Вебер - түсіну әлеуметтануының жақтаушысы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі
Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университтеті
Педагогика және психология кафедрасы

Тақырыбы: " Атақты әлеуметтанушы - теоретиктің (К.Маркс, Э.Дюркгейм, М.Вебер, Г.Зиммель) ойы туралы"

Орындаған: Әлайдар Рамазан
Тобы: ЖМА-111
Қабылдаған: Нұрбол Байбахов

Түркістан 2022

Жоспар
Негізгі бөлім
1. Эмиль Дюркгейм
2. Макс Вебер
3. Карл Маркс
4. Георг Зиммель.

1.Эмиль Дюркгейм

Әлеуметтанудың ғылым ретінде түсіндірілуіне "тар" түсінік берген алғашқы адам француз әлеуметтанушысы және философы Эмиль Дюркгейм (1858-1917) болды. Әлеуметтанудың ғылымнан, әлеуметтік ғылыммен бірдей, әлеуметтік өмірдің әлеуметтік процестері мен әлеуметтік құбылыстарын зерттеуге бағытталған ғылымға, яғни басқа әлеуметтік ғылымдармен - тарих, философия, саяси экономикамен шектесетін тәуелсіз ғылымға көшуі оның есімімен байланысты. Олардың астында ол ұжымдық әдеттерді, дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды, мінез-құлық ережелерін, әдет-ғұрыптарды түсінді. Қоғамды біріктіретін ең бастысы, ол әлеуметтік ынтымақты, ал әлеуметтік тұтастықты құратын күш - еңбек бөлінісін қарастырды. Ынтымақтастық ұжымдық санада - халықтың мінезін, оның мұраттары мен дәстүрлерін бейнелейтін жалпы сенімдер мен сезімдер жиынтығында жатыр.
Дюркгейм ынтымақтастықтың 2 түрін анықтады:
1.Механикалық-дәстүрлі қоғамға тән. Ол қоғамды құрайтын адамдардың дамымауы мен ұқсастығына негізделген.
2.Органикалық-байланысты туындайды әлеуметтік еңбек бөлінісі және ұқсастыққа емес, жеке тұлғаның айырмашылығына негізделген.Дюркгейм прогрестің белгісі ретінде қоғамның механикалық ынтымақтастықтан органикалық ынтымақтастыққа өтуін қарастырды.
Дюркгейм әлеуметтануын 3 бөлікке бөлді:
1.Әлеуметтік морфология (анатомияға ұқсас). Қоғамның құрылымын зерттейді. Бұл салаға әлеуметтік ұйым мен Халыққа байланысты халықтар өмірінің географиялық негізін зерттеу кіреді.
2.Әлеуметтік физиология. Ол қоғамдардың өмірлік негіздерін зерттейді және бірқатар жеке ғылымдарды қамтиды (Дін әлеуметтануы, мораль, заң әлеуметтануы, экономикалық, лингвистикалық және эстетикалық).
3.Жалпы әлеуметтану-қоғамдағы жалпы заңдарды белгілейді және теориялық синтезді жүзеге асырады.
2.Макс Вебер

Макс Веберді (1864-1920) жай "әлеуметтанушы" деп айту қиын -- оның мүдделері мен идеялары көптеген пәндерді қамтиды. Ол Германияда дүниеге келген.
Ол әр адамның іс-әрекеттің 4 түрі бар деп санайды:

1.Мақсатты-адам белгілі бір жолмен мақсатқа баратын әрекет.
2.Құндылық-құндылықтардың белгілі бір иерархиясы.
3.Дәстүрлі әрекеттер-әдетке байланысты автоматты түрде жасалады.
4.Аффективті-төтенше әлеуметтік шиеленіс жағдайында (жанкүйерлер)
Вебер - "түсіну" әлеуметтануының жақтаушысы.Бәрінен бұрын, ол жеке адамды құрды, қоғамның дамуына себеп мәдени құндылықтар деп атады, интеллигенцияға сенді. Вебердің пікірінше, тек адамның мотивтері, мақсаттары, мүдделері мен санасы бар.
Вебер бойынша социологиялық зерттеу әдістері:
1. Статистика.
2. Құбылыстардың маңызды бөлігін ашатын мотивтерді іздеу және зерттеу.
Бірақ мотивтерді қалай анықтауға болады? Біз өзімізді зерттелетін объектінің орнына қоюымыз керек. Осылайша Вебер әлеуметтік әрекет теориясына жақындап, оның 4 түрін анықтады:1) мақсатты;2) құндылық-рационалды;3) дәстүрлі;4) тиімді.Алғашқы екеуін ғана Вебер әлеуметтануға жатқызып, саналы деп атады. Вебердің идеялары қазіргі заманғы әлеуметтанудың негізін құрайды.
Вебер әлеуметтік теориясында себептілік пен түсіну біртұтас болу принципіне үлкен мән берген. Вебер алғаш рет капитализм тек батыста протейантизм және кальвинизмнің тарауымен байланысты пайда болды дейді. Вебер бойынша идеалдық тип өмір шындығын бейнелейді. Бұл жалғыз жарым фактілерді жүзеге алу түсінудің құралы. Мазмұны жағынан Вебер идеялары қоғамдық-экономиқалық формациялар туралы маркстік ілімге қарсы бағытталған.
Вебердің Идеалдық тип теориясы, тарихи факторлардың көптігі концепциясы және рационалдық идеясы мемлекеттік институттар қызметінің негізі ретінде қазіргі әлеуметтануға, саясаттануға зор ықпал етті. Протестанттық этика және капитализмнің рухы (1904 -- 1905) еңбегінде В. өркендеп келе жатқан капитализм мен XVII ғасырдың протестанттық құндылықтары арасындағы байланысты көрсетеді
3.Карл Маркс
Карл Маркс (1818-1883) XI-шы ғасыр немістің экономист ғалымысаясиэкономист, төңкерісі, философ, саясаттанушы, әлеуметтанушы, тарихшы, ғылыми коммунизм теориясының іргетасын қалаушы.
Британдық "The Penguin Dictionary of Sociology" сөздігі Mаркстің еңбегі әлеуметтанудың дамуы үшін маңызды болып табылатын бес саланы көрсетеді:
::өзінің алғашқы еңбектершде Маркс иеліктен айыру ұғымына ден қойды; бұл тақырып оның кейінгі көптеген еңбектерінде кездеседі;
::ол өзінің экономикалық өмір мен басқа да әлеуметтік институттар байланысты деген көзқарастарымен кеңінен танымал;
::ол ең алдымен әлеуметтік таптарға ұйымдасқан қоғам тіршілігіне талдау жасауға мүдделі болды;
::әлеуметтік өзгеріс теориясы Маркстің еңбектерінде таптық күрес теориясынан соншалықты көрініс табады. Таптық күрес, оның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.