Халықтық педагогика ұғымы
Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі
Абай Құнанбаев атындағы
Саранжоғары гуманитарлы-техникалық колледжі КМҚК
Тұрсханқызы Т
1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандығы:01140100-Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесі
5АВ01140101-Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесінің қолданбалы бакалавры
Саран 2023ж.
Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі
Абай Құнанбаев атындағы
Саран жоғары гуманитарлы-техникалық колледжі
Қорғауға жіберілді
Директордың оқу-ісі жөніндегі
орынбасары ___________А.Қ Муфталова
14маусым 2023ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
Мамандығы: 01140100-Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесі
5ab01140101- Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесінің қолданбалы бакалавры
Орындады: Т.Тұрсханқызы
Ғылыми жетекшісі: Д.К.Газизова
Саран 2023ж.
Абай Құнанбаев атындағы
Саран жоғары гуманитарлы-техникалық колледжі
5ab0114010 - Бастауыш білім берудің қолданбалы бакалавры мамандығы бойынша
Бекітемін
МИФ пәндері бірлестігінің төрағасы
Құлпейсова Н.Е.
2 қазан 2023ж
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА
Студент Тұрсханқызы Толқын
аты-жөні
БҚ-11-20 тобының 3 курсы, 5ab0114010 Бастауыш білім берудің қолданбалы бакалавры,іштей
курсы, тобы, мамандығы, оқу түрі
1. Дипломдық жұмыстың (жобаның) тақырыбы 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
Колледж бойынша _3_ қазан 2022 ж. № 8-1135-У бұйрықпен бекітілді.
2. Студенттің аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі 14 маусым 2023 ж.
3. Жұмысқа бастапқы мәліметтер (заңдар, әдеби көздер, зертханалық-өндірістік мәліметтер)
1._Елубаев С. "Қазақтың байырғы қара есептері". -Алматы: "Қазақстан", 2016ж.
2. Айдар С. Халықтық педагогика негізінде еңбек тәрбиесін ұйымдастыру Қазақстан мектебі.-2016.-№78. Б.72
3. Ахметжанова А.С Халық педагогикасы -- ғасырлардың асыл пернесі . Қайнар университетінің хабаршысы.- 2015.-№12 Б.54-57
4. Дипломдық жұмыста (жобада) өңдеуге жататын мәселелер тізімі
1. Бастауыш сыныпта математика сабағында халықтық педагогиканы қолдану арқылы оқушылардың тәрбиелеу процесін жетілдіру және оның ғылыми педагогикалық негіздері жайлы айту үшін, ұлт ойындарына қатысты мәселелер.
2. Оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыру - мұғалімнің өз еңбегін ұтымды ұйымдастыра отырып, жаңа сабақ үлгілерімен оқушылардың шығармашылық ізденуін қалыптастыру.
3.Қазақтың халық педагогикасы баланың пайымдауын қалыптастырып, ойлау жүйесін дамытып, үлгі-өнегелі іс-әрекеттерді үйретіп, кісілігін кемелдендіру .
5.Графикалық материалдар тізімі (сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.)
1. Ақсүйек кестесі
6. Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі
1. Қалиев С. Қазақ этнопедагогикасының теориялық мәселелерi және тарихы. Алматы: "Бiлiм" 2018 ж.
2. Баймұханов Б. "Математика есептерін шығаруға үйрету".- Алматы, 2018ж.
3.Әбдіқадырова Г. Халықтық педагогиканың мәні зор. Қазақстан мектебі. 2018ж., №8.
4.Әбілова 3., Қалиева Қ. "Этнопедагогика". Алматы, 2019ж.
7. Жұмыс бойынша консультациялар (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсетумен)
Бөлімнің, тараудың нөмірі, атауы
Ғылыми жетекші, кеңесші
Тапсырманы алу мерзімдері
Тапсырманы берді
(қолы)
Тапсырманы қабылдады (қолы)
Кіріспе
(ақпарат жинау)
Д.К.Газизова
қазан 2022
І-тарау.1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері
1.1Халықтық педагогика ұғымы..
Д.К.Газизова
қараша 2022
1.2Халықтық педагогика элементтері және олардың математикада алатын орны.
Д.К.Газизова
желтоқсан 2022
ІІ-тарау.Бастауыш сынып оқушыларына математика пәнін оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
2.1. Халықтық педагогика элементтерін математика сабағында тиімді пайдалану жолдары
Д.К.Газизова
қаңтар 2023
2.2.1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогиканы пайдалану әдістемелері
Д.К.Газизова
ақпан 2023
2.3.Зертханалық жұмыс
ІІІ-тарау. Екінші сыныпта математика сабағында халықтық педагогиканы пайдаланудың әдістемесі
3.1. 1-2 сынып математикасын оқытуда халық педагогикасының кейбір мәселелері
Д.К.Газизова
наурыз 2023
3.2 Математика сабағында халықтық педагогиканы оқыту іс - тәжірибесі.
Д.К.Газизова
сәуір 2023
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Д.К.Газизова
мамыр2023
8. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыстың кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімдері
Ескерту
1
Дипломдық жоба тақырыбын бекіту
қазан 2022
2
Дипломдық жобаны дайындау үшін материалдар жинау
қараша 2022
3
Дипломдық жұмыстың (жобаның) теориялық бөлімін дайындау (1 тарау)
желтоқсан 2022
Іс-тәжірибеге кеткенге дейін
4
Дипломдық жұмыстың (жобаның) сараптамалық бөлімін дайындау (2-3 тарау)
қаңтар 2023
Іс-тәжірибе уақытында
5
Дипломдық жұмыстың (жобаның) толық мәтінінің жобалық нұсқасын аяқтау
ақпан 2023
Іс-тәжірибе аяқталғаннан кейінгі бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты (жобаны) алдын-ала қорғауға ұсыну
наурыз 2023
Шолу дәрістерінің (консультациялар) уақытында
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) сын-пікірге ұсыну
сәуір 2023
8
Дипломдық жұмыстың (жобаның) ғылыми жетекшінің пікірімен және сын-пікірмен соңғы нұсқасын тапсыру
Мамыр2023
9
Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау
15-16 маусым 2023
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманың берілген күні 3 қараша 2022ж.
Ғылыми жетекшісі __________________________Д.К.Газиз ова
аты-жөні, қолы
Тапсырманы қабылдады: студент _______________Т.Тұрсханқызы
НОРМОБАҚЫЛАУ
5ab0114010 Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесінің қолданбалы бакалавры мамандығы БҚ-11-20 тобының студенті_Тұрсханқызы Толқынның дипломдық жұмысы
Дипломдық жұмыстың тақырыбы _1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
Дипломдық жұмыстың МЖМБС талаптарына сәйкестігін талдау
№
Нысан
Параметрлер
Сәйкес келеді +
Сәйкес емес -
1
Тақырып атауы
Бекітілген тақырыпқа сәйкес келеді
+
2
Қаріп өлшемі
14 кегель
+
3
Қаріп атауы
Times New Roman
+
4
Жол аралығы
Жалғыз
+
5
Абзац
0.8 (төртінші белгі)
+
6
Өрістер (мм)
Сол -30 мм, оң - 10 мм, жоғарғы-20 мм, төменгі-25 мм
+
7
Жұмыстың жалпы көлемі
Басылған мәтіннің 60-90 беті (гуманитарлық мамандықтар үшін 100 беткедейін)
+
8
Кіріспе көлемі
3-5 бет
+
9
Негізгі бөліктің көлемі
50-80 бет
+
10
Қорытынды көлемі
3-5 бет
+
11
Беттін өмірлеу
Парақтың төменгі бөлігінде, ортасында араб цифрларымен.
+
12
Жұмыстың құрылымды бөліктерінің реттілігі
Мұқаба. Титулпарағы.Дипломдық жұмыс тапсырмасы.Мазмұны. Кіріспесі. Негізгі бөлігі (екі - үштарау). Қорытынды, Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.Қосымша.
+
13
Жұмыстың құрылымдық бөліктерін ресімдеу
Әрбір құрылымдық бөлім жаңа беттен басталады. Атаулар бас әріппен абзац шегінісімен келтіріледі. Тақырып пен мәтін арасындағы қашықтық-екі жол. Атаудың соңындағы нүкте қойылмайды.
+
14
Негіз ібөліктің құрылымы
2-3 тарау көлемі бойынша шамалас деңгейде.
+
15
Пайдаланылған әдебиеттердің саны мен ресімделуі
Деректі және әдеби дереккөздердің 30 библиографиялық сипаттамасы.
+
16
Қосымшалардың болуы және рәсімделуі
Гуманитарлық мамандықтар үшін-қажет.
+
17
Әдебиеттің мазмұны мен сілтемелерін рәсімдеу
Мазмұны барлық тараулардың, параграфтардың, қосымшалардың тақырыптарын қамтиды, олардың бастапқы беттері көрсетіледі.
+
18
Кестелерді безендіру
Кестелер мәтінде айтылғаннан кейін орналасады.
+
19
Суреттерді безендіру
Суреттер мәтінде айтылғаннан кейін орналасады.
+
20
Сілтемелер
Мәтіндегі сілтемелер саны пайдаланылған әдебиеттер тізіміне сәйкес келеді.
+
Нормобақылау орындалды:
(Т.А.Ә.) Газизова Динара Кайратовна
Лауазымы Оқытушы
Қолы
Нормобақылау нәтижелерімен таныстым:
Студент:Тұрсханқызы Т _________
(Т. А. Ә.) (қолы)
Ескертулер жойылды: _____________________ __________________
(Т.А.Ә.) (бақылаушының қолы)
Күні ____________
Абай Құнанбаев атындағы Саран жоғары гуманитарлық техникалық колледжі КМҚК 5ab0114010 Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесі мамандығының бітіруші курс студенті Тұрсханқызы Толқынның 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
тақырыбындағы дипломдық жұмысына
ПІКІР
Педагогика ғылымы мен халық педагогикасы бір-бірімен күрделі өзара әрекеттесуге кірісті және педагогикалық мәдениет деп атауға болатын біртұтас кеңістік құра отырып, бір-бірінің дамуына өзара ықпал етті. Халықта өзіндік, өзіндік адамгершілік салты, өзіндік рухани мәдениеті дамыды. Барлық халықтар адамдардың өмірін жақсартатын көптеген әдет-ғұрыптар мен дәстүрлерге ие болды. Олар табиғатқа, ауылшаруашылық жұмысының поэзиясына, ауызша халық шығармашылығына, таңғажайып халық қолөнеріне, киім сұлулығына, қонақжайлылық заңдарына, жақсы әдет-ғұрыптар мен әдептілік ережелеріне қатысты көрінді. Алғашқылардың қатарына ұлттық сана-сезімнің өсуін, ұлттық мәдениеттер мен тілдердің сақталуы мен дамуына, ұлттық дәстүрлердің жандануына назар аударуды жатқызуға болады. Мектептің бұл жаңа функциясы, атап айтқанда мектептегі білім беру мазмұны баланың жеке басын оқытудың, тәрбиелеудің және дамытудың негізгі құралы болып табылады, ол білім беру саласындағы мемлекеттік саясатта көрініс табады
Тұрсханқызы Толқынның ғылыми жобасы логикалық реттілікке сай.Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында_ І-тарау.1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері жайлы айтылған.Математика пәнінің .ғылыми негізде меңгеру барысындағы оқушылардың әрекеттері жайлы толық қамтылған.
Зерттеу жағдайларының әдістемелік жағынан жан-жақты қаралуы, зерттеудің ғылыми аппараты, көлемнің іріктелуі зерттеу нәтижелерін талдау және бағалау олар шынайылылық пен негізділік талаптарына сәйкес келеді деп айтуға болады.
Толқын дипломдық жұмыс жазу барысында толықтай ғылыми жетекшінің көмегінсіз тәуелсіз деңгейде жазып шықты. Жұмыстың толық және дұрыстығын тексеру мақсатында ғылыми жетекшінің көмегіне сүйеніп жұмыс жасады.
Өз жұмысын тақырыпқа сай қорытындылай алған. Дипломдық жұмыс қойылған колледж талаптарына сай жазылған, бұл аяқталған ғылыми жұмыс, себеп-салдарлы, логикалық әдісті қолдана отырып мемлекеттік тілде сауатты жазылған құнды еңбек.
Тұрсханқызы Толқынның жұмысының оң (теріс) жақтары: Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері толық қамтыған.
Дипломдық жұмыста тәжірибелік - эксперименттік зерттеу нәтижелері суреттермен және кестелермен берілуі мәселенің толықтай ашылуына мүмкіндік берген. Зерттеу нәтижелері Тоғызқұмалақ, асық, орамал тастау тағы басқа да ойындарды қолдану арқылы талдау жасалып, қорытынды тұжырымдамалар берілген. Зерттеу нәтижелерін талдауда математикалық - статистикалық әдістер орынды қолданылған.
Дипломдық жұмыс, дипломдық жұмыстарға қойылатын талаптарға сәйкес келеді және мемлекеттік аттестаттау комиссиясының отырысында қорғауға жіберіледі.
Ғылыми жетекшісі Газизова Динара Кайратовна
Қолы
Лауазымы Оқытушы
Жұмыс орны Абай Құнанбаев атындағы Саран жоғары гуманитарлық-техникалық колледжі КМҚК
"_____" ______________ 20_____жыл
Абай Құнанбаев атындағы Саран жоғары гуманитарлық-техникалық колледжі КМҚК 0105104-Бастауыш білім берудің қолданбалы бакалавры мамандығының бітіруші курс студенті Тұрсханқызы Толқынның1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
тақырыбындағы дипломдық жұмысына
СЫН ПІКІР
Педагогикалық білімнің белгілі бір деңгейін, адамзаттың рухани прогресіндегі нақты тарихи кезеңді көрсететін халықтық педагогика педагогика ғылымының пайда болуына және дамуына негіз болады. Жалпы балаға білім беру жүйесінің органикалық бөлігі халықтық педагогика болуы керек. Халықтық педагогикаға сенім арту қос мәселені шешуге көмектеседі: мұғалім жас ұрпаққа өз халқының барлық жақсылықтарын жеткізуге мүмкіндік алады, бірақ сонымен бірге ол өзінің тұлғасын ғасырлар бойғы даналықпен сіңіріп, байытады, рухани бай, адамгершілікке айналады. Көптеген зерттеулерде айтылғандай,халық педагогикасының негізі-ауызша халық шығармашылығы. Оның алуан түрлері мен жанрларында (ертегілер, эпостар, әндер, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, ойындар, дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар) ақыл-ой, адамгершілік, еңбек, физикалық, эстетикалық тәрбие міндеттерін жүзеге асыруда үлкен білім беру және тәрбиелік әлеует, сонымен қатар оқушыға педагогикалық әсер ету әдістері мен принциптері ұсынылған, бұл халық педагогикасы ғылыми педагогиканың қайнар көзі, оның негізі деп қорытынды жасауға негіз береді.
Сондықтан да халықтық элементтерді дұрыс қалыптастыру бастауыш мектеп қабырғасынан басталуы тиіс. Дәстүрдің де озығы бар, тозығы бар - деп халық ең озық дәстүрлерді дұрыс дәріптеп, ұрпақтан - ұрпаққа мол мұра етіп қалдыруда, әдемі әдет, әдемі әдеп, аталық дәстүр, рәсім бәрі - бәрі ғасырлар бойы қалыптаскан халық педагогикасы, адамгершілікке толы үлгі - өнеге. Қазақ халқының өте ертеден ата - бабаларының өмір сүрген кезінен бастау алып, күні бүгінге дейін кәдесіне жарап келе жатқан рухани мұраның бірі - халықтық педагогика.Әр халықтың өзінің жас ұрпағы қайырымды, адал, үлкенді құрметтейтін әділ, ержүрек ізгі ниетті ар - ожданы мол болып өссін деп армандайды, бұл мәселені өзінің тұрмыс салтына байланысты шешіп отырады. Ол үшін ғасырлар бойы қолданып, сұрыпталып, тұрмыс, өмір тәжірибесінің сыннан өткен салт - дәстүрлері педагогикалық әдіс - тәсілді пайдаланып келеді.Халықтық педагогика дәуірдің небір қатал сынынан өтіп, жаңарып, жаңғырып, шым бойлатпай тіршілік тынысы және салт - дәстүрлерімен біте қайнасып, бірге жасасып келе жатқан құнды қазына. Тәрбиенің қайнар көзі ретінде халықтық педагогиканың аумағы кеңейе түседі. Олар: ертегілер, "жырлар, жаңылтпаштар, жұмбақтар, санамақтар, мақал - мәтелдік сөздер, ұлттық салттар мен дәстүрлері, халықтық ойындар мен ойыншықтар. Оқушыларды қоршаған орта заттарымен, құбылыстарымен таныстырып, олар жайында ғылыми ұғымдарын жүйелеп, көзқарастарын қалыптастыруда математика пәнінің мәні зор. Халықтық педагогика сан салалы, мазмұны бай. Оны халқымыз үзбей тәлім - тәрбие ісінде пайдаланып келеді. Ұлтымыздың ұлағатты дәстүрлерін келешекте де кеңінен пайдаланып, тәрбие ісіне арқау ету борышымыз.
Толқынның дипломдық жұмысы үш тараудан, кіріспеден, қорытындыдан, қосымшалардан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздерін толық қамтыған.Екінші тарауында бастауыш сынып оқушыларына математика пәнін оқытуда халықтық педагогика элементтерін қалай дұрыс пайдалану керек, және балалардың математика пәніне деген қызығушылығын қалай арттыруға болады сол жайлы жақсы жазылған.
Зерттеу нәтижелері сапалық және сандық талдау жасалып, қорытынды тұжырымдамалар берілген. Зерттеу нәтижелерін талдауда математикалық - статистикалық әдістер орынды қолданылған.
Қорыта айтсақ, дипломдық жұмыс қойылатын колледж талаптарына сай жазылған, бұл аяқталған ғылыми жұмыс, себеп-салдарлы, логикалық әдісті қолдана отырып мемлекеттік тілде сауатты жазылған құнды еңбек. Осының бәрі автордың кәсіби шығармашылық әрекетінің жоғары екенін көрсетеді. Дипломдық жұмыс 0105104-Бастауыш білім берудің қолданбалы бакалавры мамандығының бітіруші колледж түлегінің кәсіби білімдер комплексін, дағдысын анықтайтын квалификациялық сипаттамасына және мемлекеттік стандартына сай жазылған. Тұрсханқызы Толқынның дипломдық жұмысы А үздік (95 балл) деген бағаға, ал авторы оған Бастауыш білім берудің қолданбалы бакалавры дәрежесін беруге лайықты.
Сын-пікір жазушы:
КММ Абай атындағы жалпы білім беретін мектептің
бастауыш сынып мұғалімі: А. А Абеугалиева.
_ _______ 2023_ ж.
А. А Абеугалиеваның қолын растаймын
Абай атындағы жалпы білім беретін мектеп
КММ директоры Г. Е Иманкулова
_ _______ 2023_ ж.
М.О.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
І-тарау.1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.1 Халықтық педагогика ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.2.Халықтық педагогика элементтері және олардың математикада алатын орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
ІІ-тарау.Бастауыш сынып оқушыларына математика пәнін оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
2.1. Халықтық педагогика элементтерін математика сабағында тиімді пайдалану жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
2.2.1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогиканы пайдалану әдістемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...33
2.3. Зертханалық жұмыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...45
ІІІ-тарау. Екінші сыныпта математика сабағында халықтық педагогиканы пайдаланудың әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..51
3.1. 1-2 сынып математикасын оқытуда халық педагогикасының кейбір мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51
3.2 Математика сабағында халықтық педагогиканы оқыту іс - тәжірибесі ... 58
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .67
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 69
Кіріспе
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Педагогика ғылымы мен халық педагогикасы бір-бірімен күрделі өзара әрекеттесуге кірісті және педагогикалық мәдениет деп атауға болатын біртұтас кеңістік құра отырып, бір-бірінің дамуына өзара ықпал етті. Халықта өзіндік, өзіндік адамгершілік салты, өзіндік рухани мәдениеті дамыды. Барлық халықтар адамдардың өмірін жақсартатын көптеген әдет-ғұрыптар мен дәстүрлерге ие болды. Олар табиғатқа, ауылшаруашылық жұмысының поэзиясына, ауызша халық шығармашылығына, таңғажайып халық қолөнеріне, киім сұлулығына, қонақжайлылық заңдарына, жақсы әдет-ғұрыптар мен әдептілік ережелеріне қатысты көрінді. Алғашқылардың қатарына ұлттық сана-сезімнің өсуін, ұлттық мәдениеттер мен тілдердің сақталуы мен дамуына, ұлттық дәстүрлердің жандануына назар аударуды жатқызуға болады. Мектептің бұл жаңа функциясы, атап айтқанда мектептегі білім беру мазмұны баланың жеке басын оқытудың, тәрбиелеудің және дамытудың негізгі құралы болып табылады, ол білім беру саласындағы мемлекеттік саясатта көрініс табады және Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында тұжырымдалған.[1] Халықтық педагогика құралдарына негізделген оқу-тәрбие процесінің әдістемесін құрудың негізі қазіргі заманғы оқу-тәрбие процесіне халықтық педагогика элементтерін енгізуге мүмкіндік беретін механизм болды. Өткеннің көрнекті мұғалімдері халықтың педагогикалық көзқарастарын және оның педагогикалық тәжірибесін зерттеуге көп көңіл бөлді. Классикалық мұғалімдер халықтық педагогика білім беру мен оқыту туралы ғылымды байытады, оның тірегі мен негізі ретінде қызмет етеді деп санайды.Қазіргі педагогика ғылымы білім халықтық педагогика ескерткіштерінде айтылған идеялар мен ойлармен тығыз байланысты екенін дәлелдеді: мақал-мәтелдерде, ертегілерде, аңыздарда. Сонымен қатар, адамдар кейбір дәстүрлерді іс-әрекеттермен, өмірмен және қызметпен тікелей байланыстырады. Тәрбие туралы халық даналығы-ғасырлар бойғы педагогикалық мәдениеттің және халықтың отбасылық тәрбиесінің тәжірибесінің көрінісі.Бастауыш мектеп - бұл оқушы тұлғасы мен санасының дамуы қуатты жүретін ерекше құнды, қайталанбайтын кезеңі. Сондықтан да бастауыш білім -- үздіксіз білім берудің алғашқы басшысы. Осыған сәйкес оқушыға белгілі бір көлемдегі білім, білік-дағдыларды меңгерту, оларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту - бүгінгі күннің басты талабы. Себебі, жоғалтып ала жаздаған ана тіліміздің, мемлекеттік мәртебе алып, өркендету кезеңінде жас бүлдіршіндерді халықтың салт-дәстүрі, әдеп-дәстүрі, әдет ғұрыптары арқылы оқытып-тәрбиелеу өте ұжымды жұмыс. Себебі, жастайынан халықтық тәлім-тәрбие негізінде тәрбиеленген жеткіншек болашақта өз халқын, өз жерін ардақтайтын адал да парасатты азамат болып өсетіні сөзсіз. Сондықтан да мектепте балаларға білім беруде ұлттық тәрбие дәстүрлерінен басшылыққа алу басты талап. Бұл міндетті шешудегі шаралардың қайнар бұлағы сарқылмас көзі-халықтық педагогика.
Зерттеу нысаны-білім беру және оқыту процестеріндегі халықтық педагогика құралдары.
Зерттеу пәні-тәрбие мақсатында да, оқыту мен дамыту мақсатында да халықтық педагогика құралдарын қолданатын мұғалімнің қызметі.
Дипломдық жұмыс мақсаты : Бастауыш сынып оқушыларына математика сабақтарын оқытуда халық педагогикасын пайдаланудың тиімділігін зерттеу;
Дипломдық жұмыс міндеттері:
-Халықтық педагогика элементтері және олардың математикада алатын орнын анықтау;
-Халықтық педагогика элементтерін математика сабағында тиімді пайдалану жолдарын қарастыру;
-1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогиканы пайдалану әдістемелерін талдау;
Дипломдық жұмыс құрылымы: кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
І-тарау. 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері
1.1. Халықтық педагогика ұғымы
Педагогика ғылымы мен халық педагогикасы бір-бірімен күрделі өзара әрекеттесуге кірісті және педагогикалық мәдениет деп атауға болатын біртұтас кеңістік құра отырып, бір-бірінің дамуына өзара ықпал етті. Педагогикалық білімнің белгілі бір деңгейін, адамзаттың рухани прогресіндегі нақты тарихи кезеңді көрсететін халықтық педагогика педагогика ғылымының пайда болуына және дамуына негіз болады. Бірақ кейінірек-көркем әдебиеттің пайда болуы ауызша шығармашылықты жоймағанымен, педагогикалық ғылым өзінің педагогикалық көзқарастарын халықтың күнделікті өмірінен толығымен ығыстырған жоқ. Халықта өзіндік, өзіндік адамгершілік салты, өзіндік рухани мәдениеті дамыды. Барлық халықтар адамдардың өмірін жақсартатын көптеген әдет-ғұрыптар мен дәстүрлерге ие болды. Олар табиғатқа, ауылшаруашылық жұмысының поэзиясына,ауызша халық шығармашылығына,таңғажайып халық қолөнеріне, киім сұлулығына,қонақжайлылық заңдарына, жақсы әдет-ғұрыптар мен әдептілік ережелеріне қатысты көрінді.Халықтың сан қырлы өмірі, оның күресі мен жеңісі - тарихи және басқа да гуманитарлық ғылымдардың негізгі және басты объектісі. Бұл ғылымдарға халықтық педагогика жатады, оның пәні халықтық педагогикалық дәстүр болып табылады.Халықтық педагогика -- әлеуметтік - тарихи феномен. Оның пайда болуы мен дамуын халықтың пайда болуы мен дамуынан бөліп алып қарастыруға болмайды.[2] Халық қаншалықты жасаса, халықтық педагогика да сонша өмір сүріп келеді. Айталық, қазақ халқы қазақ екенін түсініп, ес біліп, етек жеңін жинаған, тайпалық қауымдастыққа бірігіп, біртұтас ел болған баяғы заманнан - ақ ошағындағы жаққан отын сөндірмей, ұрпақтан ұрпаққа өткізер бұтағының тәлімді тәрбиесіне талапты болған. Артында қалатын ұрпағына амандық пен бірлік тілеп, ертеңгі күні орнын басар, жері мен суына, малы мен жанына, жиғаны мен тергеніне ие болар, тұяғына ата - дәстүрі мен салтының, әдет - ғұрпы мен ырым жоралғысының озық үлгілерін сіңіре білген. Халық шығармашылығын зерттеу әр халықтың әлемдік мәдениетке қосатын құндылығын анықтау үшін өте маңызды. Халық шығармашылығын зерттеп, оны жас ұрпаққа бере отырып, мұғалім оның қайта тірілуіне және одан әрі дамуына көмектеседі. Халықтық дәстүрлерді зерттеудің міндеті-олардың қалай пайда болғанын, не үшін сақталғанын, шарттары мен қажеттілігі тек сақтауға ғана емес, сонымен бірге осы дәстүрлерді тұрақты және табиғи түрде қайта өңдеуге алып келеді, сайып келгенде, олардың өмір сүруінің сыры неде? Үздіксіз өлу Мәңгілік қайта өрлеу дәуірінен бөлінбейді.Халықтық педагогика қазіргі жағдайдағы ескі әдет-ғұрыптардың педагогикалық мүмкіндіктерін анықтайды және адам тәрбиесіне ықпал ететін жаңа әдет-ғұрыптардың орындылығын анықтайды. Бұл көптеген халықтардың білім беру тәжірибесін мұғалімдердің меншігіне айналдырады.Педагогикалық жетістіктерді салыстырмалы талдау педагогикалық теория мен практика үшін ең ұтымды, объективті және құнды бөлуге мүмкіндік береді. Халық педагогикасы тәжірибеге бет бұрады, ол оған қызмет етеді, мұғалімдерді ғасырлар бойғы білім беру тәжірибесімен дәлелденген педагогикалық құралдармен қаруландырады. Білім беру жүйесінің органикалық бөлігі халықтық педагогика болуы керек. Бұл халық педагогикасының алтын шашырандылары мұғалімдер мен тәрбиешілердің қазіргі білім беру тәжірибесінде аз қолданылатындығына, бұл негіздер мен отбасын құрмайтындығына байланысты қажет. Осылайша, білім беру процесі нашарлайды, оның демократиялық және гуманистік бағыты, ең бастысы, қазіргі жас ұрпақ жалпыадамзаттық құндылықтарды қалыптастыруды қабылдамайды. Орыс жазушысы Сергей Миропольский әділ және парасатты түрде атап өтті кез-келген жалпыадамзаттық құндылықта ол дүниеге келген ұлттың мөрі жатыр. Егер сіз өмірде жағымсыз нәрсені айта алсаңыз,онда сіздің үлкен Отаныңыздың ғасырлық хорына сәйкес әлсіз дауыс естілгендіктен. Өзектілік жағдайында - елде тұратын әрбір халықтың ұлттық өзіндік санасын қалыптастыру-біздің көпұлтты аймақта ұлтқа үндеу үлкен мәнге ие, өйткені халық шығармашылығының құндылықтары тұрақты, ал олар жалпыға ортақ және халықаралық болғандықтан.Халық шығармашылығы барлығына қол жетімді және түсінікті, ал оның күші-бұл адамдарға жүктелмейді, бірақ өзінің халықтық мәдениетінің тереңінен өседі, ал оның идеяларын Адам ананың бесік жыры, ертегі, дана мақал арқылы қоғамға қажет азаматтың қасиеттері арқылы сіңіреді. Көптеген зерттеулерде айтылғандай,халық педагогикасының негізі-ауызша халық шығармашылығы. Оның алуан түрлері мен жанрларында (ертегілер, эпостар, әндер, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, ойындар, дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар) ақыл-ой, адамгершілік, еңбек, физикалық, эстетикалық тәрбие міндеттерін жүзеге асыруда үлкен білім беру және тәрбиелік әлеует, сонымен қатар оқушыға педагогикалық әсер ету әдістері мен принциптері ұсынылған, бұл халық педагогикасы ғылыми педагогиканың қайнар көзі, оның негізі деп қорытынды жасауға негіз береді.Халықтық педагогика педагогикалық мәдениеттің де, жалпы мәдениеттің де ажырамас бөлігі болып табылады, ол мұғалім - тәрбиешінің қызметіне енуі керек. Халықтық педагогикаға сенім арту қос мәселені шешуге көмектеседі: мұғалім жас ұрпаққа өз халқының барлық жақсылықтарын жеткізуге мүмкіндік алады, бірақ сонымен бірге ол өзінің тұлғасын ғасырлар бойғы даналықпен сіңіріп, байытады, рухани бай, адамгершілікке айналады.Мектептегі білім беру үрдісінде инновациялық бағытта жұмыс жасау арқылы оқушыға заман ағымына сай жаңартылған мазмұнда білім беру талап етілуде. Ендеше математика ғылымына қызығушылығы бар оқушының математикалық іс-әрекет сипатына сай логикалық ойлауын қалыптастыруда төмендегі мақсаттар жүзеге асырылуы тиіс: математикалық білімді тәжірибеде қолдану, өмірлік тәжірибеде математикалық ойлауды жүзеге асыруға баулу; математикалық мазмұнда ойлап, сөйлей алуы қажеттілігін іске асыру; сұраққа немесе есеп жауабына дәл (жылдам,сенімді және дұрыс) жауап беруге дағдыландыру.Оқушылардың логикалық ойлауын дамытып, дұрыс ой түйіп, өздігінен дәлелді шешімдер қабылдай білуге үйрету - математика сабағының басты міндеті. Пән мұғалімі оқу материалын оқушылардың ойлау қабілеті жетерліктей жас ерекшеліктерін ескере отырып ұйымдастырса оқушының ойлау қабілетінің дамуына мүмкіндік туады. Олай болса, оқушының ойлау дағдысын дамыта отырып оқуға бағытталған қолжетімді әдіс-тәсілдерді шығармашылықпен таңдауы тиіс. Бүгінгі математика пәні мұғаліміне қойылып отырған талаптардың бірі оқушыларға пәндік бағдарламадан тыс логикалық тапсырмаларды үнемі орындату. Тәрбие мен оқыту, К. Д. Ушинский, халықтың өзі жасаған және халықтық қағидаттарға негізделген, абстрактілі идеалдарға, басқа халықтардан алынған идеяларға негізделген ең жақсы жүйелерде жоқ үлкен тәрбиелік күшке ие. Тек халықтық тәрбие-бұл халықтық дамудың тарихи процесіндегі тірі орган. Ұлтсыз халық-жаны жоқ дене. Қоғамның қазіргі даму кезеңінде болып жатқан әлеуметтік, саяси және жаңа технологиялық өзгерістерден, ұрпақ тәрбиесіндегі бетбұрыстардан білім мен тәрбие беру жүйесінің ісін жаңа сатыға көтеру қажеттілігі туындап отырғандығы мәлім. Осыған орай, бүгінгі таңда қоғамның ұлттық мәдени тұрғыдан кемелденуі жас ұрпақты өз халқының рухани қазынасымен, ұлттық тәрбиеннің озык, өнегелі дәстүрлерімен тереңірек таныстыру, соның негізінде жеке тұлғаны қалыптастырып, оның шығармашылық, рухани мүмкіндіктерін дамыту көзделеді. Өйткені, егемен еліміздің болашағы, оның рухани және материалдық дамуы жас ұрпақтың білімі мен тәрбиесінің деңгейіне байланысты.[3]Халықтық педагогиканың құрамдас бөліктері: әдет-ғұрып, таным, наным, ұғым, салт, сана және дәстүрлер. Егемендік алғанына біршама уақыт болған еліміздің болашағын әлеуметтік-экономикалық дамуымен ғана байланыстырмай, халықтың халықтығын паш ететін ұлттық рухқа ерекше мән беріп, ұлттық құндылыққа көңіл бөлу керек.Ұлттық құндылықтарға Отан, туған жер, туған ошақ,халық, ұлттық тіл, ұлттық мәдениет, дәстүрлер мен ғұрыптарды жатқызамыз.Сонымен қоса оны тұлға аралық қатынастар,шаруашылық және қолөнер аясындағы құндылықтармен толықтыра аламыз. Халық педагогикасының негізгі мақсаты - өзінің бай тәжірибесіне сүйене отырып, келер ұрпақты өнер-білім меңгеруге, еңбек етуге, ауыл-аймақтың, өз Отанының ар-намысын қорғауға, адамгершілік қасиеттерге баулу болып табылады. Болашақ бүгіннен басталады демекші, сол болашақтың адамдары қай жағынан болса да тамаша адам болуы тиіс. Олар әр жақты келісті адам болуы керек. Ол тек еңбекқор, адал, білімді, көп оқыған, ақылды болып қана қоймай, сонымен бірге тәрбиелі, көркем де әсем болуы қажет. Қазақ халқы - әсемшіл халық, рухани мәдениет жасауды басты міндеттердің бірі деп санайтын халық. Сол үшін де өмірдің жарқын сипатын, сұлу-сипатын, моральдық қасиетін үнемі басшылыққа алу керек. Кез келген халықтың тәрбие беру ісінде өзіне тән ерекшелігі болатын секілді, қазақ халқының да сан ғасырлар бойы жинақтаған бай тәжірибесі қалыптасқан.Әр жасөспірімнің қалыптасып дамуында өзі күнбе - күн сезінетін, еститін, көретін заттары құбылыстары, оқиғалары үлкен орын алады. Соның ең негізгісі - қазақтың халық педагогикасы. Қазақ халқының сан ғасырлар бойы жинақтаған мол тәжірибесі, танымдық мұрасы, салт - дәстүр, әдет - ғұрып, аңыз - ертегілері, жұмбақ, мақал - мәтелдері, өлең - жырлары, ұлттық ойындары ерекше тәрбиелік мәні бар баға жетпес асыл қазына. Мектепте бірқатар пәндерді оқытуға байланысты бұл мәселе жан-жақты талданған. Кейбір пәндер-математика, әдебиет, биология, еңбек сабақтарында халықтық педагогика: ұлттық әдет-ғұрып, салт-дәстүрді тиімді пайдаланылуда. Математиканы оқыту саласындағы зерттеулердің бірі ретінде педагогика ғылымының докторы, профессор А. Әбілқасымованың ғылыми жетекшілігімен жүргізіліп жатқан Бастауыш мектептегі математиканы оқыту үрдісінде қазақ этнопедагогикасының материалдарын пайдалану арнайы курсының оқу бағдарламасын атауға болады. Бағдарламада болашақ бастауыш сынып мұғалімдеріне қазақ этнопедагогикасын математика сабағында қолдануды меңгерту және сол алған білімдерін мектеп қабырғасында қолдану көзделген. Бұл математиканы оқыту үрдісінің нәтижелі болатындығының кепілі. Халықтық педагогика мәселесіне байланысты ой қозғағанда Қорқыттың ұлттық педагогикаға байланысты қағидаларын, Абайдың дана сөздерін, Ы. Алтынсарин мен А. Байтұрсынұлының педагогикалық идеяларына сүйенбей өте алмаймыз. М. Жұмабаевтың Педагогика оқулығында оқытудың білімілік және тәрбиелік мақсатын ұлттық тәрбиеге негізделгенде ғана оның сапалы білім беріп, жастардың санасын көтеруге жәрдемі тиетіндігі айтылады. XVII -- XVIII ғасырларда өмiр сүрген батыстың, орыстың педагог ғалымдары жақсы ой-пiкiрлер айтқан болатын. Мысалы, Ағайынды чехтарды тәрбиелеудегi халықтық дәстүрдiң жақсы нәтижелерiне сүйене отырып, баланы жастайынан еңбекке және жақсы мiнез-құлыққа тәрбиелеудiң жолдарын көрсетiп бердi. Ал Швейцарияның кемеңгер педагогы тәрбиенi ана тiлiнде оқытатын халықтық мектептердiң бай тәжiрибесiне негiздей отырып жүргiзудi мақұлдады. Ол Адамның ақыл ойының қалыптасуы, дұрыс дамуы ұлт тiлiндегi оқудың мазмұны мен оқыту әдiсiн дұрыс ұйымдастыруға байланысты деп ерекше атап көрсеттi. : Бала тәрбиесi оның дүниеге келген күнiнен басталуы керек. Баланың дүниенi түсiнуi отбасынан басталып, мектепте әрi қарай жалғастырылуы шарт -- деген қағиданы ұсынды. Француздың ұлы ағартушысы да бала тәрбиесiнiң көзi еңбекте, сондықтан баланы жан-жақты жетiлген азамат етiп тәрбиелеудi жанұяда еңбекке үйретуден бастау керек деп қарады. Ал әйгiлi орыс педагогы халықтық тәрбиенiң мақсаты мен мазмұнына және тәрбие мен оқыту әдiстерiне тоқтала келе: Орыс халқының бала тәрбиесi сол халықтың сан ғасырлық тарихымен тығыз байланысты, тәрбиенiң негiзiн халықтың жақсы-жаман дәстүрiнен iздестiру керек -- дедi. бала тәрбиелеудегi ауыз әдебиетiнiң рөлiне де ерекше тоқталды. Ол: Ертегiлер халықтық педагогиканың алғашқы және тамаша үлгiлерi. Ертегiлердегiдей халықтың асқан даналық тәрбиесiмен тепе-тең келетiн бiрде-бiр тәрбие құралы жоқ, -- деген едi. Кешегi Кеңестiк дәуiрдегi ұлы педагогтар адамды тәрбиелеп жетiлдiруде еңбектiң, әсiресе ұжымдық еңбектiң маңызына ерекше мән берген болса, ал Баланы iзгi жүректi азамат етiп тәрбиелеуде ойын түрлерiн кеңiнен қолдануды және баланы жазасыз тәрбиелеудi, ертек айтуға, табиғатты тамашалауға, сол арқылы олардың ой-қиялын өсiруге баса көңiл бөлдi. Табиғат тамаша тәрбиешi, тек оны түсiне бiлуге үйрету керек деп қарады.А. Байтұрсынұлы Әдебиет танытқыш еңбегінде, кемеңгер де ойшыл ақын Құдайбердиев Шәкәрімнің шығармаларында халықтың бай дәстүрі жете сипатталады. Д. Әшімхановтың Бес арыс еңбегіне шолу жасағанда кемеңгер ойшылдарымыздың қай-қайсысы да балаға тәрбие беруде, олардың білімін кеңейтіп көзқарасын қалыптастыруда ұлттық тәлім-тәрбиенің, әдет- ғұрыптың алатын орнын баса көрсеткен. Бұл ғалымдар қазақ халқының болашағы - жастарды жан - жақты дамыту үшін нені оқыту, қалай оқыту керектігін айта келіп, берілетін білімді ұлттық педагогикаға негіздеу арқылы олардың бойында халықтың рухани байлығын сіңіруге болатынын дәйектейді. Халықтық педагогика элементтерін сабақта және сабақтан тыс жұмыстарда жүйелі түрде оқытудың дәстүрлі емес жаңа әдіс - тәсілдерімен ұштастыра пайдалану математиканы оқытудың тиімділігін арттырып, оқушылардың математиқалық білімді игеруін қамтамасыз етеді және олардың тіл байлығының, ойлау қабілетінің дамуына, адамгершілік, ұлтжандылық, ұлттық мәдениетті дәріптеу дағдыларының жетіле түсуіне ашады. халықтық педагогика жас ұрпақты еңбексүйгіштікке тәрбиелей отырып, жеке тұлғаның адамгершілік және ойлау қабілетінің, физикалық тұрғыда өсуіне сонымен бірге оның эстетикалық талғамының қалыптасуына ерекше көңіл бөледі. Әсіресе халықтың рухани мәдениетінің негізгі бір бөлігі болып табылатын діни ұғымның бұл тұрғыда маңызы зор. Халықтың қалыптасу үрдісінде оның діни наным-сенімі қалыптасады. Ал сол наным-сенім діни тәрбиенің базалық категорияларын толықтырады. Осы екі бағыттағы тәрбие үрдісінің белгілері бірін-бірі толықтырып, жандандырып отырады. Көп ұлтты Қазақстан Республикасында мемлекеттік саясат тұрғындардың құрамын ескере отырып жүргізіледі. Қазақстан Республикасының Елбасы Н.Ә.Назарбаев біздің мемлекетімізде барлық халықтардың бір-біріне сіңісіп кетуіне және бір-біріне қысымшылық жасауына, ұлттық құндылықтарға, тілге, жалпы адамзаттық ұлттық байлықтарға, құрметпен қарамаушылыққа жол жоқ - деп көрсетеді. Қазақ халқының педагогикалық, психологиялық ой-пікірін, соған сай отбасылық тәрбие дәстүрін қарастырғанда тұлғаны қалыптастыру бағытының басымдығын аңғарамыз. Өйткені, қазақ отбасы тәрбиесінде өскелең ұрпаққа жеке дербес тұлға деп қарау, оған құрмет көрсету жастарды қоғамдық - әлеуметтік мәні үлкен істерге араластыру орын алған. Сонымен бірге, баланың жеке басының дамуы мен мінез-құлқында кездесетін ауытқуларды түзетуде қоғамдық және отбасылық тәрбиенің бірлігін қамтамасыз ету көзделген. Баланың максималды дәрежеде өзін-өзі тануы, өзін-өзі жетілдіру мен әлеуметтік белсенділігін арттыруға шексіз мүмкіндік жасау мақсатында әр түрлі іс-әрекет түрлерін, формаларын жетілдіріп отырған.Сөйтіп, қоғамдық және отбасылық рухани құндылықтарды байыта отырып, әрбір баланы тек қоғамдық білім қорын жинақтаушы ғана емес, бойында жоғары мәдениеттілігі мен мінез-құлқы, өзіндік идеясы мен қызығушылығы жоғары азамат етіп қалыптастырған.Ең бастысы, оқушыны жеке тұлға ретінде қалыптастыруға септігін тигізеді. Демек, халықтық педагогика элементтерін пайдалану - мазмұндық тұрғыдан білім көздерінін бірі. Сондықтан ол ғылыми негізде жасалған оқытудың құралы және мектептердің іс - тәжірибесінде сыналған әдістемені қажететеді.[4]
1.2. Халықтық педагогика элементтері және олардың математикада алатын орны
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңы әр адамның жан-жақты дамуына мол мүмкіндік жасайтын құжаттардың бірі.Қанша заман өтсе де, маңызын жоймаған халықтық педагогиканы тәлім - тәрбиеннің түп қазығына айналдыру ата - ананың да, мектеп ұйымының да басты борышы.Қоғамның барлық тарихи даму кезеңдерінде халық педагогикасы жайлы ұғымды анықтау, әр түрлі ғылыми - педагогиқалық көзқарастарды қалыптастыру проблемаларына көптеген ғалымдар, педагогтар көңіл аударды, құнды пікірлер айтты, өмірлік мұра қалдырды. Орыс педагогтары К. Д. Ушинский, Н. К. Крупская, А. С. Макаренко, В.А. Сухомлинский, В. И. Водовозов, Г. С. Виноградов, Чуваш педагогы Г.Н. Волков, татар педагогы Я.И. Канбиков, азербайжан педагогы А.Ш. Ғашимов, грузин педагогы А.Ф. Кинтибидзе, Қырғызстан ғалымы, академик А. Э. Измайлов, казақтың көрнекті жаңашыл педагогы Ыбырай Алтынсарин, қазақтың асқан акыны, педагогы Мағжан Жұмабаев т.б. Кейбір ғалым - педагогтардың зерттеу мәліметтеріне қарағанда халық педагогикасы жайлы әр түрлі ұғымдарды байқауға болады. К. А. Ушинский әрбір елде халықтың мүддесіне, мүқтажына сәйкес өзіндік білім және тәрбие беру жүйесінің қажет екендігін айтты. Ол өзінің педагогикалық теориясында тәрбиенің ұлыстық принципіне сүйеніп, тәрбиенің халықтық идеясын дәлелдеді. К. Д. Ушинский халық дәстүрін, әдет-ғұрыптарын, салт-санасын жақсы білген. Дерексіздік идеяларға сүйеніп жазған ең жақсы тәрбие жүйесін, халықтың мол тәжірибесіне негізделген тәрбие еш уақытта тең бола алмайды - деп тұжырымдады ол. осыған орай халық педагогикасының тәрбиелік ықтималын өте жоғары бағалады. Оның пікірі бойынша халық бірінші тәрбиені, ал халық ертегілері - халық педагогикасын жасаудың бірінші және жарқын әрекеті. XX ғ. алғашқы жылдарынан бастап ғалымдар халық педагогикасының проблемаларына назар аудара бастады. Белгілі этнограф және педагог Г.С. Виноградов өзінің еңбегінде халық педагогикасын жеке адамды қалыптастыру мақсатында қолданылатын дағдылар мен тәсілдердің, білім мен іскерліктің жиынтығы деп сипаттайды. Г.С. Виноградовтың пікірі бойынша жасөспірімдерді оқыту және тәрбиелеу мақсатында көзқарасын, қолданатын құралдарын - халық педагогикасы деп атауға болады, өйткені халық педагогикасының халықтық өмірі нәтижесі. Халық педагогикасының жан - жақты зерттеген ғалымның бірі Г. Н. Волков. Ол екі монографияның авторы. Г. Н. Волков ең алғаш рет Этно-педагогика терминін қолданды. Этнопедагогика жас ұрпақты тәрбиелеуде халық тәрбиесі өмір үйелмен педагогикасы ру, тайпа, ұлыс және ұлт жайлы Г. Н. Волков кіргізген ұғым. Этнопедагогика - бұл ғылым, теориялық ойлардың өрісі.Халық педагогикасы туралы ұғымдардың анықтамасын білу үшін кейбір ғалымдардың, педагогтардың пікіріне тоқталған жөн.А. Ш. Ғашимов халық педагогикасына анықтама беру үшін тәрбие жөнінде халық идеяларына аса көңіл бөлудің қажет екенін айта келіп: Халық педагогикасы кең - мағынада айтқанда тәрбие мәселері бойынша халық дәстүрінің, әдет-ғұрыптарының, идеяларының жиынтығы - деді. Белгілі татар педагогы Я. И. Ханбиков бірсыпыра авторлардың көзқарастарын қуаттай келіп, өзінің анықтамасында халық еңбекшілер бұқарасы қолданылатын тәрбие және оқыту мақсаттары мен міндеттері. халық құралдарының жиынтығы, іскерлік пен дағдылар кіретін халықтық эмпириеалық білімдердің саласын - халық педагогикасы деп атайды. [5]Кейбір авторлар халық педагогикасының зерттеу саласын тәрбие деп қарастырады. Әрине, тәрбие жастарды әлеуметтік өмірге, еңбекке даярлау және қоғамдық тарихи тәжірибені үйрету процесі. Сонымен бірге халық педагогикасында оқыту процесінің де маңызы өте зор. Өйткені халық жастарды оқытады, оларды мамандық алуға, зергерлікке, спорт ойындарына үйретеді. Демек, халық педагогикасында тәрбие мен оқытуды екі жақты бір текті, яғни тұтас педагогиқалық процес деп қарастыру керек. Әр түрлі ғылыми мәліметтерге сүйеніп, халық педагогикасы туралы ұғымның мәнін Орта Азия және Қазақстан халықтарының педагогоиқалық көзқарастарын зерттеген А. Г. Измайлов былай анықтауға болар еді дейді: Халық педагогикасы бұл жиналған және эмпириқалық білімнің практикасымен тексерілген, ұрпақтан - ұрпаққа берілетін мағлұматтар, іскерлік пен дағдылар жиынтығы, халықтың әлеуметтік және тарихи тәжірибенің жемісі. Әр түрлі халықтардың дәстүрлері мен әдет -ғұрыптарының мақсаты жас ұрпақты бүкараның ең жақсы идеяларына тәрбиелеу. Халық педагогикасы - бұл ұлттық қазына, кең өріс XIX ғасырдың екінші жартысында Ш. Уалиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев, Ш. Құдайбердиев, А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев т.б. педагогиқалық ой -пікірлерді дамытқан қазақ халықтарының ғүлама ғалымдары. Бұл демократ -ағартушылардың еңбектеріндегі қазақ халқының әдет - ғұрыптары, салт -дәстүрлері, мақал -мәтелдері,фольклорлық жырлар мен көркем шығармалары, тілі мен мәдениеті ұлттық тәрбиенің құралына айналды. Қазақ халқының ұлы педагогы, этнографы, жазушысы Ы. Алтынсарин өзінің әдеби және педагогикалық еңбектерінде казақтың фольклорын, мысалы Қобыланды батыр, Жәнібек батыр, Қара батыр т.б. түрлі әңгімелері (Ағаштар бағы, Жомарт адам, Әке мен бала, Өрмекші, құмырсқа, қарлығаш т.б. сонымен бірге, Жақсылық пен жамандық, Адам, бала, ата - аналар) пайдалана білген.Кемеңгер ұстаз Ы. Алтынсариннің ұлағатты сөздері, педагогикалық мұралары халық педагогикасында үлкен орын алады. Оларды қазіргі қазақ халқының ұлттық мәдениеті мен салт - дәстүрін қайта жаңарту кезінде кең мағынада насихаттау әрбір ғалымның, мұғалімнің борышы болуы қажет.Халық педагогикасын дамытуда қазақтың асқан ақыны, педагогы Мағжан Жұмабаев үлкен үлес қосты. Ол бала тәрбиесі жөнінде көп өлеңдерінде (Бесік жыры, Ана т.б.) өзінің терең педагогиқалық ойларын ортаға салды. Балалық шақ әлемінде өмірді қызықты өткіз, білім алуға тырыс, білімді адам ел басшысы және мейірімді, көреген азаматы бол деп тілеген. Соңғы жылдары Қазақстан ғалымдары профессор Қ. Жарықбаев, профессор С. Қалиев тағы да басқа бірсыпыра педагогтар халық педагогикасы жайлы зерттеу жұмыстарына мән беріп, өздерінің үлестерін қосуда. Қ. Жарықбаев төңкеріске және кеңес өкіметіжылдарында Қазақстанда педагогикалық ойлардың даму тарихы жазылған біркатар ғалымдардың зерттеу жұмыстарына сүйеніп, қазақтың халық педагогикасы жөнінде өзінің ой - пікірін жазған. Оның шағын кітапшасында қазақ халқының ұзақ тарихи өмірінде жастарды тәрбиелеуде жазылған бай тәжірибесі, салт - дәстүрлері, әдет - ғұрыптары, адам мінез - құлқының ережелері, тәрбие принциптері, тәсілдері, құралдары баяндалған. Көшпелі қазақ елінің әлеуметтік - экономикалық, тарихи мәдениеті, табиғи -климаттық жағдайларында оқыту және тәрбие ісінде балаларға, жасөспірімдерге қойылатын психолгиялық - педагогикалық талаптар жөнінде авторсөз еткен. Қазақтың халық педагогикасында адамгершілік, еңбек, эстетикалық тәрбие, дене тәрбиесі, әсіресе ер және қыз балалар арасындағы тәрбиенің ерекшелігі, мазмұны, ата - аналар және ересек үйелмен мүшелерінің беделі, сонымен бірге тәрбие жөнінде мақал -мәтелдердің және халық ауыз әдебиетінің алатын орны жайлы Қ. Жарықбаев өзінің пікірін, көзқарасын пайымдаған. Қ. Жарықбаев пен С. Қалиевтің бірлесіп жазған Национальные аспекты обучения и воспитания, в Казахстане атты кітапшасында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Абай Құнанбаев атындағы
Саранжоғары гуманитарлы-техникалық колледжі КМҚК
Тұрсханқызы Т
1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандығы:01140100-Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесі
5АВ01140101-Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесінің қолданбалы бакалавры
Саран 2023ж.
Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі
Абай Құнанбаев атындағы
Саран жоғары гуманитарлы-техникалық колледжі
Қорғауға жіберілді
Директордың оқу-ісі жөніндегі
орынбасары ___________А.Қ Муфталова
14маусым 2023ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
Мамандығы: 01140100-Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесі
5ab01140101- Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесінің қолданбалы бакалавры
Орындады: Т.Тұрсханқызы
Ғылыми жетекшісі: Д.К.Газизова
Саран 2023ж.
Абай Құнанбаев атындағы
Саран жоғары гуманитарлы-техникалық колледжі
5ab0114010 - Бастауыш білім берудің қолданбалы бакалавры мамандығы бойынша
Бекітемін
МИФ пәндері бірлестігінің төрағасы
Құлпейсова Н.Е.
2 қазан 2023ж
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА
Студент Тұрсханқызы Толқын
аты-жөні
БҚ-11-20 тобының 3 курсы, 5ab0114010 Бастауыш білім берудің қолданбалы бакалавры,іштей
курсы, тобы, мамандығы, оқу түрі
1. Дипломдық жұмыстың (жобаның) тақырыбы 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
Колледж бойынша _3_ қазан 2022 ж. № 8-1135-У бұйрықпен бекітілді.
2. Студенттің аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі 14 маусым 2023 ж.
3. Жұмысқа бастапқы мәліметтер (заңдар, әдеби көздер, зертханалық-өндірістік мәліметтер)
1._Елубаев С. "Қазақтың байырғы қара есептері". -Алматы: "Қазақстан", 2016ж.
2. Айдар С. Халықтық педагогика негізінде еңбек тәрбиесін ұйымдастыру Қазақстан мектебі.-2016.-№78. Б.72
3. Ахметжанова А.С Халық педагогикасы -- ғасырлардың асыл пернесі . Қайнар университетінің хабаршысы.- 2015.-№12 Б.54-57
4. Дипломдық жұмыста (жобада) өңдеуге жататын мәселелер тізімі
1. Бастауыш сыныпта математика сабағында халықтық педагогиканы қолдану арқылы оқушылардың тәрбиелеу процесін жетілдіру және оның ғылыми педагогикалық негіздері жайлы айту үшін, ұлт ойындарына қатысты мәселелер.
2. Оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыру - мұғалімнің өз еңбегін ұтымды ұйымдастыра отырып, жаңа сабақ үлгілерімен оқушылардың шығармашылық ізденуін қалыптастыру.
3.Қазақтың халық педагогикасы баланың пайымдауын қалыптастырып, ойлау жүйесін дамытып, үлгі-өнегелі іс-әрекеттерді үйретіп, кісілігін кемелдендіру .
5.Графикалық материалдар тізімі (сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.)
1. Ақсүйек кестесі
6. Негізгі ұсынылатын әдебиеттер тізімі
1. Қалиев С. Қазақ этнопедагогикасының теориялық мәселелерi және тарихы. Алматы: "Бiлiм" 2018 ж.
2. Баймұханов Б. "Математика есептерін шығаруға үйрету".- Алматы, 2018ж.
3.Әбдіқадырова Г. Халықтық педагогиканың мәні зор. Қазақстан мектебі. 2018ж., №8.
4.Әбілова 3., Қалиева Қ. "Этнопедагогика". Алматы, 2019ж.
7. Жұмыс бойынша консультациялар (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсетумен)
Бөлімнің, тараудың нөмірі, атауы
Ғылыми жетекші, кеңесші
Тапсырманы алу мерзімдері
Тапсырманы берді
(қолы)
Тапсырманы қабылдады (қолы)
Кіріспе
(ақпарат жинау)
Д.К.Газизова
қазан 2022
І-тарау.1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері
1.1Халықтық педагогика ұғымы..
Д.К.Газизова
қараша 2022
1.2Халықтық педагогика элементтері және олардың математикада алатын орны.
Д.К.Газизова
желтоқсан 2022
ІІ-тарау.Бастауыш сынып оқушыларына математика пәнін оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
2.1. Халықтық педагогика элементтерін математика сабағында тиімді пайдалану жолдары
Д.К.Газизова
қаңтар 2023
2.2.1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогиканы пайдалану әдістемелері
Д.К.Газизова
ақпан 2023
2.3.Зертханалық жұмыс
ІІІ-тарау. Екінші сыныпта математика сабағында халықтық педагогиканы пайдаланудың әдістемесі
3.1. 1-2 сынып математикасын оқытуда халық педагогикасының кейбір мәселелері
Д.К.Газизова
наурыз 2023
3.2 Математика сабағында халықтық педагогиканы оқыту іс - тәжірибесі.
Д.К.Газизова
сәуір 2023
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Д.К.Газизова
мамыр2023
8. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыстың кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімдері
Ескерту
1
Дипломдық жоба тақырыбын бекіту
қазан 2022
2
Дипломдық жобаны дайындау үшін материалдар жинау
қараша 2022
3
Дипломдық жұмыстың (жобаның) теориялық бөлімін дайындау (1 тарау)
желтоқсан 2022
Іс-тәжірибеге кеткенге дейін
4
Дипломдық жұмыстың (жобаның) сараптамалық бөлімін дайындау (2-3 тарау)
қаңтар 2023
Іс-тәжірибе уақытында
5
Дипломдық жұмыстың (жобаның) толық мәтінінің жобалық нұсқасын аяқтау
ақпан 2023
Іс-тәжірибе аяқталғаннан кейінгі бірінші аптада
6
Дипломдық жұмысты (жобаны) алдын-ала қорғауға ұсыну
наурыз 2023
Шолу дәрістерінің (консультациялар) уақытында
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) сын-пікірге ұсыну
сәуір 2023
8
Дипломдық жұмыстың (жобаның) ғылыми жетекшінің пікірімен және сын-пікірмен соңғы нұсқасын тапсыру
Мамыр2023
9
Дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау
15-16 маусым 2023
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманың берілген күні 3 қараша 2022ж.
Ғылыми жетекшісі __________________________Д.К.Газиз ова
аты-жөні, қолы
Тапсырманы қабылдады: студент _______________Т.Тұрсханқызы
НОРМОБАҚЫЛАУ
5ab0114010 Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесінің қолданбалы бакалавры мамандығы БҚ-11-20 тобының студенті_Тұрсханқызы Толқынның дипломдық жұмысы
Дипломдық жұмыстың тақырыбы _1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
Дипломдық жұмыстың МЖМБС талаптарына сәйкестігін талдау
№
Нысан
Параметрлер
Сәйкес келеді +
Сәйкес емес -
1
Тақырып атауы
Бекітілген тақырыпқа сәйкес келеді
+
2
Қаріп өлшемі
14 кегель
+
3
Қаріп атауы
Times New Roman
+
4
Жол аралығы
Жалғыз
+
5
Абзац
0.8 (төртінші белгі)
+
6
Өрістер (мм)
Сол -30 мм, оң - 10 мм, жоғарғы-20 мм, төменгі-25 мм
+
7
Жұмыстың жалпы көлемі
Басылған мәтіннің 60-90 беті (гуманитарлық мамандықтар үшін 100 беткедейін)
+
8
Кіріспе көлемі
3-5 бет
+
9
Негізгі бөліктің көлемі
50-80 бет
+
10
Қорытынды көлемі
3-5 бет
+
11
Беттін өмірлеу
Парақтың төменгі бөлігінде, ортасында араб цифрларымен.
+
12
Жұмыстың құрылымды бөліктерінің реттілігі
Мұқаба. Титулпарағы.Дипломдық жұмыс тапсырмасы.Мазмұны. Кіріспесі. Негізгі бөлігі (екі - үштарау). Қорытынды, Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.Қосымша.
+
13
Жұмыстың құрылымдық бөліктерін ресімдеу
Әрбір құрылымдық бөлім жаңа беттен басталады. Атаулар бас әріппен абзац шегінісімен келтіріледі. Тақырып пен мәтін арасындағы қашықтық-екі жол. Атаудың соңындағы нүкте қойылмайды.
+
14
Негіз ібөліктің құрылымы
2-3 тарау көлемі бойынша шамалас деңгейде.
+
15
Пайдаланылған әдебиеттердің саны мен ресімделуі
Деректі және әдеби дереккөздердің 30 библиографиялық сипаттамасы.
+
16
Қосымшалардың болуы және рәсімделуі
Гуманитарлық мамандықтар үшін-қажет.
+
17
Әдебиеттің мазмұны мен сілтемелерін рәсімдеу
Мазмұны барлық тараулардың, параграфтардың, қосымшалардың тақырыптарын қамтиды, олардың бастапқы беттері көрсетіледі.
+
18
Кестелерді безендіру
Кестелер мәтінде айтылғаннан кейін орналасады.
+
19
Суреттерді безендіру
Суреттер мәтінде айтылғаннан кейін орналасады.
+
20
Сілтемелер
Мәтіндегі сілтемелер саны пайдаланылған әдебиеттер тізіміне сәйкес келеді.
+
Нормобақылау орындалды:
(Т.А.Ә.) Газизова Динара Кайратовна
Лауазымы Оқытушы
Қолы
Нормобақылау нәтижелерімен таныстым:
Студент:Тұрсханқызы Т _________
(Т. А. Ә.) (қолы)
Ескертулер жойылды: _____________________ __________________
(Т.А.Ә.) (бақылаушының қолы)
Күні ____________
Абай Құнанбаев атындағы Саран жоғары гуманитарлық техникалық колледжі КМҚК 5ab0114010 Бастауыш білім берудің педагогикасы мен әдістемесі мамандығының бітіруші курс студенті Тұрсханқызы Толқынның 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
тақырыбындағы дипломдық жұмысына
ПІКІР
Педагогика ғылымы мен халық педагогикасы бір-бірімен күрделі өзара әрекеттесуге кірісті және педагогикалық мәдениет деп атауға болатын біртұтас кеңістік құра отырып, бір-бірінің дамуына өзара ықпал етті. Халықта өзіндік, өзіндік адамгершілік салты, өзіндік рухани мәдениеті дамыды. Барлық халықтар адамдардың өмірін жақсартатын көптеген әдет-ғұрыптар мен дәстүрлерге ие болды. Олар табиғатқа, ауылшаруашылық жұмысының поэзиясына, ауызша халық шығармашылығына, таңғажайып халық қолөнеріне, киім сұлулығына, қонақжайлылық заңдарына, жақсы әдет-ғұрыптар мен әдептілік ережелеріне қатысты көрінді. Алғашқылардың қатарына ұлттық сана-сезімнің өсуін, ұлттық мәдениеттер мен тілдердің сақталуы мен дамуына, ұлттық дәстүрлердің жандануына назар аударуды жатқызуға болады. Мектептің бұл жаңа функциясы, атап айтқанда мектептегі білім беру мазмұны баланың жеке басын оқытудың, тәрбиелеудің және дамытудың негізгі құралы болып табылады, ол білім беру саласындағы мемлекеттік саясатта көрініс табады
Тұрсханқызы Толқынның ғылыми жобасы логикалық реттілікке сай.Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында_ І-тарау.1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері жайлы айтылған.Математика пәнінің .ғылыми негізде меңгеру барысындағы оқушылардың әрекеттері жайлы толық қамтылған.
Зерттеу жағдайларының әдістемелік жағынан жан-жақты қаралуы, зерттеудің ғылыми аппараты, көлемнің іріктелуі зерттеу нәтижелерін талдау және бағалау олар шынайылылық пен негізділік талаптарына сәйкес келеді деп айтуға болады.
Толқын дипломдық жұмыс жазу барысында толықтай ғылыми жетекшінің көмегінсіз тәуелсіз деңгейде жазып шықты. Жұмыстың толық және дұрыстығын тексеру мақсатында ғылыми жетекшінің көмегіне сүйеніп жұмыс жасады.
Өз жұмысын тақырыпқа сай қорытындылай алған. Дипломдық жұмыс қойылған колледж талаптарына сай жазылған, бұл аяқталған ғылыми жұмыс, себеп-салдарлы, логикалық әдісті қолдана отырып мемлекеттік тілде сауатты жазылған құнды еңбек.
Тұрсханқызы Толқынның жұмысының оң (теріс) жақтары: Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері толық қамтыған.
Дипломдық жұмыста тәжірибелік - эксперименттік зерттеу нәтижелері суреттермен және кестелермен берілуі мәселенің толықтай ашылуына мүмкіндік берген. Зерттеу нәтижелері Тоғызқұмалақ, асық, орамал тастау тағы басқа да ойындарды қолдану арқылы талдау жасалып, қорытынды тұжырымдамалар берілген. Зерттеу нәтижелерін талдауда математикалық - статистикалық әдістер орынды қолданылған.
Дипломдық жұмыс, дипломдық жұмыстарға қойылатын талаптарға сәйкес келеді және мемлекеттік аттестаттау комиссиясының отырысында қорғауға жіберіледі.
