Хэйан дәуірінің мәдени өзгерістері
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Қайсар Қ.
ХЭЙАН КЕЗЕҢІНДЕГІ ЖАПОНИЯНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
6B02207 - Шығыстану мамандығы
Алматы, 2023
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Шығыстану факультеті
Қиыр Шығыс кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: ХЭЙАН КЕЗЕҢІНДЕГІ ЖАПОНИЯНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
6B02207 - Шығыстану мамандығы
Орындаған:_________________________ ___________________ Қайсар Қ.
Ғылыми жетекші: аға оқытушы ___________________________Ашинова Ж.Е.
Қорғауға жіберілді:
Хаттама № ___, __ _____ 2023 ж.
Кафедра меңгерушісі м. а., Ph.D: _______________________Сауданбекова Ш.Т.
Норма бақылаушы: аға оқытушы _________________________Серикбаева З.А.
Алматы, 2023
РЕФЕРАТ
Дипломдық жұмыстың құрылымы: жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыстың көлемі: 58 бет, әдебиеттер саны: 50.
Түйін сөздер: Хэйан дәуірі; Жапондық білім беру жүйесі; Конфуцийшілдік; Ұлттық мектептер.
Зерттеудің мақсаты: Хэйан кезеңіндегі Жапонияның білім беру жүйесінің қалыптасуын ашып көрсету.
Зерттеу міндеттері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуірінің жапон білім беру жүйесі қалыптасуының тарихи алғышарттары мен себептерін зерттеу;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жапониядағы конфуцийшілдіктің таралуы және білім беру жүйесіне әсерін талдау;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуірінің білім беру жүйесінің қалыптасу үрдісін зерттеу.
Ғылыми-зерттеу әдістері:
сипаттамалық әдісі;
салыстырмалы тарихи әдісі;
жинақтау әдісі;
талдау әдісі;
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы. Бұл дипломдық жұмыс арқылы жапон білім беру жүйесі туралы біліміміз бен түсінігімізді тереңдетуге көмектеседі және сонымен бірге бүгінгі дәуірдегі жапон білім беру жүйесінің құндылықтарын зерттеуге ағартушылық береді. Зерттеу нәтижелерін, жинақталған материалдар мен тұжырымдарды жоғарғы оқу орындарында арнайы семинарларда қолдануға, сонымен қатар оқу құралдарын жазу барысында пайдалануға болады.
Нәтижелері:
Хэйан дәуірінде білім беру жүйесінің қалыптасуына алғышарт болған жағдайлар талданды;
Конфуцийшілдіктің білім беру жүйесіне үлесі және рөлі зерттелді;
Хэйан кезеңіндегі білім беру жүйесінің қалыптасу үрдісі зерттелді.
РЕФЕРАТ
Структура дипломной работы: работа состоит из введения, трех глав, заключения, списка литературы. Объем дипломной работы: 58 страниц, количество использованных источников: 50.
Ключевые слова: период Хэйан; японская система образования; конфуцианство; Национальные школы.
Цель исследования: Выявление становления японской системы образования в период Хэйан.
Задачи исследования:
- изучить исторические предпосылки и причины формирования японской системы образования эпохи Хэйан;
- Анализ распространения конфуцианства в Японии и его влияние на систему образования;
- Изучить процесс формирования системы образования эпохи Хэйан.
Методы исследования:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
описательный метод;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
сравнительно-исторический метод;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
компиляций метод;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
метод анализа;
Практическая значимость исследования. Этот дипломная работа помогает углубить наши знания и понимание японской системы образования и в то же время освещает изучение ценностей японской системы образования в сегодняшнюю эпоху. Результаты исследований, собранные материалы и выводы могут быть использованы на специальных семинарах в высших учебных заведениях, а также в процессе написания учебных материалов.
Результаты:
Проанализированы условия, которые явились предпосылками формирования системы образования в эпоху Хэйан;
Изучены вклад и роль конфуцианства в системе образования;
Изучен процесс формирования системы образования в период Хэйан.
ABSTRACT
The structure of the work: the work consists of introductions, three chapters, conclusions, list of literature. Volume of diploma work: 58 pages, number of used sources: 50.
Keywords: Heian period; Japanese education system; Confucianism; national schools.
The purpose of the research: Revealing the formation of the Japanese education system in the Heian period.
Research objectives:
- To study the historical prerequisites and reasons for the formation of the Japanese education system of the Heian era;
- Analysis of the spread of Confucianism in Japan and its impact on the education system;
- To study the formation process of the education system of the Heian era.
Research methods:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
descriptive method;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
comparative historical method;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
compilation method;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
method of analysis;
Practical significance of the study. This work helps to deepen our knowledge and understanding of the Japanese education system and at the same time illuminates the study of the values of the Japanese education system in today's era. Research results, collected materials and conclusions can be used in special seminars in higher education institutions, as well as in the process of writing educational materials.
Results:
The conditions that were the prerequisites for the formation of the education system in the Heian era were analyzed;
The contribution and role of Confucianism to the education system was studied;
The formation process of the education system in the Heian period was studied.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 ХЭЙАН ДӘУІРІНДЕГІ ЖАПОН БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІ ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ТАРИХИ АЛҒЫШАРТТАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуірінің әлеуметтік және саяси дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...8
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуірінің мәдени өзгерістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесінің қалыптасу қажеттілігі мен алғышарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2 ЖАПОНИЯДАҒЫ КОНФУЦИЙШІЛДІКТІҢ ТАРАЛУЫ ЖӘНЕ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНЕ ӘСЕРІ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Конфуцийшілдік және оның Жапонияға енуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Конфуцийшілдіктің Жапония саясаты мен қоғамындағы орны ... ... ... ...26
2.3 Конфуцийшілдіктің білім беру жүйесіне әсері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..31
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3 ХЭЙАН ДӘУІРІНІҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУ ҮРДІСІ ... ..36
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.1 Саяси биліктегі өзгерістер және оқу жүйесінің стандартталуы ... ... ... ... .36
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.2 Хэйан аристократиясының білім беру жүйесіне әсері ... ... ... ... ... ... ... 42
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.3 Ұлттық мектептердің құрылуы және жетілдірілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ..46
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...53
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..56
КІРІСПЕ
Білім беру жүйесі қазіргі қоғамның ажырамас және маңызды бөлігі болып табылады. Ол тек білім мен мәдениетті мұра ету жолы ғана емес, сонымен қатар қоғамдық дамудың маңызды құралы, қозғаушы күші. Білім беру жүйесі адамзат өркениетінің дамуына, халықтың сапасы мен мәдени деңгейін көтеруге, қоғамның барлық салаларындағы таланттарды тәрбиелеуге, экономикалық даму мен әлеуметтік прогреске ықпал ете алады. Сондай-ақ білім беру жүйесі адамдарға дұрыс құндылықтар мен өмірге деген көзқарасты қалыптастыруға, адамдарды өмірге оң көзқараспен қарауға, олардың жеке әлеуетін дамытуға және өзін-өзі бағалауды арттыруға көмектесе алады. Сондықтан ғылыми, кемел және әлеуметтік бейімделген білім беру жүйесін құру ел мен қоғамның дамуы үшін өте маңызды.
Бұл дипломдық жұмыста Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуы қарастырылады. Хэйан кезеңі жапондық білім беру жүйесінің дамуы мен қалыптасуына үлкен әсер еткен 794-1185 жылдар аралығындағы жапон тарихындағы маңызды кезең. Осы кезеңде Жапонияда жаңа оқу мектебі - конфуцийшілік және жаңа ресми оқу орны - Ұлттық мектеп пайда болды. Бұл факторлар жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуына негіз болды.
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуы маңызды тарихи құндылығы бар зерттеу тақырыбы болып табылады. Білім - елдің маңызды инфрақұрылымы және ұлттық даму мен прогрестің негізгі факторларының бірі. Хэйан кезеңі Жапонияның орта ғасырлары және ол Жапонияның саяси, экономикалық және мәдени дамуының маңызды кезеңі болып табылады. Білім беру жүйесінің қалыптасуы мен дамуы осы кезеңдегі мәдени және әлеуметтік дамудың маңызды аспектісі болды. Сондықтан Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесін зерттеу тек Хэйан кезеңінің әлеуметтік және мәдени ерекшеліктерін түсінуге көмектесіп қана қоймай, жапондық білім беру жүйесінің эволюциясы мен дамуын, сондай-ақ қазіргі жапондық білім беру жүйесі тамыры мен ерекшеліктерін зерттеуге көмектеседі.
Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесін зерттеу арқылы біз жапон білім беру жүйесінің тарихи эволюциясы мен даму процесін түсініп, оның реформасы мен дамуына ықпал етуде қандай факторлардың маңызды рөл атқарғанын анықтай аламыз. Бұл тәжірибелер заманауи білім беру жүйесін реформалау үшін анықтамалар бере алады.
Екіншіден, Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуын зерттеу де білім беруді интернационалдандыруға қолдау және анықтамалық бере алады. Заманауи білім беру жүйесін реформалау мен дамыту тек еліміздің өзінде ғана емес, басқа елдердің озық тәжірибесі мен жетістіктерін үйреніп, бойына сіңіруі қажет. Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуын зерттей отырып, біз жапон білім беру жүйесінің кейбір артықшылықтары мен кемшіліктерін таба аламыз, оны басқа елдердің білім беру жүйелерімен салыстырып, талдап, одан шабыт пен анықтама аламыз.
Ғылыми жаңалығы. Қазіргі таңда отандық жапонтану саласында хэйан кезеңіндегі білім беру жүйесінің қалыптасуын зерттеуге бағытталған қазақ тіліндегі еңбектер жоқтың қасы. Бұл дипломдық жұмыс отандық тарихнамада қазақ тілінде жазылған еңбектердің бірі болып табылады. Сонымен қатар бұл жұмыс зерттеп жазу барысында жапон және ағылшын тіліндегі жаңа деректер ғылыми айналымға енгізілді.
Практикалық маңыздылығы. Бұл дипломдық жұмыс арқылы жапон білім беру жүйесі туралы біліміміз бен түсінігімізді тереңдетуге көмектеседі және сонымен бірге бүгінгі дәуірдегі жапон білім беру жүйесінің құндылықтарын зерттеуге ағартушылық береді. Зерттеу нәтижелерін, жинақталған материалдар мен тұжырымдарды жоғарғы оқу орындарында арнайы семинарларда қолдануға, сонымен қатар оқу құралдарын жазу барысында пайдалануға болады.
Зерттеу пәні - Хэйан кезеңіндегі Жапонияның білім беру жүйесі.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері:
Зерттеу мақсаты - Хэйан кезеңіндегі Жапонияның білім беру жүйесінің қалыптасуын ашып көрсету. Бұл жұмыс Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесін қалыптастырған негізгі факторларды және сол дәуірдегі білім беру жүйесіне конфуцийшілдіктің ықпалын зерттеуге бағытталған. Атап айтқанда, бұл жұмыстың зерттеу мақсаттары мыналарды қамтиды: Біріншіден, саяси, экономикалық, мәдени және басқа факторлардың Хэйан кезеңіндегі білім беру жүйесіне әсерін, соның ішінде бұл факторлардың білім беру жүйесінің дамуы мен эволюциясына қалай ықпал ететінін зерттеу. Екіншіден, конфуцийшілдіктің Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесіндегі орны мен мәртебесін, оның ішінде оның оқу бағдарламасына, оқыту әдістемесіне, студенттерді іріктеуге, т.б. әсеріне талдау жасап, конфуцийшілдіктің сол кездегі қоғамға қосқан үлесі мен ықпалын зерттейді. Соңында Хэйан дәуіріндегі оқу-тәрбие жүйесінің қалыптасуындағы жаңалықтары талқыланады. Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесінің қалыптасуын зерттеу арқылы бұл жұмыс білім беру жүйесінің болашақ реформасы мен дамуы үшін анықтамалық және ағартушылықпен қамтамасыз етуді және Хэйан дәуірінің әлеуметтік мәдениеті мен білімі туралы адамдардың түсінігін арттыруды көздейді.
Зерттеу міндеттері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуіріндегі жапон білім беру жүйесінің қалыптасуы мен тарихи эволюциясын зерттеу;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жапондық конфуцийшілдіктің білім беру жүйесіне әсері мен рөлін талдау;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жапондық білім беру жүйесіндегі ұлттық мектептердің мәртебесі мен рөлін талдау.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Дипломдық жұмыстың деректік негізі. Зерттеудің деректік негіздерін 3 топқа бөлдім:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ші топ: конфуцийшілдіктің классикалық еңбектері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мэнцзы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL:https:xsh.aqnu.edu.cn__local EEB4A09456DE9BF4A4C013E7A23EC4D 9_334FF7D8_2C8C2A.pdf
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жапондық конфуцийшілдіктің қалыптасуы мен дамуына маңызды әсер еткен Мэнцзының ойлары мен ілімдерін жазады. Ол адам болмысына, мейірімділікке, саяси басқаруға деген көзқарастарға ерекше мән береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Лунь Юй
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: http:www.chinakongzi.orgeBookan alectsanalects03.pdf
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Конфуций мен оның шәкірттерінің сөздері мен істері, жапондық конфуцийшілдікке қатты әсер етті. Ол кеңінен оқылып, зерттеліп, жапондық конфуцийшілдіктің негізгі құжаттарының біріне айналды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Да сюэ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: http:course.sdu.edu.cnG2SeWebEd itoruploadfile20130203165554009.p df
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Өзін-өзі тәрбиелеудің, отбасын реттеудің, елді және әлемді басқарудың принциптері мен әдістеріне тоқталу жапондық конфуцийшілдіктің тәрбиелік ойына маңызды әсер етті. Ол ізгілік пен көшбасшылықты дамытудың маңызды нұсқаушысы ретінде қарастырылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Чжун юн
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: http:course.sdu.edu.cnG2SeWebEd itoruploadfile20130203165530002.p df
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тепе-теңдік пен модерацияның моральдық саласын атап өту жапондық конфуцийшілдіктің этикалық ойына маңызды әсер етеді. Ол жеке тұлғаны тәрбиелеу мен қоғамдық келісім арасындағы байланысқа баса назар аударады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2-ші топ: Хэйан дәуіріндегі Жапонияның тарихи, мәдени өзгерістерді сипаттайтын деректер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Nihon Sandai Jitsuroku (Жапонияның үш дәуірі туралы жазбалар)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: https:dl.ndl.go.jppid991094
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұл Нара дәуірінен ерте Хэйан кезеңіне дейінгі тарихи оқиғалар мен саяси динамикаларды жазатын шежіре. Ол Хэйан кезеңіндегі саяси, әлеуметтік және мәдени өзгерістерді түсіну үшін өте маңызды материалдардың бірі болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Fusō Ryakuki (Фусанның қысқаша тарихы)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: https:dl.ndl.go.jppid991096
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұл әртүрлі жерлердің саяси, экономикалық, әскери және мәдени жағдайлары егжей-тегжейлі жазылған Хэйан кезеңі туралы жергілікті жылнамалық кітап. Ол Хэйан кезеңіндегі жергілікті әлеуметтік және мәдени өзгерістер туралы маңызды түсінік береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Гэндзи-моногатари (Гэндзи туралы аңыз) URL:https:www.scribd.comdocument 501600092%E6%BA%90%E6%B0%8F%E7%89 %A9%E8%AF%AD-%E4%B8%B0%E5%AD%90%E6% 81%BA%E8%AF%912
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұл Хэйан дәуіріндегі мәдениет өкілдерінің бірі болып саналатын классикалық жапон әдеби шығармасы. Ол Хэйан дәуіріндегі ақсүйектер қоғамының өмірін, махаббатын және адами болмысын бейнелейді және Хэйан кезеңінің мәдени ландшафтын түсінуге үлкен көмек береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ші топ: Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесіне қатысты ресми құжаттар
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Риккокуси
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: https:dl.ndl.go.jppid950692
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұл Нара дәуірінен ерте Хэйан кезеңіне дейінгі тарихи оқиғалар мен саяси динамикаларды жазатын шежіре. Ол Хэйан кезеңіндегі білім беру жүйесі мен мектептердің кейбір жағдайларын қамтиды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Энгисикиhttps:zh.wikisource.o rgzh-hant%E5%BB%B6%E5%96%9C%E5%BC %8F
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұл Хэйан дәуірінің ортасындағы заңдар мен ережелердің ресми жинағы, онда елдің жүйесі мен этикеті қарастырылған. Ол сондай-ақ білім беру жүйесін ұйымдастырудың кейбір ережелерін қамтиды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Әдебиеттерге шолу. Тақырыпты қамтитын әлебиетті 4 топқа бөлдім.
Жапон авторлары: Ishikawa Yoshinobu; Haruo Sato; Rizo Takeuchi және т.б. авторлардың Жапон тарихы туралв жазылған еңбектері, Masao Matsumoto; Yoichi Shimada; Yoshio Hasegawa және т.б. авторлардың жапондық конфуцийшілдік туралы жазылған еңбектері пайдаланылды.
Қытай авторлары: Wang Qinhua; Yu Lijun; Cai Yuanxiong; Xu Xiangqian сияқты авторлардың Жапон тарихы туралы жазылған еңбектері, бұл әдебиеттердің ішінде Хэйан кезеңі және оның білім беру жүйесі де қамтылған. Zhou Zuoren; Zhou Peng және т.б. авторлардың жапон мәдениеті туралы еңбектері қарастырылды.
Ағылшын тілінде жазылған Еуропалық - Американдық авторлар: John Whitney Hall; George Sansom; W. Scott Morton; J. Kenneth Olenik сынды авторлардың жапон тарихы, соның ішінде мәдениет және білім беру саласы қамтылған еңбектері қолданылды.
Кеңес дәуіріндегі және казіргі ресейлік авторлар: Конрад Н. И.-тің Современная начальная школа в Японии еңбегі, Жуков А. Е.-тің Жапон тарихы туралы жазылған еңбегі қарастырылды.
Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізі. Диплом жұмысын жазу барысында төмендегі әдістер қолданылды:
Тарихи сипаттамалық әдіс;
салыстырмалы тарихи әдіс;
жинақтау әдісі;
талдау әдісі.
Диплом жұмысының құрылымы кіріспе, үш тарау, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен құрылған. Диплом жұмысы көлемі жағынан 58 беттен тұрады.
Кіріспе бөлімінде дипломдық жұмыстың өзектілігі, ғылыми жаңалығы, практикалық маңыздылығы, мақсаты мен міндеттері, теориялық, әдістемелік негізі және практикалық базасы көрсетілген.
Бірінші тарауда хэйан дәуірінің әлеуметтік және саяси дамуы, мәдени өзгерістері және хэйан дәуірінің білім беру жүйесінің қалыптасу қажеттілігі мен алғышарттары зерттелген.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Екінші тарауда Конфуцийшілдіктің дамуы мен эволюциясы, оның жапон саясаты мен қоғамындағы орны және білім беру жүйесіне әсері топтастырылған.
Үшінші тарауда хэйан дәуірінің саяси биліктегі өзгерістер және оқу жүйесінің стандартталуы, хэйан аристократиясының білім беру жүйесіне әсері, ұлттық мектептердің құрылуы және жетілдірілуі зерттелген.
Қорытындыда зерттеудің теориялық және практикалық нәтижелері жүйеленіп берілген.
Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар.
Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуы қоғамдық-саяси даму мен мәдени өзгерістердің сөзсіз нәтижесі болды. Хэйан дәуірінде қоғамдық-саяси жүйелердің эволюциясы мен мәдени ортаның өзгеруіне байланысты білім беру жүйесі қалыптасып, бірте-бірте жетілдірілді.
Хэйан дәуірінде жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуында конфуцийшілдік маңызды рөл атқарды. Конфуцийшілдіктің енуі мен ықпалы білім беру жүйесін адамгершілік тәрбиеге, интеллектуалдық тәрбиеге және жеке тұлғаны тәрбиелеуге баса назар аударуға итермеледі, ал конфуций классиктері жеке мектептегі білім берудің негізгі мазмұны болды.
Саяси режимнің өзгеруі және ақсүйектер ықпалы Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесінің қалыптасуының маңызды факторлары болды. Саяси режимнің өзгеруі білім беру жүйесін стандарттау мен орталықтандыруға әкелді, ал ақсүйектердің жоғары мәртебесі олардың білім беру жүйесіне әсерін анықтады.
Ұлттық мектептердің құрылуы мен жетілдірілуі Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесінің дамуына ықпал етті. Ұлттық мектептердің құрылуы білім берудің кең мүмкіндіктерін қамтамасыз етті, білім беру ресурстарын әділ бөлуге ықпал етті және жапондық білім беру жүйесінің дамуының негізін қалады.
ХЭЙАН ДӘУІРІНІҢ ЖАПОН БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІ ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ТАРИХИ АЛҒЫШАРТТАРЫ МЕН СЕБЕПТЕРІ 1.1 Хэйан дәуірінің әлеуметтік және саяси дамуы
Хэйан кезеңі - жапон тарихындағы өміршеңдікке толы кезең, тек саяси, экономикалық және мәдени өркендеу кезеңі ғана емес, сонымен бірге Жапонияның ұлттық және ұлттық санасының біртіндеп қалыптасып, нығаю кезеңі. Хэйан дәуірінде Жапонияның саяси жүйесі императорға негізделген сарайлық саясаттан ақсүйектер саясатына біртіндеп дамып, бірегей сот бюрократиясын қалыптастырды. Экономика тұрғысынан егіншілік, қолөнер және сауда Хэйан дәуірінде салыстырмалы түрде тұрақты дамуға ие болды, әсіресе ауылшаруашылық өндірісінің жақсаруы және коммерциялық қызметтің өркендеуі Жапония тарихындағы кейінгі экономикалық дамудың негізін қалады. Мәдениет тұрғысынан алғанда, Хэйан дәуірінде көптеген көрнекті әдебиет пен өнер туындылары дүниеге келді, олар Жапонияның мәдени коннотациясын айтарлықтай байытып қана қоймай, кейінгі жапон мәдениетіне де қатты әсер етті. Сонымен қатар, Хэйан кезеңі де жапон әйелдерінің әлеуметтік жағдайы біртіндеп жақсарған кезең болды [5,278].
Хэйан кезеңі Жапония тарихындағы ең ұзақ кезең, 794 жылдан 1185 жылға дейін, барлығы 391 жылды құрайды, ол үш кезеңге бөлінеді: ерте, орта және кейінгі. Хэйан кезеңі Жапония тарихындағы саясаттың, экономиканың, мәдениет пен білімнің дамуындағы маңызды кезең болып табылады. Бұл кезеңде Жапонияның саяси-әлеуметтік жүйелері бірте-бірте тұрақтанды, мәдениет пен өнер өркендеп, білім саласына көбірек көңіл бөліне бастады.
Хэйан дәуірінде Жапонияның әлеуметтік жүйесі негізінен император әулеті, дворяндар, самурайлар және қарапайым адамдардан құралды. император әулеті мен дворяндар Жапонияның саясаты мен экономикасында басым орынға ие болған билеуші тап болып табылады. Ақсүйектердің гүлденуі Жапонияның саяси, мәдени және экономикалық өміріне терең өзгерістер әкелді. Самурайлар класы бірте-бірте көтеріліп, жапон қоғамының маңызды бөлігіне айналды. Қарапайым адамдар жапон қоғамындағы халықтың көпшілігін алып жатқан қоғамның төменгі тобы, олардың өмірі мен жұмысы негізінен егіншілік пен қолөнерге негізделген.
Хэйан кезеңінде жапон қоғамы Жапонияның болашағына терең әсер еткен көптеген маңызды саяси және әлеуметтік оқиғаларды бастан өткерді.
Саясат тұрғысынан алғанда, ерте Хэйан дәуіріндегі саяси жағдай салыстырмалы түрде тұрақты болды, бұл негізінен жаңа император Канму мен оның ұрпақтары жүргізген орталықтандыру саясаты нәтижесінде саяси билікті император мен оның тікелей бағынатын шенеуніктерінің қолына бірте-бірте шоғырландырды. Сонымен бірге олар орталық үкіметтің беделі мен мәртебесін қамтамасыз ету үшін бірқатар заңдар мен саясаттарды алға тартты [10,141].
Алайда Хэйан кезеңінің кейінгі кезеңінде император мен орталық үкіметтің әлсіреуіне байланысты кейбір жергілікті лордтардың билігі күшейе бастады. Бұл көптеген азаматтық қақтығыстар мен соғыстарға әкелді, мысалы, Хэйдзи көтерілісі және Хэйан кезеңінің соңында Генпей соғысы.
Әлеуметтік жағынан Хейан кезеңі де көптеген маңызды өзгерістерді көрді. Біріншіден, орталық биліктің орталықтандырылған саясатының арқасында ел бірте-бірте салыстырмалы түрде тұрақты кезеңге аяқ басты. Бұл адамдарға ауыл шаруашылығы, қолөнер және сауда сияқты өндірістік қызметке және секіріспен дамыған экономикаға көбірек көңіл бөлуге мүмкіндік берді.
Екіншіден, орталық биліктің күшеюімен соттың мәдениет пен өнерге қолдауы да артты. Бұл жапон мәдениеті мен өнерінің гүлденуіне әкелді, мысалы, Хэйан кезеңіндегі поэзия мен әдебиет, кескіндеме, сәулет және т.б.
Ақырында, Хэйан кезеңі де Жапониядағы діннің дамуы үшін маңызды кезең болды. Бұл кезеңде буддизм мен синтоизм негізгі діни сенімге айналды, әсіресе жапон мәдениеті мен әлеуметтік жүйесінің өзгеруіне ықпал еткен буддизмнің дамуы [11,105-109].
Жалпы хэйан кезеңінің әлеуметтік және саяси дамуын бірнеше тұрғыдан қарастыра аламыз:
1) Экономикалық және кәсіпкерлікті дамыту
Хэйан кезеңінде Жапонияның экономикалық және коммерциялық дамуы үлкен жетістіктерге жетті. Ауыл шаруашылығы өнімділігінің жақсарып, жаңа көлік құралдарының дамуымен тауар-материал айналымы қолайлы болды, сауда қызметі өркендеді. Қалада көптеген базарлар мен сауда көшелері пайда болды, саудагерлердің жағдайы бірте-бірте жақсарды. Хэйан кезеңінің соңында Хирата отбасы және Фудзивара Кита отбасы сияқты кейбір іскер отбасылар қоғамның жоғарғы табының бөлігі болды. Коммерциялық қызметтің өркендеуі урбанизация процесіне және әлеуметтік-экономикалық дамуға ықпал етті.
2) Әлеуметтік таптағы айырмашылықтар
Хэйан қоғамы ең жоғары дворяндар мен император отбасы мүшелерінен бастап ең төменгі құлдар мен кедейлерге дейін таптарға бөлінді. Бұл сыныптар арасында айқын айырмашылықтар мен алшақтықтар бар. Ақсүйектер тобының көп жері мен байлығы бар, сондай-ақ белгілі бір киім кию, белгілі бір атақтарды қолдану сияқты көптеген артықшылықтарға ие. Қарапайым адамдарға бұл артықшылықтар мен құқықтар жетіспейді. Сонымен қатар, ақсүйектер мен қарапайым халық арасында мәдени және тұрмыстық айырмашылықтар бар. Бұл таптық айырмашылық Хэйан кезеңінің соңына дейін созылды және ол Мэйдзи қалпына келтіру кезеңіне дейін толығымен өзгерген жоқ.
3) Саяси жүйедегі өзгерістер
Ерте Хэйан дәуірінде Жапонияның саяси жүйесі бірте-бірте рулық жүйеден бюрократиялық жүйеге ауысты. Бұл процесте корольдік отбасы саясатты тікелей бақылаудан бірте-бірте айырылып, бюрократтар саяси шешімдер қабылдаудың негізгі ойыншыларына айналды. Хейан дәуірінің ортасына қарай император сарайы мен самурайлар табы арасындағы қарым-қатынас жақындай түсті. Самурайлар табы әскери тәсілдер арқылы көбірек саяси және экономикалық билікке ие болды. Хэйан кезеңінің соңында бірте-бірте сегунат жүйесі қалыптасып, Жапония самурайлар дәуіріне қадам басты.
4) Діни сенімнің дамуы
Хэйан кезеңі жапондық діни нанымдардың дамуының маңызды кезеңі болды, ал буддизм мен синтоизм бірте-бірте негізгі діни нанымға айналды. Ерте Хэйан дәуірінде буддизмнің ықпалы бірте-бірте кеңейіп, көптеген храмдар мен діни топтар императорлық отбасы мен дворяндардың қолдауына ие болды. Дворяндар мен корольдер буддизмнің ізбасарлары ғана емес, сонымен қатар будда монастырлары мен монастырларының меценаттары болды. Хейан дәуірінің ортасында синтоизм бірте-бірте қайта жанданып, діни және саяси биліктің символына айналды. Бұл екі діни сенім бірігіп Хэйан кезеңінің діни мәдениетін құрады және жапон тарихы мен мәдениетіне қатты әсер етті.
5) Мәдениет пен өнердің өркендеуі
Хэйан кезеңі жапон мәдениеті мен өнерінің гүлденуінің алтын ғасыры болды. Бұл кезеңде жапон әдебиеті, поэзиясы, кескіндеме және музыка сияқты өнер түрлері қарқынды дамыды. Ерте Хэйан дәуірінде жапон әдебиеті ауызша дәстүрден жазба деректерге көшті. Көптеген ежелгі аңыздар мен халық ертегілері жазбаша түрде жазылып, жапон әдебиетінің маңызды бөлігіне айналды. Хейан дәуірінің ортасында поэзия ақсүйектер мәдениетінің бір бөлігіне айналды, көптеген жаңа формалар мен жанрлар пайда болды. Кескіндеме мен мүсін өнері де айтарлықтай дамыды және осы кезеңде Хорюджи ғибадатханасының Алтын залындағы қабырға суреттері және алты патшалық тарихының портреттері сияқты көптеген кескіндеме және мүсіндер жасалды. Музыка тұрғысынан Гагаку және Хэйан дәуіріндегі танымал музыка да қарқынды дамыды.
6) Білім беру мәдениетінің гүлденуі
Хэйан кезеңі де жапондық білім мен мәдениеттің өркендеген кезеңі болды. Ұлттық мектептер мен жеке мектептер бірінен соң бірі құрылып, білім беруді жапон дворяндары мен корольдер үшін маңызды міндетке айналдырды. Ерте Хэйан дәуірінде ұлттық мектептер негізінен дворяндар мен патша әулеттерінің балаларына арналған, ал олардың курстары классикалық мәдениет, тарих, музыка, би және т.б. Хейан дәуірінің ортасында қарапайым халық үшін ұлттық мектептер ашыла бастады, бұл білім беруді қоғамның жоғарғы және төменгі таптары арасындағы қарым-қатынас пен алмасудың көпіріне айналдырды.
7) Технологиялық дамудағы прогресс
Хэйан кезеңі де Жапонияның технологиялық дамуының маңызды кезеңі болды. Ауыл шаруашылығының өнімділігі артып, суару жүйелері мен тыңайтқыштарды қолдану арқылы ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігі айтарлықтай артты. Сонымен қатар темір жасау, фарфор жасау, қағаз жасау сияқты технологиялар да қатты дамыды. Бұл технологиялық жетістіктер Жапонияның жылдам экономикалық және мәдени дамуына мүмкіндік берді.
Бір сөзбен айтқанда, Хэйан кезеңі жапон тарихындағы өте маңызды кезең.Саясатта, экономикада, мәдениетте және дінде т.б маңызды өзгерістер болды.Бұл өзгерістер Жапонияның болашағына қатты әсер етті.
Хэйан дәуіріндегі мәдениет пен өнер де өркендеді. Бұл кезеңде Жапония мәдениет пен өнердің көптеген гүлденген кезеңдерін көрді, мысалы, Хэйан мәдениеті, Хэйан кезеңінің әдебиеті, Хэйан кезеңінің поэзиясы және т.б. Әдебиет тұрғысынан алғанда, Хэйан кезеңі Гэндзи-моногатари, макура но со:си сияқты көптеген әдеби жауһарлар тудырды. Өнер жағынан да Хэйан дәуіріндегі кескіндеме, мүсін, керамика, лак бұйымдары өзінің шарықтау шегіне жетті.
Саяси тұрақтылық: Хэйан кезеңіндегі саяси орта алдыңғы кезеңге қарағанда тұрақты болды. Ерте Хэйан дәуірінде император сарайының орталықтандырылуы салыстырмалы түрде төмен болды, ал жергілікті қожалардың билігі салыстырмалы түрде басым болды. Бірақ уақыт өте келе орталық үкімет жергілікті басқаруды бақылауды біртіндеп күшейтіп, негізгі орган ретінде жергілікті шенеуніктерді және мемлекеттік қызметкерлерді қамтитын әкімшілік жүйені қалыптастырды. 794 жылы астана Киотоға көшірілгеннен кейін Жапонияда бірте-бірте императорға негізделген саяси жүйе қалыптаса бастады.Бұл кезеңде император жоғарғы саяси билікке ие болды. Біраз саяси күйзелістерді басынан өткергеннен кейін Хейан дәуірінің соңғы кезеңінде жеке самурайлардың көп саны пайда бола бастады және олар жапонның саяси және әлеуметтік өміріне үлкен әсер ете бастады [12, 64-68].
Жылдам экономикалық даму: Хэйан дәуірінің экономикасы ішкі және сыртқы саудада және өнеркәсіптік дамуда үлкен жетістіктерге жетті. Ішкі майданда күріш өсіру Жапония экономикасының негізгі тіректерінің біріне айналды. Сонымен қатар Жапонияның қолөнер өнеркәсібі де бірте-бірте дами бастады, өндіріс, тоқыма, керамика сияқты салалар жақсы дамыды. Халықаралық саудаға келетін болсақ, Хэйан кезеңінде Жапония Қытай, Корея, Рюкю және басқа елдермен жиі сауда жасап, сауда көлемі бірте-бірте өсіп, Жапонияның экономикалық дамуына маңызды қолдау көрсетті.
Әлеуметтік стратификация: Хэйан кезеңінің әлеуметтік құрылымы үш бөліктен тұрды: дворяндар, самурайлар және қарапайым адамдар. Олардың ішінде дворяндар ең жоғары әлеуметтік тап болып табылады, ал императорлық отбасы мен дворян отбасылары Жапониядағы билеуші тап болып табылады [13,42-45].
Самурайлар табы кейінгі Хэйан дәуірінде көтеріле бастады. Олар билікке жету үшін өз күштеріне сүйенді, әртүрлі отбасылар арасында күрестер пайда бола бастады. Азаматтық тапқа қолөнер, сауда және ауыл шаруашылығы сияқты өмірдің барлық салаларымен айналысатын адамдар кіреді және олардың әлеуметтік жағдайы салыстырмалы түрде төмен.
Хэйан дәуіріндегі самурайлардың өркендеуінің көптеген негіздері бар және маңыздырақ екі фактор:
1. Жерді жекешелендіру. Ол кезде жекеменшік жер алудың ең маңызды жолдарының бірі қаңырап бос жатқан жерлерді ашу болды. Жерді мелиорациялау арқылы алынған жерлерге (жеке меншікке) салық салынбайды. Бірақ шын мәнінде жерді қайтаруға қабілетті отбасылар әдетте үлкен отбасылар мен дворяндар болып табылады. (немесе монахтар)
2. Дворяндар мен император әулетінің ұдайы өндірісінен туындаған қаржылық қысым (жерді жекешелендіру нәтижесінде пайда болған салықтың азаюы және ұрпақтардың көбеюі орталық қаржының күйреуіне әкелді).Сондықтан император әулеті Юань және Пин деген екі руды мұрагерлік құқығы жоқ ұрпақтарына берді. Оларды жеке сарбаздармен (негізінен дворяндардың мұрагерлерімен) жабдықтауға рұқсат етіледі, бұл самурайлар болды.
Хэйан кезеңі ақсүйектер үстемдік еткен қоғам болды. Ақсүйектер табы - Хэйан дәуіріндегі қоғамның элитасы.Олар саясатта, экономикада, мәдениетте, т.б. маңызды ресурстар мен билікке ие болып, қоғамның дамуында маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, ақсүйектер табы да Хэйан дәуіріндегі мәдениеттің негізгі тасымалдаушысы болды.Олар көптеген тамаша әдеби-көркем шығармалар жасап, жапон мәдениетінің өркендеуіне маңызды үлес қосты.
Екіншіден, Хэйан кезеңі де егіншілік қоғамы болды. Хэйан дәуірінде қоғамдағы негізгі өнім өндіруші егіншілер болды.Олар жер өңдеумен айналысты, мал өсірді, қоғамға қажетті материалдық негізді қамтамасыз етіп, күнделікті тұрмысқа қажетті заттарды өндірді, т.б. Хэйан дәуірінде егіншілер де бірте-бірте ауыл ұйымдары, діни ұйымдар сияқты өздерінің ұйымдық формаларын қалыптастырды.Бұл ұйымдар қоғамдық тұрақтылық пен дамуда маңызды рөл атқарды.
Үшіншіден, Хэйан кезеңі де коммерциялық өркендеу кезеңі болды. Әлеуметтік экономиканың дамуымен коммерциялық қызмет бірте-бірте көтеріліп, Жапонияның экономикалық дамуындағы маңызды күшке айналды. Саудагерлер әр түрлі сауда-саттықпен айналысып, бірте-бірте өздерінің шаруашылық ұйымдары мен желілерін қалыптастырды. Саудагерлер қоғамды қажетті тауарлармен және қызметтермен қамтамасыз етіп қана қоймай, қоғамдық шаруашылықтың дамуына жаңа серпін әкелді.
Төртіншіден, Хэйан кезеңі де мәдени әртүрлілік кезеңі болды. Саясаттың, экономиканың және мәдениеттің өркендеуімен әртүрлі аймақтар арасындағы мәдени алмасулар жиілеп, әртүрлі аймақтар мен түрлі этностар арасындағы мәдени алмасулар мен интеграциялар тереңдей түсті. Бұл мәдени алмасулар мен интеграция жапон мәдениетінің коннотациясы мен кеңеюін байытып қана қоймай, сонымен қатар жапон мәдениетінің кейінгі дамуының негізін қалады [6,197].
Хэйан кезеңінің саяси орталығы Хейан-кё деген атпен белгілі Киото қаласында болды.Бұл кезеңде Жапония императордан, дворяндардан, храмдар мен самурайлардан тұратын күрделі қоғамдық ұйымнан тұрды. Хэйан дәуірінде Жапония да бірте-бірте орталықтандыру жолына көшті. Бұл кезеңдегі император саясатта өте маңызды рөл атқарды. Жапонияның ұлттық институттары бірте-бірте стандартталып, мемлекеттік қызметкерлер мен дворяндар сияқты элиталық топтар қалыптаса бастады. Жапон қоғамы бұл кезеңде орталықтандыруға бет бұра бастағанымен, энфеофмент жүйесі де пайда болды. Бұл кезеңде дворяндар мен монастырларға көп жер бөлінді. Бұл жағдайда қарапайым халық ауыр салық жүгін көтеруге мәжбүр болды. Бұл ауыртпалық қарапайым халықтың өмірін қиындатқанымен, жапон қоғамының, экономикасы мен мәдениетінің дамуына түрткі болды [14, 84-88].
Осындай тарихи жағдайда білім билікті нығайту мен қоғамдық тәртіпті сақтаудың маңызды құралына айналды. Бұл кезеңде білім беруде дворяндар мен монастырлар басым болды, білім берудің мақсаты негізінен дворяндар мен монахтарды дайындау болды. Білім мазмұны негізінен поэзия, каллиграфия, музыка, би, әдептілік т.б. Сонымен қатар, осы кезеңде Жапонияда білім мен мәдениеттің дамуына оң ықпал еткен конфуцийшілдік пен буддалық ойлар да енгізіле бастады.
1.2 Хэйан дәуірінің мәдени өзгерістері
Хэйан дәуірінде жапон қоғамында, экономикасында және мәдениетінде үлкен өзгерістер болды. Бұл трансформацияда жапон қоғамында білімге деген сұраныс пайда бола бастады. Осы кезеңде жапон қоғамы орталықтандыруға бет бұра бастағанда, мемлекеттік қызметкерлерді іріктеу критерийлері бірте-бірте айқындала бастады. Осындай жағдайда мәдени ағартуға байланысты білім мен дағды мемлекеттік қызметкерлер мен дворяндар сияқты элиталық топтар үшін қажетті сапаға айналды. Сонымен қатар, Хэйан дәуірінде конфуцийшілдік пен буддизм де жақсы дамыды және бұл даму білімге деген сұранысты көтерді. Бұл жағдайда білім беру жүйесін қалыптастыру бұлтартпас тенденцияға айналды.
Нара кезеңінде Жапония Тан династиясына оқуға елшілерін, студенттерді, монахтарды және т.б. жіберіп, елге оралғаннан кейін Тан династиясының мәдениетін белсенді түрде таратты. 9 ғасырдың аяғында, Тан әулетінің ортасы мен соңы кезінде жапон ақсүйектерінің үстемдігі күшейіп, мәдени алмасуларға теріс көзқарас қалыптасты. 894 жылы император Тан династиясына елшілер жіберуді тоқтатты. Хэйан дәуірінің соңғы 300 жылында Жапония Нара дәуірінде енгізілген Тан әулетінің мәдениетіне негізделген, өзіндік мәдени дәстүрлерімен үйлесетін бірегей мәдени концепцияны дамытты.Қайта тірілу, осылайша ұлттық стиль мәдениетін немесе жапон стилін қалыптастырды. Мұндағы ұлттық стиль жапон ұлтының бірегей мәдени шығармашылығын және ұлттық тәуелсіздіктің күшті сезімін көрсетуге арналған.
Хэйан кезеңіндегі мәдени өзгерістер негізінен әдебиет, өнер, сәулет және т.б. Гэндзи-моногатари, Макура но со:си, Кокинсю сияқты әдеби шығармалар жапон әдебиетінің өкілдері болып қана қоймай, жапон әдебиетінің дамуы мен эволюциясына үлкен әсер етті. Сонымен қатар Хэйан дәуірінде Танка және Хайку сияқты көптеген қысқа да ықшам поэзия түрлері пайда болды.Бұл өлеңдер көбінесе қысқа да түсінікті, негізінен автордың ішкі сезімін білдіреді [10,286].
Хэйан кезеңі жапон әдебиетінің алтын ғасыры болып табылады және әдеби шығармашылық осы кезеңде бұрын-соңды болмаған дамуға қол жеткізді. Осы кезеңдегі әдеби шығармалардан жапон әдеби шығармашылығының барлық жағынан маңызды жетістіктерге жеткенін көреміз. Хэйан дәуірінің басында Манёшу, Кокин Вакашу сияқты поэзиялық хрестоматиялар шықты.Олар негізінен жергілікті нақыштағы халық поэмалары болды.Бұл шығармалар сол кездегі қоғамдық өмірдің барлық жақтарын бейнелеп, кейінгі әдеби шығармашылыққа құнды материалдар берді. Кейінгі Хэйан дәуірінде сарай мәдениетінің өркендеуімен әдебиет бірте-бірте сарай әдебиетіне айналды. Бұл кезеңдегі әдеби шығармалар негізінен сарай әдебиеті, сатиралық романдар мен очерктер болып табылады, олар сол кездегі сарай мәдениетінің сәнін ғана емес, сол кездегі қоғамның барлық салаларындағы өзгерістер мен дамуларды бейнелейді.
Екіншіден, өнер жағынан Хейан кезеңі де өте гүлденген кезең болды. Осы кезеңде дәстүрлі жапон кескіндеме, керамикалық өнер, мүсін өнері және т.б. сияқты көптеген өнер түрлері дамып, жаңалық енгізілді. Осы өнер түрлерінің ішінде ең танымалы - жапондық дәстүрлі кескіндеме, әсіресе сот кескіндемесі. Корт картиналары - Хэйан дәуірінде сарай ішінде жасалған картиналар, олардың көркемдік стилі талғампаз және талғампаз, олар жапон кескіндемесінің өкілдік туындыларына айналды.
Сонымен қатар, сәулет өнері де Хэйан кезеңіндегі мәдени өзгерістердің маңызды бөлігі болып табылады. Бұл кезеңде көптеген архитектуралық стильдер дамып, жетілдірілді, мысалы, Хэян-кио ғимараттары, храмдар ғимараттары және т.б. Хэйан-кио - Хэйан кезеңінің астанасы, оның сәулеттік стилі биік және керемет, ол дәстүрлі жапон сәулет өнерінің өкілдік туындыларының біріне айналды.
Хэйан кезеңі жапон өнерінің дамуындағы маңызды кезең болды және оның көркем туындылары техника, тақырыптар және стильдер тұрғысынан маңызды прогреске қол жеткізді. Кескіндемеге келетін болсақ, Хэйан дәуіріндегі суретшілер әртүрлі пішіндердің, динамиканың және пейзаждың суреттерін салып қана қоймай, сонымен қатар шығармалардың коннотациясын және эмоциясын бейнелеп, шығармаларды өміршең әрі көркем ете білген. Сәулет өнеріне келетін болсақ, Хэйан кезеңінің сәулетшілері Хэйан ғибадатханасы, Мацуо Тайша храмы, Киотодағы Киёмизу храмы сияқты Хэйан кезеңінің сәулеттік стилі мен мәдени ерекшеліктерін толығымен бейнелейтін көптеген керемет және талғампаз ғимараттарды жасады.
Мәдени өзгерістердің маңызды белгісі жапон жазуының дамуы болып табылады. Осы кезеңде Хэйан дәуіріндегі канжиде көптеген өзгерістер болды, сонымен қатар хирагана мен катакана дами бастады. Ол кездегі мәдениетте канжи ресми құжаттар мен құжаттарды жазу үшін пайдаланылса, хирагана мен катакана күнделікті тіл мен поэзияны жазу үшін пайдаланылды. Әртүрлі кейіпкерлерді қолданудың бұл жолы жапон мәдениетін әр түрлі етеді. Хэйан дәуіріне дейін жапон ұлтының өз жазуы болмаған, қытай таңбалары әрқашан байланыс тасымалдаушысы ретінде қолданылған. Катакана қытай таңбаларының әсерінен пайда болды, ал катакананың тууы жапон қоғамындағы еңбекші халықтың өндіріс пен еңбек процесіндегі ұжымдық даналығының кристалдануы болып табылады. Катакананың пайда болуымен және насихатталуымен Жапония да өзінің ұлттық әдебиетін жасай бастады. IX ғасырдың ортасынан кейін жапон әдеби әлемінде белгілі вака жазушыларының бір тобы пайда болып, вака ән айту жапон қоғамының сәніне айналды. 905 жылы Кокинсю басылымы Ваканың гүлденген кезін белгіледі [16, 80-90]. Одан да таң қалдыратыны моногатарлық романдардың пайда болуы.Исэ-моногатари, Такэтори Моногатари және Гендзи Моногатари бірінен соң бірі шықты. Бұл тарихи катакана жапон әдебиетінің болашақ дамуына үлкен әсер етті [7,16].
Хэйан дәуіріндегі әлеуметтік-мәдени ортадағы өзгерістер де оқу жүйесінің қалыптасуына бірден-бір себеп болды. Бұл кезеңде Жапония негізінен ауыл шаруашылығы қоғамынан сауда және қолөнер қоғамына көшті. Бұл трансформация таланттарға деген сұранысты тудырып, адамдар білім мен дағдылардың маңыздылығын түсіне бастады. Сонымен бірге әдебиет пен өнердің өркендеуі білім саласының да дамуына ықпал етті. Бұл жағдайда білім адамның жеке және әлеуметтік мәртебесін көтеру құралына айналды. Сонымен қатар, қоғамның білім мен мәдениетке көңіл бөлуі білім беру жүйесінің қалыптасуына да ықпал етті.
мәдени сипаттама
Әдебиет және өнер: Хэйан кезеңі жапон әдебиеті мен өнерінің дамуы үшін алтын ғасыр болды және көптеген көрнекті әдеби шығармалар пайда болды, мысалы, Гэндзи-моногатари, Макура но со:си, Кокинсю және т.б. Кескіндеме мен сәулет өнерінде Хэйан кезеңінің стилі де жақсы дамыған.
Діни мәдениет: Хейан кезеңі Жапониядағы діннің дамуы үшін маңызды кезең болды және бұл уақытта дін бұрын-соңды болмаған түрде дамыды. Хэйан дәуірінде буддизм, синтоизм, даосизм сияқты діндер кеңінен таралып, дамыды. Хэйан дәуіріндегі бұл діндердің дамуы жапон қоғамының рухани өміріне бай мазмұн мен формалар беріп қана қоймай, жапон мәдениетінің алуан түрлілігі мен күрделілігінің негізін қалады.
Хейан дәуірінде Будда мәдениеті Жапонияның мәдени дамуында үлкен рөл атқарды. Буддистік мәдениетті енгізу Жапониядағы мәдени алмасуларға ықпал етті және жапон мәдениетінің әртараптануы мен өркендеуіне ықпал етті. Сонымен қатар, синтоизм мәдениеті де Хэйан дәуірінде дамып, берілді. Тан династиясындағы будда мәдениеті негізінде синтоизм буддизмге деген халықтың сеніміне қосылып, Будда мен Құдайды біріктіру үрдісі байқалды. Кейінгі Хэйан дәуірінде Жапонияда осы дүниедегі азаптан құтылып, ақыры Таза рахаттану еліне кіруді жақтайтын Таза жер сектасы танымал болды. Одан кейін Қайта туу негіздері және Жапонияның түпкілікті бақытты қайта туылуы туралы хикая сияқты Таза жер сектасын насихаттайтын кітаптар да шықты. [15, 50-60]. Жапондық буддизм ұлтшылдығы өте күшті және елді қорғау туралы бұл күшті ой жапон буддизмінің ерекшеліктерінің бірі болып табылады.
Білім беру мәдениеті: Хейан дәуіріндегі қоғам мен мәдениетте білім маңызды орын алады. Бұл кезеңде бастауыш және орта мектеп, жекеменшік мектеп, отбасы тәрбиесі сияқты әртүрлі білім беру формалары дами бастады. Атап айтқанда, жекеменшік мектептер бұл кезеңде кеңінен дамыды. Жекеменшік мектептер Хэйан дәуіріндегі зиялылардың білім алуына және қарым-қатынас жасауына мүмкіндік берді, сонымен қатар Жапонияның мәдени өркендеуіне маңызды үлес ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Қайсар Қ.
ХЭЙАН КЕЗЕҢІНДЕГІ ЖАПОНИЯНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
6B02207 - Шығыстану мамандығы
Алматы, 2023
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Шығыстану факультеті
Қиыр Шығыс кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: ХЭЙАН КЕЗЕҢІНДЕГІ ЖАПОНИЯНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
6B02207 - Шығыстану мамандығы
Орындаған:_________________________ ___________________ Қайсар Қ.
Ғылыми жетекші: аға оқытушы ___________________________Ашинова Ж.Е.
Қорғауға жіберілді:
Хаттама № ___, __ _____ 2023 ж.
Кафедра меңгерушісі м. а., Ph.D: _______________________Сауданбекова Ш.Т.
Норма бақылаушы: аға оқытушы _________________________Серикбаева З.А.
Алматы, 2023
РЕФЕРАТ
Дипломдық жұмыстың құрылымы: жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыстың көлемі: 58 бет, әдебиеттер саны: 50.
Түйін сөздер: Хэйан дәуірі; Жапондық білім беру жүйесі; Конфуцийшілдік; Ұлттық мектептер.
Зерттеудің мақсаты: Хэйан кезеңіндегі Жапонияның білім беру жүйесінің қалыптасуын ашып көрсету.
Зерттеу міндеттері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуірінің жапон білім беру жүйесі қалыптасуының тарихи алғышарттары мен себептерін зерттеу;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жапониядағы конфуцийшілдіктің таралуы және білім беру жүйесіне әсерін талдау;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуірінің білім беру жүйесінің қалыптасу үрдісін зерттеу.
Ғылыми-зерттеу әдістері:
сипаттамалық әдісі;
салыстырмалы тарихи әдісі;
жинақтау әдісі;
талдау әдісі;
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы. Бұл дипломдық жұмыс арқылы жапон білім беру жүйесі туралы біліміміз бен түсінігімізді тереңдетуге көмектеседі және сонымен бірге бүгінгі дәуірдегі жапон білім беру жүйесінің құндылықтарын зерттеуге ағартушылық береді. Зерттеу нәтижелерін, жинақталған материалдар мен тұжырымдарды жоғарғы оқу орындарында арнайы семинарларда қолдануға, сонымен қатар оқу құралдарын жазу барысында пайдалануға болады.
Нәтижелері:
Хэйан дәуірінде білім беру жүйесінің қалыптасуына алғышарт болған жағдайлар талданды;
Конфуцийшілдіктің білім беру жүйесіне үлесі және рөлі зерттелді;
Хэйан кезеңіндегі білім беру жүйесінің қалыптасу үрдісі зерттелді.
РЕФЕРАТ
Структура дипломной работы: работа состоит из введения, трех глав, заключения, списка литературы. Объем дипломной работы: 58 страниц, количество использованных источников: 50.
Ключевые слова: период Хэйан; японская система образования; конфуцианство; Национальные школы.
Цель исследования: Выявление становления японской системы образования в период Хэйан.
Задачи исследования:
- изучить исторические предпосылки и причины формирования японской системы образования эпохи Хэйан;
- Анализ распространения конфуцианства в Японии и его влияние на систему образования;
- Изучить процесс формирования системы образования эпохи Хэйан.
Методы исследования:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
описательный метод;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
сравнительно-исторический метод;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
компиляций метод;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
метод анализа;
Практическая значимость исследования. Этот дипломная работа помогает углубить наши знания и понимание японской системы образования и в то же время освещает изучение ценностей японской системы образования в сегодняшнюю эпоху. Результаты исследований, собранные материалы и выводы могут быть использованы на специальных семинарах в высших учебных заведениях, а также в процессе написания учебных материалов.
Результаты:
Проанализированы условия, которые явились предпосылками формирования системы образования в эпоху Хэйан;
Изучены вклад и роль конфуцианства в системе образования;
Изучен процесс формирования системы образования в период Хэйан.
ABSTRACT
The structure of the work: the work consists of introductions, three chapters, conclusions, list of literature. Volume of diploma work: 58 pages, number of used sources: 50.
Keywords: Heian period; Japanese education system; Confucianism; national schools.
The purpose of the research: Revealing the formation of the Japanese education system in the Heian period.
Research objectives:
- To study the historical prerequisites and reasons for the formation of the Japanese education system of the Heian era;
- Analysis of the spread of Confucianism in Japan and its impact on the education system;
- To study the formation process of the education system of the Heian era.
Research methods:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
descriptive method;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
comparative historical method;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
compilation method;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
method of analysis;
Practical significance of the study. This work helps to deepen our knowledge and understanding of the Japanese education system and at the same time illuminates the study of the values of the Japanese education system in today's era. Research results, collected materials and conclusions can be used in special seminars in higher education institutions, as well as in the process of writing educational materials.
Results:
The conditions that were the prerequisites for the formation of the education system in the Heian era were analyzed;
The contribution and role of Confucianism to the education system was studied;
The formation process of the education system in the Heian period was studied.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 ХЭЙАН ДӘУІРІНДЕГІ ЖАПОН БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІ ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ТАРИХИ АЛҒЫШАРТТАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуірінің әлеуметтік және саяси дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...8
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуірінің мәдени өзгерістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесінің қалыптасу қажеттілігі мен алғышарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2 ЖАПОНИЯДАҒЫ КОНФУЦИЙШІЛДІКТІҢ ТАРАЛУЫ ЖӘНЕ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНЕ ӘСЕРІ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Конфуцийшілдік және оның Жапонияға енуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Конфуцийшілдіктің Жапония саясаты мен қоғамындағы орны ... ... ... ...26
2.3 Конфуцийшілдіктің білім беру жүйесіне әсері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..31
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3 ХЭЙАН ДӘУІРІНІҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУ ҮРДІСІ ... ..36
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.1 Саяси биліктегі өзгерістер және оқу жүйесінің стандартталуы ... ... ... ... .36
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.2 Хэйан аристократиясының білім беру жүйесіне әсері ... ... ... ... ... ... ... 42
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
3.3 Ұлттық мектептердің құрылуы және жетілдірілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ..46
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...53
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..56
КІРІСПЕ
Білім беру жүйесі қазіргі қоғамның ажырамас және маңызды бөлігі болып табылады. Ол тек білім мен мәдениетті мұра ету жолы ғана емес, сонымен қатар қоғамдық дамудың маңызды құралы, қозғаушы күші. Білім беру жүйесі адамзат өркениетінің дамуына, халықтың сапасы мен мәдени деңгейін көтеруге, қоғамның барлық салаларындағы таланттарды тәрбиелеуге, экономикалық даму мен әлеуметтік прогреске ықпал ете алады. Сондай-ақ білім беру жүйесі адамдарға дұрыс құндылықтар мен өмірге деген көзқарасты қалыптастыруға, адамдарды өмірге оң көзқараспен қарауға, олардың жеке әлеуетін дамытуға және өзін-өзі бағалауды арттыруға көмектесе алады. Сондықтан ғылыми, кемел және әлеуметтік бейімделген білім беру жүйесін құру ел мен қоғамның дамуы үшін өте маңызды.
Бұл дипломдық жұмыста Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуы қарастырылады. Хэйан кезеңі жапондық білім беру жүйесінің дамуы мен қалыптасуына үлкен әсер еткен 794-1185 жылдар аралығындағы жапон тарихындағы маңызды кезең. Осы кезеңде Жапонияда жаңа оқу мектебі - конфуцийшілік және жаңа ресми оқу орны - Ұлттық мектеп пайда болды. Бұл факторлар жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуына негіз болды.
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуы маңызды тарихи құндылығы бар зерттеу тақырыбы болып табылады. Білім - елдің маңызды инфрақұрылымы және ұлттық даму мен прогрестің негізгі факторларының бірі. Хэйан кезеңі Жапонияның орта ғасырлары және ол Жапонияның саяси, экономикалық және мәдени дамуының маңызды кезеңі болып табылады. Білім беру жүйесінің қалыптасуы мен дамуы осы кезеңдегі мәдени және әлеуметтік дамудың маңызды аспектісі болды. Сондықтан Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесін зерттеу тек Хэйан кезеңінің әлеуметтік және мәдени ерекшеліктерін түсінуге көмектесіп қана қоймай, жапондық білім беру жүйесінің эволюциясы мен дамуын, сондай-ақ қазіргі жапондық білім беру жүйесі тамыры мен ерекшеліктерін зерттеуге көмектеседі.
Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесін зерттеу арқылы біз жапон білім беру жүйесінің тарихи эволюциясы мен даму процесін түсініп, оның реформасы мен дамуына ықпал етуде қандай факторлардың маңызды рөл атқарғанын анықтай аламыз. Бұл тәжірибелер заманауи білім беру жүйесін реформалау үшін анықтамалар бере алады.
Екіншіден, Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуын зерттеу де білім беруді интернационалдандыруға қолдау және анықтамалық бере алады. Заманауи білім беру жүйесін реформалау мен дамыту тек еліміздің өзінде ғана емес, басқа елдердің озық тәжірибесі мен жетістіктерін үйреніп, бойына сіңіруі қажет. Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуын зерттей отырып, біз жапон білім беру жүйесінің кейбір артықшылықтары мен кемшіліктерін таба аламыз, оны басқа елдердің білім беру жүйелерімен салыстырып, талдап, одан шабыт пен анықтама аламыз.
Ғылыми жаңалығы. Қазіргі таңда отандық жапонтану саласында хэйан кезеңіндегі білім беру жүйесінің қалыптасуын зерттеуге бағытталған қазақ тіліндегі еңбектер жоқтың қасы. Бұл дипломдық жұмыс отандық тарихнамада қазақ тілінде жазылған еңбектердің бірі болып табылады. Сонымен қатар бұл жұмыс зерттеп жазу барысында жапон және ағылшын тіліндегі жаңа деректер ғылыми айналымға енгізілді.
Практикалық маңыздылығы. Бұл дипломдық жұмыс арқылы жапон білім беру жүйесі туралы біліміміз бен түсінігімізді тереңдетуге көмектеседі және сонымен бірге бүгінгі дәуірдегі жапон білім беру жүйесінің құндылықтарын зерттеуге ағартушылық береді. Зерттеу нәтижелерін, жинақталған материалдар мен тұжырымдарды жоғарғы оқу орындарында арнайы семинарларда қолдануға, сонымен қатар оқу құралдарын жазу барысында пайдалануға болады.
Зерттеу пәні - Хэйан кезеңіндегі Жапонияның білім беру жүйесі.
Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттері:
Зерттеу мақсаты - Хэйан кезеңіндегі Жапонияның білім беру жүйесінің қалыптасуын ашып көрсету. Бұл жұмыс Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесін қалыптастырған негізгі факторларды және сол дәуірдегі білім беру жүйесіне конфуцийшілдіктің ықпалын зерттеуге бағытталған. Атап айтқанда, бұл жұмыстың зерттеу мақсаттары мыналарды қамтиды: Біріншіден, саяси, экономикалық, мәдени және басқа факторлардың Хэйан кезеңіндегі білім беру жүйесіне әсерін, соның ішінде бұл факторлардың білім беру жүйесінің дамуы мен эволюциясына қалай ықпал ететінін зерттеу. Екіншіден, конфуцийшілдіктің Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесіндегі орны мен мәртебесін, оның ішінде оның оқу бағдарламасына, оқыту әдістемесіне, студенттерді іріктеуге, т.б. әсеріне талдау жасап, конфуцийшілдіктің сол кездегі қоғамға қосқан үлесі мен ықпалын зерттейді. Соңында Хэйан дәуіріндегі оқу-тәрбие жүйесінің қалыптасуындағы жаңалықтары талқыланады. Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесінің қалыптасуын зерттеу арқылы бұл жұмыс білім беру жүйесінің болашақ реформасы мен дамуы үшін анықтамалық және ағартушылықпен қамтамасыз етуді және Хэйан дәуірінің әлеуметтік мәдениеті мен білімі туралы адамдардың түсінігін арттыруды көздейді.
Зерттеу міндеттері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Хэйан дәуіріндегі жапон білім беру жүйесінің қалыптасуы мен тарихи эволюциясын зерттеу;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жапондық конфуцийшілдіктің білім беру жүйесіне әсері мен рөлін талдау;
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жапондық білім беру жүйесіндегі ұлттық мектептердің мәртебесі мен рөлін талдау.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Дипломдық жұмыстың деректік негізі. Зерттеудің деректік негіздерін 3 топқа бөлдім:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ші топ: конфуцийшілдіктің классикалық еңбектері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мэнцзы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL:https:xsh.aqnu.edu.cn__local EEB4A09456DE9BF4A4C013E7A23EC4D 9_334FF7D8_2C8C2A.pdf
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жапондық конфуцийшілдіктің қалыптасуы мен дамуына маңызды әсер еткен Мэнцзының ойлары мен ілімдерін жазады. Ол адам болмысына, мейірімділікке, саяси басқаруға деген көзқарастарға ерекше мән береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Лунь Юй
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: http:www.chinakongzi.orgeBookan alectsanalects03.pdf
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Конфуций мен оның шәкірттерінің сөздері мен істері, жапондық конфуцийшілдікке қатты әсер етті. Ол кеңінен оқылып, зерттеліп, жапондық конфуцийшілдіктің негізгі құжаттарының біріне айналды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Да сюэ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: http:course.sdu.edu.cnG2SeWebEd itoruploadfile20130203165554009.p df
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Өзін-өзі тәрбиелеудің, отбасын реттеудің, елді және әлемді басқарудың принциптері мен әдістеріне тоқталу жапондық конфуцийшілдіктің тәрбиелік ойына маңызды әсер етті. Ол ізгілік пен көшбасшылықты дамытудың маңызды нұсқаушысы ретінде қарастырылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Чжун юн
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: http:course.sdu.edu.cnG2SeWebEd itoruploadfile20130203165530002.p df
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Тепе-теңдік пен модерацияның моральдық саласын атап өту жапондық конфуцийшілдіктің этикалық ойына маңызды әсер етеді. Ол жеке тұлғаны тәрбиелеу мен қоғамдық келісім арасындағы байланысқа баса назар аударады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2-ші топ: Хэйан дәуіріндегі Жапонияның тарихи, мәдени өзгерістерді сипаттайтын деректер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Nihon Sandai Jitsuroku (Жапонияның үш дәуірі туралы жазбалар)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: https:dl.ndl.go.jppid991094
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұл Нара дәуірінен ерте Хэйан кезеңіне дейінгі тарихи оқиғалар мен саяси динамикаларды жазатын шежіре. Ол Хэйан кезеңіндегі саяси, әлеуметтік және мәдени өзгерістерді түсіну үшін өте маңызды материалдардың бірі болып табылады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Fusō Ryakuki (Фусанның қысқаша тарихы)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: https:dl.ndl.go.jppid991096
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұл әртүрлі жерлердің саяси, экономикалық, әскери және мәдени жағдайлары егжей-тегжейлі жазылған Хэйан кезеңі туралы жергілікті жылнамалық кітап. Ол Хэйан кезеңіндегі жергілікті әлеуметтік және мәдени өзгерістер туралы маңызды түсінік береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Гэндзи-моногатари (Гэндзи туралы аңыз) URL:https:www.scribd.comdocument 501600092%E6%BA%90%E6%B0%8F%E7%89 %A9%E8%AF%AD-%E4%B8%B0%E5%AD%90%E6% 81%BA%E8%AF%912
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұл Хэйан дәуіріндегі мәдениет өкілдерінің бірі болып саналатын классикалық жапон әдеби шығармасы. Ол Хэйан дәуіріндегі ақсүйектер қоғамының өмірін, махаббатын және адами болмысын бейнелейді және Хэйан кезеңінің мәдени ландшафтын түсінуге үлкен көмек береді.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ші топ: Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесіне қатысты ресми құжаттар
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Риккокуси
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
URL: https:dl.ndl.go.jppid950692
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұл Нара дәуірінен ерте Хэйан кезеңіне дейінгі тарихи оқиғалар мен саяси динамикаларды жазатын шежіре. Ол Хэйан кезеңіндегі білім беру жүйесі мен мектептердің кейбір жағдайларын қамтиды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Энгисикиhttps:zh.wikisource.o rgzh-hant%E5%BB%B6%E5%96%9C%E5%BC %8F
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Бұл Хэйан дәуірінің ортасындағы заңдар мен ережелердің ресми жинағы, онда елдің жүйесі мен этикеті қарастырылған. Ол сондай-ақ білім беру жүйесін ұйымдастырудың кейбір ережелерін қамтиды.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Әдебиеттерге шолу. Тақырыпты қамтитын әлебиетті 4 топқа бөлдім.
Жапон авторлары: Ishikawa Yoshinobu; Haruo Sato; Rizo Takeuchi және т.б. авторлардың Жапон тарихы туралв жазылған еңбектері, Masao Matsumoto; Yoichi Shimada; Yoshio Hasegawa және т.б. авторлардың жапондық конфуцийшілдік туралы жазылған еңбектері пайдаланылды.
Қытай авторлары: Wang Qinhua; Yu Lijun; Cai Yuanxiong; Xu Xiangqian сияқты авторлардың Жапон тарихы туралы жазылған еңбектері, бұл әдебиеттердің ішінде Хэйан кезеңі және оның білім беру жүйесі де қамтылған. Zhou Zuoren; Zhou Peng және т.б. авторлардың жапон мәдениеті туралы еңбектері қарастырылды.
Ағылшын тілінде жазылған Еуропалық - Американдық авторлар: John Whitney Hall; George Sansom; W. Scott Morton; J. Kenneth Olenik сынды авторлардың жапон тарихы, соның ішінде мәдениет және білім беру саласы қамтылған еңбектері қолданылды.
Кеңес дәуіріндегі және казіргі ресейлік авторлар: Конрад Н. И.-тің Современная начальная школа в Японии еңбегі, Жуков А. Е.-тің Жапон тарихы туралы жазылған еңбегі қарастырылды.
Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізі. Диплом жұмысын жазу барысында төмендегі әдістер қолданылды:
Тарихи сипаттамалық әдіс;
салыстырмалы тарихи әдіс;
жинақтау әдісі;
талдау әдісі.
Диплом жұмысының құрылымы кіріспе, үш тарау, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен құрылған. Диплом жұмысы көлемі жағынан 58 беттен тұрады.
Кіріспе бөлімінде дипломдық жұмыстың өзектілігі, ғылыми жаңалығы, практикалық маңыздылығы, мақсаты мен міндеттері, теориялық, әдістемелік негізі және практикалық базасы көрсетілген.
Бірінші тарауда хэйан дәуірінің әлеуметтік және саяси дамуы, мәдени өзгерістері және хэйан дәуірінің білім беру жүйесінің қалыптасу қажеттілігі мен алғышарттары зерттелген.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Екінші тарауда Конфуцийшілдіктің дамуы мен эволюциясы, оның жапон саясаты мен қоғамындағы орны және білім беру жүйесіне әсері топтастырылған.
Үшінші тарауда хэйан дәуірінің саяси биліктегі өзгерістер және оқу жүйесінің стандартталуы, хэйан аристократиясының білім беру жүйесіне әсері, ұлттық мектептердің құрылуы және жетілдірілуі зерттелген.
Қорытындыда зерттеудің теориялық және практикалық нәтижелері жүйеленіп берілген.
Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар.
Хэйан дәуіріндегі жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуы қоғамдық-саяси даму мен мәдени өзгерістердің сөзсіз нәтижесі болды. Хэйан дәуірінде қоғамдық-саяси жүйелердің эволюциясы мен мәдени ортаның өзгеруіне байланысты білім беру жүйесі қалыптасып, бірте-бірте жетілдірілді.
Хэйан дәуірінде жапондық білім беру жүйесінің қалыптасуында конфуцийшілдік маңызды рөл атқарды. Конфуцийшілдіктің енуі мен ықпалы білім беру жүйесін адамгершілік тәрбиеге, интеллектуалдық тәрбиеге және жеке тұлғаны тәрбиелеуге баса назар аударуға итермеледі, ал конфуций классиктері жеке мектептегі білім берудің негізгі мазмұны болды.
Саяси режимнің өзгеруі және ақсүйектер ықпалы Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесінің қалыптасуының маңызды факторлары болды. Саяси режимнің өзгеруі білім беру жүйесін стандарттау мен орталықтандыруға әкелді, ал ақсүйектердің жоғары мәртебесі олардың білім беру жүйесіне әсерін анықтады.
Ұлттық мектептердің құрылуы мен жетілдірілуі Хэйан дәуіріндегі білім беру жүйесінің дамуына ықпал етті. Ұлттық мектептердің құрылуы білім берудің кең мүмкіндіктерін қамтамасыз етті, білім беру ресурстарын әділ бөлуге ықпал етті және жапондық білім беру жүйесінің дамуының негізін қалады.
ХЭЙАН ДӘУІРІНІҢ ЖАПОН БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІ ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ТАРИХИ АЛҒЫШАРТТАРЫ МЕН СЕБЕПТЕРІ 1.1 Хэйан дәуірінің әлеуметтік және саяси дамуы
Хэйан кезеңі - жапон тарихындағы өміршеңдікке толы кезең, тек саяси, экономикалық және мәдени өркендеу кезеңі ғана емес, сонымен бірге Жапонияның ұлттық және ұлттық санасының біртіндеп қалыптасып, нығаю кезеңі. Хэйан дәуірінде Жапонияның саяси жүйесі императорға негізделген сарайлық саясаттан ақсүйектер саясатына біртіндеп дамып, бірегей сот бюрократиясын қалыптастырды. Экономика тұрғысынан егіншілік, қолөнер және сауда Хэйан дәуірінде салыстырмалы түрде тұрақты дамуға ие болды, әсіресе ауылшаруашылық өндірісінің жақсаруы және коммерциялық қызметтің өркендеуі Жапония тарихындағы кейінгі экономикалық дамудың негізін қалады. Мәдениет тұрғысынан алғанда, Хэйан дәуірінде көптеген көрнекті әдебиет пен өнер туындылары дүниеге келді, олар Жапонияның мәдени коннотациясын айтарлықтай байытып қана қоймай, кейінгі жапон мәдениетіне де қатты әсер етті. Сонымен қатар, Хэйан кезеңі де жапон әйелдерінің әлеуметтік жағдайы біртіндеп жақсарған кезең болды [5,278].
Хэйан кезеңі Жапония тарихындағы ең ұзақ кезең, 794 жылдан 1185 жылға дейін, барлығы 391 жылды құрайды, ол үш кезеңге бөлінеді: ерте, орта және кейінгі. Хэйан кезеңі Жапония тарихындағы саясаттың, экономиканың, мәдениет пен білімнің дамуындағы маңызды кезең болып табылады. Бұл кезеңде Жапонияның саяси-әлеуметтік жүйелері бірте-бірте тұрақтанды, мәдениет пен өнер өркендеп, білім саласына көбірек көңіл бөліне бастады.
Хэйан дәуірінде Жапонияның әлеуметтік жүйесі негізінен император әулеті, дворяндар, самурайлар және қарапайым адамдардан құралды. император әулеті мен дворяндар Жапонияның саясаты мен экономикасында басым орынға ие болған билеуші тап болып табылады. Ақсүйектердің гүлденуі Жапонияның саяси, мәдени және экономикалық өміріне терең өзгерістер әкелді. Самурайлар класы бірте-бірте көтеріліп, жапон қоғамының маңызды бөлігіне айналды. Қарапайым адамдар жапон қоғамындағы халықтың көпшілігін алып жатқан қоғамның төменгі тобы, олардың өмірі мен жұмысы негізінен егіншілік пен қолөнерге негізделген.
Хэйан кезеңінде жапон қоғамы Жапонияның болашағына терең әсер еткен көптеген маңызды саяси және әлеуметтік оқиғаларды бастан өткерді.
Саясат тұрғысынан алғанда, ерте Хэйан дәуіріндегі саяси жағдай салыстырмалы түрде тұрақты болды, бұл негізінен жаңа император Канму мен оның ұрпақтары жүргізген орталықтандыру саясаты нәтижесінде саяси билікті император мен оның тікелей бағынатын шенеуніктерінің қолына бірте-бірте шоғырландырды. Сонымен бірге олар орталық үкіметтің беделі мен мәртебесін қамтамасыз ету үшін бірқатар заңдар мен саясаттарды алға тартты [10,141].
Алайда Хэйан кезеңінің кейінгі кезеңінде император мен орталық үкіметтің әлсіреуіне байланысты кейбір жергілікті лордтардың билігі күшейе бастады. Бұл көптеген азаматтық қақтығыстар мен соғыстарға әкелді, мысалы, Хэйдзи көтерілісі және Хэйан кезеңінің соңында Генпей соғысы.
Әлеуметтік жағынан Хейан кезеңі де көптеген маңызды өзгерістерді көрді. Біріншіден, орталық биліктің орталықтандырылған саясатының арқасында ел бірте-бірте салыстырмалы түрде тұрақты кезеңге аяқ басты. Бұл адамдарға ауыл шаруашылығы, қолөнер және сауда сияқты өндірістік қызметке және секіріспен дамыған экономикаға көбірек көңіл бөлуге мүмкіндік берді.
Екіншіден, орталық биліктің күшеюімен соттың мәдениет пен өнерге қолдауы да артты. Бұл жапон мәдениеті мен өнерінің гүлденуіне әкелді, мысалы, Хэйан кезеңіндегі поэзия мен әдебиет, кескіндеме, сәулет және т.б.
Ақырында, Хэйан кезеңі де Жапониядағы діннің дамуы үшін маңызды кезең болды. Бұл кезеңде буддизм мен синтоизм негізгі діни сенімге айналды, әсіресе жапон мәдениеті мен әлеуметтік жүйесінің өзгеруіне ықпал еткен буддизмнің дамуы [11,105-109].
Жалпы хэйан кезеңінің әлеуметтік және саяси дамуын бірнеше тұрғыдан қарастыра аламыз:
1) Экономикалық және кәсіпкерлікті дамыту
Хэйан кезеңінде Жапонияның экономикалық және коммерциялық дамуы үлкен жетістіктерге жетті. Ауыл шаруашылығы өнімділігінің жақсарып, жаңа көлік құралдарының дамуымен тауар-материал айналымы қолайлы болды, сауда қызметі өркендеді. Қалада көптеген базарлар мен сауда көшелері пайда болды, саудагерлердің жағдайы бірте-бірте жақсарды. Хэйан кезеңінің соңында Хирата отбасы және Фудзивара Кита отбасы сияқты кейбір іскер отбасылар қоғамның жоғарғы табының бөлігі болды. Коммерциялық қызметтің өркендеуі урбанизация процесіне және әлеуметтік-экономикалық дамуға ықпал етті.
2) Әлеуметтік таптағы айырмашылықтар
Хэйан қоғамы ең жоғары дворяндар мен император отбасы мүшелерінен бастап ең төменгі құлдар мен кедейлерге дейін таптарға бөлінді. Бұл сыныптар арасында айқын айырмашылықтар мен алшақтықтар бар. Ақсүйектер тобының көп жері мен байлығы бар, сондай-ақ белгілі бір киім кию, белгілі бір атақтарды қолдану сияқты көптеген артықшылықтарға ие. Қарапайым адамдарға бұл артықшылықтар мен құқықтар жетіспейді. Сонымен қатар, ақсүйектер мен қарапайым халық арасында мәдени және тұрмыстық айырмашылықтар бар. Бұл таптық айырмашылық Хэйан кезеңінің соңына дейін созылды және ол Мэйдзи қалпына келтіру кезеңіне дейін толығымен өзгерген жоқ.
3) Саяси жүйедегі өзгерістер
Ерте Хэйан дәуірінде Жапонияның саяси жүйесі бірте-бірте рулық жүйеден бюрократиялық жүйеге ауысты. Бұл процесте корольдік отбасы саясатты тікелей бақылаудан бірте-бірте айырылып, бюрократтар саяси шешімдер қабылдаудың негізгі ойыншыларына айналды. Хейан дәуірінің ортасына қарай император сарайы мен самурайлар табы арасындағы қарым-қатынас жақындай түсті. Самурайлар табы әскери тәсілдер арқылы көбірек саяси және экономикалық билікке ие болды. Хэйан кезеңінің соңында бірте-бірте сегунат жүйесі қалыптасып, Жапония самурайлар дәуіріне қадам басты.
4) Діни сенімнің дамуы
Хэйан кезеңі жапондық діни нанымдардың дамуының маңызды кезеңі болды, ал буддизм мен синтоизм бірте-бірте негізгі діни нанымға айналды. Ерте Хэйан дәуірінде буддизмнің ықпалы бірте-бірте кеңейіп, көптеген храмдар мен діни топтар императорлық отбасы мен дворяндардың қолдауына ие болды. Дворяндар мен корольдер буддизмнің ізбасарлары ғана емес, сонымен қатар будда монастырлары мен монастырларының меценаттары болды. Хейан дәуірінің ортасында синтоизм бірте-бірте қайта жанданып, діни және саяси биліктің символына айналды. Бұл екі діни сенім бірігіп Хэйан кезеңінің діни мәдениетін құрады және жапон тарихы мен мәдениетіне қатты әсер етті.
5) Мәдениет пен өнердің өркендеуі
Хэйан кезеңі жапон мәдениеті мен өнерінің гүлденуінің алтын ғасыры болды. Бұл кезеңде жапон әдебиеті, поэзиясы, кескіндеме және музыка сияқты өнер түрлері қарқынды дамыды. Ерте Хэйан дәуірінде жапон әдебиеті ауызша дәстүрден жазба деректерге көшті. Көптеген ежелгі аңыздар мен халық ертегілері жазбаша түрде жазылып, жапон әдебиетінің маңызды бөлігіне айналды. Хейан дәуірінің ортасында поэзия ақсүйектер мәдениетінің бір бөлігіне айналды, көптеген жаңа формалар мен жанрлар пайда болды. Кескіндеме мен мүсін өнері де айтарлықтай дамыды және осы кезеңде Хорюджи ғибадатханасының Алтын залындағы қабырға суреттері және алты патшалық тарихының портреттері сияқты көптеген кескіндеме және мүсіндер жасалды. Музыка тұрғысынан Гагаку және Хэйан дәуіріндегі танымал музыка да қарқынды дамыды.
6) Білім беру мәдениетінің гүлденуі
Хэйан кезеңі де жапондық білім мен мәдениеттің өркендеген кезеңі болды. Ұлттық мектептер мен жеке мектептер бірінен соң бірі құрылып, білім беруді жапон дворяндары мен корольдер үшін маңызды міндетке айналдырды. Ерте Хэйан дәуірінде ұлттық мектептер негізінен дворяндар мен патша әулеттерінің балаларына арналған, ал олардың курстары классикалық мәдениет, тарих, музыка, би және т.б. Хейан дәуірінің ортасында қарапайым халық үшін ұлттық мектептер ашыла бастады, бұл білім беруді қоғамның жоғарғы және төменгі таптары арасындағы қарым-қатынас пен алмасудың көпіріне айналдырды.
7) Технологиялық дамудағы прогресс
Хэйан кезеңі де Жапонияның технологиялық дамуының маңызды кезеңі болды. Ауыл шаруашылығының өнімділігі артып, суару жүйелері мен тыңайтқыштарды қолдану арқылы ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігі айтарлықтай артты. Сонымен қатар темір жасау, фарфор жасау, қағаз жасау сияқты технологиялар да қатты дамыды. Бұл технологиялық жетістіктер Жапонияның жылдам экономикалық және мәдени дамуына мүмкіндік берді.
Бір сөзбен айтқанда, Хэйан кезеңі жапон тарихындағы өте маңызды кезең.Саясатта, экономикада, мәдениетте және дінде т.б маңызды өзгерістер болды.Бұл өзгерістер Жапонияның болашағына қатты әсер етті.
Хэйан дәуіріндегі мәдениет пен өнер де өркендеді. Бұл кезеңде Жапония мәдениет пен өнердің көптеген гүлденген кезеңдерін көрді, мысалы, Хэйан мәдениеті, Хэйан кезеңінің әдебиеті, Хэйан кезеңінің поэзиясы және т.б. Әдебиет тұрғысынан алғанда, Хэйан кезеңі Гэндзи-моногатари, макура но со:си сияқты көптеген әдеби жауһарлар тудырды. Өнер жағынан да Хэйан дәуіріндегі кескіндеме, мүсін, керамика, лак бұйымдары өзінің шарықтау шегіне жетті.
Саяси тұрақтылық: Хэйан кезеңіндегі саяси орта алдыңғы кезеңге қарағанда тұрақты болды. Ерте Хэйан дәуірінде император сарайының орталықтандырылуы салыстырмалы түрде төмен болды, ал жергілікті қожалардың билігі салыстырмалы түрде басым болды. Бірақ уақыт өте келе орталық үкімет жергілікті басқаруды бақылауды біртіндеп күшейтіп, негізгі орган ретінде жергілікті шенеуніктерді және мемлекеттік қызметкерлерді қамтитын әкімшілік жүйені қалыптастырды. 794 жылы астана Киотоға көшірілгеннен кейін Жапонияда бірте-бірте императорға негізделген саяси жүйе қалыптаса бастады.Бұл кезеңде император жоғарғы саяси билікке ие болды. Біраз саяси күйзелістерді басынан өткергеннен кейін Хейан дәуірінің соңғы кезеңінде жеке самурайлардың көп саны пайда бола бастады және олар жапонның саяси және әлеуметтік өміріне үлкен әсер ете бастады [12, 64-68].
Жылдам экономикалық даму: Хэйан дәуірінің экономикасы ішкі және сыртқы саудада және өнеркәсіптік дамуда үлкен жетістіктерге жетті. Ішкі майданда күріш өсіру Жапония экономикасының негізгі тіректерінің біріне айналды. Сонымен қатар Жапонияның қолөнер өнеркәсібі де бірте-бірте дами бастады, өндіріс, тоқыма, керамика сияқты салалар жақсы дамыды. Халықаралық саудаға келетін болсақ, Хэйан кезеңінде Жапония Қытай, Корея, Рюкю және басқа елдермен жиі сауда жасап, сауда көлемі бірте-бірте өсіп, Жапонияның экономикалық дамуына маңызды қолдау көрсетті.
Әлеуметтік стратификация: Хэйан кезеңінің әлеуметтік құрылымы үш бөліктен тұрды: дворяндар, самурайлар және қарапайым адамдар. Олардың ішінде дворяндар ең жоғары әлеуметтік тап болып табылады, ал императорлық отбасы мен дворян отбасылары Жапониядағы билеуші тап болып табылады [13,42-45].
Самурайлар табы кейінгі Хэйан дәуірінде көтеріле бастады. Олар билікке жету үшін өз күштеріне сүйенді, әртүрлі отбасылар арасында күрестер пайда бола бастады. Азаматтық тапқа қолөнер, сауда және ауыл шаруашылығы сияқты өмірдің барлық салаларымен айналысатын адамдар кіреді және олардың әлеуметтік жағдайы салыстырмалы түрде төмен.
Хэйан дәуіріндегі самурайлардың өркендеуінің көптеген негіздері бар және маңыздырақ екі фактор:
1. Жерді жекешелендіру. Ол кезде жекеменшік жер алудың ең маңызды жолдарының бірі қаңырап бос жатқан жерлерді ашу болды. Жерді мелиорациялау арқылы алынған жерлерге (жеке меншікке) салық салынбайды. Бірақ шын мәнінде жерді қайтаруға қабілетті отбасылар әдетте үлкен отбасылар мен дворяндар болып табылады. (немесе монахтар)
2. Дворяндар мен император әулетінің ұдайы өндірісінен туындаған қаржылық қысым (жерді жекешелендіру нәтижесінде пайда болған салықтың азаюы және ұрпақтардың көбеюі орталық қаржының күйреуіне әкелді).Сондықтан император әулеті Юань және Пин деген екі руды мұрагерлік құқығы жоқ ұрпақтарына берді. Оларды жеке сарбаздармен (негізінен дворяндардың мұрагерлерімен) жабдықтауға рұқсат етіледі, бұл самурайлар болды.
Хэйан кезеңі ақсүйектер үстемдік еткен қоғам болды. Ақсүйектер табы - Хэйан дәуіріндегі қоғамның элитасы.Олар саясатта, экономикада, мәдениетте, т.б. маңызды ресурстар мен билікке ие болып, қоғамның дамуында маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, ақсүйектер табы да Хэйан дәуіріндегі мәдениеттің негізгі тасымалдаушысы болды.Олар көптеген тамаша әдеби-көркем шығармалар жасап, жапон мәдениетінің өркендеуіне маңызды үлес қосты.
Екіншіден, Хэйан кезеңі де егіншілік қоғамы болды. Хэйан дәуірінде қоғамдағы негізгі өнім өндіруші егіншілер болды.Олар жер өңдеумен айналысты, мал өсірді, қоғамға қажетті материалдық негізді қамтамасыз етіп, күнделікті тұрмысқа қажетті заттарды өндірді, т.б. Хэйан дәуірінде егіншілер де бірте-бірте ауыл ұйымдары, діни ұйымдар сияқты өздерінің ұйымдық формаларын қалыптастырды.Бұл ұйымдар қоғамдық тұрақтылық пен дамуда маңызды рөл атқарды.
Үшіншіден, Хэйан кезеңі де коммерциялық өркендеу кезеңі болды. Әлеуметтік экономиканың дамуымен коммерциялық қызмет бірте-бірте көтеріліп, Жапонияның экономикалық дамуындағы маңызды күшке айналды. Саудагерлер әр түрлі сауда-саттықпен айналысып, бірте-бірте өздерінің шаруашылық ұйымдары мен желілерін қалыптастырды. Саудагерлер қоғамды қажетті тауарлармен және қызметтермен қамтамасыз етіп қана қоймай, қоғамдық шаруашылықтың дамуына жаңа серпін әкелді.
Төртіншіден, Хэйан кезеңі де мәдени әртүрлілік кезеңі болды. Саясаттың, экономиканың және мәдениеттің өркендеуімен әртүрлі аймақтар арасындағы мәдени алмасулар жиілеп, әртүрлі аймақтар мен түрлі этностар арасындағы мәдени алмасулар мен интеграциялар тереңдей түсті. Бұл мәдени алмасулар мен интеграция жапон мәдениетінің коннотациясы мен кеңеюін байытып қана қоймай, сонымен қатар жапон мәдениетінің кейінгі дамуының негізін қалады [6,197].
Хэйан кезеңінің саяси орталығы Хейан-кё деген атпен белгілі Киото қаласында болды.Бұл кезеңде Жапония императордан, дворяндардан, храмдар мен самурайлардан тұратын күрделі қоғамдық ұйымнан тұрды. Хэйан дәуірінде Жапония да бірте-бірте орталықтандыру жолына көшті. Бұл кезеңдегі император саясатта өте маңызды рөл атқарды. Жапонияның ұлттық институттары бірте-бірте стандартталып, мемлекеттік қызметкерлер мен дворяндар сияқты элиталық топтар қалыптаса бастады. Жапон қоғамы бұл кезеңде орталықтандыруға бет бұра бастағанымен, энфеофмент жүйесі де пайда болды. Бұл кезеңде дворяндар мен монастырларға көп жер бөлінді. Бұл жағдайда қарапайым халық ауыр салық жүгін көтеруге мәжбүр болды. Бұл ауыртпалық қарапайым халықтың өмірін қиындатқанымен, жапон қоғамының, экономикасы мен мәдениетінің дамуына түрткі болды [14, 84-88].
Осындай тарихи жағдайда білім билікті нығайту мен қоғамдық тәртіпті сақтаудың маңызды құралына айналды. Бұл кезеңде білім беруде дворяндар мен монастырлар басым болды, білім берудің мақсаты негізінен дворяндар мен монахтарды дайындау болды. Білім мазмұны негізінен поэзия, каллиграфия, музыка, би, әдептілік т.б. Сонымен қатар, осы кезеңде Жапонияда білім мен мәдениеттің дамуына оң ықпал еткен конфуцийшілдік пен буддалық ойлар да енгізіле бастады.
1.2 Хэйан дәуірінің мәдени өзгерістері
Хэйан дәуірінде жапон қоғамында, экономикасында және мәдениетінде үлкен өзгерістер болды. Бұл трансформацияда жапон қоғамында білімге деген сұраныс пайда бола бастады. Осы кезеңде жапон қоғамы орталықтандыруға бет бұра бастағанда, мемлекеттік қызметкерлерді іріктеу критерийлері бірте-бірте айқындала бастады. Осындай жағдайда мәдени ағартуға байланысты білім мен дағды мемлекеттік қызметкерлер мен дворяндар сияқты элиталық топтар үшін қажетті сапаға айналды. Сонымен қатар, Хэйан дәуірінде конфуцийшілдік пен буддизм де жақсы дамыды және бұл даму білімге деген сұранысты көтерді. Бұл жағдайда білім беру жүйесін қалыптастыру бұлтартпас тенденцияға айналды.
Нара кезеңінде Жапония Тан династиясына оқуға елшілерін, студенттерді, монахтарды және т.б. жіберіп, елге оралғаннан кейін Тан династиясының мәдениетін белсенді түрде таратты. 9 ғасырдың аяғында, Тан әулетінің ортасы мен соңы кезінде жапон ақсүйектерінің үстемдігі күшейіп, мәдени алмасуларға теріс көзқарас қалыптасты. 894 жылы император Тан династиясына елшілер жіберуді тоқтатты. Хэйан дәуірінің соңғы 300 жылында Жапония Нара дәуірінде енгізілген Тан әулетінің мәдениетіне негізделген, өзіндік мәдени дәстүрлерімен үйлесетін бірегей мәдени концепцияны дамытты.Қайта тірілу, осылайша ұлттық стиль мәдениетін немесе жапон стилін қалыптастырды. Мұндағы ұлттық стиль жапон ұлтының бірегей мәдени шығармашылығын және ұлттық тәуелсіздіктің күшті сезімін көрсетуге арналған.
Хэйан кезеңіндегі мәдени өзгерістер негізінен әдебиет, өнер, сәулет және т.б. Гэндзи-моногатари, Макура но со:си, Кокинсю сияқты әдеби шығармалар жапон әдебиетінің өкілдері болып қана қоймай, жапон әдебиетінің дамуы мен эволюциясына үлкен әсер етті. Сонымен қатар Хэйан дәуірінде Танка және Хайку сияқты көптеген қысқа да ықшам поэзия түрлері пайда болды.Бұл өлеңдер көбінесе қысқа да түсінікті, негізінен автордың ішкі сезімін білдіреді [10,286].
Хэйан кезеңі жапон әдебиетінің алтын ғасыры болып табылады және әдеби шығармашылық осы кезеңде бұрын-соңды болмаған дамуға қол жеткізді. Осы кезеңдегі әдеби шығармалардан жапон әдеби шығармашылығының барлық жағынан маңызды жетістіктерге жеткенін көреміз. Хэйан дәуірінің басында Манёшу, Кокин Вакашу сияқты поэзиялық хрестоматиялар шықты.Олар негізінен жергілікті нақыштағы халық поэмалары болды.Бұл шығармалар сол кездегі қоғамдық өмірдің барлық жақтарын бейнелеп, кейінгі әдеби шығармашылыққа құнды материалдар берді. Кейінгі Хэйан дәуірінде сарай мәдениетінің өркендеуімен әдебиет бірте-бірте сарай әдебиетіне айналды. Бұл кезеңдегі әдеби шығармалар негізінен сарай әдебиеті, сатиралық романдар мен очерктер болып табылады, олар сол кездегі сарай мәдениетінің сәнін ғана емес, сол кездегі қоғамның барлық салаларындағы өзгерістер мен дамуларды бейнелейді.
Екіншіден, өнер жағынан Хейан кезеңі де өте гүлденген кезең болды. Осы кезеңде дәстүрлі жапон кескіндеме, керамикалық өнер, мүсін өнері және т.б. сияқты көптеген өнер түрлері дамып, жаңалық енгізілді. Осы өнер түрлерінің ішінде ең танымалы - жапондық дәстүрлі кескіндеме, әсіресе сот кескіндемесі. Корт картиналары - Хэйан дәуірінде сарай ішінде жасалған картиналар, олардың көркемдік стилі талғампаз және талғампаз, олар жапон кескіндемесінің өкілдік туындыларына айналды.
Сонымен қатар, сәулет өнері де Хэйан кезеңіндегі мәдени өзгерістердің маңызды бөлігі болып табылады. Бұл кезеңде көптеген архитектуралық стильдер дамып, жетілдірілді, мысалы, Хэян-кио ғимараттары, храмдар ғимараттары және т.б. Хэйан-кио - Хэйан кезеңінің астанасы, оның сәулеттік стилі биік және керемет, ол дәстүрлі жапон сәулет өнерінің өкілдік туындыларының біріне айналды.
Хэйан кезеңі жапон өнерінің дамуындағы маңызды кезең болды және оның көркем туындылары техника, тақырыптар және стильдер тұрғысынан маңызды прогреске қол жеткізді. Кескіндемеге келетін болсақ, Хэйан дәуіріндегі суретшілер әртүрлі пішіндердің, динамиканың және пейзаждың суреттерін салып қана қоймай, сонымен қатар шығармалардың коннотациясын және эмоциясын бейнелеп, шығармаларды өміршең әрі көркем ете білген. Сәулет өнеріне келетін болсақ, Хэйан кезеңінің сәулетшілері Хэйан ғибадатханасы, Мацуо Тайша храмы, Киотодағы Киёмизу храмы сияқты Хэйан кезеңінің сәулеттік стилі мен мәдени ерекшеліктерін толығымен бейнелейтін көптеген керемет және талғампаз ғимараттарды жасады.
Мәдени өзгерістердің маңызды белгісі жапон жазуының дамуы болып табылады. Осы кезеңде Хэйан дәуіріндегі канжиде көптеген өзгерістер болды, сонымен қатар хирагана мен катакана дами бастады. Ол кездегі мәдениетте канжи ресми құжаттар мен құжаттарды жазу үшін пайдаланылса, хирагана мен катакана күнделікті тіл мен поэзияны жазу үшін пайдаланылды. Әртүрлі кейіпкерлерді қолданудың бұл жолы жапон мәдениетін әр түрлі етеді. Хэйан дәуіріне дейін жапон ұлтының өз жазуы болмаған, қытай таңбалары әрқашан байланыс тасымалдаушысы ретінде қолданылған. Катакана қытай таңбаларының әсерінен пайда болды, ал катакананың тууы жапон қоғамындағы еңбекші халықтың өндіріс пен еңбек процесіндегі ұжымдық даналығының кристалдануы болып табылады. Катакананың пайда болуымен және насихатталуымен Жапония да өзінің ұлттық әдебиетін жасай бастады. IX ғасырдың ортасынан кейін жапон әдеби әлемінде белгілі вака жазушыларының бір тобы пайда болып, вака ән айту жапон қоғамының сәніне айналды. 905 жылы Кокинсю басылымы Ваканың гүлденген кезін белгіледі [16, 80-90]. Одан да таң қалдыратыны моногатарлық романдардың пайда болуы.Исэ-моногатари, Такэтори Моногатари және Гендзи Моногатари бірінен соң бірі шықты. Бұл тарихи катакана жапон әдебиетінің болашақ дамуына үлкен әсер етті [7,16].
Хэйан дәуіріндегі әлеуметтік-мәдени ортадағы өзгерістер де оқу жүйесінің қалыптасуына бірден-бір себеп болды. Бұл кезеңде Жапония негізінен ауыл шаруашылығы қоғамынан сауда және қолөнер қоғамына көшті. Бұл трансформация таланттарға деген сұранысты тудырып, адамдар білім мен дағдылардың маңыздылығын түсіне бастады. Сонымен бірге әдебиет пен өнердің өркендеуі білім саласының да дамуына ықпал етті. Бұл жағдайда білім адамның жеке және әлеуметтік мәртебесін көтеру құралына айналды. Сонымен қатар, қоғамның білім мен мәдениетке көңіл бөлуі білім беру жүйесінің қалыптасуына да ықпал етті.
мәдени сипаттама
Әдебиет және өнер: Хэйан кезеңі жапон әдебиеті мен өнерінің дамуы үшін алтын ғасыр болды және көптеген көрнекті әдеби шығармалар пайда болды, мысалы, Гэндзи-моногатари, Макура но со:си, Кокинсю және т.б. Кескіндеме мен сәулет өнерінде Хэйан кезеңінің стилі де жақсы дамыған.
Діни мәдениет: Хейан кезеңі Жапониядағы діннің дамуы үшін маңызды кезең болды және бұл уақытта дін бұрын-соңды болмаған түрде дамыды. Хэйан дәуірінде буддизм, синтоизм, даосизм сияқты діндер кеңінен таралып, дамыды. Хэйан дәуіріндегі бұл діндердің дамуы жапон қоғамының рухани өміріне бай мазмұн мен формалар беріп қана қоймай, жапон мәдениетінің алуан түрлілігі мен күрделілігінің негізін қалады.
Хейан дәуірінде Будда мәдениеті Жапонияның мәдени дамуында үлкен рөл атқарды. Буддистік мәдениетті енгізу Жапониядағы мәдени алмасуларға ықпал етті және жапон мәдениетінің әртараптануы мен өркендеуіне ықпал етті. Сонымен қатар, синтоизм мәдениеті де Хэйан дәуірінде дамып, берілді. Тан династиясындағы будда мәдениеті негізінде синтоизм буддизмге деген халықтың сеніміне қосылып, Будда мен Құдайды біріктіру үрдісі байқалды. Кейінгі Хэйан дәуірінде Жапонияда осы дүниедегі азаптан құтылып, ақыры Таза рахаттану еліне кіруді жақтайтын Таза жер сектасы танымал болды. Одан кейін Қайта туу негіздері және Жапонияның түпкілікті бақытты қайта туылуы туралы хикая сияқты Таза жер сектасын насихаттайтын кітаптар да шықты. [15, 50-60]. Жапондық буддизм ұлтшылдығы өте күшті және елді қорғау туралы бұл күшті ой жапон буддизмінің ерекшеліктерінің бірі болып табылады.
Білім беру мәдениеті: Хейан дәуіріндегі қоғам мен мәдениетте білім маңызды орын алады. Бұл кезеңде бастауыш және орта мектеп, жекеменшік мектеп, отбасы тәрбиесі сияқты әртүрлі білім беру формалары дами бастады. Атап айтқанда, жекеменшік мектептер бұл кезеңде кеңінен дамыды. Жекеменшік мектептер Хэйан дәуіріндегі зиялылардың білім алуына және қарым-қатынас жасауына мүмкіндік берді, сонымен қатар Жапонияның мәдени өркендеуіне маңызды үлес ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz