеноларының өзара əрекет ету мысалымен түсіндірейік (аралас деп көліктің бірнеше түрімен кезектесіп жүретін тасымалдауды айтады. Олардың кең таралу себебі - көптеген жағдайларда тек автомобиль көлігі жүкті тікелей есіктен есікке алып жеткізе алады).
2.2. Otan quality ЖШС логистикалық тәуекелдік басқару қызметіне сипаттама
Otan quality ЖШС Қазақстан ішіндегі жүктерді көліктік экспедициялық тасымалдау қызметтерін көрсетумен айналысады.
Тапсырыс беруші клиенттердің өтінімдері бойынша жүк тасымалы толығымен орындалады
жалдау шарттары бойынша және жалдау шарттары бойынша тартылған көлікпен
экипажы бар көлік құралдары.
Жүктерді тасымалдауға өтінімдердің негізгі көлемі клиенттерден келіп түседі
әр түрлі сауда және өндірістік салалар:
металл есіктерді, құрылыс материалдарын өндірушілердің бұйымдары;
көтерме, көтерме-бөлшек сауда өкілдерінің, фабрикалар дилерлерінің және
шикізат және тамақ өнімдерін өндіретін зауыттар;
ауыл шаруашылығы техникасы мен шикізатының сауда кәсіпорындарын өндіру;
Жүктерді жеткізу қызметі - бұл белгілі бір тауарды өндіруші кәсіпорыннан, тұтынушыға жеткізу қызметі болып табылады. Оның орындалуы көптеген операциялардыі кешенінен тұрады және әртүрлі қатысушылар арқылы жүзеге асырылады.
Жүктерді жеткізу - күрделі процесс болып табылады. Ол жоспарлау, ұйымдастыру, орындау, жүзеге асыру сынды көптеген іс-шараларды қамтиды. Осы ретте жүктерді жеткізуші компания міндеті, тиісті тауарды көрсетілген орынға, уақытында, ешбір ақаусыз, дұрыс жеткізу болып келеді. Жүктерді тасымалдаудың өте күрделі процесс екендігін атап өтіп, оның басқа да тасымалдауға қатысты, құжаттамалық реттеуге, есеп айырысуларға қатысты бөлімдермен, сондай ақ, ақпараттық, қаржылық жүйелермен, әртүрлі ұйымдармен, кәсіпорындар, тұтынушылармен, байланыстың өте күрделі жүйесі екендігін атап өтеміз [6].
Жүктерді жеткізудің логистикалық тізбегі жеткізілетін тауар түріне қарай әртүрлі түрде құралуы мүмкін. Мысалы егер шикізат көзінен бастап қарастыратын болсақ, ол бірінші осы шикізаттан өнім өндіруші кәсіпорынға тасымалданып, одан кейін таратылым орталықтарына түсуі мүмкін. Сондай - ақ, ол өндіріс орнында тікелей жинақталуы мүмкін немесе жүктерді жеткізуде бір емес бірнеше делдал қатысуы мүмкін.
Кесте 1. Экспедиторлық кәсіпорындардың әртүрлі типтері ұсынатын логистикалық қызметтердің салыстырмалы сипаттамасы
№
пп
Кәсіпорын типі, көліктік-экспедициялық қызмет көрсету түрі
Негізгі қызметтер тізімі
1
Қуатты автокөлік паркі, тиімді байланыс жүйесі, филиалдар мен өкілдіктердің кең желісі бар ірі кәсіпорындар. Тұтынушылар арасында сұранысқа ие тасымалдау және қоймалау саласында қызметтердің кең спектрін ұсыну
Барлық өндірістік аудандарда тарату орталықтарын ұстау.
Шаруашылық қажеттілікке сүйене отырып, өңірлер арасында бөлу орталықтарынан тауарларды бөлу бойынша қызметтер.
2
Икемді басқару жүйесі және процесті ұйымдастыру бар шағын кәсіпорын.
Әдетте нарықтағы орташа деңгей басым болатын белгілі бір қызмет түрлеріне мамандану
Ұзақ қашықтыққа тасымалдау, желілік тасымалдарды ұйымдастыру (тек өз күшімен).
Тасымалдау желілерінің соңғы нүктелеріндегі тарату қоймаларын ұстау.
Тасымалдауды ұйымдастыру кезіндегі делдалдық.
Сұйық және сусымалы жүктерді тасымалдау
3
Шағын кәсіпорын немесе шектеулі ресурстары бар жеке кәсіпкер.
Тар мамандандыру, жекелеген төмен шығынды қызмет түрлерін ұсыну
Бір немесе бірнеше машинамен ұзақ қашықтыққа тасымалдау: басқа көлік немесе өнеркәсіптік кәсіпорынның тапсырысы бойынша.
OTAN Quality ЖШС жүктерді клиенттердің тапсырыстары бойынша тасымалдайды. Тапсырыстар негізінен құрылыс жүктері мен кен металлургиялық жүктерге түседі. Төмендегі 1-диаграмма кәсіпорынның 2021 жылдағы щілде айы бойынша тиелген вагон саны көрсетілген 3.
Диаграмма 1. Кәсіпорында шілде айы бойынша тиелген вагон саны
1 Диаграммада ұйымда шілде айы бойынша тасымалданған жүк түрлері мен көлемі көрсетілген. Көріп тұрғанымыздай, тасымалданған жүктің басым бөлігі құрылыс материалдары мен кен түрлері болып табылады. Бұл кәсіпорын орналасқан аймақта шикізат түрлерінің көптігімен түсіндіріледі. Төмендегі 2-диаграммада кәсіпорынның 2021 ж. тиелген вагон саны көрсетілген.
Диаграмма 2. Кәсіпорында 2021 жыл бойынша тиелген вагон саны
2 Диаграммада ұйымның жыл басынан жүк тиелген вагондарының саны көрсетілген. Көріп тұрғанымыздай, жаз айларында тиелген вагондар саны қыс айларына қарағанда көбірек. Өзгеріс шамамен 15-20 құрайды.
OTAN Quality ЖШС жүктерді Қазақстан Республикасы аумағы бойынша және елімізге шекаралас жатқан мемлекеттерге тасымалдайды. Қазақстан Республикасында барлық облыстары бойынша қызмет көрсетсе, шет елдерден Ресей, Қытай, Өзбекстанға жүктер жөнелтіледі. Мұны 1-ші суретте бейнеленген.
Сурет 1. Жүк түрлерінің жөнелтілетін аймақтары
Кәсіпорын жүктерді тасымалдау үшін қолданатын көлік түрі теміржол көлігі. Теміржол көлігімен тасымалдау барысында кәсіпорын жүк вагондарын, жартылай жүк вагондарын және думпкарларды қолданады.
Қазірге уақыта кәсіпорын иелігінде вагондар жоқ, жүкті тасымалдауға қолданылатын вагондардың 100 жалдамалы. Жалдамалы вагондарды қолдану іскерлік белсенділіктің төмендеу кезеңінде көлік құралдарының бос тұруы, бос жүруі және жүк тиелмеуі проблемасы жояды және керісінше іскерлік белсенділік жоғары шегіне жеткен кезде кез келген уақытта вагондар санын көбейтуге мүмкіндік береді.
жеткізілетін тауарлар туралы ақпаратты құра және тарата отырып, тұтынушылар сұранысын қалыптастыруға тырысады;
тапсырыс берушілермен қарым-қатынастарды орнатады;
сатып алушы талаптарына сәйкес жеткізілім процесінің жоспарын құрады және келіседі;
құжаттамалық қамтамасыз ету жұмыстарын жүргізеді;
жеткізілім тауарларын қоймада сақтауға орналастырып, оларды тасымалдауға жібереді;
ақпарат алмасу және жүктік бақылау жүргізіледі;
тәуекелдерге жауап береді [10].
Жоғарыда аталған барлық функциялардың немесе олардың бөлігін ғана өндіруші өз мойнына алып, қалған бөлігін делдалдарға беруі мүмкін. Мұндағы делдалдардың атқаратын ролі өте ерекше. Себебі олар осы тауардың тұтынушыларға жылжуының негізгі бағыты деуге болады және кәсіпорын тауарын өзіне пайда түсіре отырып таратады.
Таратылым арнасының негізгі қатысушысы кімнің болуы қажеттілігі бұл - нақты тауар түріне қатысты болып келеді.
4 суретте таратылым арнасына қатысушылар көрсетілген.
4-сурет - Таратылым арнасына қатысушылар.
Жалпы кәсіпорын үшін таратылым арналарын қолдану мынадай табыс түрлерін тауып, көрсетілген шығындарды азайтып, тиімді жұмыс жасауға мүмкіндік береді [11]:
жүктерді жеткізу тізбегінде жұмсалатын тікелей таратылым шығындарын азайту;
жабдықтар мен техникалық құралдарды пайдалану аздығы;
тауарды барлық тиімді әдіс - тәсілдермен сату;
сатып алушыларға қызметкөрсетудің кең мүмкіндіктерін ұсыну;
көзделген үлкен мемлекеттік және халықаралық нарыққа шығу мүмкіндігі;
бәсекеге қабілеттілікті жоғарылату;
жаңа тапсырыс берушілерді тарту;
заманауи тауар өткізу жүйелерін меңгеру жіне қалыптастыру;
жаңа функциялар қосу, сервистік даму;
жаңаша нарықта өзіндік қызметтерді ұсыну.
Жоғарыда сипатталған таратылым арналары оған қатысушылардың санына байланысты әртүрлі деңгейлерге топтастырылады. Мұндағы логистикалық таратылым арнасының деңгейі дегеніміз - бұл тауарды өндірушіден тұтынушыға жеткізу барысында қосымша қызметтерді ұсынып, жеткізілім процесіне қатысушы делдал [12].
Логистикада тауарлар жеткізілімінің көлденең арналары мен дәстүрлі арна түрлері кездеседі.
Тауарлар жеткізілімінің көлденең арнасы деңгейлері нөлден үшке дейінгі деңгейді қамтиды. Оларды ерекшелігі онадағы қатысушы делдалдардың саны болып табылады. Осы арна деңгейлерінің сызба суреті 5 суретте көрсетілген.
5-сурет - Таратылымның көлденең арнасының деңгейлері.
Нөлдік деңгейлі арна тікелей тауар өндірушісінің таурды тұтынушыға өзінің жеткізіп беруі болып табылады. Бірінші деңгейлі арна арқылы жеткізілім процесі орындалғанда мұнда жеке сауда делдалы қатысады, сол арқылы тұтынушыға тасымалданады. Ал екінші деңгейлі арнада тауар алдымен өндірістен көтерме саудагерге, одан кейін жеке сауда делдалына, содан кейін ғана тұтынушы қолына түседі. Ал соңғы үшінші деңгейлі арнада тауар көтерме сауда делдалына өтіп, одан кейін ұсақ-көтерме сауда делдалына, жеке сауда делдалына жетіп, тұтынушыға тапсырылады екен [13].
Ұсынылған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz