Башқұртстан тарихы атты еңбекте

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі.
№ мектебіңізді жазасыз

Тақырыбы: Зәки Ахметов және әлемдік әдебиеттанудың даму бағыттары

Дайындаған:

Ғылыми жетекшісі:

қаласы -2023жыл

Зәки Ахметов және әлемдік әдебиеттанудың даму бағыттары
атты ғылыми зерттеу жұмысына

Пікір
Автор аты-жөні Зәки Ахметов және әлемдік әдебиеттанудың даму бағыттары
тақырыбындағы ғылыми жұмысының мақсаты - пластикалық бөтелкелерді күнделікті өмірде екінші рет қолдану мүмкіндігін зерттеу.
Автор аты осы жұмысты жазарда көптеген материалдар жинақтаған.
Автор аты - өте ізденімпаз, талантты, жауапкершілікті сезінетін шәкірт. Сондықтан мен ұстазы ретінде шәкіртімнен үлкен жетістіктер күтемін.
Автор аты зерттеу жұмысының тақырыбы өте өзекті болып табылады. Оқушы өзінің көргенін түйіндеп қорытынды жасаған.
Зерттеу әдістемесінің сапасына келетін болсақ, деректі, дәлелді, мысалдар келтірілген.
Жұмыс жақсы деңгейде орындалған. Оқырмандарды қызықтыратын фактілер кездеседі.
Автор аты өз жұмысын одан әрі әлі де зерттеп, толықтырады деп ойлаймын.

Пікір беруші: аты-жөніңіз мектебіңіз

Аннотация

Ұлпан романындағы Зәки Ахметов және әлемдік әдебиеттанудың даму бағыттарытақырыбына жазылған зерттеу жұмысы - теориялық білімді, практикалық ұштастырудың дәлелі. Осы ғылыми шығармашылық жобасында нақты ізденіп зерттеу барысында жеке идея негізінде жасақталған. Сол арқылы ғылымға қызығушылығын көрсеткен.

ғылыми жетекшісі:

Аннотация
Исследовательская работа на тему"Зәки Ахметов және әлемдік әдебиеттанудың даму бағыттары доказательство сочетания теоретических знаний, практических. В данном научно-творческом проекте четко прослеживается и разрабатывается на основе индивидуальной идеи в ходе исследования. Тем самым проявляя интерес к науке.
Учитель начальных классов научный руководитель:

Annotation
Research work on the topic smart city Зәки Ахметов және әлемдік әдебиеттанудың даму бағыттарыeconomy development In this scientific and creative project, it is clearly traced and developed on the basis of an individual idea in the course of research. Thus showing interest in science.
Primary school teacher supervisor:

Кіріспе.
Ахмет Зәки Уәлиди әлемге саясаткер, Башқұртстан автономиясын ұйымдастырушы және шығыстанушы ғалым ретінде танымал болған тұлғалардың бірі. Кеңес өкіметі билік құрған жылдары атамекенін тастап кетуге мәжбүр болған атақты шығыстанушы ғалымның есімі ресми түрде үстемдік етіп тұрған большевиктік идеология тұрғысынан мүлдем айтылмады, ал айтыла қалған күнде бұрмалаушылыққа ұшырады. Сөйтіп, ХХ ғасырдың 90-шы жылдарының басына дейін оның ғылыми және қоғамдық-саяси қызметін зерттеуге тарих ғылымы тиісті көңіл бөлген жоқ. Осылайша ХХ ғ. соңында Кеңес Одағында болған әлеуметтік-экономикалық және саяси өзгерістер көптеген халықтарының ұлттық өзіндік санасының өсуіне күшті серпін берді. Ұлттық мәдениеттің тарихи тамырларына үндеу этностың қайта өркендеуіне ықпал етеді. Халық мәдениетінің дамуы үшін оның жекелеген көрнекті өкілдерінің шығармашылық белсенділігінің маңызы зор екені белгілі. Өйткені ел ішінде қоғамдық шындықты терең түсініп, қалың бұқараға ықпал ете алатын бірсыпыра тұлғалардың болуы халықтың әлеуметтік белсенділігінің кепілі екендігі белгілі жәйт.
Түркі әлеміндегі этномәдени үдерістерге қызметі түркілердің тілдерін, тарихын, әдебиетін, мәдениетін зерттеумен тікелей байланысты белгілі ғалымдардың ықпалы зор. Ахмет Зәки Уәлиди
Ахмет Зәки Уәлидидің отандық кезеңінің ғылыми және қоғамдық-саяси қызметін зерттеу оның ғалым ретінде қалыптасуын ашуға және оның ХХ ғасырдың басындағы қоғамдық-саяси өмірдегі орны мен рөлін анықтауға көмектеседі.
Революцияға дейінгі көптеген кітаптары мен мақалаларында, мысалы: Халфиндер, Шағатай ақыны Лутфи және оның Диуаны, Шығыс туралы жаңа шығармалар, Бурзян башқұрттары арасында, Қиын замандағы мұсылмандар және таққа сайлау кезінде Михаил Федорович
Романов деген тақырыпта түркі халықтарының ұлттық мәселелерін қозғайды.