Ғылыми жетекшісі Газизова Динара Кайратовна
Қолы
Лауазымы Оқытушы
Жұмыс орны Абай Құнанбаев атындағы Саран жоғары гуманитарлық-техникалық колледжі КМҚК
"_____" ______________ 20_____жыл
Абай Құнанбаев атындағы Саран жоғары гуманитарлық-техникалық колледжі КМҚК 0105104-Бастауыш білім берудің қолданбалы бакалавры мамандығының бітіруші курс студенті Тұрсханқызы Толқынның1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
тақырыбындағы дипломдық жұмысына
СЫН ПІКІР
Педагогикалық білімнің белгілі бір деңгейін, адамзаттың рухани прогресіндегі нақты тарихи кезеңді көрсететін халықтық педагогика педагогика ғылымының пайда болуына және дамуына негіз болады. Жалпы балаға білім беру жүйесінің органикалық бөлігі халықтық педагогика болуы керек. Халықтық педагогикаға сенім арту қос мәселені шешуге көмектеседі: мұғалім жас ұрпаққа өз халқының барлық жақсылықтарын жеткізуге мүмкіндік алады, бірақ сонымен бірге ол өзінің тұлғасын ғасырлар бойғы даналықпен сіңіріп, байытады, рухани бай, адамгершілікке айналады. Көптеген зерттеулерде айтылғандай,халық педагогикасының негізі-ауызша халық шығармашылығы. Оның алуан түрлері мен жанрларында (ертегілер, эпостар, әндер, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, ойындар, дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар) ақыл-ой, адамгершілік, еңбек, физикалық, эстетикалық тәрбие міндеттерін жүзеге асыруда үлкен білім беру және тәрбиелік әлеует, сонымен қатар оқушыға педагогикалық әсер ету әдістері мен принциптері ұсынылған, бұл халық педагогикасы ғылыми педагогиканың қайнар көзі, оның негізі деп қорытынды жасауға негіз береді.
Сондықтан да халықтық элементтерді дұрыс қалыптастыру бастауыш мектеп қабырғасынан басталуы тиіс. Дәстүрдің де озығы бар, тозығы бар - деп халық ең озық дәстүрлерді дұрыс дәріптеп, ұрпақтан - ұрпаққа мол мұра етіп қалдыруда, әдемі әдет, әдемі әдеп, аталық дәстүр, рәсім бәрі - бәрі ғасырлар бойы қалыптаскан халық педагогикасы, адамгершілікке толы үлгі - өнеге. Қазақ халқының өте ертеден ата - бабаларының өмір сүрген кезінен бастау алып, күні бүгінге дейін кәдесіне жарап келе жатқан рухани мұраның бірі - халықтық педагогика.Әр халықтың өзінің жас ұрпағы қайырымды, адал, үлкенді құрметтейтін әділ, ержүрек ізгі ниетті ар - ожданы мол болып өссін деп армандайды, бұл мәселені өзінің тұрмыс салтына байланысты шешіп отырады. Ол үшін ғасырлар бойы қолданып, сұрыпталып, тұрмыс, өмір тәжірибесінің сыннан өткен салт - дәстүрлері педагогикалық әдіс - тәсілді пайдаланып келеді.Халықтық педагогика дәуірдің небір қатал сынынан өтіп, жаңарып, жаңғырып, шым бойлатпай тіршілік тынысы және салт - дәстүрлерімен біте қайнасып, бірге жасасып келе жатқан құнды қазына. Тәрбиенің қайнар көзі ретінде халықтық педагогиканың аумағы кеңейе түседі. Олар: ертегілер, "жырлар, жаңылтпаштар, жұмбақтар, санамақтар, мақал - мәтелдік сөздер, ұлттық салттар мен дәстүрлері, халықтық ойындар мен ойыншықтар. Оқушыларды қоршаған орта заттарымен, құбылыстарымен таныстырып, олар жайында ғылыми ұғымдарын жүйелеп, көзқарастарын қалыптастыруда математика пәнінің мәні зор. Халықтық педагогика сан салалы, мазмұны бай. Оны халқымыз үзбей тәлім - тәрбие ісінде пайдаланып келеді. Ұлтымыздың ұлағатты дәстүрлерін келешекте де кеңінен пайдаланып, тәрбие ісіне арқау ету борышымыз.
Толқынның дипломдық жұмысы үш тараудан, кіріспеден, қорытындыдан, қосымшалардан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздерін толық қамтыған.Екінші тарауында бастауыш сынып оқушыларына математика пәнін оқытуда халықтық педагогика элементтерін қалай дұрыс пайдалану керек, және балалардың математика пәніне деген қызығушылығын қалай арттыруға болады сол жайлы жақсы жазылған.
Зерттеу нәтижелері сапалық және сандық талдау жасалып, қорытынды тұжырымдамалар берілген. Зерттеу нәтижелерін талдауда математикалық - статистикалық әдістер орынды қолданылған.
Қорыта айтсақ, дипломдық жұмыс қойылатын колледж талаптарына сай жазылған, бұл аяқталған ғылыми жұмыс, себеп-салдарлы, логикалық әдісті қолдана отырып мемлекеттік тілде сауатты жазылған құнды еңбек. Осының бәрі автордың кәсіби шығармашылық әрекетінің жоғары екенін көрсетеді. Дипломдық жұмыс 0105104-Бастауыш білім берудің қолданбалы бакалавры мамандығының бітіруші колледж түлегінің кәсіби білімдер комплексін, дағдысын анықтайтын квалификациялық сипаттамасына және мемлекеттік стандартына сай жазылған. Тұрсханқызы Толқынның дипломдық жұмысы А үздік (95 балл) деген бағаға, ал авторы оған Бастауыш білім берудің қолданбалы бакалавры дәрежесін беруге лайықты.
Сын-пікір жазушы:
КММ Абай атындағы жалпы білім беретін мектептің
бастауыш сынып мұғалімі: А. А Абеугалиева.
_ _______ 2023_ ж.
А. А Абеугалиеваның қолын растаймын
Абай атындағы жалпы білім беретін мектеп
КММ директоры Г. Е Иманкулова
_ _______ 2023_ ж.
М.О.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
І-тарау.1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.1 Халықтық педагогика ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
1.2.Халықтық педагогика элементтері және олардың математикада алатын орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
ІІ-тарау.Бастауыш сынып оқушыларына математика пәнін оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28
2.1. Халықтық педагогика элементтерін математика сабағында тиімді пайдалану жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
2.2.1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогиканы пайдалану әдістемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...33
2.3. Зертханалық жұмыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...45
ІІІ-тарау. Екінші сыныпта математика сабағында халықтық педагогиканы пайдаланудың әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..51
3.1. 1-2 сынып математикасын оқытуда халық педагогикасының кейбір мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51
3.2 Математика сабағында халықтық педагогиканы оқыту іс - тәжірибесі ... 58
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .67
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 69
Кіріспе
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Педагогика ғылымы мен халық педагогикасы бір-бірімен күрделі өзара әрекеттесуге кірісті және педагогикалық мәдениет деп атауға болатын біртұтас кеңістік құра отырып, бір-бірінің дамуына өзара ықпал етті. Халықта өзіндік, өзіндік адамгершілік салты, өзіндік рухани мәдениеті дамыды. Барлық халықтар адамдардың өмірін жақсартатын көптеген әдет-ғұрыптар мен дәстүрлерге ие болды. Олар табиғатқа, ауылшаруашылық жұмысының поэзиясына, ауызша халық шығармашылығына, таңғажайып халық қолөнеріне, киім сұлулығына, қонақжайлылық заңдарына, жақсы әдет-ғұрыптар мен әдептілік ережелеріне қатысты көрінді. Алғашқылардың қатарына ұлттық сана-сезімнің өсуін, ұлттық мәдениеттер мен тілдердің сақталуы мен дамуына, ұлттық дәстүрлердің жандануына назар аударуды жатқызуға болады. Мектептің бұл жаңа функциясы, атап айтқанда мектептегі білім беру мазмұны баланың жеке басын оқытудың, тәрбиелеудің және дамытудың негізгі құралы болып табылады, ол білім беру саласындағы мемлекеттік саясатта көрініс табады және Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында тұжырымдалған.[1] Халықтық педагогика құралдарына негізделген оқу-тәрбие процесінің әдістемесін құрудың негізі қазіргі заманғы оқу-тәрбие процесіне халықтық педагогика элементтерін енгізуге мүмкіндік беретін механизм болды. Өткеннің көрнекті мұғалімдері халықтың педагогикалық көзқарастарын және оның педагогикалық тәжірибесін зерттеуге көп көңіл бөлді. Классикалық мұғалімдер халықтық педагогика білім беру мен оқыту туралы ғылымды байытады, оның тірегі мен негізі ретінде қызмет етеді деп санайды.Қазіргі педагогика ғылымы білім халықтық педагогика ескерткіштерінде айтылған идеялар мен ойлармен тығыз байланысты екенін дәлелдеді: мақал-мәтелдерде, ертегілерде, аңыздарда. Сонымен қатар, адамдар кейбір дәстүрлерді іс-әрекеттермен, өмірмен және қызметпен тікелей байланыстырады. Тәрбие туралы халық даналығы-ғасырлар бойғы педагогикалық мәдениеттің және халықтың отбасылық тәрбиесінің тәжірибесінің көрінісі.Бастауыш мектеп - бұл оқушы тұлғасы мен санасының дамуы қуатты жүретін ерекше құнды, қайталанбайтын кезеңі. Сондықтан да бастауыш білім -- үздіксіз білім берудің алғашқы басшысы. Осыған сәйкес оқушыға белгілі бір көлемдегі білім, білік-дағдыларды меңгерту, оларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту - бүгінгі күннің басты талабы. Себебі, жоғалтып ала жаздаған ана тіліміздің, мемлекеттік мәртебе алып, өркендету кезеңінде жас бүлдіршіндерді халықтың салт-дәстүрі, әдеп-дәстүрі, әдет ғұрыптары арқылы оқытып-тәрбиелеу өте ұжымды жұмыс. Себебі, жастайынан халықтық тәлім-тәрбие негізінде тәрбиеленген жеткіншек болашақта өз халқын, өз жерін ардақтайтын адал да парасатты азамат болып өсетіні сөзсіз. Сондықтан да мектепте балаларға білім беруде ұлттық тәрбие дәстүрлерінен басшылыққа алу басты талап. Бұл міндетті шешудегі шаралардың қайнар бұлағы сарқылмас көзі-халықтық педагогика.
Зерттеу нысаны-білім беру және оқыту процестеріндегі халықтық педагогика құралдары.
Зерттеу пәні-тәрбие мақсатында да, оқыту мен дамыту мақсатында да халықтық педагогика құралдарын қолданатын мұғалімнің қызметі.
Дипломдық жұмыс мақсаты : Бастауыш сынып оқушыларына математика сабақтарын оқытуда халық педагогикасын пайдаланудың тиімділігін зерттеу;
Дипломдық жұмыс міндеттері:
-Халықтық педагогика элементтері және олардың математикада алатын орнын анықтау;
-Халықтық педагогика элементтерін математика сабағында тиімді пайдалану жолдарын қарастыру;
-1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогиканы пайдалану әдістемелерін талдау;
Дипломдық жұмыс құрылымы: кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
І-тарау. 1-2сынып математика оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдаланудың теориялық негіздері
1.1. Халықтық педагогика ұғымы
Педагогика ғылымы мен халық педагогикасы бір-бірімен күрделі өзара әрекеттесуге кірісті және педагогикалық мәдениет деп атауға болатын біртұтас кеңістік құра отырып, бір-бірінің дамуына өзара ықпал етті. Педагогикалық білімнің белгілі бір деңгейін, адамзаттың рухани прогресіндегі нақты тарихи кезеңді көрсететін халықтық педагогика педагогика ғылымының пайда болуына және дамуына негіз болады. Бірақ кейінірек-көркем әдебиеттің пайда болуы ауызша шығармашылықты жоймағанымен, педагогикалық ғылым өзінің педагогикалық көзқарастарын халықтың күнделікті өмірінен толығымен ығыстырған жоқ. Халықта өзіндік, өзіндік адамгершілік салты, өзіндік рухани мәдениеті дамыды. Барлық халықтар адамдардың өмірін жақсартатын көптеген әдет-ғұрыптар мен дәстүрлерге ие болды. Олар табиғатқа, ауылшаруашылық жұмысының поэзиясына,ауызша халық шығармашылығына,таңғажайып халық қолөнеріне, киім сұлулығына,қонақжайлылық заңдарына, жақсы әдет-ғұрыптар мен әдептілік ережелеріне қатысты көрінді.Халықтың сан қырлы өмірі, оның күресі мен жеңісі - тарихи және басқа да гуманитарлық ғылымдардың негізгі және басты объектісі. Бұл ғылымдарға халықтық педагогика жатады, оның пәні халықтық педагогикалық дәстүр болып табылады.Халықтық педагогика -- әлеуметтік - тарихи феномен. Оның пайда болуы мен дамуын халықтың пайда болуы мен дамуынан бөліп алып қарастыруға болмайды.[2] Халық қаншалықты жасаса, халықтық педагогика да сонша өмір сүріп келеді. Айталық, қазақ халқы қазақ екенін түсініп, ес біліп, етек жеңін жинаған, тайпалық қауымдастыққа бірігіп, біртұтас ел болған баяғы заманнан - ақ ошағындағы жаққан отын сөндірмей, ұрпақтан ұрпаққа өткізер бұтағының тәлімді тәрбиесіне талапты болған. Артында қалатын ұрпағына амандық пен бірлік тілеп, ертеңгі күні орнын басар, жері мен суына, малы мен жанына, жиғаны мен тергеніне ие болар, тұяғына ата - дәстүрі мен салтының, әдет - ғұрпы мен ырым жоралғысының озық үлгілерін сіңіре білген. Халық шығармашылығын зерттеу әр халықтың әлемдік мәдениетке қосатын құндылығын анықтау үшін өте маңызды. Халық шығармашылығын зерттеп, оны жас ұрпаққа бере отырып, мұғалім оның қайта тірілуіне және одан әрі дамуына көмектеседі. Халықтық дәстүрлерді зерттеудің міндеті-олардың қалай пайда болғанын, не үшін сақталғанын, шарттары мен қажеттілігі тек сақтауға ғана емес, сонымен бірге осы дәстүрлерді тұрақты және табиғи түрде қайта өңдеуге алып келеді, сайып келгенде, олардың өмір сүруінің сыры неде? Үздіксіз өлу Мәңгілік қайта өрлеу дәуірінен бөлінбейді.Халықтық педагогика қазіргі жағдайдағы ескі әдет-ғұрыптардың педагогикалық мүмкіндіктерін анықтайды және адам тәрбиесіне ықпал ететін жаңа әдет-ғұрыптардың орындылығын анықтайды. Бұл көптеген халықтардың білім беру тәжірибесін мұғалімдердің меншігіне айналдырады.Педагогикалық жетістіктерді салыстырмалы талдау педагогикалық теория мен практика үшін ең ұтымды, объективті және құнды бөлуге мүмкіндік береді. Халық педагогикасы тәжірибеге бет бұрады, ол оған қызмет етеді, мұғалімдерді ғасырлар бойғы білім беру тәжірибесімен дәлелденген педагогикалық құралдармен қаруландырады. Білім беру жүйесінің органикалық бөлігі халықтық педагогика болуы керек. Бұл халық педагогикасының алтын шашырандылары мұғалімдер мен тәрбиешілердің қазіргі білім беру тәжірибесінде аз қолданылатындығына, бұл негіздер мен отбасын құрмайтындығына байланысты қажет. Осылайша, білім беру процесі нашарлайды, оның демократиялық және гуманистік бағыты, ең бастысы, қазіргі жас ұрпақ жалпыадамзаттық құндылықтарды қалыптастыруды қабылдамайды. Орыс жазушысы Сергей Миропольский әділ және парасатты түрде атап өтті кез-келген жалпыадамзаттық құндылықта ол дүниеге келген ұлттың мөрі жатыр. Егер сіз өмірде жағымсыз нәрсені айта алсаңыз,онда сіздің үлкен Отаныңыздың ғасырлық хорына сәйкес әлсіз дауыс естілгендіктен. Өзектілік жағдайында - елде тұратын әрбір халықтың ұлттық өзіндік санасын қалыптастыру-біздің көпұлтты аймақта ұлтқа үндеу үлкен мәнге ие, өйткені халық шығармашылығының құндылықтары тұрақты, ал олар жалпыға ортақ және халықаралық болғандықтан.Халық шығармашылығы барлығына қол жетімді және түсінікті, ал оның күші-бұл адамдарға жүктелмейді, бірақ өзінің халықтық мәдениетінің тереңінен өседі, ал оның идеяларын Адам ананың бесік жыры, ертегі, дана мақал арқылы қоғамға қажет азаматтың қасиеттері арқылы сіңіреді. Көптеген зерттеулерде айтылғандай,халық педагогикасының негізі-ауызша халық шығармашылығы. Оның алуан түрлері мен жанрларында (ертегілер, эпостар, әндер, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, ойындар, дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар) ақыл-ой, адамгершілік, еңбек, физикалық, эстетикалық тәрбие міндеттерін жүзеге асыруда үлкен білім беру және тәрбиелік әлеует, сонымен қатар оқушыға педагогикалық әсер ету әдістері мен принциптері ұсынылған, бұл халық педагогикасы ғылыми педагогиканың қайнар көзі, оның негізі деп қорытынды жасауға негіз береді.Халықтық педагогика педагогикалық мәдениеттің де, жалпы мәдениеттің де ажырамас бөлігі болып табылады, ол мұғалім - тәрбиешінің қызметіне енуі керек. Халықтық педагогикаға сенім арту қос мәселені шешуге көмектеседі: мұғалім жас ұрпаққа өз халқының барлық жақсылықтарын жеткізуге мүмкіндік алады, бірақ сонымен бірге ол өзінің тұлғасын ғасырлар бойғы даналықпен сіңіріп, байытады, рухани бай, адамгершілікке айналады.Мектептегі білім беру үрдісінде инновациялық бағытта жұмыс жасау арқылы оқушыға заман ағымына сай жаңартылған мазмұнда білім беру талап етілуде. Ендеше математика ғылымына қызығушылығы бар оқушының математикалық іс-әрекет сипатына сай логикалық ойлауын қалыптастыруда төмендегі мақсаттар жүзеге асырылуы тиіс: математикалық білімді тәжірибеде қолдану, өмірлік тәжірибеде математикалық ойлауды жүзеге асыруға баулу; математикалық мазмұнда ойлап, сөйлей алуы қажеттілігін іске асыру; сұраққа немесе есеп жауабына дәл (жылдам,сенімді және дұрыс) жауап беруге дағдыландыру.Оқушылардың логикалық ойлауын дамытып, дұрыс ой түйіп, өздігінен дәлелді шешімдер қабылдай білуге үйрету - математика сабағының басты міндеті. Пән мұғалімі оқу материалын оқушылардың ойлау қабілеті жетерліктей жас ерекшеліктерін ескере отырып ұйымдастырса оқушының ойлау қабілетінің дамуына мүмкіндік туады. Олай болса, оқушының ойлау дағдысын дамыта отырып оқуға бағытталған қолжетімді әдіс-тәсілдерді шығармашылықпен таңдауы тиіс. Бүгінгі математика пәні мұғаліміне қойылып отырған талаптардың бірі оқушыларға пәндік бағдарламадан тыс логикалық тапсырмаларды үнемі орындату. Тәрбие мен оқыту, К. Д. Ушинский, халықтың өзі жасаған және халықтық қағидаттарға негізделген, абстрактілі идеалдарға, басқа халықтардан алынған идеяларға негізделген ең жақсы жүйелерде жоқ үлкен тәрбиелік күшке ие. Тек халықтық тәрбие-бұл халықтық дамудың тарихи процесіндегі тірі орган. Ұлтсыз халық-жаны жоқ дене. Қоғамның қазіргі даму кезеңінде болып жатқан әлеуметтік, саяси және жаңа технологиялық өзгерістерден, ұрпақ тәрбиесіндегі бетбұрыстардан білім мен тәрбие беру жүйесінің ісін жаңа сатыға көтеру қажеттілігі туындап отырғандығы мәлім. Осыған орай, бүгінгі таңда қоғамның ұлттық мәдени тұрғыдан кемелденуі жас ұрпақты өз халқының рухани қазынасымен, ұлттық тәрбиеннің озык, өнегелі дәстүрлерімен тереңірек таныстыру, соның негізінде жеке тұлғаны қалыптастырып, оның шығармашылық, рухани мүмкіндіктерін дамыту көзделеді. Өйткені, егемен еліміздің болашағы, оның рухани және материалдық дамуы жас ұрпақтың білімі мен тәрбиесінің деңгейіне байланысты.[3]Халықтық педагогиканың құрамдас бөліктері: әдет-ғұрып, таным, наным, ұғым, салт, сана және дәстүрлер. Егемендік алғанына біршама уақыт болған еліміздің болашағын әлеуметтік-экономикалық дамуымен ғана байланыстырмай, халықтың халықтығын паш ететін ұлттық рухқа ерекше мән беріп, ұлттық құндылыққа көңіл бөлу керек.Ұлттық құндылықтарға Отан, туған жер, туған ошақ,халық, ұлттық тіл, ұлттық мәдениет, дәстүрлер мен ғұрыптарды жатқызамыз.Сонымен қоса оны тұлға аралық қатынастар,шаруашылық және қолөнер аясындағы құндылықтармен толықтыра аламыз. Халық педагогикасының негізгі мақсаты - өзінің бай тәжірибесіне сүйене отырып, келер ұрпақты өнер-білім меңгеруге, еңбек етуге, ауыл-аймақтың, өз Отанының ар-намысын қорғауға, адамгершілік қасиеттерге баулу болып табылады. Болашақ бүгіннен басталады демекші, сол болашақтың адамдары қай жағынан болса да тамаша адам болуы тиіс. Олар әр жақты келісті адам болуы керек. Ол тек еңбекқор, адал, білімді, көп оқыған, ақылды болып қана қоймай, сонымен бірге тәрбиелі, көркем де әсем болуы қажет. Қазақ халқы - әсемшіл халық, рухани мәдениет жасауды басты міндеттердің бірі деп санайтын халық. Сол үшін де өмірдің жарқын сипатын, сұлу-сипатын, моральдық қасиетін үнемі басшылыққа алу керек. Кез келген халықтың тәрбие беру ісінде өзіне тән ерекшелігі болатын секілді, қазақ халқының да сан ғасырлар бойы жинақтаған бай тәжірибесі қалыптасқан.Әр жасөспірімнің қалыптасып дамуында өзі күнбе - күн сезінетін, еститін, көретін заттары құбылыстары, оқиғалары үлкен орын алады. Соның ең негізгісі - қазақтың халық педагогикасы. Қазақ халқының сан ғасырлар бойы жинақтаған мол тәжірибесі, танымдық мұрасы, салт - дәстүр, әдет - ғұрып, аңыз - ертегілері, жұмбақ, мақал - мәтелдері, өлең - жырлары, ұлттық ойындары ерекше тәрбиелік мәні бар баға жетпес асыл қазына. Мектепте бірқатар пәндерді оқытуға байланысты бұл мәселе жан-жақты талданған. Кейбір пәндер-математика, әдебиет, биология, еңбек сабақтарында халықтық педагогика: ұлттық әдет-ғұрып, салт-дәстүрді тиімді пайдаланылуда. Математиканы оқыту саласындағы зерттеулердің бірі ретінде педагогика ғылымының докторы, профессор А. Әбілқасымованың ғылыми жетекшілігімен жүргізіліп жатқан Бастауыш мектептегі математиканы оқыту үрдісінде қазақ этнопедагогикасының материалдарын пайдалану арнайы курсының оқу бағдарламасын атауға болады. Бағдарламада болашақ бастауыш сынып мұғалімдеріне қазақ этнопедагогикасын математика сабағында қолдануды меңгерту және сол алған білімдерін мектеп қабырғасында қолдану көзделген. Бұл математиканы оқыту үрдісінің нәтижелі болатындығының кепілі. Халықтық педагогика мәселесіне байланысты ой қозғағанда Қорқыттың ұлттық педагогикаға байланысты қағидаларын, Абайдың дана сөздерін, Ы. Алтынсарин мен А. Байтұрсынұлының педагогикалық идеяларына сүйенбей өте алмаймыз. М. Жұмабаевтың Педагогика оқулығында оқытудың білімілік және тәрбиелік мақсатын ұлттық тәрбиеге негізделгенде ғана оның сапалы білім беріп, жастардың санасын көтеруге жәрдемі тиетіндігі айтылады. XVII -- XVIII ғасырларда өмiр сүрген батыстың, орыстың педагог ғалымдары жақсы ой-пiкiрлер айтқан болатын. Мысалы, Ағайынды чехтарды тәрбиелеудегi халықтық дәстүрдiң жақсы нәтижелерiне сүйене отырып, баланы жастайынан еңбекке және жақсы мiнез-құлыққа тәрбиелеудiң жолдарын көрсетiп бердi. Ал Швейцарияның кемеңгер педагогы тәрбиенi ана тiлiнде оқытатын халықтық мектептердiң бай тәжiрибесiне негiздей отырып жүргiзудi мақұлдады. Ол Адамның ақыл ойының қалыптасуы, дұрыс дамуы ұлт тiлiндегi оқудың мазмұны мен оқыту әдiсiн дұрыс ұйымдастыруға байланысты деп ерекше атап көрсеттi. : Бала тәрбиесi оның дүниеге келген күнiнен басталуы керек. Баланың дүниенi түсiнуi отбасынан басталып, мектепте әрi қарай жалғастырылуы шарт -- деген қағиданы ұсынды. Француздың ұлы ағартушысы да бала тәрбиесiнiң көзi еңбекте, сондықтан баланы жан-жақты жетiлген азамат етiп тәрбиелеудi жанұяда еңбекке үйретуден бастау керек деп қарады. Ал әйгiлi орыс педагогы халықтық тәрбиенiң мақсаты мен мазмұнына және тәрбие мен оқыту әдiстерiне тоқтала келе: Орыс халқының бала тәрбиесi сол халықтың сан ғасырлық тарихымен тығыз байланысты, тәрбиенiң негiзiн халықтың жақсы-жаман дәстүрiнен iздестiру керек -- дедi. бала тәрбиелеудегi ауыз әдебиетiнiң рөлiне де ерекше тоқталды. Ол: Ертегiлер халықтық педагогиканың алғашқы және тамаша үлгiлерi. Ертегiлердегiдей халықтың асқан даналық тәрбиесiмен тепе-тең келетiн бiрде-бiр тәрбие құралы жоқ, -- деген едi. Кешегi Кеңестiк дәуiрдегi ұлы педагогтар адамды тәрбиелеп жетiлдiруде еңбектiң, әсiресе ұжымдық еңбектiң маңызына ерекше мән берген болса, ал Баланы iзгi жүректi азамат етiп тәрбиелеуде ойын түрлерiн кеңiнен қолдануды және баланы жазасыз тәрбиелеудi, ертек айтуға, табиғатты тамашалауға, сол арқылы олардың ой-қиялын өсiруге баса көңiл бөлдi. Табиғат тамаша тәрбиешi, тек оны түсiне бiлуге үйрету керек деп қарады.А. Байтұрсынұлы Әдебиет танытқыш еңбегінде, кемеңгер де ойшыл ақын Құдайбердиев Шәкәрімнің шығармаларында халықтың бай дәстүрі жете сипатталады. Д. Әшімхановтың Бес арыс еңбегіне шолу жасағанда кемеңгер ойшылдарымыздың қай-қайсысы да балаға тәрбие беруде, олардың білімін кеңейтіп көзқарасын қалыптастыруда ұлттық тәлім-тәрбиенің, әдет- ғұрыптың алатын орнын баса көрсеткен. Бұл ғалымдар қазақ халқының болашағы - жастарды жан - жақты дамыту үшін нені оқыту, қалай оқыту керектігін айта келіп, берілетін білімді ұлттық педагогикаға негіздеу арқылы олардың бойында халықтың рухани байлығын сіңіруге болатынын дәйектейді. Халықтық педагогика элементтерін сабақта және сабақтан тыс жұмыстарда жүйелі түрде оқытудың дәстүрлі емес жаңа әдіс - тәсілдерімен ұштастыра пайдалану математиканы оқытудың тиімділігін арттырып, оқушылардың математиқалық білімді игеруін қамтамасыз етеді және олардың тіл байлығының, ойлау қабілетінің дамуына, адамгершілік, ұлтжандылық, ұлттық мәдениетті дәріптеу дағдыларының жетіле түсуіне ашады. халықтық педагогика жас ұрпақты еңбексүйгіштікке тәрбиелей отырып, жеке тұлғаның адамгершілік және ойлау қабілетінің, физикалық тұрғыда өсуіне сонымен бірге оның эстетикалық талғамының қалыптасуына ерекше көңіл бөледі. Әсіресе халықтың рухани мәдениетінің негізгі бір бөлігі болып табылатын діни ұғымның бұл тұрғыда маңызы зор. Халықтың қалыптасу үрдісінде оның діни наным-сенімі қалыптасады. Ал сол наным-сенім діни тәрбиенің базалық категорияларын толықтырады. Осы екі бағыттағы тәрбие үрдісінің белгілері бірін-бірі толықтырып, жандандырып отырады. Көп ұлтты Қазақстан Республикасында мемлекеттік саясат тұрғындардың құрамын ескере отырып жүргізіледі. Қазақстан Республикасының Елбасы Н.Ә.Назарбаев біздің мемлекетімізде барлық халықтардың бір-біріне сіңісіп кетуіне және бір-біріне қысымшылық жасауына, ұлттық құндылықтарға, тілге, жалпы адамзаттық ұлттық байлықтарға, құрметпен қарамаушылыққа жол жоқ - деп көрсетеді. Қазақ халқының педагогикалық, психологиялық ой-пікірін, соған сай отбасылық тәрбие дәстүрін қарастырғанда тұлғаны қалыптастыру бағытының басымдығын аңғарамыз. Өйткені, қазақ отбасы тәрбиесінде өскелең ұрпаққа жеке дербес тұлға деп қарау, оған құрмет көрсету жастарды қоғамдық - әлеуметтік мәні үлкен істерге араластыру орын алған. Сонымен бірге, баланың жеке басының дамуы мен мінез-құлқында кездесетін ауытқуларды түзетуде қоғамдық және отбасылық тәрбиенің бірлігін қамтамасыз ету көзделген. Баланың максималды дәрежеде өзін-өзі тануы, өзін-өзі жетілдіру мен әлеуметтік белсенділігін арттыруға шексіз мүмкіндік жасау мақсатында әр түрлі іс-әрекет түрлерін, формаларын жетілдіріп отырған.Сөйтіп, қоғамдық және отбасылық рухани құндылықтарды байыта отырып, әрбір баланы тек қоғамдық білім қорын жинақтаушы ғана емес, бойында жоғары мәдениеттілігі мен мінез-құлқы, өзіндік идеясы мен қызығушылығы жоғары азамат етіп қалыптастырған.Ең бастысы, оқушыны жеке тұлға ретінде қалыптастыруға септігін тигізеді. Демек, халықтық педагогика элементтерін пайдалану - мазмұндық тұрғыдан білім көздерінін бірі. Сондықтан ол ғылыми негізде жасалған оқытудың құралы және мектептердің іс - тәжірибесінде сыналған әдістемені қажететеді.[4]
1.2. Халықтық педагогика элементтері және олардың математикада алатын орны
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңы әр адамның жан-жақты дамуына мол мүмкіндік жасайтын құжаттардың бірі.Қанша заман өтсе де, маңызын жоймаған халықтық педагогиканы тәлім - тәрбиеннің түп қазығына айналдыру ата - ананың да, мектеп ұйымының да басты борышы.Қоғамның барлық тарихи даму кезеңдерінде халық педагогикасы жайлы ұғымды анықтау, әр түрлі ғылыми - педагогиқалық көзқарастарды қалыптастыру проблемаларына көптеген ғалымдар, педагогтар көңіл аударды, құнды пікірлер айтты, өмірлік мұра қалдырды. Орыс педагогтары К. Д. Ушинский, Н. К. Крупская, А. С. Макаренко, В.А. Сухомлинский, В. И. Водовозов, Г. С. Виноградов, Чуваш педагогы Г.Н. Волков, татар педагогы Я.И. Канбиков, азербайжан педагогы А.Ш. Ғашимов, грузин педагогы А.Ф. Кинтибидзе, Қырғызстан ғалымы, академик А. Э. Измайлов, казақтың көрнекті жаңашыл педагогы Ыбырай Алтынсарин, қазақтың асқан акыны, педагогы Мағжан Жұмабаев т.б. Кейбір ғалым - педагогтардың зерттеу мәліметтеріне қарағанда халық педагогикасы жайлы әр түрлі ұғымдарды байқауға болады. К. А. Ушинский әрбір елде халықтың мүддесіне, мүқтажына сәйкес өзіндік білім және тәрбие беру жүйесінің қажет екендігін айтты. Ол өзінің педагогикалық теориясында тәрбиенің ұлыстық принципіне сүйеніп, тәрбиенің халықтық идеясын дәлелдеді. К. Д. Ушинский халық дәстүрін, әдет-ғұрыптарын, салт-санасын жақсы білген. Дерексіздік идеяларға сүйеніп жазған ең жақсы тәрбие жүйесін, халықтың мол тәжірибесіне негізделген тәрбие еш уақытта тең бола алмайды - деп тұжырымдады ол. осыған орай халық педагогикасының тәрбиелік ықтималын өте жоғары бағалады. Оның пікірі бойынша халық бірінші тәрбиені, ал халық ертегілері - халық педагогикасын жасаудың бірінші және жарқын әрекеті. XX ғ. алғашқы жылдарынан бастап ғалымдар халық педагогикасының проблемаларына назар аудара бастады. Белгілі этнограф және педагог Г.С. Виноградов өзінің еңбегінде халық педагогикасын жеке адамды қалыптастыру мақсатында қолданылатын дағдылар мен тәсілдердің, білім мен іскерліктің жиынтығы деп сипаттайды. Г.С. Виноградовтың пікірі бойынша жасөспірімдерді оқыту және тәрбиелеу мақсатында көзқарасын, қолданатын құралдарын - халық педагогикасы деп атауға болады, өйткені халық педагогикасының халықтық өмірі нәтижесі. Халық педагогикасының жан - жақты зерттеген ғалымның бірі Г. Н. Волков. Ол екі монографияның авторы. Г. Н. Волков ең алғаш рет Этно-педагогика терминін қолданды. Этнопедагогика жас ұрпақты тәрбиелеуде халық тәрбиесі өмір үйелмен педагогикасы ру, тайпа, ұлыс және ұлт жайлы Г. Н. Волков кіргізген ұғым. Этнопедагогика - бұл ғылым, теориялық ойлардың өрісі.Халық педагогикасы туралы ұғымдардың анықтамасын білу үшін кейбір ғалымдардың, педагогтардың пікіріне тоқталған жөн.А. Ш. Ғашимов халық педагогикасына анықтама беру үшін тәрбие жөнінде халық идеяларына аса көңіл бөлудің қажет екенін айта келіп: Халық педагогикасы кең - мағынада айтқанда тәрбие мәселері бойынша халық дәстүрінің, әдет-ғұрыптарының, идеяларының жиынтығы - деді. Белгілі татар педагогы Я. И. Ханбиков бірсыпыра авторлардың көзқарастарын қуаттай келіп, өзінің анықтамасында халық еңбекшілер бұқарасы қолданылатын тәрбие және оқыту мақсаттары мен міндеттері. халық құралдарының жиынтығы, іскерлік пен дағдылар кіретін халықтық эмпириеалық білімдердің саласын - халық педагогикасы деп атайды. [5]Кейбір авторлар халық педагогикасының зерттеу саласын тәрбие деп қарастырады. Әрине, тәрбие жастарды әлеуметтік өмірге, еңбекке даярлау және қоғамдық тарихи тәжірибені үйрету процесі. Сонымен бірге халық педагогикасында оқыту процесінің де маңызы өте зор. Өйткені халық жастарды оқытады, оларды мамандық алуға, зергерлікке, спорт ойындарына үйретеді. Демек, халық педагогикасында тәрбие мен оқытуды екі жақты бір текті, яғни тұтас педагогиқалық процес деп қарастыру керек. Әр түрлі ғылыми мәліметтерге сүйеніп, халық педагогикасы туралы ұғымның мәнін Орта Азия және Қазақстан халықтарының педагогоиқалық көзқарастарын зерттеген А. Г. Измайлов былай анықтауға болар еді дейді: Халық педагогикасы бұл жиналған және эмпириқалық білімнің практикасымен тексерілген, ұрпақтан - ұрпаққа берілетін мағлұматтар, іскерлік пен дағдылар жиынтығы, халықтың әлеуметтік және тарихи тәжірибенің жемісі. Әр түрлі халықтардың дәстүрлері мен әдет -ғұрыптарының мақсаты жас ұрпақты бүкараның ең жақсы идеяларына тәрбиелеу. Халық педагогикасы - бұл ұлттық қазына, кең өріс XIX ғасырдың екінші жартысында Ш. Уалиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев, Ш. Құдайбердиев, А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев т.б. педагогиқалық ой -пікірлерді дамытқан қазақ халықтарының ғүлама ғалымдары. Бұл демократ -ағартушылардың еңбектеріндегі қазақ халқының әдет - ғұрыптары, салт -дәстүрлері, мақал -мәтелдері,фольклорлық жырлар мен көркем шығармалары, тілі мен мәдениеті ұлттық тәрбиенің құралына айналды. Қазақ халқының ұлы педагогы, этнографы, жазушысы Ы. Алтынсарин өзінің әдеби және педагогикалық еңбектерінде казақтың фольклорын, мысалы Қобыланды батыр, Жәнібек батыр, Қара батыр т.б. түрлі әңгімелері (Ағаштар бағы, Жомарт адам, Әке мен бала, Өрмекші, құмырсқа, қарлығаш т.б. сонымен бірге, Жақсылық пен жамандық, Адам, бала, ата - аналар) пайдалана білген.Кемеңгер ұстаз Ы. Алтынсариннің ұлағатты сөздері, педагогикалық мұралары халық педагогикасында үлкен орын алады. Оларды қазіргі қазақ халқының ұлттық мәдениеті мен салт - дәстүрін қайта жаңарту кезінде кең мағынада насихаттау әрбір ғалымның, мұғалімнің борышы болуы қажет.Халық педагогикасын дамытуда қазақтың асқан ақыны, педагогы Мағжан Жұмабаев үлкен үлес қосты. Ол бала тәрбиесі жөнінде көп өлеңдерінде (Бесік жыры, Ана т.б.) өзінің терең педагогиқалық ойларын ортаға салды. Балалық шақ әлемінде өмірді қызықты өткіз, білім алуға тырыс, білімді адам ел басшысы және мейірімді, көреген азаматы бол деп тілеген. Соңғы жылдары Қазақстан ғалымдары профессор Қ. Жарықбаев, профессор С. Қалиев тағы да басқа бірсыпыра педагогтар халық педагогикасы жайлы зерттеу жұмыстарына мән беріп, өздерінің үлестерін қосуда. Қ. Жарықбаев төңкеріске және кеңес өкіметіжылдарында Қазақстанда педагогикалық ойлардың даму тарихы жазылған біркатар ғалымдардың зерттеу жұмыстарына сүйеніп, қазақтың халық педагогикасы жөнінде өзінің ой - пікірін жазған. Оның шағын кітапшасында қазақ халқының ұзақ тарихи өмірінде жастарды тәрбиелеуде жазылған бай тәжірибесі, салт - дәстүрлері, әдет - ғұрыптары, адам мінез - құлқының ережелері, тәрбие принциптері, тәсілдері, құралдары баяндалған. Көшпелі қазақ елінің әлеуметтік - экономикалық, тарихи мәдениеті, табиғи -климаттық жағдайларында оқыту және тәрбие ісінде балаларға, жасөспірімдерге қойылатын психолгиялық - педагогикалық талаптар жөнінде авторсөз еткен. Қазақтың халық педагогикасында адамгершілік, еңбек, эстетикалық тәрбие, дене тәрбиесі, әсіресе ер және қыз балалар арасындағы тәрбиенің ерекшелігі, мазмұны, ата - аналар және ересек үйелмен мүшелерінің беделі, сонымен бірге тәрбие жөнінде мақал -мәтелдердің және халық ауыз әдебиетінің алатын орны жайлы Қ. Жарықбаев өзінің пікірін, көзқарасын пайымдаған. Қ. Жарықбаев пен С. Қалиевтің бірлесіп жазған Национальные аспекты обучения и воспитания, в Казахстане атты кітапшасында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz