Ішкі сауда объектілерін бактерицидті көбікпен дезинфекциялау
Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі
Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті
Коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Ветеринария факультеті
Нұрмұханбетова Айтолқын Беделханқызы
Ішкі сауда объектілерін бактерицидті көбікпен дезинфекциялау
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандықтың шифры және аталуы: 5В120200 Ветеринариялық санитария
Алматы 2023
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ
Ветеринария факультеті
Ветеринариялық санитария және гигиена кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Ішкі сауда объектілерін бактерицидті көбікпен дезинфекциялау
Беттер саны - 70
Сызбалар мен көрнекі
материалдар саны - 18
Қосымшалар- 10 б
Орындаған: 5В120200 Ветеринариялық санитария мамандығы күндізгі оқу нысаны 5-ші курс студенті Нұрмұханбетова Айтолқын Беделханқызы
2023ж. 17 мамырда қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі, в.ғ.к.,
қауымдастырылған профессор ________________ Б.Б.Барахов
Жетекші: в.ғ.к., профессор __________________ Г.Е.Алпысбаева
Арнайы тараулар кеңесшілері:
Еңбекті қорғау: в.ғ.к.,
профессор __________________ А.А.Алимов
Экономикалық тиімділік: б.ғ.к.,
профессор __________________ С.У.Бабалиев
Норма бақылау: в.ғ.к.,
профессор __________________ А.А.Жумагелдиев
Сарапшы, в.ғ.к.,
Қаз ВҒЗИ аға ғылыми
қызметкер __________________ Г.Т. Сарсенова
Алматы 2023
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Мамандықтың шифры және аталуы: 5В120200 Ветеринариялық санитария
Ветеринарялық санитариялық сараптау және гигиена кафедрасы
Дипломдық жұмысты орындау
ТАПСЫРМАСЫ
5В120200 Ветеринариялық санитария мамандығы күндізгі оқу нысаны 5-ші курс студенті Нұрмұханбетова Айтолқын Беделханқызы
Тақырыбы: Ішкі сауда объектілерін бактерицидті көбікпен дезинфекциялау
Университет бойынша 2022 жылдың 15 қарашасындағы № 528-К бұйрығымен бекітілген
Дайын жұмысты тапсыру мерзімі 2023 жылдың 17 мамыры
Жұмыстың бастапқы деректері:
Ішкі сауда объектілері, бактерицидтік көбікпен дезинфекциялау, әртүрлі микроорганизмдерден ластанудың алдын алу жайлы әдістемелік құралдары, көбік түзгіш препараттар, бактерицидтік көбікпен дезинфекциялауға ветеринариялық-санитариялық баға беру, жұмысқа қажетті кұрал-жабдықтар, зертханалық құрылғылар.
Дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтардың тізімі:
1. Алынған тақырыптың өзектілігін, жаңалықтың құндылығын, қойылған мақсаттармен міндеттерді анықтау.
2. Ішкі сауда объектісі бөлімшелерін санитариялық-микробиологиялық зерттеу
3. Заманауи дезинфекциялық препараттардың зертханалық жағдайда антимикробты белсенділігін бағалау
Графикалық материалдардың тізімі (қажетті жағдайда):
Дипломдық жұмысты орындау барысында 17 кесте дайындау
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер:
1. Мырзабеков Ж.Б., Тагаев О.О., Алпысбаева Г.Е., Барахов Б.Б. Сравнительная эффективность влажной и пенной дезинфекции в животноводческих помещениях Ғылым және білім ғылыми-практикалық журналы № 3-1 (60), Орал - 2020 ж., Б. 84-89.
2. Гунькова П.И., Красникова Л.В. Основы санитарно-гигиенического контроля в пищевой промышленности : учеб.-метод. пособие. СПб. : Университет ИТМО, 2016. 97 с.
3. Очирова Л. А. Микробиологическая оценка безопасности пищевых продуктов : автореферат дисс. канд. вет. наук. Барнаул, 2008.
4. Юшкова Л. Я., Донченко Н. А., Донченко А. С. Важные ветеринарно-санитарные мероприятия (профилактическая дезинфекция, дезинсекция и дератизация) Наука России: Цели и задачи. - 2021. - С. 68-72
5. Сидорчук А. А., Крупальник В.Л., Попов Н.И. и др. Ветеринарная санитария: Учебное пособие. -- СПб.: Издательство Лань, 2011.
6. Асямова А. В., Герунов В. И. Производные гуанидина в медицине и сельском хозяйстве Вестник Омского государственного аграрного университета. - 2017.
Жұмыстың арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Тарау
Кеңесші
Мерзімі
Қолы
Кіріспе
Г.Е. Алпысбаева
14.12.2022
Негізгі бөлім
Г.Е. Алпысбаева
14.01.2023
Қорытынды
Г.Е. Алпысбаева
14.02.2023
Еңбекті қорғау
А.А. Алимов
14.04.2023
Экономикалық тиімділік
С.У. Бабалиев
14.05.2023
Кафедра меңгерушісі,
в.ғ.к., қауым.профессор ________________ Б.Барахов
Жұмыс жетекшісі _______________ Г.Е. Алпысбаева
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент _________________ А.Б. Нұрмұханбетова
Дипломдық жұмысты орындау
ГРАФИГІ
Рет саны
Тараулар және қарастырылатын
сұрақтар тізімі
Жетекшіге ұсыну мерзімі
Ескертулер
1
Кіріспе
12.12.2022
орындалды
2
Өзіндік зерттеулер
3
Зерттеу әдістерін меңгеру
12.01.2023
орындалды
4
Бактерицидтік көбікпен дезинфекциялау
28.01.2023
орындалды
5
Зерттеу материалдарын талдау
15.02.2023
орындалды
6
Экономикалық тиімділікті есептеу
20.03.2023
орындалды
7
Қорытындылар мен ұсыныстар
15.04.2023
орындалды
8
Кафедра мәжілісінде қорғау
17.05.2023
орындалды
Кафедра меңгерушісі,
в.ғ.к., қауым.профессор ________________ Б.Барахов
Жұмыс жетекшісі _______________ Г.Е. Алпысбаева
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент _________________ А.Б. Нұрмұханбетова
МАЗМҰНЫ
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7
АНЫҚТАМАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
ҚЫСҚАРТУЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
1 КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
1.1 Жұмыстың өзекті мәселелері және тәжірибелік маңызы ... ... ... ... ... ... ...
10
1.2 Қарастырылып отырған мәселенің қазіргі ахуалын бағалау ... ... ... ... ... ..
11
1.2.1 Ішкі сауда орындарындағы профилактикалық дезинфекцияның маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
11
1.2.2 Көбік түзгіш дезинфекциялық препараттар және құрал-жабдықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
14
1.2.3 Ветеринариялық бақылау нысандарында көбікті дезинфекцияны жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
19
1.3 Зерттеудің мақсаты, міндеттері, объектілері мен тәжірибелік базасы ... ..
21
2 НЕГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
22
2.1 Зерттеу материалдары және қолданылған әдіс-тәсілдер ... ... ... ... ... .. ... ...
22
2.2 Зерттеулердің нәтижелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
25
2.2.1 Ішкі сауда объектісі бөлімшелерін санитариялық-микробиологиялық зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
2.2.2 Заманауи дезинфекциялық препараттардың зертханалық жағдайда антимикробты белсенділігін бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
2.2.3 Ішкі сауда объектісін санитариялық өңдеудің тиімділігін салыстырмалы зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
42
2.3 Дезинфекциялық препараттарды қолданудың экономикалық тиімділігін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
48
3 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
49
4 ҚОРЫТЫНДЫЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
53
5 ТӘЖІРИБЕЛІК ҰСЫНЫСТАР ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
54
6 ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
55
7 ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
60
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Осы дипломдық жұмыста төмендегідей нормативтік сілтемелер келтірілді:
ТШ ОСТ 25-6 Дистильденген су
ТШ 480-11-10-73 Шыныға жазатын қарындаш
МСТ 3164 Медициналық вазелин майы
МСТ 5962-67 Этил спирті 96 %-ды ректификацияланған
МСТ 6672-59 18х18 мм көлемді жабынды шыны
МСТ 6894 Глицерин
МСТ 8284 МБИ маркалы микроскоп
МСТ 9284 Микроскоптарға арналған заттық шыны
МСТ 20292 Сиымдылығы 100,200,1000 мл колбалар
МСТ 20292-74Е Шыны пипеткалар
МСТ 21239 Медициналық қайшылар
МСТ 21241 Медициналық пинцеттер
МСТ 24104 Лаборатоиялық таразылар
МСТ 25336 Конустық колбалар Ки-2-100 ТХС
ОСТ 25336 Шыны стақандар
МСТ 25336 Стақандар В - 1 - 250 ТС
МСТ 25336 Воронкалар В - 56 75- - 80 ХС
МСТ 27583 Лабораториялық шыны ыдыстар
МЕМСТ 20292- 74Е
МЕМСТ 5556-81
МСТ СТ23932
МСТ 381-69
СТ РК 1882-2009
Термoстат ТЭС-1
Медициналық мақта
Cпиртoвка.
Термометр
Вещества пoверхнoстнo-активные. Мoющие пoрoшкообразные средства. Oпределение кажущейся плoтности. Спoсoб измeрeния маccы даннoгo oбъема
АНЫҚТАМАЛАР
Осы дипломдық жұмыста төмендегідей анықтамалар келтірілді:
Ішкі сауда объектілері
Ветеринариялық санитариялық сараптау
Дезинфекция
Хлорлы препараттар
Оттегі негізіндегі тотықтырғыштар
Көбік
Бактерицидтік көбіктер
Беттік белсенді заттар
жануарларды, жануарлардан алынатын өнімдер мен шикізатты, ветеринариялық препараттарды, жемшөп пен жем қоспаларын өткізуді жүзеге асыратын сауда объектілері, сондай-ақ қоғамдық тамақтандыру объектілері;
мал шаруашылығы өнімдерін дайындау технологиясын қадағалай отырып, алынған ет пен ет өнімдері сүт пен сүт тағамдары және шикізаттарды, сондай-ақ тағам ретінде пайдаланатын балық, көкөніс, бал т.б. өнімдерді тиісті сантариялық тексеруден өткізіп, олардың сапасына нақтылы баға беру;
бұл жұқпалы ауруларды тудыруы мүмкін микроорганизмдерді жоюға бағытталған бірқатар шаралар кешені;
бактерицидтік және вирулицидтік әсердің кең спектрі бар белсенді препараттар;
бактерицидтік және вирулицидтік әсердің кең спектрі бар белсенді препараттар;
бұл жоғары қысымды немесе қолмен көбіктенетін аппараттың көмегімен ауамен қаныққан препараттың сулы ерітіндісі;
биологиялық жұмсақ беттік белсенді зат (ББЗ) бар дезинфекциялаушы заттың жұмыс ерітіндісінен көбік генераторының көмегімен алынған дезинфекциялаушы заттардың препараттық түрі;
бұл екі дененің немесе екі термодинамикалық фазаның (фазалық интерфейс деп аталады) жанасу бетінде жиналуға қабілетті және осы фазаларды құрайтын заттардың беттік керілуінің төмендеуіне әкелетін химиялық қосылыстар.
ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕР
Осы дипломдық жұмыста төмендегідей қысқартулар мен белгілер келтірілді:
ҚазҰАЗУ- Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті;
КЕҰ - коммерциялық емес ұйым;
КТБ - колония түзуші бірліктер;
ББЗ- беттік белсенді заттар;
ЖДҚ-Жуу дезинфекциялық құралы;
СЖЗ-Санитариялық жуғыш заттар;
ДҚ-Дeзинфeкциялық құpaл;
ТАҚ-Төрттік амоний қосылыстары;
ДЗ-Дeзинфeкциялық зaт;
МАФАнММ- мезофильді аэробтар мен факультативті анаэробты микроорганизмдер;
ІБМ- ішек бактерияларының мөлшері;
Мгмл - миллиграмммиллилитр;
Кгл - килограммлитр;
°С-Цeльсий градуc.
%-Пaйыз.
М-Метр.
м2-Шaршы метр.
См-Cантиметр.
Мин-Mинут
1КІРІСПЕ
1.1 Жұмыстың өзекті мәселелері және тәжірибелік маңызы
Қазіргі таңда Республикамыздың тұрғындарын сапалы азық-түлік өнімдерімен қамтамасыз ету және олардың денсаулығын қорғау ең бір өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Ішкі сауда объектілеріне түсетін азық-түлік өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ұлттық экономикалық маңызы зор. Бұл мәселе әсіресе нарықтық экономиканың қазіргі жағдайында өзекті. Ішкі сауда объектілерінде тиісті бақылау арнайы зертханаларда жүргізіледі. Мұндай зертхананың негізгі міндеті - ішкі сауда объектілерінде сатылатын жануарлар мен өсімдіктерден алынатын азық-түлік өнімдерін ветеринариялық-санитариялық сараптау, сондай-ақ адамдар ауруының алдын алу және өнімдер арқылы жануарлардың жұқпалы ауруларының таралуы жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру. Ветсан сараптау зертханасы тек қауіпсіз өнімдерді сатуға шығаруға кепілдік береді, азық-түлік саудасының санитарлық ережелерінің орындалуын, сауда орындарының, сауда жабдықтарының, санитарлық киімнің және осы сияқты маңызды объектілердің санитарлық жай-күйін бақылауды жүзеге асырады. Өнімдердің сапасы қолданыстағы стандарттарға, ережелер мен әдістемелерге сәйкес бақыланады. Зертханалардың ветеринариялық мамандары сараптаманың дұрыстығына, сатуға рұқсат етілген тамақ өнімдерінің санитариялық жағдайы мен сапасына, нарықтағы санитариялық жағдайларды сақтау жөніндегі іс-шаралардың орындалуына жауапты болады.
Профилактикалық дезинфекция сонымен қатар, жануарлар көрмесінде, аулаларда, жәрмеңке алаңдарында және сол сияқты жерлерде міндетті болып табылады. Көрсетілген мақсаттар мен міндеттерде дезинфекцияны уақтылы ұйымдастыру және оның жүргізілуін бақылау үшін жауапкершілік ауданның бас ветеринар дәрігеріне (қаланың бас ветеринар дәрігері) жүктеледі. Дезинфекциялау құралдарын қандай дезинфекция жүргізу қажеттілігіне қарай: яғни, профилактикалық немесе мәжбүрлі дезинфекция, және өңделетін қора-жайдың инфекция қоздырғыштарын ескере отырып таңдайды. Дезинфекциялау құралдарына қойылатын талаптар: минималды уыттылық, суда жақсы ерігіштік, шағын концентрациядағы белсенділік, жылдамдық және кең спектр, өңделетін объектілерге теріс әсер етпеу, тасымалдау ыңғайлылығы, үнемділік, сақтау тұрақтылығы. Кешенді дезинфекциялық заттардың құрамында бірнеше белсенді компоненттер бар, бұл практикада қолданудың ыңғайлылығын арттырады.
Бактерицидтік көбіктер-биологиялық жұмсақ беттік белсенді зат (ББЗ) бар дезинфекциялаушы заттың жұмыс ерітіндісінен көбік генераторының көмегімен алынған дезинфекциялаушы заттардың препараттық түрі.
1.2 Қарастырылып отырған мәселенің қазіргі ахуалын бағалау
1.2.1 Ішкі сауда орындарындағы профилактикалық дезинфекцияның маңызы
Жалпы, ішкі сауда объектілері деп - жануарларды, жануарлардан алынатын өнімдер мен шикізатты, ветеринариялық препараттарды, жемшөп пен жем қоспаларын өткізуді жүзеге асыратын сауда объектілері, сондай-ақ қоғамдық тамақтандыру объектілерін айтамыз [1]. Бұрынғы замандардан бері азық-түлік базарлары халықты азық-түлік шикізатымен және негізгі азық-түлікпен қамтамасыз етіп келеді. Осындай азық-түлік базарлары арқылы шикізатты сату ешқашан өз айналымын жоғалтпағанын және үлкен сұранысқа ие болғанын бәрі біледі. Сол себепті де, адамдарды жануарлардан алынатын азық-түлік, жемшөп және техникалық өнімдер арқылы таралатын жұқпалы және инвазиялық аурулардан қорғау үшін санитарлық-микробиологиялық көрсеткіштерге тұрақты бақылау жүргізіледі. Сондықтан азық-түлік шикізатының қауіпсіздігі тақырыбы, әсіресе азық-түлік нарығының ветеринариялық-санитариялық сараптама зертханасы жағдайында әрқашан өзекті болатыны анық [2, 3, 4, 5, 6, 7].
Ішкі сауда объектілеріне түсетін азық-түлік өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ұлттық экономикалық маңызы зор. Бұл мәселе әсіресе нарықтық экономиканың қазіргі жағдайында өзекті. Ішкі сауда объектілерінде тиісті бақылау арнайы зертханаларда жүргізіледі [8,9]. Мұндай зертхананың негізгі міндеті - ішкі сауда объектілерінде сатылатын жануарлар мен өсімдіктерден алынатын азық-түлік өнімдерін ветеринариялық-санитариялық сараптау, сондай-ақ адамдар ауруының алдын алу және өнімдер арқылы жануарлардың жұқпалы ауруларының таралуы жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру. Ветсан сараптау зертханасы тек қауіпсіз өнімдерді сатуға шығаруға кепілдік береді, азық-түлік саудасының санитарлық ережелерінің орындалуын, сауда орындарының, сауда жабдықтарының, санитарлық киімнің және осы сияқты маңызды объектілердің санитарлық жай-күйін бақылауды жүзеге асырады. Өнімдердің сапасы қолданыстағы стандарттарға, ережелер мен әдістемелерге сәйкес бақыланады. Зертханалардың ветеринариялық мамандары сараптаманың дұрыстығына, сатуға рұқсат етілген тамақ өнімдерінің санитариялық жағдайы мен сапасына, нарықтағы санитариялық жағдайларды сақтау жөніндегі іс-шаралардың орындалуына жауапты болады [8,9,10,11].
Ішкі сауда объектілеріндегі ветеринариялық-санитариялық сараптама зертханасының жұмысын ұйымдастыру. Зертхана ұйымы базардың көлеміне және жүргізілетін сараптамалардың санына байланысты. Шағын базарларда ұйымға зертхана меңгерушісі (ветеринарлық дәрігер) және ветеринарлық санитар кіреді. Орташа базарда ұйымға қосымша зертханашы кіреді. Ірі базарларда ұйымға зертхана меңгерушісі, ветеринарлық дәрігер, екі зертханашы, екі вет- санитар кіреді, бұған қосымша трихинеллоскопист және дозиметрист кіруі мүмкін. Барлық қызметкерлер аудандық немесе қалалық ветеринарлық станция штатында тіркелген және кәсіби мәселелерді шешуде нарық әкімшілігіне тәуелсіз болып келеді [8, 12].
Профилактикалық дезинфекция сонымен қатар, жануарлар көрмесінде, аулаларда, жәрмеңке алаңдарында және сол сияқты жерлерде міндетті болып табылады. Көрсетілген мақсаттар мен міндеттерде дезинфекцияны уақтылы ұйымдастыру және оның жүргізілуін бақылау үшін жауапкершілік ауданның бас ветеринар дәрігеріне (қаланың бас ветеринар дәрігері) жүктеледі [13, 14]. Дезинфекциялау құралдарын қандай дезинфекция жүргізу қажеттілігіне қарай: яғни, профилактикалық немесе мәжбүрлі дезинфекция, және өңделетін қора-жайдың инфекция қоздырғыштарын ескере отырып таңдайды. Дезинфекциялау құралдарына қойылатын талаптар: минималды уыттылық, суда жақсы ерігіштік, шағын концентрациядағы белсенділік, жылдамдық және кең спектр, өңделетін объектілерге теріс әсер етпеу, тасымалдау ыңғайлылығы, үнемділік, сақтау тұрақтылығы [15, 24].
Құрамындағы негізгі белсенді ингредиент бойынша дезинфекциялау құралдарының бірнеше түрлерін ажыратыды:
oo Құрамында хлор, йод және бром негізіндегі галоген топтары
oo Оттегі негізіндегі тотықтырғыштар
oo Альдегидтер
oo Төрттік аммоний қосылыстары
oo Құрамында гуанидин бар препараттар
oo Органикалық қышқылдар
oo Бірден бірнеше белсенді компоненттері бар күрделі дезинфекциялық заттар [16, 24].
Галогенді препараттарға құрамында хлор, бром, йод бар препараттар жатады. Хлорлы препараттар -- бактерицидтік және вирулицидтік әсердің кең спектрі бар белсенді препараттар. Суда жақсы ериді, бірақ өңделетін беттерге агрессивті, сақтау және пайдалану процесінде белсенділігін тез жоғалтады, сондықтан әдетте бір рет қолданылады.
Оттегі негізіндегі тотықтырғыштар-бактерицидтік және вирулицидтік әсердің кең спектрі бар белсенді препараттар. Анаэробты микрофлораға қарсы белсенді, стерильді, әдетте бірнеше рет қолдануға болады, бірақ өңделетін бетке агрессивті (материалды бұзады, металл коррозиясын тудырады), жарықта белсенділігін тез жоғалтады [17].
Альдегидтер негізінде (глиоксаль, глутар және ортофтол альдегид) - белсенді препараттар, бактерицидтік, вирулицидтік және спороцидтік әсердің кең спектріне ие, зарарсыздандыру үшін қолдануға болады, бірнеше рет қолдануға болады. Бірақ күшті уытты қасиетке ие, ақуыздардың денатурациясын тудырады, органикалық ластаушы заттарды бекітеді. Өңдеу процесі дезинфекциядан немесе зарарсыздандырудан кейін объектіні суда мұқият жууды қарастырған жағдайда ғана қолдануға болады [18].
Төрттік аммоний қосылыстары-вирусқа қарсы белсенділігі төмен, спороцидтік әсері толық емес, сондықтан таза түрінде іс жүзінде қолданылмайды. Тәжірибеде аммонийдің төрттік қосылыстарын басқа дәрілік топтармен біріктіретін препараттар қолданылады, бұл қажетті бактерицидтік және вирулицидтік әсерлерді қамтамасыз етеді. Бұл препараттар материалдарға жұмсақ әсер етеді, дезинфекциялық әсер мен жуу әсерін біріктіреді, бірақ әртүрлі дәрежеде ластаушы заттар болып табылады және дезинфекция жүргізер алдында объектіні биологиялық материалдан мұқият жууды қажет етеді [19].
Гуанидин бар препараттар- құрамында азотты қосылыстар бар, өңделген беттерде пленка құрайды, жоғары әсер етеді, уыттылығы төмен, сондықтан олар көбінесе тері антисептиктері ретінде қолданылады, өңделетін беттерге деструктивті әсер етпейді [20].
Органикалық қышқылдар, мысалы, сірке суы мен супрасмуравьин қышқылдарының туындылары - препараттар өте белсенді, бактерицидтік және вирулицидтік әсердің кең спектріне ие, материалдарға жұмсақ әсер етеді [21].
Кешенді дезинфекциялық заттардың құрамында бірнеше белсенді компоненттер бар, бұл практикада қолданудың ыңғайлылығын арттырады. Күрделі дезинфекциялаушы затқа мысал ретінде "ВЕТаргент" препаратын айтсақ болады. Бұл суда жақсы еритін әлсіз ерекше иісі бар мөлдір сұйықтық. Белсенді заттар ретінде құрал құрамында сутегі асқын тотығы - 50,0 +- 5,0 %, күмістің күрделі тұздары (металл күміске есептегенде 0,750 +- 0,002 кгл х103), функционалдық компоненттер бар. Өнімнің 1% ерітіндісінің сутегі иондарының белсенділік көрсеткіші (рН) - 3,0 +- 1,0, тығыздығы 20° С -1,2 +- 0,1 кгл. "ВЕТаргент" құралы микробқа қарсы әсерге ие: бактерицидтік (грам-теріс және грам-оң микрофлора, оның ішінде туберкулез қоздырғыштары), вирулицидтік, фунгицидтік, пороцидтік (бактериялардың споралы түрлері) әсерлері бар [22, 24].
Химиялық дезинфекциялық заттардың негізгі кластары: қышқылдар, сілтілер, құрамында хлор бар препараттар, тотықтырғыштар, формальдегидтер, фенолдар, крезолдар және олардың туындылары, ауыр металдардың тұздары, жуғыш заттар, газдар [23] .
Ішкі сауда объектілерін дезинфекциялау үшін заманауи құралдардың ішінен келесі препараттар қолданылады:
Макси-Дез - иіссіз, мөлдір жасыл сұйықтық. Суда жақсы ериді. Көбіне технологиялық жабдықтардың, құбырлардың, машиналар мен қондырғылардың бөлшектерінің, арматураның, құралдардың және ыдыстың, сондай-ақ ет өнеркәсібі кәсіпорындарындағы үй-жайлардың беттерінің әртүрлі түрлері үшін пайдаланылатын дезинфекциялау құралы.
Maкси-Дез М -дезинфекциялаушы және майсыздандырғыш препарат. Сонымен қатар, жасыл түсті мөлдір сұйықтық. Қатты ластанған объектілерді тиімді дезинфекциялайды, технологиялық жабдықтардың, құбырлардың, құралдардың, ыдыстың және өндірістік үй-жайлардың беттерінің әртүрлі түрлерін дезинфекциялау үшін қолданылады.
Бионол- суда жақсы еритін, әлсіз иісі бар, мөлдір, көк-жасыл сұйықтық. Тиімді дезинфекциялаушы құрал, ол тіпті сібір жарасының спораларымен күресу үшін қолданылады. Металдар мен термолабильді материалдарды коррозияға ұшыратпайды. Жұқпалы ауруларда, этиологиясы анықталмаған экзотикалық жұқпалы ауруларда, сібір жарасында және басқа да споралық инфекцияларда әртүрлі ветеринариялық бақылау объектілерін профилактикалық және мәжбүрлі дезинфекциялау үшін қолданылады.
Биопаг-Д-үй-жайлардағы беттерді, аппараттардың, аспаптардың, санитариялық жабдықтардың беттерін дезинфекциялауға, сондай-ақ қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарында және ет өңдеу кәсіпорындарында профилактикалық дезинфекция жүргізуге арналған дезинфекциялаушы құрал. қолдану кезінде токсикологиялық жіктеу бойынша теріге қауіпті емес заттардың 4-ші класына жатады, түсі мен иісі жоқ, жұмыс кезінде қызметкерлерде аллергия тудырмайды, ақуыз және басқа органикалық қосылыстарды беттерге бекітпейді, коррозияға ұшырамайды және жабдықты бұзбайды, пайдаланылған ерітінділерді кәріз жүйесіне және экологияға зиян келтірместен кәрізге төгуге болады.Өнім көгерумен күресу үшін де ұсынылады [14,25,26].
1.2.2 Көбік түзгіш дезинфекциялық препараттар және құрал-жабдықтар
Бактерицидтік көбіктер-биологиялық жұмсақ беттік белсенді зат (ББЗ) бар дезинфекциялаушы заттың жұмыс ерітіндісінен көбік генераторының көмегімен алынған дезинфекциялаушы заттардың препараттық түрі [27].
Беттік белсенді заттар-бұл екі дененің немесе екі термодинамикалық фазаның (фазалық интерфейс деп аталады) жанасу бетінде жиналуға қабілетті және осы фазаларды құрайтын заттардың беттік керілуінің төмендеуіне әкелетін химиялық қосылыстар. Беттік белсенді заттарды әртүрлі белгілер бойынша жіктеуге болады. Соның ішінде біз үш түрге жіктейміз:
Гидрофильді топтардың түрі бойынша:
oo Анионды
oo Катиондық
oo Амфотериялық
oo иондық емес
Пайдалану сипаты бойынша:
oo Жуғыш заттар
oo Эмульгаторлар
oo Ылғалдандырғыштар
oo Еріткіштер
Гидрофобты тізбектің ұзындығы бойынша:
oo гидрофобты ББЗ
oo гидрофильді ББЗ [28,29].
Ылғал дезинфекциялау әдісімен салыстырғанда бактерицидті көбіктерді қолдану дезинфекциялау құралының өңделетін беттермен, әсіресе күрделі құрылымды (кедір-бұдыр, торлы), сондай-ақ көлденең және тік беттермен ұзақ байланысын қамтамасыз етеді. Бактерицидтік көбіктер өңделетін үй-жайлардың батпақтануын болдырмайтын айқын жуу және дезинфекциялау әсеріне ие, өңделетін беттерден ластануды кетіруге ықпал етеді. Сонымен қатар, беттерді көбікпен жуудың әсері мен дәрежесін көзбен байқауға болады, бұл өңделмеген аймақтардан вирустың өтуін болдырмайды, сонымен қатар дезинфекциялау құралдарының жұмыс ерітіндісін тұтынуды азайтуға, өңдеу сапасын төмендетпестен еңбек өнімділігін үш есе арттыруға мүмкіндік береді. Жұмыс ерітіндісін дайындау үшін әртүрлі дезинфекциялаушы заттар алынады: глутарлы альдегид, хлорамин Б, сутегі асқын тотығы, йодез, ал беттік белсенді зат ретінде көбік түзгіштер қолданылады: ЭАСК, САМПО немесе ПОЗА [30]. Жабдықтың сыртқы беттерін, сондай-ақ өндірістік үй-жайлардың қабырғалары мен едендерін көбікпен жуу үшін көбік генераторы қолданылады [32]. Жұмыс ерітіндісін дайындағаннан кейін дезинфекциялық шлангқа осы мақсаттарға арналған орташа көбік генераторы - ПГ-1 немесе басқа көбік генераторы қосылады және 4-5 кгсм[2] шегінде көбік генераторының алдындағы шлангтағы ерітіндінің қысымын қамтамасыз ету үшін дезинфекциялық қондырғы жұмыс жағдайына келтіріледі. Содан кейін өңделетін бетке 2-5 м қашықтықта қолданылады. Бетіне қолданылатын көбік қабатының қалыңдығы 2-3 см аралығында болуы керек, бұл өңделетін беттің 1 м[2] үшін 200-300 мл дезинфекциялық ерітіндінің шығынына сәйкес келеді [31].
Өзінің ғылыми зерттеу жұмысын жүргізу барысында И. П. Горохов көбікті дезинфекция үшін үш сауда компаниясын анықтады: "Партнер" КеО, GreenLAB және Био-Дез. "Партнер" КЕҰ өз ассортиментінде Рапид 10-Н көбікті дезинфектантты ұсынады. Рапид 10-Н қатты ластануды жоюға, сондай-ақ мал шаруашылығы үй-жайларын профилактикалық дезинфекциялауға арналған сілтілі көбікті дезинфекциялаушы құрал болып табылады. Сондай-ақ, ағартқыш әсері бар, препаратты лакпен немесе полимер негізіндегі бояумен жабылған едендерде қолдануға болмайды. Рапид 10-Н дезинфектантын 5-10% концентрацияда қолдану ұсынылады. Жұмыс ерітіндісін бетіне щеткамен, губкамен, батыру әдісімен немесе бүрку айналым жүйелерін пайдалану ұсынылады. Экспозиция 1-3 минут, ескі беттер үшін-5-10 минут. Дезинфекциядан кейін сумен шайыңыз, ластанудың қалған жерлерін механикалық түрде алып тастаңыз. Өнімнің құрамына: жұмсартылған су, гидроксид, силикат, натрий цитаталары, концентрациясы 5% - дан аз иондық емес ББЗ. Препарат 1 л және 5 л контейнерлерде сатылады [33]. Greenlab өз ассортиментінде AGR DESOFOAM, AGR CLEANFARM және AGR GLUTARDES көбік дезинфекциялау құралдарын ұсынады. AGR desofoam препараты күшті қышқылды көбік түзетін дезинфекциялаушы құрал болып табылады. Компания сайтының мәліметі бойынша, бұл зат бактериялардың, вирустардың және саңырауқұлақтардың барлық негізгі түрлеріне микробиологиялық белсенді, соның ішінде африкалық шошқа обасы, шошқаның жедел катаральды қызуы, классикалық шошқа обасы, туберкулез, сібір жарасы, аспергиллез, иттердің парвовирустық инфекциясы, лептоспироз, шошқа жүзімі, колибактериоз, жылқылардың жұқпалы анемиясы. Сондай-ақ, препарат ашытқы мен көгерудің әртүрлі түрлеріне тиімді. Ол шошқа, мал, құс, балық өсіру кәсіпорындарында қолданылады. Жануарларды ұстау орындарын, технологиялық жабдықтарды, өндірістік үй-жайларды, құралдарды, персоналдың аяқ киімдері мен киімдерін, Көлік құралдарын санитарлық өңдеуге, сондай-ақ дезинфекциялық кедергілерді толтыруға ұсынылады. Препараттың сипаттамасына сүйене отырып, дезинфекциялаушы затты қолдану жануарлар болмаған кезде жүргізілуі керек. Өңделетін беттер механикалық ластанудан тазартылады. Профилактикалық дезинфекция үшін дезинфектантты 0,1-ден 1% - ға дейін сумен сұйылтады. Қолданғаннан кейін экспозиция 30 минут, содан кейін жануарлар жанасатын жерлерді ғана сумен жуады. Өнім бүріккіш немесе көбік генераторымен қолданылады. Дезинфекциядан кейін бөлме желдетіледі. AGR DESOFOAM құрамына: сірке қышқылы 10-20%, сутегі асқын тотығы 5-8%, каприл қышқылы 1-2,5%, пероксикаприл қышқылы 0,1-0,25%, сірке қышқылы, оңтайландырылған ББЗ, комплекс түзуші, тазартылған су. Дезинфектант рН 1,0 құрайды. Каталогта өнім 20 және 200 литр сыйымдылықта ұсынылған [34]. AGR CLEANFORM препараты сілтілі көбік дезинфекциялаушы болып табылады. Сайттағы сипаттамаға сүйене отырып, ол ақуызды, майды және химиялық және биологиялық ластанудың басқа түрлерін жояды. Патогенді микроорганизмдерді жояды. Препарат мал шаруашылығы саласындағы кәсіпорындарда жабдықтар мен жануарларға арналған үй-жайлардың, қоректендіргіштердің, қабырғалардың, едендердің сыртқы беттерін тұрақты санитарлық өңдеуге арналған. Препаратты қолдану әдісі өңделетін беттерді механикалық тазартуға негізделген; көбік генераторының немесе бүріккіштің көмегімен 0,2-0,5% дезинфекциялық ерітіндіні тазартылған бетке төменнен жоғары қарай қолану керек, содан кейін 2 сағат ұстап, суық сумен жуады. Препарат құрамына: сода гидроксиді 25-30%, қайталама алкансульфонаттар 2,5-3%, D-глюкозаның децил-акрил эфирлері 2,5-3%, парфюмерлік заттар 0,5-1%, кешен түзуші, функционалдық қоспалар, тазартылған су кіреді. Дезинфектанттың рН-ы 13,5 құрайды. Өнім 20 және 200 литр сыйымдылықта ұсынылған [35]. AGR glutardes препараты глутаральдегид пен төрттік аммоний қосылыстарынан тұратын күшейтілген қышқыл көбік дезинфекциялаушы болып табылады. Препараттың сипаттамасына сәйкес ол жоғары биоцидтік белсенділікпен сипатталады. Эпидемиялық аурулардың вирустарын жояды: құстар-микоплазмоз, сүзек, тырысқақ; шошқаларда-шошқалардың жұқпалы пневмониясы, шошқалардың африкалық обасы, атрофиялық ринит, бруцеллез, сальмонеллез, дизентерия, жұқпалы плевропневмония; ірі қарада - жұқпалы плевропневмония, микоплазмалық мастит, лептоспироз, бруцеллез, кампилобактериоз, дерматофилоз, сепсис, сальмонеллез, мастит, гипогалактия. Төмен температурада және 0,2% дейін концентрацияда өзінің қасиетін сақтайды. Құрамында формальдегид жоқ. Препарат жануарлардың эпидемиялық ауруларының алдын алу және бақылау үшін мал шаруашылығы кәсіпорындарында қолданылады. Ветеринариялық, өндірістік үй-жайларының, жабдықтардың, ыдыстардың, құралдардың, көлік құралдарының, арнайы дезинфекциялық тосқауылдарын зарарсыздандыру үшін қолданылады. Сонымен қатар, қызметкерлердің киімдері мен аяқ киімдерін, әр түрлі беттерді: пластмасса, керамика, шыны, бетон тәрізді заттарды өңдеу үшін қолдануға болады. Дезинфекциялаушы көбік генераторы немесе бүріккіштің көмегімен қолданылады. Профилактикалық дезинфекция үшін өңделетін ауданға 1% суық ерітіндіні 30 минут ұстау арқылы қолданылады, содан кейін жуылады. Арнайы киім мен жабдықтарды 0,5% ерітіндіге 30 минутқа салып қойып дезинфекциялайды. Өнімнің құрамына мыналар кіреді: пропан-2 10-20%, глутаральдегид 5-10%, бензалконий хлориді, төрттік аммоний қосылысы 5-10%, d-глюкозаның децил-октил эфирлері 2,5-3%, алкилполигликозидтер 1-2,5%, лимон қышқылы 0,25-0,5%. Дезинфектант рН 5,0 құрайды. Тауар 20 және 200 л сыйымдылықта ұсынылған [36,37].
Био-Дез компаниясы Эко-Дез және Вироцид дезинфекциялаушыларын ұсынады. Сондай-ақ, тауарлар каталогында көбік генераторлары мен олардың компоненттерін табуға және тапсырыс беруге болады. Эко-Дез препараты бейтарап дезинфекциялаушы және жуғыш зат болып табылады. Ол барлық жабдықтары бар ішкі кешенді өңдеу үшін қолданылады. Препарат барлық беттерге жарамды. Барлық белгілі саңырауқұлақтар мен бактерияларға белсенді әсер етеді. 0,5-0,6% концентрациясында көбік генераторын қолдана отырып, көбік түрінде профилактикалық дезинфекциялау үшін қолданылады. Экспозиция 20 минутты құрайды. Сумен шаю қажет емес. Өнімнің құрамына мыналар кіреді: төрттік аммоний қосылыстары, изопропанол, иондық емес ББЗ, құрамында коррозия ингибиторлары, күрделі қоспалар. Дезинфекциялаушы рН 7,5 құрайды. Каталогта тауар 20 литрлік сыйымдылықта ұсынылған [38]. Вироцид препараты жоғары концентрацияланған дезинфекциялаушы және кең спектрлі антисептикалық құрал болып табылады. Грам-оң және грам-теріс микроорганизмдерге (бактериялардың жоғары қауіпті спора түзетін және спора түзбейтін түрлерін қоса алғанда), ірі қара малдың, шошқалардың, құстардың және етқоректілердің денсаулығы мен өміріне үлкен қауіп төндіретін вирустарға (құс тұмауы вирусын, респираторлық-репродуктивті синдромды, шошқаның африкалық және классикалық обасын, аусылды қоса алғанда) және саңырауқұлақтарға (соның ішінде спора түзетін формалар, ашытқы және көгеру) өте белсенді әсер етеді. Сипаттамаға сәйкес дезинфекциялаушы вирустарға, саңырауқұлақтарға, бактерияларға қарсы зиянды. Органикалық заттар кедергі келтірмейді. Препарат қоршаған ортаға, жануарларға және адамдарға қолдану бойынша ұсыныстар мен нұсқауларды сақтай отырып, дұрыс қолданылған кезде қауіп төндірмейді [39].
Профилактикалық дезинфекция үшін көбік генераторлары қолданылады. Вироцид 0,25% ерітіндіге дейін сұйылтылады және тегіс беттерге 20 минут ұстайды, ал, тегіс емес беттерге - 30 минутқа қолданылады. Қора-жайды дезинфекциялау жануарлар болмаған кезде жүргізіледі. Экспозициядан кейін жануарлардың дезинфекцияланған бетімен жанасуы мүмкін жерлерде ғана сумен шаю қажет. Жануарларды ұстау бөлмені желдеткеннен кейін мүмкін болады. Өнімнің құрамына мыналар кіреді: алкилдиметилбензиламмоний хлориді, дидецилдиметиламмоний хлориді, олар төрттік аммоний қосылыстары болып табылады; глутарлы альдегид, изопропанол; терпентин туындысы; тазартылған сумен, синтанолмен және ЭДТА-мен ұсынылған еріткіштер [40].
Қазіргі уақытта жоғары көбік алу үшін желдеткіш типті көбік генераторлары қолданылады. Дегенмен, оларды ветеринария үшін пайдалану қолайсыз, себебі өнімділігі тым жоғары, массасы мен өлшемдері үлкен, осьтік желдеткіштермен жабдықталған. Ветеринариялық іс-шараларды жүргізу үшін көбік генераторы мынадай талаптарға сай болуы тиіс:
oo 10 минут ішінде 120 м3 дейінгі әртүрлі объектілерді жоғары көбікпен қамтамасыз ету, яғни көбік бойынша өнімділігі шамамен 0,15 м3с болуы;
oo оларды қолмен тасымалдау мақсатында салмағы мен габариттері аз болуы; - базада тапшылығы жоқ жабдықтармен жинақталуы тиіс ветеринариялық техника;
oo жұмыста және қолдануда қарапайым және сенімді болумен сипатталады.
Осы жұмыстағы прототип үшін көлемі Попов Н.И. 24 м3 болатын генераторды құру ісін қолға алды. Жоғары жиілікті көбік генераторын құру келесі даму кезеңдерін қажет етті: аэродинамикалық сипаттамалардың қажетті өнімділігін ескере отырып, желдеткішті таңдау; түзеткіш аппаратты таңдау және әзірлеу; конструкцияны әзірлеу және эксперименттік модельді құру; жеке түйіндерді жетілдіру және эксперименттік дизайнды сынау [41].
Көбік генераторының көмегімен әртүрлі мал шаруашылығы объектілерін бактерицидтік көбіктермен дезинфекциялау қолдануға ыңғайлы, өнімділігі жоғары және экономикалық жағынан тиімді, ветеринариялық қызметтің дезинфекциялық машиналарын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Алайда, дезинфекцияның осы әдісін ветеринариялық тәжірибеге кеңінен енгізу үшін көбік генераторларының өндірісін қолға алу және жолға қою қажет болды. Попов Н.П ВНИИВС ЭКБ-мен бірге бактерицидтік көбіктермен ветеринариялық қадағалау объектілерін дезинфекциялауға арналған ПГ-1 және ПГ-2 көбік генераторлары әзірледі. ПГ-1 және ПГ-2 көбік генераторларын сынау барысында олардың 1:60-1:80 мөлшерінде бактерицидтік көбік алуды қамтамасыз ететіндігі және дезинфекция жүргізу үшін ветеринариялық мақсаттағы дезинфекциялық машиналармен жинақталуы мүмкін екендігі анықталды. ПГ-2 көбік генераторының ПГ-1-ден айрықша ерекшелігі-бір бөлігінің болуы, тиісінше өнімділігі төмен: 1 мың м2сағ шегінде дезинфекциялайды. ПГ-2 көбік генераторы шағын бөлмелер мен объектілерді дезинфекциялау кезінде жұмыс істеуге ыңғайлы, өйткені оның өнімділігін ескере отырып, әртүрлі ауысымдарда көбірек маневр жасауға мүмкіндік береді [42,43].
Жоғары көбік (УПВК-1) алудың зертханалық қондырғысын әзірлеу. Өздеріңіз білетіндей, жануарларды торлы еденде ұстау кезінде көң арналарын дезинфекциялау кезінде, жануарларға құрғақ немесе дымқыл жем беруге арналған әртүрлі құбырларда, ауа өткізгіштерде және белгілі бір көлемі бар басқа объектілерде (мысалы, жануарларды және жануарлардан алынатын шикізатты тасымалдау үшін пайдаланылатын теміржол вагондарында) және т. б. жағдайларда айтарлықтай қиындықтар туындайды. Қолданыстағы әдістердің ешқайсысы бұл нысандарды аз еңбекпен және дезинфекциялау құралдарының аз шығынымен тез, тиімді дезинфекциялауды қамтамасыз етпейді. Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, Н.И. Попов дезинфекциялау үшін жоғары дәрежелі (1:1000) бактерицидті көбіктерді қолдану мүмкіндігі бойынша зерттеулер жүргізді. Осы мақсаттар үшін ЭКБ ВНИИВСГЭ-мен бірге Попов Н.И УПВК-1 арнайы қондырғысын құрастырып шықты. Оның көмегімен зертханалық жағдайда жоғары көбіктердің физика-химиялық қасиеттері мен бактерицидтік белсенділігі зерттелді, жоғары көбікті зерттеу кезінде дезинфекциялаушы заттар мен көбік түзгіштердің ықтимал концентрациясы, сондай-ақ жоғары көбікті дезинфекциялау үшін қолдану мүмкіндігі анықталды. Орнатылуы екі негізгі бөліктен тұратын құрылғы: жұмыс органдары бар корпус және көбік жинағы [44].
1.2.3 Ветеринариялық бақылау нысандарында көбікті дезинфекцияны жүргізу
Ветеринариялық бақылау нысандарына ішкі сауда орындары, ет өңдеу кәсіпорындары, сүт өңдеу кәсіпорындары, жартылай фабрикаттар өңдеу кәсіпорындары, ірі бөлшек сауда желілері, ет-сүт дүкендер желісі жатады [45].
Қайта өңдеу өнеркәсібі объектілерін, оның ішінде ет комбинаттарын дезинфекциялау кезінде өңделетін беттер мен жабдықтардың қатты майлануына байланысты қиындықтар туындайды. Тіпті дезинфекцияланатын беттерді ыстық суды пайдаланып мұқият механикалық тазалау және жуу олардан ақуыз және май қоспаларын кетіруді қамтамасыз етпейді. Ет өңдеу өнеркәсібі объектілерін дезинфекциялау технологиясында кальцийленген сода ерітіндісін пайдаланып беттерді майсыздандыру сияқты операция қарастырылған. Объектілерді дезинфекциялау кезінде құрамында жуғыш қасиеттері бар ББЗ бар бактерицидті көбіктерді қолдануды ескере отырып, өңделетін объектілерді алдын ала майсыздандыру операциясын болдырмай, дезинфекциялау технологиясын өзгерту қажет. Осы мақсатта ұсынылған технологияны зертханалық тәжірибелерде, ет комбинатының жағдайларын ескере отырып, сондай-ақ өндірістік жағдайларда қолдану керек. Осыған байланысты дезинфекциялық қоспаларсыз бактерицидтік көбік алу үшін қолданатын көбік түзгішті қолдана отырып, сынақ объектілерінің беттерінен май қабатын кетіру бойынша тәжірибелер жүргізілді. Зертханалық жағдайда майланған тест-объектілерді тазалау (жуу) "Автомакс" бүріккішін пайдалану арқылы жүзеге асырылды. 4-5 кгсм2 қысыммен әр түрлі концентрациядағы және температурадағы көбіктендіргіш ерітіндісі өңделетін объектілерге оның орташа шығыны 200-400 млм2 шегіндегі беттер майлы ластанудан толық жуылғанға дейін берілді. Өндірістік жағдайларда (ет комбинатында) осы мақсаттар үшін УДП-М дезинфекциялық қондырғысы қолданылды. Майлы ластанудан жуылған беттердің сапасын бағалау көзбен жүргізілді. Жүргізілген тәжірибелер мен алынған нәтижелерге сүйене отырып, майлы беттерді бактерицидті көбіктермен өңдеуден бұрын оларды алдын-ала жуу керек деген қорытынды жасауға болады. Бұл мақсаттар үшін жұмыс ерітіндісінің температурасы 50°C-тан төмен емес және 200-400 млм2 шығынында 0,5-0,7% концентрациядағы көбік түзетін ерітінділерді қолданады. Бұл іс жүзінде толық тазартуды қамтамасыз етеді және бактерицидтік көбіктерді қолдану арқылы дезинфекциялаудың алдында қажетті шарт болып табылады [46,47].
Сүт өңдеу өнеркәсібі - халық шаруашылығының маңызды салаларының бірі. Бәсекелестікке төтеп бере алатын сүт өнімдері жоғары сапалы болуы керек және санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтай отырып өңделуі керек. Шикізатты сапалы өңдеудің шешуші факторларының бірі өндірісте пайдаланылатын жабдықтарды, цехтарды, үй-жайларды, көлік құралдарын дезинфекциялау және тазалау, сондай-ақ қызмет көрсетуші персоналдың жеке гигиенасын сақтау болып табылады. Жуу-бұл жеке процестердің кешенді өзара әрекеттесуі. Бұл кезде технологиялық еруімен қатар минералды шөгінділердің химиялық түрленуі, ақуыздың ісінуі, майлардың эмульсиясы жүреді. Сондықтан тиімді жуу үшін бір-бірінің жуу әсерін күшейтетін заттары бар жуғыш заттарды қолданған жөн. Өңдеу әдісі бойынша жуғыш заттар дезинфекциялық әсері бар жоғары көбікті, орташа, төмен көбікті жуғыш заттарға бөлінеді. Көбік- бұл жоғары қысымды немесе қолмен көбіктенетін аппараттың көмегімен ауамен қаныққан препараттың сулы ерітіндісі. Көбік 90% ауадан, 9,8% судан және тек 0,2% көбік түзетін препараттан тұрады. Препараттардың жуғыш ерітінділерін көбік түрінде өңделетін бетке жағу көптеген жағдайларда жуу сапасын едәуір жақсартады, еңбек өнімділігін арттырады және жуғыш заттардың шығынын азайтады. Жоғары көбікті препараттар жабдық пен жабдықты сыртын жуу үшін оңтайлы. Көбік препараттарын қолданудың артықшылығы-көбіктің бетінде ұзақ уақыт тұру қабілеті. Осы уақыт ішінде жуғыш көбік ерітіндісі судың қысымымен ластануды жұмсартады және бетіне шығарады. Осылайша, қызметкерлер өнімсіз қолмен жуудан құтылады [48,49].
Шұжық, аспаздық, жартылай фабрикаттар, консервілер цехтарында құрал-жабдықтар мен ыдыстарды жуу және профилактикалық дезинфекциялау. Құрал-жабдықтар мен ыдыстарды жуу әр ауысымның жұмысы аяқталғаннан кейін жүргізіледі; профилактикалық дезинфекция - ветеринариялық-санитариялық қызметтің нұсқауы бойынша аптасына бір рет немесе жиі жүргізіледі. Ұсақ ыдыстарды (науалар, шелектер, машиналардың ұсақ бөлшектері және т.б.) профилактикалық дезинфекциялау 3-5 минутқа дезинфекциялау ерітіндісі бар ванналарға батыру арқылы жүзеге асырылады. Металл да, ағаш та ірі ыдыстарды (үстелдер, арбалар, шелектер, бөшкелер және т.б.) дезинфекциялау бояу немесе гидропульттерден жасалған дезинфекциялық ерітіндімен, ЛСД машиналарымен немесе басқа да шашыратқыш құрылғылармен жүргізіледі. Экспозициядан кейін (30-45 мин) барлық жабдықтар сумен жуылады. Үй - жайларды санитарлық өңдеу азық-түлік шикізатымен тікелей байланыста болатын әрбір машинаның (аппараттың) жұмысы аяқталғаннан кейін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті
Коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Ветеринария факультеті
Нұрмұханбетова Айтолқын Беделханқызы
Ішкі сауда объектілерін бактерицидті көбікпен дезинфекциялау
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандықтың шифры және аталуы: 5В120200 Ветеринариялық санитария
Алматы 2023
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ
Ветеринария факультеті
Ветеринариялық санитария және гигиена кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Ішкі сауда объектілерін бактерицидті көбікпен дезинфекциялау
Беттер саны - 70
Сызбалар мен көрнекі
материалдар саны - 18
Қосымшалар- 10 б
Орындаған: 5В120200 Ветеринариялық санитария мамандығы күндізгі оқу нысаны 5-ші курс студенті Нұрмұханбетова Айтолқын Беделханқызы
2023ж. 17 мамырда қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі, в.ғ.к.,
қауымдастырылған профессор ________________ Б.Б.Барахов
Жетекші: в.ғ.к., профессор __________________ Г.Е.Алпысбаева
Арнайы тараулар кеңесшілері:
Еңбекті қорғау: в.ғ.к.,
профессор __________________ А.А.Алимов
Экономикалық тиімділік: б.ғ.к.,
профессор __________________ С.У.Бабалиев
Норма бақылау: в.ғ.к.,
профессор __________________ А.А.Жумагелдиев
Сарапшы, в.ғ.к.,
Қаз ВҒЗИ аға ғылыми
қызметкер __________________ Г.Т. Сарсенова
Алматы 2023
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Мамандықтың шифры және аталуы: 5В120200 Ветеринариялық санитария
Ветеринарялық санитариялық сараптау және гигиена кафедрасы
Дипломдық жұмысты орындау
ТАПСЫРМАСЫ
5В120200 Ветеринариялық санитария мамандығы күндізгі оқу нысаны 5-ші курс студенті Нұрмұханбетова Айтолқын Беделханқызы
Тақырыбы: Ішкі сауда объектілерін бактерицидті көбікпен дезинфекциялау
Университет бойынша 2022 жылдың 15 қарашасындағы № 528-К бұйрығымен бекітілген
Дайын жұмысты тапсыру мерзімі 2023 жылдың 17 мамыры
Жұмыстың бастапқы деректері:
Ішкі сауда объектілері, бактерицидтік көбікпен дезинфекциялау, әртүрлі микроорганизмдерден ластанудың алдын алу жайлы әдістемелік құралдары, көбік түзгіш препараттар, бактерицидтік көбікпен дезинфекциялауға ветеринариялық-санитариялық баға беру, жұмысқа қажетті кұрал-жабдықтар, зертханалық құрылғылар.
Дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтардың тізімі:
1. Алынған тақырыптың өзектілігін, жаңалықтың құндылығын, қойылған мақсаттармен міндеттерді анықтау.
2. Ішкі сауда объектісі бөлімшелерін санитариялық-микробиологиялық зерттеу
3. Заманауи дезинфекциялық препараттардың зертханалық жағдайда антимикробты белсенділігін бағалау
Графикалық материалдардың тізімі (қажетті жағдайда):
Дипломдық жұмысты орындау барысында 17 кесте дайындау
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер:
1. Мырзабеков Ж.Б., Тагаев О.О., Алпысбаева Г.Е., Барахов Б.Б. Сравнительная эффективность влажной и пенной дезинфекции в животноводческих помещениях Ғылым және білім ғылыми-практикалық журналы № 3-1 (60), Орал - 2020 ж., Б. 84-89.
2. Гунькова П.И., Красникова Л.В. Основы санитарно-гигиенического контроля в пищевой промышленности : учеб.-метод. пособие. СПб. : Университет ИТМО, 2016. 97 с.
3. Очирова Л. А. Микробиологическая оценка безопасности пищевых продуктов : автореферат дисс. канд. вет. наук. Барнаул, 2008.
4. Юшкова Л. Я., Донченко Н. А., Донченко А. С. Важные ветеринарно-санитарные мероприятия (профилактическая дезинфекция, дезинсекция и дератизация) Наука России: Цели и задачи. - 2021. - С. 68-72
5. Сидорчук А. А., Крупальник В.Л., Попов Н.И. и др. Ветеринарная санитария: Учебное пособие. -- СПб.: Издательство Лань, 2011.
6. Асямова А. В., Герунов В. И. Производные гуанидина в медицине и сельском хозяйстве Вестник Омского государственного аграрного университета. - 2017.
Жұмыстың арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Тарау
Кеңесші
Мерзімі
Қолы
Кіріспе
Г.Е. Алпысбаева
14.12.2022
Негізгі бөлім
Г.Е. Алпысбаева
14.01.2023
Қорытынды
Г.Е. Алпысбаева
14.02.2023
Еңбекті қорғау
А.А. Алимов
14.04.2023
Экономикалық тиімділік
С.У. Бабалиев
14.05.2023
Кафедра меңгерушісі,
в.ғ.к., қауым.профессор ________________ Б.Барахов
Жұмыс жетекшісі _______________ Г.Е. Алпысбаева
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент _________________ А.Б. Нұрмұханбетова
Дипломдық жұмысты орындау
ГРАФИГІ
Рет саны
Тараулар және қарастырылатын
сұрақтар тізімі
Жетекшіге ұсыну мерзімі
Ескертулер
1
Кіріспе
12.12.2022
орындалды
2
Өзіндік зерттеулер
3
Зерттеу әдістерін меңгеру
12.01.2023
орындалды
4
Бактерицидтік көбікпен дезинфекциялау
28.01.2023
орындалды
5
Зерттеу материалдарын талдау
15.02.2023
орындалды
6
Экономикалық тиімділікті есептеу
20.03.2023
орындалды
7
Қорытындылар мен ұсыныстар
15.04.2023
орындалды
8
Кафедра мәжілісінде қорғау
17.05.2023
орындалды
Кафедра меңгерушісі,
в.ғ.к., қауым.профессор ________________ Б.Барахов
Жұмыс жетекшісі _______________ Г.Е. Алпысбаева
Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент _________________ А.Б. Нұрмұханбетова
МАЗМҰНЫ
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7
АНЫҚТАМАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
ҚЫСҚАРТУЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
1 КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
1.1 Жұмыстың өзекті мәселелері және тәжірибелік маңызы ... ... ... ... ... ... ...
10
1.2 Қарастырылып отырған мәселенің қазіргі ахуалын бағалау ... ... ... ... ... ..
11
1.2.1 Ішкі сауда орындарындағы профилактикалық дезинфекцияның маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
11
1.2.2 Көбік түзгіш дезинфекциялық препараттар және құрал-жабдықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
14
1.2.3 Ветеринариялық бақылау нысандарында көбікті дезинфекцияны жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
19
1.3 Зерттеудің мақсаты, міндеттері, объектілері мен тәжірибелік базасы ... ..
21
2 НЕГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
22
2.1 Зерттеу материалдары және қолданылған әдіс-тәсілдер ... ... ... ... ... .. ... ...
22
2.2 Зерттеулердің нәтижелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
25
2.2.1 Ішкі сауда объектісі бөлімшелерін санитариялық-микробиологиялық зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
2.2.2 Заманауи дезинфекциялық препараттардың зертханалық жағдайда антимикробты белсенділігін бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
29
2.2.3 Ішкі сауда объектісін санитариялық өңдеудің тиімділігін салыстырмалы зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
42
2.3 Дезинфекциялық препараттарды қолданудың экономикалық тиімділігін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
48
3 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
49
4 ҚОРЫТЫНДЫЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
53
5 ТӘЖІРИБЕЛІК ҰСЫНЫСТАР ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
54
6 ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
55
7 ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
60
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Осы дипломдық жұмыста төмендегідей нормативтік сілтемелер келтірілді:
ТШ ОСТ 25-6 Дистильденген су
ТШ 480-11-10-73 Шыныға жазатын қарындаш
МСТ 3164 Медициналық вазелин майы
МСТ 5962-67 Этил спирті 96 %-ды ректификацияланған
МСТ 6672-59 18х18 мм көлемді жабынды шыны
МСТ 6894 Глицерин
МСТ 8284 МБИ маркалы микроскоп
МСТ 9284 Микроскоптарға арналған заттық шыны
МСТ 20292 Сиымдылығы 100,200,1000 мл колбалар
МСТ 20292-74Е Шыны пипеткалар
МСТ 21239 Медициналық қайшылар
МСТ 21241 Медициналық пинцеттер
МСТ 24104 Лаборатоиялық таразылар
МСТ 25336 Конустық колбалар Ки-2-100 ТХС
ОСТ 25336 Шыны стақандар
МСТ 25336 Стақандар В - 1 - 250 ТС
МСТ 25336 Воронкалар В - 56 75- - 80 ХС
МСТ 27583 Лабораториялық шыны ыдыстар
МЕМСТ 20292- 74Е
МЕМСТ 5556-81
МСТ СТ23932
МСТ 381-69
СТ РК 1882-2009
Термoстат ТЭС-1
Медициналық мақта
Cпиртoвка.
Термометр
Вещества пoверхнoстнo-активные. Мoющие пoрoшкообразные средства. Oпределение кажущейся плoтности. Спoсoб измeрeния маccы даннoгo oбъема
АНЫҚТАМАЛАР
Осы дипломдық жұмыста төмендегідей анықтамалар келтірілді:
Ішкі сауда объектілері
Ветеринариялық санитариялық сараптау
Дезинфекция
Хлорлы препараттар
Оттегі негізіндегі тотықтырғыштар
Көбік
Бактерицидтік көбіктер
Беттік белсенді заттар
жануарларды, жануарлардан алынатын өнімдер мен шикізатты, ветеринариялық препараттарды, жемшөп пен жем қоспаларын өткізуді жүзеге асыратын сауда объектілері, сондай-ақ қоғамдық тамақтандыру объектілері;
мал шаруашылығы өнімдерін дайындау технологиясын қадағалай отырып, алынған ет пен ет өнімдері сүт пен сүт тағамдары және шикізаттарды, сондай-ақ тағам ретінде пайдаланатын балық, көкөніс, бал т.б. өнімдерді тиісті сантариялық тексеруден өткізіп, олардың сапасына нақтылы баға беру;
бұл жұқпалы ауруларды тудыруы мүмкін микроорганизмдерді жоюға бағытталған бірқатар шаралар кешені;
бактерицидтік және вирулицидтік әсердің кең спектрі бар белсенді препараттар;
бактерицидтік және вирулицидтік әсердің кең спектрі бар белсенді препараттар;
бұл жоғары қысымды немесе қолмен көбіктенетін аппараттың көмегімен ауамен қаныққан препараттың сулы ерітіндісі;
биологиялық жұмсақ беттік белсенді зат (ББЗ) бар дезинфекциялаушы заттың жұмыс ерітіндісінен көбік генераторының көмегімен алынған дезинфекциялаушы заттардың препараттық түрі;
бұл екі дененің немесе екі термодинамикалық фазаның (фазалық интерфейс деп аталады) жанасу бетінде жиналуға қабілетті және осы фазаларды құрайтын заттардың беттік керілуінің төмендеуіне әкелетін химиялық қосылыстар.
ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕР
Осы дипломдық жұмыста төмендегідей қысқартулар мен белгілер келтірілді:
ҚазҰАЗУ- Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университеті;
КЕҰ - коммерциялық емес ұйым;
КТБ - колония түзуші бірліктер;
ББЗ- беттік белсенді заттар;
ЖДҚ-Жуу дезинфекциялық құралы;
СЖЗ-Санитариялық жуғыш заттар;
ДҚ-Дeзинфeкциялық құpaл;
ТАҚ-Төрттік амоний қосылыстары;
ДЗ-Дeзинфeкциялық зaт;
МАФАнММ- мезофильді аэробтар мен факультативті анаэробты микроорганизмдер;
ІБМ- ішек бактерияларының мөлшері;
Мгмл - миллиграмммиллилитр;
Кгл - килограммлитр;
°С-Цeльсий градуc.
%-Пaйыз.
М-Метр.
м2-Шaршы метр.
См-Cантиметр.
Мин-Mинут
1КІРІСПЕ
1.1 Жұмыстың өзекті мәселелері және тәжірибелік маңызы
Қазіргі таңда Республикамыздың тұрғындарын сапалы азық-түлік өнімдерімен қамтамасыз ету және олардың денсаулығын қорғау ең бір өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Ішкі сауда объектілеріне түсетін азық-түлік өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ұлттық экономикалық маңызы зор. Бұл мәселе әсіресе нарықтық экономиканың қазіргі жағдайында өзекті. Ішкі сауда объектілерінде тиісті бақылау арнайы зертханаларда жүргізіледі. Мұндай зертхананың негізгі міндеті - ішкі сауда объектілерінде сатылатын жануарлар мен өсімдіктерден алынатын азық-түлік өнімдерін ветеринариялық-санитариялық сараптау, сондай-ақ адамдар ауруының алдын алу және өнімдер арқылы жануарлардың жұқпалы ауруларының таралуы жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру. Ветсан сараптау зертханасы тек қауіпсіз өнімдерді сатуға шығаруға кепілдік береді, азық-түлік саудасының санитарлық ережелерінің орындалуын, сауда орындарының, сауда жабдықтарының, санитарлық киімнің және осы сияқты маңызды объектілердің санитарлық жай-күйін бақылауды жүзеге асырады. Өнімдердің сапасы қолданыстағы стандарттарға, ережелер мен әдістемелерге сәйкес бақыланады. Зертханалардың ветеринариялық мамандары сараптаманың дұрыстығына, сатуға рұқсат етілген тамақ өнімдерінің санитариялық жағдайы мен сапасына, нарықтағы санитариялық жағдайларды сақтау жөніндегі іс-шаралардың орындалуына жауапты болады.
Профилактикалық дезинфекция сонымен қатар, жануарлар көрмесінде, аулаларда, жәрмеңке алаңдарында және сол сияқты жерлерде міндетті болып табылады. Көрсетілген мақсаттар мен міндеттерде дезинфекцияны уақтылы ұйымдастыру және оның жүргізілуін бақылау үшін жауапкершілік ауданның бас ветеринар дәрігеріне (қаланың бас ветеринар дәрігері) жүктеледі. Дезинфекциялау құралдарын қандай дезинфекция жүргізу қажеттілігіне қарай: яғни, профилактикалық немесе мәжбүрлі дезинфекция, және өңделетін қора-жайдың инфекция қоздырғыштарын ескере отырып таңдайды. Дезинфекциялау құралдарына қойылатын талаптар: минималды уыттылық, суда жақсы ерігіштік, шағын концентрациядағы белсенділік, жылдамдық және кең спектр, өңделетін объектілерге теріс әсер етпеу, тасымалдау ыңғайлылығы, үнемділік, сақтау тұрақтылығы. Кешенді дезинфекциялық заттардың құрамында бірнеше белсенді компоненттер бар, бұл практикада қолданудың ыңғайлылығын арттырады.
Бактерицидтік көбіктер-биологиялық жұмсақ беттік белсенді зат (ББЗ) бар дезинфекциялаушы заттың жұмыс ерітіндісінен көбік генераторының көмегімен алынған дезинфекциялаушы заттардың препараттық түрі.
1.2 Қарастырылып отырған мәселенің қазіргі ахуалын бағалау
1.2.1 Ішкі сауда орындарындағы профилактикалық дезинфекцияның маңызы
Жалпы, ішкі сауда объектілері деп - жануарларды, жануарлардан алынатын өнімдер мен шикізатты, ветеринариялық препараттарды, жемшөп пен жем қоспаларын өткізуді жүзеге асыратын сауда объектілері, сондай-ақ қоғамдық тамақтандыру объектілерін айтамыз [1]. Бұрынғы замандардан бері азық-түлік базарлары халықты азық-түлік шикізатымен және негізгі азық-түлікпен қамтамасыз етіп келеді. Осындай азық-түлік базарлары арқылы шикізатты сату ешқашан өз айналымын жоғалтпағанын және үлкен сұранысқа ие болғанын бәрі біледі. Сол себепті де, адамдарды жануарлардан алынатын азық-түлік, жемшөп және техникалық өнімдер арқылы таралатын жұқпалы және инвазиялық аурулардан қорғау үшін санитарлық-микробиологиялық көрсеткіштерге тұрақты бақылау жүргізіледі. Сондықтан азық-түлік шикізатының қауіпсіздігі тақырыбы, әсіресе азық-түлік нарығының ветеринариялық-санитариялық сараптама зертханасы жағдайында әрқашан өзекті болатыны анық [2, 3, 4, 5, 6, 7].
Ішкі сауда объектілеріне түсетін азық-түлік өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ұлттық экономикалық маңызы зор. Бұл мәселе әсіресе нарықтық экономиканың қазіргі жағдайында өзекті. Ішкі сауда объектілерінде тиісті бақылау арнайы зертханаларда жүргізіледі [8,9]. Мұндай зертхананың негізгі міндеті - ішкі сауда объектілерінде сатылатын жануарлар мен өсімдіктерден алынатын азық-түлік өнімдерін ветеринариялық-санитариялық сараптау, сондай-ақ адамдар ауруының алдын алу және өнімдер арқылы жануарлардың жұқпалы ауруларының таралуы жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру. Ветсан сараптау зертханасы тек қауіпсіз өнімдерді сатуға шығаруға кепілдік береді, азық-түлік саудасының санитарлық ережелерінің орындалуын, сауда орындарының, сауда жабдықтарының, санитарлық киімнің және осы сияқты маңызды объектілердің санитарлық жай-күйін бақылауды жүзеге асырады. Өнімдердің сапасы қолданыстағы стандарттарға, ережелер мен әдістемелерге сәйкес бақыланады. Зертханалардың ветеринариялық мамандары сараптаманың дұрыстығына, сатуға рұқсат етілген тамақ өнімдерінің санитариялық жағдайы мен сапасына, нарықтағы санитариялық жағдайларды сақтау жөніндегі іс-шаралардың орындалуына жауапты болады [8,9,10,11].
Ішкі сауда объектілеріндегі ветеринариялық-санитариялық сараптама зертханасының жұмысын ұйымдастыру. Зертхана ұйымы базардың көлеміне және жүргізілетін сараптамалардың санына байланысты. Шағын базарларда ұйымға зертхана меңгерушісі (ветеринарлық дәрігер) және ветеринарлық санитар кіреді. Орташа базарда ұйымға қосымша зертханашы кіреді. Ірі базарларда ұйымға зертхана меңгерушісі, ветеринарлық дәрігер, екі зертханашы, екі вет- санитар кіреді, бұған қосымша трихинеллоскопист және дозиметрист кіруі мүмкін. Барлық қызметкерлер аудандық немесе қалалық ветеринарлық станция штатында тіркелген және кәсіби мәселелерді шешуде нарық әкімшілігіне тәуелсіз болып келеді [8, 12].
Профилактикалық дезинфекция сонымен қатар, жануарлар көрмесінде, аулаларда, жәрмеңке алаңдарында және сол сияқты жерлерде міндетті болып табылады. Көрсетілген мақсаттар мен міндеттерде дезинфекцияны уақтылы ұйымдастыру және оның жүргізілуін бақылау үшін жауапкершілік ауданның бас ветеринар дәрігеріне (қаланың бас ветеринар дәрігері) жүктеледі [13, 14]. Дезинфекциялау құралдарын қандай дезинфекция жүргізу қажеттілігіне қарай: яғни, профилактикалық немесе мәжбүрлі дезинфекция, және өңделетін қора-жайдың инфекция қоздырғыштарын ескере отырып таңдайды. Дезинфекциялау құралдарына қойылатын талаптар: минималды уыттылық, суда жақсы ерігіштік, шағын концентрациядағы белсенділік, жылдамдық және кең спектр, өңделетін объектілерге теріс әсер етпеу, тасымалдау ыңғайлылығы, үнемділік, сақтау тұрақтылығы [15, 24].
Құрамындағы негізгі белсенді ингредиент бойынша дезинфекциялау құралдарының бірнеше түрлерін ажыратыды:
oo Құрамында хлор, йод және бром негізіндегі галоген топтары
oo Оттегі негізіндегі тотықтырғыштар
oo Альдегидтер
oo Төрттік аммоний қосылыстары
oo Құрамында гуанидин бар препараттар
oo Органикалық қышқылдар
oo Бірден бірнеше белсенді компоненттері бар күрделі дезинфекциялық заттар [16, 24].
Галогенді препараттарға құрамында хлор, бром, йод бар препараттар жатады. Хлорлы препараттар -- бактерицидтік және вирулицидтік әсердің кең спектрі бар белсенді препараттар. Суда жақсы ериді, бірақ өңделетін беттерге агрессивті, сақтау және пайдалану процесінде белсенділігін тез жоғалтады, сондықтан әдетте бір рет қолданылады.
Оттегі негізіндегі тотықтырғыштар-бактерицидтік және вирулицидтік әсердің кең спектрі бар белсенді препараттар. Анаэробты микрофлораға қарсы белсенді, стерильді, әдетте бірнеше рет қолдануға болады, бірақ өңделетін бетке агрессивті (материалды бұзады, металл коррозиясын тудырады), жарықта белсенділігін тез жоғалтады [17].
Альдегидтер негізінде (глиоксаль, глутар және ортофтол альдегид) - белсенді препараттар, бактерицидтік, вирулицидтік және спороцидтік әсердің кең спектріне ие, зарарсыздандыру үшін қолдануға болады, бірнеше рет қолдануға болады. Бірақ күшті уытты қасиетке ие, ақуыздардың денатурациясын тудырады, органикалық ластаушы заттарды бекітеді. Өңдеу процесі дезинфекциядан немесе зарарсыздандырудан кейін объектіні суда мұқият жууды қарастырған жағдайда ғана қолдануға болады [18].
Төрттік аммоний қосылыстары-вирусқа қарсы белсенділігі төмен, спороцидтік әсері толық емес, сондықтан таза түрінде іс жүзінде қолданылмайды. Тәжірибеде аммонийдің төрттік қосылыстарын басқа дәрілік топтармен біріктіретін препараттар қолданылады, бұл қажетті бактерицидтік және вирулицидтік әсерлерді қамтамасыз етеді. Бұл препараттар материалдарға жұмсақ әсер етеді, дезинфекциялық әсер мен жуу әсерін біріктіреді, бірақ әртүрлі дәрежеде ластаушы заттар болып табылады және дезинфекция жүргізер алдында объектіні биологиялық материалдан мұқият жууды қажет етеді [19].
Гуанидин бар препараттар- құрамында азотты қосылыстар бар, өңделген беттерде пленка құрайды, жоғары әсер етеді, уыттылығы төмен, сондықтан олар көбінесе тері антисептиктері ретінде қолданылады, өңделетін беттерге деструктивті әсер етпейді [20].
Органикалық қышқылдар, мысалы, сірке суы мен супрасмуравьин қышқылдарының туындылары - препараттар өте белсенді, бактерицидтік және вирулицидтік әсердің кең спектріне ие, материалдарға жұмсақ әсер етеді [21].
Кешенді дезинфекциялық заттардың құрамында бірнеше белсенді компоненттер бар, бұл практикада қолданудың ыңғайлылығын арттырады. Күрделі дезинфекциялаушы затқа мысал ретінде "ВЕТаргент" препаратын айтсақ болады. Бұл суда жақсы еритін әлсіз ерекше иісі бар мөлдір сұйықтық. Белсенді заттар ретінде құрал құрамында сутегі асқын тотығы - 50,0 +- 5,0 %, күмістің күрделі тұздары (металл күміске есептегенде 0,750 +- 0,002 кгл х103), функционалдық компоненттер бар. Өнімнің 1% ерітіндісінің сутегі иондарының белсенділік көрсеткіші (рН) - 3,0 +- 1,0, тығыздығы 20° С -1,2 +- 0,1 кгл. "ВЕТаргент" құралы микробқа қарсы әсерге ие: бактерицидтік (грам-теріс және грам-оң микрофлора, оның ішінде туберкулез қоздырғыштары), вирулицидтік, фунгицидтік, пороцидтік (бактериялардың споралы түрлері) әсерлері бар [22, 24].
Химиялық дезинфекциялық заттардың негізгі кластары: қышқылдар, сілтілер, құрамында хлор бар препараттар, тотықтырғыштар, формальдегидтер, фенолдар, крезолдар және олардың туындылары, ауыр металдардың тұздары, жуғыш заттар, газдар [23] .
Ішкі сауда объектілерін дезинфекциялау үшін заманауи құралдардың ішінен келесі препараттар қолданылады:
Макси-Дез - иіссіз, мөлдір жасыл сұйықтық. Суда жақсы ериді. Көбіне технологиялық жабдықтардың, құбырлардың, машиналар мен қондырғылардың бөлшектерінің, арматураның, құралдардың және ыдыстың, сондай-ақ ет өнеркәсібі кәсіпорындарындағы үй-жайлардың беттерінің әртүрлі түрлері үшін пайдаланылатын дезинфекциялау құралы.
Maкси-Дез М -дезинфекциялаушы және майсыздандырғыш препарат. Сонымен қатар, жасыл түсті мөлдір сұйықтық. Қатты ластанған объектілерді тиімді дезинфекциялайды, технологиялық жабдықтардың, құбырлардың, құралдардың, ыдыстың және өндірістік үй-жайлардың беттерінің әртүрлі түрлерін дезинфекциялау үшін қолданылады.
Бионол- суда жақсы еритін, әлсіз иісі бар, мөлдір, көк-жасыл сұйықтық. Тиімді дезинфекциялаушы құрал, ол тіпті сібір жарасының спораларымен күресу үшін қолданылады. Металдар мен термолабильді материалдарды коррозияға ұшыратпайды. Жұқпалы ауруларда, этиологиясы анықталмаған экзотикалық жұқпалы ауруларда, сібір жарасында және басқа да споралық инфекцияларда әртүрлі ветеринариялық бақылау объектілерін профилактикалық және мәжбүрлі дезинфекциялау үшін қолданылады.
Биопаг-Д-үй-жайлардағы беттерді, аппараттардың, аспаптардың, санитариялық жабдықтардың беттерін дезинфекциялауға, сондай-ақ қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарында және ет өңдеу кәсіпорындарында профилактикалық дезинфекция жүргізуге арналған дезинфекциялаушы құрал. қолдану кезінде токсикологиялық жіктеу бойынша теріге қауіпті емес заттардың 4-ші класына жатады, түсі мен иісі жоқ, жұмыс кезінде қызметкерлерде аллергия тудырмайды, ақуыз және басқа органикалық қосылыстарды беттерге бекітпейді, коррозияға ұшырамайды және жабдықты бұзбайды, пайдаланылған ерітінділерді кәріз жүйесіне және экологияға зиян келтірместен кәрізге төгуге болады.Өнім көгерумен күресу үшін де ұсынылады [14,25,26].
1.2.2 Көбік түзгіш дезинфекциялық препараттар және құрал-жабдықтар
Бактерицидтік көбіктер-биологиялық жұмсақ беттік белсенді зат (ББЗ) бар дезинфекциялаушы заттың жұмыс ерітіндісінен көбік генераторының көмегімен алынған дезинфекциялаушы заттардың препараттық түрі [27].
Беттік белсенді заттар-бұл екі дененің немесе екі термодинамикалық фазаның (фазалық интерфейс деп аталады) жанасу бетінде жиналуға қабілетті және осы фазаларды құрайтын заттардың беттік керілуінің төмендеуіне әкелетін химиялық қосылыстар. Беттік белсенді заттарды әртүрлі белгілер бойынша жіктеуге болады. Соның ішінде біз үш түрге жіктейміз:
Гидрофильді топтардың түрі бойынша:
oo Анионды
oo Катиондық
oo Амфотериялық
oo иондық емес
Пайдалану сипаты бойынша:
oo Жуғыш заттар
oo Эмульгаторлар
oo Ылғалдандырғыштар
oo Еріткіштер
Гидрофобты тізбектің ұзындығы бойынша:
oo гидрофобты ББЗ
oo гидрофильді ББЗ [28,29].
Ылғал дезинфекциялау әдісімен салыстырғанда бактерицидті көбіктерді қолдану дезинфекциялау құралының өңделетін беттермен, әсіресе күрделі құрылымды (кедір-бұдыр, торлы), сондай-ақ көлденең және тік беттермен ұзақ байланысын қамтамасыз етеді. Бактерицидтік көбіктер өңделетін үй-жайлардың батпақтануын болдырмайтын айқын жуу және дезинфекциялау әсеріне ие, өңделетін беттерден ластануды кетіруге ықпал етеді. Сонымен қатар, беттерді көбікпен жуудың әсері мен дәрежесін көзбен байқауға болады, бұл өңделмеген аймақтардан вирустың өтуін болдырмайды, сонымен қатар дезинфекциялау құралдарының жұмыс ерітіндісін тұтынуды азайтуға, өңдеу сапасын төмендетпестен еңбек өнімділігін үш есе арттыруға мүмкіндік береді. Жұмыс ерітіндісін дайындау үшін әртүрлі дезинфекциялаушы заттар алынады: глутарлы альдегид, хлорамин Б, сутегі асқын тотығы, йодез, ал беттік белсенді зат ретінде көбік түзгіштер қолданылады: ЭАСК, САМПО немесе ПОЗА [30]. Жабдықтың сыртқы беттерін, сондай-ақ өндірістік үй-жайлардың қабырғалары мен едендерін көбікпен жуу үшін көбік генераторы қолданылады [32]. Жұмыс ерітіндісін дайындағаннан кейін дезинфекциялық шлангқа осы мақсаттарға арналған орташа көбік генераторы - ПГ-1 немесе басқа көбік генераторы қосылады және 4-5 кгсм[2] шегінде көбік генераторының алдындағы шлангтағы ерітіндінің қысымын қамтамасыз ету үшін дезинфекциялық қондырғы жұмыс жағдайына келтіріледі. Содан кейін өңделетін бетке 2-5 м қашықтықта қолданылады. Бетіне қолданылатын көбік қабатының қалыңдығы 2-3 см аралығында болуы керек, бұл өңделетін беттің 1 м[2] үшін 200-300 мл дезинфекциялық ерітіндінің шығынына сәйкес келеді [31].
Өзінің ғылыми зерттеу жұмысын жүргізу барысында И. П. Горохов көбікті дезинфекция үшін үш сауда компаниясын анықтады: "Партнер" КеО, GreenLAB және Био-Дез. "Партнер" КЕҰ өз ассортиментінде Рапид 10-Н көбікті дезинфектантты ұсынады. Рапид 10-Н қатты ластануды жоюға, сондай-ақ мал шаруашылығы үй-жайларын профилактикалық дезинфекциялауға арналған сілтілі көбікті дезинфекциялаушы құрал болып табылады. Сондай-ақ, ағартқыш әсері бар, препаратты лакпен немесе полимер негізіндегі бояумен жабылған едендерде қолдануға болмайды. Рапид 10-Н дезинфектантын 5-10% концентрацияда қолдану ұсынылады. Жұмыс ерітіндісін бетіне щеткамен, губкамен, батыру әдісімен немесе бүрку айналым жүйелерін пайдалану ұсынылады. Экспозиция 1-3 минут, ескі беттер үшін-5-10 минут. Дезинфекциядан кейін сумен шайыңыз, ластанудың қалған жерлерін механикалық түрде алып тастаңыз. Өнімнің құрамына: жұмсартылған су, гидроксид, силикат, натрий цитаталары, концентрациясы 5% - дан аз иондық емес ББЗ. Препарат 1 л және 5 л контейнерлерде сатылады [33]. Greenlab өз ассортиментінде AGR DESOFOAM, AGR CLEANFARM және AGR GLUTARDES көбік дезинфекциялау құралдарын ұсынады. AGR desofoam препараты күшті қышқылды көбік түзетін дезинфекциялаушы құрал болып табылады. Компания сайтының мәліметі бойынша, бұл зат бактериялардың, вирустардың және саңырауқұлақтардың барлық негізгі түрлеріне микробиологиялық белсенді, соның ішінде африкалық шошқа обасы, шошқаның жедел катаральды қызуы, классикалық шошқа обасы, туберкулез, сібір жарасы, аспергиллез, иттердің парвовирустық инфекциясы, лептоспироз, шошқа жүзімі, колибактериоз, жылқылардың жұқпалы анемиясы. Сондай-ақ, препарат ашытқы мен көгерудің әртүрлі түрлеріне тиімді. Ол шошқа, мал, құс, балық өсіру кәсіпорындарында қолданылады. Жануарларды ұстау орындарын, технологиялық жабдықтарды, өндірістік үй-жайларды, құралдарды, персоналдың аяқ киімдері мен киімдерін, Көлік құралдарын санитарлық өңдеуге, сондай-ақ дезинфекциялық кедергілерді толтыруға ұсынылады. Препараттың сипаттамасына сүйене отырып, дезинфекциялаушы затты қолдану жануарлар болмаған кезде жүргізілуі керек. Өңделетін беттер механикалық ластанудан тазартылады. Профилактикалық дезинфекция үшін дезинфектантты 0,1-ден 1% - ға дейін сумен сұйылтады. Қолданғаннан кейін экспозиция 30 минут, содан кейін жануарлар жанасатын жерлерді ғана сумен жуады. Өнім бүріккіш немесе көбік генераторымен қолданылады. Дезинфекциядан кейін бөлме желдетіледі. AGR DESOFOAM құрамына: сірке қышқылы 10-20%, сутегі асқын тотығы 5-8%, каприл қышқылы 1-2,5%, пероксикаприл қышқылы 0,1-0,25%, сірке қышқылы, оңтайландырылған ББЗ, комплекс түзуші, тазартылған су. Дезинфектант рН 1,0 құрайды. Каталогта өнім 20 және 200 литр сыйымдылықта ұсынылған [34]. AGR CLEANFORM препараты сілтілі көбік дезинфекциялаушы болып табылады. Сайттағы сипаттамаға сүйене отырып, ол ақуызды, майды және химиялық және биологиялық ластанудың басқа түрлерін жояды. Патогенді микроорганизмдерді жояды. Препарат мал шаруашылығы саласындағы кәсіпорындарда жабдықтар мен жануарларға арналған үй-жайлардың, қоректендіргіштердің, қабырғалардың, едендердің сыртқы беттерін тұрақты санитарлық өңдеуге арналған. Препаратты қолдану әдісі өңделетін беттерді механикалық тазартуға негізделген; көбік генераторының немесе бүріккіштің көмегімен 0,2-0,5% дезинфекциялық ерітіндіні тазартылған бетке төменнен жоғары қарай қолану керек, содан кейін 2 сағат ұстап, суық сумен жуады. Препарат құрамына: сода гидроксиді 25-30%, қайталама алкансульфонаттар 2,5-3%, D-глюкозаның децил-акрил эфирлері 2,5-3%, парфюмерлік заттар 0,5-1%, кешен түзуші, функционалдық қоспалар, тазартылған су кіреді. Дезинфектанттың рН-ы 13,5 құрайды. Өнім 20 және 200 литр сыйымдылықта ұсынылған [35]. AGR glutardes препараты глутаральдегид пен төрттік аммоний қосылыстарынан тұратын күшейтілген қышқыл көбік дезинфекциялаушы болып табылады. Препараттың сипаттамасына сәйкес ол жоғары биоцидтік белсенділікпен сипатталады. Эпидемиялық аурулардың вирустарын жояды: құстар-микоплазмоз, сүзек, тырысқақ; шошқаларда-шошқалардың жұқпалы пневмониясы, шошқалардың африкалық обасы, атрофиялық ринит, бруцеллез, сальмонеллез, дизентерия, жұқпалы плевропневмония; ірі қарада - жұқпалы плевропневмония, микоплазмалық мастит, лептоспироз, бруцеллез, кампилобактериоз, дерматофилоз, сепсис, сальмонеллез, мастит, гипогалактия. Төмен температурада және 0,2% дейін концентрацияда өзінің қасиетін сақтайды. Құрамында формальдегид жоқ. Препарат жануарлардың эпидемиялық ауруларының алдын алу және бақылау үшін мал шаруашылығы кәсіпорындарында қолданылады. Ветеринариялық, өндірістік үй-жайларының, жабдықтардың, ыдыстардың, құралдардың, көлік құралдарының, арнайы дезинфекциялық тосқауылдарын зарарсыздандыру үшін қолданылады. Сонымен қатар, қызметкерлердің киімдері мен аяқ киімдерін, әр түрлі беттерді: пластмасса, керамика, шыны, бетон тәрізді заттарды өңдеу үшін қолдануға болады. Дезинфекциялаушы көбік генераторы немесе бүріккіштің көмегімен қолданылады. Профилактикалық дезинфекция үшін өңделетін ауданға 1% суық ерітіндіні 30 минут ұстау арқылы қолданылады, содан кейін жуылады. Арнайы киім мен жабдықтарды 0,5% ерітіндіге 30 минутқа салып қойып дезинфекциялайды. Өнімнің құрамына мыналар кіреді: пропан-2 10-20%, глутаральдегид 5-10%, бензалконий хлориді, төрттік аммоний қосылысы 5-10%, d-глюкозаның децил-октил эфирлері 2,5-3%, алкилполигликозидтер 1-2,5%, лимон қышқылы 0,25-0,5%. Дезинфектант рН 5,0 құрайды. Тауар 20 және 200 л сыйымдылықта ұсынылған [36,37].
Био-Дез компаниясы Эко-Дез және Вироцид дезинфекциялаушыларын ұсынады. Сондай-ақ, тауарлар каталогында көбік генераторлары мен олардың компоненттерін табуға және тапсырыс беруге болады. Эко-Дез препараты бейтарап дезинфекциялаушы және жуғыш зат болып табылады. Ол барлық жабдықтары бар ішкі кешенді өңдеу үшін қолданылады. Препарат барлық беттерге жарамды. Барлық белгілі саңырауқұлақтар мен бактерияларға белсенді әсер етеді. 0,5-0,6% концентрациясында көбік генераторын қолдана отырып, көбік түрінде профилактикалық дезинфекциялау үшін қолданылады. Экспозиция 20 минутты құрайды. Сумен шаю қажет емес. Өнімнің құрамына мыналар кіреді: төрттік аммоний қосылыстары, изопропанол, иондық емес ББЗ, құрамында коррозия ингибиторлары, күрделі қоспалар. Дезинфекциялаушы рН 7,5 құрайды. Каталогта тауар 20 литрлік сыйымдылықта ұсынылған [38]. Вироцид препараты жоғары концентрацияланған дезинфекциялаушы және кең спектрлі антисептикалық құрал болып табылады. Грам-оң және грам-теріс микроорганизмдерге (бактериялардың жоғары қауіпті спора түзетін және спора түзбейтін түрлерін қоса алғанда), ірі қара малдың, шошқалардың, құстардың және етқоректілердің денсаулығы мен өміріне үлкен қауіп төндіретін вирустарға (құс тұмауы вирусын, респираторлық-репродуктивті синдромды, шошқаның африкалық және классикалық обасын, аусылды қоса алғанда) және саңырауқұлақтарға (соның ішінде спора түзетін формалар, ашытқы және көгеру) өте белсенді әсер етеді. Сипаттамаға сәйкес дезинфекциялаушы вирустарға, саңырауқұлақтарға, бактерияларға қарсы зиянды. Органикалық заттар кедергі келтірмейді. Препарат қоршаған ортаға, жануарларға және адамдарға қолдану бойынша ұсыныстар мен нұсқауларды сақтай отырып, дұрыс қолданылған кезде қауіп төндірмейді [39].
Профилактикалық дезинфекция үшін көбік генераторлары қолданылады. Вироцид 0,25% ерітіндіге дейін сұйылтылады және тегіс беттерге 20 минут ұстайды, ал, тегіс емес беттерге - 30 минутқа қолданылады. Қора-жайды дезинфекциялау жануарлар болмаған кезде жүргізіледі. Экспозициядан кейін жануарлардың дезинфекцияланған бетімен жанасуы мүмкін жерлерде ғана сумен шаю қажет. Жануарларды ұстау бөлмені желдеткеннен кейін мүмкін болады. Өнімнің құрамына мыналар кіреді: алкилдиметилбензиламмоний хлориді, дидецилдиметиламмоний хлориді, олар төрттік аммоний қосылыстары болып табылады; глутарлы альдегид, изопропанол; терпентин туындысы; тазартылған сумен, синтанолмен және ЭДТА-мен ұсынылған еріткіштер [40].
Қазіргі уақытта жоғары көбік алу үшін желдеткіш типті көбік генераторлары қолданылады. Дегенмен, оларды ветеринария үшін пайдалану қолайсыз, себебі өнімділігі тым жоғары, массасы мен өлшемдері үлкен, осьтік желдеткіштермен жабдықталған. Ветеринариялық іс-шараларды жүргізу үшін көбік генераторы мынадай талаптарға сай болуы тиіс:
oo 10 минут ішінде 120 м3 дейінгі әртүрлі объектілерді жоғары көбікпен қамтамасыз ету, яғни көбік бойынша өнімділігі шамамен 0,15 м3с болуы;
oo оларды қолмен тасымалдау мақсатында салмағы мен габариттері аз болуы; - базада тапшылығы жоқ жабдықтармен жинақталуы тиіс ветеринариялық техника;
oo жұмыста және қолдануда қарапайым және сенімді болумен сипатталады.
Осы жұмыстағы прототип үшін көлемі Попов Н.И. 24 м3 болатын генераторды құру ісін қолға алды. Жоғары жиілікті көбік генераторын құру келесі даму кезеңдерін қажет етті: аэродинамикалық сипаттамалардың қажетті өнімділігін ескере отырып, желдеткішті таңдау; түзеткіш аппаратты таңдау және әзірлеу; конструкцияны әзірлеу және эксперименттік модельді құру; жеке түйіндерді жетілдіру және эксперименттік дизайнды сынау [41].
Көбік генераторының көмегімен әртүрлі мал шаруашылығы объектілерін бактерицидтік көбіктермен дезинфекциялау қолдануға ыңғайлы, өнімділігі жоғары және экономикалық жағынан тиімді, ветеринариялық қызметтің дезинфекциялық машиналарын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Алайда, дезинфекцияның осы әдісін ветеринариялық тәжірибеге кеңінен енгізу үшін көбік генераторларының өндірісін қолға алу және жолға қою қажет болды. Попов Н.П ВНИИВС ЭКБ-мен бірге бактерицидтік көбіктермен ветеринариялық қадағалау объектілерін дезинфекциялауға арналған ПГ-1 және ПГ-2 көбік генераторлары әзірледі. ПГ-1 және ПГ-2 көбік генераторларын сынау барысында олардың 1:60-1:80 мөлшерінде бактерицидтік көбік алуды қамтамасыз ететіндігі және дезинфекция жүргізу үшін ветеринариялық мақсаттағы дезинфекциялық машиналармен жинақталуы мүмкін екендігі анықталды. ПГ-2 көбік генераторының ПГ-1-ден айрықша ерекшелігі-бір бөлігінің болуы, тиісінше өнімділігі төмен: 1 мың м2сағ шегінде дезинфекциялайды. ПГ-2 көбік генераторы шағын бөлмелер мен объектілерді дезинфекциялау кезінде жұмыс істеуге ыңғайлы, өйткені оның өнімділігін ескере отырып, әртүрлі ауысымдарда көбірек маневр жасауға мүмкіндік береді [42,43].
Жоғары көбік (УПВК-1) алудың зертханалық қондырғысын әзірлеу. Өздеріңіз білетіндей, жануарларды торлы еденде ұстау кезінде көң арналарын дезинфекциялау кезінде, жануарларға құрғақ немесе дымқыл жем беруге арналған әртүрлі құбырларда, ауа өткізгіштерде және белгілі бір көлемі бар басқа объектілерде (мысалы, жануарларды және жануарлардан алынатын шикізатты тасымалдау үшін пайдаланылатын теміржол вагондарында) және т. б. жағдайларда айтарлықтай қиындықтар туындайды. Қолданыстағы әдістердің ешқайсысы бұл нысандарды аз еңбекпен және дезинфекциялау құралдарының аз шығынымен тез, тиімді дезинфекциялауды қамтамасыз етпейді. Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, Н.И. Попов дезинфекциялау үшін жоғары дәрежелі (1:1000) бактерицидті көбіктерді қолдану мүмкіндігі бойынша зерттеулер жүргізді. Осы мақсаттар үшін ЭКБ ВНИИВСГЭ-мен бірге Попов Н.И УПВК-1 арнайы қондырғысын құрастырып шықты. Оның көмегімен зертханалық жағдайда жоғары көбіктердің физика-химиялық қасиеттері мен бактерицидтік белсенділігі зерттелді, жоғары көбікті зерттеу кезінде дезинфекциялаушы заттар мен көбік түзгіштердің ықтимал концентрациясы, сондай-ақ жоғары көбікті дезинфекциялау үшін қолдану мүмкіндігі анықталды. Орнатылуы екі негізгі бөліктен тұратын құрылғы: жұмыс органдары бар корпус және көбік жинағы [44].
1.2.3 Ветеринариялық бақылау нысандарында көбікті дезинфекцияны жүргізу
Ветеринариялық бақылау нысандарына ішкі сауда орындары, ет өңдеу кәсіпорындары, сүт өңдеу кәсіпорындары, жартылай фабрикаттар өңдеу кәсіпорындары, ірі бөлшек сауда желілері, ет-сүт дүкендер желісі жатады [45].
Қайта өңдеу өнеркәсібі объектілерін, оның ішінде ет комбинаттарын дезинфекциялау кезінде өңделетін беттер мен жабдықтардың қатты майлануына байланысты қиындықтар туындайды. Тіпті дезинфекцияланатын беттерді ыстық суды пайдаланып мұқият механикалық тазалау және жуу олардан ақуыз және май қоспаларын кетіруді қамтамасыз етпейді. Ет өңдеу өнеркәсібі объектілерін дезинфекциялау технологиясында кальцийленген сода ерітіндісін пайдаланып беттерді майсыздандыру сияқты операция қарастырылған. Объектілерді дезинфекциялау кезінде құрамында жуғыш қасиеттері бар ББЗ бар бактерицидті көбіктерді қолдануды ескере отырып, өңделетін объектілерді алдын ала майсыздандыру операциясын болдырмай, дезинфекциялау технологиясын өзгерту қажет. Осы мақсатта ұсынылған технологияны зертханалық тәжірибелерде, ет комбинатының жағдайларын ескере отырып, сондай-ақ өндірістік жағдайларда қолдану керек. Осыған байланысты дезинфекциялық қоспаларсыз бактерицидтік көбік алу үшін қолданатын көбік түзгішті қолдана отырып, сынақ объектілерінің беттерінен май қабатын кетіру бойынша тәжірибелер жүргізілді. Зертханалық жағдайда майланған тест-объектілерді тазалау (жуу) "Автомакс" бүріккішін пайдалану арқылы жүзеге асырылды. 4-5 кгсм2 қысыммен әр түрлі концентрациядағы және температурадағы көбіктендіргіш ерітіндісі өңделетін объектілерге оның орташа шығыны 200-400 млм2 шегіндегі беттер майлы ластанудан толық жуылғанға дейін берілді. Өндірістік жағдайларда (ет комбинатында) осы мақсаттар үшін УДП-М дезинфекциялық қондырғысы қолданылды. Майлы ластанудан жуылған беттердің сапасын бағалау көзбен жүргізілді. Жүргізілген тәжірибелер мен алынған нәтижелерге сүйене отырып, майлы беттерді бактерицидті көбіктермен өңдеуден бұрын оларды алдын-ала жуу керек деген қорытынды жасауға болады. Бұл мақсаттар үшін жұмыс ерітіндісінің температурасы 50°C-тан төмен емес және 200-400 млм2 шығынында 0,5-0,7% концентрациядағы көбік түзетін ерітінділерді қолданады. Бұл іс жүзінде толық тазартуды қамтамасыз етеді және бактерицидтік көбіктерді қолдану арқылы дезинфекциялаудың алдында қажетті шарт болып табылады [46,47].
Сүт өңдеу өнеркәсібі - халық шаруашылығының маңызды салаларының бірі. Бәсекелестікке төтеп бере алатын сүт өнімдері жоғары сапалы болуы керек және санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтай отырып өңделуі керек. Шикізатты сапалы өңдеудің шешуші факторларының бірі өндірісте пайдаланылатын жабдықтарды, цехтарды, үй-жайларды, көлік құралдарын дезинфекциялау және тазалау, сондай-ақ қызмет көрсетуші персоналдың жеке гигиенасын сақтау болып табылады. Жуу-бұл жеке процестердің кешенді өзара әрекеттесуі. Бұл кезде технологиялық еруімен қатар минералды шөгінділердің химиялық түрленуі, ақуыздың ісінуі, майлардың эмульсиясы жүреді. Сондықтан тиімді жуу үшін бір-бірінің жуу әсерін күшейтетін заттары бар жуғыш заттарды қолданған жөн. Өңдеу әдісі бойынша жуғыш заттар дезинфекциялық әсері бар жоғары көбікті, орташа, төмен көбікті жуғыш заттарға бөлінеді. Көбік- бұл жоғары қысымды немесе қолмен көбіктенетін аппараттың көмегімен ауамен қаныққан препараттың сулы ерітіндісі. Көбік 90% ауадан, 9,8% судан және тек 0,2% көбік түзетін препараттан тұрады. Препараттардың жуғыш ерітінділерін көбік түрінде өңделетін бетке жағу көптеген жағдайларда жуу сапасын едәуір жақсартады, еңбек өнімділігін арттырады және жуғыш заттардың шығынын азайтады. Жоғары көбікті препараттар жабдық пен жабдықты сыртын жуу үшін оңтайлы. Көбік препараттарын қолданудың артықшылығы-көбіктің бетінде ұзақ уақыт тұру қабілеті. Осы уақыт ішінде жуғыш көбік ерітіндісі судың қысымымен ластануды жұмсартады және бетіне шығарады. Осылайша, қызметкерлер өнімсіз қолмен жуудан құтылады [48,49].
Шұжық, аспаздық, жартылай фабрикаттар, консервілер цехтарында құрал-жабдықтар мен ыдыстарды жуу және профилактикалық дезинфекциялау. Құрал-жабдықтар мен ыдыстарды жуу әр ауысымның жұмысы аяқталғаннан кейін жүргізіледі; профилактикалық дезинфекция - ветеринариялық-санитариялық қызметтің нұсқауы бойынша аптасына бір рет немесе жиі жүргізіледі. Ұсақ ыдыстарды (науалар, шелектер, машиналардың ұсақ бөлшектері және т.б.) профилактикалық дезинфекциялау 3-5 минутқа дезинфекциялау ерітіндісі бар ванналарға батыру арқылы жүзеге асырылады. Металл да, ағаш та ірі ыдыстарды (үстелдер, арбалар, шелектер, бөшкелер және т.б.) дезинфекциялау бояу немесе гидропульттерден жасалған дезинфекциялық ерітіндімен, ЛСД машиналарымен немесе басқа да шашыратқыш құрылғылармен жүргізіледі. Экспозициядан кейін (30-45 мин) барлық жабдықтар сумен жуылады. Үй - жайларды санитарлық өңдеу азық-түлік шикізатымен тікелей байланыста болатын әрбір машинаның (аппараттың) жұмысы аяқталғаннан кейін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz