Негізгі құралды кәсіпорын ішінде ауыстыру

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 63 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ОҚУ-АҒАРТУ МИНИСТРЛІГІ

ӨСКЕМЕН ЭКОНОМИКА- ҚАРЖЫ КОЛЛЕДЖІ

Өндірістік тәжірибе бойынша

ЕСЕП

Орындаған 20-ЭБ-31к тобының студенті Берлібекова Ә. Д.

Колледждегі тәжірибе жетекшісі Умутбаева Ж. Д.

Мекемедегі тәжірибе жетекшісі Молдаханова Ж. А.

М. П.

Өскемен

2023 жыл

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ. 3

1 КӘСІПОРЫННЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ4

1. 1 Мекеме қызметінің түрлері мен мақсаты4

1. 2 Мекеменің заңды мәртебесі. . 8

2 БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ9

2. 1 Мекемедегі есеп саясаты9

2. 2 Бухгалтерлік қызметкерлердің міндеттемелері. 10

2. 3 Кассадағы ақша қаражатының есебі . . . 11

2. 4 Есеп беретін тұлға есебі . . . 12

2. 5 Ағымдағы банктік шоттағы ақша қаражатың есебі . . . 16

2. 6 Негізгі құралдар және материалды емес активтер есебі . . . 17

2. 7 Тауарлы материалды қорлар есебі . . . 21

2. 8 Еңбекақы және еңбекақыдан ұсталынатын аударымдар мен ұсталымдар есебі . . . …24

3 МЕКЕМЕДЕГІ АУДИТОРЛЫҚ ЖҰМЫС . . . 31

3. 1 Мекемедегі аудиторлық жұмыс туралы түсінік . . . 31

3. 2 Аудиторлық жұмыстың негізгі функциялары . . . 34

3. 3 Кәсіпорынның ішкі аудиті . . . 37

4 ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІКТІ ТАЛДАУ. 41

4. 1 Қаржылық есеп берудің мәні . . . 41

4. 2 Мекемеде қаржылық есептілікті жүргізу . . . 43

4. 3 Қаржылық жағдайды талдау негіздері47

4. 4 Іскерлік белсенділікті бағалау көрсеткіштері52

4. 5 Шаруашылық субъектінің қаржылық жағдайын талдау әдістері және мазмұны . . . 59

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 62

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 63

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Өндірістік тәжірибе - бұл түрлі меншік ныманындағы және үйымдық құқықтық нысандарындағы ұйымдарда (кәсіпорындарда) өтетін, тәжірибелік сабақ болып табылады.

Өндірістік тәжірибенің мақсаты - теориялық білімдерді бекіту, ұйымдарда бухгалтерлік есеп пен қаржылық талдау және дәрістік жұмыс бойынша тәжірибелік дағды алу болып табылады.

Мен тәжірибені Шығыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасында өттім.

Бұл орган мемлекеттік бюджетке түсетін қаржы ресурстарының есебін жұргіжеді және бақылайды.

Негізгі функциялары:

кеден ісі саласындағы қаржыны реттеу;
мемлекеттік бюджетке салық, кедендік және басқа да төлемдердің түсуін бақылау;
әлеуметтік төлемдерді есептеу, ұстап қалу және төлеу;
алкоголь және темекі өнімдерінің, мұнай өнімдерінің және биоотынның айналымын реттеу;
банкроттық және оңалту саласындағы бақылау,
салық және кеден саясатын жүзеге асыру;
әкемшілік құқық бұзушылықтарды анықтау және қарау және т. б.

Өндірістік тәжірибені өту кезіндегі негізгі міндеттер:

шаруашылық субъектінің жұмыс тәртібін сақтауға;
жұмыс орындарында тапсырылған жұмысты дербес істеуге, оның нәтижесіне жауап беруге;
жұмыс жоспарына сәйкес тәжірибенің бағдарламасын орындауға;
тәжірибе бағдарламасын іске асырарда, нұсқаулық материалдармен, құжаттармен және олардың толтырылуымен танысуға міндетті.

Жұмысымның мақсаты теория жүзінде алған білімімді тәжірибе жүзінде көрсете білу және біліктілігімді тереңдету. Болашақ маман ретінде даярлық сатысын өту. Қойылған мақсатыма жету үшін мына мәселелер қарастырылды:

кәсіпорын қызметінің мақсаттары мен түрлері;
кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті ұйымдастырумен танысу;
кассадағы және есеп айырысу шотындағы ақша қаражатының есебі;
тауарлы материалдық қорлар мен негізгі қорлар есебі, материалды есеп активтер есебі;
қаржылық есептілік;
аудиторлық жұмыс.

1 КӘСІПОРЫННЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

1. 1 Мекеме қызметінің түрлері мен мақсаты

Салық қызметі органдарының негізгі міндеттері. Салық қызметі органдарының негізгі міндеттері салық заңнамасының орындалуын қамтамасыз ету, оның тиімділігі мен нарықтық экономиканың дамуына әсерін зерделеу, басқа мемлекеттермен салық салу мәселелері бойынша келісімдердің жобаларын дайындауға қатысу болып табылады.

Салық қызметі органдар қызметінің құқықтық негіздері. Салық қызметі органдары қызметінің құқықтық негізі Қазақстан Республикасының Конституциясы, осы Заң, "Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы болып табылады.

Өз қызметінде бұл органдар Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі қабылдайтын басқа да заңнамалық актілерді, Қазақстан Республикасы Президентінің актілерін, жергілікті өкілді органдардың, оларға берілген құқықтар шегінде тиісті аумақтардағы еркін экономикалық аймақтардың әкімшілік кеңестерінің салық мәселелері жөніндегі шешімдері мен қаулыларын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Бас салық инспекциясының нормативтік актілерін басшылыққа алады.

Салық қызметінің мәртебесі мен құрылымы. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық қызметі салық заңнамасының сақталуын, төлемдердің толықтығы мен уақтылығын бақылаудың бірыңғай мемлекеттік Орталықтандырылған органы болып табылады. Салық қызметі Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Бас салық инспекциясынан және облыстар, аудандар, қалалар және қалалардағы аудандар бойынша салық инспекцияларынан тұрады.

Салық қызметін лауазымы бойынша Қазақстан Республикасы Қаржы Министрінің бірінші орынбасары болып табылатын Бас салық инспекциясының басшысы - бастығы басқарады, салық қызметінің басшысын Қазақстан Республикасының Президенті, ал оның орынбасарларын Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинеті тағайындайды.

Бас салық инспекциясының құрылымдық бөлімшелерінің басшылары мен қызметкерлерін салық қызметінің басшысы тағайындайды.

Облыстар, аудандар, қалалар және қалалардағы аудандар бойынша салық инспекцияларының бастықтарын тиісті жергілікті атқарушы органның басшысымен келісім бойынша салық қызметінің басшысы тағайындайды. Облыстар, аудандар, қалалар және қалалардағы аудандар бойынша салық инспекциялары тек жоғары тұрған салық қызметі органына бағынады.

Барлық деңгейдегі салық қызметі органдары заңды тұлғалар болып табылады, банк мекемелерінде шоттары және белгіленген үлгідегі мөрі болады. Салық қызметі органдары республикалық бюджет есебінен ұсталады.

Салық қызметі органдарының билік органдарымен қарым-қатынасы. Салық қызметі органдары республикалық және жергілікті билік органдарымен, құқық қорғау, қаржы және басқа да бақылаушы органдармен өзара іс-қимыл жасайды, бірлескен бақылау шараларын қабылдайды, өзара ақпарат алмасуды қамтамасыз етеді.

Мемлекеттік билік органдары салық қызметі органдарына салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер туралы Қазақстан Республикасы Заңдарының орындалуын бақылау, салықтық құқық бұзушылықтарға қарсы күресте міндеттерді орындауда жәрдем көрсетуге міндетті.

Салық қызметі органдарының заңдарды орындаудағы қызметін қадағалауды Қазақстан Республикасының Бас прокуроры және оған бағынысты прокурорлар жүзеге асырады.

Салық қызметі органдарының негізгі міндеттері:

1. Салық төлеушілердің құқықтары мен мемлекет мүдделерін қатаң сақтау және қорғау, есептеудің дұрыстығына, салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық және уақтылы төленуіне бақылауды жүзеге асыру.

2. Салық төлеушілер мен салық салу объектілерін уақтылы есепке алуды қамтамасыз ету, есептелген және төленген салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің есебін жүргізу.

3. Қазақстан Республикасының статистика және талдау жөніндегі мемлекеттік комитетінің келісімі бойынша Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Салық қызметінің басшысы бекіткен көлемде және тәртіппен салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің түсуі, салық органдарының жұмысы туралы есептілікті жасау.

4. Төлеушінің бірінші талабы бойынша банктер мен өзге де қаржы-кредит мекемелері арқылы төлеушілерге артық не дұрыс салынбаған салықтар мен бюджетке төленетін басқа да төлемдердің сомаларын уақтылы қайтару.

5. Салық заңнамасын бұзу туралы өтініштерге, хабарламаларға және басқа ақпаратқа тексеру жүргізу.

6. Тәркіленген және иесіз мүлікті, мұрагерлік құқығы бойынша мемлекетке өткен мүлікті, сондай-ақ қоймаларды есепке алу, бағалау және өткізу жөніндегі жұмысты жүргізу.

7. Заңда белгіленген коммерциялық құпияны және салымдардың құпиясын сақтау, салық төлеушілердің табыстары туралы мәліметтерді тек қызметтік мақсатта пайдалану.

8. Салықтарды және бюджетке төленетін басқа да төлемдерді есептеуге және төлеуге байланысты салық есептеулерінің, декларациялардың және өзге де құжаттардың нысандарын әзірлеу.

9. Салық заңнамасын бұзу фактілерін жинауды, талдауды және бағалауды жүргізу және салықтық құқық бұзушылықтарға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жою туралы тиісті ұсыныстар енгізу.

10. Салықтық құқық бұзушылықтарға қарсы күрестің ұзақ мерзімді және ағымдағы бағдарламаларын құқық қорғау органдарымен бірлесіп әзірлеу және іске асыру.

11. Салық заңнамасын қолдану бойынша нұсқаулық, әдістемелік нұсқаулар мен құралдар шығару және оларды салық төлеушілердің назарына уақтылы жеткізуді қамтамасыз ету.

Салық қызметі органдарының құқықтары:

1. Кез келген меншік нысанына негізделген министрліктер мен ведомстволарда, кеден қызметтерінде, кәсіпорындарда, мекемелер мен ұйымдарда (ерекше жұмыс режимі бар кәсіпорындар мен мекемелерді қоса алғанда) шетелдік заңды тұлғаларда, қазақстандық және шетелдік заңды тұлғалардың қатысуымен бірлескен кәсіпорындарда, Республика азаматтарында жүргізілсін Қазақстан және Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы басқа мемлекеттер, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ адамдар барлық ақшалай құжаттарды, бухгалтерлік кітаптарды, есептерді, жоспарларды, сметаларды, ақшалай қаражаттың, бағалы қағаздардың және басқа да құндылықтардың болуын, есептеулерді, декларацияларды және есептеуге және төлеуге байланысты өзге де құжаттарды тексереді салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер, кәсіпорындардың лауазымды тұлғалары мен басқа да қызметкерлерінен және азаматтардан тексерулер кезінде туындайтын мәселелер бойынша анықтамалар, ауызша және жазбаша түсініктемелер алу.

2. Салықтық тергеу жүргізу.

3. Өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезінде тиісті ережелерді сақтай отырып, кірістер алу үшін пайдаланылатын не орналасқан жеріне қарамастан салық салу объектілерін ұстауға байланысты кәсіпорындар мен азаматтардың өндірістік, қойма, сауда және өзге де үй-жайларын зерттеп-қарау. Жеке, кооперативтік кәсіпорындардың басшылары мен азаматтар салық қызметі органдарының лауазымды адамдарын көрсетілген үй-жайларды тексеруге жіберуден бас тартқан жағдайларда, салық органдары осындай субъектілердің салық салынатын табысын олардың табыс алғанын куәландыратын құжаттар негізінде және ұқсас қызметпен айналысатын салық төлеушілерге салық салуды ескере отырып айқындауға құқылы.

4. Кәсіпорындардың басшыларына және басқа да лауазымды тұлғаларына, сондай-ақ азаматтарға салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер туралы заңнаманың анықталған бұзушылықтарын жою туралы орындау үшін міндетті нұсқаулар (тапсырмалар) беру, олардың орындалуын бақылау.

5. Салық туралы заңнаманың анықталған бұзушылықтарын жою туралы талаптар орындалмаған, тексеруге және тексеруге жіберілмеген, салық органдары мен олардың лауазымды тұлғаларына бухгалтерлік есептер мен баланстарды, есеп айырысуларды, декларацияларды және басқаларды ұсынбаған (немесе ұсынудан бас тартқан) жағдайларда кәсіпорындар мен азаматтардың банк мекемелеріндегі және өзге де қаржы-кредит мекемелеріндегі олардың есеп айырысу және басқа да шоттары бойынша операцияларын тоқтата тұру анықталған бұзушылықтар жойылғанға дейін табыс алуға, салық салу объектілерін ұстауға, салықтарды және бюджетке төленетін басқа да төлемдерді есептеуге және төлеуге байланысты құжаттар.

Жалғандықтар, жалғандықтар және басқа да теріс пайдаланулар анықталған кезде салық заңнамасын бұзу фактісі туралы куәландыратын құжаттар төлеушіге алып қойылған тізімдемесі бар актіні тапсыра отырып алынады.

6. Салық заңнамасын бұзған (бұзған) кәсіпорындар мен азаматтарға "Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы"Қазақстан Республикасының Заңында көзделген санкциялар мен әкімшілік айыппұлдар қолданылсын.

7. Белгіленген мерзімде енгізілмеген салықтар мен бюджетке төленетін басқа да төлемдерді, қаржылық санкциялар мен әкімшілік айыппұлдарды кәсіпорындар мен олардың лауазымды адамдарынан бірінші кезекте және даусыз, ал азаматтардан - сот тәртібімен өндіріп алу.

8. Заңнамада тыйым салынған өнімдер мен тауарларды дайындау және сату және белгіленген мерзімде салықтар мен бюджетке төленетін басқа да төлемдерді, қаржылық санкциялар мен әкімшілік айыппұлдарды төлемеу кезінде кәсіпорындар мен азаматтардың жылжымалы және жылжымайтын мүлкін сипаттап, кейіннен сотқа беру.

9. Кәсіпорындардың лауазымды адамдары мен азаматтардың салық заңнамасын бұзу фактілері бойынша осы баптың 5, 6, 8-тармақтарында көрсетілген негіздер бойынша хаттамалар жасасын және орындау үшін міндетті қаулылар шығарсын.

10. Меншік нысанына қарамастан сауда ұйымдарында, басқа кәсіпорындарда және азаматтардан тауарларды (өнімдерді) жұмыстар мен қызметтерді бақылау сатып алуды жүзеге асыру.

11. Тексерілетін кәсіпорындар мен азаматтардың шоттарындағы кәсіпкерлік қызмет, операциялар және ақша қаражатының жай-күйі туралы мәліметтерді, анықтамаларды, сондай-ақ құжаттарды басқа кәсіпорындардан, банктерден және өзге де қаржы-кредит мекемелерінен, биржалардан және азаматтардан тек қана қызметтік мақсатта алуға.

12. Салық қызметі органдарының қаражаты есебінен ақы төлей отырып, кәсіпорындардың білікті мамандарын, басқа бақылаушы органдардың қызметкерлерін тексерулер мен сараптамалар жүргізуге тарту.

13. Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасында белгіленген тәртіппен кәсіпорындар мен азаматтарға салықтар мен бюджетке төленетін басқа да төлемдерді төлеу бойынша кейінге қалдыруды және бөліп-бөліп төлеуді ұсыну.

14. Соттарда, төрелік соттарда қаралатын істер бойынша және нотариаттық және басқа да іс-әрекеттер жасағаны үшін, сондай-ақ бюджетке салық төлемдерін қабылдау жөніндегі банктер мен басқа да қаржы-кредит мекемелері, статистикалық, ақпараттық, мұрағаттық, анықтамалық және салық төлеушілер туралы деректерді беру жөніндегі өзге де кәсіпорындар көрсететін қызметтер (жұмыстар) үшін мемлекеттік баж төлемеу.

1. 2 Мекеменің занды мәртебесі

Мекеме мемлекеттік тіркеуден өткен мерзімінен бастап заңды тұлға құқығына ие болады. Мекеменің мөрі дербес балансы банктерде шоттары өз атауы бар бланкілері болады. Мекеме өз қызметінің мақсаттарына жету үшін өз атынан мәмілелер жасауға мүліктік және мүліктік емес құқықтарды иеленуге мойынына міндеттемелер алуға сотта талапкер және жауапкер болуға құқылы. Мекеме өз міндеттемелері бойынша өзінің барлық мүлкімен жауап береді. Мекеме қатысушылары оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және оның қызметіне байланысты шығындар тәуекелін жарғылық капиталға өздері енгізген салымдар құнының шегінде көтереді. Қазақстан Республикасының өзге жеке және заңды тұлғалары, басқа мемлекет және азаматтығы жоқ адамдар жарғыда және құрылтай шартында, қолданылып жүрген заңдарда белгіленген тәртіппен мекеме қатысушысы бола алады.

2 БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ

2. 1 Мекемедегі есеп саясаты

Елімізде көптеген типтегі ұйымдардың әр қайсысы әр түрлі экономикалық факторларға тап болады. Әр түрлі типтегі ұйымдар саны аса көп. Осыларға байланысты әбір ұйым өзінің алға қойған мақсат-мүддесіне жету үшін өз қызметтеріне тән: өнім өндірудің технологиялық ерекшеліктері, басқарудың ұйымдық құрылымы, қызмет көлемінің түрі мен деңгейі, операциялар жүргізу, клиенттермен жұмыс істеу тәртібі, ақпараттарды өңдеу және т. б. ерекшеліктерін зерделеуі керек. Мұның барлығы да шаруашылық жүргізу ерекшеліктеріне байланысты ұйымдарда есеп саясатын қалыптастырудың мазмұны мен маңызын ашып көрсетудің негізін қалайды.

Ұымдар өздерінің есеп саясатын қалыптастыру барысында тәжірибедегі есеп әдістері мен қорытынды есеп жасаудағы ережелдердің ішіндегі ең тиімділерін таңдап алуына құқылы. Таңдалып қабылданған ережелер мен әдістерді өз мәнінде қолдану арқылы есеп мәліметтерін жинақтаудың тәртібін, мұны пайдланушыларға түсіндіріп, шаруашылық процесінің ерекшеліктері жөніндегі ақпараттарды зерделеу және ұйымдар қызметіндегі өзгерістер мен жағдайларды дер кезінде білу мүмкіндіктері туындайды.

Есеп саясаты - ұйымдар шаруашылық қызметі өрісінің іс-тәжірибесінде қолданылытын, таңдалып алынған және сабақтастықпен жүргізілетін бухгалтерлік есеп жүйесіне тән ішкі ережелер жиынтығы. Есеп саясатының мазмұны ұйымдардың шаруашылық жүргізу қызметі талабы мен қаржы нәтижесін сипаттауға арналған есеп әдістерін жақсы және тиімді қолданудың жолдарын көрсетеді. Есеп саясаты қаржылық қорытынды есеп жасауда ұйымдардың қолданатын есеп принциптері, әдістер мен ережелер, сондай-ақ ұйымдардың шаруашылық қызметі мазмұнын тәжірибеде ашып көрсету үшін қабылданған ережелер жиынтығынан құралады.

Сондықтан әрбір ұйымда бухгалтерлік есеп пен қорытынды есеп жүйесінің қандай жолдармен жетілдірілетінін біліп түсіну үшін бұған әсер етуші факторларды зерделей білу қажет.

Есеп саясатын жасау мен қалыптастыну барысында есеп әдісіндегі кездесетін жорамал-принциптерді зерделеп білген жөн. Халықаралық қаржылық есеп стандарттарына сай, мұндей жорамал-принциптерге: мліктік жекелену, үздіксіздік, сенімділік, шындық, бейтараптық, байқаушылық және шаруашылық фактілерінің толықтылық принциптері жатады.

2. 2 Бухгалтерлік қызметкерлердің міндеттемелері

Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп бас бухгалтерімен басқарылатын бухгалтериямен жүзеге асырылады. Егер кәсіпорында бухгалтерлік қызмет болмаса, басшы есеп пен есеп беру жүргізуді арнайы мамандандырылған ұйымдарға келісімшарт негіздерінде тапсыруға құқылы. Кәсіпорынның бухгалтериясындағы жұмыс ереже бойынша бухгалтерлік жұмыстың мөлшері мен көлеміне байланысты мынадай негізгі топтарға бөлінеді: есеп айырысу, материалдық, өндірістік калькулациялық, қаржылық.

Бас бухгалтер қызметіне кәсіпоры басшысы тағайындайды немесе қызметінен босатады және оған бағынады. Бас бухгалтер есеп саясатын құруға жауапты, бухгалтерлік есепшоттарда шаруашылық әрекеттерді бейнелеуді және бақылауды, оралымды ақпараттарды ұсынуды, бекітілген мерзімде бухгалтерлік есеп беруді құруды, кәсіпорынның ішкі шаруашылық резервтерін анықтау және мобилизациялау мақматында қаржы-шаруашылық қызметінің экономикалық талдауын жүргізуді басқа қызметтермен бірге қамтамасыз етеді. Бас бухгалтер кәсіпорынның басшысымен бірге тауарлы-материалдық құндылықтар мен ақша қаражаттарын қабылдау мен беру, сонымен қатар есеп айырысу, несиелік және қапжылық міндеттемелер мен шаруашылық келісімшарттар үшін негіздеме болып табылатын құжаттарға қол қояды.

Аталған құжаттар бас бухгалтердің қолынсыз жарамсыз болып табылады және орындауға қабылданбайды.

Қолтаңба қою құқығы кәсіпорын басшысының жазбаша үкімімен осыған өкілетті тұлғаларға берілуі мүмкін. Бас бухгалтерге келісімшарт және қаржылық тәртіпті бұзатын және заңдылыққа қайшы келетін әрекеттер бойынша құжаттарды орындауға және ресімдеуге болмайды. Осындай құжаттар туралы бас бухгалтер кәсіпорын басшысына жазбаша хабарлайды, ол жазбаша үкіммен осы құжаттарды есепке алады. Осы сәттен бастап орындалған әрекеттердің заңсыздығына кәсіпорын басшысы жауапкершілік атқарады.

Бас бухгалтер мен материалды жауапты тұлғаларды (кассир, қойма меңгерушісі, т. б. ) қызметке тағайындау, босату және ауыстыру келісіледі. Алағашқы есеп құжаттарына қол қоюға құқығы бар тұлғалартың тізімі кәсіпорын басшысы бас бухгалтермен келісе отрып бекітеді. Шаруашылық әрекеттерді құжатты ресімдеу және құжаттар мен мәліметтерді бухгалтерлік қызметке тапсыру бойынша бас бухгалтердің талаптары кәсіпорынның барлық қызметкерлері үшін міндетті болып табылады.

Бас бухгалтерге тікелей ақша қаражаты және материалдық құндылықтармен байланысты жауапкершілік жүктелуі мүмкін. Оған чектер мен басқа құжаттар бойынша кәсіпорын үшін ақша қаражаттары мен тауарлы-материалдық құндылықтарды алуға рұқсат етілмейді.

Штатында кассирі жоқ шағын ғана кәсіпорында оның міндеті бас бухгалтермен немесе кәсіпорын басшысының жазбаша үкімі арқылы басқа қызметкерлермен орындалуы мүмкін.

Бас бухгалтерді орнынан босатқан кезде қайтадан тағайындалған бас бухгалтерге істерді тапсыру жүргізіледі. Сонымен бір уақытта кәсіпорын басшысымен бекітілген актінің құрылуымен бухгалтерлік есептің жағдайы мен дұрыс ақпараттарды тексеру жүргізіледі.

2. 3 Кассадағы ақша қаражатының есебі

Кассадағы операциялар есебі 1010 - «Кассадағы ақша қаражаттары» активті жинақтаушы шоттарында жүргізіледі.

Кассадан акша беру кассалық шығыс ордерлерімен немесе басшы мен бас бухгалтер қол қойған тиісінше рәсімделген төлем тізімдемелерімен ақша беруге жазылған өтінішпен, шоттармен және басқа да құжаттармен рәсімделеді.

Жалақы, уақытша еңбекке кабілетсіздігі жөніндегі жәрдемақылар мен сыйлықтар төлем тізімдемесі (ведомосы) бойынша таратылады, оның қас бетінде (титул) ақша беретін мерзімі мен оның жалпы сомасы көрсетіледі және оған басшы мен бас бухгалтер кол қояды.

Жазылған касса ордерлері немесе олардың орнына жүретін құжаттар кіріс және шығыс касса құжаттарын тіркеу журналында тіркеледі, ол кіріс және шығыс касса құжаттарына жеке-жеке ашылады. Онда мыналар керсетіледі: кіріс және шығыс ордерінің толтырылған күні мен нөмірі, кассаға түскен және жұмсалған ақшалардың (жалақы, сыйлықтар, стипендиялар, іссапарға төленген және баска да шығыстар) нысаналы мақсаты көрсетіледі. Егер ақша қаражаттарының нысаналы мақсаты туралы деректерді машинограмма түрінде алатын болса, кіріс жөне шығыс касса ордерлері толтырылады.

Кассадағы қолма-қол ақшамен есеп айырысу кезінде мынадай құжаттар толтырылады: