Жазғы тапсырмалар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Оқыту мұғалімнің де, оқушылардың да белсенді жұмысын көздейді. Мұғалім қанша тырысқанымен, егер оқушылар өздігінен жұмыстанбаса, таным үдерісі жүрмейді. Ең бастысы - балаларды өз бетінше жұмыс істеуге үйрету. Нағыз мұғалім - сабақ беретін адам емес, нағыз мұғалім - балалар одан сабақ алатын адам.
Өзіндік жұмыс - оқушының күрделі іс-әрекеттерінің бір түрі немесе оқу жұмыстарының арнайы бір формасы болып табылады.
Өзіндік жұмыстың басты міндеті - оқушының танымдық қабілетін, қызығушылығы мен шығармашылығын дамыту.
Қазіргі педагогика ғылымы мектеп дамуының басты бағыты ретінде оқу үдерісін ұйымдастыруға гуманистік көзқарасты анықтайды. Білім беру үдерісінің гуманистік моделінің жетекші қағидасы оқушының жеке басының дамуы болып табылады. Оқушының даму деңгейі оның жаңа білімді өз бетімен игеру, оқу және тәжірибеде қолдана алу қабілетімен өлшенеді және бағаланады. Қазіргі білім беру жүйесі әлі де шынайы гуманистік сипатқа ие бола алмады. Осыған байланысты мектеп оқушыларының дамуы мен өзін-өзі дамытуына толықтай ықпал ете алмайды, оларды жаңа қоғамдағы барлық функцияларды шығармашылықпен орындауға дағдыландырмайды.
Оқушылардың шығармашылық белсенділігін қалыптастыруға ықпал ететін факторлардың ішінде жетекші орындардың бірін өзіндік жұмыс алады. Әрбір оқушының тек мақсатты бағытталған жүйелі өзіндік іс-әрекеті ғана білімді терең игеруге және бекітуге, оларды ақыл-ой еңбегіне сәйкес дағдыларына айналдыруға мүмкіндік береді.
Бұл әдістемелік нұсқаулық биология мамандығының студенттеріне әсіресе, педагогикалық сараман кезінде және жалпы орта білім беретін мектептің биология пәні мұғалімдеріне қысқа мерзімді сабақ жоспарларын құрған кезде көмекші нұсқау болмақ.
Әдістемелік нұсқаулық биология және экология кафедрасының мәжілісінде талқыланып, жаратылыстану - география факультетінің академиялық кеңесінің шешімімен баспадан шығаруға ұсынылды.

Оқушылардың өзіндік жұмыс түрлерінің жіктелуі

Мектептегі Биология пәні құрылымы, мазмұны және әдістері бойынша биология ғылымымен тығыз байланысты. Ғылыми биологиялық зерттеулердің нәтижелері объектілер мен құбылыстардың сипаттамаларында, ғылыми ұғымдардың, қағидалардың, заңдылықтардың тұжырымдамаларында, схемалар мен сызбаларда, модельдерде, сондай-ақ ғылыми зерттеулерде қолданылатын әдістердің сипаттамаларында көрінеді.
Сабақтағы кез-келген өзіндік жұмыс белгілі бір мақсатты көздеуі керек және оқушы оған жету жолдарын білуі керек. Өзіндік жұмыс оқушының білім алу мүмкіндігіне сәйкес келуі керек. Қиындықтың бір деңгейінен екінші деңгейіне өту біртіндеп жүзеге асуы керек. Мұғалім әр түрлі өзіндік жұмыс түрлерінің үйлесімін және жұмыс үдерісін басқаруды қамтамасыз етеді. Өзіндік жұмыстың басты міндеті - оқушының танымдық қабілетін, қызығушылығы мен шығармашылығын дамыту.
Мектептегі биология пәнін оқыту тәжірибесінде келесі өзіндік жұмыс түрлерін ажыратуға болады:
:: кітаппен жұмыс: сурет, график, сұраққа жауап іздеу, конспектілеу, баяндау, жауап жоспары, бірнеше параграфты жалпылау, бастапқы дереккөздермен жұмыс;
:: жаттығулар: сұрақтарға жауап беру, жаттығулар;
:: есептер шығару және тәжірибелік, зертханалық жұмыстар;
:: тексеру өзіндік жұмыстаыр (терминологиялық диктанттар, тест жұмысы және т.б.);
:: баяндамалар мен рефераттар;
:: бақылаулар мен экскурсиялар кезінде жеке және топтық тапсырмалар;
:: үйдегі зертханалық тәжірибелер мен бақылау жұмыстары;
Дидактикалық мақсаты бойынша өзіндік жұмыстың тағы бір жіктемесі бар, ол бес іс-әрекетті анықтайды:
1) білімді өз бетінше меңгеру қабілетін игере отырып, жаңа білім алу;
2) білімді бекіту және нақтылау;
3) оқу және тәжірибелік мәселелерді шешуде білімді қолдануға үйретуді дамыту;
4) тәжірибелік сипаттағы білік пен дағдыларды қалыптастыру;
5) шығармашылық сипаттағы білік пен білімді күрделі жағдайда қолдана білу дағдыларын қалыптастыру.
Осы аталған топтардың әрқайсысы өзіндік жұмыстың бірнеше түрін қамтиды, себебі дидактикалық тапсырманы шешу әртүрлі тәсілдермен жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл топтар бір-бірімен тығыз байланысты. Бұл байланыс бірдей жұмыс түрлерінің көмегімен әр түрлі дидактикалық тапсырмаларды шешуге болатындығына байланысты.
Өзіндік жұмысты топтық, жеке тапсырмаларды сыныпта, сонымен қатар үйде орындау арқылы ұсынуға болады. сәйкесінше, оның осы тәсілдер тұрғысынан негізгі ерекшеліктері:
оған арнайы уақыт бөлу;
мұғалім тапсырмаларының болуы (топтық, жеке);
мұғалімнің жұмысқа тікелей қатыспауы;
мақсатқа жетуге бағытталған оқушылардың ақыл-ой және физикалық күш-жігері;
жұмыс нәтижелері [26].
Мектептегі биологиялық білім беру бағдарламасының әр тақырыбын жоспарлау кезінде өмірлік бақылаулар мен білімдердің қандай қорын қолдану қажет болатындығы туралы ойлану қажет. Алдын ала бағдарламаның талаптарымен және оқулық бойынша материалдың мазмұнымен танысып, қосымша әдебиеттерді, экскурсияға арналған объектілерді, тәжірибелердің уақытын, оқушыларға арналған бақылау тақырыптарымен оқып танысу керек. Сабаққа дайындық кезінде ақыл-ойдың ізденімпаздығын оятуға болатын барлық құралдарды алдын-ала ойластыру, оқушыларды қызығушылыққа баулу керек.
Өзіндік жұмысты жоспарлау кезінде:
:: оның сабақ құрылымындағы орнын қарастыру;
:: оқушыларының дайындық деңгейіне, сонымен қатар зерттелетін материалдың күрделілігіне байланысты оңтайлы көлемін;
:: өзіндік жұмысты орындау кезінде туындауы мүмкін қиындықтарды қарастыру;
:: тапсырма нысанын анықтау;
:: жұмыс ұзақтығын белгілеу;
:: дидактикалық мақсатқа сәйкес материалды таңдау;
:: оқушылардың жұмысын тексеру мен өзін-өзі тексерудің ұтымды тәсілдерін қарастыру қажет.
Ұйымдастыру нысаны бойынша өзіндік жұмыс түрлері:
жеке;
жұптық;
топтық.
Биология сабағында өзіндік жұмыстың негізгі түрлерін ұйымдастырудың мазмұны мен әдістерін қарастыру.
Биологиялық эксперимент жүргізу (тәжірибелер мен зертханалық жұмыстар).
Биология сабағында өзіндік жұмыстың негізгі түрлерін ұйымдастырудың мазмұны мен әдістерін қарастырайық.
Биологиялық сынақ жүргізу (тәжірибелер мен зертханалық жұмыстар).
Оқушылардың тәжірибенің мақсаттарын анықтау, оның нәтижелерін жалпылау және талдау, тәжірибелік және теориялық қорытындылар жасау, соңында, өз бетінше ойлау дағдыларын қалыптастыру үшін әр биология курсының мүмкіндіктерін ертерек пайдалану өте маңызды. Осы мақсатта алғашқы сабақтардан бастап оқушыларға тәжірибені белгілі бір дәйектілікпен жүзеге асыру үшін жоспарға сәйкес жұмыс жасауды ұсыну қажет:
1. Тәжірибенің мақсаты (нені білгіміз келеді?)
2. Тәжірибе барысы (ол үшін не істейміз?)
3. Тәжірибе нәтижелері (сіз не алдыңыз?)
4. Қорытынды (сіз не білдіңіз?)
Мұндай жоспар 6-шы сынып оқушыларын да тәжірибе жүргізудің белгілі бір логикалық жүйелілігіне дағдыландыруға көмектеседі.
Алдымен ең мықты оқушылар тәжірибенің мәнін түсіндірудің логикасын игеруі мүмкін, бірақ жүйелі жаттығулармен ол бәріне бірдей қолжетімді болады.
Алғашқы кезеңдерде, оқушыларда тәжірибе жасауға қажетті білім мен дағдылар болмаған кезде, мұғалім өзі тәжірибе жасауды жүзеге асырады. Сонымен бірге оқушылардың танымдық іс-әрекеті репродуктивті және ізденушілік сипатта болады және тәжірибенің мәнін анықтауға, сұрақтарға жауаптарды пайдалана отырып тұжырым жасауға бағытталады. Оқушылар тәжірибе жинау техникасын игерген сайын ізденістің үлесі артады, дербестік дәрежесі артады. Кейбір тәжірибелерді үйде жасау ұсынылады - жұмыс зерттеушілік сипатта болады.
Биологиялық тәжірибе зертханалық және тәжірибелік жұмыстармен тығыз байланысты. Жаңа материалды зерделеу мақсатында зертханалық жұмысты орындау кезіндегі оқушылардың танымдық іс-әрекеті тапсырманы (жұмыс дәптерінде) немесе жұмыс барысын, оқушылардың іс-әрекеттерінің кезектілігін көрсететін, қорытынды жасау, сұрақтарға жауап, кесте, схемалар және т.с.с. толтыру көзделетін нұсқаулық карточкалармен жүзеге асырады.
Жұмысты орындай отырып, оқушылар дәптерлеріне тапсырмада қойылған сұрақтарға қысқа жауаптар жазады.
Алайда мектеп оқушыларын осындай жұмыстарға біртіндеп, өзіндік жұмысты орындаудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру арқылы дайындау керек. Осы мақсатта биология курсының алғашқы тақырыптарын оқып үйрену кезінде зертханалық жұмыс жүргізу барысында мектеп оқушылары тапсырманың әр тармағын дауыстап оқып, ал мұғалім оқушылардың жұмыстың мәнін қаншалықты түсінгендігін анықтайды. Біртіндеп жұмысты орындау кезінде дербестік дәрежесі жоғарылайды.
Өзіндік жұмысты аяқтағаннан кейін оның орындалу сапасын тексеру қажет. Мұны әңгімелесу арқылы жасауға болады, оқушылар тапсырмада қойылған сұрақтарға жауаптарын оқиды, оның орындалу барысы туралы айтады [28].
Басқа жағдайларда, сабақтың танымдық міндеттерін қойғаннан кейін мұғалім карточка - нұсқаулық, үлестірме қағаздар береді. Сонымен бірге оқушылар жұмысты толықтай орындап, содан кейін оның нәтижелері бойынша әңгімелейді немесе жұмысты бөліктерге бөліп орындай алады.
Осындай өзіндік жұмыстарды ұйымдастыра отырып, сыныптағы барлық оқушылар үшін міндетті тапсырмалардың бөлімін жасап, және тапсырманы тез әрі дұрыс орындайтын оқушылар үшін бөлек жаттығу түрлерін ұсыну арқылы дифференциалды оқыту модульін жүзеге асыруға болады.
Оқу әдебиеттерімен және көрнекілікпен жұмыс.
Оқушылардың биологияны оқу мақсаттарының бірі - әр түрлі ақпарат көздерімен жұмыс істей білуді меңгеру. Ақпараттың негізгі көздерінің бірі кітап (оқулық және т.б.) болып табылады. Оқулықпен өзіндік жұмыс оқу үдерісінде үлкен орын алады. Оқушылар үшін кітаппен жұмыс істеу әдісін меңгеру сабақта және үй тапсырмасын дайындауда олардың жүктемесін азайтуға, білім деңгейін көтеруге, биологиядан тыс оқуға деген қызығушылықты арттыруға мүмкіндік береді.
Оқулықпен жұмыс жасағанда өзіндік жұмыстардың әр түрлі түрлері қолданылады:
оқулықтың бағдарлау аппаратымен өзіндік жұмыс;
мәтінді дауыстап, үнсіз, таңдап оқу;
мәтінге сұрақтар қою;
мәтін, бөлім сұрақтарына жауаптар;
құбылыстарға түсініктеме іздеу;
сөздік жұмысы;
жоспар құру (қарапайым, егжей-тегжейлі);
жоспарға сәйкес қайта әңгімелеу;
тезистер, синквейндар дайындау;
оқулықтың иллюстрацияларымен жұмыс;
зертханалық жұмыстарға арналған нұсқаулықпен және тәжірибелік жаттығулармен жұмыс;
жоспарға сәйкес жұмыс.
Оқулықпен өзіндік жұмыс түрі сабақта жүйелі түрде, барлық кезеңдерде жүргізілуі керек:
негізгі ұғымдарды, анықтамаларды табу үшін;
сынақтарды, анықтамалық деректерді сипаттау кезінде;
білімді бекіту және дағдыларды дамыту үшін;
үй тапсырмасын орындауға дайындық үшін.
Биологтар оқулықпен жұмысты табиғи объектілерді, кестелерді (қабырға) бақылаумен ұштастыра жұмыс істейді. Оқулықпен жұмыс істегенде (жаңа материалды оқығанда) тапсырма карточкаларын өзіндік жұмыстарға пайдалануға болады [29].
Жұмыс дәптерлерін пайдалану.
Биология бойынша жұмыс дәптері оқулықпен жұмыстанғанда үлкен көмек болып табылады. Онда оқулықпен жұмыс істеуге және жаңа материалды оқып үйренуге, үй тапсырмасын бекітуге және орындауға арналған тапсырмалар өте көп. Тапсырмалар әр түрлі: бұл тұжырымдамалармен жұмыс, кестелер, сызбалар толтыру, сұрақтарға жауап қажет ететін тапсырмалар. Сондай-ақ, жұмыс дәптерлерінде негізгі зертханалық жұмыстар берілген: сұрақтармен нұсқаулар, суреттер мен тұжырымдарға арналған орындар. Дәптерлердің органикалық бөлігі (оқулықтар сияқты) суреттер болып табылады, оған сәйкес оқушылар жұмыс істейді: олар өсімдіктердің негізгі мүшелерін, жануарлар мүшелері мен жүйелерін таниды, бейнеленген үдерістерді немесе объектілерді салыстырады, организм мен тіршілік ету ортасы арасындағы байланысты орнатады, оған бейімделу қасиеттерін табады, суреттер бойынша әңгіме құрастыруды үйренеді. Оқушылардың танымдық әрекеті әр сынып сайын күрделене түседі.
Білімді қорытындылау және жүйелеу сабақтарындағы өзіндік жұмыс.
Соңғы уақытта білім сапасын арттыруға көп көңіл бөлінген кезде жалпылау сабақтарының рөлі артты. Олар білімді қайталау мен жүйелеуде үлкен рөл атқарады. Жалпылау сабағында оқушылардың бойында әр түрлі дағдылардың қалыптасу дәрежесі анықталады, мысалы, сынақтар жасау, оларды қоя білу, микропрепараттар дайындау мүмкіндігі. Яғни, бұл сабақтарда өзіндік жұмыстардың әр түрлі түрлерін қолдану мүмкіндігі бар: мүшелерді сипаттаумен байланысты тапсырмалар, карточкалар арқылы анықтау (анықтаушыға). Бұл сабақтарда жазбаша тексеру жұмыстары да ұйымдастырылады, онда әр түрлі тапсырмалар қолданылады: дұрыс жауапты таңдау қажет тестілік тапсырмалар, соқыр мәтін (мәтінге жетіспейтін сөздерді енгізу), сәйкестікті табу, тірек конспект құрастыру, ұсынылған сұрақтарға жауап беру, схема, кесте толтыру, биологиялық тапсырмаларды шешу және т.б. [30].
Экскурсиялар.
Биологиядан білім беруді ұйымдастырудың маңызды нысаны - оқушылардың назарын табиғат құбылыстарына аудара отырып, теория мен тәжірибенің байланысын орнататын экскурсиялар. Экскурсияда оқушылар жаңа білімді игеріп қана қоймай, өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын алады.
Экскурсия жүргізу кезеңдерінің бірі карточкалар-тапсырмалар бойынша өзіндік жұмыс (көбінесе топтық) болып табылады, ал жаңа білім алудың негізгі әдісі - бақылау. Табиғатпен жанды байланыс мектеп оқушыларының қызығушылығын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.