Қазақстан мен Оңтүстік Корея қарттарын қамтамасыз ету бағдарламалары
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Мұрат А.
ҚАЗАҚСТАН ЖӘНЕ ОҢТУСТІК КОРЕЯДАҒЫ ҚАРТТАРДЫҢ ӘЛ-АУҚАТ ЖҮЙЕСІ БОЙЫНША САЛЫСТЫРМАЛЫ ЗЕРТТЕУ
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
6B02207 - Шығыстану
Алматы, 2023 ж.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Шығыстану факультеті
Қиыр Шығыс кафедрасы
ДИПЛOМДЫҚ ЖҰМЫС
тақырыбы: Қазақстан және Оңтүстік Кореядағы қарттардың әл -ауқат жүйесі бойынша салыстырмалы зерттеу
6B02207 - Шығыстану
Орындаған: Мұрат А.
Ғылыми жетекші: аға оқытушы____________________________ _____________
Сермухаметова Б.Б
Қорғауға жіберілді:
Хаттама № ____, _________________20___ж.
Кафедра меңгерушісінің м.а.
Нормобақылаушы_____________________ __________________Серикбаева З.А
Алматы, 2023 ж.
РЕФЕРАТ
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Қазақстан және Оңтустік Кореядағы қарттардың әл -ауқат жүйесі бойынша салыстырмалы зерттеу
Дипломдық жұмыстың көлемі: 60 бет, 45 дереккөз.
Мaқсaты - Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы қарттарға арналған әл -ауқат жүйесінің сипаттамаларын салыстырмалы талдау.
Объектісі - Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы қарттарға арналған әл -ауқат жүйесі.
Диплом жұмысының пәні - Қазақстан және Оңтүстік Кореядағы егде жастағы тұрғындарды әлеуметтік қамсыздандырумен қатысты саясаттар мен бағдарламалар.
Диплом жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Әр тарау екі тараушадан құралады.
Зерттеу жұмысының бірінші бөлімінде Қазақстандағы және Оңтүстік Кореядағы қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесінің тарихи алғышарттары мен даму тенденциясымен, сондай-ақ қазіргі құқықтық жүйемен таныстырады.. Екінші бөлімде осы екі елдегі қарт адамдарға арналған әл-ауқат жүйелерін салыстырып, олардың күшті және әлсіз жақтарын талдауға назар аударылады және іске асыру бойынша ұсыныстар беріледі. Қорытынды бөлімі болашақта осы екі елдегі қарт адамдарға арналған әл-ауқат жүйесінің айырмашылықтарды салыстыру және талдау арқылы осы елдегі қарттардың әл-ауқаты жүйесіне сілтеме ретінде пайдалануға болатын мазмұнды қабылдау үшін кейбір ұсыныстар ұсынылады.
Жұмыста Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдарға арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйелерін және егде жастағы адамдарға көмек көрсетудің жобалану, енгізу және басқару тәсілдерін салыстыруға бағытталған.
Нәтижелері:
- екі елдегі қарттардың әл-ауқаты жүйенсі және мәселелері қарастырылды;
- екі елдегі қарттардың әл-ауқаты жүйелерінің жобалау және енгізілуіне талдау жасалды;
- екі елдегі қарттардың әл-ауқаты жүйелерінің тиімділігі мен әсерін салыстыру.
РЕФЕРАТ
Тема дипломной работы: Сравнительное исследование системы социального обеспечения пожилых людей в Казахстане и Южной Корее.
Объем дипломной работы: 60 страниц, 45 источник.
Цель - Сравнительный анализ характеристик системы социального обеспечения пожилых людей в Казахстане и Южной Корее.
Объект - Система социального обеспечения пожилых людей в Казахстане и Южной Корее..
Предмет дипломной работы - Политика и программы, связанные с социальным обеспечением пожилого населения в Казахстане и Южной Корее.
Структура дипломной работы: работа состоит из введения, двух глав, заключения и списка использованной литературы. Каждая глава состоит из двух подглав.
В первой части исследования представлены исторические предпосылки и тенденции развития системы социальной защиты пожилых людей в Казахстане и Южной Корее, а также действующая правовая система, во второй части сравниваются системы социальной защиты пожилых людей в этих двух странах. , основное внимание уделяется анализу их сильных и слабых сторон и предоставляются рекомендации по внедрению. В последнем разделе представлен некоторый контент, который можно использовать в качестве справочного материала для системы социального обеспечения пожилых людей в этой стране путем сравнения и анализа различий системы социального обеспечения пожилых людей в этих двух странах в будущем.
Работа направлена на сравнение систем социального обеспечения пожилых людей в Казахстане и Южной Корее и способов проектирования, реализации и управления помощью пожилым людям.
Результаты:
- рассмотрена система социального обеспечения и проблемы пожилых людей в обеих странах;
- проанализировано проектирование и внедрение систем социального обеспечения пожилых людей в двух странах;
- сравнение эффективности и воздействия систем социального обеспечения пожилых людей в двух странах.
ABSTRACT
The volume of the thesis: 60 page, 45 sources.
Title of thesis:A comparative study of the welfare system of the elderly in Kazakhstan and South Korea
The purpose is to conduct a comparative analysis of the characteristics of the welfare system for the elderly in Kazakhstan and South Korea.
The object is tthe welfare system for the elderly in Kazakhstan and South Korea.
The subject of the thesis is Policies and programs related to social security of the elderly population in Kazakhstan and South Korea.
The structure of the thesis: the work consists of an introduction, two chapters, a conclusion and a list of references. Each chapter consists of two sub-chapters.
The first part of the research paper introduces the historical background and development trends of the social protection system for the elderly in Kazakhstan and South Korea, as well as the current legal system. compares the welfare systems for the elderly in these two countries, focuses on analyzing their strengths and weaknesses and recommendations for implementation are provided. The concluding section provides some suggestions for adopting content that can be used as a reference for the elderly welfare system in this country by comparing and analyzing the differences of the welfare system for the elderly in these two countries in the future.
The work aims to compare the systems of social security for the elderly in Kazakhstan and South Korea and the ways of designing, implementing and managing assistance to the elderly.
Results:
- the welfare system and problems of the elderly in both countries were considered;
- the design and implementation of welfare systems for the elderly in two countries was analyzed;
- comparison of effectiveness and impact of welfare systems for the elderly in two countries.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1 ҚАЗАҚСТАН МЕН ОҢТҮСТІК КОРЕЯДАҒЫ ҚАРТТАРДЫҢ ӘЛ -АУҚАТ ЖҮЙЕСІНІҢ ТАРИХИ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯСЫ ... ... ... ... ..
.1. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан мен Оңтүстік Корея қарттарының әл-ауқат жүйесінің тарихи даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.2. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан мен Оңтүстік Корея қарттарын қамтамасыз ету бағдарламалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2 ҚАЗАҚСТАН МЕН ОҢТҮСТІК КОРЕЯДАҒЫ ҚАРТТАРДЫҢ ӘЛ АУҚАТ ЖҮЙЕСІН САЛЫСТЫРУ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.1. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақ елі мен корей елі қарттарының әл-ауқат жүйесінің даму ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.2. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан мен Оңтүстік Корея қарттарының әл-ауқат жүйесінің ұқсастықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың сипаттамасы. Дүние жүзіндегі халықтың қартаюына байланысты егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйесінің саясаты мен жүзеге асырылуы барған сайын маңызды зерттеу нысанына айналды.
Қазақстан мен Оңтүстік Корея бүгінде әлемдегі екі дамушы және дамыған мемлекет болып табылады және олардың қарттарды әлеуметтік қорғау жүйелеріне де үлкен көңіл бөлінді. Оңтүстік Кореяда қарт адамдарға арналған әл-ауқат жүйесі әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің маңызды бөлігі болып табылады (яғни қарттардың әл-ауқаты, мүгедектердің әл-ауқаты, балалардың әл-ауқаты, әйелдердің әл-ауқаты және т.б.). Халықтың қартаюымен Оңтүстік Кореяда күтімге мұқтаж ұзақ өмір сүретін қарттар мен қарттардың саны артып келеді, сонымен қатар қарт адамдарға күтім жасау да ұзақ мерзімді болуға бейім. Қартаю экономикалық өсуге әсер етеді, ұлттық қаржылық қысымды және ұрпақ аралық ауыртпалықты арттырады, медициналық көмекке деген қажеттіліктер мен шығындарды арттырады, сондай-ақ қарт жолдастар мен қарттардың қылмыстары сияқты бірқатар жаңа әлеуметтік проблемаларды тудырады. Оңтүстік Кореядағы қазіргі қарттардың жұмыс орнының тұрақсыздығына және зейнеткерлікке шыққан кездегі ұлттық зейнетақы жүйесінің дұрыс болмауына байланысты көптеген адамдардың табыс деңгейі салыстырмалы түрде төмен. Сонымен қатар, корей халқының қартаюының негізгі себептері - туу көрсеткішінің үздіксіз төмендеуі, неке және бала туу тұжырымдамасының өзгеруі, орташа өмір сүру ұзақтығының ұзаруы.
Қарттардың өмір сүру деңгейін жақсарту және қарт адамдарға отбасылық қамқорлық ауыртпалығын азайту үшін Оңтүстік Корея қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесін үздіксіз жетілдіріп, халықтың тез қартаюы аясында қарттардың әл-ауқатының жүйесі мен қарттарға қызмет көрсету жүйесін біртіндеп құрды, егде жастағы тұрғындарды көбейту және қолдау жүктемесін арттыру Қарт адамдардың өміріндегі қиындықтарды азайту үшін заңдар мен жүйелердің құрылысы негізінен аяқталды.
Халықтың қартаюына жауап ретінде Оңтүстік Корея халық, жұмыспен қамту, өнеркәсіп және әлеуметтік әл-ауқатқа қатысты әртүрлі саясаттарды түзетіп отыр. Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйесі іске қосылудың, дамудың және жетілдірудің әртүрлі кезеңдерінен өтті, әлеуметтік көмектің бастапқы кезеңінен қарттардың әртүрлі әл-ауқат қажеттіліктерін қанағаттандыратын әлеуметтік сақтандыру кезеңіне дейін біртіндеп дамып отырды. Оңтүстік Кореяның әрекет ету тәжірибесінің жетістіктері де, сәтсіздіктері де бар, оларды Қазақстанның халықтың қартаюына реакциясы үшін анықтамалық және шабыт ретінде пайдалануға болады.Бұл мақалада осы екі елдегі егде жастағы адамдарға арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйелерін олардың дизайнын, іске асырылуын түсіну үшін салыстырмалы зерттеу жүргізіледі. және басқару әдістері, сондай-ақ олардың артықшылықтары мен жеткіліксіздігі.
Зерттеудің өзектілігі. Көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстан мен Оңтүстік Кореяда егде жастағы адамдардың әл-ауқатының қажеттіліктерін шешудің маңыздылығын арттыру болып табылады. Халықтың қартаюына және өмір сүру ұзақтығының артуына байланысты егде жастағы адамдар мемлекеттік саясат пен бағдарламалардың жоғары көңіл бөлуін және қолдауын қажет ететін негізгі халық тобына айналды. Сондықтан әртүрлі елдердегі қарттардың әл-ауқаты жүйесі бойынша салыстырмалы зерттеулер жүргізіп, бір-бірінен озық тәжірибелерді үйрену маңызды. Атап айтқанда, Қазақстандағы және Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдардың әл-ауқатын қамтамасыз ету жүйелеріне арналған бұл зерттеу өзекті болып табылады, өйткені екі елдің әлеуметтік-экономикалық және демографиялық жағдайлары әртүрлі, сондықтан олардың егде жастағы тұрғындардың қажеттіліктерін шешуге деген көзқарастары әртүрлі болуы мүмкін. Осы айырмашылықтарды салыстыру және талдау арқылы бұл зерттеу екі елдің саясаткерлері мен мүдделі тараптары үшін пайдалы түсініктер мен ұсыныстар бере алады. Ол сондай-ақ өздерінің қарттардың әлеуметтік жүйелерін дамытуға немесе жақсартуға ұмтылатын басқа елдерге сілтеме бола алады. Бұған қоса, бұл зерттеу көпшілікке, әсіресе қарт адамдарға және олардың отбасыларына қатысты. Олар қолжетімді ресурстар мен қызметтерді түсінуі керек. Бұл зерттеу Қазақстандағы және Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдарды әлеуметтік қорғау жүйелері туралы хабардарлықты арттыруға және Қазақстандағы егде жастағы халықтың өмір сүру сапасы мен әл-ауқатын жақсартуға ықпал етеді.
Ғылыми жұмыстың зерттеу нысаны - Қазақстан және Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйесі.
Ғылыми жұмыстың зерттеу пәні - Қазақстан және Оңтүстік Кореядағы егде жастағы тұрғындарды әлеуметтік қамсыздандырумен қатысты саясаттар мен бағдарламалар.
Зерттеудің мақсаты Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы қарт адамдарға арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйелерін салыстыра отырып, қай жүйенің қарттардың әл-ауқаты үшін тиімді екенін анықтау және тәжірибеден сабақ алу. Өз еліміздегі қарттардың әл-ауқат жүйесін жақсартуға анықтама беру. Осы мақсаттарға жетуде мына міндеттер орындалады:
- екі елдегі қарт адамдардың әл-ауқатының қажеттіліктері мен мәселелерін түсіну.
- екі елдегі егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйелерінің жобалау және енгізілуіне талдау жасау.
- екі елдегі егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйелерінің тиімділігі мен әсерін салыстыру.
Зерттеу жұмысының әдісіне салыстырмалы-талдау, кейс-стади жасау (жағдайды талдау), контент-талдау әдісі және жинақтау кіреді.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Зерттеу жұмысымызда отандық және шетелдік библиографтардың,тарихшылардың,әлеу меттанушылардың, ғалымдар мен зерттеушілердің материалдарын қолдандық. Олардың жұмыстары негізінен қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесін түсіндіруге арналған.
Пайдаланылған әдебиеттерде егде жастағы адамдардың әл-ауқат жүйесінің даму тарихын көрсетеді, даму процесінде кездесетін негізгі мәселелерді қамтиды, сондай-ақ егде жастағы адамдардың әл-ауқат жүйесін жетілдірудің және елдегі халықтың қартаюдың негізгі мәселелерін көтереді，оларды шешуге жол ашады - халықтың қартаюы мен егде жастағы әл-ауқат жүйелерінің нақты талдауларының мысалдары көрсетіліп, олардың өзара байланысын сипаттайтын құбылыстар түсіндіріледі.
Зерттеудің теориялық мәні. Қазақстан мен Оңтүстік Кореяның егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйелері арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды түсінуге ғана емес, сонымен бірге ол егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйелерінің салыстырмалы теориясын тереңірек түсінуге, оның ерекшеліктері мен әдістерін зерттеуге көмектеседі және осылайша егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйесінің салыстырмалы зерттеулерін дамытуға ықпал етеді. Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесіне анықтама беріп қана қоймай, сонымен қатар басқа елдердегі егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйелерін салыстыру үшін де анықтама бере алады. Бұл зерттеу саясаттануды, әлеуметтануды, мемлекеттік басқаруды, экономиканы және басқа пәндерді қамтиды, сондықтан әртүрлі салалар арасындағы алмасу мен ынтымақтастықты дамытуға көмектеседі.
Зерттеудің практикалық құндылығы. Қазақстандағы қарттарға арналған әл-ауқат жүйесін реформалауға шешім қабылдауға қолдау көрсете алады, қарт адамдарға арналған әл-ауқат саясатын жақсырақ тұжырымдау үшін басқа елдің тәжірибесінен үйренуге болады. Қарттардың әл-ауқат жүйесін құру және жетілдіру қарттардың өмір сүру сапасын арттыруға, қарттардың қоғам мен экономикаға қосқан үлесін жақсартуға және экономикалық дамуға ықпал ете алады. Халықаралық алмасулар мен ынтымақтастықты ілгерілетумен қатар, қарттардың әл-ауқаты жүйесін реформалауға жәрдемдеседі.
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Тақырыптың өзектілігі мен маңызын ашатын 2 бөлімнен, әр бөлім 2 тараушадан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.
Бірінші бөлім Қазақстандағы және Оңтүстік Кореядағы қарттарға арналған әл-ауқат жүйесінің тарихи алғышарттары мен даму тенденциясымен, сондай-ақ қазіргі құқықтық жүйемен таныстыруға арналған.
Екінші бөлімде екі елдегі қарттарға арналған әл-ауқат жүйелерін салыстырып, олардың артықшылық және әлсіз жақтарын талдауға назар аударылады.
Қорытынды бөлігі жүргізілген зерттеу бойынша нәтижелер, және Оңтүстік Кореяның қарттарға арналған әл-ауқат жүйесінің даму тәжірибесі біздің еліміз үшін қандай ағартушылыққа ие болғанын анықтау.
1 ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы қарттардың әл-ауқаты жүйесінің тарихи даму тенденциясы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1.1 Қазақстан мен Оңтүстік Корея қарттарының әл-ауқат жүйесінің тарихи даму кезеңдері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстандағы және Оңтүстік Кореядағы қарт адамдарға арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйелерінің тарихи жағдайлары мен даму тенденциялары әртүрлі. Қазақстан қарттарының әл-ауқат жүйесінің даму үдерісін келесі кезеңдерге бөлуге болады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұрынғы Кеңес Одағы (1920-1991 жж.): Кеңес өкіметі тұсында Қазақстандағы қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі негізінен үкімет тарапынан қамтамасыз етілген әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі арқылы жүзеге асырылды.оның ішінде зейнетақы, медициналық сақтандыру, тұрғын үй және әлеуметтік қамсыздандыру. Қарт адамдар мемлекеттік жәрдемақы алу құқығын пайдаланады, бірақ әл-ауқат деңгейі төмен және қарттардың негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыра алмайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зейнетақы жүйесі. Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде Қазақстандағы қарт адамдар мемлекеттік зейнетақы жүйесін пайдалана алатын. Бұл әлеуметтік қамсыздандырудың кең тараған жүйесі, зейнетақының негізгі көзі 1940 жылы енгізілген мемлекеттік зейнетақы жүйесі болып табылады. Жұмысшылар, кеңсе қызметкерлері және басқа да әлеуметтік қамсыздандыруға қатысушылар зейнетақы алу құқығына ие болу үшін зейнетақы сақтандыру жарналарын төлеуге міндетті. Сақтанушының жұмыс істеген жылдары мен жалақы деңгейіне қарай зейнетақы мөлшері әртүрлі. 1956 жылы Кеңес үкіметі қарттардың өмірін қорғау үшін әлеуметтік сақтандыруға қатыспаған қарттарға базалық зейнетақы тағайындады. Сонымен қатар, қарттар да зейнетақыны алдын ала ала отырып, ерте зейнеткерлікке шығудың жеңілдетілген саясатын пайдалана алады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Медициналық сақтандыру. Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде Қазақстандағы қарттар тегін медициналық қызмет ала алатын. Мемлекет қарттарды түрлі медициналық мекемелермен, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етіп, қарттарды жоспарлы медициналық тексеруден өткізіп, аурудың алдын алу жұмыстарын жүргізеді. Сонымен қатар, мемлекет қарттардың денсаулығын қалпына келтіруге көмектесу үшін оларға оңалту қызметтерін де көрсетеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тұрғын үйді сақтандыру. Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде Қазақстандағы қарттар мемлекет тарапынан берілетін баспана кепілдігін пайдалана алатын. Мемлекет қарттарға төмен жалдамалы тұрғын үйлер мен пәтерлер береді, сондай-ақ қарт адамдарға лифт пен кедергісіз өткелдер сияқты қарт адамдарға қолайлы қызмет көрсету нысандарын береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Әлеуметтік іс-шаралар және мәдени ойын-сауық. Үкімет сонымен қатар қарттарды қоғамдық жұмыстарға және мәдени ойын-сауыққа қатысуға шақырады. Мемлекет қарттардың қоғамда араласуы, білім алуы және өмірден ләззат алуы үшін кітапханалар, мұражайлар, мәдени орталықтар, үлкендер клубтары мен театрлар және т.б. сияқты қарттар үшін әртүрлі мәдени және демалыс орындарын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, мемлекет егде жастағы адамдарға туристік іс-шараларды ұйымдастырып, олардың отандық және шетелдік көрікті жерлерге, сондай-ақ басқа да мәдени орындарға баруына мүмкіндік береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Әлеуметтік сақтандыру. Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде Қазақстандағы қарт адамдар әлеуметтік сақтандыру жүйесінің қорғалуын пайдалана алатын. Әлеуметтік сақтандыру - бұл жұмыссыздықтан сақтандыру, өндірістік жарақаттан сақтандыру және медициналық сақтандыруды қоса алғанда, мемлекет беретін кепілдік. Бұл жоспарлар қарт адамдарға қосымша мүмкіндіктер береді
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тәуелсіздіктен кейінгі алғашқы кезең (1991-2000): Қазақстан 1991 жылы бұрынғы Кеңес Одағынан тәуелсіздігін жариялаған соңғы республика болды. 1991 жылы Қазақстан егемендік алғаннан кейін ел үкіметі қарттардың әл-ауқатына кепілдік беру жұмысын бастады. Бастапқы қарттардың әл-ауқаты жүйесі негізінен қоғамдық комитеттер мен жергілікті өзін-өзі басқару органдары көрсететін қызметтер мен көмекке сүйенді. Экономикалық байланыстардың үзілуі 1990 жылдан 1995 жылға дейін нақты жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) 50%-дан астам төмендеуіне әкелді, сонымен қатар өтпелі кезең қатар жүрді. орташа табыстың төмендеуі, жұмыссыздықтың артуы, әлеуметтік қызметтердің нашарлауы және өмір сүру деңгейінің төмендеуі әйелдер, балалар және қарттар басты мүшесі болатын отбасылар сияқты осал топтарға қатты әсер етті. 1995 жылы Қазақстан үкіметі қарттарды қорғау туралы бірінші заң қабылдады, онда қарттардың әл-ауқатын қорғаудың негізгі принциптері мен саясаты қамтылды. Заңда егде жастағы адамдардың денсаулық сақтау, медициналық қамтамасыз ету, тұрғын үй, әлеуметтік қамсыздандыру және т.б негізгі құқықтары бекітілген. Сонымен қатар, заңда қарт адамдарға қажетті қолдау мен қызмет көрсетуді қамтамасыз ету үшін мемлекет қабылдауы тиіс шаралар қарастырылған.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Заңның негізгі элементтері- Негізгі құқықтар:Қарт адамдардың негізгі құқықтарына денсаулық сақтау, медициналық қамтамасыз ету, тұрғын үй, әлеуметтік қамсыздандыру және т.б. Заңда егде жастағы адамдарға бірінші кезектегі қамқорлық пен қамқорлық көрсетіліп, оларды кемсітуге болмайды деп көрсетілген.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Үкіметтің міндеттері: Үкіметтер егде жастағы адамдарға қажетті қолдау мен қызметтерді көрсету үшін шаралар қабылдауы керек. Үкімет қарттарды қорғау жөніндегі саясат пен жоспарларды жасап, оларды ұлттық даму жоспарына енгізуі керек. Үкімет баспана және жұмысқа орналасу сияқты басқа да көмек түрлерін көрсетуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қоғамдық көрші комитеттері мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының міндеттері: Қоғамдық көрші комитеттері мен жергілікті өзін-өзі басқару органдары қарт адамдарға медициналық көмекті, күндізгі күтімді және үйде күтім көрсетуді қоса алғанда, қажетті қолдау мен қызметтерді қамтамасыз етуі керек. Олар сондай-ақ егде жастағы адамдарға әлеуметтік өмірге қатысуға көмектесіп, егде жастағы адамдар мен басқа адамдар топтары арасындағы қарым-қатынас пен ынтымақтастықты жеңілдетуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зейнетақы: Қарттар мемлекет пен кәсіпорындар беретін зейнетақы ала алады, ал зейнетақыны бөлу қарттардың жұмыс істеген жылдары мен төлем жағдайына байланысты болуы керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарттардың құқықтары мен мүдделерін қорғау: қарттардың құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін қарттар қауымдастықтарын құра алады. Үкімет пен қоғам қарттардың өзін-өзі бағалауы мен қадір-қасиетін құрметтеп, қарттарды қоғамдық өмірге белсене араласуға, олардың даналығы мен тәжірибесіне толыққанды ойын беруге шақыруы керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жалпы, 1995 жылы қабылданған Қарттар қауіпсіздігі туралы Заң Қазақстандағы қарт адамдарға арналған арнайы әзірленген бірінші заң болып табылады, ол Қазақстандағы қарт адамдар үшін белгілі бір қауіпсіздік пен жеңілдіктерді қамтамасыз етеді, сондай-ақ Қазақстандағы егде жастағы адамдардың қауіпсіздігін институционалдық дамытуға ықпал етеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан 1996 жылы ЖІӨ нақты өсімі 1,4% болатын құлдыраудан бірте-бірте қалпына келгендіктен, макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету және әлеуметтік қызметтерді жақсарту, оның ішінде мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру, жеке секторды дамыту және банк секторын реформалау, еңбек нарығын айқындау бойынша реформалар жүзеге асырылды. осыдан бастап қарттарды қамсыздандыру саясаты, әлеуметтік сақтандыру және зейнетақы жүйесін реформалау басталды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстанның зейнетақы жүйесі бұрынғы Кеңес Одағынан мұраға қалды, онда мемлекет әлеуметтік қамсыздандыру мен зейнетақыны жалпы кірістер есебінен қаржыландырды. Қатысу деңгейі жоғары болды, өйткені жұмысшылардың көпшілігі мемлекеттік өндірістерде немесе колхоздарда болды. Зейнетақы қорына төленетін міндетті жарналар қызметкерлерден жарналарсыз жалақы қорының 25,5%-ын құрады. Зейнетақы қоры төрт негізгі құрамдас бөлікті қаржыландырды: кәрілік, мүгедектік, асыраушысынан айырылу және әлеуметтік зейнетақы. Қор бенефициарларының 80%-ын қарт зейнеткерлер құрады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде субсидиялауды тоқтату және нарықтық экономикаға көшу кезінде елдің зейнетақы жүйесі қаржылық жағынан шектеліп, оның міндеттемелерін орындау қиынға соқты. Экономиканың баяулауына байланысты, көп кәсіпорындар зейнетақыға жарналарын төлемеген. Күрделі институционалдық әлсіздіктер мен нашар басқару жарналарды жинауда кемшіліктерге әкелді. Зейнетақы төлемдері бойынша берешек 1996 жылдың басында $398 млн болды және 1996 жылдың маусым айының аяғында 474 млн долларға (ЖІӨ-нің шамамен 2,5%) жетті.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1996 жылдың аяғында Қазақстанның зейнетақы жүйесі құлдырауға жақын қалды. Зейнетақыны көбейту әлеуметтік толқудың басты себебіне айналды. Шұғыл жауап ретінде, 1997 жылы маусымда үкімет 1998 жылы күшіне енген Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы Заңды қабылдады. Реформалар зейнетақы жүйесін бірден өзгертіп, қымбат тұратын төлем жүйесінен (PAYG) толығымен белгіленген жарна шоттары арқылы қаржыландырылатын жүйеге көшті. Бұл жүйеде қызметкер немесе жұмыс беруші әр қызметкердің жеке шотындағы қорға белгілі бір соманы мерзімді түрде аударып отырады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Орта мерзімді даму (2000-2010 ж.): Осы кезеңде Қазақстан үкіметі қарттардың әл-ауқатын жақсартуға инвестиция мен реформаны одан әрі арттырды. 2000 жылы Қазақстан үкіметі қарттардың негізгі құқықтары мен мемлекеттің міндеттерін қарастыратын Қартты қорғау туралы заңын жариялады. Бұл заңға сәйкес, үкімет зейнетақы, баспана, денсаулық сақтау және әлеуметтік төлемдер сияқты қызметтерді көрсетуге уәде береді. Заңның негізгі элементтері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Қарт адамдардың негізгі құқықтарыҚарттарды қорғау туралы заңға сәйкес қарттар мынадай негізгі құқықтарды пайдаланады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(1) Қадір мен еркіндік. Қарт адамдарды құрметтеп, қорғау керек, оларды кемсітуге, қорлауға болмайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(2) Денсаулық сақтау. Қарт адамдар тегін немесе жеңілдікпен медициналық қызметтер мен дәрі-дәрмектерді алуға құқылы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(3) Әлеуметтік қамсыздандыру. Қарт адамдар әлеуметтік төлемдерді, зейнетақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді алуға құқылы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(4) Тұрғын үй. Қарт адамдар тұрғын үй жағдайын жақсарту бағдарламаларына және тұрғын үйді қорғаудың басқа қызметтеріне құқылы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(5) Мәдени және рухани өмір. Қарт адамдар мәдени-сауықтыру шараларына қатысуға, әлеуметтік және рухани қолдауды пайдалануға құқылы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Үкіметтің міндеттері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарттарды қорғау туралы заңда мемлекетке мынадай негізгі міндеттер жүктелетіні көрсетілген:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(1) Қарт адамдарды қорғау саясатын қалыптастыру және жүзеге асыру. Үкімет қарттардың қажетті қолдау мен қызметтерді алуын қамтамасыз ету үшін қарттардың қажеттіліктері мен нақты жағдайларына сәйкес тиісті саясат пен шараларды қалыптастыруы керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(2) Денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыруды қамтамасыз ету. Мемлекет қарттарға тегін немесе жеңілдікпен медициналық қызметтер мен дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етіп, оларға әлеуметтік қамсыздандыру қорлары, зейнетақылар сияқты қызметтерді көрсетуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(3) Тұрғын үй және басқа да негізгі қызметтерді қамтамасыз ету. Үкімет қарттардың тұрғын үй жағдайын жақсарту бағдарламаларын және басқа да тұрғын үй қауіпсіздігі қызметтерін қамтамасыз етіп, оларды тамақ, су, электр және газ сияқты маңызды қызметтермен қамтамасыз етуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(4) Мәдени және рухани өмірге жәрдемдесу. Мемлекет қарттардың мәдени-сауықтыру жұмыстарын жүргізіп, оларға әлеуметтік және рухани қолдау көрсетуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3. Әлеуметтік топтардың міндеттері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарттарды қорғау туралы заңда әлеуметтік топтардың қарт адамдарға қызмет көрсету мен қолдау көрсетуге белсене қатысуы керектігі көрсетілген. Әлеуметтік топтар қарт адамдарға күндізгі күтім, ерікті жұмыс және қайырымдылық көмек сияқты қызметтерді көрсетуі және қарт адамдарға қолдау көрсету және қызмет көрсету үшін үкіметпен жұмыс істеуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жалпы алғанда, Қарттарды қорғау туралы заң Қазақстандағы қарттарды негізгі қорғау мен қолдауды қамтамасыз етеді және қарттардың құқықтары мен мүдделерін қорғау және қарттардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін құқықтық қорғауды қамтамасыз етеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2003 жылы үкімет Әлеуметтік қамсыздандыруды реформалау бағдарламасын іске қосты, ол зейнетақымен қамсыздандыру, медициналық сақтандыру және жұмыссыздықтан сақтандыру саласындағы реформалық шараларды қамтиды. Сонымен қатар, үкімет қарттарға әлеуметтік қолдау көрсетуді күшейтіп, баспана, азық-түлік және қолма-қол ақша сияқты көмек шараларын енгізді.Қарт адамдарға қолдау көрсету бағдарламасы - егде жастағы адамдарға жақсырақ бейімделуге және өмір сүру сапасын жақсартуға көмектесу үшін қызметтер мен қолдау көрсететін бағдарлама. Арнайы мазмұн келесідей:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарт адамдарға қолдау көрсету бағдарламасы профилактикалық көмекті, медициналық диагностиканы, емдеуді және оңалтуды қоса алғанда, денсаулық сақтау қызметтерін ұсынады. Жоспар қарт адамдарға тегін немесе жеңілдікпен медициналық қызметтер мен дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етеді және денсаулықты тексеру және вакцинациялау сияқты іс-шараларды жүйелі түрде ұйымдастырады. Қарттарды қолдау бағдарламасы қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру қызметтерін, соның ішінде әлеуметтік төлемдерді, зейнетақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді ұсынады. Жоспар қарт адамдарға негізгі өмір сүру қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін әлеуметтік қамсыздандыру қорлары мен зейнетақы сияқты қажетті қызметтермен қамтамасыз етеді. Қарт адамдарды қолдау бағдарламасы тұрғын үйді абаттандыру бағдарламасын және тұрғын үйді қорғаудың басқа қызметтерін қоса алғанда, тұрғын үйді қорғау қызметтерін ұсынады. Бағдарлама қарт адамдарға тұрғын үй жағдайын жақсартуға көмектесу үшін тұрғын үй жағдайын жақсарту бағдарламаларын және басқа да тұрғын үй қауіпсіздік қызметтерін ұсынады. Қарттарды қолдау бағдарламасы қарт адамдарға мәдени-сауықтыру қызметтерін, соның ішінде мәдени іс-шараларды, сауықтыру шараларын, әлеуметтік және рухани қолдауды және т.б. ұсынады. Бағдарлама қарттардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін мәдени-сауықтыру шараларын ұйымдастырады. Қарт адамдарға қолдау көрсету бағдарламасы мейірбике, қамқоршылық, денсаулықты бақылау және әлеуметтік шараларды қоса алғанда, қарт адамдарға күндізгі күтім қызметтерін ұсынады. Бағдарлама қарт адамдарға кәрілікке жақсы бейімделуге көмектесу үшін күндізгі күтім қызметтерін ұсынады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жалпы, Қарттарды қолдау бағдарламасы - қарт адамдарға қажетті медициналық, әлеуметтік, тұрғын үй, мәдени-сауықтыру және күндізгі күтім қызметтерімен қамтамасыз ету үшін олардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін кешенді қызметтер мен қолдау көрсететін бағдарлама.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Соңғы жылдарының дамуы (2010 жылдан қазіргі уақытқа дейін): Халықтың қартаюы және экономикалық даму жағдайында Қазақстан үкіметі қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесін реформалауды одан әрі алға жылжытты. 2013 жылы үкімет Ұлттық зейнетақы реформасы жоспарын іске қосты, онда зейнетақы төлемінің стандартын кезең-кезеңімен арттыру және қорларды басқару мен қадағалауды күшейту жоспарлануда. Сонымен қатар, үкімет қарттардың өмір сүру қауіпсіздігі мен жеңілдіктерін жақсарту үшін медициналық сақтандыру және жұмыспен қамту қызметтері сияқты салаларда реформалық шараларды енгізді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Төменде соңғы жылдардағы Қазақстандағы қарттарды әл-ауқат жүйесінің дамуының толығырақ тарихы берілген: 2010ж.Қазақстан үкіметі денсаулық сақтау, білім беру, қоғамдық көлік және қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру сияқты қызметтерді көрсететін ұлттық әлеуметтік қамсыздандыру картасы бағдарламасын жүзеге асыруға кірісті. 2011ж.Қазақстан үкіметі қарт адамдарға, оның ішінде туыстары мен қарттарға қамқорлық жасайтын еріктілерге үйде медициналық көмек көрсету және әлеуметтік қолдау қызметтерін, сондай-ақ қарт адамдарға үйде күтім көрсету қызметтерін көрсететін Қарттар үшін арнайы жоспарды іске асыруға кірісті. қарт. 2013ж.Қазақстан үкіметі зейнетақы жүйесін реформалауға бастамашы болды, зейнетақы төлеу деңгейін көтерді, зейнетақы алушыларды көбейтті, әлеуметтік қамсыздандыруды кеңейтті. 2014 ж.Қазақстан үкіметі қарттарды жақсырақ медициналық қорғауды қамтамасыз ету үшін ұлттық медициналық сақтандыру жүйесін енгізді. Сонымен қатар, үкімет тегін медициналық қызметтердің көлемі мен баптарын арттырды. 2015ж.Қазақстан үкіметі қарттардың өмір сүруін қамтамасыз ететін, медициналық көмек көрсететін, мәдени-ойын-сауық қызметтерін көрсететін, қарт адамдарға қызмет көрсету орталықтарын салуға кірісті. 2016ж.Қазақстан үкіметі Қазақстандағы қарттарға арналған саясат құжатын шығарды, онда қарттардың әл-ауқат, медициналық көмек, мәдениет және ойын-сауық және т.б. құқықтарын пайдалануы көзделген. 2017ж.Қазақстан Үкіметі қарт адамдарға әлеуметтік қызмет көрсету мен қолдауды жақсарту мақсатында Ұлттық отбасы бағдарламасын жүзеге асырды. 2018 ж.Қазақстан үкіметі қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру мен қамсыздандыру жүйесін реформалауды күшейтетін Қазақстандағы қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру және әл-ауқат жүйесін реформалау жоспарын шығарды. 2019ж. Қазақстан үкіметі қарттардың әл-ауқаты мен қауіпсіздік жүйесін одан әрі нығайта отырып, Қазақстандағы қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру туралы және Қазақстандағы қарттардың әл-ауқаты туралы заңын жариялады. Сонымен қатар, үкімет қарттарға әлеуметтік қолдауды күшейтіп, оларға мәдени-спорттық іс-шаралар, туризм сияқты қызметтерді көбірек көрсетуде.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Егде жастағы азаматтардың өзін-өзі жүзеге асыру мүмкіндіктерін жасауға бағытталған 2018-2020 жылдарға арналған егде жастағы азаматтардың өмір сүру сапасын жақсартудың республикалық кешенді жоспарын іске асыру аяқталып, Қазақстан Республикасында егде жастағы адамдардың Белсенді ұзақ өмір жағдайын жақсарту жөніндегі 2025 жылға дейінгі ұлттық іс-қимыл жоспарының (бұдан әрі - Ұлттық жоспар) мақсаттары Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі әлеуметтік даму тұжырымдамасын іске асыру болып табылады, онда мемлекеттік әлеуметтік саясаттың басым бағыттарының бірі қарт азаматтар үшін лайықты өмірді қамтамасыз ету ретінде айқындалған. Сонымен бірге негізгі бағыттар кірістерді қорғау, қолжетімді медициналық көмек, белсенді ұзақ өмір сүру және кедергісіз өмір сүру мәселелері болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан үкіметі қарттардың өмір сүру жағдайлары мен әлеуметтік жәрдемақыларын жақсартуды және қарттардың әлеуметтік жағдайын жақсартуды жалғастыруда.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйесінің де даму тарихы басқаша. Оңтүстік Корея дамыған ел, бірақ оның қарт адамдарға арналған әл-ауқат жүйесін құрудың салыстырмалы түрде қысқа тарихы бар.1960 жылдардан бастап Ол шамамен 50 жылдан астам бастау, жан-жақты даму, реформалау және жетілдіруді бастан өткерді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Оңтүстік Кореядағы қарттардың әл-ауқат жүйесінің бастапқы кезеңі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1960 жылдарға дейін Оңтүстік Кореяның саяси жағдайы тұрбулентті болды, оның қоғамы хаотикалық болды, экономикасы артта қалған және әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін құруды бастамады. 1961 жылы Пак Чон Хи билікке келген кезде Корея экономикалық деңгейі көтеріліп, экономиканың ауқымы бірте-бірте кеңейе бастады. Пак Чон Хи үкіметі халықтың жүрегін жаулау үшін әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін құру мен дамытуға көңіл бөле бастады, әлеуметтік қамсыздандыруға қатысты кейбір заңдар мен ережелерді тұжырымдады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1961 жылы Оңтүстік Корея қиын жағдайда өмір сүріп жатқан адамдардың өмір қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін Өмірді қорғау туралы заң жасады.Осы Заңда көзделген қорғау объектілеріне негізінен табысы аз топтар, еңбекке жарамсыз 65 жастан асқан қарттар, 18 жасқа дейінгі балалар, жүкті әйелдер, ауруға шалдыққан және қалыпты еңбекке қабілетсіз халықтың осал топтары жатады.Бұл заңның жариялануы Оңтүстік Кореяда әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің құрылуын белгіледі және Оңтүстік Кореяда қарт адамдарға арналған әл-ауқат жүйесінің дамуының негізін қалады.1962 жылы Оңтүстік Корея Үшінші Республика Конституциясын жариялады, онда азаматтардың өмір сүру құқығы мен әлеуметтік мемлекеттің міндеті алға қойылып, қарттардың әл-ауқаты туралы қамқорлық күн тәртібіне қойылды. 1970 жылдары әлеуметтік экономиканың қарқынды дамуымен Оңтүстік Корея кедейлікті жоюға бағытталған әлеуметтік қамсыздандыру саясатын жүзеге асыруға кірісті , Әлеуметтік қамсыздандыру туралы бизнес туралы заң (1970) және Ұлттық зейнетақы туралы заң (1973) дәйекті түрде тұжырымдалады. Алайда, 1973 жылғы мұнай дағдарысы Корея экономикасына әсер еткендіктен, Оңтүстік Корея экономикалық дамуды бірінші орынға қоюға мәжбүр болды, сондықтан бұл заңдар мен ережелерде қарастырылған саясаттар мен шаралар дұрыс орындалмады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сонымен қатар, осы кезеңде Оңтүстік Корея үкіметтің жетекшілігімен отбастық жоспарлауды кеңінен енгізді және халықты реттеуді белсенді түрде жүзеге асырды, нәтижесінде туу көрсеткіші айтарлықтай төмендеді және халық санының өсуі баяулады, халық құрылымында сәйкес өзгерістер болды. Қарт адамдар санының бірте-бірте көбеюімен Кореяда қарттардың әл-ауқаты туралы заңның күшіне енуіне деген сұраныста бірте-бірте өсті. Осы уақытта корей қоғамы экономикалық дамуға бағытталған саясат ұлттық бірлік пен әлеуметтік тұрақтылыққа әсер етуі мүмкін деп алаңдай бастады. Осындай жағдайларда Оңтүстік Корея 1977 жылы Медициналық қорғау туралы заң тұжырымдап, үкіметтің осал топтарға, соның ішінде қарт адамдарға медициналық қорғауды қамтамасыз етуге міндетті екенін белгіледі. 1978 жылы Корея гериатриялық қоғамы құрылып, қарттардың өмірі мен қоғамға қатысуына көңіл бөліне бастады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1960-1970 жылдары экономикаға басымдық беру саясаты аясында Оңтүстік Кореяда қарттардың әлеуметтік қамсыздандыруына көп назар аудара алмады. Дегенмен, осы кезеңде режимді тұрақтандыру және халықтың жүрегін жаулап алу үшін Оңтүстік Корея үкіметі әлеуметтік қамсыздандыруға қатысты бірнеше заңдар мен ережелерді әзірледі, қарттар сияқты әлсіз топтарға кедейліктен құтылу саясатын жүзеге асырды және оларға кепілдік берді. Бұл кезең Оңтүстік Кореяның қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесінің бастапқы кезеңі болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Оңтүстік Кореяның қарттардың әл-ауқаты жүйесінің даму кезеңі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Оңтүстік Кореяның 20 жыл бойы экономикалық дамуға басымдық беру саясатынан кейін Табыс пен бөлудегі теңсіздіктер пайда болды, поляризация айқын байқалады. экономика дамып келе жатқандықтан, халықтың әлеуметтік әл-ауқаты үшін қозғалысы күн санап артып келеді. Сондықтан Чон Ду Хванның (1980-1988 жж.) әкімшілігі кезінде Оңтүстік Корея әлеуметтік саланың дамуына белсенді түрде жәрдемдесу үшін әл-ауқат мемлекетін құруды ұсынды. Сонымен қатар, осы кезеңде Оңтүстік Кореяның экономикасы тұрақты дамып, халықаралық нарықта бірте-бірте бәсекеге қабілетті елге айналды, бұл әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің дамуына қолайлы жағдай туғызды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1980 жылы Оңтүстік Кореяда әлеуметтік қамсыздандыруды дамытуды Бесінші Республика Конституциясында мемлекеттік істердің маңызды тақырыптарының біріне айналды. Конституцияның ұлттық құқықтары мен міндеттерінің арасында бақытқа ұмтылу құқығы, тиісті жалақыны талап ету құқығы, әлеуметтік қамсыздандыру құқығы және қоршаған ортаға құқық сияқты тармақтар қосылып, қоғамдағы экономикалық баптарда халықтың осал топтарын қорғау туралы ережелер нақтыланған. Осының негізінде 1981 жылы Оңтүстік Кореяда Қарттардың әл-ауқаты туралы заңға қабылданды, онда мемлекеттік және жергілікті өзін-өзі басқару органдары қарт адамдарға денсаулық сақтау мен әл-ауқат қызметтерін насихаттауға жауапты болады. Атап айтқанда: егде жастағы адамдарды жүйелі түрде денсаулықты тексеру және сауықтыру, егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат нысандарын әртараптандыру, тегін немесе төмен ақылы қарттарға күтім жасау мекемелер салу, қарттарға арналған мейірбикелік мекемелер, әл-ауқат орталықтарын салу және т.б. Бұл заңның қабылдануы Оңтүстік Кореяда қарт адамдарға арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің құрылғанын белгілейді. Содан бері Оңтүстік Корея әлеуметтік экономиканың дамуына және халық құрылымының өзгеруіне сәйкес Қарттардың әл-ауқаты туралы заңы бірнеше рет қайта қаралды. Қарттардың әл-ауқаты туралы заңға сәйкес қарттардың табысына жанама кепілдіктер беру үшін қарттарды құрметтеу және оларға жеңілдіктер жасау жүйесі жүзеге асырылады. Заңда мемлекет пен жергілікті өзін-өзі басқару органдары 65 жастан асқан қарт азаматтарға мемлекеттік объектілерді пайдалану кезінде тегін немесе жеңілдікпен алуға мүмкіндік беруге міндетті екендігі көрсетілген.1982 жылы Оңтүстік Кореяда қарттарды құрметтеу және перзенттік имандылықты ұлттық қасиет ретінде қарастыратын Қарттар хартиясын тұжырымдады.Онда балалар қарттардың кейінгі жасында бақытты өмір сүруін қамтамасыз ету, олардың қажеттіліктерін қанағаттандыру көзделген. қарттарды тамақпен, киіммен, баспанамен және көлікпен қамтамасыз ету, қарттардың физикалық және психикалық саулығын қамтамасыз ету талаптанған.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1980 жылдардың аяғынан бастап корей қоғамында демократияландыру наразылықтары, жұмысшы қозғалысы, экономикалық жаһандану және халықтың қартаюы сияқты әлеуметтік мәселелер туындады. Осындай жағдайда Ро Дэ У үкіметі (1988-1992) әлеуметтік-экономикалық даму мен халықтың сұранысына сай, Инклюзивті әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін құрды. Әсіресе, қарттардың әл-ауқаты бойынша тиісті шаралар мен қызмет мазмұны байытылып, Кореядағы қарттардың әл-ауқаты толық жетілдірілді. 1989 жылы Оңтүстік Корея алғаш рет Қарттардың әл-ауқаты туралы заңын қайта қарады және премьер-министрдің төрағалығымен Қарттар әл-ауқатына қарсы шаралар комитетін құрды. Денсаулық сақтау және әл-ауқат министрлігінде қарттардың әл-ауқатына қатысты саясатты зерделеу үшін Қарттардың әл-ауқаты бөлімі құрылды, сонымен қатар алғаш рет қарт адамдарға үйде күтім жасау қызметін көрсетуді ұсынды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1993 жылы Оңтүстік Корея үкіметі Қарттардың әл-ауқаты туралы заңға екінші рет қайта қарауды жасады, ол одан әрі үйде қарттарға арналған әл-ауқат қызметтерін қарастырды. Яғни, үйде қарттарға күтім көрсету қызметін дамыту тұрғысында үйде күтім жасайтын қызметкерлерді жіберу механизмін кеңейту,күндізгі күтім және қысқа мерзімді үйде тұру механизмін кеңейту және т.б. үйде қарттарға күтім көрсету қызметін дамытуды құқықтық қорғауды қамтамасыз етті. 1997 жылы Қарттар әл-ауқаты туралы заңның үшінші қайта қаралуында Оңтүстік Корея қазанды Қартты құрметтеу айы және 2 қазанды Қарттар күні деп белгіледі. 1998 жылы Оңтүстік Корея қарттарды субсидиялау жүйесін қайта қарады, Қарттарды құрметтеу зейнетақы жүйесі тұжырымдалып, алушылар мен төлеу аясы кеңейтілді, аз қамтылған қарттарға 20 мыңнан 50 мың вонға дейін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Мұрат А.
ҚАЗАҚСТАН ЖӘНЕ ОҢТУСТІК КОРЕЯДАҒЫ ҚАРТТАРДЫҢ ӘЛ-АУҚАТ ЖҮЙЕСІ БОЙЫНША САЛЫСТЫРМАЛЫ ЗЕРТТЕУ
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
6B02207 - Шығыстану
Алматы, 2023 ж.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Шығыстану факультеті
Қиыр Шығыс кафедрасы
ДИПЛOМДЫҚ ЖҰМЫС
тақырыбы: Қазақстан және Оңтүстік Кореядағы қарттардың әл -ауқат жүйесі бойынша салыстырмалы зерттеу
6B02207 - Шығыстану
Орындаған: Мұрат А.
Ғылыми жетекші: аға оқытушы____________________________ _____________
Сермухаметова Б.Б
Қорғауға жіберілді:
Хаттама № ____, _________________20___ж.
Кафедра меңгерушісінің м.а.
Нормобақылаушы_____________________ __________________Серикбаева З.А
Алматы, 2023 ж.
РЕФЕРАТ
Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Қазақстан және Оңтустік Кореядағы қарттардың әл -ауқат жүйесі бойынша салыстырмалы зерттеу
Дипломдық жұмыстың көлемі: 60 бет, 45 дереккөз.
Мaқсaты - Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы қарттарға арналған әл -ауқат жүйесінің сипаттамаларын салыстырмалы талдау.
Объектісі - Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы қарттарға арналған әл -ауқат жүйесі.
Диплом жұмысының пәні - Қазақстан және Оңтүстік Кореядағы егде жастағы тұрғындарды әлеуметтік қамсыздандырумен қатысты саясаттар мен бағдарламалар.
Диплом жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Әр тарау екі тараушадан құралады.
Зерттеу жұмысының бірінші бөлімінде Қазақстандағы және Оңтүстік Кореядағы қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесінің тарихи алғышарттары мен даму тенденциясымен, сондай-ақ қазіргі құқықтық жүйемен таныстырады.. Екінші бөлімде осы екі елдегі қарт адамдарға арналған әл-ауқат жүйелерін салыстырып, олардың күшті және әлсіз жақтарын талдауға назар аударылады және іске асыру бойынша ұсыныстар беріледі. Қорытынды бөлімі болашақта осы екі елдегі қарт адамдарға арналған әл-ауқат жүйесінің айырмашылықтарды салыстыру және талдау арқылы осы елдегі қарттардың әл-ауқаты жүйесіне сілтеме ретінде пайдалануға болатын мазмұнды қабылдау үшін кейбір ұсыныстар ұсынылады.
Жұмыста Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдарға арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйелерін және егде жастағы адамдарға көмек көрсетудің жобалану, енгізу және басқару тәсілдерін салыстыруға бағытталған.
Нәтижелері:
- екі елдегі қарттардың әл-ауқаты жүйенсі және мәселелері қарастырылды;
- екі елдегі қарттардың әл-ауқаты жүйелерінің жобалау және енгізілуіне талдау жасалды;
- екі елдегі қарттардың әл-ауқаты жүйелерінің тиімділігі мен әсерін салыстыру.
РЕФЕРАТ
Тема дипломной работы: Сравнительное исследование системы социального обеспечения пожилых людей в Казахстане и Южной Корее.
Объем дипломной работы: 60 страниц, 45 источник.
Цель - Сравнительный анализ характеристик системы социального обеспечения пожилых людей в Казахстане и Южной Корее.
Объект - Система социального обеспечения пожилых людей в Казахстане и Южной Корее..
Предмет дипломной работы - Политика и программы, связанные с социальным обеспечением пожилого населения в Казахстане и Южной Корее.
Структура дипломной работы: работа состоит из введения, двух глав, заключения и списка использованной литературы. Каждая глава состоит из двух подглав.
В первой части исследования представлены исторические предпосылки и тенденции развития системы социальной защиты пожилых людей в Казахстане и Южной Корее, а также действующая правовая система, во второй части сравниваются системы социальной защиты пожилых людей в этих двух странах. , основное внимание уделяется анализу их сильных и слабых сторон и предоставляются рекомендации по внедрению. В последнем разделе представлен некоторый контент, который можно использовать в качестве справочного материала для системы социального обеспечения пожилых людей в этой стране путем сравнения и анализа различий системы социального обеспечения пожилых людей в этих двух странах в будущем.
Работа направлена на сравнение систем социального обеспечения пожилых людей в Казахстане и Южной Корее и способов проектирования, реализации и управления помощью пожилым людям.
Результаты:
- рассмотрена система социального обеспечения и проблемы пожилых людей в обеих странах;
- проанализировано проектирование и внедрение систем социального обеспечения пожилых людей в двух странах;
- сравнение эффективности и воздействия систем социального обеспечения пожилых людей в двух странах.
ABSTRACT
The volume of the thesis: 60 page, 45 sources.
Title of thesis:A comparative study of the welfare system of the elderly in Kazakhstan and South Korea
The purpose is to conduct a comparative analysis of the characteristics of the welfare system for the elderly in Kazakhstan and South Korea.
The object is tthe welfare system for the elderly in Kazakhstan and South Korea.
The subject of the thesis is Policies and programs related to social security of the elderly population in Kazakhstan and South Korea.
The structure of the thesis: the work consists of an introduction, two chapters, a conclusion and a list of references. Each chapter consists of two sub-chapters.
The first part of the research paper introduces the historical background and development trends of the social protection system for the elderly in Kazakhstan and South Korea, as well as the current legal system. compares the welfare systems for the elderly in these two countries, focuses on analyzing their strengths and weaknesses and recommendations for implementation are provided. The concluding section provides some suggestions for adopting content that can be used as a reference for the elderly welfare system in this country by comparing and analyzing the differences of the welfare system for the elderly in these two countries in the future.
The work aims to compare the systems of social security for the elderly in Kazakhstan and South Korea and the ways of designing, implementing and managing assistance to the elderly.
Results:
- the welfare system and problems of the elderly in both countries were considered;
- the design and implementation of welfare systems for the elderly in two countries was analyzed;
- comparison of effectiveness and impact of welfare systems for the elderly in two countries.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1 ҚАЗАҚСТАН МЕН ОҢТҮСТІК КОРЕЯДАҒЫ ҚАРТТАРДЫҢ ӘЛ -АУҚАТ ЖҮЙЕСІНІҢ ТАРИХИ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯСЫ ... ... ... ... ..
.1. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан мен Оңтүстік Корея қарттарының әл-ауқат жүйесінің тарихи даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.2. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан мен Оңтүстік Корея қарттарын қамтамасыз ету бағдарламалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2 ҚАЗАҚСТАН МЕН ОҢТҮСТІК КОРЕЯДАҒЫ ҚАРТТАРДЫҢ ӘЛ АУҚАТ ЖҮЙЕСІН САЛЫСТЫРУ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.1. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақ елі мен корей елі қарттарының әл-ауқат жүйесінің даму ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.2. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан мен Оңтүстік Корея қарттарының әл-ауқат жүйесінің ұқсастықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың сипаттамасы. Дүние жүзіндегі халықтың қартаюына байланысты егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйесінің саясаты мен жүзеге асырылуы барған сайын маңызды зерттеу нысанына айналды.
Қазақстан мен Оңтүстік Корея бүгінде әлемдегі екі дамушы және дамыған мемлекет болып табылады және олардың қарттарды әлеуметтік қорғау жүйелеріне де үлкен көңіл бөлінді. Оңтүстік Кореяда қарт адамдарға арналған әл-ауқат жүйесі әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің маңызды бөлігі болып табылады (яғни қарттардың әл-ауқаты, мүгедектердің әл-ауқаты, балалардың әл-ауқаты, әйелдердің әл-ауқаты және т.б.). Халықтың қартаюымен Оңтүстік Кореяда күтімге мұқтаж ұзақ өмір сүретін қарттар мен қарттардың саны артып келеді, сонымен қатар қарт адамдарға күтім жасау да ұзақ мерзімді болуға бейім. Қартаю экономикалық өсуге әсер етеді, ұлттық қаржылық қысымды және ұрпақ аралық ауыртпалықты арттырады, медициналық көмекке деген қажеттіліктер мен шығындарды арттырады, сондай-ақ қарт жолдастар мен қарттардың қылмыстары сияқты бірқатар жаңа әлеуметтік проблемаларды тудырады. Оңтүстік Кореядағы қазіргі қарттардың жұмыс орнының тұрақсыздығына және зейнеткерлікке шыққан кездегі ұлттық зейнетақы жүйесінің дұрыс болмауына байланысты көптеген адамдардың табыс деңгейі салыстырмалы түрде төмен. Сонымен қатар, корей халқының қартаюының негізгі себептері - туу көрсеткішінің үздіксіз төмендеуі, неке және бала туу тұжырымдамасының өзгеруі, орташа өмір сүру ұзақтығының ұзаруы.
Қарттардың өмір сүру деңгейін жақсарту және қарт адамдарға отбасылық қамқорлық ауыртпалығын азайту үшін Оңтүстік Корея қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесін үздіксіз жетілдіріп, халықтың тез қартаюы аясында қарттардың әл-ауқатының жүйесі мен қарттарға қызмет көрсету жүйесін біртіндеп құрды, егде жастағы тұрғындарды көбейту және қолдау жүктемесін арттыру Қарт адамдардың өміріндегі қиындықтарды азайту үшін заңдар мен жүйелердің құрылысы негізінен аяқталды.
Халықтың қартаюына жауап ретінде Оңтүстік Корея халық, жұмыспен қамту, өнеркәсіп және әлеуметтік әл-ауқатқа қатысты әртүрлі саясаттарды түзетіп отыр. Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйесі іске қосылудың, дамудың және жетілдірудің әртүрлі кезеңдерінен өтті, әлеуметтік көмектің бастапқы кезеңінен қарттардың әртүрлі әл-ауқат қажеттіліктерін қанағаттандыратын әлеуметтік сақтандыру кезеңіне дейін біртіндеп дамып отырды. Оңтүстік Кореяның әрекет ету тәжірибесінің жетістіктері де, сәтсіздіктері де бар, оларды Қазақстанның халықтың қартаюына реакциясы үшін анықтамалық және шабыт ретінде пайдалануға болады.Бұл мақалада осы екі елдегі егде жастағы адамдарға арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйелерін олардың дизайнын, іске асырылуын түсіну үшін салыстырмалы зерттеу жүргізіледі. және басқару әдістері, сондай-ақ олардың артықшылықтары мен жеткіліксіздігі.
Зерттеудің өзектілігі. Көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстан мен Оңтүстік Кореяда егде жастағы адамдардың әл-ауқатының қажеттіліктерін шешудің маңыздылығын арттыру болып табылады. Халықтың қартаюына және өмір сүру ұзақтығының артуына байланысты егде жастағы адамдар мемлекеттік саясат пен бағдарламалардың жоғары көңіл бөлуін және қолдауын қажет ететін негізгі халық тобына айналды. Сондықтан әртүрлі елдердегі қарттардың әл-ауқаты жүйесі бойынша салыстырмалы зерттеулер жүргізіп, бір-бірінен озық тәжірибелерді үйрену маңызды. Атап айтқанда, Қазақстандағы және Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдардың әл-ауқатын қамтамасыз ету жүйелеріне арналған бұл зерттеу өзекті болып табылады, өйткені екі елдің әлеуметтік-экономикалық және демографиялық жағдайлары әртүрлі, сондықтан олардың егде жастағы тұрғындардың қажеттіліктерін шешуге деген көзқарастары әртүрлі болуы мүмкін. Осы айырмашылықтарды салыстыру және талдау арқылы бұл зерттеу екі елдің саясаткерлері мен мүдделі тараптары үшін пайдалы түсініктер мен ұсыныстар бере алады. Ол сондай-ақ өздерінің қарттардың әлеуметтік жүйелерін дамытуға немесе жақсартуға ұмтылатын басқа елдерге сілтеме бола алады. Бұған қоса, бұл зерттеу көпшілікке, әсіресе қарт адамдарға және олардың отбасыларына қатысты. Олар қолжетімді ресурстар мен қызметтерді түсінуі керек. Бұл зерттеу Қазақстандағы және Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдарды әлеуметтік қорғау жүйелері туралы хабардарлықты арттыруға және Қазақстандағы егде жастағы халықтың өмір сүру сапасы мен әл-ауқатын жақсартуға ықпал етеді.
Ғылыми жұмыстың зерттеу нысаны - Қазақстан және Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйесі.
Ғылыми жұмыстың зерттеу пәні - Қазақстан және Оңтүстік Кореядағы егде жастағы тұрғындарды әлеуметтік қамсыздандырумен қатысты саясаттар мен бағдарламалар.
Зерттеудің мақсаты Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы қарт адамдарға арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйелерін салыстыра отырып, қай жүйенің қарттардың әл-ауқаты үшін тиімді екенін анықтау және тәжірибеден сабақ алу. Өз еліміздегі қарттардың әл-ауқат жүйесін жақсартуға анықтама беру. Осы мақсаттарға жетуде мына міндеттер орындалады:
- екі елдегі қарт адамдардың әл-ауқатының қажеттіліктері мен мәселелерін түсіну.
- екі елдегі егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйелерінің жобалау және енгізілуіне талдау жасау.
- екі елдегі егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйелерінің тиімділігі мен әсерін салыстыру.
Зерттеу жұмысының әдісіне салыстырмалы-талдау, кейс-стади жасау (жағдайды талдау), контент-талдау әдісі және жинақтау кіреді.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Зерттеу жұмысымызда отандық және шетелдік библиографтардың,тарихшылардың,әлеу меттанушылардың, ғалымдар мен зерттеушілердің материалдарын қолдандық. Олардың жұмыстары негізінен қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесін түсіндіруге арналған.
Пайдаланылған әдебиеттерде егде жастағы адамдардың әл-ауқат жүйесінің даму тарихын көрсетеді, даму процесінде кездесетін негізгі мәселелерді қамтиды, сондай-ақ егде жастағы адамдардың әл-ауқат жүйесін жетілдірудің және елдегі халықтың қартаюдың негізгі мәселелерін көтереді，оларды шешуге жол ашады - халықтың қартаюы мен егде жастағы әл-ауқат жүйелерінің нақты талдауларының мысалдары көрсетіліп, олардың өзара байланысын сипаттайтын құбылыстар түсіндіріледі.
Зерттеудің теориялық мәні. Қазақстан мен Оңтүстік Кореяның егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйелері арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды түсінуге ғана емес, сонымен бірге ол егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйелерінің салыстырмалы теориясын тереңірек түсінуге, оның ерекшеліктері мен әдістерін зерттеуге көмектеседі және осылайша егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйесінің салыстырмалы зерттеулерін дамытуға ықпал етеді. Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесіне анықтама беріп қана қоймай, сонымен қатар басқа елдердегі егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйелерін салыстыру үшін де анықтама бере алады. Бұл зерттеу саясаттануды, әлеуметтануды, мемлекеттік басқаруды, экономиканы және басқа пәндерді қамтиды, сондықтан әртүрлі салалар арасындағы алмасу мен ынтымақтастықты дамытуға көмектеседі.
Зерттеудің практикалық құндылығы. Қазақстандағы қарттарға арналған әл-ауқат жүйесін реформалауға шешім қабылдауға қолдау көрсете алады, қарт адамдарға арналған әл-ауқат саясатын жақсырақ тұжырымдау үшін басқа елдің тәжірибесінен үйренуге болады. Қарттардың әл-ауқат жүйесін құру және жетілдіру қарттардың өмір сүру сапасын арттыруға, қарттардың қоғам мен экономикаға қосқан үлесін жақсартуға және экономикалық дамуға ықпал ете алады. Халықаралық алмасулар мен ынтымақтастықты ілгерілетумен қатар, қарттардың әл-ауқаты жүйесін реформалауға жәрдемдеседі.
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Тақырыптың өзектілігі мен маңызын ашатын 2 бөлімнен, әр бөлім 2 тараушадан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.
Бірінші бөлім Қазақстандағы және Оңтүстік Кореядағы қарттарға арналған әл-ауқат жүйесінің тарихи алғышарттары мен даму тенденциясымен, сондай-ақ қазіргі құқықтық жүйемен таныстыруға арналған.
Екінші бөлімде екі елдегі қарттарға арналған әл-ауқат жүйелерін салыстырып, олардың артықшылық және әлсіз жақтарын талдауға назар аударылады.
Қорытынды бөлігі жүргізілген зерттеу бойынша нәтижелер, және Оңтүстік Кореяның қарттарға арналған әл-ауқат жүйесінің даму тәжірибесі біздің еліміз үшін қандай ағартушылыққа ие болғанын анықтау.
1 ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан мен Оңтүстік Кореядағы қарттардың әл-ауқаты жүйесінің тарихи даму тенденциясы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1.1 Қазақстан мен Оңтүстік Корея қарттарының әл-ауқат жүйесінің тарихи даму кезеңдері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстандағы және Оңтүстік Кореядағы қарт адамдарға арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйелерінің тарихи жағдайлары мен даму тенденциялары әртүрлі. Қазақстан қарттарының әл-ауқат жүйесінің даму үдерісін келесі кезеңдерге бөлуге болады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұрынғы Кеңес Одағы (1920-1991 жж.): Кеңес өкіметі тұсында Қазақстандағы қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі негізінен үкімет тарапынан қамтамасыз етілген әлеуметтік қамсыздандыру жүйесі арқылы жүзеге асырылды.оның ішінде зейнетақы, медициналық сақтандыру, тұрғын үй және әлеуметтік қамсыздандыру. Қарт адамдар мемлекеттік жәрдемақы алу құқығын пайдаланады, бірақ әл-ауқат деңгейі төмен және қарттардың негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыра алмайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зейнетақы жүйесі. Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде Қазақстандағы қарт адамдар мемлекеттік зейнетақы жүйесін пайдалана алатын. Бұл әлеуметтік қамсыздандырудың кең тараған жүйесі, зейнетақының негізгі көзі 1940 жылы енгізілген мемлекеттік зейнетақы жүйесі болып табылады. Жұмысшылар, кеңсе қызметкерлері және басқа да әлеуметтік қамсыздандыруға қатысушылар зейнетақы алу құқығына ие болу үшін зейнетақы сақтандыру жарналарын төлеуге міндетті. Сақтанушының жұмыс істеген жылдары мен жалақы деңгейіне қарай зейнетақы мөлшері әртүрлі. 1956 жылы Кеңес үкіметі қарттардың өмірін қорғау үшін әлеуметтік сақтандыруға қатыспаған қарттарға базалық зейнетақы тағайындады. Сонымен қатар, қарттар да зейнетақыны алдын ала ала отырып, ерте зейнеткерлікке шығудың жеңілдетілген саясатын пайдалана алады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Медициналық сақтандыру. Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде Қазақстандағы қарттар тегін медициналық қызмет ала алатын. Мемлекет қарттарды түрлі медициналық мекемелермен, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етіп, қарттарды жоспарлы медициналық тексеруден өткізіп, аурудың алдын алу жұмыстарын жүргізеді. Сонымен қатар, мемлекет қарттардың денсаулығын қалпына келтіруге көмектесу үшін оларға оңалту қызметтерін де көрсетеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тұрғын үйді сақтандыру. Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде Қазақстандағы қарттар мемлекет тарапынан берілетін баспана кепілдігін пайдалана алатын. Мемлекет қарттарға төмен жалдамалы тұрғын үйлер мен пәтерлер береді, сондай-ақ қарт адамдарға лифт пен кедергісіз өткелдер сияқты қарт адамдарға қолайлы қызмет көрсету нысандарын береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Әлеуметтік іс-шаралар және мәдени ойын-сауық. Үкімет сонымен қатар қарттарды қоғамдық жұмыстарға және мәдени ойын-сауыққа қатысуға шақырады. Мемлекет қарттардың қоғамда араласуы, білім алуы және өмірден ләззат алуы үшін кітапханалар, мұражайлар, мәдени орталықтар, үлкендер клубтары мен театрлар және т.б. сияқты қарттар үшін әртүрлі мәдени және демалыс орындарын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, мемлекет егде жастағы адамдарға туристік іс-шараларды ұйымдастырып, олардың отандық және шетелдік көрікті жерлерге, сондай-ақ басқа да мәдени орындарға баруына мүмкіндік береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Әлеуметтік сақтандыру. Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде Қазақстандағы қарт адамдар әлеуметтік сақтандыру жүйесінің қорғалуын пайдалана алатын. Әлеуметтік сақтандыру - бұл жұмыссыздықтан сақтандыру, өндірістік жарақаттан сақтандыру және медициналық сақтандыруды қоса алғанда, мемлекет беретін кепілдік. Бұл жоспарлар қарт адамдарға қосымша мүмкіндіктер береді
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тәуелсіздіктен кейінгі алғашқы кезең (1991-2000): Қазақстан 1991 жылы бұрынғы Кеңес Одағынан тәуелсіздігін жариялаған соңғы республика болды. 1991 жылы Қазақстан егемендік алғаннан кейін ел үкіметі қарттардың әл-ауқатына кепілдік беру жұмысын бастады. Бастапқы қарттардың әл-ауқаты жүйесі негізінен қоғамдық комитеттер мен жергілікті өзін-өзі басқару органдары көрсететін қызметтер мен көмекке сүйенді. Экономикалық байланыстардың үзілуі 1990 жылдан 1995 жылға дейін нақты жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) 50%-дан астам төмендеуіне әкелді, сонымен қатар өтпелі кезең қатар жүрді. орташа табыстың төмендеуі, жұмыссыздықтың артуы, әлеуметтік қызметтердің нашарлауы және өмір сүру деңгейінің төмендеуі әйелдер, балалар және қарттар басты мүшесі болатын отбасылар сияқты осал топтарға қатты әсер етті. 1995 жылы Қазақстан үкіметі қарттарды қорғау туралы бірінші заң қабылдады, онда қарттардың әл-ауқатын қорғаудың негізгі принциптері мен саясаты қамтылды. Заңда егде жастағы адамдардың денсаулық сақтау, медициналық қамтамасыз ету, тұрғын үй, әлеуметтік қамсыздандыру және т.б негізгі құқықтары бекітілген. Сонымен қатар, заңда қарт адамдарға қажетті қолдау мен қызмет көрсетуді қамтамасыз ету үшін мемлекет қабылдауы тиіс шаралар қарастырылған.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Заңның негізгі элементтері- Негізгі құқықтар:Қарт адамдардың негізгі құқықтарына денсаулық сақтау, медициналық қамтамасыз ету, тұрғын үй, әлеуметтік қамсыздандыру және т.б. Заңда егде жастағы адамдарға бірінші кезектегі қамқорлық пен қамқорлық көрсетіліп, оларды кемсітуге болмайды деп көрсетілген.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Үкіметтің міндеттері: Үкіметтер егде жастағы адамдарға қажетті қолдау мен қызметтерді көрсету үшін шаралар қабылдауы керек. Үкімет қарттарды қорғау жөніндегі саясат пен жоспарларды жасап, оларды ұлттық даму жоспарына енгізуі керек. Үкімет баспана және жұмысқа орналасу сияқты басқа да көмек түрлерін көрсетуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қоғамдық көрші комитеттері мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының міндеттері: Қоғамдық көрші комитеттері мен жергілікті өзін-өзі басқару органдары қарт адамдарға медициналық көмекті, күндізгі күтімді және үйде күтім көрсетуді қоса алғанда, қажетті қолдау мен қызметтерді қамтамасыз етуі керек. Олар сондай-ақ егде жастағы адамдарға әлеуметтік өмірге қатысуға көмектесіп, егде жастағы адамдар мен басқа адамдар топтары арасындағы қарым-қатынас пен ынтымақтастықты жеңілдетуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зейнетақы: Қарттар мемлекет пен кәсіпорындар беретін зейнетақы ала алады, ал зейнетақыны бөлу қарттардың жұмыс істеген жылдары мен төлем жағдайына байланысты болуы керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарттардың құқықтары мен мүдделерін қорғау: қарттардың құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін қарттар қауымдастықтарын құра алады. Үкімет пен қоғам қарттардың өзін-өзі бағалауы мен қадір-қасиетін құрметтеп, қарттарды қоғамдық өмірге белсене араласуға, олардың даналығы мен тәжірибесіне толыққанды ойын беруге шақыруы керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жалпы, 1995 жылы қабылданған Қарттар қауіпсіздігі туралы Заң Қазақстандағы қарт адамдарға арналған арнайы әзірленген бірінші заң болып табылады, ол Қазақстандағы қарт адамдар үшін белгілі бір қауіпсіздік пен жеңілдіктерді қамтамасыз етеді, сондай-ақ Қазақстандағы егде жастағы адамдардың қауіпсіздігін институционалдық дамытуға ықпал етеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан 1996 жылы ЖІӨ нақты өсімі 1,4% болатын құлдыраудан бірте-бірте қалпына келгендіктен, макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету және әлеуметтік қызметтерді жақсарту, оның ішінде мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру, жеке секторды дамыту және банк секторын реформалау, еңбек нарығын айқындау бойынша реформалар жүзеге асырылды. осыдан бастап қарттарды қамсыздандыру саясаты, әлеуметтік сақтандыру және зейнетақы жүйесін реформалау басталды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстанның зейнетақы жүйесі бұрынғы Кеңес Одағынан мұраға қалды, онда мемлекет әлеуметтік қамсыздандыру мен зейнетақыны жалпы кірістер есебінен қаржыландырды. Қатысу деңгейі жоғары болды, өйткені жұмысшылардың көпшілігі мемлекеттік өндірістерде немесе колхоздарда болды. Зейнетақы қорына төленетін міндетті жарналар қызметкерлерден жарналарсыз жалақы қорының 25,5%-ын құрады. Зейнетақы қоры төрт негізгі құрамдас бөлікті қаржыландырды: кәрілік, мүгедектік, асыраушысынан айырылу және әлеуметтік зейнетақы. Қор бенефициарларының 80%-ын қарт зейнеткерлер құрады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде субсидиялауды тоқтату және нарықтық экономикаға көшу кезінде елдің зейнетақы жүйесі қаржылық жағынан шектеліп, оның міндеттемелерін орындау қиынға соқты. Экономиканың баяулауына байланысты, көп кәсіпорындар зейнетақыға жарналарын төлемеген. Күрделі институционалдық әлсіздіктер мен нашар басқару жарналарды жинауда кемшіліктерге әкелді. Зейнетақы төлемдері бойынша берешек 1996 жылдың басында $398 млн болды және 1996 жылдың маусым айының аяғында 474 млн долларға (ЖІӨ-нің шамамен 2,5%) жетті.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1996 жылдың аяғында Қазақстанның зейнетақы жүйесі құлдырауға жақын қалды. Зейнетақыны көбейту әлеуметтік толқудың басты себебіне айналды. Шұғыл жауап ретінде, 1997 жылы маусымда үкімет 1998 жылы күшіне енген Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы Заңды қабылдады. Реформалар зейнетақы жүйесін бірден өзгертіп, қымбат тұратын төлем жүйесінен (PAYG) толығымен белгіленген жарна шоттары арқылы қаржыландырылатын жүйеге көшті. Бұл жүйеде қызметкер немесе жұмыс беруші әр қызметкердің жеке шотындағы қорға белгілі бір соманы мерзімді түрде аударып отырады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Орта мерзімді даму (2000-2010 ж.): Осы кезеңде Қазақстан үкіметі қарттардың әл-ауқатын жақсартуға инвестиция мен реформаны одан әрі арттырды. 2000 жылы Қазақстан үкіметі қарттардың негізгі құқықтары мен мемлекеттің міндеттерін қарастыратын Қартты қорғау туралы заңын жариялады. Бұл заңға сәйкес, үкімет зейнетақы, баспана, денсаулық сақтау және әлеуметтік төлемдер сияқты қызметтерді көрсетуге уәде береді. Заңның негізгі элементтері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Қарт адамдардың негізгі құқықтарыҚарттарды қорғау туралы заңға сәйкес қарттар мынадай негізгі құқықтарды пайдаланады:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(1) Қадір мен еркіндік. Қарт адамдарды құрметтеп, қорғау керек, оларды кемсітуге, қорлауға болмайды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(2) Денсаулық сақтау. Қарт адамдар тегін немесе жеңілдікпен медициналық қызметтер мен дәрі-дәрмектерді алуға құқылы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(3) Әлеуметтік қамсыздандыру. Қарт адамдар әлеуметтік төлемдерді, зейнетақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді алуға құқылы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(4) Тұрғын үй. Қарт адамдар тұрғын үй жағдайын жақсарту бағдарламаларына және тұрғын үйді қорғаудың басқа қызметтеріне құқылы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(5) Мәдени және рухани өмір. Қарт адамдар мәдени-сауықтыру шараларына қатысуға, әлеуметтік және рухани қолдауды пайдалануға құқылы.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Үкіметтің міндеттері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарттарды қорғау туралы заңда мемлекетке мынадай негізгі міндеттер жүктелетіні көрсетілген:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(1) Қарт адамдарды қорғау саясатын қалыптастыру және жүзеге асыру. Үкімет қарттардың қажетті қолдау мен қызметтерді алуын қамтамасыз ету үшін қарттардың қажеттіліктері мен нақты жағдайларына сәйкес тиісті саясат пен шараларды қалыптастыруы керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(2) Денсаулық сақтау және әлеуметтік қамсыздандыруды қамтамасыз ету. Мемлекет қарттарға тегін немесе жеңілдікпен медициналық қызметтер мен дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етіп, оларға әлеуметтік қамсыздандыру қорлары, зейнетақылар сияқты қызметтерді көрсетуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(3) Тұрғын үй және басқа да негізгі қызметтерді қамтамасыз ету. Үкімет қарттардың тұрғын үй жағдайын жақсарту бағдарламаларын және басқа да тұрғын үй қауіпсіздігі қызметтерін қамтамасыз етіп, оларды тамақ, су, электр және газ сияқты маңызды қызметтермен қамтамасыз етуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
(4) Мәдени және рухани өмірге жәрдемдесу. Мемлекет қарттардың мәдени-сауықтыру жұмыстарын жүргізіп, оларға әлеуметтік және рухани қолдау көрсетуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3. Әлеуметтік топтардың міндеттері
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарттарды қорғау туралы заңда әлеуметтік топтардың қарт адамдарға қызмет көрсету мен қолдау көрсетуге белсене қатысуы керектігі көрсетілген. Әлеуметтік топтар қарт адамдарға күндізгі күтім, ерікті жұмыс және қайырымдылық көмек сияқты қызметтерді көрсетуі және қарт адамдарға қолдау көрсету және қызмет көрсету үшін үкіметпен жұмыс істеуі керек.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жалпы алғанда, Қарттарды қорғау туралы заң Қазақстандағы қарттарды негізгі қорғау мен қолдауды қамтамасыз етеді және қарттардың құқықтары мен мүдделерін қорғау және қарттардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін құқықтық қорғауды қамтамасыз етеді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2003 жылы үкімет Әлеуметтік қамсыздандыруды реформалау бағдарламасын іске қосты, ол зейнетақымен қамсыздандыру, медициналық сақтандыру және жұмыссыздықтан сақтандыру саласындағы реформалық шараларды қамтиды. Сонымен қатар, үкімет қарттарға әлеуметтік қолдау көрсетуді күшейтіп, баспана, азық-түлік және қолма-қол ақша сияқты көмек шараларын енгізді.Қарт адамдарға қолдау көрсету бағдарламасы - егде жастағы адамдарға жақсырақ бейімделуге және өмір сүру сапасын жақсартуға көмектесу үшін қызметтер мен қолдау көрсететін бағдарлама. Арнайы мазмұн келесідей:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қарт адамдарға қолдау көрсету бағдарламасы профилактикалық көмекті, медициналық диагностиканы, емдеуді және оңалтуды қоса алғанда, денсаулық сақтау қызметтерін ұсынады. Жоспар қарт адамдарға тегін немесе жеңілдікпен медициналық қызметтер мен дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етеді және денсаулықты тексеру және вакцинациялау сияқты іс-шараларды жүйелі түрде ұйымдастырады. Қарттарды қолдау бағдарламасы қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру қызметтерін, соның ішінде әлеуметтік төлемдерді, зейнетақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді ұсынады. Жоспар қарт адамдарға негізгі өмір сүру қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін әлеуметтік қамсыздандыру қорлары мен зейнетақы сияқты қажетті қызметтермен қамтамасыз етеді. Қарт адамдарды қолдау бағдарламасы тұрғын үйді абаттандыру бағдарламасын және тұрғын үйді қорғаудың басқа қызметтерін қоса алғанда, тұрғын үйді қорғау қызметтерін ұсынады. Бағдарлама қарт адамдарға тұрғын үй жағдайын жақсартуға көмектесу үшін тұрғын үй жағдайын жақсарту бағдарламаларын және басқа да тұрғын үй қауіпсіздік қызметтерін ұсынады. Қарттарды қолдау бағдарламасы қарт адамдарға мәдени-сауықтыру қызметтерін, соның ішінде мәдени іс-шараларды, сауықтыру шараларын, әлеуметтік және рухани қолдауды және т.б. ұсынады. Бағдарлама қарттардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін мәдени-сауықтыру шараларын ұйымдастырады. Қарт адамдарға қолдау көрсету бағдарламасы мейірбике, қамқоршылық, денсаулықты бақылау және әлеуметтік шараларды қоса алғанда, қарт адамдарға күндізгі күтім қызметтерін ұсынады. Бағдарлама қарт адамдарға кәрілікке жақсы бейімделуге көмектесу үшін күндізгі күтім қызметтерін ұсынады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жалпы, Қарттарды қолдау бағдарламасы - қарт адамдарға қажетті медициналық, әлеуметтік, тұрғын үй, мәдени-сауықтыру және күндізгі күтім қызметтерімен қамтамасыз ету үшін олардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін кешенді қызметтер мен қолдау көрсететін бағдарлама.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Соңғы жылдарының дамуы (2010 жылдан қазіргі уақытқа дейін): Халықтың қартаюы және экономикалық даму жағдайында Қазақстан үкіметі қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесін реформалауды одан әрі алға жылжытты. 2013 жылы үкімет Ұлттық зейнетақы реформасы жоспарын іске қосты, онда зейнетақы төлемінің стандартын кезең-кезеңімен арттыру және қорларды басқару мен қадағалауды күшейту жоспарлануда. Сонымен қатар, үкімет қарттардың өмір сүру қауіпсіздігі мен жеңілдіктерін жақсарту үшін медициналық сақтандыру және жұмыспен қамту қызметтері сияқты салаларда реформалық шараларды енгізді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Төменде соңғы жылдардағы Қазақстандағы қарттарды әл-ауқат жүйесінің дамуының толығырақ тарихы берілген: 2010ж.Қазақстан үкіметі денсаулық сақтау, білім беру, қоғамдық көлік және қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру сияқты қызметтерді көрсететін ұлттық әлеуметтік қамсыздандыру картасы бағдарламасын жүзеге асыруға кірісті. 2011ж.Қазақстан үкіметі қарт адамдарға, оның ішінде туыстары мен қарттарға қамқорлық жасайтын еріктілерге үйде медициналық көмек көрсету және әлеуметтік қолдау қызметтерін, сондай-ақ қарт адамдарға үйде күтім көрсету қызметтерін көрсететін Қарттар үшін арнайы жоспарды іске асыруға кірісті. қарт. 2013ж.Қазақстан үкіметі зейнетақы жүйесін реформалауға бастамашы болды, зейнетақы төлеу деңгейін көтерді, зейнетақы алушыларды көбейтті, әлеуметтік қамсыздандыруды кеңейтті. 2014 ж.Қазақстан үкіметі қарттарды жақсырақ медициналық қорғауды қамтамасыз ету үшін ұлттық медициналық сақтандыру жүйесін енгізді. Сонымен қатар, үкімет тегін медициналық қызметтердің көлемі мен баптарын арттырды. 2015ж.Қазақстан үкіметі қарттардың өмір сүруін қамтамасыз ететін, медициналық көмек көрсететін, мәдени-ойын-сауық қызметтерін көрсететін, қарт адамдарға қызмет көрсету орталықтарын салуға кірісті. 2016ж.Қазақстан үкіметі Қазақстандағы қарттарға арналған саясат құжатын шығарды, онда қарттардың әл-ауқат, медициналық көмек, мәдениет және ойын-сауық және т.б. құқықтарын пайдалануы көзделген. 2017ж.Қазақстан Үкіметі қарт адамдарға әлеуметтік қызмет көрсету мен қолдауды жақсарту мақсатында Ұлттық отбасы бағдарламасын жүзеге асырды. 2018 ж.Қазақстан үкіметі қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру мен қамсыздандыру жүйесін реформалауды күшейтетін Қазақстандағы қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру және әл-ауқат жүйесін реформалау жоспарын шығарды. 2019ж. Қазақстан үкіметі қарттардың әл-ауқаты мен қауіпсіздік жүйесін одан әрі нығайта отырып, Қазақстандағы қарттарды әлеуметтік қамсыздандыру туралы және Қазақстандағы қарттардың әл-ауқаты туралы заңын жариялады. Сонымен қатар, үкімет қарттарға әлеуметтік қолдауды күшейтіп, оларға мәдени-спорттық іс-шаралар, туризм сияқты қызметтерді көбірек көрсетуде.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Егде жастағы азаматтардың өзін-өзі жүзеге асыру мүмкіндіктерін жасауға бағытталған 2018-2020 жылдарға арналған егде жастағы азаматтардың өмір сүру сапасын жақсартудың республикалық кешенді жоспарын іске асыру аяқталып, Қазақстан Республикасында егде жастағы адамдардың Белсенді ұзақ өмір жағдайын жақсарту жөніндегі 2025 жылға дейінгі ұлттық іс-қимыл жоспарының (бұдан әрі - Ұлттық жоспар) мақсаттары Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі әлеуметтік даму тұжырымдамасын іске асыру болып табылады, онда мемлекеттік әлеуметтік саясаттың басым бағыттарының бірі қарт азаматтар үшін лайықты өмірді қамтамасыз ету ретінде айқындалған. Сонымен бірге негізгі бағыттар кірістерді қорғау, қолжетімді медициналық көмек, белсенді ұзақ өмір сүру және кедергісіз өмір сүру мәселелері болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан үкіметі қарттардың өмір сүру жағдайлары мен әлеуметтік жәрдемақыларын жақсартуды және қарттардың әлеуметтік жағдайын жақсартуды жалғастыруда.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Оңтүстік Кореядағы егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат жүйесінің де даму тарихы басқаша. Оңтүстік Корея дамыған ел, бірақ оның қарт адамдарға арналған әл-ауқат жүйесін құрудың салыстырмалы түрде қысқа тарихы бар.1960 жылдардан бастап Ол шамамен 50 жылдан астам бастау, жан-жақты даму, реформалау және жетілдіруді бастан өткерді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1. Оңтүстік Кореядағы қарттардың әл-ауқат жүйесінің бастапқы кезеңі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1960 жылдарға дейін Оңтүстік Кореяның саяси жағдайы тұрбулентті болды, оның қоғамы хаотикалық болды, экономикасы артта қалған және әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін құруды бастамады. 1961 жылы Пак Чон Хи билікке келген кезде Корея экономикалық деңгейі көтеріліп, экономиканың ауқымы бірте-бірте кеңейе бастады. Пак Чон Хи үкіметі халықтың жүрегін жаулау үшін әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін құру мен дамытуға көңіл бөле бастады, әлеуметтік қамсыздандыруға қатысты кейбір заңдар мен ережелерді тұжырымдады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1961 жылы Оңтүстік Корея қиын жағдайда өмір сүріп жатқан адамдардың өмір қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін Өмірді қорғау туралы заң жасады.Осы Заңда көзделген қорғау объектілеріне негізінен табысы аз топтар, еңбекке жарамсыз 65 жастан асқан қарттар, 18 жасқа дейінгі балалар, жүкті әйелдер, ауруға шалдыққан және қалыпты еңбекке қабілетсіз халықтың осал топтары жатады.Бұл заңның жариялануы Оңтүстік Кореяда әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің құрылуын белгіледі және Оңтүстік Кореяда қарт адамдарға арналған әл-ауқат жүйесінің дамуының негізін қалады.1962 жылы Оңтүстік Корея Үшінші Республика Конституциясын жариялады, онда азаматтардың өмір сүру құқығы мен әлеуметтік мемлекеттің міндеті алға қойылып, қарттардың әл-ауқаты туралы қамқорлық күн тәртібіне қойылды. 1970 жылдары әлеуметтік экономиканың қарқынды дамуымен Оңтүстік Корея кедейлікті жоюға бағытталған әлеуметтік қамсыздандыру саясатын жүзеге асыруға кірісті , Әлеуметтік қамсыздандыру туралы бизнес туралы заң (1970) және Ұлттық зейнетақы туралы заң (1973) дәйекті түрде тұжырымдалады. Алайда, 1973 жылғы мұнай дағдарысы Корея экономикасына әсер еткендіктен, Оңтүстік Корея экономикалық дамуды бірінші орынға қоюға мәжбүр болды, сондықтан бұл заңдар мен ережелерде қарастырылған саясаттар мен шаралар дұрыс орындалмады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Сонымен қатар, осы кезеңде Оңтүстік Корея үкіметтің жетекшілігімен отбастық жоспарлауды кеңінен енгізді және халықты реттеуді белсенді түрде жүзеге асырды, нәтижесінде туу көрсеткіші айтарлықтай төмендеді және халық санының өсуі баяулады, халық құрылымында сәйкес өзгерістер болды. Қарт адамдар санының бірте-бірте көбеюімен Кореяда қарттардың әл-ауқаты туралы заңның күшіне енуіне деген сұраныста бірте-бірте өсті. Осы уақытта корей қоғамы экономикалық дамуға бағытталған саясат ұлттық бірлік пен әлеуметтік тұрақтылыққа әсер етуі мүмкін деп алаңдай бастады. Осындай жағдайларда Оңтүстік Корея 1977 жылы Медициналық қорғау туралы заң тұжырымдап, үкіметтің осал топтарға, соның ішінде қарт адамдарға медициналық қорғауды қамтамасыз етуге міндетті екенін белгіледі. 1978 жылы Корея гериатриялық қоғамы құрылып, қарттардың өмірі мен қоғамға қатысуына көңіл бөліне бастады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1960-1970 жылдары экономикаға басымдық беру саясаты аясында Оңтүстік Кореяда қарттардың әлеуметтік қамсыздандыруына көп назар аудара алмады. Дегенмен, осы кезеңде режимді тұрақтандыру және халықтың жүрегін жаулап алу үшін Оңтүстік Корея үкіметі әлеуметтік қамсыздандыруға қатысты бірнеше заңдар мен ережелерді әзірледі, қарттар сияқты әлсіз топтарға кедейліктен құтылу саясатын жүзеге асырды және оларға кепілдік берді. Бұл кезең Оңтүстік Кореяның қарттарды әлеуметтік қорғау жүйесінің бастапқы кезеңі болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2. Оңтүстік Кореяның қарттардың әл-ауқаты жүйесінің даму кезеңі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Оңтүстік Кореяның 20 жыл бойы экономикалық дамуға басымдық беру саясатынан кейін Табыс пен бөлудегі теңсіздіктер пайда болды, поляризация айқын байқалады. экономика дамып келе жатқандықтан, халықтың әлеуметтік әл-ауқаты үшін қозғалысы күн санап артып келеді. Сондықтан Чон Ду Хванның (1980-1988 жж.) әкімшілігі кезінде Оңтүстік Корея әлеуметтік саланың дамуына белсенді түрде жәрдемдесу үшін әл-ауқат мемлекетін құруды ұсынды. Сонымен қатар, осы кезеңде Оңтүстік Кореяның экономикасы тұрақты дамып, халықаралық нарықта бірте-бірте бәсекеге қабілетті елге айналды, бұл әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің дамуына қолайлы жағдай туғызды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1980 жылы Оңтүстік Кореяда әлеуметтік қамсыздандыруды дамытуды Бесінші Республика Конституциясында мемлекеттік істердің маңызды тақырыптарының біріне айналды. Конституцияның ұлттық құқықтары мен міндеттерінің арасында бақытқа ұмтылу құқығы, тиісті жалақыны талап ету құқығы, әлеуметтік қамсыздандыру құқығы және қоршаған ортаға құқық сияқты тармақтар қосылып, қоғамдағы экономикалық баптарда халықтың осал топтарын қорғау туралы ережелер нақтыланған. Осының негізінде 1981 жылы Оңтүстік Кореяда Қарттардың әл-ауқаты туралы заңға қабылданды, онда мемлекеттік және жергілікті өзін-өзі басқару органдары қарт адамдарға денсаулық сақтау мен әл-ауқат қызметтерін насихаттауға жауапты болады. Атап айтқанда: егде жастағы адамдарды жүйелі түрде денсаулықты тексеру және сауықтыру, егде жастағы адамдарға арналған әл-ауқат нысандарын әртараптандыру, тегін немесе төмен ақылы қарттарға күтім жасау мекемелер салу, қарттарға арналған мейірбикелік мекемелер, әл-ауқат орталықтарын салу және т.б. Бұл заңның қабылдануы Оңтүстік Кореяда қарт адамдарға арналған әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің құрылғанын белгілейді. Содан бері Оңтүстік Корея әлеуметтік экономиканың дамуына және халық құрылымының өзгеруіне сәйкес Қарттардың әл-ауқаты туралы заңы бірнеше рет қайта қаралды. Қарттардың әл-ауқаты туралы заңға сәйкес қарттардың табысына жанама кепілдіктер беру үшін қарттарды құрметтеу және оларға жеңілдіктер жасау жүйесі жүзеге асырылады. Заңда мемлекет пен жергілікті өзін-өзі басқару органдары 65 жастан асқан қарт азаматтарға мемлекеттік объектілерді пайдалану кезінде тегін немесе жеңілдікпен алуға мүмкіндік беруге міндетті екендігі көрсетілген.1982 жылы Оңтүстік Кореяда қарттарды құрметтеу және перзенттік имандылықты ұлттық қасиет ретінде қарастыратын Қарттар хартиясын тұжырымдады.Онда балалар қарттардың кейінгі жасында бақытты өмір сүруін қамтамасыз ету, олардың қажеттіліктерін қанағаттандыру көзделген. қарттарды тамақпен, киіммен, баспанамен және көлікпен қамтамасыз ету, қарттардың физикалық және психикалық саулығын қамтамасыз ету талаптанған.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1980 жылдардың аяғынан бастап корей қоғамында демократияландыру наразылықтары, жұмысшы қозғалысы, экономикалық жаһандану және халықтың қартаюы сияқты әлеуметтік мәселелер туындады. Осындай жағдайда Ро Дэ У үкіметі (1988-1992) әлеуметтік-экономикалық даму мен халықтың сұранысына сай, Инклюзивті әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін құрды. Әсіресе, қарттардың әл-ауқаты бойынша тиісті шаралар мен қызмет мазмұны байытылып, Кореядағы қарттардың әл-ауқаты толық жетілдірілді. 1989 жылы Оңтүстік Корея алғаш рет Қарттардың әл-ауқаты туралы заңын қайта қарады және премьер-министрдің төрағалығымен Қарттар әл-ауқатына қарсы шаралар комитетін құрды. Денсаулық сақтау және әл-ауқат министрлігінде қарттардың әл-ауқатына қатысты саясатты зерделеу үшін Қарттардың әл-ауқаты бөлімі құрылды, сонымен қатар алғаш рет қарт адамдарға үйде күтім жасау қызметін көрсетуді ұсынды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
1993 жылы Оңтүстік Корея үкіметі Қарттардың әл-ауқаты туралы заңға екінші рет қайта қарауды жасады, ол одан әрі үйде қарттарға арналған әл-ауқат қызметтерін қарастырды. Яғни, үйде қарттарға күтім көрсету қызметін дамыту тұрғысында үйде күтім жасайтын қызметкерлерді жіберу механизмін кеңейту,күндізгі күтім және қысқа мерзімді үйде тұру механизмін кеңейту және т.б. үйде қарттарға күтім көрсету қызметін дамытуды құқықтық қорғауды қамтамасыз етті. 1997 жылы Қарттар әл-ауқаты туралы заңның үшінші қайта қаралуында Оңтүстік Корея қазанды Қартты құрметтеу айы және 2 қазанды Қарттар күні деп белгіледі. 1998 жылы Оңтүстік Корея қарттарды субсидиялау жүйесін қайта қарады, Қарттарды құрметтеу зейнетақы жүйесі тұжырымдалып, алушылар мен төлеу аясы кеңейтілді, аз қамтылған қарттарға 20 мыңнан 50 мың вонға дейін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz