Өрт сөндіру кезіндегі еңбекті қорғау ережелерінің талаптары
Тақырыбы: Сәтбаев қаласы Ы.Алтынсарин атындағы мектеп-лицейінде өрт сөндіру
1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1.1 Өрт қауіпсіздігі бойынша нормативтік құжаттардың талаптары
1.2 Төтенше жағдайларда халықты және аумақтарды қорғауды қамтамасыз етудің құқықтық және ұйымдастырушылық негіздері
1.3 Өрт қауіптілік көрсеткіштерін анықтау мен қолдану облыстары
2 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Құтқару жұмыстары кезіндегі өрт сөндіру тактикасы
2.2 Өрт сөндіруге қажетті күштер мен жабдықтар
2.3 Өртті сөндірудің жедел жоспары
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ
3.1 Сәтбаев қаласы Ы.Алтынсарин атындағы мектеп-лицейінің өрт жағдайындағы операциялық-тактикалық сипаттамасы
3.2 Оқу орнындағы өрт кезіндегі эвакуациялық шараларды ұйымдастыру
3.4 Эвакуация уақытын есептеу
3.3 Сәтбаев қаласы Ы.Алтынсарин атындағы мектеп-лицейінде өрт сөндіру жұмыстарының жүргізілуі
3.4 Оқу орнындарының өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ұсыныстар
4 ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ ЖӘНЕ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
4.1 Құтқарушылардың жұмыс орындарындағы қауіпсіздік техникасы талаптары
4.2 Өрт сөндіру кезіндегі еңбекті қорғау ережелерінің талаптары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
АНДАТПА
Өрт үлкен материалдық зиян келтіреді және кейбір жағдайларда
адамдардың қаза болуы мүмкін. Сондықтан, өрттен қорғау қоғамның әрбір
мүшесінің маңызды міндеті болып табылады және жалпы мемлекеттік
ауқымда жүргізіледі.
Өртке қарсы қорғанудың мақсаты-өрт сөндіру күштері мен техникалық
құралдарын неғұрлым ұтымды пайдалану кезінде ең тиімді, экономикалық
орынды және техникалық негізделген тәсілдер мен өрттерді алдын-алу және оларды жою құралдарын ең аз шығынмен іздестіру болып табылады.
Өрт қауіпсіздігі-бұл өрт болу мүмкіндігі бар объектінің жай-күйі, ал ол туындаған жағдайда өрттің қауіпті факторларының адамдарға , ғимараттарға және материалдық құндылықтарға кері әсерін жою бойынша қажетті шаралар қолдану болып табылады.
АННОТАЦИЯ
Пожары наносят громадный материальный ущерб и в ряде случаев
сопровождаются гибелью людей. Поэтому защита от пожаров является
важнейшей обязанностью каждого члена общества и проводится в
общегосударственном масштабе.
Противопожарная защита имеет своей целью изыскание наиболее
эффективных, экономически целесообразных и технически обоснованных
способов и средств предупреждения пожаров и их ликвидации с
минимальным ущербом при наиболее рациональном использовании сил и
технических средств тушения.
Пожарная безопасность - это состояние объекта, при котором
исключается возможность пожара , а в случае его возникновения
используются необходимые меры по устранению негативного влияния
опасных факторов пожара на людей , сооружения и материальных ценностей
ANNOTATION
Fires cause enormous material damage and in some cases result in loss of
life. Therefore, fire protection is the most important responsibility of each member
of society and is carried out on a national scale.
Fire protection aims to find the most effective, cost-effective and technically
sound ways and means of preventing fires and their elimination with minimal
damage with the most rational use of forces and technical means of extinguishing.
Fire safety is a condition of object at which possibility of the fire is excluded and in case of its emergence necessary measures for elimination of negative influence of dangerous factors of the fire on people , constructions and material values are used
Кіріспе
Оқу орындарында өрт қауіпсіздігін алдын-алу қазіргі уақытта ең маңызды шаралардың бірі болып табылады. Ең алдымен , оқу орнында өрт көп орын алатын кабинеттердің бірі , ол өте көп органикалық қауіпті заттары бар өзіндік "химиялық зертхана" болып табылады. Оқу орындарында мектеп жиһазы, синтетикалық кілемдер , перделер , кітаптар ерекше қауіп төндіруші жабдықтар болып саналады. Олар жану кезінде адам ағзасына уландыратын заттардың көп мөлшерде бөледі. Сондықтан, ғимараттарды қорғау, өрт болған жағдайда адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін онда өртке қарсы іс-шаралар кешені көзделген (өрттің алдын алудың тиімді, экономикалық орынды және техникалық негізделген тәсілдері мен құралдарын әзірлеу, олардың таралуын болдырмау, өртті жою жөніндегі шаралар және жанып жатқан ғимараттардан адамдарды эвакуациялау үшін жағдайлар жасау). Өрт қауіпсіздігі шараларын ұйымдастыруға барлық жауапкершілік мектеп директорына жүктелген.
Дипломдық жұмыстың мақсаты өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын тиімді пайдалануға арналған жолдарды іздеу болып табылады.
Дипломдық жұмыстың негізгі міндеттері:
- Білім беру салаларында және әртүрлі қызмет саласындағы ұйымдарда өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінің құқықтық, әлеуметтік және
экономикалық мәнін зерттеу;
- объектілерде өртке қарсы қорғау жүйелерінің жұмыс істеу тиімділігіне техникалық - экономикалық талдау жүргізудің әдістері мен тәсілдерін қолдану;
- оқу орнындағы өрттен болған экономикалық шығындарды есептеу әдістемесін қолдану;
- қорғау объектілерінің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі техникалық іс - шаралар нұсқаларының орындылығын негіздеу.
Дипломдық жұмыстың құрылымы берілген тапсырманың теориялық сұрақтары және келтірілген әдістемеге сәйкес өртке қарсы іс- шаралардың экономикалық тиімділігін есептеу (іс-шаралар жиынтығы) болып табылады. Теориялық сұрақтардың нұсқалары оқытушы берген тапсырмаларға сәйкес таңдалды және өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету сұрақтарына қазіргі заманғы көзқарастар көрсетілді.
Теориялық модульді екі бөлімге бөлуге болады:
1.Өртке қарсы іс-шаралардың тиімділігін бағалаудың жалпы мәселелері;
2.Берілген тапсырмаға сәйкес қорғау объектілерінде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды талдау және олардың тиімділігін арттыру мәселелері.
Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны. Сәтбаев қаласы Ы.Алтынсарин атындағы мектеп-лицейінде өрт сөндіру
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні. Сәтбаев қаласы Ы.Алтынсарин атындағы мектеп-лицейінде өрт бұқаралық іс - шараларды ұйымдастыру және өткізу бойынша әкімшіліктің міндеттері.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі, оқу барысында алынған білімді практикалық қолдану нәтижесінде келесі құзыреттіліктерді толықтай меңгеру болып табылады:
- қазіргі кезеңдегі мемлекеттің экономикалық саясатының негізгі бағыттарын білу және оны басқару органдары мен МӨҚҚ бөлімшелерінде
іске асыру ерекшеліктері;
- басқару органдары мен МӨҚҚ бөлімшелерінде қаржы - шаруашылық қызметті реттейтін заңнаманы, ведомстволық және басқа да нормативтік актілерді білу;
- экономикалық тиімділік есептеріндегі негізгі және қосымша көрсеткіштерді білу;
- өрт қауіпсіздігі саласындағы жаңа ғылыми - техникалық әзірлемелердің экономикалық тиімділігін есептеу әдістемесін білу;
- өрт - профилактикалық іс - шаралардың экономикалық тиімділігін есептеу ерекшеліктерін білу;
- өрттен болған экономикалық шығындардың мәнін, құрылымын және мәнін, сондай - ақ оларды анықтау әдістері мен тәсілдерін білу;
- басқару органдары мен МӨҚҚ бөлімшелерін қаржылық және материалдық - техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыруды білу;
- МӨҚҚ техникалық қызметі бөлімшелерінің өндірістік - шаруашылық қызметін ұйымдастыруды және басқаруды жетілдіру жолдарын білу;
- экономикалық орынды басқарушылық шешімдерді әзірлеу үшін басқару органдары мен МӨҚҚ бөлімшелерінің қаржы - шаруашылық қызметіне талдау жүргізу бағыттарын білу;
- өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етудің экономикалық әдістерін білу;
- өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы инженерлік - техникалық шешімдерді экономикалық бағалау бойынша мақсаттар мен міндеттерді тұжырымдай білу;
- өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында экономикалық тиімділікті анықтаудың қазіргі әдістерін қолдана білу;
- басқару органдары мен МӨҚҚ бөлімшелерін ұстауға арналған шығындар сметасының баптары бойынша шығындарды анықтай білу;
- бастапқы қаржы және есеп құжаттарының есебін жүргізуді жүзеге асыра білу;
1 Бөлім
1.1 Өрт қауіпсіздігі бойынша нормативтік құжаттардың талаптары
Өрт қауіпсіздігі саласындағы құқықтық қамтамасыз ету - бұл Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдарының заңдары мен өзге де нормативтік - құқықтық актілерінің жиынтығы.
Қазақстан Республикасының өрт қауіпсіздігі саласындағы заңнамасы
Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан, сондай - ақ өрт қауіпсіздігі мәселелерін реттейтін Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.
Заңға тәуелді актілерге төмендегілер жатады:
- Қазақстан Республикасындағы өрт қауіпсіздігі ережелері;
- Өрт қауіпсіздігінің салалық және арнайы ережелері;
- Құрылыстық нормалар және ережелер;
- Жұмыстарды жүргізудің қауіпсіз әдістері бойынша республикалық құжаттар;
Қазақстан Республикасының "өрт қауіпсіздігі туралы" Заңы келесі тараулардан тұрады:
- Жалпы ережелер;
- Өрт қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік билік және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттіктері;
- ҚР өртке қарсы қызмет органдары;
- Өрт қызметін қамтамасыз ету;
- Өрт қауіпсіздігі саласындағы құқықтар мен міндеттер;
- Өрт қауіпсіздігі саласындағы заңнаманы бұзғаны үшін жауапкершілік.
Еліміздегі Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар техникалық регламенті өрт қауіпсіздігі салаларындағы техникалық реттеулерді, негізгі ережелерді анықтайтын болады, оларға келесі талаптарды қарастыру кіреді.
1) Техникалық регламентте көрсетілген өрт және олардың қауіпті факторлары мен заттары, материалдары, сонымен қатар өрт жарылыс пен өрт қауіптіліктері байланысты технологиялық құралдар; орын алуы мүмкін жарылыс қауіптері мен олардың қауіпті аймақтары; өрттің қауіптіліктеріне
байланысты құрылыс материалары мен өрттерге қарсы тосқауылдар, өрт жарылысы мен өрт қауіптіліктері байланысты электр жабдықтары; сыртқа орналастырлатын қондырғылар мен ғимараттар мен имараттар, сонымен бірге үй-жайларды жіктеулер кіреді;
2) Барлық мақсаттағы шаруашылық объектілер мен олардың барлық
типтеруне қойылатын талаптар, қалалар мен елді мекендерді жобалалары
кезінде, олардың құрылыстарына, өнімдеріне қойылатын өрт қауіпсіздігінің талаптарын белгілеп отырады [1].
ҚР Техникалық регламент ережелері міндетті:
1) Жобалаулар мен құрылыстарды салу, ғимараттарда күрделі жүндеу жұмыстарын ұйымдастыру кезінде, күрделі болып табылатын құрылыс объектілелерін қайтадан салу кезінде, техникалық қайта жаңғыртуларда, арнайы немесе меншіктер түрлері мен сипаттарына қарамай объектілерді пайдаланулар кезінде;
2) Техникалық регламенттер мен өрт қауіпсіздінің талаптарын нормативтік, техникалық құжаттамалардыің ұсыну ережелерін дайындау барысында, оларды қабылдаулар мен орындаулар кездерінде міндетті болып келеді.
Құрылыстарды салу кезінде, ұйымдарда және де елді мекендердегі құрылыстар мен олардың құрылысдары, эвакуациялық жолдар мен шығу жолдарын ұстау шарттарын орындау кезінде Өрт қауіпсіздіктеріне қойылатын жалпы талаптар техникалық регламеті бойынша анықталатын болады. Жылыту жүйелерін қолданатын ғимараттар мен ұйымдарда, өндірістік орындар мен үй жайларда осы техникалық регламентің талаптары сақталатын болады.
Ғимараттар мен жұмыс орындары, ойын-сауық орталықтарындағы жұмыскерлер өртке қарсы нұсқаулықтардан кейін жұмыс жасауға жібереледі. Олардың жұмыстарының ерекшеліктері ауысқан кезде ықтимал болатын өрттердің алдын алу мақсаттарында олар қосымша оқудан өтетін болады. Өртке қарсы нұсқаулықтардан өтетін мамандықтар тізбелері мен тәртіптері мен мерзімдері, өрт техникалық минимум тақырыптары бойынша өртке қарсы нұсқаулықтар мен сабақтарды өту кездерінде тақырыптық және де оқу жоспарларын өрт қауіпсіздіктері салаларындағы арнайы уәкілетті ұйымдар бекітетін болады [1].
Өрттерді критерийлері бойынша жіктеу нұсқаулыққа сәйкес есепке алу келесідей болып жіктеледі:
- Индустриялық (өрт зауыттарда, фабрикаларда және қоймаларда).
- Тұрмыстық өрт (өрт тұрғын үйлері мен нысандарында мәдени-
тұрмыстық мақсаттағы).
-Табиғи өрттер (орман және шым тезек өрттері).
Жіктеу түріне байланысты жанбайтын заттар мен материалдарды кластарға бөліп қарастырамыз(қажет дұрыс таңдау үшін өрт сөндіргіш құралдарды таңдау және сөндіру мақсаттарында):
А өрт класы - қатты заттардың жануы.
А1 - қатты заттардың ілесе жануы (көмір, тоқыма өндідрістері).
А2 - қатты заттардың ілесе жүре жануы (пластмасса).
B өрт класы - сұйық заттардың жануы
B1 - суда ерімейтін сұйық заттар жануы (бензин, эфир, мұнай өнімдері);
B2 - еритін суда жану сұйық заттар (спирт, глицерин);
C өрт класы - газ тәрізді заттардың жануына тұрмыстық газдардың жануы, пропан және тағы да басқалар жатады.
D өрт класы - металдардың жануы.
D1 - жануы жеңіл металдар, сілтілер (алюминий, магний және олардың қорытпалары).
D2 - жану сілті металдары (натрий, калий).
D3 - металдары бар қосылыстардың жануы.
E өрт класы - жану заттар мен материалдарды, электр қондырғыларының кернеудегі және де - жану ядролық материалдарды, радиоактивті қалдықтар мен радиоактивті заттардың жануы кіреді.
Білім беру мекемелеріндегі өрт саны жыл сайын барлық тіркелген өрттердің жалпы санының шамамен 2% құрайды. Жалпы сандағы айқындаушы үлесті мектептердегі өрттер алады. Олардың орташа жылдық саны білім беру мекемелеріндегі барлық өрттердің 45% құрайды. Екінші орында - мектепке дейінгі мекемелердегі өрт. Үшінші орында орта кәсіптік-техникалық білім беру мекемелеріндегі өрт.
Жалпы білім беру мекемелеріндегі өрттердің ең көп саны, әдетте, 4 тоқсан ішінде болады. Осы уақытта өрттердің үлесі жылдың екінші және үшінші тоқсандарымен салыстырғанда 25% - ға және бірінші тоқсанмен салыстырғанда 2 еседен артық ұлғаяды.
Қазақстан Республикасында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесіне өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін орталық және жергілікті атқарушы органдар, мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары, мемлекеттік емес өртке қарсы қызметтер, өртке қарсы ерікті құралымдар, өрт - техникалық ғылыми-зерттеу мекемелері, уәкілетті органның білім беру ұйымдары, өрт-техникалық өнімдерін шығаратын кәсіпорындар кіреді. Мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдарының Қазақстан Республикасында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған ведомствоішілік қызметінің міндеттері мен функциялары уәкілетті органның басшысы бекітетін ережелермен, нұсқаулықтармен регламенттеледі.
Қазақстан Республикасының Еңбек туралы заңдары өртке қарсы қызмет органдарының қызметкерлеріне осы Заңға және өртке қарсы қызмет органдарының қызметкерлері үшін белгіленген өзге де нормативтік құқықтық актілерге қайшы келетін шамада қолданылады.
Өртке қарсы қызмет органдарының жұмысшылары мен қызметшілерінің еңбек қатынастары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет және еңбек туралы заңдарымен реттеледі.
Өрт қауіпсіздігі шаралары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, сондай-ақ өрттердің туындау себептерін талдау және олармен күресу тәжірибесі, заттардың, материалдардың, технологиялық процестердің, бұйымдардың, конструкциялардың, ғимараттар мен құрылыстардың өрт қауіптілігін бағалау негізінде әзірленеді.
Сонымен қатар өрт қауіпсіздігі талаптары Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 16 қаңтардағы № 14 "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын
жалпы талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы қаулысымен қадағаланады. Объектілердің өрт қауіпсіздігі төмендегі жүйелерімен қамтамасыз етіледі:
1) өрттің алдын алу;
2) өртке қарсы қорғау;
3) ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар.
Өрттің алдын - алу, өртке қарсы қорғау және ұйымдастыру - техникалық іс-шаралар жүйесінің құрамы шаруашылық жүргізу объектісінің функционалдық мақсаттарымен айқындалады және осы техникалық регламентте, сондай - ақ Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде және өрт қауіпсіздігі мәселелерін реттейтін нормативтік құжаттарда белгіленеді.
Объектінің өрт қауіпсіздігі, егер төмендегі шарттардың бірі орындалса, қамтамасыз етілген болып саналады:
1) осы техникалық регламентте, Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде және өрт қауіпсіздігі мәселелерін реттейтін нормативтік құжаттарда белгіленген өрт қауіпсіздігі талаптары толық көлемде орындалды.;
2) өрт қаупі осы техникалық регламентте белгіленген рұқсат етілген мәндерден аспайды.
Сонымен қатар, жоғарыда көрсетілген қаулы талаптары бойынша тіршілік әрекетінің объектілері мен өнімі (процестері) осы техникалық регламенттің, басқа да техникалық регламенттердің, Қазақстан Республикасының аумағында қолдануға рұқсат етілген мемлекеттік, мемлекетаралық, халықаралық стандарттардың және белгіленген тәртіппен
бекітілген өрт қауіпсіздігі саласындағы нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес келуге тиіс.
Тіршілік әрекеті өнімдерінің (процестерінің) өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкестігін растау Қазақстан Республикасының заңнамасында
белгіленген ерікті немесе міндетті тәртіппен жүзеге асырылады.Осы техникалық регламенттің талаптары қолданылмайтын тыныс - тіршілік өнімдерінің (процестерінің) өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкестігін ерікті растау өтініш берушінің бастамасы және талаптары бойынша жүргізіледі.
Тіршілік әрекеті өнімдерінің (үдерістерінің) сәйкестігін міндетті растау "Қазақстан Республикасында өнімнің сәйкестігін міндетті растау туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 20 сәуірдегі № 367 қаулысына сәйкес жүргізіледі және "Қазақстан Республикасында өнімдердің сәйкестігін міндетті растау туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 20 сәуірдегі № 367 қаулысына сәйкес жүзеге асырылады. Оларға:
- Міндетті сертификаттауды жүргізу;
- Өнім берушінің (дайындаушының, сатушының) сәйкестік туралы
декларацияны қабылдауы.
Өрт қаупі бар өнім, объектілердің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйелері мен құралдары, сондай - ақ өрт техникасы өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкестігін міндетті растауға жатады. Сәйкестікті растау жөніндегі органдар, олардың функциялары, құқықтары мен міндеттері "Техникалық реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес айқындалады. Тіршілік әрекеті өнімінің (процестерінің) осы техникалық регламенттің талаптарына сәйкестігін растау Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгіленген схемалар бойынша жүргізіледі. Объектінің өрт қауіпсіздігінің белгіленген талаптарына сәйкестігін бағалау төмендегі нысандарға жүргізіледі:
- Мемлекеттік өрт бақылау;
- Объектіні, сондай-ақ өрт қауіпсіздігі жүйелерін қабылдау және пайдалануға беру;
- Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігін декларациялау;
- Өрт қатерін тәуелсіз бағалау.
Өрт қатерін тәуелсіз бағалау жолымен объектінің өрт қауіпсіздігінің белгіленген талаптарына сәйкестігін бағалау тәртібі Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерімен белгіленеді. Қазақстан Республикасының аумағында өрт қауіпсіздігі саласындағы нормативтік құқықтық актілер мен құжаттардың қолданылуы сақталады, олардың ережелері осы техникалық регламенттің талаптарына сәйкес келеді. Техникалық регламент қолданысқа енгізілгеннен кейін оның талаптарын қайталайтын немесе сәйкес келмейтін объектілерге, өнімдерге, өнімді өндіру, пайдалану, сақтау, тасымалдау, өткізу және кәдеге жарату процестеріне қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптарын белгілейтін өрт қауіпсіздігі саласындағы нормативтік құқықтық актілер мен құжаттардың ережелері белгіленген тәртіппен түзетілуге немесе жойылуға жатады. Іс басқармасы түзетілуге немесе жоюға жататын нормативтік құқықтық актілердің тізбесін, сондай-ақ осы жұмысты жүргізу мерзімдерін өрт қауіпсіздігі саласындағы уәкілетті орган айқындайды.
1.2 Төтенше жағдайларда халықты және аумақтарды қорғауды қамтамасыз етудің құқықтық және ұйымдастырушылық негіздері
Қандай да бір қызметті жүзеге асыру кезінде кез - келген шаруашылық жүргізуші субъектіге, жеке кәсіпкер немесе заңды тұлға болсын, әртүрлі мемлекеттік органдармен өзара қарым - қатынас жасауға тура келеді. Оларға мемлекеттік өрт қадағалау органдары да жатады. Өрт сөндіру инспекторлары басқа бақылаушыларға жиі барып қайтады, өйткені өрт қауіпсіздігінің белгіленген ережелерін орындамау немесе тиісінше орындамау тек материалдық залалға ғана емес, сонымен қатар азаматтардың өмірі мен денсаулығына зиян келтіруі мүмкін.
Өрт - қорқынышты және бақылаусыз апат. Оның таралуының салдары өкінішті жағдайларға алып келеді. Егер өрт тек материалдық құндылықтарды қозғаса жақсы. Бірақ, статистика көрсеткендей, өрт тің жылдан- жылға көбейгенінің де, оның кесірінен адам өлімінің де дәлелдері баршылық. Өрттің себептері көп. Бұл табиғи күштер, катаклизмдер, тұрмыстық немесе өндірістік сипаттағы әсер.
Бірақ статистикада жиі бір ескерту пайда болады - өрт қауіпсіздігі ережелерін бұзу.
Өрт қауіпсіздігін сақтамаудың екі түрі бар:
Бірінші топқа құрылыстың құрылымдық ерекшеліктеріне байланысты емес, ал оларды жоюға ауқымды қайта бөлуге және үлкен шығындарға әкеп соқпайтын ұйымдастырушылық бұзушылықтар жатады.:
- эвакуациялау жолдары қоршалуы;
- өрт сөндіргіштердің және басқа да өрт сөндіру құралдары мен жай-күйін есепке алудың дұрыс жүргізілмеуі;
- өрт қауіпсіздігі бойынша оқудан өтпеген тұлғалар жұмысқа жіберілуі;
- өрт қауіпсіздігі шаралары туралы айтылған нұсқаулықтардың болмауы.
Мұндай талап бұзушылықтарды жою өте қиын емес, сондықтан оларды жоюға тым көп уақыт берілмейді (1 айдан). Ал ендеше, бұл жерде барлығы
жай ғана емес: априори өзіне лайықты шығын әкелетін ғимараттың конструкциясына елеулі өзгерістер енгізуге тура келеді.
Міне, олардың тізімі:
- ғимаратта өрттен автоматты қорғаудың және хабарлаудың болмауы;
- эвакуациялық шығулар саны нормалар бойынша талап етілетін нормаларға сәйкес келмеуі;
- қабаттағы өрт сөндіру бөлігінің рұқсат етілген ауданының асып түсуі.
Өрт қауіпсіздігін бұзу әртүрлі параметрлер бойынша сараланады. Олар төмендегі талаптар бойынша бұзылуы мүмкін:
- Объект персоналының өрт қауіпсіздік ережелері туралы хабардар
болуы, тиісінше оқытуды қамтамасыз етпеуі.
- Үй-жайлар мен аумақтың қағидаларына сәйкестігін сақтамау.
- Негізінен мұнда ұйымдастыру-пайдалану сипаттамалары ескеріледі.
- Өрт сөндіру және сигнал беру құралдарының жиынтығына қойылатын талаптар.
-Бұған бастапқы және техникалық құралдар да кіреді.
- Ашық отпен немесе материалдарды қыздырумен байланысты операцияларды қауіпсіз жүргізу.
- Қадағалау органдарынан шығатын нұсқамаларды орындау.
Салдардың ауырлығы бойынша да өрт қауіпсіздігінің алдын- алу шараларының бұзылуының бірнеше түрі бар:
Әкімшілік - бұл бұзушылық фактісі болған кезде немесе келтірілген залал адамның денсаулығына келтірілген зияннан аз болған кезде анықталады.
Қылмыстық - бұл жерде барлығы, яғни адамдардың қаза болу фактілері анықталғанда немесе олардың денсаулығына айтарлықтай зиян келтірілгенде орын алатын бұзушылықтың түрі.
Біздің елдегі өрт қауіпсіздігі Қазақстан Республикасының өрт қауіпсіздігі ережелерімен регламенттеледі. Ережеге сәйкес, кез келген меншік нысанындағы кәсіпорында (ұйымда) өрт қауіпсіздігі бойынша ұйымдастыру іс - шаралары басшының бұйрығымен шығарылуға тиіс.
Басшы өрт қауіпсіздігіне жауапты адамды тағайындауы, өрт қауіпсіздігі шаралары туралы нұсқаулықты бекітуі тиіс. Жеке құжатпен темекі шегуге арналған орындар анықталуы және қызметкерлерге үнемі нұсқау беру жөніндегі бағдарлама бекітілуі тиіс. Егер бұл құжаттар жоқ болса немесе олар тиісті түрде жасалмаған болса, тексеру кезінде мекемеге қолайсыздықтар қамтамасыз етілген. Өрт инспекторы тарапынан кінәраттар болмау үшін, міндетті түрде не істеу керек бірнеше қарапайым шарттары бар:
- Барлық өндірістік, әкімшілік, қоймалық және қосалқы үй - жайларда
көрінетін жерлерде өртке қарсы қызметтің шақыру телефон нөмірі
көрсетілген тақтайшалар ілінуі тиіс;
- Егер ғимараттың бір қабатында 10 адамнан артық болса, көрінетін жерлерде адамдарды эвакуациялау жоспарлары (схемалары) ілініп, өрт туралы хабарлау жүйесі қарастырылуы тиіс;
- Эвакуациялау жолдары мен шығу жолдары жарықтану, мөлшері мен саны бойынша өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкес болуы тиіс. Тексеру кезінде бастапқы өрт сөндіру құралдарының болуына, электр жабдықтарының жарамдылығына, өртке қарсы қорғанудың автоматты қондырғысының және өрт сигнализациясының болуына ерекше көңіл бөлінеді. Алғашқы өрт сөндіру құралдары паспорттық деректерге сәйкес ұсталуға тиіс. Бұл ретте әрбір өрт сөндіргіште тиісті этикетка немесе бирка
болуы тиіс. Өрт жеңдері қосқыш бастиектермен, өрт оқпанымен жабдықталуы және өрт су құбырымен қосылуы тиіс.
Тексеру аяқталғаннан кейін, егер бұзушылықтар анықталса, заңды тұлға жоюға міндетті нұсқама жасалады. Орындау нәтижелері қайта тексерумен тексерілуі мүмкін. Егер қайта тексеру нәтижелері бойынша инспекторлардың талаптары орындалмаса, тек нұсқаманы орындамағаны үшін айыппұл салынады.
Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жоспарлы тексерулер жылына бір рет өткізіледі. Егер мұндай тексеру барысында бұзушылық анықталса, онда бақылау (жоспардан тыс) тексеру жүргізілуі мүмкін. Сондай-ақ, бақылау тексерулері азаматтардың, ұйымдардың немесе билік органдарының жазбаша өтініштері бойынша да жүргізіледі, облыс, қала әкімшіліктері және басқа да бақылау тексерулері барлық бұзушылықтар жойылғаннан кейін тоқтатылады. Тексеру қорытындысы бойынша кәсіпорын (ұйым) басшысына нұсқама беріледі, ол онда жазылғанына немесе жазылмауына келісетініне қарамастан күшіне енеді, онымен танысып, қол қояды. Егер ол инспектордың ұсыныстарымен және ескертулерімен немесе қолданылған жазулармен келіспесе, онда тексерілуші нұсқаманы 10 күн мерзімде тиісті мемлекеттік өрт бақылау бөлімшесінің бастығынан тікелей хабарласып немесе шағым жазып шағымдануға құқылы.Белгіленген ережелерді бұзғаны үшін, мысалы,
қарамағындағыларға өрт қауіпсіздігі ережелерімен тілікке баратын нұсқаулар бергені үшін немесе егер осы ережелерді сақтау нақты лауазымды адамның міндеттерінің шеңберіне кіретін болса, өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтауды қамтамасыз ету жөнінде шаралар қолданбағаны үшін тексерілетін ұйымдардың лауазымды адамдары мен басшылары әкімшілік жауапкершілікке тартылуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің 1,249, 277, 284, 312, 313, 334, 460, 231, 235-бабының 1-бөлігімен сәйкес көзделген әкімшілік құқық бұзушылық жасаған лауазымды тұлғаға дабылдың жоқтығы, шығулардың бітелуі, эвакуация жолдарының дұрыс орнатылмауы және т.б. үшін 25 АЕК - ке дейінгі мөлшерде, ал заңды тұлғаға 50 АЕК-ке дейінгі мөлшерде айыппұл салынуы мүмкін. Бұл ретте заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасының өрт бақылау жөніндегі бас мемлекеттік инспекторы, оның орынбасарлары, Қазақстан Республикасының субъектілерінің өрт бақылау жөніндегі мемлекеттік инспекторлары, олардың орынбасарлары, қалалар мен аудандардың бас мемлекеттік инспекторлары және олардың орынбасарлары айыппұл салуға құқылы. Азаматтар мен лауазымды адамдарға тек АІЖК басшылары ғана емес, өрт бақылау бойынша да, сондай-ақ АІЖК инженерлері де айыппұл сала алады.
Әкімшілік хаттаманы өртке қарсы қызмет қызметкерлері құрайды. Ал әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді мемлекеттік өрт бақылау органдарының лауазымды адамдары қарайды.. Ұйымның басшылығы қойылған талаптарды елеместен, өрт қауіпсіздігін алдын-алу талаптарының кемшіліктерін жою бағытында бірдеңе жасауға асықпайды. Оның жұмыс істеуі кідіріссіз жалғасуда, яғни мұнда жұмыс істейтін адамдар, сондай-ақ келушілер бақылауда болады. Егер мұндай жағдай орын алса және инспекциямен келген мемлекеттік тексеруші ешқандай шара қолданылмайтынын және қабылданбағанын көріп отырса, онда оның объектінің қызметіне уақытша тыйым салуға құқығы бар.
Бұл орындамау әкімшілік құқық бұзушылық ретінде қабылданады және сот ісіне және айыппұл салуға әкеп соғады.
1.3 Өрт қауіптілік көрсеткіштерін анықтау мен қолдану облыстары
Білім ошақтарында немесе тұрмыста өртке қарсы іс-шараларды жақсарту үшін өрттердің пайда болуының негізгі себептерін дәл білу қажет. Осылайша, алғашқы кезеңде өртті анықтауға және қорғаудың барлық әдістерін қолдануға мүмкіндік беретін ең жақсы жүйе құруға болады:
- барлық қажетті өртке қарсы құралдарды сатып алу,
- кәсіпорын персоналымен және қала тұрғындарымен алдын алу жұмыстарын жүргізу.
Бірақ өрттің негізгі себептерін анықтамас бұрын өрт сыныптарын, ал олардың бірнешеуін білу қажет. Өрттің сыртқы жану белгілері бойынша жіктелуі өртті бірнеше түрге бөлуге болады:
- Сыртқы;
- Ішкі;
- Бір мезгілде ішкі және сыртқы;
- Ашық;
- Жасырын.
Сыртқы өртке көзбен бағалауға болатын өрттер жатады. Көбінесе бұл сынып, ғимараттар, қоймалық үй - жайлар, резервуардағы мұнай өнімдері, ашық технологиялық қондырғылар, орман алқаптары және т.б. жану кезінде орын алады. Сыртқы өрттер әрқашан ашық болады. Ішкі өртке ғимараттың ішінде болған өрттер жатады, ал олар ашық және жабық болуы мүмкін.
Ашық өртті көзбен шолып қарау кезінде, мысалы, ғимараттар, жабдықтар, материалдар және т.б. мүліктердің жануы кезінде бағалауға болады.
Жасырын өрттер көбінесе құрылыс конструкцияларының, желдетудің, шымтезек шоғырының қуыстарына жасырады. Бұл ретте жану белгілерін анықтауға болады, олар жиі тесіктер арқылы шығады, бірақ өрттің қаншалықты күшеюін бағалау өте қиын. Сонымен қатар өрттің осындай түрі күтпеген және өз бағытын күрт өзгерте алады.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, технологиялық процестің
өрт қауіптілігін талдау процесінде өрттің таралуына тән ықпал ететін жолдар мен себептерді анықтау қажет. Өрт - азаматтардың өмірі мен денсаулығына, қоғам мен мемлекеттің мүдделеріне материалдық зиян келтіретін бақылаусыз жану. Негізінен өрттер ашық жану арқылы жүреді. Өрттің негізгі қауіпті факторлары:
- ашық от, (жалын, ұшқын);
- жылу ағыны;
- жоғары температура;
- жану өнімдерінің уыттылығы;
- оттегінің төмен концентрациясы;
- түтіндену, түтінге көрінудің төмендеуі.
Басқармалараның:
- отты абайсыз қолдану;
- электротехникалық;
- электр құралдарын орнату және пайдалану ережелерін бұзу;
- өртеу;
- сөндірілмеген сіріңке;
- алауды дұрыс орнатпау;
Осылайша, өрт қауіпсіздігінің қарапайым ережелерін сақтамау немесе білмеуі және лауазымды тұлғалар тарапынан бақылаусыздық, айналасындағылардың енжарлығы мен немқұрайлығы, жану белгілерін анықтаған адамдардың дұрыс емес, сенімсіз, құзыретті емес әрекеттері өрт қауіптілігінің ең жиі факторлары болып табылады.
Электр жабдығы екі жағдайда өрттің туындауына ықпал етуі мүмкін:
- қалыпты режимде жұмыс істеу кезінде, қоршаған жанғыш заттарға жылу әсерінің есебінен (мысалы, электр құралынан перделер жанған жағдайда),
- қандай да бір авариялық электр режимінің пайда болуы нәтижесінде.
- сирек жағдайлар болса да (мысалы, заряд, жабдықта ұшқын және т.б.).
Қазіргі уақытта өрт қаупі кез келген электр тізбегі болып табылады,
онда белгілі бір уақыт ішінде қуаты 12-15 Вт артық жылу түрінде бөлінетін
болады. Электр сымдарының жануы әртүрлі себептерге байланысты болуы мүмкін, мысалы:
- өткізгішті, өткізгішті оқшаулауды бұзу;
- электр сымдарын кеміргіштермен бұзу;
- табиғи қартаю есебінен оқшаулау қасиеттерінің нашарлауы;
- кәсіби емес монтаждау;
- жолсеріктердің нашар байланысқан жерлерінде ұшқын;
- қысқа тұйықталу салдарынан электр доғасының жануы.
Электр авариялық режимдердің әртүрлі жіктелуі бар, олар өртке әкеледі және кейде себептер мен салдарларды шатастырады. Әдетте, сот өрт-техникалық сараптамасындағы өрттің техникалық себебі туралы мәселені шешу кезінде мынадай авариялық режимдердің қатыстылығы талданады:
- қысқа тұйықталу;
- артық жүктемелер;
- үлкен өтпелі қарсылық.
Электр техникалық жабдықтардағы ұшқынның себептері:
- электр тізбегінің түйіспелері бар әртүрлі құрылғылармен (рубильниктермен, контакторлармен, іске қосқыштармен, ажыратқыштармен,реле және т. б.) ажыратылуы;
- механикалық зақымдану кезінде тізбектің үзілуі;
- контактілердің тығыз жанасуы;
- электр машиналарында ұшқындау;
- оқшаулама бұзылған жағдайда бір-біріне жақын салынған сымдардың немесе жерге қосылған құрылымдардан жанасуы, жалаңаш сымдардың жанасуы.
Өртке қарсы қорғаныс құралдарының тағайындалу кезеңдерінде оларды топтастыру мен оларға ұсынылатын негізгі талаптарды ескеру керек.
Білім беру мекемелерінде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етудің маңызы өте зор, себебі шыққан өрт үлкен материалдық залал ғана емес, адам өмірі, оның ішінде балалардың өміріне де қауіпті болуы мүмкін. Өрт қауіпсіздігі ережелерін өрескел бұзу үлкен қауіп-қатер туғызады.
Өртті болдырмау мақсатында меншік нысанына қарамастан осы объектілердің басшылары адамдардың өлімі мен жарақаттануын болдырмау үшін келесі өрт қауіпсіздігі қағидаларын сақтауы қажет:
- Объектілерлерді бастапқы өрт сөндіру құралдарымен (өртсөндіргіштермен және өрт қалқандарымен), байланыс құралдарымен, өртке қарсы қызметті шақыру және дер кезінде өртті оның пайда болу себептері анықтау үшін автоматты өрт сигнал берумен қамтамасыз ету қажет.
- Ағаш конструкцияларын оттан қорғаулар процестерін жүргізулер мен оларды өңдеуді жасау керек.
- Өртке қарсы қабырғалардың кесіп өту орындарында, қоршау құрылымдарының түрлі инженерлік және технологиялық коммуникациялармен пайда болған тесіктер мен саңылаулар отқа төзімділік шегі қамтамасыз ететін құрылыс ерітіндісі немесе басқа да жанбайтын материалдармен талап етілетін заттармен қамтамасыз етуі қажет.
- Күшті және электрлік өткізу оқшаулау кедергісін тексеруге арналған акт.
- Өрт сөндіру мақсаттары үшін өрт су құбыры және өрт сөндіру су сыйымдылықтарын ережелерге сай күйде ұстау.
- Үй-жайларды қайта жоспарлау кезінде, олардың қызметтік белгілері өзгергенде немесе жаңа технологиялық қондырғыларды қолданыстағы құрылыс нормаларын және технологиялық жобалауда өртке қарсы талаптар сақталуы тиіс.
- Барлық негізгі және қосымша эвакуациялық шығу есіктері болуы тиіс[2].
2 Бөлім Қазақстандағы оқу орындардың өрт қауіпсіздігі жүйесін
дамыту
2.1 Оқу ғимараттарының өрт қауіпсіздігін арттыру жолдары
Өрттер адам өркениетінің дамуына үнемі ілесе жүретін жойқын
құбылыстардың бірі болып табылады. Байырғы заманнан бері өрт
нәтижесінде тірі табиғатқа және қоғамға, оның құндылықтарын,
материалдық және рухани құндылықтарға елеулі, кейде орны толмас залал
келтіреді.
Оқу орындарында өрттен қорғау шараларымен қамтамасыз етілуі
міндетті шаралардың бірі болып саналады. Өрттен қорғау шараларыр -
өрттің алдын - алуға немесе оның салдарын азайтуға бағытталған іс -шаралар
кешенін қамтиды. Белсенді өрт сөндіру қорғанысы - өртпен немесе жарылыс
қаупі бар жағдайлармен табысты күресті қамтамасыз ететін шаралар.
Оқу орындарында өрт қауіпсіздігін сауатты ұйымдастыру - бұл әрбір
басшы шешуі тиіс ең маңызды міндеттердің бірі. Бұл мәселе қарапайым емес,
оның шешімі кейде көптеген кедергілер мен қиындықтарды тудырады.
Егер кез - келген оқу орнының өрт қауіпсіздігін қамтитынын қысқаша
анықтаса, онда бұл оның осы саладағы саясаты, осы бағыттағы әр түрлі
жұмыстарды ұйымдастыру, өрт қауіпсіздігі үшін жауапты тұлғалар, сондай-
ақ қарапайым жұмысшылар мен қызметшілер арасында міндеттерді бөлу
болып табылады. Ақыр соңында, оқу орнының өрт қауіпсіздігі оның
қызметкерлерінің қандай да бір деңгейін өртке қарсы дайындауды және өрт
қауіпсіздігі бойынша негізгі талаптарды әзірлеуді білдіреді.
Оқу орнының барлық қызметкерлері қандай да бір дәрежеде өрт
қауіпсіздігі үшін жауапты болғандықтан, олар үшін арнайы нұсқаулық
жүргізілуі қажет және де өрт-техникалық минимумын жиі орындау қажет.
Нұсқау болсақ, оның екі түрі бар - бастапқы және екінші. Алғашқы рет
уақытша және жұмысқа жаңадан қабылданған қызметкерлер өтеді, егер
нақты учаскеде ерекше өрт қаупі бар болса (сондықтан ол жергілікті
жерлерде өткізіледі). Нұсқамалар өткізу және персоналды оқыту жөніндегі
жоғарыда айтылған барлық жұмыстар арнайы журналға енгізілуі қажет.
Өрт қауіпсіздігі саясатының негізгі бағыты:
- өрт қауіпсіздігінің тұтас жүйесін әзірлеу және қалыптастыру сияқты
міндеттерді шешімдерді қабылдау;
- оқу орнының барлық объектілерін өртті сөндіруге ғана емес, бақылау
мен құлақтандыруға арналған арнайы құралдармен қамтамасыз ету;
- өртке қарсы режимді сақтау кезінде оқу орнының қалыпты жұмысына
ықпал ететін жағдайлар жасау;
- қатардағы қызметкерлерінің, сондай-ақ басшы бекеттердің өрт
қауіпсіздігі тұрғысынан құзыреттілік деңгейін арттыру;
- тиісті нормалардан, ережелерден, регламенттер мен стандарттардан
елеулі ауытқуларға жол бермеу - өйткені олар кездейсоқ әзірленбеген және
20
қауіпсіз жұмысты, оның ішінде өрт қауіпсіздігі тұрғысынан қамтамасыз етуге
бағытталған.
Талғар қаласы төтенше жағдайлар басқармасының инженерлік -
инспекторлық құрамы білім беру нысандарын тексеру барысында оқу
орындарында өрттердің алдын - алу мақсатында үгіт - насихат жұмыстарын
жүргізді.
Бірінші кезекте мектептен эвакуациялық шығу жағдайына назар аудару
қажеттігін оқу орнының кызметкерлеріне, мұғалімдер мен оқушыларға
түсіндіреді.
Әрбір оқу орнының көлемді - жоспарлы және техникалық шешімі
шекті рұқсат етілген мәндері басталғанға дейін персоналды өрт ошағынан
көшіру аяқталуы үшін орындалуы тиіс. Көшіруді қамтамасыз ету үшін:
- эвакуациялық жолдар мен шығуларды конструктивті орындау (саны,
өлшемдері);
- эвакуациялық жолдар бойынша персоналдың қозғалысын кедергісіз
басқару мүмкіндігі (жарық көрсеткіштері, дыбыстық құлақтандыру).
Эвакуациялау жолдарында өрт болған жағдайда қауіпсіз және тез
эвакуациялауға кедергі келтіретін ешқандай заттар болмауы тиіс.
Эвакуациялау жолдары бос болуы тиіс. Эвакуациялау жолдарындағы есіктер
өзінен және ішінен кілтсіз ашылуы тиіс. Егер де оқу орнының қызметкерлері
өгде адамдардың енуінен қорғқатын болған жаңдайда, күндіз есіктер іштен
оңай ашылатын тиектерге жабық, ал түнде кілтті жабуға болады. Осы
нормаларды сақтау оқу орнында өрт болған жағдайда оқушыларды
ғимараттан эвакуациялауды ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Автоматты өрт сигнализациясының шлейфтерін өшірмеу де өте
маңызды шарттардың бірі болып табылады, автоматты өрт
сигнализациясының индикация панелінің блогына назар аудару қажет, онда
барлық шамдарды өрт хабарлағыштары бар жасыл түспен жануы міндетті.
Өрт құрал - саймандары мен өрт су көздері еркін және оңай қол жетімді
жерде болуы тиіс. Өртке қарсы ажыраулар рөлін атқаратын алаңдарды,
мысалы, материалдарды немесе әр түрлі ыдысты қоймалау үшін басқаша
қолдануға үзілді - кесілді тыйым салынады. Сонымен қатар, өрт сөндіру
гидранттарының жарамдылығын қадағалау керек, атап айтқанда, қыс
мезгілінде оларды мезгіл - мезгіл қар мен мұздан тазарту керек.
Өрт туындаған жағдайда міндетті түрде дабыл беру және хабарлау
жүйесі жолға қойылуы тиіс. Түнгі уақытта оқу орнының аумағында тұрақты
жарық болуы тиіс.
Сыртқы өрт сөндіру сатыларының жарамды жай - күйінің қажеттілігі
туралы, сондай - ақ жұмысшылардың арнайы киімдері, әсіресе бояулармен,
майлармен және лактармен жұмыс істейтіндердің арнайы киімдері арнайы
орындарда орнатылатын металл шкафтарда сақталуға тиіс екенін еске салу
артық болмайды. Әрине, оқу орнында электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету
туралы ұмытуға болмайды, себебі бұл саладағы проблемалар өрттердің пайда
болу себептері болып табылады.
21
Өрт сөндіруші - құтқарушылар алғашқы өрт сөндіру құралдарын қалай
пайдалану керектігін түсіндірумен айналысады. Біріншіден, кез- келген оқу
орнында өрт сөндіру құралдары міндетті түрде болуы керек. Екіншіден, олар
жарамды күйде болуы керек.
Қазіргі уақытта әр түрлі сынып оқушылары үшін танымдық
нұсқаулықтар әзірленіп барлық оқу орындарына міндетті түрде жіберіледі.
Бастауыш сыныптар үшін өрт қауіпсіздігі негіздерін оқыту қызықты, ойын
түрінде жүргізілуі қажет. Үлкен сыныптармен мектеп мүлкіне жауапты
қарым - қатынастың маңыздылығы туралы әңгіме ұйымдастырылып,
балалардың денсаулығы мен өміріне өрт қаупі бар және жарылыс қаупі бар
материалдардың қауіптілігі атап көрсетіледі. Кез - келген оқу орнының
басшысы өрт қауіпсіздігі шаралары туралы нұсқаулықтың орындалуын
бекітіп, бақылаулары қажет. Онда оқу орнын және оның аумағын, сондай-ақ
эвакуация өтетін дәліздерді ұстау нормалары жарықтандыруы қажеттігі де
анықталады. Жертөле және оқу орнынан шығатын барлық жолдарды бөгде
заттардан бос ұстау қажет. Олардың кілттері әдетте кеңседе, сондай - ақ
бірінші қабатта жұмыс істейтін персоналда сақталуы қажет. Осы
нұсқаулыққа "Өрт кезіндегі іс-әрекет тәртібі" жадынамасын қосу орынды
болады. Сонымен қатар, бұл жадынама оқу орнының әрбір бөлмесінде болуы
керек. Сондай - ақ қосымшада өрт болған жағдайда оқу орын ғимаратынан
оқушыларды, педагогтарды және басқа да қызметкерлерді эвакуациялау
жоспары орналастырылады.
Ұйымдастыру іс - шараларының кешені оқу жылының басында білім
беру мекемелерін дайындауға бағытталады және осы объектілерді тиісті
өртке қарсы жағдайға келтірудің маңызды құралы болып табылады. Бүгінгі
күні Талғар қаласында 20-ға жуық білім беру мекемелері есепте тұр. Оның
ішінде 12 жалпы білім беретін мектеп.
Соңғы 5 жылда аталған объектілердегі өрт саны 45% - ға азайды, бірақ
оң динамикаға қарамастан, жыл сайын білім беру объектілерін өртке қарсы
қорғаудың тиісті деңгейін қолдау бойынша өте маңызды жұмыстар
жүргізілуі қажет.
Тексеру нәтижелері бойынша төтенже жағдай қызметкерлері 141-ден
астам өрт қауіпсіздігі талаптарын бұзушылықты анықтады. Өрт қауіпсіздігі
ережелерін бұзғаны үшін 92 тұлға жалпы сомасы 2 млн.228 мың 908 теңгеге
айыппұл түрінде әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
Білім беру объектілерінде 1124 адамды қамтитын өртке қарсы
тақырыптағы 73 дәріс өткізілді, сондай-ақ шартты өрт туындаған жағдайда
оқытушылар құрамы мен оқушылардың іс - әрекеттерін пысықтау бойынша
практикалық жаттығулар өткізілді.
Өрт қауіпсіздігінің стендтері мен бұрыштарын ресімдеу кезінде өртке
қарсы тақырыптағы материалдарды іріктеуге әдістемелік көмек көрсетілді,
өрт анықталған жағдайдағы іс - әрекет тәртібі, тұрмыстағы және мектептегі
өрт қауіпсіздігі ережелері, алғашқы өрт сөндіру құралдарын қолдану тәртібі,
22
сіріңкемен балалардың отпен ойнауы және басқа да себептер сияқты
тақырыптағы жадынамалар мен парақшалардың үлгілері ұсынылды.
Ұжымдық және жеке қорғану құралы барлық уақыт бойы ҚПО әрекетін
персоналдың қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс. Ұжымдық қорғауды өрт
қауіпсіз аймақтар мен конструктивтік шешімдер арқылы қамтамасыз ету
керек. Жеке қорғану құралдары өрт сөндіруге қатысатын өрт сөндірушілер
үшін де болуы тиіс.
Объектілерді түтінге қарсы қорғау жүйесі адамдарды және
материалдық құндылықтарды эвакуациялау және (немесе) ұжымдық қорғау
үшін қажетті уақыт ішінде эвакуациялау жолдарында түтінсіздікті,
температураның төмендеуін және жану өнімдері мен термиялық ыдырауды
қамтамасыз етуі тиіс.
Әрбір оқу орнында оның бастапқы сатысындағы өрт туралы
техникалық немесе ұйымдастыру іс-шараларымен немесе құралдармен
хабарлау және (немесе) сигнал беру қамтамасыз етілуі тиіс.
Өндірістік құрылыстарда саты торлары, өртке қарсы қабырғалар,
лифтілер, сыртқы өрт сатылары, авариялық люктер және т.б., өрт кезінде
адамдарды құтқару үшін жеткілікті төзімділігі және конструкциялардың отқа
төзімділігі бар қажетті құрал- жабдықтар болуы тиіс.
Өрт техникасы үшін анықталуға тиіс:
- өрт сөндіргіш заттарды беру жылдамдығы мен қарқындылығы;
- рұқсат етілген өрт сөндіргіш заттар, оның ішінде үйлесімдік
талаптары тұрғысынан экология және жанатын заттар мен материалдармен
қамтылуы;
- өрт сөндіру үшін өрт сөндіргіш заттарды беру көздері мен құралдары;
- өрт сөндіргіш заттардың (ұнтақты, газды, көбікті, аралас) нормативтік
(есептік) қоры;
- жедел өрт қызметінің көлік құралдарының көмегімен өрт сөндіргіш
заттарды беруді ұлғайтудың қажетті жылдамдығы;
- ҚПО және олардың қайталама көріністерінің әсерінен орнықтылыққа
қойылатын талаптар;
- қауіпсіздік техникасы талаптары.
Талғар қаласының төтенше жағдайлар басқармасы оқу орындарының
басшыларына хабарласып өрттің алдын алу және ата-аналар сеніп тапсырған
балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында өрт қауіпсіздігі
ережелерін сақтауын талап етулері шарт.
Сонымен қатар , өрт болған жағдайда 101, 112 телефондары арқылы
қоңырау шалу қажеттігін де ескертеді.
Қорғау объектісінің өрт қауіпсіздігі - өрттің пайда болуы мен өршуін,
сондай-ақ адамдар мен мүлікке өрттің қауіпті факторларының әсерін
болдырмау мүмкіндігімен сипатталатын қорғау объектісінің жай-күйі болып
табылады.
2.2 Оқу орнының өрт қауіпсіздігі кешенін құру схемасының
ерекшеліктері
23
Ірі оқу орындарында өрттен қорғау үшін міндетті түрде өртке қарсы
қорғаудың кешенді жүйелері орнатылуы тиіс, оның ішінде өртті анықтау
аспаптары, өрттің пайда болғаны туралы құлақтандырғыштар, автоматты өрт
сөндіру және түтінге қарсы қорғау жүйелері.
Өрт қауіпсіздігі сызбасы - бұл өрт пен зиянды болдырмауға
бағытталған ұйымдастырушылық іс - шаралар мен техникалық құралдар
кешені болып саналады.
Оқу орнының өрт қауіпсіздігі өрттің алдын - алу жүйесімен, өртке
қарсы қорғау жүйесімен және ұйымдастыру - техникалық кіру жүйесімен
қамтамасыз етілуі тиіс.
Өрт қауіпсіздігі жүйелері өрттің пайда болуының және адамдарға
өрттің қауіпті факторларының қажетті деңгейде әсер етуінің алдын алуы тиіс.
Аталған жүйелердің көмегімен адамдардың өрт қауіпсіздігінің қажетті
деңгейі, адамға әсер ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1 ЖАЛПЫ БӨЛІМ
1.1 Өрт қауіпсіздігі бойынша нормативтік құжаттардың талаптары
1.2 Төтенше жағдайларда халықты және аумақтарды қорғауды қамтамасыз етудің құқықтық және ұйымдастырушылық негіздері
1.3 Өрт қауіптілік көрсеткіштерін анықтау мен қолдану облыстары
2 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Құтқару жұмыстары кезіндегі өрт сөндіру тактикасы
2.2 Өрт сөндіруге қажетті күштер мен жабдықтар
2.3 Өртті сөндірудің жедел жоспары
3 АРНАЙЫ БӨЛІМ
3.1 Сәтбаев қаласы Ы.Алтынсарин атындағы мектеп-лицейінің өрт жағдайындағы операциялық-тактикалық сипаттамасы
3.2 Оқу орнындағы өрт кезіндегі эвакуациялық шараларды ұйымдастыру
3.4 Эвакуация уақытын есептеу
3.3 Сәтбаев қаласы Ы.Алтынсарин атындағы мектеп-лицейінде өрт сөндіру жұмыстарының жүргізілуі
3.4 Оқу орнындарының өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ұсыныстар
4 ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ ЖӘНЕ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
4.1 Құтқарушылардың жұмыс орындарындағы қауіпсіздік техникасы талаптары
4.2 Өрт сөндіру кезіндегі еңбекті қорғау ережелерінің талаптары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
АНДАТПА
Өрт үлкен материалдық зиян келтіреді және кейбір жағдайларда
адамдардың қаза болуы мүмкін. Сондықтан, өрттен қорғау қоғамның әрбір
мүшесінің маңызды міндеті болып табылады және жалпы мемлекеттік
ауқымда жүргізіледі.
Өртке қарсы қорғанудың мақсаты-өрт сөндіру күштері мен техникалық
құралдарын неғұрлым ұтымды пайдалану кезінде ең тиімді, экономикалық
орынды және техникалық негізделген тәсілдер мен өрттерді алдын-алу және оларды жою құралдарын ең аз шығынмен іздестіру болып табылады.
Өрт қауіпсіздігі-бұл өрт болу мүмкіндігі бар объектінің жай-күйі, ал ол туындаған жағдайда өрттің қауіпті факторларының адамдарға , ғимараттарға және материалдық құндылықтарға кері әсерін жою бойынша қажетті шаралар қолдану болып табылады.
АННОТАЦИЯ
Пожары наносят громадный материальный ущерб и в ряде случаев
сопровождаются гибелью людей. Поэтому защита от пожаров является
важнейшей обязанностью каждого члена общества и проводится в
общегосударственном масштабе.
Противопожарная защита имеет своей целью изыскание наиболее
эффективных, экономически целесообразных и технически обоснованных
способов и средств предупреждения пожаров и их ликвидации с
минимальным ущербом при наиболее рациональном использовании сил и
технических средств тушения.
Пожарная безопасность - это состояние объекта, при котором
исключается возможность пожара , а в случае его возникновения
используются необходимые меры по устранению негативного влияния
опасных факторов пожара на людей , сооружения и материальных ценностей
ANNOTATION
Fires cause enormous material damage and in some cases result in loss of
life. Therefore, fire protection is the most important responsibility of each member
of society and is carried out on a national scale.
Fire protection aims to find the most effective, cost-effective and technically
sound ways and means of preventing fires and their elimination with minimal
damage with the most rational use of forces and technical means of extinguishing.
Fire safety is a condition of object at which possibility of the fire is excluded and in case of its emergence necessary measures for elimination of negative influence of dangerous factors of the fire on people , constructions and material values are used
Кіріспе
Оқу орындарында өрт қауіпсіздігін алдын-алу қазіргі уақытта ең маңызды шаралардың бірі болып табылады. Ең алдымен , оқу орнында өрт көп орын алатын кабинеттердің бірі , ол өте көп органикалық қауіпті заттары бар өзіндік "химиялық зертхана" болып табылады. Оқу орындарында мектеп жиһазы, синтетикалық кілемдер , перделер , кітаптар ерекше қауіп төндіруші жабдықтар болып саналады. Олар жану кезінде адам ағзасына уландыратын заттардың көп мөлшерде бөледі. Сондықтан, ғимараттарды қорғау, өрт болған жағдайда адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін онда өртке қарсы іс-шаралар кешені көзделген (өрттің алдын алудың тиімді, экономикалық орынды және техникалық негізделген тәсілдері мен құралдарын әзірлеу, олардың таралуын болдырмау, өртті жою жөніндегі шаралар және жанып жатқан ғимараттардан адамдарды эвакуациялау үшін жағдайлар жасау). Өрт қауіпсіздігі шараларын ұйымдастыруға барлық жауапкершілік мектеп директорына жүктелген.
Дипломдық жұмыстың мақсаты өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын тиімді пайдалануға арналған жолдарды іздеу болып табылады.
Дипломдық жұмыстың негізгі міндеттері:
- Білім беру салаларында және әртүрлі қызмет саласындағы ұйымдарда өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінің құқықтық, әлеуметтік және
экономикалық мәнін зерттеу;
- объектілерде өртке қарсы қорғау жүйелерінің жұмыс істеу тиімділігіне техникалық - экономикалық талдау жүргізудің әдістері мен тәсілдерін қолдану;
- оқу орнындағы өрттен болған экономикалық шығындарды есептеу әдістемесін қолдану;
- қорғау объектілерінің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі техникалық іс - шаралар нұсқаларының орындылығын негіздеу.
Дипломдық жұмыстың құрылымы берілген тапсырманың теориялық сұрақтары және келтірілген әдістемеге сәйкес өртке қарсы іс- шаралардың экономикалық тиімділігін есептеу (іс-шаралар жиынтығы) болып табылады. Теориялық сұрақтардың нұсқалары оқытушы берген тапсырмаларға сәйкес таңдалды және өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету сұрақтарына қазіргі заманғы көзқарастар көрсетілді.
Теориялық модульді екі бөлімге бөлуге болады:
1.Өртке қарсы іс-шаралардың тиімділігін бағалаудың жалпы мәселелері;
2.Берілген тапсырмаға сәйкес қорғау объектілерінде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды талдау және олардың тиімділігін арттыру мәселелері.
Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны. Сәтбаев қаласы Ы.Алтынсарин атындағы мектеп-лицейінде өрт сөндіру
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні. Сәтбаев қаласы Ы.Алтынсарин атындағы мектеп-лицейінде өрт бұқаралық іс - шараларды ұйымдастыру және өткізу бойынша әкімшіліктің міндеттері.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі, оқу барысында алынған білімді практикалық қолдану нәтижесінде келесі құзыреттіліктерді толықтай меңгеру болып табылады:
- қазіргі кезеңдегі мемлекеттің экономикалық саясатының негізгі бағыттарын білу және оны басқару органдары мен МӨҚҚ бөлімшелерінде
іске асыру ерекшеліктері;
- басқару органдары мен МӨҚҚ бөлімшелерінде қаржы - шаруашылық қызметті реттейтін заңнаманы, ведомстволық және басқа да нормативтік актілерді білу;
- экономикалық тиімділік есептеріндегі негізгі және қосымша көрсеткіштерді білу;
- өрт қауіпсіздігі саласындағы жаңа ғылыми - техникалық әзірлемелердің экономикалық тиімділігін есептеу әдістемесін білу;
- өрт - профилактикалық іс - шаралардың экономикалық тиімділігін есептеу ерекшеліктерін білу;
- өрттен болған экономикалық шығындардың мәнін, құрылымын және мәнін, сондай - ақ оларды анықтау әдістері мен тәсілдерін білу;
- басқару органдары мен МӨҚҚ бөлімшелерін қаржылық және материалдық - техникалық қамтамасыз етуді ұйымдастыруды білу;
- МӨҚҚ техникалық қызметі бөлімшелерінің өндірістік - шаруашылық қызметін ұйымдастыруды және басқаруды жетілдіру жолдарын білу;
- экономикалық орынды басқарушылық шешімдерді әзірлеу үшін басқару органдары мен МӨҚҚ бөлімшелерінің қаржы - шаруашылық қызметіне талдау жүргізу бағыттарын білу;
- өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етудің экономикалық әдістерін білу;
- өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы инженерлік - техникалық шешімдерді экономикалық бағалау бойынша мақсаттар мен міндеттерді тұжырымдай білу;
- өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында экономикалық тиімділікті анықтаудың қазіргі әдістерін қолдана білу;
- басқару органдары мен МӨҚҚ бөлімшелерін ұстауға арналған шығындар сметасының баптары бойынша шығындарды анықтай білу;
- бастапқы қаржы және есеп құжаттарының есебін жүргізуді жүзеге асыра білу;
1 Бөлім
1.1 Өрт қауіпсіздігі бойынша нормативтік құжаттардың талаптары
Өрт қауіпсіздігі саласындағы құқықтық қамтамасыз ету - бұл Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдарының заңдары мен өзге де нормативтік - құқықтық актілерінің жиынтығы.
Қазақстан Республикасының өрт қауіпсіздігі саласындағы заңнамасы
Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан, сондай - ақ өрт қауіпсіздігі мәселелерін реттейтін Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.
Заңға тәуелді актілерге төмендегілер жатады:
- Қазақстан Республикасындағы өрт қауіпсіздігі ережелері;
- Өрт қауіпсіздігінің салалық және арнайы ережелері;
- Құрылыстық нормалар және ережелер;
- Жұмыстарды жүргізудің қауіпсіз әдістері бойынша республикалық құжаттар;
Қазақстан Республикасының "өрт қауіпсіздігі туралы" Заңы келесі тараулардан тұрады:
- Жалпы ережелер;
- Өрт қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік билік және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттіктері;
- ҚР өртке қарсы қызмет органдары;
- Өрт қызметін қамтамасыз ету;
- Өрт қауіпсіздігі саласындағы құқықтар мен міндеттер;
- Өрт қауіпсіздігі саласындағы заңнаманы бұзғаны үшін жауапкершілік.
Еліміздегі Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар техникалық регламенті өрт қауіпсіздігі салаларындағы техникалық реттеулерді, негізгі ережелерді анықтайтын болады, оларға келесі талаптарды қарастыру кіреді.
1) Техникалық регламентте көрсетілген өрт және олардың қауіпті факторлары мен заттары, материалдары, сонымен қатар өрт жарылыс пен өрт қауіптіліктері байланысты технологиялық құралдар; орын алуы мүмкін жарылыс қауіптері мен олардың қауіпті аймақтары; өрттің қауіптіліктеріне
байланысты құрылыс материалары мен өрттерге қарсы тосқауылдар, өрт жарылысы мен өрт қауіптіліктері байланысты электр жабдықтары; сыртқа орналастырлатын қондырғылар мен ғимараттар мен имараттар, сонымен бірге үй-жайларды жіктеулер кіреді;
2) Барлық мақсаттағы шаруашылық объектілер мен олардың барлық
типтеруне қойылатын талаптар, қалалар мен елді мекендерді жобалалары
кезінде, олардың құрылыстарына, өнімдеріне қойылатын өрт қауіпсіздігінің талаптарын белгілеп отырады [1].
ҚР Техникалық регламент ережелері міндетті:
1) Жобалаулар мен құрылыстарды салу, ғимараттарда күрделі жүндеу жұмыстарын ұйымдастыру кезінде, күрделі болып табылатын құрылыс объектілелерін қайтадан салу кезінде, техникалық қайта жаңғыртуларда, арнайы немесе меншіктер түрлері мен сипаттарына қарамай объектілерді пайдаланулар кезінде;
2) Техникалық регламенттер мен өрт қауіпсіздінің талаптарын нормативтік, техникалық құжаттамалардыің ұсыну ережелерін дайындау барысында, оларды қабылдаулар мен орындаулар кездерінде міндетті болып келеді.
Құрылыстарды салу кезінде, ұйымдарда және де елді мекендердегі құрылыстар мен олардың құрылысдары, эвакуациялық жолдар мен шығу жолдарын ұстау шарттарын орындау кезінде Өрт қауіпсіздіктеріне қойылатын жалпы талаптар техникалық регламеті бойынша анықталатын болады. Жылыту жүйелерін қолданатын ғимараттар мен ұйымдарда, өндірістік орындар мен үй жайларда осы техникалық регламентің талаптары сақталатын болады.
Ғимараттар мен жұмыс орындары, ойын-сауық орталықтарындағы жұмыскерлер өртке қарсы нұсқаулықтардан кейін жұмыс жасауға жібереледі. Олардың жұмыстарының ерекшеліктері ауысқан кезде ықтимал болатын өрттердің алдын алу мақсаттарында олар қосымша оқудан өтетін болады. Өртке қарсы нұсқаулықтардан өтетін мамандықтар тізбелері мен тәртіптері мен мерзімдері, өрт техникалық минимум тақырыптары бойынша өртке қарсы нұсқаулықтар мен сабақтарды өту кездерінде тақырыптық және де оқу жоспарларын өрт қауіпсіздіктері салаларындағы арнайы уәкілетті ұйымдар бекітетін болады [1].
Өрттерді критерийлері бойынша жіктеу нұсқаулыққа сәйкес есепке алу келесідей болып жіктеледі:
- Индустриялық (өрт зауыттарда, фабрикаларда және қоймаларда).
- Тұрмыстық өрт (өрт тұрғын үйлері мен нысандарында мәдени-
тұрмыстық мақсаттағы).
-Табиғи өрттер (орман және шым тезек өрттері).
Жіктеу түріне байланысты жанбайтын заттар мен материалдарды кластарға бөліп қарастырамыз(қажет дұрыс таңдау үшін өрт сөндіргіш құралдарды таңдау және сөндіру мақсаттарында):
А өрт класы - қатты заттардың жануы.
А1 - қатты заттардың ілесе жануы (көмір, тоқыма өндідрістері).
А2 - қатты заттардың ілесе жүре жануы (пластмасса).
B өрт класы - сұйық заттардың жануы
B1 - суда ерімейтін сұйық заттар жануы (бензин, эфир, мұнай өнімдері);
B2 - еритін суда жану сұйық заттар (спирт, глицерин);
C өрт класы - газ тәрізді заттардың жануына тұрмыстық газдардың жануы, пропан және тағы да басқалар жатады.
D өрт класы - металдардың жануы.
D1 - жануы жеңіл металдар, сілтілер (алюминий, магний және олардың қорытпалары).
D2 - жану сілті металдары (натрий, калий).
D3 - металдары бар қосылыстардың жануы.
E өрт класы - жану заттар мен материалдарды, электр қондырғыларының кернеудегі және де - жану ядролық материалдарды, радиоактивті қалдықтар мен радиоактивті заттардың жануы кіреді.
Білім беру мекемелеріндегі өрт саны жыл сайын барлық тіркелген өрттердің жалпы санының шамамен 2% құрайды. Жалпы сандағы айқындаушы үлесті мектептердегі өрттер алады. Олардың орташа жылдық саны білім беру мекемелеріндегі барлық өрттердің 45% құрайды. Екінші орында - мектепке дейінгі мекемелердегі өрт. Үшінші орында орта кәсіптік-техникалық білім беру мекемелеріндегі өрт.
Жалпы білім беру мекемелеріндегі өрттердің ең көп саны, әдетте, 4 тоқсан ішінде болады. Осы уақытта өрттердің үлесі жылдың екінші және үшінші тоқсандарымен салыстырғанда 25% - ға және бірінші тоқсанмен салыстырғанда 2 еседен артық ұлғаяды.
Қазақстан Республикасында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесіне өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін орталық және жергілікті атқарушы органдар, мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары, мемлекеттік емес өртке қарсы қызметтер, өртке қарсы ерікті құралымдар, өрт - техникалық ғылыми-зерттеу мекемелері, уәкілетті органның білім беру ұйымдары, өрт-техникалық өнімдерін шығаратын кәсіпорындар кіреді. Мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдарының Қазақстан Республикасында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған ведомствоішілік қызметінің міндеттері мен функциялары уәкілетті органның басшысы бекітетін ережелермен, нұсқаулықтармен регламенттеледі.
Қазақстан Республикасының Еңбек туралы заңдары өртке қарсы қызмет органдарының қызметкерлеріне осы Заңға және өртке қарсы қызмет органдарының қызметкерлері үшін белгіленген өзге де нормативтік құқықтық актілерге қайшы келетін шамада қолданылады.
Өртке қарсы қызмет органдарының жұмысшылары мен қызметшілерінің еңбек қатынастары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет және еңбек туралы заңдарымен реттеледі.
Өрт қауіпсіздігі шаралары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, сондай-ақ өрттердің туындау себептерін талдау және олармен күресу тәжірибесі, заттардың, материалдардың, технологиялық процестердің, бұйымдардың, конструкциялардың, ғимараттар мен құрылыстардың өрт қауіптілігін бағалау негізінде әзірленеді.
Сонымен қатар өрт қауіпсіздігі талаптары Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 16 қаңтардағы № 14 "Өрт қауіпсіздігіне қойылатын
жалпы талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы қаулысымен қадағаланады. Объектілердің өрт қауіпсіздігі төмендегі жүйелерімен қамтамасыз етіледі:
1) өрттің алдын алу;
2) өртке қарсы қорғау;
3) ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар.
Өрттің алдын - алу, өртке қарсы қорғау және ұйымдастыру - техникалық іс-шаралар жүйесінің құрамы шаруашылық жүргізу объектісінің функционалдық мақсаттарымен айқындалады және осы техникалық регламентте, сондай - ақ Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде және өрт қауіпсіздігі мәселелерін реттейтін нормативтік құжаттарда белгіленеді.
Объектінің өрт қауіпсіздігі, егер төмендегі шарттардың бірі орындалса, қамтамасыз етілген болып саналады:
1) осы техникалық регламентте, Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінде және өрт қауіпсіздігі мәселелерін реттейтін нормативтік құжаттарда белгіленген өрт қауіпсіздігі талаптары толық көлемде орындалды.;
2) өрт қаупі осы техникалық регламентте белгіленген рұқсат етілген мәндерден аспайды.
Сонымен қатар, жоғарыда көрсетілген қаулы талаптары бойынша тіршілік әрекетінің объектілері мен өнімі (процестері) осы техникалық регламенттің, басқа да техникалық регламенттердің, Қазақстан Республикасының аумағында қолдануға рұқсат етілген мемлекеттік, мемлекетаралық, халықаралық стандарттардың және белгіленген тәртіппен
бекітілген өрт қауіпсіздігі саласындағы нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес келуге тиіс.
Тіршілік әрекеті өнімдерінің (процестерінің) өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкестігін растау Қазақстан Республикасының заңнамасында
белгіленген ерікті немесе міндетті тәртіппен жүзеге асырылады.Осы техникалық регламенттің талаптары қолданылмайтын тыныс - тіршілік өнімдерінің (процестерінің) өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкестігін ерікті растау өтініш берушінің бастамасы және талаптары бойынша жүргізіледі.
Тіршілік әрекеті өнімдерінің (үдерістерінің) сәйкестігін міндетті растау "Қазақстан Республикасында өнімнің сәйкестігін міндетті растау туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 20 сәуірдегі № 367 қаулысына сәйкес жүргізіледі және "Қазақстан Республикасында өнімдердің сәйкестігін міндетті растау туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 20 сәуірдегі № 367 қаулысына сәйкес жүзеге асырылады. Оларға:
- Міндетті сертификаттауды жүргізу;
- Өнім берушінің (дайындаушының, сатушының) сәйкестік туралы
декларацияны қабылдауы.
Өрт қаупі бар өнім, объектілердің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйелері мен құралдары, сондай - ақ өрт техникасы өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкестігін міндетті растауға жатады. Сәйкестікті растау жөніндегі органдар, олардың функциялары, құқықтары мен міндеттері "Техникалық реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес айқындалады. Тіршілік әрекеті өнімінің (процестерінің) осы техникалық регламенттің талаптарына сәйкестігін растау Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгіленген схемалар бойынша жүргізіледі. Объектінің өрт қауіпсіздігінің белгіленген талаптарына сәйкестігін бағалау төмендегі нысандарға жүргізіледі:
- Мемлекеттік өрт бақылау;
- Объектіні, сондай-ақ өрт қауіпсіздігі жүйелерін қабылдау және пайдалануға беру;
- Өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздігін декларациялау;
- Өрт қатерін тәуелсіз бағалау.
Өрт қатерін тәуелсіз бағалау жолымен объектінің өрт қауіпсіздігінің белгіленген талаптарына сәйкестігін бағалау тәртібі Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерімен белгіленеді. Қазақстан Республикасының аумағында өрт қауіпсіздігі саласындағы нормативтік құқықтық актілер мен құжаттардың қолданылуы сақталады, олардың ережелері осы техникалық регламенттің талаптарына сәйкес келеді. Техникалық регламент қолданысқа енгізілгеннен кейін оның талаптарын қайталайтын немесе сәйкес келмейтін объектілерге, өнімдерге, өнімді өндіру, пайдалану, сақтау, тасымалдау, өткізу және кәдеге жарату процестеріне қойылатын өрт қауіпсіздігі талаптарын белгілейтін өрт қауіпсіздігі саласындағы нормативтік құқықтық актілер мен құжаттардың ережелері белгіленген тәртіппен түзетілуге немесе жойылуға жатады. Іс басқармасы түзетілуге немесе жоюға жататын нормативтік құқықтық актілердің тізбесін, сондай-ақ осы жұмысты жүргізу мерзімдерін өрт қауіпсіздігі саласындағы уәкілетті орган айқындайды.
1.2 Төтенше жағдайларда халықты және аумақтарды қорғауды қамтамасыз етудің құқықтық және ұйымдастырушылық негіздері
Қандай да бір қызметті жүзеге асыру кезінде кез - келген шаруашылық жүргізуші субъектіге, жеке кәсіпкер немесе заңды тұлға болсын, әртүрлі мемлекеттік органдармен өзара қарым - қатынас жасауға тура келеді. Оларға мемлекеттік өрт қадағалау органдары да жатады. Өрт сөндіру инспекторлары басқа бақылаушыларға жиі барып қайтады, өйткені өрт қауіпсіздігінің белгіленген ережелерін орындамау немесе тиісінше орындамау тек материалдық залалға ғана емес, сонымен қатар азаматтардың өмірі мен денсаулығына зиян келтіруі мүмкін.
Өрт - қорқынышты және бақылаусыз апат. Оның таралуының салдары өкінішті жағдайларға алып келеді. Егер өрт тек материалдық құндылықтарды қозғаса жақсы. Бірақ, статистика көрсеткендей, өрт тің жылдан- жылға көбейгенінің де, оның кесірінен адам өлімінің де дәлелдері баршылық. Өрттің себептері көп. Бұл табиғи күштер, катаклизмдер, тұрмыстық немесе өндірістік сипаттағы әсер.
Бірақ статистикада жиі бір ескерту пайда болады - өрт қауіпсіздігі ережелерін бұзу.
Өрт қауіпсіздігін сақтамаудың екі түрі бар:
Бірінші топқа құрылыстың құрылымдық ерекшеліктеріне байланысты емес, ал оларды жоюға ауқымды қайта бөлуге және үлкен шығындарға әкеп соқпайтын ұйымдастырушылық бұзушылықтар жатады.:
- эвакуациялау жолдары қоршалуы;
- өрт сөндіргіштердің және басқа да өрт сөндіру құралдары мен жай-күйін есепке алудың дұрыс жүргізілмеуі;
- өрт қауіпсіздігі бойынша оқудан өтпеген тұлғалар жұмысқа жіберілуі;
- өрт қауіпсіздігі шаралары туралы айтылған нұсқаулықтардың болмауы.
Мұндай талап бұзушылықтарды жою өте қиын емес, сондықтан оларды жоюға тым көп уақыт берілмейді (1 айдан). Ал ендеше, бұл жерде барлығы
жай ғана емес: априори өзіне лайықты шығын әкелетін ғимараттың конструкциясына елеулі өзгерістер енгізуге тура келеді.
Міне, олардың тізімі:
- ғимаратта өрттен автоматты қорғаудың және хабарлаудың болмауы;
- эвакуациялық шығулар саны нормалар бойынша талап етілетін нормаларға сәйкес келмеуі;
- қабаттағы өрт сөндіру бөлігінің рұқсат етілген ауданының асып түсуі.
Өрт қауіпсіздігін бұзу әртүрлі параметрлер бойынша сараланады. Олар төмендегі талаптар бойынша бұзылуы мүмкін:
- Объект персоналының өрт қауіпсіздік ережелері туралы хабардар
болуы, тиісінше оқытуды қамтамасыз етпеуі.
- Үй-жайлар мен аумақтың қағидаларына сәйкестігін сақтамау.
- Негізінен мұнда ұйымдастыру-пайдалану сипаттамалары ескеріледі.
- Өрт сөндіру және сигнал беру құралдарының жиынтығына қойылатын талаптар.
-Бұған бастапқы және техникалық құралдар да кіреді.
- Ашық отпен немесе материалдарды қыздырумен байланысты операцияларды қауіпсіз жүргізу.
- Қадағалау органдарынан шығатын нұсқамаларды орындау.
Салдардың ауырлығы бойынша да өрт қауіпсіздігінің алдын- алу шараларының бұзылуының бірнеше түрі бар:
Әкімшілік - бұл бұзушылық фактісі болған кезде немесе келтірілген залал адамның денсаулығына келтірілген зияннан аз болған кезде анықталады.
Қылмыстық - бұл жерде барлығы, яғни адамдардың қаза болу фактілері анықталғанда немесе олардың денсаулығына айтарлықтай зиян келтірілгенде орын алатын бұзушылықтың түрі.
Біздің елдегі өрт қауіпсіздігі Қазақстан Республикасының өрт қауіпсіздігі ережелерімен регламенттеледі. Ережеге сәйкес, кез келген меншік нысанындағы кәсіпорында (ұйымда) өрт қауіпсіздігі бойынша ұйымдастыру іс - шаралары басшының бұйрығымен шығарылуға тиіс.
Басшы өрт қауіпсіздігіне жауапты адамды тағайындауы, өрт қауіпсіздігі шаралары туралы нұсқаулықты бекітуі тиіс. Жеке құжатпен темекі шегуге арналған орындар анықталуы және қызметкерлерге үнемі нұсқау беру жөніндегі бағдарлама бекітілуі тиіс. Егер бұл құжаттар жоқ болса немесе олар тиісті түрде жасалмаған болса, тексеру кезінде мекемеге қолайсыздықтар қамтамасыз етілген. Өрт инспекторы тарапынан кінәраттар болмау үшін, міндетті түрде не істеу керек бірнеше қарапайым шарттары бар:
- Барлық өндірістік, әкімшілік, қоймалық және қосалқы үй - жайларда
көрінетін жерлерде өртке қарсы қызметтің шақыру телефон нөмірі
көрсетілген тақтайшалар ілінуі тиіс;
- Егер ғимараттың бір қабатында 10 адамнан артық болса, көрінетін жерлерде адамдарды эвакуациялау жоспарлары (схемалары) ілініп, өрт туралы хабарлау жүйесі қарастырылуы тиіс;
- Эвакуациялау жолдары мен шығу жолдары жарықтану, мөлшері мен саны бойынша өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкес болуы тиіс. Тексеру кезінде бастапқы өрт сөндіру құралдарының болуына, электр жабдықтарының жарамдылығына, өртке қарсы қорғанудың автоматты қондырғысының және өрт сигнализациясының болуына ерекше көңіл бөлінеді. Алғашқы өрт сөндіру құралдары паспорттық деректерге сәйкес ұсталуға тиіс. Бұл ретте әрбір өрт сөндіргіште тиісті этикетка немесе бирка
болуы тиіс. Өрт жеңдері қосқыш бастиектермен, өрт оқпанымен жабдықталуы және өрт су құбырымен қосылуы тиіс.
Тексеру аяқталғаннан кейін, егер бұзушылықтар анықталса, заңды тұлға жоюға міндетті нұсқама жасалады. Орындау нәтижелері қайта тексерумен тексерілуі мүмкін. Егер қайта тексеру нәтижелері бойынша инспекторлардың талаптары орындалмаса, тек нұсқаманы орындамағаны үшін айыппұл салынады.
Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жоспарлы тексерулер жылына бір рет өткізіледі. Егер мұндай тексеру барысында бұзушылық анықталса, онда бақылау (жоспардан тыс) тексеру жүргізілуі мүмкін. Сондай-ақ, бақылау тексерулері азаматтардың, ұйымдардың немесе билік органдарының жазбаша өтініштері бойынша да жүргізіледі, облыс, қала әкімшіліктері және басқа да бақылау тексерулері барлық бұзушылықтар жойылғаннан кейін тоқтатылады. Тексеру қорытындысы бойынша кәсіпорын (ұйым) басшысына нұсқама беріледі, ол онда жазылғанына немесе жазылмауына келісетініне қарамастан күшіне енеді, онымен танысып, қол қояды. Егер ол инспектордың ұсыныстарымен және ескертулерімен немесе қолданылған жазулармен келіспесе, онда тексерілуші нұсқаманы 10 күн мерзімде тиісті мемлекеттік өрт бақылау бөлімшесінің бастығынан тікелей хабарласып немесе шағым жазып шағымдануға құқылы.Белгіленген ережелерді бұзғаны үшін, мысалы,
қарамағындағыларға өрт қауіпсіздігі ережелерімен тілікке баратын нұсқаулар бергені үшін немесе егер осы ережелерді сақтау нақты лауазымды адамның міндеттерінің шеңберіне кіретін болса, өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтауды қамтамасыз ету жөнінде шаралар қолданбағаны үшін тексерілетін ұйымдардың лауазымды адамдары мен басшылары әкімшілік жауапкершілікке тартылуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің 1,249, 277, 284, 312, 313, 334, 460, 231, 235-бабының 1-бөлігімен сәйкес көзделген әкімшілік құқық бұзушылық жасаған лауазымды тұлғаға дабылдың жоқтығы, шығулардың бітелуі, эвакуация жолдарының дұрыс орнатылмауы және т.б. үшін 25 АЕК - ке дейінгі мөлшерде, ал заңды тұлғаға 50 АЕК-ке дейінгі мөлшерде айыппұл салынуы мүмкін. Бұл ретте заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасының өрт бақылау жөніндегі бас мемлекеттік инспекторы, оның орынбасарлары, Қазақстан Республикасының субъектілерінің өрт бақылау жөніндегі мемлекеттік инспекторлары, олардың орынбасарлары, қалалар мен аудандардың бас мемлекеттік инспекторлары және олардың орынбасарлары айыппұл салуға құқылы. Азаматтар мен лауазымды адамдарға тек АІЖК басшылары ғана емес, өрт бақылау бойынша да, сондай-ақ АІЖК инженерлері де айыппұл сала алады.
Әкімшілік хаттаманы өртке қарсы қызмет қызметкерлері құрайды. Ал әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді мемлекеттік өрт бақылау органдарының лауазымды адамдары қарайды.. Ұйымның басшылығы қойылған талаптарды елеместен, өрт қауіпсіздігін алдын-алу талаптарының кемшіліктерін жою бағытында бірдеңе жасауға асықпайды. Оның жұмыс істеуі кідіріссіз жалғасуда, яғни мұнда жұмыс істейтін адамдар, сондай-ақ келушілер бақылауда болады. Егер мұндай жағдай орын алса және инспекциямен келген мемлекеттік тексеруші ешқандай шара қолданылмайтынын және қабылданбағанын көріп отырса, онда оның объектінің қызметіне уақытша тыйым салуға құқығы бар.
Бұл орындамау әкімшілік құқық бұзушылық ретінде қабылданады және сот ісіне және айыппұл салуға әкеп соғады.
1.3 Өрт қауіптілік көрсеткіштерін анықтау мен қолдану облыстары
Білім ошақтарында немесе тұрмыста өртке қарсы іс-шараларды жақсарту үшін өрттердің пайда болуының негізгі себептерін дәл білу қажет. Осылайша, алғашқы кезеңде өртті анықтауға және қорғаудың барлық әдістерін қолдануға мүмкіндік беретін ең жақсы жүйе құруға болады:
- барлық қажетті өртке қарсы құралдарды сатып алу,
- кәсіпорын персоналымен және қала тұрғындарымен алдын алу жұмыстарын жүргізу.
Бірақ өрттің негізгі себептерін анықтамас бұрын өрт сыныптарын, ал олардың бірнешеуін білу қажет. Өрттің сыртқы жану белгілері бойынша жіктелуі өртті бірнеше түрге бөлуге болады:
- Сыртқы;
- Ішкі;
- Бір мезгілде ішкі және сыртқы;
- Ашық;
- Жасырын.
Сыртқы өртке көзбен бағалауға болатын өрттер жатады. Көбінесе бұл сынып, ғимараттар, қоймалық үй - жайлар, резервуардағы мұнай өнімдері, ашық технологиялық қондырғылар, орман алқаптары және т.б. жану кезінде орын алады. Сыртқы өрттер әрқашан ашық болады. Ішкі өртке ғимараттың ішінде болған өрттер жатады, ал олар ашық және жабық болуы мүмкін.
Ашық өртті көзбен шолып қарау кезінде, мысалы, ғимараттар, жабдықтар, материалдар және т.б. мүліктердің жануы кезінде бағалауға болады.
Жасырын өрттер көбінесе құрылыс конструкцияларының, желдетудің, шымтезек шоғырының қуыстарына жасырады. Бұл ретте жану белгілерін анықтауға болады, олар жиі тесіктер арқылы шығады, бірақ өрттің қаншалықты күшеюін бағалау өте қиын. Сонымен қатар өрттің осындай түрі күтпеген және өз бағытын күрт өзгерте алады.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, технологиялық процестің
өрт қауіптілігін талдау процесінде өрттің таралуына тән ықпал ететін жолдар мен себептерді анықтау қажет. Өрт - азаматтардың өмірі мен денсаулығына, қоғам мен мемлекеттің мүдделеріне материалдық зиян келтіретін бақылаусыз жану. Негізінен өрттер ашық жану арқылы жүреді. Өрттің негізгі қауіпті факторлары:
- ашық от, (жалын, ұшқын);
- жылу ағыны;
- жоғары температура;
- жану өнімдерінің уыттылығы;
- оттегінің төмен концентрациясы;
- түтіндену, түтінге көрінудің төмендеуі.
Басқармалараның:
- отты абайсыз қолдану;
- электротехникалық;
- электр құралдарын орнату және пайдалану ережелерін бұзу;
- өртеу;
- сөндірілмеген сіріңке;
- алауды дұрыс орнатпау;
Осылайша, өрт қауіпсіздігінің қарапайым ережелерін сақтамау немесе білмеуі және лауазымды тұлғалар тарапынан бақылаусыздық, айналасындағылардың енжарлығы мен немқұрайлығы, жану белгілерін анықтаған адамдардың дұрыс емес, сенімсіз, құзыретті емес әрекеттері өрт қауіптілігінің ең жиі факторлары болып табылады.
Электр жабдығы екі жағдайда өрттің туындауына ықпал етуі мүмкін:
- қалыпты режимде жұмыс істеу кезінде, қоршаған жанғыш заттарға жылу әсерінің есебінен (мысалы, электр құралынан перделер жанған жағдайда),
- қандай да бір авариялық электр режимінің пайда болуы нәтижесінде.
- сирек жағдайлар болса да (мысалы, заряд, жабдықта ұшқын және т.б.).
Қазіргі уақытта өрт қаупі кез келген электр тізбегі болып табылады,
онда белгілі бір уақыт ішінде қуаты 12-15 Вт артық жылу түрінде бөлінетін
болады. Электр сымдарының жануы әртүрлі себептерге байланысты болуы мүмкін, мысалы:
- өткізгішті, өткізгішті оқшаулауды бұзу;
- электр сымдарын кеміргіштермен бұзу;
- табиғи қартаю есебінен оқшаулау қасиеттерінің нашарлауы;
- кәсіби емес монтаждау;
- жолсеріктердің нашар байланысқан жерлерінде ұшқын;
- қысқа тұйықталу салдарынан электр доғасының жануы.
Электр авариялық режимдердің әртүрлі жіктелуі бар, олар өртке әкеледі және кейде себептер мен салдарларды шатастырады. Әдетте, сот өрт-техникалық сараптамасындағы өрттің техникалық себебі туралы мәселені шешу кезінде мынадай авариялық режимдердің қатыстылығы талданады:
- қысқа тұйықталу;
- артық жүктемелер;
- үлкен өтпелі қарсылық.
Электр техникалық жабдықтардағы ұшқынның себептері:
- электр тізбегінің түйіспелері бар әртүрлі құрылғылармен (рубильниктермен, контакторлармен, іске қосқыштармен, ажыратқыштармен,реле және т. б.) ажыратылуы;
- механикалық зақымдану кезінде тізбектің үзілуі;
- контактілердің тығыз жанасуы;
- электр машиналарында ұшқындау;
- оқшаулама бұзылған жағдайда бір-біріне жақын салынған сымдардың немесе жерге қосылған құрылымдардан жанасуы, жалаңаш сымдардың жанасуы.
Өртке қарсы қорғаныс құралдарының тағайындалу кезеңдерінде оларды топтастыру мен оларға ұсынылатын негізгі талаптарды ескеру керек.
Білім беру мекемелерінде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етудің маңызы өте зор, себебі шыққан өрт үлкен материалдық залал ғана емес, адам өмірі, оның ішінде балалардың өміріне де қауіпті болуы мүмкін. Өрт қауіпсіздігі ережелерін өрескел бұзу үлкен қауіп-қатер туғызады.
Өртті болдырмау мақсатында меншік нысанына қарамастан осы объектілердің басшылары адамдардың өлімі мен жарақаттануын болдырмау үшін келесі өрт қауіпсіздігі қағидаларын сақтауы қажет:
- Объектілерлерді бастапқы өрт сөндіру құралдарымен (өртсөндіргіштермен және өрт қалқандарымен), байланыс құралдарымен, өртке қарсы қызметті шақыру және дер кезінде өртті оның пайда болу себептері анықтау үшін автоматты өрт сигнал берумен қамтамасыз ету қажет.
- Ағаш конструкцияларын оттан қорғаулар процестерін жүргізулер мен оларды өңдеуді жасау керек.
- Өртке қарсы қабырғалардың кесіп өту орындарында, қоршау құрылымдарының түрлі инженерлік және технологиялық коммуникациялармен пайда болған тесіктер мен саңылаулар отқа төзімділік шегі қамтамасыз ететін құрылыс ерітіндісі немесе басқа да жанбайтын материалдармен талап етілетін заттармен қамтамасыз етуі қажет.
- Күшті және электрлік өткізу оқшаулау кедергісін тексеруге арналған акт.
- Өрт сөндіру мақсаттары үшін өрт су құбыры және өрт сөндіру су сыйымдылықтарын ережелерге сай күйде ұстау.
- Үй-жайларды қайта жоспарлау кезінде, олардың қызметтік белгілері өзгергенде немесе жаңа технологиялық қондырғыларды қолданыстағы құрылыс нормаларын және технологиялық жобалауда өртке қарсы талаптар сақталуы тиіс.
- Барлық негізгі және қосымша эвакуациялық шығу есіктері болуы тиіс[2].
2 Бөлім Қазақстандағы оқу орындардың өрт қауіпсіздігі жүйесін
дамыту
2.1 Оқу ғимараттарының өрт қауіпсіздігін арттыру жолдары
Өрттер адам өркениетінің дамуына үнемі ілесе жүретін жойқын
құбылыстардың бірі болып табылады. Байырғы заманнан бері өрт
нәтижесінде тірі табиғатқа және қоғамға, оның құндылықтарын,
материалдық және рухани құндылықтарға елеулі, кейде орны толмас залал
келтіреді.
Оқу орындарында өрттен қорғау шараларымен қамтамасыз етілуі
міндетті шаралардың бірі болып саналады. Өрттен қорғау шараларыр -
өрттің алдын - алуға немесе оның салдарын азайтуға бағытталған іс -шаралар
кешенін қамтиды. Белсенді өрт сөндіру қорғанысы - өртпен немесе жарылыс
қаупі бар жағдайлармен табысты күресті қамтамасыз ететін шаралар.
Оқу орындарында өрт қауіпсіздігін сауатты ұйымдастыру - бұл әрбір
басшы шешуі тиіс ең маңызды міндеттердің бірі. Бұл мәселе қарапайым емес,
оның шешімі кейде көптеген кедергілер мен қиындықтарды тудырады.
Егер кез - келген оқу орнының өрт қауіпсіздігін қамтитынын қысқаша
анықтаса, онда бұл оның осы саладағы саясаты, осы бағыттағы әр түрлі
жұмыстарды ұйымдастыру, өрт қауіпсіздігі үшін жауапты тұлғалар, сондай-
ақ қарапайым жұмысшылар мен қызметшілер арасында міндеттерді бөлу
болып табылады. Ақыр соңында, оқу орнының өрт қауіпсіздігі оның
қызметкерлерінің қандай да бір деңгейін өртке қарсы дайындауды және өрт
қауіпсіздігі бойынша негізгі талаптарды әзірлеуді білдіреді.
Оқу орнының барлық қызметкерлері қандай да бір дәрежеде өрт
қауіпсіздігі үшін жауапты болғандықтан, олар үшін арнайы нұсқаулық
жүргізілуі қажет және де өрт-техникалық минимумын жиі орындау қажет.
Нұсқау болсақ, оның екі түрі бар - бастапқы және екінші. Алғашқы рет
уақытша және жұмысқа жаңадан қабылданған қызметкерлер өтеді, егер
нақты учаскеде ерекше өрт қаупі бар болса (сондықтан ол жергілікті
жерлерде өткізіледі). Нұсқамалар өткізу және персоналды оқыту жөніндегі
жоғарыда айтылған барлық жұмыстар арнайы журналға енгізілуі қажет.
Өрт қауіпсіздігі саясатының негізгі бағыты:
- өрт қауіпсіздігінің тұтас жүйесін әзірлеу және қалыптастыру сияқты
міндеттерді шешімдерді қабылдау;
- оқу орнының барлық объектілерін өртті сөндіруге ғана емес, бақылау
мен құлақтандыруға арналған арнайы құралдармен қамтамасыз ету;
- өртке қарсы режимді сақтау кезінде оқу орнының қалыпты жұмысына
ықпал ететін жағдайлар жасау;
- қатардағы қызметкерлерінің, сондай-ақ басшы бекеттердің өрт
қауіпсіздігі тұрғысынан құзыреттілік деңгейін арттыру;
- тиісті нормалардан, ережелерден, регламенттер мен стандарттардан
елеулі ауытқуларға жол бермеу - өйткені олар кездейсоқ әзірленбеген және
20
қауіпсіз жұмысты, оның ішінде өрт қауіпсіздігі тұрғысынан қамтамасыз етуге
бағытталған.
Талғар қаласы төтенше жағдайлар басқармасының инженерлік -
инспекторлық құрамы білім беру нысандарын тексеру барысында оқу
орындарында өрттердің алдын - алу мақсатында үгіт - насихат жұмыстарын
жүргізді.
Бірінші кезекте мектептен эвакуациялық шығу жағдайына назар аудару
қажеттігін оқу орнының кызметкерлеріне, мұғалімдер мен оқушыларға
түсіндіреді.
Әрбір оқу орнының көлемді - жоспарлы және техникалық шешімі
шекті рұқсат етілген мәндері басталғанға дейін персоналды өрт ошағынан
көшіру аяқталуы үшін орындалуы тиіс. Көшіруді қамтамасыз ету үшін:
- эвакуациялық жолдар мен шығуларды конструктивті орындау (саны,
өлшемдері);
- эвакуациялық жолдар бойынша персоналдың қозғалысын кедергісіз
басқару мүмкіндігі (жарық көрсеткіштері, дыбыстық құлақтандыру).
Эвакуациялау жолдарында өрт болған жағдайда қауіпсіз және тез
эвакуациялауға кедергі келтіретін ешқандай заттар болмауы тиіс.
Эвакуациялау жолдары бос болуы тиіс. Эвакуациялау жолдарындағы есіктер
өзінен және ішінен кілтсіз ашылуы тиіс. Егер де оқу орнының қызметкерлері
өгде адамдардың енуінен қорғқатын болған жаңдайда, күндіз есіктер іштен
оңай ашылатын тиектерге жабық, ал түнде кілтті жабуға болады. Осы
нормаларды сақтау оқу орнында өрт болған жағдайда оқушыларды
ғимараттан эвакуациялауды ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Автоматты өрт сигнализациясының шлейфтерін өшірмеу де өте
маңызды шарттардың бірі болып табылады, автоматты өрт
сигнализациясының индикация панелінің блогына назар аудару қажет, онда
барлық шамдарды өрт хабарлағыштары бар жасыл түспен жануы міндетті.
Өрт құрал - саймандары мен өрт су көздері еркін және оңай қол жетімді
жерде болуы тиіс. Өртке қарсы ажыраулар рөлін атқаратын алаңдарды,
мысалы, материалдарды немесе әр түрлі ыдысты қоймалау үшін басқаша
қолдануға үзілді - кесілді тыйым салынады. Сонымен қатар, өрт сөндіру
гидранттарының жарамдылығын қадағалау керек, атап айтқанда, қыс
мезгілінде оларды мезгіл - мезгіл қар мен мұздан тазарту керек.
Өрт туындаған жағдайда міндетті түрде дабыл беру және хабарлау
жүйесі жолға қойылуы тиіс. Түнгі уақытта оқу орнының аумағында тұрақты
жарық болуы тиіс.
Сыртқы өрт сөндіру сатыларының жарамды жай - күйінің қажеттілігі
туралы, сондай - ақ жұмысшылардың арнайы киімдері, әсіресе бояулармен,
майлармен және лактармен жұмыс істейтіндердің арнайы киімдері арнайы
орындарда орнатылатын металл шкафтарда сақталуға тиіс екенін еске салу
артық болмайды. Әрине, оқу орнында электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету
туралы ұмытуға болмайды, себебі бұл саладағы проблемалар өрттердің пайда
болу себептері болып табылады.
21
Өрт сөндіруші - құтқарушылар алғашқы өрт сөндіру құралдарын қалай
пайдалану керектігін түсіндірумен айналысады. Біріншіден, кез- келген оқу
орнында өрт сөндіру құралдары міндетті түрде болуы керек. Екіншіден, олар
жарамды күйде болуы керек.
Қазіргі уақытта әр түрлі сынып оқушылары үшін танымдық
нұсқаулықтар әзірленіп барлық оқу орындарына міндетті түрде жіберіледі.
Бастауыш сыныптар үшін өрт қауіпсіздігі негіздерін оқыту қызықты, ойын
түрінде жүргізілуі қажет. Үлкен сыныптармен мектеп мүлкіне жауапты
қарым - қатынастың маңыздылығы туралы әңгіме ұйымдастырылып,
балалардың денсаулығы мен өміріне өрт қаупі бар және жарылыс қаупі бар
материалдардың қауіптілігі атап көрсетіледі. Кез - келген оқу орнының
басшысы өрт қауіпсіздігі шаралары туралы нұсқаулықтың орындалуын
бекітіп, бақылаулары қажет. Онда оқу орнын және оның аумағын, сондай-ақ
эвакуация өтетін дәліздерді ұстау нормалары жарықтандыруы қажеттігі де
анықталады. Жертөле және оқу орнынан шығатын барлық жолдарды бөгде
заттардан бос ұстау қажет. Олардың кілттері әдетте кеңседе, сондай - ақ
бірінші қабатта жұмыс істейтін персоналда сақталуы қажет. Осы
нұсқаулыққа "Өрт кезіндегі іс-әрекет тәртібі" жадынамасын қосу орынды
болады. Сонымен қатар, бұл жадынама оқу орнының әрбір бөлмесінде болуы
керек. Сондай - ақ қосымшада өрт болған жағдайда оқу орын ғимаратынан
оқушыларды, педагогтарды және басқа да қызметкерлерді эвакуациялау
жоспары орналастырылады.
Ұйымдастыру іс - шараларының кешені оқу жылының басында білім
беру мекемелерін дайындауға бағытталады және осы объектілерді тиісті
өртке қарсы жағдайға келтірудің маңызды құралы болып табылады. Бүгінгі
күні Талғар қаласында 20-ға жуық білім беру мекемелері есепте тұр. Оның
ішінде 12 жалпы білім беретін мектеп.
Соңғы 5 жылда аталған объектілердегі өрт саны 45% - ға азайды, бірақ
оң динамикаға қарамастан, жыл сайын білім беру объектілерін өртке қарсы
қорғаудың тиісті деңгейін қолдау бойынша өте маңызды жұмыстар
жүргізілуі қажет.
Тексеру нәтижелері бойынша төтенже жағдай қызметкерлері 141-ден
астам өрт қауіпсіздігі талаптарын бұзушылықты анықтады. Өрт қауіпсіздігі
ережелерін бұзғаны үшін 92 тұлға жалпы сомасы 2 млн.228 мың 908 теңгеге
айыппұл түрінде әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
Білім беру объектілерінде 1124 адамды қамтитын өртке қарсы
тақырыптағы 73 дәріс өткізілді, сондай-ақ шартты өрт туындаған жағдайда
оқытушылар құрамы мен оқушылардың іс - әрекеттерін пысықтау бойынша
практикалық жаттығулар өткізілді.
Өрт қауіпсіздігінің стендтері мен бұрыштарын ресімдеу кезінде өртке
қарсы тақырыптағы материалдарды іріктеуге әдістемелік көмек көрсетілді,
өрт анықталған жағдайдағы іс - әрекет тәртібі, тұрмыстағы және мектептегі
өрт қауіпсіздігі ережелері, алғашқы өрт сөндіру құралдарын қолдану тәртібі,
22
сіріңкемен балалардың отпен ойнауы және басқа да себептер сияқты
тақырыптағы жадынамалар мен парақшалардың үлгілері ұсынылды.
Ұжымдық және жеке қорғану құралы барлық уақыт бойы ҚПО әрекетін
персоналдың қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс. Ұжымдық қорғауды өрт
қауіпсіз аймақтар мен конструктивтік шешімдер арқылы қамтамасыз ету
керек. Жеке қорғану құралдары өрт сөндіруге қатысатын өрт сөндірушілер
үшін де болуы тиіс.
Объектілерді түтінге қарсы қорғау жүйесі адамдарды және
материалдық құндылықтарды эвакуациялау және (немесе) ұжымдық қорғау
үшін қажетті уақыт ішінде эвакуациялау жолдарында түтінсіздікті,
температураның төмендеуін және жану өнімдері мен термиялық ыдырауды
қамтамасыз етуі тиіс.
Әрбір оқу орнында оның бастапқы сатысындағы өрт туралы
техникалық немесе ұйымдастыру іс-шараларымен немесе құралдармен
хабарлау және (немесе) сигнал беру қамтамасыз етілуі тиіс.
Өндірістік құрылыстарда саты торлары, өртке қарсы қабырғалар,
лифтілер, сыртқы өрт сатылары, авариялық люктер және т.б., өрт кезінде
адамдарды құтқару үшін жеткілікті төзімділігі және конструкциялардың отқа
төзімділігі бар қажетті құрал- жабдықтар болуы тиіс.
Өрт техникасы үшін анықталуға тиіс:
- өрт сөндіргіш заттарды беру жылдамдығы мен қарқындылығы;
- рұқсат етілген өрт сөндіргіш заттар, оның ішінде үйлесімдік
талаптары тұрғысынан экология және жанатын заттар мен материалдармен
қамтылуы;
- өрт сөндіру үшін өрт сөндіргіш заттарды беру көздері мен құралдары;
- өрт сөндіргіш заттардың (ұнтақты, газды, көбікті, аралас) нормативтік
(есептік) қоры;
- жедел өрт қызметінің көлік құралдарының көмегімен өрт сөндіргіш
заттарды беруді ұлғайтудың қажетті жылдамдығы;
- ҚПО және олардың қайталама көріністерінің әсерінен орнықтылыққа
қойылатын талаптар;
- қауіпсіздік техникасы талаптары.
Талғар қаласының төтенше жағдайлар басқармасы оқу орындарының
басшыларына хабарласып өрттің алдын алу және ата-аналар сеніп тапсырған
балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында өрт қауіпсіздігі
ережелерін сақтауын талап етулері шарт.
Сонымен қатар , өрт болған жағдайда 101, 112 телефондары арқылы
қоңырау шалу қажеттігін де ескертеді.
Қорғау объектісінің өрт қауіпсіздігі - өрттің пайда болуы мен өршуін,
сондай-ақ адамдар мен мүлікке өрттің қауіпті факторларының әсерін
болдырмау мүмкіндігімен сипатталатын қорғау объектісінің жай-күйі болып
табылады.
2.2 Оқу орнының өрт қауіпсіздігі кешенін құру схемасының
ерекшеліктері
23
Ірі оқу орындарында өрттен қорғау үшін міндетті түрде өртке қарсы
қорғаудың кешенді жүйелері орнатылуы тиіс, оның ішінде өртті анықтау
аспаптары, өрттің пайда болғаны туралы құлақтандырғыштар, автоматты өрт
сөндіру және түтінге қарсы қорғау жүйелері.
Өрт қауіпсіздігі сызбасы - бұл өрт пен зиянды болдырмауға
бағытталған ұйымдастырушылық іс - шаралар мен техникалық құралдар
кешені болып саналады.
Оқу орнының өрт қауіпсіздігі өрттің алдын - алу жүйесімен, өртке
қарсы қорғау жүйесімен және ұйымдастыру - техникалық кіру жүйесімен
қамтамасыз етілуі тиіс.
Өрт қауіпсіздігі жүйелері өрттің пайда болуының және адамдарға
өрттің қауіпті факторларының қажетті деңгейде әсер етуінің алдын алуы тиіс.
Аталған жүйелердің көмегімен адамдардың өрт қауіпсіздігінің қажетті
деңгейі, адамға әсер ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz