ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ХАЛЫҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Қарағанды Bolashaq жоғарғы колледжі

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: Әлеуметтік қорғау құқығы
Тақырыбы: Мемлекеттің әлеуметтік саясаты және әлеуметтік жұмыс.

Орындаған: Ермек Д.О
Ғылыми жетекші: Сәбитова С.Б.

Тіркеу нөмері_____
Бағасы___________
Қолы____________

Қарағанды-2022ж.
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.МЕМЛЕКЕТТІК ӘЛЕУМЕТТІК САЯСАТЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ
1.1Мемлекеттік әлеуметтік саясаттың ұғымы және теориялық мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2Мемлекеттік әлеуметтік саясаттың негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ХАЛЫҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
2.1Қазақстан Республикасында халықты әлеуметтік қорғау жүйесі мемлекеттік саясатты жүзеге асыру негізі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
2.2Қазақстан Республикасындағы міндетті әлеуметтік сақтандыру мемлекеттік саясатты жүзеге асыру құралы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .20 ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 25
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26

КІРІСПЕ

Бүгінгі таңда өркениетті даму жолына түскен Қазақстан Республикасы қоғам өмірінің барлық салаларында аса маңызды реформаларды жүзеге асыруда. Бұл реформалардың ең күрделі және үлкен байсалдылықты талап ететін бағыты-Әлеуметтік саладағы реформалар. Себебі, біріншіден, әлеуметтік проблема үнемі күн тәртібінде тұрады, өйткені ол адамдардың өмірі мен өміріне тікелей қатысты; екіншіден, мемлекеттің әлеуметтік саясаты әрқашан халықтың назарында болады және оны сынға алады. Сондықтан әлеуметтік саясат мемлекеттіліктің қалыптасуы мен мемлекетті басқаруда маңызды орын алады.
Қазіргі кезеңде Қазақстанның мемлекеттік басқару тәжірибесінде қоғамның сұраныстары мен талаптарына жауап бере алатын мемлекеттің әлеуметтік саясатын белгілеу саясаты іске асырылуда. Ал өркениетті елдерде әлеуметтік мемлекеттің моделі құрылып, оған көшу процесі жүзеге асырылып жатқанымен, бұл мәселе біздің еліміз үшін өзекті.Сондықтан Қазақстан Республикасының әлеуметтік саясаты мәселелерінің қазіргі кезеңдегі өзектілігі оны ғылыми зерттеу қажеттілігін айқындайтын шығар.
Мемлекеттің әлеуметтік саясаты-қоғамның әлеуметтік-экономикалық жағдайларын реттеу бағыттарының бірі.
Әлеуметтік саясат-бұл қоғамдағы әлеуметтік теңсіздікті азайтуға, әр адамның лайықты өмір сүру құқығын қамтамасыз етуге бағытталған іс-шаралар жиынтығы.
Осы саясатты жүргізу және әрбір адамның осы ажырамас құқығын орындау үшін жауапкершілік мемлекетке жүктеледі, осы мақсатта ол тиісінше кірістерді қайта бөлуді ұйымдастырады, еңбек нарығы мен еңбек қатынастарын реттеуді жүзеге асырады, әлеуметтік қорғау және әлеуметтік қамсыздандыру жүйелерін қалыптастырады және дамытады, мұның бәрі әлеуметтік саясаттың негізгі бағыттарын құрайды.
Әлеуметтік қорғау-мемлекеттің халықаралық және Ұлттық нормалар негізінде адамның әлеуметтік құқықтарын қамтамасыз етудегі маңызды міндеті.
Мүгедектерді әлеуметтік қорғау әлеуметтік, қайырымдылық көмек, медициналық, әлеуметтік және кәсіптік оңалту, білімге қол жеткізу және мүгедектердің қоғам өміріне басқа азаматтармен тең дәрежеде қатысуы үшін мүмкіндіктер жасауға бағытталған өзге де шараларды ұсыну жолымен қамтамасыз етіледі.[4, 15-бап]
Курстық жұмыстың мақсаты: мемлекеттің әлеуметтік саясатының мазмұнын ашу, қазіргі жағдайын талдау және одан әрі даму мен жетілдіру жолдарын ұсыну.
Курстық жұмыстың міндеттері:
1.Мемлекеттің әлеуметтік саясатының негізгі бағыттары: теориялық мәселелерін анықтау;
2.Қазақстан Республикасының халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің қазіргі жағдайы зерттеу.
Зерттеу нысаны: мемлекеттің әлеуметтік қызмет көрсету саласындағы саясатының негізгі бағыттары.
Курстық жұмыс құрылымы: курстық жұмыс кіріспе бөлімнен, екі тарау, қорытынды, қолданылған әдебиеттер мен қосымшадан тұрады.
Курстық жұмыстың әдістемелік негізі: курстық жұмысты жазу барысында, отандық және ресейлік авторлар А.Ж.Жариков, Ғ.Б.Жумагулов, Д.Ә. Жәмпейісов, Г.С.Әбдірайымова, С.И. Жолдасбаев еңбектерін негізге алдым.

1.МЕМЛЕКЕТТІК ӘЛЕУМЕТТІК САЯСАТЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ

1.1 Мемлекеттік әлеуметтік саясаттың ұғымы және теориялық мәселелері

Мемлекеттің әлеуметтік саясаты-оның қоғам өмірінің әлеуметтік-экономикалық жағдайларын реттеу жөніндегі қызметінің бағыттарының бірі. Мемлекеттің әлеуметтік саясатының мәні қоғамдағы әлеуметтік қатынастарды қолдау немесе қоғамдағы әлеуметтік топтар арасындағы қатынастарды реттеу, қоғам мүшелерінің өмір сүру деңгейін, әл-ауқатын арттыру үшін жағдайларды қамтамасыз ету, қоғамдық өндіріске қатысу үшін экономикалық ынталандырудың әлеуметтік кепілдіктерін құру болып табылады. Мемлекеттің әлеуметтік саясаты қоғамдық өндірісті реттеу мақсатында мемлекет жүргізетін шаралардың құрамдас бөлігі ретінде елдегі барлық экономикалық жағдаймен тығыз байланысты болады.
Елді әлеуметтік мемлекет деп теориялық жариялау, әлеуметтік - экономикалық даму мақсаттарының басымдығы халықтың жоғары өмірлік стандарттарға бейімділігін анықтайды.
Сонымен бірге, мемлекеттің әлеуметтік саясаты халықтың өмір сүру деңгейіне бағытталған, негізінен әр азаматтың өзін-өзі көрсетуімен, яғни әлеуметтік мемлекеттің (патернализм) және әлеуметтік қызметтерді жекешелендірудің (радикалды либерализм) орнына әлеуметтік кепілдіктерді қамтамасыз ете алатын қолайлы мемлекеттер құрылады деген пікірлер аз болған жоқ оны қоғамның өзі жасайды. Әлбетте, әлеуметтік реформалар бағдарламасы тежегіш ретінде емес, экономикалық өсудің катализаторы ретінде болуы керек.
Көмек мемлекеті моделіне көшу, яғни аз қамтылған отбасылар үшін әлеуметтік трансферттерді қысқартумен қатар, ресурстарды халықтың осал топтарының үлесіне бөлуді көздейді.
Жалпы, көмек мемлекеті мемлекет пен қоғамдық (коммерциялық емес) сектор мен бизнес арасындағы әлеуметтік міндеттемелерді бөлуді көздейді. Әлеуметтік қорғау саласында кедейлік пен кедейлік деңгейін төмендетуді жоятын Халықты әлеуметтік қамтамасыз етудің тиімді жүйесі әзірленуге тиіс.
Ол үшін өзін-өзі қамтамасыз ету кезінде туындайтын тәуекелдерді әлеуметтік сақтандыру нысандарының қолайлы тетіктерін қарастыру қажет. Сонымен қатар, мемлекеттің әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің басым бөлігінен жекелеген азаматтарды жеке қамтамасыз ету іс-әрекеттеріне көшуді жоспарлау қажет.
Міндетті әлеуметтік сақтандыру-көзделген әлеуметтік тәуекел жағдайы басталған кезде әлеуметтік төлемдерді жүзеге асыру мақсатында әлеуметтік аударымдарды есептеу объектісі ретінде ескерілетін табыстың бір бөлігін өтеу үшін мемлекет ұйымдастыратын, бақылайтын және кепілдік беретін шаралар жиынтығы. [5, 1-бап, 21-тармақша]
1995 жылы тәуелсіздік алған кездегі мемлекеттік даму тәжірибесін жинақтаған Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясының қабылдануымен әлеуметтік саясатта құрылатын нарықтық модельге сәйкес келтірілген әлеуметтенуді күшейтуге бағытталған заңнамалық актілерді дайындау үрдісі басталды. Дәл осы уақытта Үкімет республика халқының әлеуметтік қауіпсіздігін қамтамасыз ететін мемлекеттік тетік құруды көздейтін елдің әлеуметтік құрылымын құруды қолға алды.