Біздің елімізде ұзақ жылдар бойы оның ғылыми еңбектері жарияланбады, зерттелмей келді. Енді жағдай өзгерді, ғалымның еңбектері мерзімді баспасөз беттерінде жарияланып, оның ғылыми және қоғамдық-саяси қызметін толық және объективті зерттеу қажеттілігі туындады.
Зерттеу әдістері. Большевиктік үкіметті мойындағысы келмеген түркі зиялылары шетелге эмиграцияға кетуге мәжбүр болды. Өйткені, кеңестер ұзақ жылдар бойы тәуелсіз мемлекет жолында күрес жүргізген түркі халықтарының зиялы қауым өкілдеріне қарсы қуғын-сүргін саясатын жүргізді. Соның салдарынан түркі халықтарының егемендігі үшін күрескен қоғам қайраткерлері мұғажарлыққа кете бастады. Әсіресе, Түркияға қоныс аударған ұлт зиялылары мұнда бей-жай қараған жоқ. Олар сол жерде мемлекеттік мекемелерде жұмыс істей жүріп, өз идеяларын жүзеге асыра алды. Осылайша Түркияда қоғамдық өмірде беделі бар ұлт зиялылары қалыптасты. Түркі халықтарының бірлігі, теңдігі, егемендігі үшін күрескен зиялылардың қатарында Зәки Уәлиди Тоғанда болды.
Зерттеудің әдіснамалық негізін тарихи әдіс, сонымен қатар оның әр түрлі өзгешелігіндегі тарихи-салыстырмалы әдіс, ең алдымен диахрондық және синхронды салыстыру құрады. Зерттеудің негізгі тұжырымы - Тоған руынан шыққан Ахмет Зәки Уәлидидің көрнекті түркітанушы, түркі ғылымы мен мәдениетінің белгілі қайраткері екендігі сөзсіз автордың ғылыми негізделген көзқарасы зерттеудің негізгі қорытындысы болып табылады.
Талқылау. Жобаның жазудағы мақсат Ахмет Зәки Уәлидидің қоғамдық-саяси және ғылыми қызметін зерттей отырып, оның замандастарының еңбектеріне ғылыми талдау жасау, сонымен қатар заманауи зерттеулерге жете талдау жүргізу.
Жобаның зерттеу нысаны - түркі ғылымы мен мәдениетінің көрнекті қайраткері, башқұрт ұлтшылдарының көсемдерінің бірі, Тоған руынан шыққан Ахмет Зәки Уәлидидің қызметі болып табылады.
Зерттеу пәні ретінде Зәки Уәлидидің өзінің қызметі туралы естеліктері, шығыстанушыны жақсы білетін замандастары айтқан пікірлер, сондай-ақ Башқұртстан Республикасы мен оның ғылыми мекемелері басшылығының көзқарасын білдіретін қазіргі зерттеушілердің мәтіндері келтірілген.
ХХ ғасырдың басындағы башқұрт ұлттық қозғалысы, оның ішінде Зәки Уәлидидің саяси қызметі туралы кеңестік зерттеушілердің алғашқы жұмыстары өткен ғасырдың 20-жылдарында пайда болды. Осы жылдары башқұрт ұлт-азаттық қозғалысының куәгерлерінің (С. Атнагулов: 1925) және қатысушыларының (Ш. Манатов: 1923) еңбектері жарыққа шыққан болатын. Жалпы, бұл зерттеулер негізінен мемуарлық сипатта болды, архив материалдары өте аз пайдаланылды, алайда онда салыстырмалы пікір еркіндігі сақталды. Ал ғалым М.Р.Бахтизина бұл авторлардың еңбектерін башқұрттардың ұлт-азаттық қозғалысы ұлттық күрес тұрғысынан қарастырады (М.Р. Бахтизина, 2000). Өйткені, 1920 жылдардың екінші жартысынан бастап Зәки Уәлиди басқарған Башқұртстан автономиясы үшін ұлттық қозғалыстың кеңестік тарихнамасында партиялық нұсқаулардың ықпалын арттыру көзделеді. Бұл тақырыпты зерттеуге 60-жылдардың басында Б.Х. Юлдашбаев үлкен үлес қосты (Б.Х. Юлдашбаев, 2002). Ол ХХ ғасырдың басындағы БАССР қалыптасу үдерісін объективті көрсетуге тырысты. Оған автономиялы Башқұртстанның құрылу тарихын дұрыс көрсетпеген және башқұрт ұлттық қозғалысы жетекшілерінің рөлін мойындаған (А. Валидов, М. Муртазина) деген айып тағылды. 1990 жылы желтоқсанда ғана КОКП Башқұрт облыстық комитеті 1963 жылғы Башқұрт АССР тарихын қамтудағы қателіктер туралы қаулысының күшін жойды.
Көптеген жылдар бойы оның ғылыми қызметіне тиісті көңіл бөлінбей, негізінен саяси бағыттағы сынға ұшырады. Сондай-ақ, кеңес шығыстанушыларының зерттеулерінде Ахмет Зәки Уәлиди зерттеулеріне сілтемелер болғанын, кейде оның шығармаларына автордың аты-жөнін көрсетпей сілтеме жасайтындығын, ал кейбір жағдайларда оның еңбектерін сілтемесіз қолданғанын атап өткен жөн.
Қайта құру басталғаннан кейін башқұрт ұлттық қозғалысының тарихын, Ахмет Зәки Уәлиди мен оның басқа серіктері мен замандастарының қоғамдық-саяси қызметтерін зерттеуге деген көзқарас түбегейлі өзгерді. Зәки Уәлиди туралы қайта құру басталғаннан кейін жарық көрген алғашқы еңбек - 1990 жылы Агидел журналында жарияланған Г.Б. Хусаиыновтың Тарихшы Ахмет Зәки Уәлиди Тоған атты мақаласы болды, онда ғалымның ғылыми қызметінің жалпы көрінісін беріп, оның революцияға дейінгі еңбектеріне талдау жасалынған (Ғ. Хвсэйенов, 1990).

Одан кейін А.М. Юлдашбаевтың Естелікке лайық тұлға: Ахмет Зәки Уәлидидің туғанына 100 жыл толуына орай атты мақаласы жарық көрді (А.М. Юлдашбаев, 1990). Мұнда бір қызығы, алғаш рет Уәлидидің ғылыми еңбектерін үш топқа бөліп қарастыру ұсынылды:
1. башқұрт және татар ғалымдарының ғасыр басындағы рухани даму феномені ретінде революцияға дейін елімізде жарық көрген еңбектер;
2. шетелде жарияланған зерттеулер;
3. Ресей түркі халықтарының ұлттық қозғалысы туралы еңбектер.
Зәки Уәлидидің саяси қызметінің тарихнамасы тиісті басылымдарда бірнеше рет жазылған.
Мұндай соңғы еңбек - М.М. Құлшәріповтың Башқұрт ұлттық қозғалысы (1917-1921) монографиясы болып табылады (Кулшарипов, 2000), онда бұл аспект жеткілікті түрде егжей- тегжейлі қарастырылған.
Неміс ғалымы Фридрих Бергдольттың зерттеуі Ахмет Зәки Уәлидидің Естеліктерін зерттеуге арналған алғашқы ірі еңбек болып табылады (F.Bergdolt, 1981). Оны Берлинде Клаус Шварц Верлаг баспасы басып шығарды, дерек ретінде автор Уәлидидің жесірі - Назмия Тоғанмен әңгімесін де пайдаланады, оның жазбасы кітаптың қосымшасында келтірілген.
Башқұрт ұлтшыл интеллигенциясының көзқарасында Ахмет Зәки Уәлиди қазіргі башқұрт мемлекеттілігінің атасы, Башқұрт Республикасының негізін қалаушы, Ресейдің федеративтік құрылымының негізін қалаған саясаткер болып табылады. Мәселен, Р. Иманғұловқа берген сұхбатында философия ғылымдарының докторы, Ресей Ғылым академиясы Философия институтының жетекші ғылыми қызметкері Ильшат Рашитұлы Насыров Уәлидидің башқұрт және Ресей мемлекеттілігіндегі еңбегін дәл осылай атап өтті (Имангулов, 2013).
Уәлидидің саяси өмірбаяны туралы егжей-тегжейлі айтпастан бұрын, оның осы саладағы басты нақты жетістіктері: 1917 жылы 15 қарашада Башқұртстан ұлттық-аумақтық автономиясының федералды Ресейдің бөлігі ретінде құрылуына белсенді атсалысуы; Автономияны қалпына келтіру және Башқұртстан үкіметі Кеңестік Ресейге жау күштерімен - ақ чехтермен, КОМУЧпен, Колчактың Сібір үкіметімен одақтасуы, нәтижесінде Уәлиди сатқындық жасады деп айыпталып, төрт рет өлім жазасына кесілді (Парламентаризм, 2005: с.70); Башқұртстан тарихы атты еңбекте ...1918 жылдың жазында ақтар жағында соғысқан башқұрт әскерлері Колчакпен тіл табыса алмай, қызыл армия жағына өтті,-деп жазылған (История Башкортостана, 1997: с.37). Осыдан кейін Башқұртстанға белгілі бір автономияға кепілдік беретін жалғыз тарап РСФСР екенін түсінген Уәлиди болды. Екі жақты келіссөздер 1919 жылы 20 наурызда РКФСР Халық Комиссарлар Кеңесі бекіткен Башқұрт Кеңестік автономиясы туралы Ресей жұмысшы-шаруа үкіметі мен Башқұрт үкіметі арасындағы келісімге қол қоюмен аяқталды. Бірақ бұл келісімнің ұзақ мерзімді сипатына сену бекер болды, өйткені профессор З.Зинатуллиннің орынды пікірі бойынша, кез келген келісім әртүрлі психофизикалық және басқа субъективтілік факторлардың әсерінен шындықтан өте алыс болуы мүмкін субъективтік құбылыс (А.Б. Сергеев, А.Н. Савченко, 2014: с.189).
Мәселен, ғалымдар М.М. Кульшарипов пен А.М. Юлдашбаевтың Зәки Уәлиди саясаткер және шығыстанушы ғалым ретінде атты зерттеулерінде: Уәлиди өзін пайдаланылып жатқанын жақсы түсінді, дей келе, бірақ, кейін оны жақсы білетін адамдар айтқандай, бұл пайдалануға болатын адам емес, басқаларды өзінің саяси мақсаттары үшін пайдалануға ұмтылатын адам,-деп атап көрсетеді (М.М. Кульшарипов, А.М. Юлдашбаев, 2010: с.21). Осы Жарлықпен келіспейтін Башревкомның басқа мүшелерімен бірге Уәлиди Башқұртстан жерінен шығып, Түркістанға аттанды.
Түркістанда жергілікті және сырттан келген түркі ұлттық автономистерінің қатарына оңай еніп, башқұрт саясаткері кең ауқымды іс-шараларды бастады. Бұхара халық кеңесі республикасы үкіметінің төрағасы Ф. Хожаев құрмет көрсетіп, бірақ құпия түрде қабылдағанан кейін ол жалпытүркілік құрылтайлар өткізуге атсалысып, Түркістан ұлттық одағы біртұтас түркі партиялық ұйымын құрып, орыстардан бөлініп шығуды жоспарлады (З.В. Тоган, 1997: 340). Уәлиди өз естеліктерінде қызметінің шынайы мақсаттары мен міндеттерін жасырмайды: Біздің бірінші ісіміз - әмірге қарсы соғысамыз деген желеумен Бұхара әскерін ұйымдастыру және оның өкілдерінің қатысуымен Түркістан ұлттық федерациясын құру ...Хиуа, Түрікменстан,

Қазақстан ...ол үшін байланыс орнатылды ...жапон үкіметімен Құлжадағы жапон дипломатиялық миссиясы арқылы ...Ферғана басмашылары Шірмұхаммед-бек және Рахманқұлмен... Қарши, Шахрисабз, Нұрата, Гузар, Керминдегі қолбасшылық әскер пункттері біздің қолымызда болды... Егер орыстар ұлттық армия құруға заңды түрде кедергі келтірсе немесе оны жоюға, басмашылармен бірігіп, көтеріліс ұйымдастыруға біз дайын едік... Басмашыларға ұлттық міндеттерді түсіндіру жұмыстары... ташкенттік және ферғаналық жолдастарымыз сәтті жүзеге асырды (З.В. Тоган, 1997: 288). Уәлидидің қызметі түсіндіру жұмыстарымен ғана шектелген жоқ: 1922 жылдың маусым-шілде айларында Самарқанд губерниясының маңындағы таулы аймақта Қызыл Армия бөлімшелеріне қарсы ауыр шайқастарды басқарды... Сол жылдың 15 және 16 тамызында Ачыл бектің басқаруындағы ұлттық бірлестіктің Самарқанд басмашыларының құрамында бола отырып, жаудың әлдеқайда жоғары күштеріне қарсы шайқастарға қатысқан (Я. Герберт, 2010: с.41). Бірақ бұл да көмектеспеді, бұл жерде де Уәлиди мемлекет қайраткері ретінде орныға алмады: 1923 жылы Орталық Азия республикаларының бірнеше ордендерінің иегері Зәки Уәлиди Иран арқылы Түркияға қоныс аударуға мәжбүр болды.
Мұнда оның саяси дарыны сұранысқа ие бола алмады және Уәлидидің өміріндегі келесі кезең - ғылыми және оқытушылық қызмет басталды. Қызмет аясында Уәлиди бірнеше рет билік органдарымен байланысқа түсті, дегенмен мұндай байланыстар эмигрант үшін әрдайым оңтайлы бола берген жоқ.
Біраз уақыт зерттеуші тіпті Түркиядан кетіп, Еуропа елдерінде, соның ішінде фашистік Германияда жұмыс істеуге мәжбүр болды. Осы негізде Уәлидидің кейбір бітіспес қарсыластары оны 1-ші Шығыс мұсылман СС полкін құру және жабдықтау жөніндегі Гитлердің басшылығымен бірлесіп жұмыс жасады деп айыптауға дейін барды. Алайда Башқұртстан Республикасы бойынша ФСБ басшысы Н.В. Палагин өз ұйымының атынан бұл жалған сөздерді өте беделді түрде жоққа шығарды: Өмірбаяны қара дақтарсыз бірде-бір ұлы тұлға жоқ... Бірақ біз түркітанушының фашистердің әрекеттеріне тікелей қатысқанын растамаймыз (С.Н. Жаров, 2015: 246).
Нәтижесі. Ел ішінде қоғамдық шындықты терең түсініп, қалың бұқараға ықпал ете алатын бірсыпыра тұлғалардың болуы халықтың әлеуметтік белсенділігінің кепілі. Осылайша, белгілі бір халықтың дарынды өкілдерінің шығармашылығы оның дамуына айтарлықтай әсер етеді. Түркі әлеміндегі этномәдени үдерістерге қызметі түркілердің тілдерін, тарихын, әдебиетін, мәдениетін зерттеумен тікелей байланысты белгілі ғалымдардың ықпалы зор. Олар жасаған түркі мәдениеттерінің даму үлгілері осы этникалық қауымдастықтар тұратын аймақтарда қоғамдық пікірді қалыптастыруға айтарлықтай ықпал етті. Сана деңгейі жоғары тасымалдаушылардың басылымдары халықтардың дүниетанымдық көзқарастарын анықтайды. Осындай біртуар тұлға, башқұрт ұлтының тумасы, ХХ ғасырдың ірі шығыстанушыларының бірі - Ахмет Зәки Уәлиди. Бірақ біз оны ғылыми-қоғамдық қызметін енді ғана бастаған кездеріне қатысты мәліметтерді көбірек білеміз. Кезінде Кеңес өкіметін қолдаған ол кейін саналы түрде оған белсенді түрде қарсылық танытқаны да бар. Сонымен Уәлиди есімінің өзі, әсіресе оның істері ресми кеңестік ғылым мен тарихнамадағы осынау шешуші бетбұрыстан кейін, айталық, көлеңкеде қалды. Бұл тарихи тұлғаға қатысты бүгінгі күнге дейін сақталып келе жатқан қайшылықтар оның ауқымдылығымен - жеке өмірбаянындағы алғашқы қадамдардан бастап саяси қызметтегі векторлардағы шешуші және ымырасыз өзгерістерге дейін байланысты.
Мәселен, оның есіміне тоқталып көрейік, оны әртүрлі деректерде әртүрлі ғалымдар мен әртүрлі мамандар әртүрлі айтып та, жазып та жүр: Ахметзаки Валиди, Ахметзаки Валидов, Ахметзаки Ахметшахович Валидов, Ахмет-Заки Валидов, Ахмет Зәки Уәлиди Тоған, Ахмет Тоған, Зәки Тоған деген көптеген нұсқалары бар. Ал ғалымның өзі Ресейде шыққан арабографиялық еңбектерінде Ахмет Зәки, Ахмет Зәки Уәлиди деп жазып жүрген. Орыс тілінде шыққан еңбектер - А.-З. Валидов, Ахмет Закий Валидов болса, ал Еуропада шыққан басылымдарда - А. Зеки Валиди, сонымен бірге Соклыкайоглу, Кахяоғлы, Сюяргүл деген бүркеншік есімдерді де қолданған. Әрине, мұның өзі таңғаларлық ерекшелік! Ұлттық бірегейлікке қатысты да солай. Татарлар да, башқұрттар да оны өздерінің руластары деп санайды, мысалы 1919 жылы Мәскеуде өткен Бүкілресейлік Кеңестердің VII съезінің делегаты ретінде Уәлидидің өзі сауалнамаға ұлтының башқұрт екенін жазған. Естеліктер деп аталатын кітабында ол Қайла руының құрамындағы башқұрт, яғни Сұқлықай руынан, арғы тегі ноғайлар екенін атап көрсеткен. Қазан университетінің белгілі тарихшысы, Татарстан Республикасы Ғылым академиясының академигі Индус Тагиров бұған ерекше назар аудармады, бірақ былай деп атап өтті: Уәлидидің өзі шығу тегін білмеді, бірақ ол өзін және отбасын башқұрт деп таныды. Бірақ жалпы ол татар. Кейбір деректерде Ахмет-Зәки Валидов ұрпақтары тептиярлардан шыққаны туралы да айтылады. Бірақ, өздеріңіз білетіндей, бұл ұлт емес, ХVІІ ғасырдан бері Башқұртстан аумағында өмір сүріп келе жатқан әлеуметтік топ (Ахметзаки Валиди). Ал іске келер болсақ, Өзбекстанда оны жергілікті ұлт-азаттық қозғалысқа қосқан үлесі үшін көп адамдар өздеріне тиесілі деп санайды және осы республиканың бірнеше қалалары мен басқа елді мекендеріндегі көшелер оның есімімен аталады. Көптеген еуропалық ғалымдар (Германия, Ұлыбритания, Франция) бір кездері әріптесін одан әрі бірлескен жұмыс үшін үнемі шақырып тұрды, ал 1951 жылы Ыстамбұлда өткен Шығыстанушылардың 22-ші съезінде ол жалпы жұртшылық арасында Ұлы түрік тарихшысы аталды. 1967 жылы Манчестер университетінің (Англия) құрметті докторы атағын алды.

Ахмет Зәки Уәлидов 1890 жылы 10 (22) желтоқсанда Уфа губерниясының (қазіргі Башқұртстан Республикасының Ишимбай ауданы) Стерлитамак уезінің Кузяново селосында медресенің мударисі (мұғалімі) және молданың отбасында дүниеге келген. Бастауыш білімді әкесінің оқу орнында алған, ол өте білімді болды - араб тілін білген, мұсылман дін ілімі мен құқығының қыр-сырын жақсы меңгерген, ал анасы оған парсыша өлеңдер оқып берген. Тіпті, Иранның соңғы шахы Мұхаммед Реза Пехлевидің өзі Ахмет Зәкиден парсы тілін қайда оқыдың?деп сұрағанда, ол анамнан деп жауап берген, сонда шах сенің анаң парсының қызы болған ба деп таң қалған екен. Әкесі баласының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.