Сый алушының құқықтары мен міндеттері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе2
1. Сыйға тарту шартының ұғымы, нысаны, элементтері,тараптары4
2. Сыйға тарту шартының мазмұны, тараптардың құқықтары мен міндеттері және жауапкершілігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3.Сыйға тарту шартын жасасу,өзгерту және бұзу тәртібі мен ерекшеліктері
4. Сыйға тарту шарты бойынша тараптардың құқықтары мен міндеттері және жауапкершілігі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Сыйға тарту шарты күнделікті өмірде өте жиі кездесетін шарттардың бірі. Адамзат табиғаты болар, адамдарға мейірімділік, жомарттылық, қайырымдылық қасиеттері жат емес, сол себепті олар өздеріне ғана мәлім себептермен бір - біріне арзан да, қымбат та сыйлықтар жасап жатады. Көп жағдайларда олар Азаматтық кодекспен реттелетін қатынастарға түсіп отырғанын білмейді де. Күрделі объектілерді, мысалы қозғалмайтын мүлікті сыйға тарту кезінде тараптар сыйға тарту шартының бар екендігін әдетте біледі, себебі бұл шарт формальдық процедуралардан өтуді қажет етеді. Ал қарапайым заттарға келгенде және шартты жасасу мен оны орындау бір мезгілде жүзеге асқанда тараптар азаматтық - құқықтық реттеудің әсеріне түсіп отырғанын көбіне кейіннен біліп жатады. Айтайық, ерлі - зайыптылардың ортақ мүлкіне олардың біреуіне берілген сыйлықтары кірмейді, ендеше ол ортақ мүлік ретінде бөлінуге жатпайды. Басқа мысал, меншік құқығы жаңа меншік иесіне өзінің барлық ауыртпалығымен қоса ауысады.
Сыйға тарту шарты біржақты шарттардың қатарына жатады. Шарт біржақты болғандықтан, сый алушы сыйды алуға міндетті емес, бұл оның құқығы. Дегенмен шарт жазбаша жасалған кезде шартты орындамау сый алушы үшін сый берушіге келтірілген нақты нұқсанды өтеу түріндегі жағымсыз салдар туғызуы мүмкін. Шарт нақты да, консенсуалды да бола алады. Шартты жасасу мен сыйды беру бір мезгілде жүзеге асырылатын сыйға тарту - нақты шарт. Ал сыйды келешекте беру уәдесін көздейтін шарт консенсуалды болады. Сый беру уәдесі біржақты мәміле болып табылады. Бірақ уәдені көздейтін біржақты мәмілелер сыйға тарту аясында ғана емес, басқа да салаларда, айтайық сыйға тартуға ұқсас болып келетін сыйақыға жария түрде уәде беру кездеседі. Егер сыйға тарту шартын жасаудың элементі ретіндегі сый беру уәдесі оферта болып танылса, сыйақыға жария түрде берілген уәде дербес біржақты мәміле ретінде қарастырылады. Екі уәденің екеуі де құқықтық мағынаға ие болу үшін олар белгілі қасиеттерге ие болуы керек. А.Г. Диденко мұндай қасиеттер ретінде: уәденің бастама сипатын; уәдедегі шарттарды келешекте іске асыруға бағыттауды; уәденің міндеттілік мәнінің заңнамада немесе мәміледе бекітілуін атайды.
Таңдалған тақырыптың өзектілігі; Сыйлық тарту шартын реттеу қажеттілігінде жатыр, өйткені қазіргі уақытта бұл шарт тәжірибеде жиі қолданылады. Қазақстан Республикасының Конституциясының құрамына сәйкес, әркім өз меншігіндегі мүлікке иелік етуге, оны иеленуге, пайдалануға және басқа адамдарға бірлесіп билік етуге құқылы, бұл шарт басқа шарттардан айырмашылығы, сыйға тарту шарты өтеусіз және азаматтық құқықтың ең көне шарттарының бірі болып табылатындығынан.
Зерттеудің мақсаты;
Заңды анықтау
Сыйға тарту шартының сипаттамалары және проблемаларды анықтау
Салыстырмалы құқықтық әдіс арқылы жүзеге асыру,талдау.
Зерттеудің міндеті;
Сыйға тарту шартының ұғымын қарастыру;
Шарттың нысанасын сипаттау;
Сыйға тарту шартының тараптары мен мазмұнын зерделеу;
Шарттың осы түрінің тоқтатылу ерекшеліктерін зерделеу.

1. Сыйға тарту шартының ұғымы, нысаны, элементтері,тараптары
"Сыйға тарту шарты бойынша бір тарап (сыйға тартушы) басқа тараптың (сыйды алушының) меншігіне затты немесе өзіне немесе үшінші адамға мүліктік құқықты (талапты) тегін береді немесе беруге міндеттенеді не оны өзінің немесе үшінші тұлғаның алдындағы мүліктік міндеттен босатады немесе босатуға міндеттенеді.
Сыйға тарту шарты Азаматтық кодексте аталған және онда көп кездеспейтін ақысыз шарттардың бірі болып табылады. Кейбір шарттар, айтайық, тапсырма, заем, сақтау және тағы басқалары ақылы да, ақысыз да бола алады. Заң шығарушы ол шарттарға қатысты ақылы болу не, керісінше, ақысыз болу презумпциясын белгілейді не болмаса шартты ақылы не ақысыз деп белгілеу мүмкіндігін толығымен тараптардың өздеріне береді. Бұнымен бір мезгілде Азаматтық кодекстің 384 - бабында шарттардың ақылы болу презумпциясын жалпы ереже ретінде ұстанады " [1] .
"Сыйға тарту шартының азаматтық айналымдағы ерекшеліктеріне қарай заң шығарушы шарт нысанына арнайы талаптар қояды. Егер нақты сыйға тарту шарты жасалса, жалпы ереже бойынша ауызша нысанда жасалады, бұл жағдайда Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 151, 152 - баптарының нормалары қолданылады. Заң кейбір нақты сыйға тарту шартын жазбаша түрде жасауды талап етеді. Жазбаша нысанда жасау, егер сыйға тартушы заңды тұлға болып және сый мөлшері он айлық есептік көрсеткіштен асатын болса талап етіледі. Мүндай талап заңды тұлғаның балансындағы мүліктің тіркелу ережелерімен байланысты. Егер мүлік заң негізінде қайтарымсыз берілсе онда тиісінше дәлелдемелерде болуы тиіс (чек немесе құжаттардың болмауы анық) ал кері жағдайда заңды тұлға органдары (материалды жауапты түлғалар) жетіспеушілік үшін жауапты болады. Бірақ бүл міндетті талап емес, сыйға тартудың жазбаша нысанын сақтамаған жағдайда шарт жасалғаны басқа да жазбаша жасалған қүжаттармен дәлелденуі мүмкін. Сыйға тартуды заңды тұлғалармен еңбек қатынастарында тұратын жұмысшылырды материалдық нысанындағы көтермелеуден ажырата білу керек, бірақ та мұндай қатынастар еңбек заңымен реттелмеген бөлігінде сыйға тарту нормаларымен реттелуі мүмкін. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің нормаларында дәл көрсетілмегендігіне қарамастан, егер сыйға тарту шартын мемлекеттік тіркеу талап етсе, ол жазбаша жасалады. Өйткені қозғалмайтын мүлікке құқықты тіркеу үшін осы мүлікке құқықты беретін құжаттар керек. Алдағы уақытта сыйға тартуға уәде беру - консенсуалды шарт болып табылады және әрқашан жазбаша түрде жасалады. Осы шарттың заң талап ететін жай жазбаша нысанының сақталмауы оның жарамсыздығына әкеп соғады" [2] .
"Қазіргі кезде сыйға тарту шартының пәні болып зат сонымен қатар мүліктік құқықтар да табылады. Нақты сыйға тарту затын көрсетпей - ақ өзінің барлық мүлкін сыйға тартуға уәде беру жарамсыз болады. Бұл жағдайда сыйға тарту пәні болмайды. Қандай да игілікті қайтарымсыз алу әрқашан сыйға тарту болып танылмайды. Рим құқығында қайтарымсыз пайдалану, процентсіз займ және қайтарымсыз сақтау сыйға тарту деп қарастырылмаған. Сыйға тарту болып бір нәрсені уақытша пайдалануға беру немесе ақысыз қызметті жүзеге асыру болып келмейді, тек сезілетін нәрсені (субстанцияны) беру сыйға тарту болып бағалануы мүмкін. Айтылған Қазақстан Республикасының азаматтық құқықтық доктринасында қалыптасқан сыйға тарту шартының түсінігіне және оның пәніне қарама - қарсы келмейді. Егер де сыйға тарту белгілі бір міндеттемеден босатса, онда, бұл әрекетте біз азаматтық - құқықтық міндеттемені борышты кешіру арқылы тоқтату сияқты Азаматтық кодексінің 373 - бабымен көзделген әрекеттен өзгешелікті байқай алмаймыз" [3] .
"Сый алушының міндеттемеден босатылу жағдайында әдетте сыйдың пәні болмайды. Бұл кезде сый алушы сый берушіден мүлік алмайды. Сыйдың нысанасы болып сый алушы жеткен жетістіктер саналады, бірақ оны азаматтық - құқықтың қандай да бір объектісі ретінде бағалауға болмайды. Осы жағдайда сый алушы сыйдың арқасында өзінің мүлкін сақтап қалады. Бірақ оның құрамы сый алушы босатылған міндеттеме сияқты нақты емес сыйға беруші борышкерді үшінші тұлғалар алдындағы міндетінен босатқан кезде де ұқсас жағдай пайда болады. Осындай қайшылықтар салдарынан сыйға тартуды реттейтін заңнама біздің ойымызша өзгертулерді керек қылады. Біздің ойымызша сыйға тарту шарттардың қатарынан сыйға алушы сыйға беруші немесе үшінші тұлға алдындағы міндеттемесінен босатылатын жағдайларды алып тастау керек. Сыйға тарту шартының нысанасын ол қандай түрге жататындығы әсер етеді. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 516 - бабына сәйкес жалпы пайдалану мақсатында затты немесе құқықты сыйға тарту қайырымдылық деп танылады. Қарастырылған норманың мазмұнын біз қайырымдылық нысанасы болып тек зат немесе мүліктік құқық табылатынын көре аламыз. Ал қарапайым сыйға тарту мұндай шектеулерді білмейді" [4] .
"Сыйға тарту шартының тараптары сый беруші мен сый алушы болып азаматтық құқықтың барлық субъектілері келуі мүмкін. Жеке тұлғалар, заңды тұлғалар, мемлекет, әкімшілік - аумақтық бөліністер. Мысалы, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру департаментінің 1998 жылғы 22 қазандағы 637 - қаулысымен жеке кәсіпкерлік субъектілеріне мемлекеттік кәсіпорындар мен мемлекеттің қатысуымен ұйымдарға арендаға немесе сенімгерлікпен басқаруға берілген қолданылмайтын өндірістік ғимараттар, объектілер және офистік ғимараттарды меншігіне беру ережесі бекітілген болатын. Бұл ереже Қазақстан Республикасының Президентінің Жеке кәсіпкерлік қолдануды күшейту және активизациялау туралы 1997 жылғы 6 наурыздағы 3398 - Жарлығына сәйкес Жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қабылданған болатын. Бұрын Қазақстан Республикасында жекешелендіруге жататын пәтерлерді (және басқа да үй - жайларды) қайтарымсыз азаматтың меншігіне беру орын алған болатын. Жоғарыда көрсетілген жағдайда сый беруші болып мемлекет немесе әкімшілік - аумақтық уәкілдік берілген орган арқылы шартта қатысады" [5] .
"Ал сый алушылар болып шағын кәсіпкерлік субъектілері табылады. Бұл шартты қайырымдылыққа жатқызуға болмайды. Өйткені шағын кәсіпкерлік субъектілерінің жалпыға пайдалы қызметі жүзеге асыруы талап етілмейді. Ал егер мемлекеттің басқа жағдайда сыйға беруі туралы айтатын болсақ, мынаны ескеру керек: әкімшілік акт негізінде мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындарға мүлік (компьютерлер, кітаптар, құрал - саймандар, ғимараттар және тағы басқа) олардың жедел басқаруына шаруашылық жүргізуіне беріледі. Бұл қатынастарда сыйға тарту болуы мүмкін емес, өйткені меншік иесі бар. Ол - мемлекет. Бұл жағдайда қайырымдылық тек жеке меншік нысанындағы заңды тұлғалар пайдасына жасалуы мүмкін" [6] .
Сый беруші болып әрекет қабілеттілігі бар адам бола алады. Сыйға тарту мүмкіндігі 14 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар және сот әрекетке қабілетсіз деп танығандар үшін барынша шектелген.Олардың атынан заңды өкілдердің сыйға тартуына, сыйдың құны он айлық есептік көрсеткіштен аспайтын жағдайды қоспағанда жол берілмейді. Онда да мұндай сыйды беру үшін алдын ала қорғаушы мен қамқоршы органдардың келісімі керек.
Егер сыйға тартушы 14 пен 18 жас аралығындағы кәмелетке толмаған немесе әрекет қабілеттілігі шектелген кәмелетке толған болса заңды өкілі қорғаушы және қамқоршы органның алдын - ала келісімінсіз сыйды беруге рұқсат ете алмайды. Әрекет қабілеттігі шектелген және жартылай әрекет қабілетті тұлғалар тек ұсақ тұрмыстық мәміле болып табылатын мәмілелерді ғана өз бетімен (дербес) жасай алады. Әрекет қабілеттігі жоқ тұлға ешқандай шектеусіз сый алушы ретінде бола алады, ал сыйды оның атынан қорғаншылары (ата - аналары, асырап алушылары) алады. Қамқоршыларының келісімімен 14 пен 18 жас аралығындағы кәмелетке толмағандар және әрекет қабілеттілігі шектеулі азаматтар сый алады (ал ұсақ сыйларды олар жеке өздері алуға болады).
"Ресей Федерациясының кәмелетке толмағандармен немесе олардың қатысуымен жасалатын сыйға тарту біздің елге қарағанда басқаша тұрғыдан жол тапқан. Ол кәмелетке толмағандардың әрекет қабілеттігі құқықтарын реттейтін батыс елдерінің заңдылықтарына ұқсас. Мысалы, Ресей Федерациясының Азаматтық кодексінің 26 - бабының 2 - тармағына сәйкес 6 жастан 14 жасқа дейінгі және 14 жастан 18 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар өз беттерімен нотариаттық куәландыруды немесе мемлекеттік тіркеуді талап етпейтін ақысыз пайда алуға бағытталған мәмілелерді жасай алады. Осындай шешімдермен келісуге болады, бірақ балалардың тәрбиесіне, жүйкесіне, моральдық дамуына зиян келтіруі мүмкін сыйларды табыс етуге тыйым салу керек " [7] .

2. Сыйға тарту шартының мазмұны, тараптардың құқықтары мен міндеттері және жауапкершілігі
"Сыйға тартушының құқықтары мен міндеттерінің, ол сыйға тарту шартының реалды әлде консенсуалды түрін жасады ма соған қарап өзгешеленеді. Шарттың мазмұнына шарттың нысанасы да әсерін тигізеді. Шартты жасасу және затты беру сәттері бірдей болғанда (сыйға тартудың реалды шарты), сыйға тартушының заттың өзін беруден басқа елеулі міндеттері болмайды. Сыйды беру оны сый алушыға беру оған қатысты белгілерді (кілті және тағы басқа) беру немесе затқа құқықты растайтын құжаттарды ұсыну арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Мұны сыйға тартушы барлық міндеттерден босатылған деп санауға болмайды. Егер заттың керек жарағы болса онда сый тартушы оны беруге міндетті болып табылады. Мүлікті берген уақытта сыйға тартушы оған қоса тиісті қүжаттарды да беруі керек. Өйткені мүлік (бірінші кезекте заттар) сый алушыға қайтарымсыз беріледі. Сыйға тарту шартында сыйға беруші сыйға алушының мүлікке қүқықтарын ресімдейтіні қарастырылуы мүмкін. Сыйға тарту ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.