Бұл тұжырымдамалық құжат Әлеуметтік саясаттың келесі басымдықтарын анықтайды:
- жаңа Конституцияда бекітілгендей, президенттік басқару жүйесі кепілдік берген елдегі әлеуметтік тұрақтылықты сақтау және нығайту;
- әлеуметтік саланы нарықтық қатынастардың белсенді субъектісіне айналдыру; - осы құрылымды жүзеге асыру кезінде экономикалық тетіктерді пайдалану және саяси құралдарды анықтау;
- психологиялық, рухани саладағы құқықтық қамтамасыз етуді қадағалау.[6]
Әлеуметтік реформалардың бағытталған тұжырымдамасы әлеуметтік саясаттың нақты басымдықтарын анықтайды. Бұл басымдықтардың міндеті:
Халықтың радикалды әлеуметтік өзгерістерге бейімділігін арттыру,
Халықтың экономикалық белсенді бөлігін ынталандыру;
- халықтың экономикалық белсенділігін арттыру;
- нарықтық тетіктер мен құралдардың рөлін күшейту, халықтың сақталған ақша қорларын және шетел қорларының инвестицияларын әлеуметтік саланы қаржылық қамтамасыз етуге тарту;
- білім берудегі, медициналық, әлеуметтік қамтамасыз етудегі мемлекеттік стандарттар негізінде әртүрлі деңгейдегі бюджетті қалыптастыру;
- қоршаған ортаның одан әрі құлдырауын, шегінуін тоқтату.
Әлеуметтік саясаттың саяси мүмкіндіктері субсидиарлық жауапкершілік қағидаттарымен тығыз байланысты. Адамның өзі және отбасы үшін жауапкершілігі негізгі жауапкершілік ретінде танылады. Қосымша қоғамдық жауапкершілік әрқашан мақсатқа лайық және кез келген адам мен отбасы оны жеке көтеруге мүмкіндігі болмаған кезде жауапкершілікті өз мойнына алады.
Сонда ғана салықтар мен басқа да алымдар түріндегі ресурстар әртүрлі қоғамдық мәселелерді шешуге бағытталған ұйымдарға жетеді. Жалпы азаматтық қоғам-бұл адамдардың өмір сүру құқығын, жеке қауіпсіздігін, меншігін тануға негізделген экономикалық, әлеуметтік, мәдени және ұқсас өмірлік байланыстарды қоса алғанда, адамдар, әлеуметтік топтар арасындағы қатынастар мен әлеуметтік байланыстардың көптігі. Табиғи құқықтар тұжырымдамасына сәйкес, кез-келген адам туылғаннан бастап осы құқықтарға ие, ал қалғаны мемлекет тарапынан реттеледі. Азаматтар мен мемлекет арасындағы құқықтардың бөлінуі Конституцияға негізделген және өз кезегінде әлеуметтік келісім рөлін атқарады.
Қазіргі уақытта әлеуметтік саясатты іскерлік басқару құралы ретінде қарастыру қазіргі заманғы талаптардың сұраныстарына жауап беретін бағытқа айналуда. Қоғамның дамуының бастапқы кезеңдерінде экономикалық прогресс көбінесе теңсіздік пен әділетсіздікке негізделетіні белгілі. Осы күні қалыптасқан нарықтық қатынастар да әлеуметтенуді қамтамасыз етпейді. Нарықтық қатынастардың дамуы қызмет бостандығы мен бостандығына, әлеуметтік әділеттілікке жол ашты. Мұның бәрі индустриалды дамыған елдердегі әлеуметтік теңсіздіктің төмендеу заңдылығын қалыптастырды.
Жалпы, бүгінгі нарықтық экономика моделі кейбір әлеуметтік теңестіруді болжайды деп айтуға болады.
Біріншіден, қоғамдық сананың нарықтығы қатысушылардың өзара келісім деңгейін түсінуін көрсетеді.
Екіншіден, жетілген нарық пен бәсекелестіктің жоғары дамыған конъюнктурасы тұтынушылар табысының тауарлар мен қызметтерге жоғары деңгейде жауап беруіне мүдделі. Демек, сол күні дамыған нарықтық қатынастар салыстырмалы әлеуметтік теңдікті қалыптастыруға мүмкіндік береді. Бірақ оларды жүзеге асыру белгілі бір принциптердің тұтастығына негізделген мақсатты шараларды қажет етеді. Бұл шаралар әлеуметтік саясаттың немесе мемлекеттік саясаттың әлеуметтік аспектісі болып табылады.
Әлеуметтік бағдарламаларды әзірлеу мен іске асырудағы тұрақты қоғамдық бақылаудың рөлі институционалдық күштердің тепе-теңдігін бақылау және қоғамдағы демократиялық мәдениеттің жоғары деңгейін қамтамасыз етуге ұмтылу болып табылады. Дамыған елдердің әлеуметтік саясаттағы тәжірибесінен бірнеше бағыт қалыптасты. Бұл әлеуметтік сақтандыру, қызметкерлерді әлеуметтік қорғау, еңбекақы төлеу саясаты, еңбек нарығындағы әлеуметтік шаралар, тұрғын үй саясаты.
Қазақстанның немесе өтпелі кезеңді бастан өткеріп жатқан басқа мемлекеттердің жағдайында болсын, таза нарық қағидаттары негізінде еңбек қатынастарын айқындау дұрыс емес.[7]
Қазіргі кезеңде Қазақстан экономиканың өсу жағдайларына байланысты кешенді әлеуметтік саясаттың негіздерін белгілеу үшін қажетті құрылымдармен ғылымды қажетсінетін жұмыстарды, инфрақұрылымды, әлеуметтік салаларды қамтамасыз етуге қомақты қаражат бөлуі қажет. Мемлекеттің ұлттық табысты қайта бөлу арқылы осы мақсаттарға қажетті қаражатты бөлуге қатысуы барлық реттеу жүйелерінің негізі болып табылады. Мемлекет салық салу арқылы қысым жасайды және кірістің бір бөлігін алады.
Мемлекет бюджетіне осындай қомақты қаражат бөлу өсіп келе жатқан өндірістік процеске ықпал етуге мүмкіндік береді. Қазіргі жағдайда әлеуметтік қайшылықты жою үшін мемлекет еңбек пен капитал арасындағы қатынастарға араласуы керек. Мемлекет еңбек пен капитал арасындағы қатынастарды жалақыны, жұмыссыздық бойынша жәрдемақыны, зейнетақыны және әлеуметтік қамсыздандыруды реттеу арқылы, өндірістік жарақаттары бар науқастарды ескере отырып реттейді. Еліміздің заң мекемелерінің Күшін ескере отырып, қызметкер мен жұмыс беруші арасындағы қатынастар мемлекеттік реттеудің жоғары деңгейлі объектісі негізінде қаралады.
Сондықтан, біздің ойымызша, әлеуметтік саясат тұжырымдамасында әлеуметтік-экономикалық саясаттың мақсаттары мен басымдықтары мемлекеттік реттеудің тікелей және қосалқы құралдары, оған қол жеткізу әдістері мен жолдары арқылы қарастырылады. Бастапқы микроэкономикалық көрсеткіштер экономиканың даму қарқынын, қоғамдық өндіріс құрылымын, мемлекет пен кәсіпорындарды, халықтың қаржы қорларын болжауды анықтайды. Ол ұлттық бағдарламалар мен әлеуметтік-экономикалық стратегиялар арқылы әлеуметтік саясатты іске асыру кезінде ұлттық мақсаттар мен басымдықтарды тиімді орындаудың бастапқы құралдары болып табылады.
Әлемдік тәжірибеге сүйене отырып, әлеуметтік саясат жүргізу жеткіліксіз. Елдің ұлттық-тарихи дамуының ерекшеліктерін ескере отырып, оны теориялық әдіснамалық негіздеу қажет. Соңғы жылдардағы саяси тәжірибе көрсеткендей, әлеуметтік саясатты тиімді іске асыру үшін тек қарқынды экономикалық даму жеткіліксіз. Мемлекеттік әлеуметтік саясат конституциялық талаптарға сәйкес жүзеге асырылуы үшін, біріншіден, әлеуметтік саясаттың құқықтық негізі құрылуы керек.
Екіншіден, экономикалық дамудың гуманистік бағыты болуы керек. Қазақстан жағдайында бұл маңызды саяси-әлеуметтік факторлар әлі де қалыптасу процесінде. Сондықтан бірде-бір мемлекет өркениетті даму жолына түсе алмайды, оны саяси және әлеуметтік дамудағы императивті (міндетті талап) деп санамайды.
Қазақстан әлемдік тәжірибеде қалыптасқан әлеуметтік саясат үлгілерін ескере отырып, Мемлекеттік әлеуметтік саясаттың өзіндік моделін қалыптастыру бойынша саяси ізденісте жатыр.
Мемлекеттің әлеуметтік саясатының маңызды бағыты әлеуметтік қорғаудың тиімді жүйесін қалыптастыру болып табылады. Халықтың кедей топтарына, науқастарға, мүгедектерге, қарттарға, көп балалы отбасыларға мемлекеттің әлеуметтік көмекке қажеттілігі жүйесін қалыптастыру.
Бұл топтар мемлекеттен өмір сүруге қажетті ең аз игіліктер мен қамтамасыз етулерді алуы керек. Ол үшін әртүрлі мақсаттағы қорлар, арнайы көмек, тегін мемлекеттік мектептер, тегін медициналық көмек көрсету түрлі жеңілдіктер алуға міндетті.
Мемлекеттік әлеуметтік саясат міндетті түрде еңбек және халықты жұмыспен қамту бағытын қамтиды.
Мемлекеттік еңбек нарығы тек заңды Мамандық таңдау еркіндігіне кепілдік беруі керек. Ол үшін орта және жоғары білім беру жүйелерімен жалақының ең төменгі деңгейі белгіленеді, ал жұмыс аптасының ұзақтығы демалыспен заңды келісім бойынша белгіленеді. Жұмыссыздықпен күресу шаралары да қабылдануда. Мұндай бағдарламалармен еңбек биржалары айналысады. Олардың қызметтеріне мыналар жатады:
- көші-қон процестерін реттеу
- зейнетақы жүйесін жетілдіру. (А қосымшасы)
Мемлекеттің денсаулық сақтау және әлеуметтік медициналық сақтандыру саласындағы рөлі. Бұл бағыт мемлекеттің тегін медициналық көмек көрсетуін қамтамасыз етуге бағытталған.
Әлеуметтік саясатты жүргізу кезінде туындайтын проблемалар:
- мемлекеттік көмек үшін тұратын еңбекке қабілетті халықтың маңызды тобының үлкен санының қаупі;
- жалпы нарықтық тетікте экономикалық ынталандырудың әлсіреуі;
- инфляцияның өсу қаупі және бюджетке үлкен көлемде әлеуметтік қамсыздандыру төлемінің ұлғаюы;
- әлеуметтік көмек көрсету процесін жүзеге асыруда және бақылауда бюрократиялық құрылымның гипертрофиялық дамуы;
- әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің негізінде экономикалық субъектінің үш қатысушысы: жұмысшы, кәсіпкер және мемлекет қатысатын әлеуметтік сақтандыру тетігі жатыр.
Әрбір субъектінің сақтандыру жарнасы сомасының балансы құқықтық нормаға және нақты мемлекеттің нысаналы тіркелген жарнасына байланысты болады.
Жалпы мемлекеттің әлеуметтік саясаты 2 негізгі модель түрінде ұсынылуы мүмкін: 1.Дағдарыстан шығудың жолын өз бетінше іздейтін әлеуметтік көмек алушының жеке белсенділігін арттыру, әлеуметтік қызметтер көрсету саласында (АҚШ) Жеке кәсіпкерлік құрылымын дамытуды ынталандыру.
2.мемлекеттің бақылауындағы қоғамдық тұтыну қоры (Швеция) арқылы азаматтардың әлеуметтік қажеттіліктерін едәуір дәрежеде қанағаттандыру.
Қазақстанда үкіметтің ең басым негізгі қызметі бүгінгі таңда еліміздің дамуы мен экономикасын қолдау және әлсіздерді қорғау үшін әлеуметтік саясататты жаңа бағдарламаны іске асыру болып табылады.
Үкіметтің әлеуметтік саладағы нәтижелі іс-қимылының маңызды критерийлері Қазақстан халқының өмір сүру сапасын және оның әлеуметтік стандарттарға сәйкес орнықтылығын арттыру болып табылады.
Осыған байланысты Үкімет мемлекет, жұмыс беруші және қызметкер арасындағы жауапкершілікті бөлу негізінде әлеуметтік қамсыздандырудың көп деңгейлі жүйесін жетілдіруге бағытталған және оның ұзақ мерзімді қаржылық тұрақтылығы мен сенімділігін қамтамасыз ететін белсенді саясат жүргізеді.
Атаулы әлеуметтік қолдауды күшейту мақсатында атаулы әлеуметтік көмек көрсету және отбасындағы аз қамтылған балаларға көмек төлеу шарттары айқындалатын болады.
Мемлекеттің атаулы көмек тетігінің негізгі күші әлеуметтік қорғаудың белсенді әдісін қолдану есебінен кедейлікті төмендетуге бағытталатын болады. Мәселен, қоғамдық жұмысқа тарту, оқыту және қайта оқыту, жұмысқа орналастыру, әлеуметтік жұмыс орнын құру.
Бұдан басқа, кепілді әлеуметтік қызмет көрсетуде халықтың бірқатар топтарын біліммен, денсаулық сақтаумен және әлеуметтік қызметтермен қамтамасыз ету қажет. Әлеуметтік қызмет көрсету саласын кеңейту әлеуметтік қызмет көрсету құрамы мен оның сапасын арттыру үшін кепілдендірілген және қосымша әлеуметтік қызметтер тізбесін заңнамалық түрде бекітіп, дайындау қажет.
Нарықтық жағдайға байланысты келтірілген әлеуметтік көмек көрсету жүйесін ескере отырып, мемлекеттік тапсырысты орналастыру негізінде мемлекеттік ұйымдар мен мемлекеттік емес ұйымдар тегін ұсынды. Қосымша қызметтер жеке сектор субъектілерін белсенді тарту есебінен ақылы негізде жүзеге асырылады. Әлеуметтік қызмет көрсетудің мемлекеттік стандарттарын белгілеу, әлеуметтік қызметпен айналысатын ұйымдардың қызметіне міндетті рұқсаттар енгізу, олардың қызметкерлерін аккредиттеу қажет.
Мүгедектерге оңалту қызметіне өзгерістер енгізілуде. Көрсетілетін қызметтердің нысаны мен көлемі адам жағдайының сипатына сәйкес тең болуы тиіс.
Әсіресе олардың көпшілігі қиын өмірлік жағдайға тап болғандардың, кәмелетке толмағандардың, ата-аналары жоқ адамдардың назарын аударуды талап етеді.
Жұмыспен қамтудың әлеуметтік кепілдіктерін, еңбек қатынастарындағы тұрақтылық пен икемділікті қамтамасыз ету мақсатында мынадай шаралар қабылданады:
- тұрақты экономикалық өсу, жұмыспен қамтуға бағытталған прогресс;
- әрбір өңірде кәсіпкерлікті дамыту және бәсекеге қабілеттілікті арттыру үшін жағдайлар жасау;
- мамандарды даярлау, білім беруді үздіксіз дамыту және еңбек ресурстарының сапасын арттыру, бірінші кезекте жастарды даярлау;
- Үкіметтің, Бизнестің, кәсіпорындардың және басқа қоғам азаматтарының өкілдерінің жаңа жұмыс орындарын құру және кедейлікті азайту жөніндегі күш-жігерін біріктіретін тиімді әлеуметтік әріптестікті арттыру.
Таяу жылдарға арналған әлеуметтік саладағы Қазақстан реформаларының негізгі мақсаттары: жетім-өлім-жітім деңгейін төмендету және салауатты өмір салтын насихаттау есебінен демографиялық өсуді ынталандыру және күтілетін жасты ұзарту жөніндегі шараларды қамтамасыз ету, медициналық қамтамасыз етуді жақсарту және тұрмыста және өндірісте жарақаттануды азайту, сондай-ақ көші-қон процестерін реттеуге қол жеткізу жолымен демографиялық жағдайды қамтамасыз ету әйелдердің жағдайын жақсарту болып табылады қоғамда және нақты гендерлік теңдікке қол жеткізу; экономикалық өсуді ынталандыру жолымен халықтың аз қамтылған топтары үшін экономикалық мүмкіндіктерді кеңейту-әлеуметтік тұтынудың неғұрлым жоғары деңгейін қамтамасыз ететін және еңбекке қабілетті халыққа табыс алуға мүмкіндік беретін экономикалық жағдайлар жасау; экономиканың нақты секторында жұмыспен қамтуды ынталандыру; халықтың экономикалық және әлеуметтік осал топтарының тиімді жүйесін құру; халықтың өмір сүру деңгейін арттыру, жұмыспен қамту және кедейлік деңгейін арттыру төмендету; жалпыға бірдей медициналық қамтамасыз етуге, жалпы кәсіптік және жоғары білімге қол жеткізу; ұсынылатын әлеуметтік игіліктер мен қызметтердің жоғары сапасын және халықтың оларды кеңінен таңдау мүмкіндіктерін қамтамасыз ету; Қазақстан Республикасының азаматтарын әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін қаржыландырудың жаңа көздерін айқындау және қолданыстағыларын неғұрлым тиімді пайдалану. [8]
Қоғамдық институттар мен бизнес-құрылымдар мемлекеттегі әлеуметтік жағдайды жақсарту үшін қайырымдылық шараларын өткізу дәстүрге айналуы қажет. Себебі қайырымдылық шаралары қоғамдағы әлеуметтік жағдайды жақсартуға ғана емес, қоғамдағы гуманистік құндылықтарды насихаттауға да үлкен үлес қосатыны сөзсіз. Бірақ қайырымдылық шаралары саяси ұпай жинау құралына айналмауы керек. Дегенмен, қазіргі кезеңде біз Қазақстан азаматтарының мемлекеттік көмекті күткеннен гөрі жұмыс іздеуде белсенді қозғалатынын көріп отырмыз. Бұл халықтың әлеуметтік тәуелділік психологиясынан біртіндеп қалпына келетіндігін көрсетеді. Бұл Қазақстанның әлеуметтік саясатындағы өте маңызды оң құбылыс деп санаймыз. Жалпы, ел бойынша еңбек нарығындағы ахуалдың тұрақтануы байқалады.
Қазақстанда әлеуметтік саясатты іске асыру барысында әлеуметтік қамсыздандыру міндеті өзекті болып табылатыны дәлелденді. Бұл қоғам мен жеке тұлға арасындағы қатынастардың өзгеруінің бастамасы болды, өйткені бұл мемлекеттің алғашқы заңдастырылған міндеттері болды. Сондай-ақ, әлеуметтік қамсыздандыру Өндірістегі материалдық әл-ауқат жасына, жынысына, денсаулық жағдайына және т.б. қарамастан қоғамның барлық мүшелеріне сәйкес болуы керек. Әлеуметтік қамсыздандырудың қалыптасу кезеңі оның құқықтық негізінің пайда болуымен және мемлекеттің әлеуметтік процестерде құқықтық реттеу функцияларын қабылдауымен тікелей байланысты.
Болашақта бұл қызмет әлеуметтік бағдарламаны бюджеттік қаржыландыру арқылы және әлеуметтік қамсыздандырудың мемлекеттік құрылымын құру процесінде жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әлеуметтік саясатын іске асырудың бағдарламалық құжаттарының иерархиясы:
- Қазақстанның 2030 жылға дейінгі ұзақ мерзімді стратегиясы;
- 2010 жылға дейінгі ұзақ мерзімді стратегиялық жоспар;
Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауы;
- Үкіметтік бағдарламалар;
- елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының индикативтік жоспары;
- мемлекеттік бағдарлама, салалық бағдарлама, өңірлік бағдарламалар.
Қоғамның әлеуметтік дамуы жөніндегі мемлекеттің жобаларын қарастыра отырып, айтылған мемлекеттік бағдарламаның құжаттарында Қазақстан Республикасының әлеуметтік саясаты мен халықты әлеуметтік қорғауға ерекше назар аударылады. Әлеуметтік саясатты жүзеге асыру және қалыптастыру үшін ерекше ұстанымдар қажет. Әлеуметтік саясаттың стратегиялық мақсаттарына мыналар жатады:
1) халықты тиімді жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету; халықтың өмір сүру деңгейін едәуір арттыру;
2) отбасыларды, әйелдерді, балаларды, жастарды, еңбек саласындағы барлық азаматтарды денсаулық сақтаумен, біліммен, мәдениетпен, тұрғын үймен қамтамасыз ету
Конституциялық және әлеуметтік кепілдіктерді белгілеу;
3) елдегі демографиялық ахуалды жақсарту және қолдау; халық санының, әсіресе нәресте өлімінің, ана өлімінің төмендеуі.
Қазіргі уақытта Қазақстан Халықаралық Еңбек Ұйымының толыққанды мүшесі болып табылады. Осы ұйымға мүше елдерде оның негізгі қағидаттарын орындау талап етіледі және сол бағытта ауқымды іс-шаралар өткізіледі. Мысалы, Олар:
1) тұрақты ақы төленетін еңбек қызметіндегі ынталандыру шаралары;
2) негізгі әлеуметтік төтенше жағдайларда әлеуметтік сақтандыру тетіктерінің көмегімен кіріс бөлігін өтеу және ескерту; әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатыспайтын халықтың осал топтарына әлеуметтік көмек тетігін көрсету;
3) азаматтардың білім алуда және медициналық көмек алуда негізгі құқықтар мен қызметтерге қол жеткізуі үшін жағдайлар жасау.
Әр түрлі әлеуметтік топтар мен санаттарға қатысты әлеуметтік қорғау тетігі келесідей қорғауды және қолдауды жүзеге асырады.
Біріншіден, барлық тұрғындарды халықтың тіршілігін қамтамасыз етудің негізгі қызметімен қамтамасыз ету.
Екіншіден, азаматтардың жұмысқа орналасу құқығын жүзеге асыру. Үшіншіден, халықтың әлеуметтік осал топтарына қажетті тұтыну деңгейінде көмек көрсету және қолдау көрсету.
Әлеуметтік-саяси мәселеде мемлекеттің назарын талап ететін бірқатар жайттар бар.
Олардың ішінде мыналарды бөліп көрсетуге болады:
1) Жұмыспен қамту мәселелері бойынша әлеуметтік әріптестікті жетілдіру қажеттілігі (дәл осы бағытта Кәсіпкерлер, кәсіподақтар мен билік арасындағы мүдделі келісімнің осы маңызды тетігінің әлеуеті жеткіліксіз пайдаланылады);
2) Еңбек және жұмыспен қамту мәселелері бойынша қолданыстағы заңнаманың жұмысшылардың құқықтарын қорғау және қамтамасыз ету бөлігін жақсарту мәселесін пысықтау қажеттігі.
Әлеуметтік саясатта білім беру, денсаулық сақтау және зейнетақымен қамсыздандыру жүйесін уақтылы жаңғырту айрықша маңызға ие. Бұл әлеуметтік саланың стратегиялық дамуының сенімді базасын жасайды.[9]
Бүгінгі таңда даму диалектикасы, ең алдымен, мемлекет пен бизнес арасындағы ақылға қонымды серіктестікті кеңейту арқылы әлеуметтік жауапкершілік идеясын жүзеге асырумен байланысты. Жұмыссыздыққа қарсы күрес мемлекеттің әлеуметтік саясатындағы маңызды басымдықтардың бірі болғандықтан, оны шешу жолдарын қарастыруда мемлекет жұмыс берушілермен және кәсіподақ ұйымдарымен бірлескен жұмыс жүргізеді.
Мұндай саяси-әлеуметтік құжаттарды қабылдау Қазақстанда Саяси билік пен қоғамдық институттар арасында, мемлекет пен азаматтық қоғам арасында өзара жауапкершілік қатынастарының қалыптасып отырғанын айғақтауға тиіс. Сондай-ақ, егер осы саяси маңызды құжатқа назар аударатын болсақ, онда мемлекет тарапынан кәсіптік-техникалық білім беруге және мамандарды қайта даярлауға ерекше назар аударылады. Оның саяси заңдылығы да бар.
Себебі елдегі әлеуметтік саясаттың басты басымдықтарының бірі орта және арнайы кәсіптік білім беру мәселелерін қозғайтын жұмыссыздыққа қарсы іс-шаралар болып табылады. Сондықтан, осы өзекті мәселені шешу үшін, біздің ойымызша, Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі, Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі мен жұмыс берушілер бірлестігі арасында тығыз байланыс орнатып, осы бағытта жүйелі жұмыс жүргізу қажет.
Егер әлеуметтік саясаттың негізгі қағидаттарының бірі білімге қол жетімділікті қамтамасыз ету болса, онда кәсіптік-техникалық білім беруді жандандыру арқылы жұмыссыздық мәселесін біртіндеп шешуге болады деп санаймыз.

1.2 Мемлекеттік әлеуметтік саясаттың негізгі бағыттары

Мемлекеттік әлеуметтік саясат негізінен төрт бағыттан түрады: олар 1.қоғам мүшелерінің қанағаттандыру үшін әлеуметтік сфера ұйымдарына құқықтық, ұйымдастырушылық, өндірістік алғышарттар жасау.
2.өмір сүру деңгейін қажетті деңгейде сақтап қалу үшін азаматтарға өз еркімен табыс табуына құқықтық ұйымдастырушылық, өндірістік алғышарттар жасау.
3.Мемлекеттің немесе муниципалды басқару органдары қолындағы және меншігіндегі әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту жолымен халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыруға жағдай жасау.
4.Мемлекеттің немесе муниципалды басқару органдары қолындағы және меншігіндегі әлеуметтік сфераның өндірістік кәсіпорындары мен мекемелеріндегі өндірісті ұйымдастыру, бөлек тауарлар мен қызметтерді бөлу және тұтыну.
Әлеуметтік саясаттың субъектілері - бұл әлеуметтік топтың азаматтары, әлеуметтік саладағы белсенді өзара әрекеттесетін, яғни бұл саладағы әлеуметтік топтар азаматтарының мүдделерін білдіретін институттар, ұйымдар және билік органдары.
Әлеуметтік қорғаудың жүйелері келесідей болуы тиіс:
Әділетті - жекелеген елдерде бұл әлеуметтік төлемдердің көлемі азаматтардың аударымына байланыссыз барлық азаматтарға бірдей болуы тиіс дегенді білдіреді. Басқа елдерде бұл әрбір адамды әлеуметтік қорғау оның еңбегіне, еңбек шарттарына, аударымдарының көлемі мен ұзақтығына тәуелді болуы керек дегенді білдіреді. Әлеуметтік қорғаудың жаңа жүйесі айтылған екі көзқарасты үйлестіру негізінде пайда болды; ынталандырушы - яғни әр азаматтың жеке жауапкершілігін ынталандыруға тиіс. Жалпы барлық еңбекке қабілетті адамдар өздерінің болашағы мен өз жанұяларының жағдайы үшін жауапты болады; адрестік - жәрдемақылар оларды алуға құқылы және бұл жәрдемақылардағы қажеттілік жоғары болатын барлық азаматтарға берілуі тиіс; тиімді - яғни бұл жүйе басқарылатын, аз шығынды және қарапайым болуы тиіс.

2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ХАЛЫҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ

2.1 Қазақстан Республикасында халықты әлеуметтік қорғау жүйесі мемлекеттік саясатты жүзеге асыру негізі

Қазіргі заманғы әлеуметтік қорғау жүйесінде мемлекеттік институттардың толық ынтымақтастығы мен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.