Жерге орналастырудың жұмыстары
ҚAЗAҚСТAН РЕСПУБЛИКAСЫНЫҢ AУЫЛ ШAРУAШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық - техникалық университеті
Агротехнологиялық институт
Орман, жер және су ресурстарын баскару ЖМ
Жерге орналастыруды жобалау пәні бойынша
Курстық жұмыс
Қызылорда облысы Шиелі ауданы Шұғыла шаруа қожалығының
iшкi шаруашылық жерге орналастырудағы жұмысы
Орындаған: КД-33 топ студенті Досмағанбетова Ш.Н.
Тексерген:
Орал - 2022
Мазмұны
Кіріспе
1.
Курстық жобаның мақсаты мен міндеттемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
2.
Шаруашылық жобалаудың жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ...
6
2.1.
Шаруашылық орналасқан аудан бойынша қысқаша мәлімет ... ... .
7
2.2.
Орналасу орны бойынша климат жағдайы және топырақ жамылғысы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
3.
Жерге орналастыруды жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
3.1.
Ауылшаруашылығы алқаптарын ұйымдастыруды жобалау
Шұғыла шаруа қожалығының контурлық ведомосі ... ... ... ... ... ...
10
3.2.
Ауылшаруашылық жерлерінің жобалық экспликациясын құру. Шұғыла шаруа қожалығының жерлерінің экспликациясы ... ... ..
12
3.3.
Ауыл шаруашылығы жерлерін жақсарту мақсатында бір түрден,екінші түрге ауыстырудың экономикалық тиімділі ... ... ... ...
17
3.4.
Жер трансформациясы және санаттарға бөлінуі ... ... ... ... ... ... ... ... ..
21
4.
Орман жолақтарын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
23
4.1.
Далалық жолдарды жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
24
5.
Ауыспалы егіс және санаттарға бөлінуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
5.1.
Өнім өндіруге кеткен шығындарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
31
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
38
Кіріспе
Жерге орналастыру жер қатынастарын реттеуге және өндірістің негізгі құралы ретінде жер ресурстарын басқаруға негізделген. Жер құқығының табиғи ресурстарға, пайдалану объектілеріне және жылжымайтын мүлікке қатысты болуын қамтамасыз ету үшін жерді тиісті және тиімді пайдалану мен қорғауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі жүйелі шара.
Жер ресурстарын басқару тек аумақтық қатынастарды қадағалау ғана емес, сонымен қатар жерді тиімді пайдалануды реттеуге, ауыл шаруашылығының өнімділігін арттыруға және жерді қорғауға бағытталған ұлтық шаралар кешені.
Республикалардың, облыстардың, өлкелердің, қалалардың және басқа да елді мекендердің нысаналы аумақтары жерге орналастыру объектілері болып саналады.Біріншіден, жер иелері мен пайдаланушылар негізінен ауылшаруашылық және ауылшаруашылық емес кәсіпорындар ретінде қарастырылады, ал жеке учаскелер жерге орналастыру объектілері ретінде қарастырылады.
Жер ресурстарын басқарудың мазмұны қоғамдық өндірістің мазмұнымен анықталады. Атап айтқанда, ауыл шаруашылығы секторының экономикалық талаптарына сәйкес.
Жер орналастырудың негізгі міндеттері:
* Ауыл шаруашылығы және басқа да қажеттіліктер үшін жаңа құнарлы жерлерді табу;
* ауыл шаруашылығы кәсіпорында, фермаларда және әр түрлі экономикалық құрылымдарда жаңа жерлерді пайдалану жоспарын құру;
* жер учакелерін тіркеу және бөлу;
* Мемлекеттік, жеке және қоғамдық қажеттіліктер үшін құнарлы жерлер құру;
* Қалалар, кенттер және ауылдық елді мекендердің шекараларын өзгерту және бөлу нысаны;
* Топография және геодезия, топырақ, географиялық өсімдіктер және т. б. бойынша зерттеу және іздестіру;
Жерге орналастырудың жұмыстары:
* Халықтың өндірісіне қажетті жер ресурстарын тиімді пайдалану,жақсарту және қоғау;
* Жеке меншік және жер пайдалану құжаттарын әзірлеу;
* Жерлерді бөлу және топырақ құнарлығы,климаты,өнімділігіне қарай отырып халықты орналастыру;
* Жер учаскелерін мемлекеттік тіркеу және есепке алу жұмыстары;
* Жер мониторингі және жер кадастры жұмыстарын жүргізу;
* Бүлінген жерлерді қалпына келтіру,құнарлығы және өнімділігі бойынша салық алу;
* Жерге орналастыру бойынша халыққа қажетті жаңа карталарасап шығару.Халықтың қажетілігін толығымен қамтамасыз;
* Ауыл шаруашылығы мақсатында жерлерді құру тағы басқа басқа жұмыстар кіреді.
Жерге орналастыру жұмыстары атқарушы органдардың шешімімен немесе жер пайдаланушының өтінішімен жүзеге асырылады.Мемлекеттік жерден жеке меншікке бөлу,сондайық әкімшілік жерлердің шекарасын анықтау,жер кадастры және жерді тіркеу мен есепке алу жұмыстарымен айналысады.
Жерге орналастыру жұмыстарының нәтижелері:
- Экономикалық тиімді жер пайдалану көлемі , орналасқан жері және ыңғайлы шекарасы;
- Қолайлы орналасқан экономикалық орталықтар, ауыл шаруашылығы дақылдарының айналымы, жайылымдар, шабындықтар, жемістер мен жидектер, ж
үзімдіктер және басқа экономикалық аймақтардың тиімді орналасуы.
Жерге орналастыру процесі мынадай кезеңдерді қамтиды:
* жерге орналастыру әзірлеуді бастау;
* дайындық жұмыстары;
* жерге орналастыру жобаларын әзірлеу;
* жерге орналастыру құжаттамасын әзірлеу, келісу және бекіту;
* жерге орналастыру жобасын орындау;
1.Курстық жобаның мақсаты мен міндеттемесі
Берілген курстық жобаның тақырыбы - Қызылорда облысы,Шиелі ауданы,Шұғыла шаруа қожалығының iшкi шаруашылық жерге орналастырудағы жұмысы.
Курстық жұмыстың мақсаты-ауылшаруашылық жерлерін ұйымдастыру, жердің экономикалық пайдасын арттыру, ауылшаруашылық жұмыстарын жүргізу, жерді қайта құру, ауылшаруашылық өнімдерін есептеу, ауылшаруашылық жерлерін жіктеу және табиғи азық-түліктің өнімділік деңгейін анықтау.Біз Жер ресурстарын басқару жобаларының тиімділігін анықтаймыз және дәлелдейміз.
Бұл курстық жобаның міндеті - жем-шөп дақылдарының, жайылымдық өсімдіктер ресурстарының және ауыл шаруашылығында қолданылатын шөп сорттарының экономикалық өнімділігін бағалау.
- Жерді пайдалануды жоспарлауды әзірлеу және жіктеу
- Жерді ұтымды пайдалану және жерді бөлу тәртібі
- Жылжымайтын мүлікті тіркеу және жер нарығын пайдалану
- Жерге орналастыру және кадастрлық бақылау
- Жер құжаттарын дайындау, жобаларды тексеру және бекіту
- Компанияның экономикалық тиімділігін арттыру;
2.1 Жалпы аудан бойынша қысқаша мәлімет
Шиелі ауданы Қызылорда облысы әкімшілік ауданының оңтүстік-шығысында орналасқан.Аудан 1938 жылы Президенттің Жарлығымен құрылды.Жер учаскесінің ауданы 34,3 мың километрді құрайды. Жер бедері негізінен жазық.Ол батыстан шығысқа қарай 115 шақырымға және солтүстіктен 345 шақырымға созылады. Оңтүстік бөлігі Қызылқұм құмды алқабын, Қаратау жотасының солтүстік-шығыс бөлігін қамтиды. Жотаның солтүстік бөлігі батпақты Ащщыкөл ойпатының батыс бөлігімен шектеседі.Жер қойнауы алтын елді мекендерге және құрылыс материалдарының кен орындарына бай.
2.2 Климаттық жағдайы
Климаттық жағдайлар континентті.Жазда өте ыстық, жылдық орташа температура +36 С-тан +42 С-қа дейін, қыста айырмашылық байқалады.Қыстың ең суық айы қаңтарда орташа температура -35 градус, -36 градус болады. Аймақтың климатының ерекшелігі-құрғақшылық.Жауын-шашын өте аз.Орташа жылдық мөлшері 100-190 миллиметрден аспайды және оның өнімділігі біркелкі емес.
Топырақ жамылғысы жалпы облыс бойынша
Топырақ жамылғысы өте алуан түрлі деп сипатталады және екі үлкен аймаққа бөлінеді: алқаптың ауылшаруашылық ылғалды топырағы және аймақтың құрғақ шөлді топырағы. Рельефтің әр түрлі сулану жағдайлары, шөгінділердің гетерогенділігі, жеке табиғи аймақтар үшін ауылшаруашылық пайдалану бағыты әр түрлі топырақтар (құрғақ саздақ, құрғақ сазды батпақ, тоғай топырағы, аллювиалды қартаю топырағы, шалғынды-батпақты топырақ, батпақты топырақ, ақ тұзды топырақ, құмды топырақ). Қызылорда облысының аумағы негізінен шөптер мен бұталармен көмкерілген құмды алқаптармен жабылған (алып шөгінді, құмды шөгінді және т.б)Өсімдік жамылғысына келсек сексеуіл, бидай және құм арасында өсетін басқа да өсімдіктер. Сексеуіл ағаштары едәуір бөлігін алып жатыр. Сырдария өзенінің аңғарында және тоғай орманында қамыс өсімдіктері өседі.
Топырақ қасиеттері батпақты топтарды зерттеумен түсіндіріледі. Топырақ қабатының құрамынан көретініміз-оның құрамы өте механикалық олып келеді. Бетінде ауыр саз және саздақ бар. Өңделетін топырақ көлемінің массасы 1,06-1,30 гсм3, орта есеппен 1,12 г см3 құрайды. Топырақтың бұл түрі үшін көлемдік салмақтың орташа мәні 0-100 сантиметрді құрайды. Бұл жағдайда топырақтың меншікті салмағы шамамен 2,66-1,70 грамм 0-100 сантиметрде . Орташа қабаттың қалыпты ылғалдылық көрсеткіші көлемнің шамамен 18,7-23,98% құрайды..Топырақтың суды сіңіруі механикалық құрамы мен тығыздығына байланысты 0,08-ден 0,10-ға дейін өзгереді.
Ауылшаруашылығы түрлері,айналысу кәсібі.
Жалпы айтқанда, аймақты аумағына географияға, климатқа және басқа экономикалық жағдайларға байланысты үш табиғи-экономикалық аймаққа бөлуге болады. Бірінші аймақ екі оңтүстік әкімшілік ауданнан (Жаңақоған және Шиелі), екінші аймақ төрт орталық әкімшілік ауданнан (Жалағаш, Қармақшы-Сырдария және Қызылорда), ал үшінші аймақ екі Солтүстік әкімшілік ауданнан (Арал және Қазалы) тұрады. Географияға, климатқа және сыртқы жағдайларға, сондай-ақ күріш өсіретін аудандардың мамандануына сәйкес табиғи суармалы жерлерді үш табиғи аймаққа бөлуге болады: Жаңақоған-Шиелі, Қызылорда және Қазалы-Арал. Соңғы жылдары аралдағы шағын күріш алқаптары ауылшаруашылық жерлеріне айнала бастады. Суармалы жайылымдар өңірдегі жалпы жер көлемінің 919,3 млн га құрайды, бұл өңірдегі жалпы жер көлемінің 74% құрайды. Осы кезеңде бос жер көлемі негізінен ауыл шаруашылығының қаржылық жағдайының нашарлауына, минералды және органикалық тыңайтқыштардың жетіспеушілігіне, тұқымдардың, сапасыз материалдар мен техникалық мекемелердің жетіспеушілігіне байланысты -129,8 мың гектарға ұлғайды. Соңғы жылдары суармалы судың жетіспеуіне байланысты күріш пен басқа дақылдар өсірілетін солтүстік аймақтардағы егістік алқаптары азайды. Алайда олардың арасындағы келісімнің болуы мал шаруашылығының дамуына ықпал етеді. Қой, түйе және жылқы шаруашылығы дамыған. Оңтүстік аймақта көкөністерді, жемістерді, тұқымдарды, техникалық дақылдарды және жүзім өсіруге қолайлы температурада дақылдарды өсіру ыңғайлы. Экономикалық дамуға қолайлы аудандарда күріш, дәнді дақылдар, тұқымдар, күріш және басқа да мәдени өсімдіктер, жемістер мен бақтарға жататын пайдалы дақылдар өсіріледі. Қызылорда облысының климаты, өсімдік жамылғысы, гидрологиясы және гидрогеологиясы негізінде қалыптасқан өсімдік жамылғысы жер ресурстарының сапасы үшін ерекше маңызды.
3. Жерге орналастыруды жобалау
Жобалау -жер ресурстарын басқару процесінде ең маңызды болып табылады.Бұл үлкен және қиын кезең болып саналады. Жобалар жасау және оның заңдылығы-жер процесін басқарудағы ең маңызды кезең.Жерге орналастыруды жобалау тақырыбы жобалық шешімдерді анықтау болып табылады, экономиканы, қоршаған ортаны, қоғамды іске асыру әдістері және заңдылықтары.
Жерге орналастыруды жобалау-бұл ұлттық экономикада, әсіресе ауыл шаруашылығында, жаңа жер ресурстарын басқарумен және олардың экономикалық, техникалық және құқықтық тиімділігін растайтын құжаттар жиынтығымен(есептеулер, сызбалар және т.б.) шаралар қабылдайтын жобалар жиынығы.
Жерге орналастыруды жобалау принципі жерлерді жобалау болып табылады.Жұмысты орындау кезінде ұстану керек ережелер:
- Ол жоғары өнімділікке қол жеткізу үшін жер заңнамасын әзірлеу кезінде қолданылатын шарттарға еркін сәйкес келетін етіп жасалған ең төменгі шығындар;
- Жерді басқару принциптері жобалау процесінде прогрессивті стандарттар мен әдістерді қолдану арқылы есептеледі;
- Жоғары сапалы жерлерді күту;
- Зерттеулер мен жер материалдарын пайдалану қажеттілігі;
Кесте-1 Шұғыла шаруа қожалығының контурлық ведомосі.
Алаптарының түрі
Контур
Контур ауданы
Егістік
1
2
708
606
Жиынтығы:1314
Жайылым
2
1008
Жиынтығы:1008
Шабындық
1
115
Алдымен алқаптарды ұйымдастыру керек,ал одан бұрын контурларға бөліп аламыз.Әр алқапты жекешелеп ауданы бойынша кестеге толтырып аламыз.Осылайша,жерге орналастыру кезіндегі алғашқы ауылшаруашылық құрылымдарының контурлық ведомосі жасалады.Біздің шаруа қожалығымыздың жалпы ауыл шаруашылық жерлерінің алып жатқан көлемі 2437га.Оның ішінде егістік алабының көлемі 1314 га .Ал жайылым алаптарына келетін болсақ 1008 га жерді құрайды.Шабындық жерлері аз көлемді алып жатыр,небәрі 115га. Шұғыла шаруа қожалығының контурлық ведомосін жасау үшін,алдымен алқаптарды ұйымдастырып оларды контурға бөліп қарастырдық. Контур - бұл алқап жерлерінің топтасқан белгілі бір бөлшегі. Шұғыла шаруа қожалығы екі контур бойынша бөлінген.Бірінші контур бойында шекара жүргізілген.Контурда егістік және шабындық жерлері орналасқан. Бірінші контурда орналасқан егістік ауданы 708 га,ал шабындық 115 га жерді алып жатыр .Ал екінші контур егістік және жайылым жерлерінен тұрады.Контурдың 1008 га жерін жайылым және тең жартысынан көп бөлігін егістік жері алып жатыр.Егістік жерлерінің көлемі 606га.Осылайша 1-кестеде алқаптарды тиімді әдістер арқылы контурларға бөліп,шаруа қожалығының контурлық ведомосін жасадық.
Кесте-2 Шұғыла шаруа қожалығының жерлерінің экспликациясы.
Өлшем
бірлігі
Жалпы
ауд,га
Жер түрлері бойынша
Олардың ішінде
Жалпы
Ауыл ш. Жерлері
Егіс
тік
Жайы
лым
Шабын
дық
Ауыл ш. Жатпай
тын жерлер
Орман жолақ
тары
Жо
л
Елді
ме
кен
га
2451
2437
330+378+379+227=1314
246+613+149=
1008
115
14
8
2
4
100
99,4
53,6
41,1
4,7
0,6
0,35
0,08
0,17
Келесі ретте жерге орналастырудың ауылшаруашылық алқаптарына экспликация жасаймыз.Ол үшін кестеге ауыл шаруашылық алқаптары мен олардың контурлық нөмірлері тізіп көрсетілген. Сонымен қатар аудандар есептеледі және арақашықтық анықталады.2-кестені толтыру үшін контурларға бөліп оларды ауылшаруашылық мақсатындағы және ауылшаруашылығы мақсатында емес жерлер деп екі бөлікке жіктеп қарастырдым.Жалпы біздің шаруа қожалықтың алып жатқан жер көлемі 2451 га ,соның ішінде 2437га жерін ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер құрайды. Ауылшаруашылық жерлер жалпы шаруа қожалығының 99,4 пайызын қамтиды.Ауыл шаруашылығы жерлеріне егістік,жайылым және шабындық кіреді. Жалпы шаруашылықтың 53,6 пайызын егістік,жайылым 41,1 пайызын және шабындық 4,7пайызын алып жатыр. Ауыл шаруашылығы мақсатында емес жерлерге орман жолақтары,жол,елді мекендер жатады.Жалпы жер ауданының 0,6 пайызын ауыл шаруашылығы мақсатында емес жерлер құрайды. Бұл жерде 0,6пайыздың 0,35пайызын орман жолақтары, 0,08пайызын жол және 0,17 пайызын елді мекендер құрайды.
Кесте-3 Шұғыла шаруа қожалығының жобалық жер пайдалану алаңын анықтау.
Өндірістің мамандану
Алқаптардың атауы
Бір қызметкердің жер үлесі,га
Қызметкерлер саны,адам
Жер көлемі-алқаптар бойынша пайдалану,га
Астық және мал шаруашы
лығы
Егістік
40
33
1314
жайылым
20
50
1008
Жиынтығы:2322
Шұғылы шаруа қожалығының жобалық жер пайдалану алаңын анықтау үшін жайылым мен егістік аудандарына шаруа қожалығы қызметкерлерін жер үлесі бойынша ұйымдастырамыз.Егістік жерлерінің жұмысшылар санын табу үшін егістік жерлерінің ауданын табамыз,егістіктің ауданы белгілі 1314 га,ал бір жұмысшының тұрақты жер үлесі 40 га құрайды,сонда жұмысшылардың саны P=ПД формуласымен есептеледі.
Бұл жерде P-жұмысшылар саны;
П-ауылшаруашылық жобалық алаңы,га
Д- ертеде құрылған шаруашылық серіктестіктің құрамына кірген кезде бір жұмысшының енгізген жер үлесі; га;
Формула бойынша есептегенде P=131440=33.Есептеу нәтижесінде жұмысшылардың саны 33 адамды құрайды.
Жайылым жерлерінің жұмысшылар санын табу үшін жайылым жерлерінің аудандарын табамыз,жайылым ауданы 1008 га,ал бір жұмысшының тұрақты жер үлесі 20 га құрайды,жұмысшылар саны P= ПД формуласымен есептеледі.
Формула бойынша есептеу нәтижесінде P=100820=50. Жайылым жерлерінде жұмысшылар саны 50 адамды құрайды.
Жалпы шаруа қожалығында егістік пен жайылым жерлерінің ауданы 2322га жиынтығы.Қожалықта жалпы есеппен 83 адам жұмыс жасайды.
Кесте-4 Шұғыла Шұғыла шаруа қожалығында жайылымнан жасыл азықтың шығуын есептеу
Жер түрі
Өнімділік,цага
Ауданы,га
Жасыл жемнің шығымы
Табиғи жайылым
10
1008
10080
Жайылымда мал азықтық жемнің өнімділігін есептегенде жалпы жайылым көлемін аламыз.Табиғи жайылым жерлерінің жасыл азықтың шығымын есептеу үшін жақсартылған жайылымды емес, табиғи жайылымның өзін аламыз. Жасыл жемнің шығымында өнімділік тұрақты 10 цга тең, жайылым ауданы 1008 га. Тұрақты өнімділікпен жайылым ауданын көбейту арқылы жасыл жемнің шығымын анықтаймыз. Нәтижесінде жасыл жемнің шығымы 10080 га тең.
Кесте-5 Шұғыла Шұғыла шаруа қожалығындағы ауыл шаруашылығының мал басын есептеу.
Мал түрі
Жасыл шөп шығатын жер
Жылына 1бас малдың шөпке қажеттілігі,ц
Мал басы
Сүтті сиырлар
4032
202
20
Етті сиырлар
6048
141
43
Шұғыла шаруа қожалығындағы ауыл шаруашылығының мал басын есептеу кезінде өзімізге пайда әкелетін тиімді мал басын таңдадық.Шаруа қожалығымызда 20 бас сүтті сиырлар және 43 бас етті сиырлар бар.Етті сиырларды көп алған себебім етті сиырдан ет және оның жүні арқылы пайда табамын.Ал сүтті сиырда пайда көзі тек оның сүті.Шаруа қожалығымызда жалпы жем шығатын жер ауданының жиынтығы 10080 га ,сүтті сиылар үшін 4032 га жер берілді ,ал етті сиырлар үшін 6048 га жерді қамтиды.Жылына 1 бас малдың шөпке қажеттілігін есептеу үшін жасыл шөп шығатын жер ауданын мал басына бөлеміз.Сонда 1 бас малдың жылдық шөпке қажеттілігі анықталады.Сүтті сиырлар алып жатқан жер көлемі 4032 га мал басы 20-ны құрайды,сонда 1 бас сүтті сиыр жылына 202ц шөппен қоректенеді . Етті сиырлар үшін жасыл жем шығатын жер 6048 га,жылына 1 бас малдың жемге қажеттілігі 141 ц,мал басы 43-ке тең. Осылайша шаруа қожалыққа пайдасы жағынанан да,шөп жағынанда тиімді етті сиырлар болып келеді.
Кесте-6 Шұғыла шаруа қожалығында жем теңгерімі
Жем түрлері
Қамту көздері
Азыққа жылдық қажеттілік,ц
Ауыл шаруа
шылығы дақылдары
ның өнімділігі,
цга
Егістіктегі
жем шөп дақылдарының егіс алаңы,га
1 басына
Барлық басына
Ет
Сүт
Ет
Сүт
1
Шөп
Көпжылдық шөптер
10,0
200
430
6
13
32
2
Малға арналған жем
Жүгері
42,0
840
1806
53
113
16
3
Тамыр жемістілер
Қант қызыл
шасы
2,4
48
103,2
48
103,2
1
4
Концен
траттар
Арпа
8,0
160
344
5
11
30
Мал басын қорекпен қамту көздеріне көпжылдық шөптер,жүгері,қант қызылшасы,арпа түрлері кіреді.Көпжылдық шөптерде азыққа жылдық қажетілік тұрақты 10 ц,жүгері 42 ц,қант қызылшасы 2,4 ц,арпа 8 ц. 1 бас малдың тұрақты қамту көздерін етті сиырлар мен сүті сиырлардың барлық басын көбейтеміз .Сонда барлық мал басының азыққа жылдық қажетілігі шығады.Ал ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін анықтау кезінде,малдың барлық басын азыққа жылдық қажеттілікті шаққандағы нәтижені алып тұрақты егістіктегі жем шөп дақылдарының алаңдарына бөлеміз.Мұнда тұрақты егістіктегі жем шөп дақылдарының алаңы 32 га,16 га,1 га және 30 га-ды құрайды. Ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігі етті сиырлар үшін азыққа жылдық қажеттілігін тұрақты егістіктегі жем шөп дақылдарының егіс алаңына бөлеміз.Сүтті сиырларды есептегенде де дәл осылай есептейміз.Нәтижесінде жылдық азыққа қажеттілік жалпы етті сиырларда 1284ц,сүтті сиырлар үшін 2683ц болады.Ал ауыл шаруашылығында дақылдарының өнімділігі жалпы етті сиырларда 112ц және сүтті сиырларда 240 ц құрайды. Негізгі дақылдардың көп бөлігін жүгері мен көп жылдық шөптер қамтиды.
Кесте-7 Шұғыла шаруа қожалығында мал шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі.
Жануарлардың түрлері мен топтары
Ауылшаруашы
лығындағы мал басы
1 бастың өнімділігі
Жалпы өнімнің түрлері бойынша шығуы
ет
сүт
жүн
Сүтті сиырлар
20
35
-
700
-
Етті сиырлар
43
250
6450
-
4300
Шұғыла шаруа қожалығында сүтті сиырлар мен етті сиырлар бар.Олардың жалпы саны 63 бас. Сүтті сиырлар 20 бас және етті сиырлар 43 бас құрайды. Сиырлардың беретін өнімдері еті,сүті және жүні.Біз осы өнімдер арқылы пайда көзін табамыз,сонымен қатар арттырамыз.Сүтті сиырлар бойынша жалпы бізге пайда түсіретін өнім ол сүт.Мысалы 1 бас сүтті сиырдың өнімділігі 35 литр сүт беретін болса оны барлық сүтті сиыр басына көбейтіп жалпы өнімнің шығуын табамыз. Бізде сүтті сиырлар 20 бас оны 35 литр өнімділікке көбейтеміз,сонда жалпы өнім сүтті сиырларда 700 литр болады .Ал етті сиырлар еті және жүні арқылы пайда әкеледі.1 бас етті сиырдың өнімділігі 250 деп алатын болсақ оның көп бөлігін етке,ал қалған бөлігін жүнге жібереміз.Мысалыға алсақ 1бас етті сиырдың салмағы 250 кг деп алсақ,оның 150 кг етке,100 кг жүнге тиесілі.Жалпы өнімнің көлемін табу үшін етті сиырлардың санын ет пен жүн өнімділігіне көбейтеміз.Сонда 43бас етті сиырды 150 кг етке көбейтеміз.Нәтижесінде 43 бас етті сиырдан 6450 кг ет аламыз. Жүніне келетін болсақ 43 бас етті сиырдан 4300 кг жүн аламыз.
Кесте-8 Шұғыла шаруа қожалығының егістігінің жоспарланған құрылымын пайдалану.
Ауылшаруашылық дақылдар атауы
га
1
Дәнді дақылдар-оның ішінде:
Бидай
Арпа
329
280
49
78,5
2
Жем шөп дақылдары - оның ішінде:
Жүгері сабағы
Қант қызылшасы
Көпжылдық шөптер
49
16
1
32
11,2
3
Жұп
42
10,3
4
Жоба бойынша барлық егістік
420
100
Шаруа қожалығында егісіктікті пайдаланудың жоспарланған құрылымын есептеу үшін,ең алдымен дәнді дақылдардың гектарын егістік бөліктеріне бөлеміз.Жердің топырақ құнарлығына,санаттары мен сапасына байланысты қарастырамыз.Егістікке егілетін ауылшаруашылық дақылдар екі бөлінеді,олар дәнді дақылдар және жем шөп дақылдар.Дәнді дақылдар құрамына бидай мен арпа кіреді.Егістіктегі жем шөп дақылдары-оның ішінде жүгері сабағы,қант қызылшасы,көпжылдық шөптер 8-кесте мәліметтері бойынша тұрақты болады.Егер шаруашылық астық өндірумен айналысатын болса дәнді дақылдар мен арпа алаңы анықталады.Дәнді дақылдар жалпы 329 га құрайды,оның ішінде арпа дәнді дақылдардың 15 пайызын алып жатыр.Сонда арпа 49 га тең болады,ал бидай 280 га алып жатыр.Жем шөп дақылдары тұрақты оның ішінде жүгері сабағы 16 га,қант қызылшасы 1га,көпжылдық шөптер 32 га.Жұп 280 га бидайдың 15 пайызын құрайды,осылаша жұп 42 га жерді алып жатыр. Жоба бойынша жалпы егістік аумағының дәнді дақылдар 78,5 пайызын,жем шөп дақылдары 11,2 пайызын,ал жұп 10,3 пайызын алып жатыр. Жалпы егістік көлемі жоба бойынша 420га.Шаруа қожалығында дәнді дақылдар көптеп өсіріледі,оның көп бөлігін бидай алқабы алып жатыр.Жем шөп дақылдары мал азықтық дақылдар болып келеді,оның ішінде көп мөлшерде көп жылдық шөптер өсіріледі.Жалпы шаруа қожалығында төрт егістік алқабы дақылдар өсірумен толық қамтылған.
Кесте-9 Шұғыла шаруа қожалығында өсімдік шаруашылығы бойынша жалпы өнімнің көлемі.
Ауылшаруашылығы дақылдарының атауы
Алаңы,га
Өнімділік цга
Өнімнің жалпы шығымы,ц
Бидай
280
10
2800
Арпа
49
10
490
Шұғыла шаруа қожалғында өсімік шаруашылығы бойынша жалпы өнімнің көлемін 8-кесте мәліметтеріне сүйене отырып толтырамыз.Ауыл шаруашылық дәнді дақылдарға бидай мен арпа жатады.Алқапта жалпы алып жатқан жер үлесі 329 га.Жеріміздің сапалық жағдайына қарай отырып көп мөлшерде бидай өнімін өндіреміз.Бидай өнімінің жалпы алаңы 280 га.Ал қалған бөлігін 49 га жерді арпа дақылы қамтиды.Жыл сайын дақылдардан шығатын өнімділік тұрақты 10ц.Өнімнің жалпы шығымын есептегенде бидай мен арпа алаңдарының ауданын тұрақты өнімділікке көбейтеміз.Нәтижесінде бидай дақылында өнің жалпы шығымы 2800 ц және арпа дақылында 490 ц құрайды.Өнімнің жалпы шығымы ауылшаруашылық дәнді дақылдарда толық 3290 ц құрайды.
Кесте-10 Жердің экспликациясы (жобалық жасау сәтінде)
Өлшем бірліктері:
Барлық жерлер
Оның ішінде жер түрлері бойынша
Басқа алқаптар
1
2
3
Барлық аш.жерлер
Оның ішінде
Егістік
шабындық
жайылым
Барлығы
Соның
ішінде
жақсар
тылған
Барлығы
Соның
ішінде
жақсар
тылған
Ор
ман
жол
ақ
Ел
ді
мек
жол
га
2451
1314
115
-
1008
246
8
4
2
100
53,6
4,7
-
41,1
10
0,35
0,17
0,08
Топырақтың түрі мен механикалық құрамына,құнарлығына,тұздану деңгейі және эрозияға ұшырауына байланысты егістік жерлерінің сапалық жағдайы туралы мәліметтер алынады.Мәліметтер негізінде жерлерді ауылшаруашылық және ауылшаруашылығы емес деп екіге бөлеміз.Осы жер учаскелерінің бірі ауылшаруашылық жерлерін кеңейту кезінде белгілі бір деңгейде резерв ретінде қолданылады.Бұл жерлерге бұталар,тұзды жерлер,тақырлар,құмдар,шатқалдар жатады.Ауылшаруашылық емес жерлерге құрылыс ғимараттары ,су,орман жерлері және тағы басқалары жатады,яғни ұзақ уақыт пайдалынатын және ауылшаруашылық айналымынан шығып қалған жерлер жатады.Ауылшаруашылығы айналымынан шыққан жерлер дегеніміз-ұзақ уақыт бойы егіншілікке немесе шаруашылыққа пайдаланылып топырақ құнарлығы азайып,эрозияға ұшыраған жерлер.
Сонымен 10-кестеде жердің жобалық сәтін сараптаймыз.Бұл кестені толтыру кезінде 2,3кестедегі мәліметтерді қолданамыз.Алаптардың алаңдарын пайыздың үлесін есептеп, алаңын гектар бойынша есептеп табамыз. Біздің шаруа қожалық бойынша барлық жер алаңы 2451 га.Егістік 1314 га тең,онше егістік жері барлық жердің 53,6 пайызын алып жатыр.Шабындық 115 га бұл барлық жердің 4,7 пайызы,жақсартылған шабындақ жоқ.Барлық жердің 41,1 пайызын жайылым алып жатыр,соның ішінде 246 га жақсартылған жайылым.Жақсартылған жайылым барлық жердің 10 пайызын қамтиды.Ал қалған пайыздық үлесін орман жолақтары,елді мекендер,жол алып отыр.Олардың пайыздың үлесі 0,6 пайыз.
3.4 Жер трансформациясы және санатарға бөлінуі
Жердің жарамдылық санаттары бөлінеді:
I. Өңделетін жер;
II. Негізінен шабындық алқаптар;
III. ауыл шаруашылығы;
IV. Ауылшаруашылық жерлеріне жарамсыз жер;
V. Бұзылған жерлер
Қазіргі уақытта жердің жарамдылық санатының картасы дайындалады. Топырақ диаграммасында топырақ контурының әр сызығына жарамдылық санаты берілген, ол топырақ картасының шартты белгілерінде топырақтың әр түрі үшін көрсетілген. Санат нөміріне қарай рим цифрлары қол қойды. Топырақтың бірінші түрі ашық қоңыр, топырақтың екінші түрі ашық жасыл, ал топырақтың үшінші түрі ашық сұр. Бұл учаскелер картада жердің жарамдылық санатына сәйкес белгіленеді. Графикалық дизайнға келетін болсақ, ол солғын.Бұзылған жер түріне негізделген пайдаланылмаған жер жоспарын анықтауда қолданылады.
Жердің трансформациясы- трансформацияға бөлінген контурлық тармақтармен анықталады.Трансформация-бұл жердің бір түрінен екіншісіне ауысу.Мысал ретінде егістік жерлерді жайылымға ауыстыруды алайық. Жердің белгілі бір түрлерінің жер кадастрлық құжаттарына сәйкес учаскелерді пайдалану мүмкіндігі.Пайдалану жердің сапасына байланысты.Жердің бірінші түрі ауылшаруашылық дақылдарының тұрақты өнімін алу үшін табиғи негізде қолданылады..Егер пайдалы қазбалар, жайылымдар мен шабындықтарда Жердің бірінші түрі болса, онда олар егістік жерлерге айналады.Бөлшектердің бірінші санатына қосылуға жол берілмейді, олар өріске айналады. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық - техникалық университеті
Агротехнологиялық институт
Орман, жер және су ресурстарын баскару ЖМ
Жерге орналастыруды жобалау пәні бойынша
Курстық жұмыс
Қызылорда облысы Шиелі ауданы Шұғыла шаруа қожалығының
iшкi шаруашылық жерге орналастырудағы жұмысы
Орындаған: КД-33 топ студенті Досмағанбетова Ш.Н.
Тексерген:
Орал - 2022
Мазмұны
Кіріспе
1.
Курстық жобаның мақсаты мен міндеттемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
2.
Шаруашылық жобалаудың жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ...
6
2.1.
Шаруашылық орналасқан аудан бойынша қысқаша мәлімет ... ... .
7
2.2.
Орналасу орны бойынша климат жағдайы және топырақ жамылғысы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
8
3.
Жерге орналастыруды жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
9
3.1.
Ауылшаруашылығы алқаптарын ұйымдастыруды жобалау
Шұғыла шаруа қожалығының контурлық ведомосі ... ... ... ... ... ...
10
3.2.
Ауылшаруашылық жерлерінің жобалық экспликациясын құру. Шұғыла шаруа қожалығының жерлерінің экспликациясы ... ... ..
12
3.3.
Ауыл шаруашылығы жерлерін жақсарту мақсатында бір түрден,екінші түрге ауыстырудың экономикалық тиімділі ... ... ... ...
17
3.4.
Жер трансформациясы және санаттарға бөлінуі ... ... ... ... ... ... ... ... ..
21
4.
Орман жолақтарын жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
23
4.1.
Далалық жолдарды жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
24
5.
Ауыспалы егіс және санаттарға бөлінуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
25
5.1.
Өнім өндіруге кеткен шығындарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
31
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
38
Кіріспе
Жерге орналастыру жер қатынастарын реттеуге және өндірістің негізгі құралы ретінде жер ресурстарын басқаруға негізделген. Жер құқығының табиғи ресурстарға, пайдалану объектілеріне және жылжымайтын мүлікке қатысты болуын қамтамасыз ету үшін жерді тиісті және тиімді пайдалану мен қорғауды ұйымдастыру және қамтамасыз ету жөніндегі жүйелі шара.
Жер ресурстарын басқару тек аумақтық қатынастарды қадағалау ғана емес, сонымен қатар жерді тиімді пайдалануды реттеуге, ауыл шаруашылығының өнімділігін арттыруға және жерді қорғауға бағытталған ұлтық шаралар кешені.
Республикалардың, облыстардың, өлкелердің, қалалардың және басқа да елді мекендердің нысаналы аумақтары жерге орналастыру объектілері болып саналады.Біріншіден, жер иелері мен пайдаланушылар негізінен ауылшаруашылық және ауылшаруашылық емес кәсіпорындар ретінде қарастырылады, ал жеке учаскелер жерге орналастыру объектілері ретінде қарастырылады.
Жер ресурстарын басқарудың мазмұны қоғамдық өндірістің мазмұнымен анықталады. Атап айтқанда, ауыл шаруашылығы секторының экономикалық талаптарына сәйкес.
Жер орналастырудың негізгі міндеттері:
* Ауыл шаруашылығы және басқа да қажеттіліктер үшін жаңа құнарлы жерлерді табу;
* ауыл шаруашылығы кәсіпорында, фермаларда және әр түрлі экономикалық құрылымдарда жаңа жерлерді пайдалану жоспарын құру;
* жер учакелерін тіркеу және бөлу;
* Мемлекеттік, жеке және қоғамдық қажеттіліктер үшін құнарлы жерлер құру;
* Қалалар, кенттер және ауылдық елді мекендердің шекараларын өзгерту және бөлу нысаны;
* Топография және геодезия, топырақ, географиялық өсімдіктер және т. б. бойынша зерттеу және іздестіру;
Жерге орналастырудың жұмыстары:
* Халықтың өндірісіне қажетті жер ресурстарын тиімді пайдалану,жақсарту және қоғау;
* Жеке меншік және жер пайдалану құжаттарын әзірлеу;
* Жерлерді бөлу және топырақ құнарлығы,климаты,өнімділігіне қарай отырып халықты орналастыру;
* Жер учаскелерін мемлекеттік тіркеу және есепке алу жұмыстары;
* Жер мониторингі және жер кадастры жұмыстарын жүргізу;
* Бүлінген жерлерді қалпына келтіру,құнарлығы және өнімділігі бойынша салық алу;
* Жерге орналастыру бойынша халыққа қажетті жаңа карталарасап шығару.Халықтың қажетілігін толығымен қамтамасыз;
* Ауыл шаруашылығы мақсатында жерлерді құру тағы басқа басқа жұмыстар кіреді.
Жерге орналастыру жұмыстары атқарушы органдардың шешімімен немесе жер пайдаланушының өтінішімен жүзеге асырылады.Мемлекеттік жерден жеке меншікке бөлу,сондайық әкімшілік жерлердің шекарасын анықтау,жер кадастры және жерді тіркеу мен есепке алу жұмыстарымен айналысады.
Жерге орналастыру жұмыстарының нәтижелері:
- Экономикалық тиімді жер пайдалану көлемі , орналасқан жері және ыңғайлы шекарасы;
- Қолайлы орналасқан экономикалық орталықтар, ауыл шаруашылығы дақылдарының айналымы, жайылымдар, шабындықтар, жемістер мен жидектер, ж
үзімдіктер және басқа экономикалық аймақтардың тиімді орналасуы.
Жерге орналастыру процесі мынадай кезеңдерді қамтиды:
* жерге орналастыру әзірлеуді бастау;
* дайындық жұмыстары;
* жерге орналастыру жобаларын әзірлеу;
* жерге орналастыру құжаттамасын әзірлеу, келісу және бекіту;
* жерге орналастыру жобасын орындау;
1.Курстық жобаның мақсаты мен міндеттемесі
Берілген курстық жобаның тақырыбы - Қызылорда облысы,Шиелі ауданы,Шұғыла шаруа қожалығының iшкi шаруашылық жерге орналастырудағы жұмысы.
Курстық жұмыстың мақсаты-ауылшаруашылық жерлерін ұйымдастыру, жердің экономикалық пайдасын арттыру, ауылшаруашылық жұмыстарын жүргізу, жерді қайта құру, ауылшаруашылық өнімдерін есептеу, ауылшаруашылық жерлерін жіктеу және табиғи азық-түліктің өнімділік деңгейін анықтау.Біз Жер ресурстарын басқару жобаларының тиімділігін анықтаймыз және дәлелдейміз.
Бұл курстық жобаның міндеті - жем-шөп дақылдарының, жайылымдық өсімдіктер ресурстарының және ауыл шаруашылығында қолданылатын шөп сорттарының экономикалық өнімділігін бағалау.
- Жерді пайдалануды жоспарлауды әзірлеу және жіктеу
- Жерді ұтымды пайдалану және жерді бөлу тәртібі
- Жылжымайтын мүлікті тіркеу және жер нарығын пайдалану
- Жерге орналастыру және кадастрлық бақылау
- Жер құжаттарын дайындау, жобаларды тексеру және бекіту
- Компанияның экономикалық тиімділігін арттыру;
2.1 Жалпы аудан бойынша қысқаша мәлімет
Шиелі ауданы Қызылорда облысы әкімшілік ауданының оңтүстік-шығысында орналасқан.Аудан 1938 жылы Президенттің Жарлығымен құрылды.Жер учаскесінің ауданы 34,3 мың километрді құрайды. Жер бедері негізінен жазық.Ол батыстан шығысқа қарай 115 шақырымға және солтүстіктен 345 шақырымға созылады. Оңтүстік бөлігі Қызылқұм құмды алқабын, Қаратау жотасының солтүстік-шығыс бөлігін қамтиды. Жотаның солтүстік бөлігі батпақты Ащщыкөл ойпатының батыс бөлігімен шектеседі.Жер қойнауы алтын елді мекендерге және құрылыс материалдарының кен орындарына бай.
2.2 Климаттық жағдайы
Климаттық жағдайлар континентті.Жазда өте ыстық, жылдық орташа температура +36 С-тан +42 С-қа дейін, қыста айырмашылық байқалады.Қыстың ең суық айы қаңтарда орташа температура -35 градус, -36 градус болады. Аймақтың климатының ерекшелігі-құрғақшылық.Жауын-шашын өте аз.Орташа жылдық мөлшері 100-190 миллиметрден аспайды және оның өнімділігі біркелкі емес.
Топырақ жамылғысы жалпы облыс бойынша
Топырақ жамылғысы өте алуан түрлі деп сипатталады және екі үлкен аймаққа бөлінеді: алқаптың ауылшаруашылық ылғалды топырағы және аймақтың құрғақ шөлді топырағы. Рельефтің әр түрлі сулану жағдайлары, шөгінділердің гетерогенділігі, жеке табиғи аймақтар үшін ауылшаруашылық пайдалану бағыты әр түрлі топырақтар (құрғақ саздақ, құрғақ сазды батпақ, тоғай топырағы, аллювиалды қартаю топырағы, шалғынды-батпақты топырақ, батпақты топырақ, ақ тұзды топырақ, құмды топырақ). Қызылорда облысының аумағы негізінен шөптер мен бұталармен көмкерілген құмды алқаптармен жабылған (алып шөгінді, құмды шөгінді және т.б)Өсімдік жамылғысына келсек сексеуіл, бидай және құм арасында өсетін басқа да өсімдіктер. Сексеуіл ағаштары едәуір бөлігін алып жатыр. Сырдария өзенінің аңғарында және тоғай орманында қамыс өсімдіктері өседі.
Топырақ қасиеттері батпақты топтарды зерттеумен түсіндіріледі. Топырақ қабатының құрамынан көретініміз-оның құрамы өте механикалық олып келеді. Бетінде ауыр саз және саздақ бар. Өңделетін топырақ көлемінің массасы 1,06-1,30 гсм3, орта есеппен 1,12 г см3 құрайды. Топырақтың бұл түрі үшін көлемдік салмақтың орташа мәні 0-100 сантиметрді құрайды. Бұл жағдайда топырақтың меншікті салмағы шамамен 2,66-1,70 грамм 0-100 сантиметрде . Орташа қабаттың қалыпты ылғалдылық көрсеткіші көлемнің шамамен 18,7-23,98% құрайды..Топырақтың суды сіңіруі механикалық құрамы мен тығыздығына байланысты 0,08-ден 0,10-ға дейін өзгереді.
Ауылшаруашылығы түрлері,айналысу кәсібі.
Жалпы айтқанда, аймақты аумағына географияға, климатқа және басқа экономикалық жағдайларға байланысты үш табиғи-экономикалық аймаққа бөлуге болады. Бірінші аймақ екі оңтүстік әкімшілік ауданнан (Жаңақоған және Шиелі), екінші аймақ төрт орталық әкімшілік ауданнан (Жалағаш, Қармақшы-Сырдария және Қызылорда), ал үшінші аймақ екі Солтүстік әкімшілік ауданнан (Арал және Қазалы) тұрады. Географияға, климатқа және сыртқы жағдайларға, сондай-ақ күріш өсіретін аудандардың мамандануына сәйкес табиғи суармалы жерлерді үш табиғи аймаққа бөлуге болады: Жаңақоған-Шиелі, Қызылорда және Қазалы-Арал. Соңғы жылдары аралдағы шағын күріш алқаптары ауылшаруашылық жерлеріне айнала бастады. Суармалы жайылымдар өңірдегі жалпы жер көлемінің 919,3 млн га құрайды, бұл өңірдегі жалпы жер көлемінің 74% құрайды. Осы кезеңде бос жер көлемі негізінен ауыл шаруашылығының қаржылық жағдайының нашарлауына, минералды және органикалық тыңайтқыштардың жетіспеушілігіне, тұқымдардың, сапасыз материалдар мен техникалық мекемелердің жетіспеушілігіне байланысты -129,8 мың гектарға ұлғайды. Соңғы жылдары суармалы судың жетіспеуіне байланысты күріш пен басқа дақылдар өсірілетін солтүстік аймақтардағы егістік алқаптары азайды. Алайда олардың арасындағы келісімнің болуы мал шаруашылығының дамуына ықпал етеді. Қой, түйе және жылқы шаруашылығы дамыған. Оңтүстік аймақта көкөністерді, жемістерді, тұқымдарды, техникалық дақылдарды және жүзім өсіруге қолайлы температурада дақылдарды өсіру ыңғайлы. Экономикалық дамуға қолайлы аудандарда күріш, дәнді дақылдар, тұқымдар, күріш және басқа да мәдени өсімдіктер, жемістер мен бақтарға жататын пайдалы дақылдар өсіріледі. Қызылорда облысының климаты, өсімдік жамылғысы, гидрологиясы және гидрогеологиясы негізінде қалыптасқан өсімдік жамылғысы жер ресурстарының сапасы үшін ерекше маңызды.
3. Жерге орналастыруды жобалау
Жобалау -жер ресурстарын басқару процесінде ең маңызды болып табылады.Бұл үлкен және қиын кезең болып саналады. Жобалар жасау және оның заңдылығы-жер процесін басқарудағы ең маңызды кезең.Жерге орналастыруды жобалау тақырыбы жобалық шешімдерді анықтау болып табылады, экономиканы, қоршаған ортаны, қоғамды іске асыру әдістері және заңдылықтары.
Жерге орналастыруды жобалау-бұл ұлттық экономикада, әсіресе ауыл шаруашылығында, жаңа жер ресурстарын басқарумен және олардың экономикалық, техникалық және құқықтық тиімділігін растайтын құжаттар жиынтығымен(есептеулер, сызбалар және т.б.) шаралар қабылдайтын жобалар жиынығы.
Жерге орналастыруды жобалау принципі жерлерді жобалау болып табылады.Жұмысты орындау кезінде ұстану керек ережелер:
- Ол жоғары өнімділікке қол жеткізу үшін жер заңнамасын әзірлеу кезінде қолданылатын шарттарға еркін сәйкес келетін етіп жасалған ең төменгі шығындар;
- Жерді басқару принциптері жобалау процесінде прогрессивті стандарттар мен әдістерді қолдану арқылы есептеледі;
- Жоғары сапалы жерлерді күту;
- Зерттеулер мен жер материалдарын пайдалану қажеттілігі;
Кесте-1 Шұғыла шаруа қожалығының контурлық ведомосі.
Алаптарының түрі
Контур
Контур ауданы
Егістік
1
2
708
606
Жиынтығы:1314
Жайылым
2
1008
Жиынтығы:1008
Шабындық
1
115
Алдымен алқаптарды ұйымдастыру керек,ал одан бұрын контурларға бөліп аламыз.Әр алқапты жекешелеп ауданы бойынша кестеге толтырып аламыз.Осылайша,жерге орналастыру кезіндегі алғашқы ауылшаруашылық құрылымдарының контурлық ведомосі жасалады.Біздің шаруа қожалығымыздың жалпы ауыл шаруашылық жерлерінің алып жатқан көлемі 2437га.Оның ішінде егістік алабының көлемі 1314 га .Ал жайылым алаптарына келетін болсақ 1008 га жерді құрайды.Шабындық жерлері аз көлемді алып жатыр,небәрі 115га. Шұғыла шаруа қожалығының контурлық ведомосін жасау үшін,алдымен алқаптарды ұйымдастырып оларды контурға бөліп қарастырдық. Контур - бұл алқап жерлерінің топтасқан белгілі бір бөлшегі. Шұғыла шаруа қожалығы екі контур бойынша бөлінген.Бірінші контур бойында шекара жүргізілген.Контурда егістік және шабындық жерлері орналасқан. Бірінші контурда орналасқан егістік ауданы 708 га,ал шабындық 115 га жерді алып жатыр .Ал екінші контур егістік және жайылым жерлерінен тұрады.Контурдың 1008 га жерін жайылым және тең жартысынан көп бөлігін егістік жері алып жатыр.Егістік жерлерінің көлемі 606га.Осылайша 1-кестеде алқаптарды тиімді әдістер арқылы контурларға бөліп,шаруа қожалығының контурлық ведомосін жасадық.
Кесте-2 Шұғыла шаруа қожалығының жерлерінің экспликациясы.
Өлшем
бірлігі
Жалпы
ауд,га
Жер түрлері бойынша
Олардың ішінде
Жалпы
Ауыл ш. Жерлері
Егіс
тік
Жайы
лым
Шабын
дық
Ауыл ш. Жатпай
тын жерлер
Орман жолақ
тары
Жо
л
Елді
ме
кен
га
2451
2437
330+378+379+227=1314
246+613+149=
1008
115
14
8
2
4
100
99,4
53,6
41,1
4,7
0,6
0,35
0,08
0,17
Келесі ретте жерге орналастырудың ауылшаруашылық алқаптарына экспликация жасаймыз.Ол үшін кестеге ауыл шаруашылық алқаптары мен олардың контурлық нөмірлері тізіп көрсетілген. Сонымен қатар аудандар есептеледі және арақашықтық анықталады.2-кестені толтыру үшін контурларға бөліп оларды ауылшаруашылық мақсатындағы және ауылшаруашылығы мақсатында емес жерлер деп екі бөлікке жіктеп қарастырдым.Жалпы біздің шаруа қожалықтың алып жатқан жер көлемі 2451 га ,соның ішінде 2437га жерін ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер құрайды. Ауылшаруашылық жерлер жалпы шаруа қожалығының 99,4 пайызын қамтиды.Ауыл шаруашылығы жерлеріне егістік,жайылым және шабындық кіреді. Жалпы шаруашылықтың 53,6 пайызын егістік,жайылым 41,1 пайызын және шабындық 4,7пайызын алып жатыр. Ауыл шаруашылығы мақсатында емес жерлерге орман жолақтары,жол,елді мекендер жатады.Жалпы жер ауданының 0,6 пайызын ауыл шаруашылығы мақсатында емес жерлер құрайды. Бұл жерде 0,6пайыздың 0,35пайызын орман жолақтары, 0,08пайызын жол және 0,17 пайызын елді мекендер құрайды.
Кесте-3 Шұғыла шаруа қожалығының жобалық жер пайдалану алаңын анықтау.
Өндірістің мамандану
Алқаптардың атауы
Бір қызметкердің жер үлесі,га
Қызметкерлер саны,адам
Жер көлемі-алқаптар бойынша пайдалану,га
Астық және мал шаруашы
лығы
Егістік
40
33
1314
жайылым
20
50
1008
Жиынтығы:2322
Шұғылы шаруа қожалығының жобалық жер пайдалану алаңын анықтау үшін жайылым мен егістік аудандарына шаруа қожалығы қызметкерлерін жер үлесі бойынша ұйымдастырамыз.Егістік жерлерінің жұмысшылар санын табу үшін егістік жерлерінің ауданын табамыз,егістіктің ауданы белгілі 1314 га,ал бір жұмысшының тұрақты жер үлесі 40 га құрайды,сонда жұмысшылардың саны P=ПД формуласымен есептеледі.
Бұл жерде P-жұмысшылар саны;
П-ауылшаруашылық жобалық алаңы,га
Д- ертеде құрылған шаруашылық серіктестіктің құрамына кірген кезде бір жұмысшының енгізген жер үлесі; га;
Формула бойынша есептегенде P=131440=33.Есептеу нәтижесінде жұмысшылардың саны 33 адамды құрайды.
Жайылым жерлерінің жұмысшылар санын табу үшін жайылым жерлерінің аудандарын табамыз,жайылым ауданы 1008 га,ал бір жұмысшының тұрақты жер үлесі 20 га құрайды,жұмысшылар саны P= ПД формуласымен есептеледі.
Формула бойынша есептеу нәтижесінде P=100820=50. Жайылым жерлерінде жұмысшылар саны 50 адамды құрайды.
Жалпы шаруа қожалығында егістік пен жайылым жерлерінің ауданы 2322га жиынтығы.Қожалықта жалпы есеппен 83 адам жұмыс жасайды.
Кесте-4 Шұғыла Шұғыла шаруа қожалығында жайылымнан жасыл азықтың шығуын есептеу
Жер түрі
Өнімділік,цага
Ауданы,га
Жасыл жемнің шығымы
Табиғи жайылым
10
1008
10080
Жайылымда мал азықтық жемнің өнімділігін есептегенде жалпы жайылым көлемін аламыз.Табиғи жайылым жерлерінің жасыл азықтың шығымын есептеу үшін жақсартылған жайылымды емес, табиғи жайылымның өзін аламыз. Жасыл жемнің шығымында өнімділік тұрақты 10 цга тең, жайылым ауданы 1008 га. Тұрақты өнімділікпен жайылым ауданын көбейту арқылы жасыл жемнің шығымын анықтаймыз. Нәтижесінде жасыл жемнің шығымы 10080 га тең.
Кесте-5 Шұғыла Шұғыла шаруа қожалығындағы ауыл шаруашылығының мал басын есептеу.
Мал түрі
Жасыл шөп шығатын жер
Жылына 1бас малдың шөпке қажеттілігі,ц
Мал басы
Сүтті сиырлар
4032
202
20
Етті сиырлар
6048
141
43
Шұғыла шаруа қожалығындағы ауыл шаруашылығының мал басын есептеу кезінде өзімізге пайда әкелетін тиімді мал басын таңдадық.Шаруа қожалығымызда 20 бас сүтті сиырлар және 43 бас етті сиырлар бар.Етті сиырларды көп алған себебім етті сиырдан ет және оның жүні арқылы пайда табамын.Ал сүтті сиырда пайда көзі тек оның сүті.Шаруа қожалығымызда жалпы жем шығатын жер ауданының жиынтығы 10080 га ,сүтті сиылар үшін 4032 га жер берілді ,ал етті сиырлар үшін 6048 га жерді қамтиды.Жылына 1 бас малдың шөпке қажеттілігін есептеу үшін жасыл шөп шығатын жер ауданын мал басына бөлеміз.Сонда 1 бас малдың жылдық шөпке қажеттілігі анықталады.Сүтті сиырлар алып жатқан жер көлемі 4032 га мал басы 20-ны құрайды,сонда 1 бас сүтті сиыр жылына 202ц шөппен қоректенеді . Етті сиырлар үшін жасыл жем шығатын жер 6048 га,жылына 1 бас малдың жемге қажеттілігі 141 ц,мал басы 43-ке тең. Осылайша шаруа қожалыққа пайдасы жағынанан да,шөп жағынанда тиімді етті сиырлар болып келеді.
Кесте-6 Шұғыла шаруа қожалығында жем теңгерімі
Жем түрлері
Қамту көздері
Азыққа жылдық қажеттілік,ц
Ауыл шаруа
шылығы дақылдары
ның өнімділігі,
цга
Егістіктегі
жем шөп дақылдарының егіс алаңы,га
1 басына
Барлық басына
Ет
Сүт
Ет
Сүт
1
Шөп
Көпжылдық шөптер
10,0
200
430
6
13
32
2
Малға арналған жем
Жүгері
42,0
840
1806
53
113
16
3
Тамыр жемістілер
Қант қызыл
шасы
2,4
48
103,2
48
103,2
1
4
Концен
траттар
Арпа
8,0
160
344
5
11
30
Мал басын қорекпен қамту көздеріне көпжылдық шөптер,жүгері,қант қызылшасы,арпа түрлері кіреді.Көпжылдық шөптерде азыққа жылдық қажетілік тұрақты 10 ц,жүгері 42 ц,қант қызылшасы 2,4 ц,арпа 8 ц. 1 бас малдың тұрақты қамту көздерін етті сиырлар мен сүті сиырлардың барлық басын көбейтеміз .Сонда барлық мал басының азыққа жылдық қажетілігі шығады.Ал ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін анықтау кезінде,малдың барлық басын азыққа жылдық қажеттілікті шаққандағы нәтижені алып тұрақты егістіктегі жем шөп дақылдарының алаңдарына бөлеміз.Мұнда тұрақты егістіктегі жем шөп дақылдарының алаңы 32 га,16 га,1 га және 30 га-ды құрайды. Ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігі етті сиырлар үшін азыққа жылдық қажеттілігін тұрақты егістіктегі жем шөп дақылдарының егіс алаңына бөлеміз.Сүтті сиырларды есептегенде де дәл осылай есептейміз.Нәтижесінде жылдық азыққа қажеттілік жалпы етті сиырларда 1284ц,сүтті сиырлар үшін 2683ц болады.Ал ауыл шаруашылығында дақылдарының өнімділігі жалпы етті сиырларда 112ц және сүтті сиырларда 240 ц құрайды. Негізгі дақылдардың көп бөлігін жүгері мен көп жылдық шөптер қамтиды.
Кесте-7 Шұғыла шаруа қожалығында мал шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі.
Жануарлардың түрлері мен топтары
Ауылшаруашы
лығындағы мал басы
1 бастың өнімділігі
Жалпы өнімнің түрлері бойынша шығуы
ет
сүт
жүн
Сүтті сиырлар
20
35
-
700
-
Етті сиырлар
43
250
6450
-
4300
Шұғыла шаруа қожалығында сүтті сиырлар мен етті сиырлар бар.Олардың жалпы саны 63 бас. Сүтті сиырлар 20 бас және етті сиырлар 43 бас құрайды. Сиырлардың беретін өнімдері еті,сүті және жүні.Біз осы өнімдер арқылы пайда көзін табамыз,сонымен қатар арттырамыз.Сүтті сиырлар бойынша жалпы бізге пайда түсіретін өнім ол сүт.Мысалы 1 бас сүтті сиырдың өнімділігі 35 литр сүт беретін болса оны барлық сүтті сиыр басына көбейтіп жалпы өнімнің шығуын табамыз. Бізде сүтті сиырлар 20 бас оны 35 литр өнімділікке көбейтеміз,сонда жалпы өнім сүтті сиырларда 700 литр болады .Ал етті сиырлар еті және жүні арқылы пайда әкеледі.1 бас етті сиырдың өнімділігі 250 деп алатын болсақ оның көп бөлігін етке,ал қалған бөлігін жүнге жібереміз.Мысалыға алсақ 1бас етті сиырдың салмағы 250 кг деп алсақ,оның 150 кг етке,100 кг жүнге тиесілі.Жалпы өнімнің көлемін табу үшін етті сиырлардың санын ет пен жүн өнімділігіне көбейтеміз.Сонда 43бас етті сиырды 150 кг етке көбейтеміз.Нәтижесінде 43 бас етті сиырдан 6450 кг ет аламыз. Жүніне келетін болсақ 43 бас етті сиырдан 4300 кг жүн аламыз.
Кесте-8 Шұғыла шаруа қожалығының егістігінің жоспарланған құрылымын пайдалану.
Ауылшаруашылық дақылдар атауы
га
1
Дәнді дақылдар-оның ішінде:
Бидай
Арпа
329
280
49
78,5
2
Жем шөп дақылдары - оның ішінде:
Жүгері сабағы
Қант қызылшасы
Көпжылдық шөптер
49
16
1
32
11,2
3
Жұп
42
10,3
4
Жоба бойынша барлық егістік
420
100
Шаруа қожалығында егісіктікті пайдаланудың жоспарланған құрылымын есептеу үшін,ең алдымен дәнді дақылдардың гектарын егістік бөліктеріне бөлеміз.Жердің топырақ құнарлығына,санаттары мен сапасына байланысты қарастырамыз.Егістікке егілетін ауылшаруашылық дақылдар екі бөлінеді,олар дәнді дақылдар және жем шөп дақылдар.Дәнді дақылдар құрамына бидай мен арпа кіреді.Егістіктегі жем шөп дақылдары-оның ішінде жүгері сабағы,қант қызылшасы,көпжылдық шөптер 8-кесте мәліметтері бойынша тұрақты болады.Егер шаруашылық астық өндірумен айналысатын болса дәнді дақылдар мен арпа алаңы анықталады.Дәнді дақылдар жалпы 329 га құрайды,оның ішінде арпа дәнді дақылдардың 15 пайызын алып жатыр.Сонда арпа 49 га тең болады,ал бидай 280 га алып жатыр.Жем шөп дақылдары тұрақты оның ішінде жүгері сабағы 16 га,қант қызылшасы 1га,көпжылдық шөптер 32 га.Жұп 280 га бидайдың 15 пайызын құрайды,осылаша жұп 42 га жерді алып жатыр. Жоба бойынша жалпы егістік аумағының дәнді дақылдар 78,5 пайызын,жем шөп дақылдары 11,2 пайызын,ал жұп 10,3 пайызын алып жатыр. Жалпы егістік көлемі жоба бойынша 420га.Шаруа қожалығында дәнді дақылдар көптеп өсіріледі,оның көп бөлігін бидай алқабы алып жатыр.Жем шөп дақылдары мал азықтық дақылдар болып келеді,оның ішінде көп мөлшерде көп жылдық шөптер өсіріледі.Жалпы шаруа қожалығында төрт егістік алқабы дақылдар өсірумен толық қамтылған.
Кесте-9 Шұғыла шаруа қожалығында өсімдік шаруашылығы бойынша жалпы өнімнің көлемі.
Ауылшаруашылығы дақылдарының атауы
Алаңы,га
Өнімділік цга
Өнімнің жалпы шығымы,ц
Бидай
280
10
2800
Арпа
49
10
490
Шұғыла шаруа қожалғында өсімік шаруашылығы бойынша жалпы өнімнің көлемін 8-кесте мәліметтеріне сүйене отырып толтырамыз.Ауыл шаруашылық дәнді дақылдарға бидай мен арпа жатады.Алқапта жалпы алып жатқан жер үлесі 329 га.Жеріміздің сапалық жағдайына қарай отырып көп мөлшерде бидай өнімін өндіреміз.Бидай өнімінің жалпы алаңы 280 га.Ал қалған бөлігін 49 га жерді арпа дақылы қамтиды.Жыл сайын дақылдардан шығатын өнімділік тұрақты 10ц.Өнімнің жалпы шығымын есептегенде бидай мен арпа алаңдарының ауданын тұрақты өнімділікке көбейтеміз.Нәтижесінде бидай дақылында өнің жалпы шығымы 2800 ц және арпа дақылында 490 ц құрайды.Өнімнің жалпы шығымы ауылшаруашылық дәнді дақылдарда толық 3290 ц құрайды.
Кесте-10 Жердің экспликациясы (жобалық жасау сәтінде)
Өлшем бірліктері:
Барлық жерлер
Оның ішінде жер түрлері бойынша
Басқа алқаптар
1
2
3
Барлық аш.жерлер
Оның ішінде
Егістік
шабындық
жайылым
Барлығы
Соның
ішінде
жақсар
тылған
Барлығы
Соның
ішінде
жақсар
тылған
Ор
ман
жол
ақ
Ел
ді
мек
жол
га
2451
1314
115
-
1008
246
8
4
2
100
53,6
4,7
-
41,1
10
0,35
0,17
0,08
Топырақтың түрі мен механикалық құрамына,құнарлығына,тұздану деңгейі және эрозияға ұшырауына байланысты егістік жерлерінің сапалық жағдайы туралы мәліметтер алынады.Мәліметтер негізінде жерлерді ауылшаруашылық және ауылшаруашылығы емес деп екіге бөлеміз.Осы жер учаскелерінің бірі ауылшаруашылық жерлерін кеңейту кезінде белгілі бір деңгейде резерв ретінде қолданылады.Бұл жерлерге бұталар,тұзды жерлер,тақырлар,құмдар,шатқалдар жатады.Ауылшаруашылық емес жерлерге құрылыс ғимараттары ,су,орман жерлері және тағы басқалары жатады,яғни ұзақ уақыт пайдалынатын және ауылшаруашылық айналымынан шығып қалған жерлер жатады.Ауылшаруашылығы айналымынан шыққан жерлер дегеніміз-ұзақ уақыт бойы егіншілікке немесе шаруашылыққа пайдаланылып топырақ құнарлығы азайып,эрозияға ұшыраған жерлер.
Сонымен 10-кестеде жердің жобалық сәтін сараптаймыз.Бұл кестені толтыру кезінде 2,3кестедегі мәліметтерді қолданамыз.Алаптардың алаңдарын пайыздың үлесін есептеп, алаңын гектар бойынша есептеп табамыз. Біздің шаруа қожалық бойынша барлық жер алаңы 2451 га.Егістік 1314 га тең,онше егістік жері барлық жердің 53,6 пайызын алып жатыр.Шабындық 115 га бұл барлық жердің 4,7 пайызы,жақсартылған шабындақ жоқ.Барлық жердің 41,1 пайызын жайылым алып жатыр,соның ішінде 246 га жақсартылған жайылым.Жақсартылған жайылым барлық жердің 10 пайызын қамтиды.Ал қалған пайыздық үлесін орман жолақтары,елді мекендер,жол алып отыр.Олардың пайыздың үлесі 0,6 пайыз.
3.4 Жер трансформациясы және санатарға бөлінуі
Жердің жарамдылық санаттары бөлінеді:
I. Өңделетін жер;
II. Негізінен шабындық алқаптар;
III. ауыл шаруашылығы;
IV. Ауылшаруашылық жерлеріне жарамсыз жер;
V. Бұзылған жерлер
Қазіргі уақытта жердің жарамдылық санатының картасы дайындалады. Топырақ диаграммасында топырақ контурының әр сызығына жарамдылық санаты берілген, ол топырақ картасының шартты белгілерінде топырақтың әр түрі үшін көрсетілген. Санат нөміріне қарай рим цифрлары қол қойды. Топырақтың бірінші түрі ашық қоңыр, топырақтың екінші түрі ашық жасыл, ал топырақтың үшінші түрі ашық сұр. Бұл учаскелер картада жердің жарамдылық санатына сәйкес белгіленеді. Графикалық дизайнға келетін болсақ, ол солғын.Бұзылған жер түріне негізделген пайдаланылмаған жер жоспарын анықтауда қолданылады.
Жердің трансформациясы- трансформацияға бөлінген контурлық тармақтармен анықталады.Трансформация-бұл жердің бір түрінен екіншісіне ауысу.Мысал ретінде егістік жерлерді жайылымға ауыстыруды алайық. Жердің белгілі бір түрлерінің жер кадастрлық құжаттарына сәйкес учаскелерді пайдалану мүмкіндігі.Пайдалану жердің сапасына байланысты.Жердің бірінші түрі ауылшаруашылық дақылдарының тұрақты өнімін алу үшін табиғи негізде қолданылады..Егер пайдалы қазбалар, жайылымдар мен шабындықтарда Жердің бірінші түрі болса, онда олар егістік жерлерге айналады.Бөлшектердің бірінші санатына қосылуға жол берілмейді, олар өріске айналады. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz