Баланың аты бала

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ

Т.Қ. ЖҮРГЕНОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ӨНЕР АКАДЕМИЯСЫ

КИНО және ТД ФАКУЛЬТЕТІ
ЭКРАНДЫҚ ӨНЕР РЕЖИССУРАСЫ КАФЕДРАСЫ

Қорғауға жіберілді ______ 2023 ж.
Кафедра меңгерушісі Бакеева М.К.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы Дайынсың ба?

Мамандық: 6B02125 - Режиссура
Мамандандыру: Көркем фильм режиссурасы

Орындаған: Қайырбек Б.Д.
Диплом жетекшісі: Манабай Д.Қ.

Алматы 2023
Мазмұндама
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
1 ТАРАУ. Кинода қозғалған ой мен символикалық қолтаңбасы ... ... .3
1.1 Бала өміріндегі ата-ананың рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.2 Өлім алдындағы сәт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
1.3 Достық жайлы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
2 ТАРАУ. Кино өндірісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .32
2.1 Дайындық кезеңі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
2.2 Түсірілім кезеңі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 48
2.3 Монтаж кезеңі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56
Қолданылңан әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .62

КІРІСПЕ

Барлық студент үшін дипломдық жұмыс үлкен мәртебе өмірге деген ең маңызды қадам болып саналады. Менің ойыма ең алғаш рет оқу бітіргенде Дипломдық жұмысыма не түсіремін? деген сұрақ, ойымнан екінші курстан бері келеді. Сол кезден бері басыма не ойлар келіп кетпеді. Бір ой туындап қалса болды, осыны жүзеге асырамын деген оймен жүретін едім. Академия қабырғасында оқып жүріп, басыма не ойлар мен сценарийлар келіп кетпеді десеңші шіркін. Алайда академия қабырғасында оқып жүріп, жыл өткен сайын ақыл-ойымыз есейіп, ойлау қабілетіміз дамып, өсіп, ол идеялар уақыт өте келе сценарийлар ұнамай қалды.
Академия қабырғасында жыл сайын оқуын бітіруші түлектер, көктем шыға келе соңғы айларында асығыс өздерінің диплом алды қысқа метрлі киноларын түсіруге ұмтылатын еді. Сол кезде неге бұлар ерте қимылдамады екен деп, ойланып жүретін едім. Қазақта Басыңа іс түссе көресің деген сөзі бар емес пе? Сол сөз бекер айтылмаса керек екен. Қазір сол сәт, сол уақыт біздің басымызға туындауда. Алайда басыңа келгенде сол студенттерді түсінеді екенсің. Және де сол ауыртпашылық пен жауапкершілікті қазіргі таңда түсінудемін. Дипломдық жұмысың, алдағы уақытқа деген қадамың- деп менің және группамыздың мастері Д.К.Манабай мен кураторымыз Б.Куандыковна әр-дайым айтушы еді.
Өнер жолында кімгеде болса да еліктеу керек деп ойлаймын. Біреуге еліктеу арқылы біз, студенттер, өзімізге жоғары деңгейдегі мысал қоя отырып, соларға еліктеу арқылы биік белестерге ұмтыламыз. Қалай дегенмен де, қайталау басқа, еліктеу басқа. Сол еліктеу арқылы жас студенттер көп белестерді атқара алады.
Биылғы академия түлектері үшін қиын болады. Біз кино және теледидар факультеті бойынша сексеннен аса түлек бітіреді екенбіз. Бұл дегенеміз-бәсекелестік. Бәсекелестік ол бір жерінен жақсы, бір жерінен жаман. Неге десеңіз? Әр түлектің ойы әр түрлі. Бәсекелестік арта түспек.

Қысқаметрлі киноның толықметрлі киноға қарағанда ерекшелігі-екі-үш кейіпкерлер ғана болады. Бір немесе екі, ары кетсе үш локацияда болатын оқиғадан тұрады. Оны мен және менің группаластарыма бірінші курсымыздан бері біздің мастеріміз айтып келеді. Біздің басты салыстыру құралымыз, өкінішке орай ма, жоқ әлде қуанышқа орай ма, толықметрлі Канн, Оскар, Венеция сияқты фестивальдарда қатысып, сыйлықтар немесе жүлделі орындар алған кинолар мен әлемге әйгілі режиссерлар болғандықтан, солардың дәрежесіндегі кино түсіруге тырысамыз. Алдымен қысқаметрлі кино, яғни 5-15 минут ішінде бір үлкен ой айтуды үйреніп алмай, сондай әлемді бағындыратын киноларға ұмтылдық. Қазіргі таңда қазақ киносы енді дамуда. Бізге мастеріміз қазақ киносын дамытыңдар-деп үйретуде. Болашақ Оскар иелері деп мотивация беріп жатқан, мастеріміздің сөздерін мен және менің группаластарымыз естігенде, бәріміз шабыттанып аламыз. Болашақ жастардың қолында.
Драмалық фильм - реалистік кейіпкерлер мен жағдайларға бағытталған, көбінесе байсалды реңкпен бейнеленген фильм жанры. Бұл фильмдер әдетте адамның күрделі эмоциялары мен қарым-қатынастарын зерттейді және махаббат, жоғалту, отбасы және жеке күрес сияқты тақырыптарды қарастыруы мүмкін.

Драмалық фильмдер көбінесе актерлердің күшті ойнағанына, сүйенеді және оқиғаның эмоционалды тереңдігін жеткізу үшін жақыннан түсіру, ұзақ кадрлар және музыка сияқты кинематографиялық әдістердің ауқымын қамтуы мүмкін. Бұл фильмдер күшті және ойландыратын болуы мүмкін және бүкіл әлемдегі аудиториямен резонанс тудыратын адам тәжірибесі туралы түсініктерді ұсына алады.

1 ТАРАУ. Кинода қозғалған ой мен символикалық қолтаңбасы
Бала өміріндегі ата-ананың рөлі

Адамзат қоғамда адамгершілік қасиеті үшін құрметке ие. Адамгершіліктің негізі - ізеттілік. Ол әр отбасынан басталады. Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің дейді халық. Иілгіш жас таяқтай жігіт жақсыға да, жаманға да бейім екені бәрімізге түсінікті. Үйдегі ата-аналардың әрекеттері балалардың көзінше болады. Сондықтан бала тәрбиесіне жақсы-жаман әдеттеріміздің әсері мол.

В.А.Сухомлинский: Отбасы - адамның жақсылық жасауға үйренетін алғашқы әлеуметтік ортасы деген. Осы сөзге мән беріп, өз пікіріңізді білдіріңіз. Үздіксіз тәрбиенің негізгі сатысы - отбасы тәрбиесі. Отбасында бала еңбек етуді, жақсылық жасауды үйренеді, қоғамдық қарым-қатынас тәжірибесін игереді, отбасында өзінің өмірлік ұстанымы қалыптасады. Балалардың мінез-құлқына кері әсер ететін ата-ана қарым-қатынасының түрлері: дұрыс күтім жасамау (бала ата-ананың дұрыс емес қамқорлығына үйренгені соншалық, ол өз бетімен шешім қабылдай алмайды); орынсыз жұмсақтық (икемділік) (баланың мінез-құлқын бұзады, басқаларға түсіністікпен қарамайды); орынсыз қорқыныш, алаңдаушылық (балада алаңдаушылық тудырады және тіпті психосоматикалық ауруларға әкеледі).

Ата-анасының мейірімін көрмеген бала көбіне мейірімсіз, ашушаң, құрбыларымен дұрыс араласуды білмейді, кейде тұйық, өте ұялшақ болады. Ата-анасының асқан мейіріміне бөленіп өскен бала өзімшіл, сезімтал, төзімсіз, екіжүзді болуы мүмкін, яғни адам өмірінде отбасы тәрбиесінің маңызы зор. Балалардың мінез-құлқына кері әсерін тигізетін ата-ана қарым-қатынасының түрлері: жоғары талап қою (балалар ебедейсіз, күйзеліске түседі, күйзеліске түседі, сәтсіздік сезімі басым): кемсітушілік, немқұрайлылық (осы сезіммен өскен балалар агрессивті, ашушаң болады, өскенде ол қылмыс, зорлық-зомбылық және нашақорлық сияқты жағымсыз жағдайларға ұшырауы мүмкін.

Баланың дүниеге келуі үлкен қуаныш. Өйткені, бала - өмірдің көркі, отбасының қуанышы, Алланың сыйы. Дана қазақ тоғыз айлық сәби Жұлиханойды қарсы алып, тербелетін тал бесікке бөледі. Бесік жырымен күмбірлетіп, Алақанында сипап. Тәрбиеге жауапкершілікпен қарап, бойына жақсы қасиеттерді сіңіруге тырысты.

Халқымыздың сан ғасырлық даналығына құлақ түрсеңіз: Адам бақыты - балада дейді. Біреу бақытын байлықтан іздейді, ал біреу атақ пен атақ, мансап пен қызмет іздейді. Мұның бәрі түсінген адамның қолындағы кір сияқты. Білімді ұрпақ қана адамға шынайы бақыт сыйлай алады. Ұрпағымен ер мың жасайды деген сөз бекер айтылмаса керек. Демек, адам өмірінің мәні - өз ұрпағы.

Бала тәрбиесіндегі алғашқы ұстаз ата-ана. Ата-ана бала тәрбиесіндегі ең маңызды тұлға. Балаға ата-анадан артық ұстаз жоқ. Адамгершілік, бауырмалдық, татулық, мейірімділік, инабаттылық, инабаттылық, т.б. бала бойына сөзбен, теориямен дамытпай, үлкендердің өнегесіне сіңіреді. Сондықтан әке де, шеше де баласының жан дүниесіне үңіліп, мінез-құлқының ерекшеліктерін түсіне білгені абзал. Балалармен сөйлескенде олардың пікірін ескерген жөн. Баласымен ашық сөйлесе алмай, оған сенуді білмейтін ата-ана: Екеуміз де жұмыстамыз, кешке үй шаруасымен айналысамыз, баламен сөйлесуге уақытымыз жоқ дейді. Бұл өтірік. Балаңызбен сөйлесу үшін арнайы уақыт бөлудің де қажеті жоқ. Неге әке мен шеше ұл-қыздарымен үй шаруасын атқарып жүргенде сөйлесіп, ой бөліспеске. Отбасындағы ұрыс-керіс, үлкендердің орынсыз сөздері, баланың көзінше біреуді балағаттау, баланың аузынан тыс өсек айту балаға кері әсерін тигізеді. Ата-ана баласының алдында әдепті болғаны абзал. Мысалы, ішімдік пен темекінің зиянын біле тұра, балалардың көзінше арақ ішіп, темекі шегетіндер бар. Көзге көрінген тау іргеде дейді, ертең ұл ер жетіп, қыз өсер.

Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер дейді халық даналығы. Бала кішкентай кезінен бастап бәріне қызығады, үлкендерге көмектескісі келеді. Кейбір ата-аналар менің жұмысыма кедергі келтіріп жатырсыңдар, менің істегенімді бүлдіріп жатырсыңдар деп ұрысуы мүмкін. Бұл адасушылық. Керісінше, жұмыс істеп жатқанда баланың қолынан келгенін істеуіне жағдай жасап, оқуына көмектескен дұрыс. Сондай-ақ балаға берілген тапсырманың орындалуын шыдамдылықпен қадағалау керек екенін есте ұстаған жөн. Сондықтан баланың еңбекке деген болашағы бірте-бірте ашылады. Ал сіз оны өз жұмысын мұқият және мұқият орындауға бағыттайсыз. Баланың жақсы ісін мақтап, жақсы жағынан түсіндірсе, ол да үлкендерді сыйлайды, ешбір тапсырманы орындауға қарсы болмайды.

Отбасындағы басты мәселелердің бірі - бала өмірін дұрыс ұйымдастыру. Ол үшін баланың күнделікті тәртібіне, жеке қажеттіліктеріне, міндеттеріне, үй жұмысына қатысуына, білім алуына, қызығушылығына, бос уақытын дұрыс ұйымдастыруына көмектесіп, ықпал ету маңызды. Ата-ананың басты парызы - баланың бойына барлық жақсы қасиеттерді сіңіру, достарына көңіл бөлу, табиғи дарындылықты дамыту, оның дұрыс білім алуына жағдай жасау.

Қарапайым мысалды алсақ, мектеп табалдырығын аттаған, тілалғыш, ақкөңіл, пәк болып жүретін кішкентай бүлдіршін неліктен орта немесе жоғары сыныпқа келгенде өзгереді? Сонда бұл бала қандай болды, қалай өзгерді? Ол мұндай жаман әдеттерді қайдан үйренді? Неліктен ол тиранияға бейім? Әрине, оның себептерін кез келген жерден табуға болады. Оның тәрбиесіне ұстаздан бөлек бірнеше адам, оның ішінде ата-ана ортасы да араласады. Балаға қашанда жүрек жылуы керек және ол ешқашан артық болмайды.Ата-анасынан көрмеген махаббатты ұстаздан көрген бала менің ата-анам сондай болса деп армандайтын шығар. Ұстазын ғана жақсы білетін шәкірт үшін оның айтқаны анық. Әрбір ата-ана баласын қаншалықты жақсы көретінін айтып жеткізе алмайды. Біреу жақсы киінсе, біреу тамақ ішу үшін қалтасына қуана ақша салады. Кейбіреулері өте қатал, айтқанын істейді. Бала қорқыныштан уақытша тыңдайды, бірақ ата-анасының қолын тастап, өзін ұстай алмайтын жағдайға тап болады.

Абай атамыздың жетінші қара сөзінде: Кішкентай бала екі түрлі мінезді туады. Біріншісі ішіп-жеу, ұйықтау үшін туады. Бұл дененің құмарлықтары, оларсыз тән жанға қонақ үй бола алмайды және ол өспейді, қуат алмайды. Екіншіден, білгісі келеді де, кіргенде ит үріп, мал шулап, біреу күлсе, біреу жылап жатса да орнынан тұрып жүгіріп: Бұл не? Бұл не?, Ол неге ысқырып жатыр? Бұл не үшін маңызды? деп сұрады. Көрген-естіген нәрсенің бәрін сұрап, тыныштық таппайды. Мұның бәрі: Білгім келеді, көргім келеді, үйренгім келеді деген үлкен философиялық ойға негізделген. бала өз тәніне азық болуы керек,жанына да жылулық пен махаббат керек.Отбасының негізгі қарым-қатынасы ер адамға арналады.Туысқандардың да есімдері бар.Қыздардан туған балаларды жиен деп,ананың туыстарын атаған. нағашылары мен құдалары.Қазақ дәстүрінде жиенді ренжітуге болмайды, сұрағанын беріп, көңілін қалдырмауға тырысады.

Дәстүрлі қоғамда ата-анасыз өскен бала болмаған. Ата-аналар немерелерін жыр, дастан, ертегі айтып, рухани өсірді. Қазақтың байырғы дәстүрі бойынша атасы мен апасы тұңғыш немересін қолына алып, немере қызғандықтан оны балаларынан да артық өсірген. Тұңғыш немерелері әке-шешесін ата-анасы санап, туған әке-шешесін есейген соң ғана таниды. Кейде кіші ұлдың орнына атаның қара шаңырағы үлкен немересіне баратын кездер болады.

Баланың аты бала. Ол надандықтан қорғанбайды. Баланың алғашқы қадамдары да еркелеуден басталады. Бүгін бір аяғын абайсызда сындырып алса, ертең шалбары шегеге ілініп үйге оралуы әбден мүмкін. Ондайда біздікі: Балалы әке ақылды немесе Балада әкенің ақылы бар дейді. Баланың тың ойы мен сенімінің алдындағы ең беделді тұлға - әке, әлеуетті, парасатты, білімді әке. Жан дүниең сұлу болса, азамат тәрбиесінде әкенің орны бөлек.
Әке - отағасы, отбасы мүшелерінің тірегі, қамқоршысы, қамқоршысы. Отбасында ұл тәрбиесінде әкелер мен апалар ерекше орын алады.
Әке шаңырағы барша перзенттері үшін үлкен үй, қара шаңырақ деген киелі ұғымдармен ұлықталып, құрметтеледі.

Әкенің мінез-құлқы, басқалармен қарым-қатынасы және оның өнерлі танымы - ұл бала ұстануға, өсуге тиісті мұраттар. Әке қашанда баланы сөзбен емес, іспен тәрбиелейді. Нағыз ер адам қандай болу керектігін ең алдымен әке өнегесінен үйренеді. Сондықтан әке баласын ерлікке, батырлыққа, қайсарлыққа, адалдыққа, батылдыққа, ұлтжандылыққа баулу, әйелі мен баласына мейірімді болу, отағасы қандай болу керектігін өз тәжірибесінен үйрету, ең қиын үй шаруашылығын жасауға тырысу керек. үй жұмыстары.

Арақ пен темекінің зиянын қалай тоқтатуға болады? Негізінен, отбасылық татулық бұзылған, ата-ана ішімдікке салынған немесе дене шынықтыру жағынан азып-тозған жағдайда бала мен жасөспірім жиіркенішті көріністерге, айғайға, ұрыс-керіске, ұрыс-керіске төзе береді. Басқа өмірді аңсайды немесе жаман білімге тез бой алдырады, осы жаман жолға бұрылса, ағаштың бір бұтағы қисық болып қалды деп айт. Бұдан бақытсыз қыз, бұзық бала шығады. Сонымен, біз негізгі шараптан кімді іздейміз? Бұзақылық бекершіліктен басталады. Кейде үлкендердің өздері сабаққа жиі келмей қалу үшін түрлі сылтаулар айтады. Бұл жағдайда бала өтірік айтуға үйретіп жатқанын түсінбеуі мүмкін. Жас таяқ оны ішкенде өседі. Иә, Ұяда не көрсең, не көрсең ата-ана тәрбиесі бала өмірінде үлкен із қалдырады.

Әкенің мінез-құлқы, басқалармен қарым-қатынасы және оның өнерлі танымы - ұл бала ұстануға, өсуге тиісті мұраттар. Қазақта біреудің баласы өнегелі, өнегелі азамат болса, Әкесі не атасы жақсы адам болған, бала екен, өнегелі жерден шыққан деп мақтайды. Әке көрген оқ жонар, шеше көрген оқ дәнекер дегендей. Шығармашылығымен, ақындығымен танылған кішкентай бүлдіршіннің тәрбиесіне ерекше көңіл бөлінеді.

Қазақ халқы Бала үміті - әке, балаға - ақтау дейді. Баладан үміт күткен әке: Ертең мынау қалсын - қашып кетсін демейді, әке де елін ойлайды, ұлым мен қызым жасау деген ұлы мақсатқа жұмылса екен деп армандайды ма? ел әдемі?

Дүниедегі ең жақсы жаратылыс - кемелдікке жеткен адам. Адамның жеке басының алғашқы қалыптасуы отбасынан басталады. Оның тұлға болып өсуі, адамгершіліктің алғашқы нышандары отбасында қалыптасады, сондықтан туған шаңырағының жылуы оның жүрегінде ұзақ жылдар бойы сақталып, мәңгі есте сақталады. Отбасы - бала тәрбиесіндегі ең бірінші ұжым. Бала тәрбиесіне бақытты отбасының ықпалы зор.

Адамгершілік санасы жоғары ата-ана мен отбасы мүшелері сыйластық, сенім, қолдау, көмек көрсету, татулық пен ынтымақты, бір-біріне талапшыл, қашанда әділ, бір-біріне қамқорлық танытатын, өнерлі, іскер, азаматы бар отбасынан. өсу. . . Міне, осындай өнегелі шаңырақта туып-өскен, оқып, білім алып, қоғамдық еңбектің иесі болған қала тұрғындарының қай-қайсысынан да: Адасқан жоқ өмірде арманына қанат қаққан жан кім? деп сұрасаңыз, олар алдымен ата-анасына айтып береді.Ол әке мен шешенің айтып жеткізгісіз еңбегін, баға жетпес өнегесі мен тәрбиесін жырлайды.Республикалық баспасөзде жарияланған бір қызық дерек еске түседі.Қызылордадағы мектепте Мен және менің ата-анам тақырыбында эссе жазды.Одан кейін өрт сөндіруші Ыбырай Сапарқожаевтың балалары әкелері мен шешелері туралы, әсіресе, әкелерінің ширек ғасыр бойы осындай ауыр да қауіпті жұмысты тынымсыз, адал атқарғанын, қалай еңбек еткенін айтты. ол балаларының биік адамгершілігі, ана мен балаға деген қамқорлығы мен сүйіспеншілігі туралы көптеген жылы сөздер жазды!Кішкентай жүректердің жазықсыз және заңды мақтаныштарын жазды.

Адамның алдынан ашылатын есік болсын. Еркек алдында тербеткен бесік болсын əйел. Бұл мақалаларда ата-ананың адамдық парызы әдемі суреттелген. Ұлы бар үйде қуат бар, қызы бар үйде күн бар. Жүрегіңді нұрландырып, өміріңе көрік беріп, өршілдікке шақыратын өлмес даналық осы емес пе?! Шығыста: Үш нәрсені істеген адам: яғни бала өсірген адам, ағаш пен тал өсірген адам, кітап жазған адам өлмейді деген даналық бар.

Ана - өмірдің қайнар көзі. Ана - дана ұстаз. Ана - бала бақытының бағбаны. Ана бәрімізді өзімізді және денсаулығымызды ұмытып, басқаларға қамқор болуға үйретуі керек. Біздің арғы әжелеріміз бен туған аналарымыз аналық борыштарын адал атқарудың тамаша үлгісін көрсетті. Қазірдің өзінде қаншама аналар бар.

Әйелдің басты парызы - ана атанып, адамзат баласының көбеюіне үлес қосу, әркім ұл-қыз сүйсін, әрқайсысына отбасын құрып, еншісін бөліссін, немере, шөберенің қызығын көру - яғни әрбір адам саналы азамат, білікті жұмысшы болып тәрбиеленсін - халықтың тілегі осындай. Бала - із, бақыт - өткен қыз дейді халық. Ананың парызы - әйелдің барлық жақсы қасиеттерін ұлына таныту және өзінің шынайы да шексіз сүйіспеншілігімен ұлын ұлына осындай жауапты қасиеттерді көрсетуге шақырып, оның эмоционалдық дамуына себепші болады. Ұл бала мен оның анасы арасындағы қарым-қатынас белгілі бір дәрежеде қыздармен жағымды қарым-қатынас құрудың мәнін білуге, оны адамдарға қамқорлық жасауға үйретуге, басқаларға қажетті көмек көрсетуге үлес қосуға мүмкіндік береді. Жасөспірім ұлды отбасында тәрбиелеу - үлкен жауапкершілікті талап ететін үлкен мәселе, оңай емес. Өйткені осы жастағы ұл балада шығармашылыққа, өмірден өз орнын табуға талпыныстары байқалады. Осы тұста ата-ана өз жанын түсініп, уақытында нұсқау берсе, ата-ананың бала тәрбиесіндегі тапқырлығы деп бағаланады.

Бақыт кімде бар, кімде жоқ, Әңгіме болмаса - бала әңгіме, өмір гүлі, өмірдің тірегі! Ұрпағын шашып, тастап кететін жеңіл тілек, адамдық борышын ойлаудан қашатын байғұс... Қазақ халқы қашанда балаға, ұрпаққа үлкен мән берген. Халқымыз ең ауқатты халықтардың бірі. Сондықтан да байырғы халқымыз: Балалы үй биік дейді. Өйткені бала - бақыт, бала - қуаныш, бала - қуаныш, бала - мақтаныш, бала - махаббат, тірек, бала - болашақ. Баласыз үй - қу көр деген сөзде қаншалықты шындық бар?! Бала туды - бағасын біл. Оны халық ең алдымен ата-анасынан талап етеді.

Ертеңгі күн жақсы болады, бәріне үлгереміз дегендей, еріншектікпен күн өткізгендердің өкініші судан да ащы болатынын сеземіз. Сондықтан ата-ана саналы адам болуы керек дейміз. Өйткені қазақ: Әкеге қарап, ұлын сына дейді. Өзіне ұнаған өнегелі ұлды тәрбиелей алмаған әке ұят еді, өсе алмаған жалқау ұл әкеге тартқан ұят болды.

Балаға ана - жастық, әке - көрпе. Демек, ұрпақ өсірудің бар азабы өмір бойы ата-ананың мойнында. Тәрбиесіздер құртады, ата-анасын өртеді. Бұл да маңызды мақала.

Әр шаңырақ әзір, ата-анасын сыйлаған адал ұл деп бекер айтпаса керек. Ата-анасын қорғау қиынға соғатындар бар. Бұл надандық. Және білімсіздік. Ата-анасын сыйлағанды алыстағы да, жақындағы да ағайын сыйлайтынын әрбір жас біліп өссін. Әке үмітін, ананың ақ сүтін ақтау перзенттік парызы ұят екенін ұмытқандар.

Парта басында отырған баланың жан-жақты білім алуына бірінші болып мұғалім әсер етсе, оның ата-анасы оның сүйіктісі. Сондықтан ата-ана баласының білім алуына барынша жағдай жасап, оқу үлгеріміне мән беріп, күн сайын қадағалап отыруы қажет. Өкінішке орай, кейбір ата-аналар бұған жеткілікті көңіл бөлмейді. Тіпті кейде баласының қай сыныпта оқитынын, қандай мұғалім екенін білмейтін үлкендер де болады. Баланы тәрбиелеу - үзіліс пен демалысты білмейтін өте күрделі процесс. Баланың жақсысы - әке мен шеше, ата-ананың абыройы, ең жаманы - қайғы, қасірет, қасірет дейді халқымыз. Баланың 6,7 сағатын мектепте, 18 сағатын үйде өткізетіндіктен, ата-ана баланың оқуын, жүріс-тұрысын, достарын, не киетінін қадағалап, аптаның соңғы күндері сынып жетекшісі мен пән мұғалімдеріне хабарласып, оқу үлгерімі туралы ақпарат алады. және сыныптағы тәртіп отыруы керек.

Бүгінгі студент - ертең еліміздің біртуар азаматы, кәсіпкер. Сондықтан бала тәрбиесіне ерекше жауапкершілікпен қарап, жас ұрпақты назардан тыс қалдырмаған абзал. Бүгінде ата-анасы қасында болса да абыройына жете алмай, ұлдарымыз маскүнемдік пен нашақорлыққа салынып, қыздарымыз темекі тартып, жеңіл-желпі әрекеттерге баруы отбасындағы тәрбиенің дұрыс еместігін көрсетеді. Шариғатта алтын ұя - отбасы жоғары бағаланып, бала тәрбиесіне аса мән берілген. Өйткені: Балалар - ата-ананың қолындағы асыл аманат.

Бала өміріндегі ананың рөлі шешуші және көп қырлы. Ана әдетте баласына эмоционалдық қолдау, жайлылық және бағыт-бағдар беретін негізгі қамқоршы және тәрбиеші болып табылады. Ол сондай-ақ баланың физикалық және танымдық дамуында маңызды рөл атқарады, олардың негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыруды қамтамасыз етеді және олардың интеллектуалды өсуі мен қызығушылығын ынталандырады. Ананың сүйіспеншілігі мен қатысуы баланың өзін-өзі бағалауына, сенімділігіне және жалпы әл-ауқатына қатты әсер етуі мүмкін. Сонымен қатар, ана баласына маңызды құндылықтарды, адамгершілікті және өмірлік дағдыларды үйрете отырып, үлгі бола алады. Жалпы алғанда, ананың бала өміріндегі рөлі өте маңызды және оның болашағын көптеген жолдармен қалыптастыра алады.

Балалық шақтағы қатаң тәртіп,
Өнер сізді бақытты етеді.
Бала жастайынан, ұядан не біледі -
Мұны сен өлгенше білесің.
Өнерді үйреткіңіз келе ме - басынан бастап,
Балалар өз жасынан үйренсін
Жаман болсын, жақсы болсын бала солардыкі деп Жүсіп Баласағұн ХІ ғасырда айтқандай, ата-ана баласының жеке ерекшеліктерін жастайынан танып, соған сәйкес бағыт-бағдар беруі өте маңызды.

Тәрбиенің кереметі - баланы еңбекке баулу. Бұл адам дамуының негізі. Еңбек етуді білмейтін немесе жек көретін адамның отбасы берекелі болмайды. Ежелгі Рим философы Гораций айтқандай: Еңбексіз өмір ештеңе бермейді. Сондықтан отбасында, қоғамдық ортада тәрбиенің басты мақсаты - балаларды еңбекке қабілеттілікке, еңбексіз бос отыра алмайтынын сезіндіруге тәрбиелеу. Сонда ғана отбасы мүшелерінің арасындағы қарым-қатынаста әдептілік, адалдық, адалдық үстем болады. Бүгінде ата-анасы қасында болса да абыройына жете алмай, ұлдарымыз маскүнемдік пен нашақорлыққа, қыздарымыз темекі тартып, жеңіл-желпілікке бой алдыруда.

Шариғатта алтын ұя - отбасы жоғары бағаланып, бала тәрбиесіне аса мән берілген. Бала - ата-ана қолындағы асыл аманат деп ойлады. Отбасын бақыт жағасында жүзіп келе жатқан қайықпен салыстыратын болсақ, сәбидің сәби кезінен бақытты балалық шағы мен жеке шаңырақ көтеруіне дейін өз бетінше өмір сүруге мүлде қабілетсіз болса, оның қос ескегі әкесі мен анасы дер едік.
Азамат болу үшін отбасындағы бала тәрбиесінің қыр-сырын білуі керек. Сыйластық, түсіністік, үлкен жауапкершілік сезімі бар отбасы - бақытты отбасы. Бақытты отбасында ғана ата-ана мен олардың қарым-қатынасы мағыналы, сенімді және саналы тәрбие береді.
Бала тәрбиесінің алғашқы алтын тырнағы - туған ұясы, ошағын көтеру, тілі. Баланың бас ұстазы - ата-ана, Балапан ұяда не көрсе, ұшқанда соны ілер деп қазақ мақалында айтылғандай, баланы тез арада сабырлы, түсіністікті, тіл алғыш етіп өсірген дұрыс. ол сөйлей бастайды.
Қай ұлт болмасын, ол өз үмітін ең алдымен ұрпағымен байланыстырады. Сондықтан:
Ана - үйдің берекесі,
Бала үйдегі мереке.
Ағаш бұтақтарымен әдемі,
Адам өз ұрпағы үшін қымбат.
мүмкіндігінше жаңа болыңыз.
Айналаңызда қамал болыңыз -
Осы қағиданы берік ұстанған ата-бабаларымыз өз ұрпағын адам деген атқа лайықты етіп өсіруге ұмтылған. Бала тәрбиесінде ата-бабамыздың салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы өте маңызды. Отбасы тәрбиесінде әке мен шеше әртүрлі рөл атқарады. Әке мен ана баланың алғашқы ұстаздары. Адам баласы ананың мейіріміне бөленіп, әке өсиетін тыңдаса ғана тәрбиелі отбасынан дүниеге келетіні белгілі.

Ана бала тәрбиесінде ерекше тұлға. Дана Абай атамыз қазақ әйелінің, отбасындағы ананың орнын ерекше жырлайды. Жалпы, Адамның барлық қасиеті ана сүтімен жаралады деген ғылыми ойды тарата отырып, осы қасиетке міндетті түрде тәрбие беру туралы айтады.

Тәрбиенің іргетасы ананың арқасынан басталады емес пе? Аналық ұлылықтың дәнін себеді. Тәрбиелі ана тәрбиелі бала тәрбиелейді. Соңғы жылдары ер мен әкенің отбасы мен қоғамдағы рөлі төмендеп кеткендей. Кейде біз оны дер кезінде кінәлаймыз. Әрине, бала тәрбиесіндегі әкенің орны бөлек, әсіресе ұл бала тәрбиесінде. Әкесінің қатаң талабы мен тәрбиесін көрген бала ертең қоғамда да, отбасында да шешуші тұлғаға айнала алады.

Кавказ халықтарында Нағыз жайлы жер: қылышқа қын, отқа шырақ, адамға үй деген тамаша сөз бар.

Қазақстан Республикасының Конституциясында Балаларға қамқорлық жасау және оларды тәрбиелеу - ата-ананың табиғи құқығы әрі парызы десе, Қазақстан - 2030 бағдарламасында: Әкелер мен аналар, аталар мен әжелер балаларына қамқорлық жасайды. балалары мен немерелері алыс болашақта біздің жаста болады. Келгенде қандай күй көргіміз келеді... - деп ұрпақ тағдыры айтылады.Бала - ата-ананың игі істерінің жалғасы, оның болашағы.Бала тәрбиесі - қиын да жауапты іс. Ата-анаға тапсырма.Жас таяқ икемді болса, жігіт жақсы мен жаманға бірдей бейім болатыны бәрімізге белгілі.Үйдегі ата-ананың іс-әрекеті балаларының көзінше болады, сондықтан жақсы-жаман әдеттерімізде үлкен нәрсе бар. бала тәрбиесіне әсері.Әрбір ата-ана баласын Отанына пайдалы,өзіне мейірімді,еңбекқор,адамгершілікке тәрбиелеуге халық пен мемлекет алдында жауапты.Ешбір ата-ана өз баласының тәрбиесіне немқұрайлы қарауға құштар емес. Бала тәрбиесінде қателесіп, осалдық танытса, қартайғанда ашуланып, өкінетінін дәлелдеуді қажет етпейтін ақиқат.Бала тәрбиесіне келгенде халық даналығын ұмытуға ешкімнің қақысы жоқ. онда: Баланы жастайынан өсір.

Сондықтан бала кішкентай, ол әлі ештеңе білмейді, өскенде бәрін түсінеді деген қате пікір. Бала тәрбиесі - сағат сайын, күн сайын жүзеге асырылатын өте жауапты, күрделі процесс. Тәрбие отбасынан басталады, оны ешбір білім саласы алмастыра алмайды. Қазақтың белгілі ақыны Қасым Аманжолов жарына өлең арнады:
Отбасы - шағын мемлекет,
Мен президентпін, сен премьер-министрсің.
Отбасы - ең үлкен, ең мықты тәрбие ошағы, шағын мемлекет. Отбасының негізі - баланың дүниеге келуі ғана емес, мәдени-әлеуметтік ортаның құндылығын қабылдау, ұрпақтың, ата-бабаның, үлкендердің ақыл-кеңесін бойына сіңіру, пайдалы етіп тәрбиелеу. балаларға арналған. Қоршаған орта, адамзат және қоғам. Аға ұрпақтың тәжірибесі, өмірдегі беделі, ақыл-кеңесі, ата-ананың өз міндеттерін мінсіз атқаруы, бір-бірін сыйлауы - үлкен тәрбие мектебі. Бала туғаннан ата-анасының ықпалында болып, жетекші тәрбие мектебінен нәр алады. Бала өз отбасында ата-ананың қамқорлығы мен шексіз сүйіспеншілігіне бөленіп, әке-шешесінің мейірімі мен байлығын көріп қана қоймай, адамгершілік пен әдептілікке үйреніп, оны бойына сіңіріп, іс жүзінде қолдануы керек.

Өлім алдындағы сәт

Өлім - организмдегі биологиялық, физиологиялық, биохимиялық процесстермен функияларының доғарылуымен сипатталатын жансыз қалпы. Өлім құбылысына сипаттама беретін ғылым - танатология. Өлім бірімен-бірі жалғасатын бірнеше кезеңдерден тұрады. Терминалдық кезең өлім алды кезеңі депте аталады, ол преагоналдық (агонияға дейінгі), агония және клиникалық өлім сатыларынан тұрады. Терминалдық кезеңнің клиникалық өлім сатысы биологиялық кезеңмен жалғасады. Терминалдық өлімнің клиникалық өлім сатысында жасалған реанимациялық іс-шаралар кешені адамды өмірге қайтаруы мүмкін.

Өлім алдындағы сәт - бұл әртүрлі адамдар үшін әртүрлі тәсілдермен көрінуі мүмкін өте жеке және ерекше тәжірибе. Кейбір адамдар тыныштық пен тыныштықты сезінуі мүмкін, басқалары қорқыныш пен алаңдаушылықты сезінуі мүмкін. Кейбіреулер жарқын бейнелерді көруі немесе дыбыстарды естуі мүмкін, басқалары терең комада болуы мүмкін. Өлім уақытына әртүрлі факторлар әсер етуі мүмкін, мысалы, физикалық жағдай, эмоционалдық күй, қоршаған орта және т.б. Әрбір адам бірегей және олардың өлім тәжірибесі жеке болатынын есте ұстаған жөн.

Күнделікті өмірде "жаным көзіме көрінді" немесе "бар өмірім көз алдымнан сырғып өтті" деген тіркестерді басымыздан өткен қорқынышы, қатерлі жағдайларды сипаттағанда қолданып жатамыз. Және шын өлім алдында адамның өткен өмірі көзіне көрінетіндігі жайлы да талай естіген боларсыз. Енді бұл құбылыс жайлы ғылымда не айтылған және ол қалай болады? Адамның көзіне бар өткен өмірінің көрінуі шынымен болатын құбылыс екендігін ғалымдар дәлелдеп отыр. Адамның миына белгілі бір қауіп туралы хабар келгенде немесе клиникалық өлім кезінде миға жазылған барлық ақпарат көрінеді. Бұл зерттеу нәтижелерін израильдік ғалымдар Consciousness and Cognition басылымында жариялаған.

"Хадасса" атты иерусалимдік емханада аталмыш құбылысты толыққанды зерттеу үшін қарапайым адамдардың бастарынан өткен клиникалық өлімдер мен ажалдан аман қалған 7 жағдай алынып отыр. Бұл сәтті басынан өткергендердің барлығының айтуына қарағанда, өткен жағыайлар белгілі бір уақыт аясына сәйкес келмейді және сол сәтте болған оқиғаға қатысқан адамдардың барлығының сезімдерін сезіне алады екен. Гипоксия әсерінен туындайтын түс секілді көріністер - адамның есте сақтау қабілетіне жауап беретін ми бөліктеріндегі қанның әлсіз айналымынан туындайды. Сонымен қатар, бұл көріністер дежавю мен қарапайым естеліктерге ұқсас келеді.

Мамандардың тұжырымдамасына сәйкес, өлім алдында немесе клиникалық өлім кезінде адамның көз алдынан барлық өмірінің өтуі - сау психикаға тән нейрокогнитивті механизмнің шоғырланған вариациясы әсерінен болатын құбылыс екен. Өлер алдындағы адамның өсиет айтатыны да өткен өмірнің бар картинасы көз алдына келгесін жақындарына соңғы істерін тапсыратын болуы керек. Қалай десекте ажалдың түсі аппақ әрі жап жарық болады деген түсінікті жоққа шығара алмаймыз. Әуелде қап-қараңғы түнекке жол алған жан көз қаратпас жарыққа еріп кетеді дейді ғылымда. Сол ажалға апарар ақ жарық бәлкім өткен өмірдің жарқын картинасы секундына неше миллиард кадр болып заулап өте шыққандағы жарық болуы мүмкін.

Кеше бала ең, келдің ғой талай жасқа, Көз жетті бір қалыпта тұра алмасқа. Адамды сүй, Алланың хикметін сез, Не қызық бар өмірде онан басқа?! Бір қалыпта тұра алмасымызды күнделікті айналамыз әртүрлі қисындармен, мысалдармен паш етуде. Өміріңіздің бір бөлігі болған жылдар, айлар, күндер, сағаттар жылжып өтіп жатыр. Сен танитын адамдардың да қарасы күннен- күнге сейіліп, кеше сұхбаттас, дәмдес болған бауырларың қазір қасыңнан табылмауда. Біз сол өзгерістерге, өмір деген сахнаны тамашалауға келген көрермендер іспеттіміз. Айналадағы болып жатқан құбылыстардың бізге түк қатысы жоқ секілді... Әр адам ерте ме, кеш пе түбінде өліммен бетпе-бет келеді. Мейлі сіз әлемді басқарыңыз, жайпаңыз, шайқаңыз, ешкімнің қолы жетпейтін жерге сарайлар салып паналаңыз, бәрібір күндердің бір күнінде өлім періштесі жетіп, жаныңызды алары ақиқат. Алла Тағала Құран Кәрімде: Қай жерде болсаңдар да, тіпті ең биік қамалдардың ішінде болсаңдар да (немесе көктегі жұлдыздарды паналасаңдар да), өлім сендерге жетеді, - деген. Басқа бір аятта: Әр жан иесі өлімнің дәмін татушы, - дейді.

Адам әр нәрсені түгесілер шақта түсінеді. Жарқыраған күннің қадірін түнде, денсаулықтың қадірін ауырғанда, жастық шақтың қадірін қартайғанда, байлықтың қадірін кедей болғанда түсінген секілді өмірдің қадірін өлім таяр кезде бір-ақ түсінеміз. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) өзінің мүбарак хадисінде: Бес нәрсе келмей тұрып, бес нәрсенің қадірін біліңдер: өлмей тұрып өмірдің қадірін, бір нәрсемен шұғылданбастан бұрын бос уақыттың, ауырмай тұрып денсаулықтың, қартаймай тұрып жастық шақтың, кедейліктен бұрын байлықтың қадірін біліңдер, - деген. Өмірді, дүние ләззатын құша сүйген адам көп жағдайда ақиқат болған өлімді еске алудан қашқақтайды, өлім жайлы айтылса, көңілі құлазып, жүрегі сыздайды. Сол сәтте Алла оның жанын әкететіндей тыпыршып, әңгіме сарынын басқа бағытқа ауыстыруға тырысады. Алла Тағала Құран Кәрімде ондай адамдар жайында былай делінеді: Ендеше, оларға: Сендер қашып жүрген өлім түптің-түбінде алдарыңнан шығады. Содан кейін ғайыпты да, жарияны да толық білетін Алланың құзырына қайтарыласыңдар. Сонда Ол сендерді не істеп, не қойғандарыңнан толық хабардар етеді, - деп айт.

Адамның өмірден озуы, яғни өлуі - бір кезеңнен екінші кезеңге ауысуы. Кезінде әкеміздің белінде жүр едік, кейін анамыздың бойына ауыстық, одан кейін ананың қараңғы құрсағынан бұл жарық дүниеге келдік. Анамыздың бойында жүргенде бұл өмір бізге бейтаныс болса, бұл өмірде біз үшін ақыреттік өмір де бейтаныс. Өмір адам үшін бір уақытша аялдайтын бекет іспетті. Дегенмен, өлімнің көптеген хикметтері бар: - Алланың ұлылығы паш етіледі. Жоқтан бар еткен Алла адамның кез келген уақытта жанын алуға құқылы. Біз адамның өмірден өткеніне таң қаламыз, бірақ оның қандай құдіретпен жаратылғанына мән бермейміз. Оны ерекше көркем түрде жаратты, оны еститін, көретін, сөйлейтін, ақылы кемел адам етті. Оған бұл дүниеде өмір сүруге, көбеюге, ризық-несібе теруге мүмкіндік берді. Ең соңында Алланың құдіретімен бұл дүниедегі дәм-тұзы таусылып, пәнилік болды. - Өлім - адам үшін ұлы сынақ. Алла Тағала Құран Кәрімде айтады: Ол қайсыбірің анағұрлым игі һәм сауапты іс істер екен деп, бәріңді сынап көру үшін өлім мен өмірді жаратты. Ол - Әзиз (бәрінен үстем әрі ұлы), Ғафур (құлдарының күнәлары қанша ауыр болса да, тәубелеріне келген жағдайда оларға өте кешірімді).

Адам өлім алдында өзінің дәрменсіз, әлсіз құл екенін сезіненді. Кәрі бол, жас бол, мейлі бай бол, күшті бол өлім алдында баршамыз шарасызбыз. Алла Тағала Құран Кәрімде: Жан алқымға тығылғанда не істер екенсіңдер, көрейік, сол бір сәтте өлім аузында жатқан адамның басында амалдарың құрып, (Құдайдың ісіне не шара деп) құр қарап тұрасыңдар. Біз оған сендерден де жақынбыз, алайда сендер көрмейсіңдер, - деп, адамның өлім алдындағы шарасыздығын баян етуде. - Белгілі бір мақсатпен жаратылғанын, ол ұлы мақсат - құлшылық екенін түсінеді. Алла Тағала Құран Кәрімде: Мен жындар мен адамды тек қана Маған құлшылық етсін деп жараттым, - дейді.

Егер өлім болмаса, өмірдің ләззатын сезіне алмас еді. Адамның кез келген уақытта бұл өмірмен қош айтысатынын білуі - өмірге деген құштарлығын одан бетер арттыра түседі. - Өлім шынайы мұсылмандар үшін қиыншылық пен сынақтардың соңы, мәңгі рахаттың алғашқы баспалдағы.

Алла Тағала Құран Кәрімде мүміндер жайында: Алланың дәргейіндегі бар игілік - ізгі де кемел мүміндер үшін әлдеқайда қайырлы, - деген. Күнәһарлар үшін бұл дүниенің түгесуімен рахат атаулы да аяқталады. Мұсылман үшін бұл өмір ақыреттік өмірмен салыстарған тозық іспетті болса, кәпірлер үшін бұл өмір жәннат болмақ. Алла Тағала қасиетті Құранда былай дейді: Күпірлік қылғандарға (бұл дүниеде) мұрсат берген болсақ, олар оны өздері үшін қайырлы екен деп ойламасын. Шынтуайтында, Біз оларға одан сайын күнәға бата түссін деп, мұрсат берудеміз. Олар үшін (ақыретте өздерін) қор қылатын азаптар бар.

Өмір сен үшін бір мүмкіндік, сол себепті тіріңде амал жасап қал. Біздің әр атқан таңымыз біз үшін бір мүмкіндік. Өлім сәтінде адамның қалайтын жалғыз тілегі - бір сағат болсын өмірге қайтып, тәубе етіп, Аллаға жақындататын амалдар жасау. Алла Тағала Құран Кәрімде: Егер ол кәпірлердің біреуіне ажал жетсе: Уа, Раббым, мені дүниеге кері қайтара көр! Игі істер істеп, зая болған ғұмырымның орнын толтырайын, - деп жалбарынады. Жоқ, ол мүмкін емес, бұл оның айтқан құр сөзі ғана, енді олардың артында қайта тірілетін күнге дейін өткел бермес бөгет (қабір әлемі) бар, - дейді.

Адамдар ұйқыда, өлім - адамды оятушы. Дүниенің, өмірдің қиял, түс екеніне еш күмән жоқ, өйткені Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) бір хадис шәрифінде: Адамдар ұйқыда, өлген кездерінде оянады, - деген. Иә, адам түсінде өте бай, жоғары мансап, абырой иесі, балқып, шалқып жүруі мүмкін, бірақ оянған кезде оның бәрі түсі екенін біледі. Оянғаннан кейін: Менің соншама мүлкім бар еді, мансабым, абыройым бар еді, - деп айта алмайды. Осы сияқты адамдар да өлген кезде мал-мүлкі, байлығы, бала-шағасы, әйелі, бәрі дүниеде қалады.

Адамдар өліп оянған кезде: Біз қайда келдік, бұл қай жер? Біздің мал-мүлкіміз, мансабымыз бар еді, туыстарымыз, достарымыз бар еді, олардың бәрі қайда? - десе де ешқандай мәні болмайды. Кейбір ғалымдар: Адамдар мас, өлген кезде есін жинайды, - деген. Яғни, мастық өлген кезде бітеді. Мал-мүлік мастығы, атақ-даңқ мастығы, мансап мастығы. Өлімді еске алудың артықшылығы. Шын мәнінде өлімді жиі еске алу - дүниенің құлы болудан алыстатып, ақыретке дайындығын күшейтеді. Ал өлімді ұмыту болса, адамды дүние батпағына одан бетер батыра түседі.

Атақты Омар ибн Абдул Азиздің кезінде кештерде өз құзырына пақыр кедейлерді жинап алып, өлім, ақырет жайында уағыз айтатын, сол отырыстардан адамдар жаназадан шыққандай әсер алады екен. Мұсылмандардың анасы Айшаға бір әйел келіп, өзінің жүрегінің қаттылығын айтып шағымданды. Сол кезде мұсылмандардың анасы: Өлімді жиі еске ал деп насихат айтқан екен. Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) бір күні бір қауымның қасынан өтіп бара жатқан кезде олардың ойын-сауыққа беріліп, күліп жатқанын көреді. Сол кезде сахабаларына былай дейді: Отырыстарыңда ләззатты тоқтататын амал жайында көбірек еске алыңдар, - дейді. Сол кезде олар: Ләззатты тоқтататын не? - дейді. Ол: Өлім, - деп жауап береді[11]. Басқа бір хадисте: Өлімді еске алыңдар, жаным құзырында болған Алламен ант етейін, егер сендер мен білген нәрсені білсеңдер, аз күліп, көп жылар едіңдер - деді. Егер жануарлар адам баласы білген нәрсені білсе, ішінде семізін кезіктірмес едіңдер,, - деген. Өлімді еске алуда адамдардың жағдайы. Бірінші топтағы дүние ләззатына мас болған адамдар өлімді еске алса терең күрсініп, дүниесін қимастықпен еске алады.

Ол Жаратушысына шынайы иман келтірмеген, өмірінде бір рет болсын басын сәждеге тигізбеген, өткен өмірі тек ойын-сауық. Өлім жайында айтылса, шекесі тырысып: Бұдан басқа тақырып құрып қалды ма? - дегендей сыңай танытады. Оған бауырмашылық танытып иман жолына шақырған адам болса: Барған соң көреміз ғой, жүрегім таза, сәждеге бас ұрып намаз оқитындай ерігіп жүр дейсің бе? Қазір қарбалас заман басымды қатырмай жөніңмен жүрші, - деп шығарып салатын адамдар да бар. Бұл әрекеті оны Жаратушысы Алладан одан бетер алыстата түсіреді. Оның уайымы - жиған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.