Қазақстандағы инвестиция жағдайы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Қаржы нарығы:
Баяндама

Орындаған "қаржы" мамандығының 2(3)- курс студенті:
Қуатұлы Данияр

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 2

1 Инвестиция түсінігі, мәні және экономикалық ролі ... ... ... 3

2 Қазақстандағы инвестиция жағдайы ... ... ... ... ... ... ... .. 7

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 11

КІРІСПЕ

Бұрынғы экономикалық байланыстардың үзілуі, өндірістің құлдырауы, елде басы артық қаражаттың болмауы салдарынан Қазақстан қазба байлықтарды игеру мүмкіндіктерінен ада болды. Ал Қазақстанды әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына енгізу стратегиясы тұжырымдалды. Елбасы ұсынған бұл құжатта республиканың даму серпінділігін анықтайтын көптеген жобалар халықаралық қатысу арқылы іске асырылатыны атап көрсетілген. Демек, инвестицияның қажеттілігі де, сол үшін елімізді инвестициялық тұрғыда тартымды ету міндеті де өзекті бола түседі.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында Президент Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың қатаң талапшылдығы мен алысты көздеген экономикалық саясатының арқасында қысқа уақыттың аралығында Қазақстан мемлекеттік-бюрократиялық экономикадан нарықтық экономикаға көшті.
Қазақстандық мамандарды шетелдік инвесторлармен қатар, мұнай-газ инфрақұрылымын қалыптастыруға, әлеуметтік жобаларды іске асыруға қатыстырудың маңызы ерекше. Бұл ұлттық кадрлардың біліктілігін арттыруға септігін тигізеді.
Қазақстан үшін шетел инвестициялврының тиімділігін анықтау және отандық кәсіпорындар инвестициялық саясаттарын тиімді жүргізіп оны экономикада іске асыра білсе, онда еліміз алдағы уақытта экономиканың шикізат бағытынан қол үзіп, дамудың индустриялы-инновациялы жолына түсер еді.
Елдің негізгі экономикалық дамуына, яғни өндіріс пен ғылыми- техникалық ресурстарды жоспарлау үшін ең бірінші, инвестициялық қолдау көрсету қажеттігі туындайды. Ал мұндай мол инвестиция тартудың бірден-бір жолы шетелдік инвестициялардың келуіне қолайлы жағдай жасау болып табылады және ол инвестициялардың өндірістің өнеркәсіп саласына бағытталуын ынталандыру керек.

1 Инвестиция түсінігі, мәні және экономикалық ролі

Инвестиция дегенiмiз табыс табу мақсатында кәсiпкерлiк қызметке салынған мүлiктiк және интелектуалдық құндылықтардың барлық түрi. Инвестициялық қызметтiң негiзгi мақсаты кәсiпкерлiк табыс табыс пен пайыз алу болып табылады.
Коммерциялық практикада инвестицияның келесi үш түрiн көрсетуге болады:
Физикалық активтегi инвестициялар;
Ақшалай активтегi инвестициялар;
Материалдық емес активтегi инвестициялар.
Бағалы қағаздар арқылы жүргiзiлетiн инвестицияларды портфельдi инвестициялар деп атайды. Қаржылық инвестицияларға - акционерлiк кәсiпорындар немесе мемлекет шығарған акциялар, облигациялар және басқа да бағалы қағаздар, банктiк депозиттерге салымдар жатады.
Схемалық түрде жіктелуді былай жазуға болады. (1-сурет)

Инвестициялар

Нақты Ішкі
Қаржылық Сыртқы

Отандық Материалды
Шетелдік Материалды емес

Меншікті Венчурлы
Заемды Тікелей
Портфельді

Жалпы Қысқамерзімді
Реновационды Ортамерзімді
Таза Ұзақмерзімді

Первичный Өндірістік салаға
Реинвестиция Өндірістік емес
Дезинвестиция салаға

Активті Ішкі нарыққа
(интенсивті) бағытталған
Пассивті Сыртқы нарыққа
(экстенсивті) бағытталған

Инвестицияның ұсынылған жіктелуі қазіргі заманның инвестициялық жобалау концепцияларын толығырақ түсіну үшін, жүріп жатқан процестерді жан-жақты бағалау үшін қажет.

Ал физикалық активтегi инвестициялар нақты инвестициялар болып табылады. Нақты инвестициялар бұл өндiрiстiк капиталға ( құрылыс, машина әне құрал-жабдықтар, ақпарат тарту, байланыс) салынған капиталдық салымдар. Бұлардың барлығы экономикада қозғалмайтын мүлiктермен байланысты.
Сыртқы инвестициялар тiкелей және портфельдi болып бөлiнедi. Тiкелей немесе тура инвестициялар кәсiпорынды басқаруға қатысуға құқықтар бередi, ал портфельдi инвестицияларда мұндай құқықтар болмайды.
Инвестициялар сондай-ақ пассивтi және активтi инвестициялар болып бөлiнедi:
- Пассивтi инвестициялар - кәсiпорынның ескiрген құрылғыларын жаңарту және қызметкрлер мен жұмысшыларды даярлау мақсатында жұмсалатын инвестициялар.
- Активтi инвестициялар - кәсiпорынның бәсеке қабiлеттiлiгiн арттыру мақсатында салынған инвестициялар.
- Инвестициялық жобалау - бұл техникалық комплекстегi документтердi талдау, яғни техника-экономикалық негiздегi ( сызбалар, түсiндiрме жазбалар, инвестициялық жобаның және т.б. материалдардың бизнес-планы). Инвестициялық жобалаудың негiзгi бөлiгi инвестициялық жобаның құнын анықтайтын смета құру болып табылады. Кәсiпорын жобасы техникалық, құрылыстық және экономикалық бөлiмдерден тұрады.
Инвестициялық саясат немесе инвестициялық жоба ұғымы екi мағынада қолнылады:
Бiрiншi - белгiлi бiр нәтижелерге жету мақсатында және қандай да бiр қызметтi iске асыруға бағытталған iс-шаралар, әрекеттер жиынтығы;
Екiншi - қандай да бiр қызметтi iске асыруға негiзделген ұйымдық-құқықтық және қаржы-есептiк документтер жүйесi.
Жобаны әзiрлеудiң және iске асырудың кезеңдерi:
- Инвестициялық ойды қалыптастыру;
- Инвестициялық мүмкiншiлiктердi зерттеу мен талдау;
- Құрылыстың, реконструкцияның, объектiнiң техникалық қайта жабдықталуының техника-экономикалық негiздемесi;
- Келiсiм-шарт документтерiн дайындау;
- Жобалық документтердi дайындау;
- Құрылыстық-монтаждық жұмыстар;
- Объектiнi эксплуатациялау, экономикалық көрсеткiштерге талдау жүргiзу.
Инвестициялық ойды қалыптастыру келесi жағдайларды қарастырады:
- Ойды таңдау және алдын-ала дәлелдеу;
- Техникалық шешiмнiң инновациялық, патенттiк және экологиялық талдауы ( техника объектiлерi, ресурстар, қызметтер ), яғни жобаны iске асыруға кедергi болатын ұйымдардың жағдайын ескеру;
- Сертификациялық қажеттiлiктердiң орындалуын мiндеттi түрде тексеру;
- Инвестициялық идеяның ұлттық, аймақтық және салалық басымдықтарын алдын-ала көрсету;
- Жобаны iске асыруға мүмкiншiлiгi бар кәсiпорынды, ұйымды алдын-ала iрiктеу;
- Реципиенттiң ақпараттық меморандумын дайындау.
Инвестициялық саясатты құра бастау мен оны iске асыру мерзiмiн инвестициялық цикл деп атайды. Инвестициялық цикл үш кезеңнен тұрады:
- Инвестициялауға дейiнгi кезең - алдын ала зерттеулер мен инвестициялық жобаны қолдануға шешiм қабылдағанға дейiнгi мерзiм;
- Инвестициялық кезең - нақты түрде өндiрiске немесе қызмет көрсету саласына, құрылысқа инвестиция жұмсау;
- Өндiрiстiк кезең - кәсiпорынның шаруашылық қызметiнiң ұдайы өндiрiс мерзiм уақыты аралығы.
Осы кезеңдердiң әрқайсысының периодтары мен жекелеген мақсаттары бар. Инвестициялау алдындағы кезеңде инвестор және инвестиция тартушы кәсiпорындар алдын ала әр түрлi зерттеулер жүргiзiп, тиiмдi варианттарды қарастырады. Бұл жағдайды келесi схемадан көруге болады:
Инвестиция объектiлерi болып жаңа инновациялық өнiм немесе қызмет түрiн өндiруге бағытталған құрылыс орындары, техникалық қайта жабдықталушы және өндiрiс көлемiн кеңейтушi кәсiпорындар, ғимараттар, негiзгi қорлар жатады. Инвестиция объектiлерi жобаның көлемiне қарай келесiдей ерекшеленуi мүмкiн: коммерциялық, әлеуеттiк, экономикалық, мемлекеттiк маңызы бар салалар, инновациялық және т.б. Сондай-ақ циклдық сипатына қарай өнiмдi өндiруге толық қатысу немесе жекелеген жобалық-конструкторлық жұмыстарға қатысу.
Инвестициялық саясаттың негiзгi мақсаты болып ғылыми-техникалық прогрестiң жаңа жетiстiктерiн, техникалық дамудың жаңа сатыларына алып шығатын және өте тиiмдi өнеркәсiп салаларын зрттеу мен оны iске асыру болып табылады. Инвестицияның қарқынды мөлшерi әсiресе негiзгi өндiрiс құрал-жабдықтарының 80% ескiрген, өндiрiстiк мүмкiншiлiктерi сан-алуан болып келетiн Қазақстан Республикасы үшiн маңызы ерекше.
Инвестиция - Қазақстан экономикасының нарықтық экономикаға өтуі кезінде пайда болған жаңа термин. Орталықтандырылған жоспарлау жүйесінің шеңберінде "жалпы капиталдық салымдар" деген түсінік қолданылатын, осы түсінік бойынша жаңа құрылыс пен қайта өңдеуге, шаруашылық жүргізіп отырған кәсіпорындардың кеңеюі мен техникалық қайта қамсыздандыруына (өндірістік капиталдық салым), тұрғын-үй мен тұрмыстық-мәдени құрылысқа (өндірістік емес капиталдық салымдар) жұмсалатын барлық қаржылық құралдар түсіндіріледі.
Инвестициялар ақша құралдары, мақсаты банкілік салымдар, пайлар, акциялар және де басқа құнды қағаздар, қондырғылар, лицензиялар, соның ішінде тауар белгісіне, пайда табу мақсатында кәсіпкерлік қызмет объектісіне салынатын интелектуалдық бағалар, несиелер, кез клеген мүлік немес мүліктік құқықтар ретінде анықталады және осының бәрі - пайда табу мен әлеуметтік жақсы әсерлерге жету мақсатында. Осы тұрғыда инвестиция түсінігі нарықтық тәсілге едәуір жақын келеді.
Жоспарлық экономика жағдайында меншіктің бір түрімен жүзеге асатындықтан, инвестицияландырудың қаржылық және басқа түрлерінің бар екендігін отандық айрықшаланатын залал түрінде көрінеді.
Экономикалық және қаржылық тұрғыдан инвестицияландыру экоомикалық ресурстарды болашақта таза пайдаға жету және бұл пайданы бастапқы салынған капиталдан асырып түсіру мақсатымен ұзақ мерзімді салудан анықталады. Капиталдық салым процесінің жалпы анықтамасы инвестицияландыру дегеніміз бүгінгі қажеттіліктерін қанағаттандыру үмітіне айырбастауды білдіреді. \1\
Инвестициялардың жіктелуі
Инвесторлардың инвестициялық тапсырмаларды орындауына тәуелді:
венчурлық
тікелей
портфельді
Венчурлық инвесторларға туелді және тез қайтарымды инвестиция жа сайтын, мысалы, компьютерлік жүйелерге, жаңа технологияларға, жаңа құрылған салаларға және т.б.
Тікелей инвесторлар тікелей жарғылық капиталдарға қаражат салушы, шаруашылық субъектке белсенді басқаруға мүмкіндік береді.
Қазақстандық заңнама бойынша тікелей инвесторға инвестицияланған кәсіпорын акциясының 10% иемденетін және қатысудың үлесі барлар жатады. Тікелей инвестициялар тауар, жылжымайтын мүлік ж қаржы ресурстар түрінде болады. Тікелей инвестициялар төлем балансында активтерінің экономикалық мағынасы бар (басқа экономикаға резиденттердің инвестициясы) шетелге тікелей инвестиция түрінде және резидент еместің (осы экономикаға резиденттердің инвестициясы) алдында экономикалық міндеті бар ұлттық экономикаға тікелей инвестиция түрінде жіктеледі. \3, б.337\ Басқа елдің заңгамасында инвестициялардың үлесі біршама үлкен. Мысалы, ЕО-та 20-25% құрайды. \4, б.58\
Портфельді инвесторларға жататындар, яғни төмен деңгейлі тәуекел және жоғары күтілетін кіріс. Инвестор кәсіпорынды басқаруға қатыспайды, тек акционерлік капиталынан өзінің 10%-ын алып отырады.

2 Қазақстандағы инвестиция жағдайы

Тәуелсіз алғаннан кейін экономикада инвестицияның, әсіресе шетелдік тікелей инвестицияның ролі артты. Қазірде ТМД және Балтия елдерінің арасында Қазақстан Ресейден кейінгі, халыақаралық несие рейтингісі бар екінші мемлекет. 1993 жылдан бастап, елімізге келген ТШИ жалпы көлемі 28,4 млрд. АҚШ долл. құрды. Қазақстанға құйылған ТШИ-ның үлесі Орталық Азиядағы құйылған ТИ көлемінің 80%-ын құрады.
Соңғы бес жылда негізгі капиталға салынған инвестициясының орта жылдық өсімі 28,4% болды. Ал соңғы төрт жылда ЖІӨ-нің өсіміне 1%, негізгі капиталды 3,7%-ға өсіруге жоспарланған.
Инвесторларға жағдай жасау үшін шаралар жасалуда, мысалы, заңнамалар, экономикаға салықтық ауырпалықты төмендету, банктік жүйені жаңғырту, әкімшілік барьерлерді қысқарту және т.б. Осы шаралардың іске асырылуының нәтижесі, соңғы кездері негізгі капиталға инвестицияның өсуі байқалуда. Соңғы екі жылда оның өсімі ЕврАзЭс бойынша 12% болса, ең үлкен көрсеткіш Қазақстан мен Беларусьте болды. \2\ Инвесторлар өндіру өнеркәсіптері, транспорт және байланыс сомаларына көптеп тартылған.
ҚР-ның энергетика және минералды ресурстар Министрлігінің геология және жер қойнауы комитетінің мәліметі бойынша, минералды шикізат кен орындарынтигеруге инвестиция 2005 жылы 12646,9 млн. АҚШ долл. құрды, соның ішінде барлау инвестициясы 2188,3 млн. АҚШ долл., өндіруге 10458,6 млн. АҚШ долл., көмірқышқылды шикізат өндіруге кеткен инвестиция көлемі 7954,1 млн. АҚШ долл. құрады. Ал 2306 млн. АҚШ долл. қажетті қазбаларға инвестиция салу түрінде кеткен.
2003 - 2005 жылдары негiзгi капиталға инвестициялар 1,6 есеге өстi. 2005 жылы негiзгi капиталға инвестициялар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.