Сауат ашудың міндеттері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛIГI
Білім кәсіби гуманитарлық- техникалық колледжі

Курстық жұмыс

Қазіргі қазақ тілі және оқыту әдістемесі, каллиграфия
Тақырыбы: Сауат ашу және тіл дамыту әдістемесі

Мамандығы: 0105000 Бастауыш білім беру
Біліктілігі: 0105013 Бастауыш білім беру мұғалімі
Тобы: 4ББ-1-18
Курс: 4
Студент: Анарбекова Айгерім

Тараз қаласы, 2023ж

Кіріспе
Қазіргі Қазақстан бастауыш мектебіндегі жаңа өзгерістер әлемдік білім беру тәжірибелерін пайдалана отырып, баланың жеке дара күшінің дамуын қамтамасыз ететін жаңа технологияларды іздестіру және оларды қолдануға бағытталған. Мұнда, негізінен оқытуды ізгілендіруге сүйеніледі: ол оқытудың жеке тұлғаға бағдарлануын, жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуының үрдісі мен нәтижесін, оның тұрақтылығы мен әлеуметтік қорғалуын қамтамасыз етеді. Бұл оқытудың мақсаттары, мазмұны, түрлері мен әдістерін анықтап, оларға жаңа мазмұн-мағына береді.
Соңғы он жылдықта көптеген шет елдердегі білім беру жүйесінде өзгерістер жүріп жатқаны байқалады. Білім беру пәлсапасында дәстүрлі жалпыға бірдей сауаттылықтан жоғары қызметі бар білім парадигмасының жетекші бағытына айналуда. Білім берудің бастауыш сатысы сол білімнің тәуелді негізі болуға бағдар алып, оқытуды ақпараттандыруға, соған сәйкес жаңа технологияларға баса көңіл бөлінуде. ЮНЕСКО тұжырымдамаларында көрсетілгендей тәуелді сауатсыздық өркениет көшінде жалпы адамзаттық қатер болып отырғаны барған сайын айқындала түсуде. Ол ғылыми-практикалық ілгерілеудің жедел қарқынмен дамуымен түсіндіріледі.
Халықаралық білім беру жүйесіне кірігу проблемасы өзгермелі (жылжымалы) білім беруді күшейте отырып, тәуелді білім парадигмасына ауысуда жаңа педагогикалық технологиялармен, инновациялық оқумен байытылу арқылы іліктестірілген құрылымда жүзеге асады.
Қазақстандық қоғамдағы түбірлі өзгерістерге сай үздіксіз білім берудің бастауыш білім беру жүйелерінде елеулі жаңарулар туындауда.
Әлемдік білім кеңістігіне енуді қолға алып, өркениет елдері қатарына кіруге талпыныс жасап отырғанда, мемлекеттік тілді орнықтыру, болашақ ұрпақтың әлемдік деңгейде соңғы ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, ешбір қиындықсыз білім алуына жағдай жасау үшін білім беру жүйесін компьютерлік технологияны кеңінен қолданысқа енгізу латын әліпбиіне көшуді қажет етіп отыр. Осындай ауқымды мақсатты көздеген елбасы Н.Ә.Назарбаев Халықтар Ассамблеясының ХІІ сессиясында латын әліпбиіне көшу жөнінде нақты мәселе қозғады. Бұл ақпаратты қоғамда, мәдениет технологиясы мен адам денсаулығын, қоршаған ортаны қорғау кезеңінде әлемдік кеңістікке бет бұруымыздың көрнісі болып табылады. Өйткені қазіргі кезең Қазақстан Республикасында мемлекеттік білім беру саясаты әлемдік білім кеңістігімен үйлесімде дамуын көздейді.

Білім беруді ізгілендіру жеке тұлғаның дамуына және оқытуды саралауға мүмкіндіктер туғызуға бағытталған. Бұл ұстаным білім берудің мәдениет қалыптастырушы қызметінің жандануына мүмкіндік береді. Осындай түрлендіру тұрғысынан алғанда қоғамда болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістерді ескере келе, оқушыларды жеке тұлға ретінде дамыту, тәрбиелеу бағытын анықтау; білім мазмұнын жаңарту; білім беруді ізгілендіруге сәйкес оқу үрдісін ұйымдастыру мәселелері маңызды болып табылады.
Осы заманғы білім берудің стратегиялық мақсаты - өз бетімен шешім қабылдай білуге қабілетті, өз жауапкершілігін сезіне алатын, өздігінен әрекет жасай білетін, қандай істе болмасын сауатты (іскер) тұлғаны тәрбиелеуді қамтамасыз ету болып табылады. Жоғарыдағы мақсаттарға бастауыш білім берудің отандық және әлемдік тәжірибелеріндегі өз қызметін ойдағыдай атқарып келе жатқан білім мазмұнының негізгі құрылымын, жобасын жүзеге асыра алатын педагогикалық технологиялар арқылы жету көзделеді.
Сөйтіп, республика бастауыш мектептерінде жаңа педагогикалық технологиялар бүгінде ерекше құбылыс болып қана қоймай, сонымен бірге оның дамуының басты себебі, негізгі көзі де болып отыр.
Өзгермелі әлеуметтік-экономикалық жағдай, әлемдік білім жүйесіне көтерілуге талпыныс жасау мақсатында оқыту құралдары мен әдістерін жетілдіру тәуелсіз Қазақстан мектептеріндегі бастауыш оқыту кезеңінің мазмұнын қайта құруға мәжбүрледі. Демек бұл мәселенің қазіргі кездегі қажеттілігі мен оның педагогика тарихында бұрын-соңды қарастырылмауы арасындағы қайшылық анық байқалады.
Жаңа жүйенің қажеттігі Қазақстандағы оқу-ағарту жүйесінің дамуындағы жаңа кезеңге байланысты, жаңартылған бағдарламалар мен қолданыстағы оқу жүйесінің арасындағы қайшылықтарға байланысты туындап отыр.
Біздің зерттеуіміздің өзектілігі бастауыш сынып оқушыларының оқу-жазу дағдыларына, ойлау дәрежесі мен тілінің дамуына жан-жақты жағдай жасап, ана тілінің дыбыстық құрамының ұлттық тіліміздің ерекшелігіне сай таза болмауы және оның тарихы мен оқыту әдістемесі берілетін ғылыми білімнің қазіргі заман талабына сәйкес зерттелмей келуінде.
Оқытудың алғашқы саласы сауат ашу жұмысы болғанымен, бұл мәселенің тарихы мен қазіргі жағдайына әлі күнге дейін жеткілікті көңіл бөлінбей келе жатқаны, әсіресе тіліміздің дыбыстық жүйесін дәл ғылыми негізде бере алмай отырғаны белгілі. Қазіргі кезде тіл мамандары, педагогтар мен психологтар, лингвистер осы орыс әрпінен латын әліпбиіне көшу мәселесін қолға алып, тек қазақ дыбыстарынан ғана тұратын әліпби жобаларын ұсынуда.

Сауат ашудың негізгі мақсаты - оқу, жазу дағдысының негізін қалау, балаларды тыңдауға, оқуға, жазуға, үйрету, балаларда сөздің дыбыстық, құрылысы туралы түсінік қалыптастыру, әріп таныту, әуелі буындап, сонан соң тұтас сөзді, сөйлемді, мәтінді оқуға үйрету, сауатты жазу негізін қалыптастыру, өз бетінше оқуға, кітапқа қызығушылығын ояту, ауызша диалогтық және монологтық сөйлеуін дамыту.
Сауат ашудың міндеттері
Мектептегі оқыту процесінің сауат ашудан басталатыны белгілі. Сауат ашу жұмысының негізгі міндеті- оқу мен жазуды үйрету. Осы сауат ашудың жас ұрпаққа білім негіздерін меңгерту мен адамгершілік тәрбие берудің іргетасы қаланады.Білім берудің негізгі бағыттарына қойылатын талаптардың аса күрделісі- жеті жастағы балаларды сауаттандыру мәселесі болып табылады. Себебі, сауат ашу кезінде оқушылардың оқуға, ой еңбегіне бейімділігі, ынтасы қалыптасуы керек. Алғашқы оқу барысында мынандай ерекшеліктер ескеріледі:
1) Оқу жылының бірінші жартысы толығымен сауат ашуға беріледі;
2) Сабақ үстінде әрбір 10-15 минут сайын қимылды ойын түрінде сергіту минуттары өткізіліп отырады;
3) Баланың оқуға деген ынтасы мадақтау, мақтау, көңілдендіру сияқты әдіс-тәсілдер арқылы арттырылады
4) Үйге тапсырма берілмейді
5) Апта ортасындағы бір күн жеңілдетілген сабақтарға арналады;
Сауат ашу- аса күрделі де жауапты міндет. Оны ойдағыдай жүзеге асыруда атқарылатын жұмыстар сан алуан. Олардың негізгілері мыналар:
1. Балаларды мектепте сауат ашуға даярлау;
2. Сөйлеу тілінің дыбыстық ерекшеліктерін меңгерту арқылы сөздердегі дыбыстарды айқын естіп, анық айтуға үйрету;
3. Оқушылардың жалпы ой-өрісін дамытып, ойлауға, байқағыштыққа тәрбиелеу;
4. Балалардың сөйлеу тілін жетілдіру, сөздік қорын байыту, сөйлемдерді дұрыс, дәл жеткізе білуге үйрету;
5. Сөзді жеке дыбыстардан құрап, ежіктемей, дұрыс буындап түсініп, оқуға, одан әрі сөзді тұтас оқуға дағдыландыру
6. Дыбыстарды әріппен дұрыс таңбалауды жете меңгерту арқылы жазудың каллиграфиялық талаптарын сақтап, әріптерді үзбей және сөз ішіндегі байланысу тәсілдері бойынша, сөйлемдерді көшіріп және естігенін жаза білуді жетілдіру;
7. Сөйлемдегі сөздердің айтылуы мен жазылуы ерекшеліктерін меңгерту;

Сауат ашу кезінде жүргізілетін тіл дамыту жұмыстарының өзгешелігі-оқыту ісі, талдау және жинақтау процесінің бірлігінен тұратындығында.
Сауат ашудың негізігі мақсаты- оқу дағдыларының негізін қалау, тыңдауға, айтуға, жазуға үйрету, балалардың сөздің дыбыстық құрылысы туралы туралы түсінігін қалыптастыру, әріп таныту, әуелі буындап, содан соң тұтас сөзді, сөйлемді, мәтінді оқуға үйрету, сауатты жазудың негізін қалыптастыру, өз бетінше оқуға, кітапқа қызығушылығын ояту, ауыз екі тілін дамыту.
Әліппеге" дейінгі кезеңде, негізінен, оқушылардың бұрыннан қалыптасқан сөйлеу дағдыларына сүйеніп оларға мәтіннен сөйлемді, сөйлемнен сөзді, сөзден дыбысты бөлгізу жшмыстары жүргізіледі. Бұл кезеңде балалардың тілін дамыту сөздерді байланыстырып сөйлету арқылы іске асырылып, оларға сөйлем, сөз, буын, дыбыс туралы түсінік беріледі.
Әліппеге" дейінгі кезеңде заттарды тегіне, түріне, т.б. белгілері бойынша балалардың сөздік қоры жүйеленеді. Бұл кезеңдегі басты міндет- оқушыларға байланыстырып сөйлеу дағдысы арқылы оларға сөйлемнің, сөздің, дыбыстың ерекшеліктері туралы ұғым беру.
Даярлық кезеңі- сөйлеммен танысу : сөйлеуді - сөйлемдерге, сөйлемді -сөздерге, сөздерді - буындарға, буынды - дыбыстарға бөлуді үйрету, яғни, талдау жинақтау әдісі арқылы жүргізіледі.
Дыбыстар, олардың рөлі, дыбыстық құрылысы әр түрлі сөздерді талдау, дауысты және дауыссыз дыбыстар, олардың естілуі мен айтылыуындағы ерекшеліктер, жуан және жіңішке, дауыссыз дыбыстардың, айтылуымен естіліуіндегі ерекшеліктер.
Қолды жазуға дағдыландыру: сурет салу, сызықтарды сызу, ою-өрнек, имек жиектер жасау, ирек сызықтар сызу,кіші әріптердің элементтерін жазу, жазу техникасының ережелерімен танысу, әріп элементтерін сызық бойымен жазу, жазу кезеңінде дұрыс отыру, дәптер бетін бағдарлау, т.б
Әліппені оқу кезеңінде оқушылардың нақтылы дыбыстарды оқытып, таңбасын жазуға
үйретуде, сөздік жұмыс бірінші кезекке шығады. Сөздік жұмысын ұйымдастырудың
басты принципі - оқушылардың лексикалық материалды меңгеріп, оны сөйлеу тілінде қолдана білу. Сөздік жұмысының ұтымды жағы оқушыларға жаңа сөзді зат есім, сын есім, есімдік формасындағы сөйлемдерден беру. Мысалы: Бұл - үй. Бұл - үлкен үй. Бұл - қызық кітап, т.б. Сөздңк жұмысы аранайы сабақ болып жүргізілмейді, сабақтың барлық кезеңінде жүргізіледі: сөздік жұмысы, сөйлем құрастыру, байланыстырып сөйлеуге үйрету. Сөздік жұмысын жүргізуде екі түрлі мақсат алға қойылады: бірі - оқылған сөздің мағынасын түсіндіру, сол арқылы оқушыларды саналы оқуға баулып, ойлау қабілетін жетілдіру, екіншісі - жаңа сқздер үйрету арқылы оқушылардың сөздік қорын дамыту.

Сөйлем құрастыруға үйрету, оқушыларды өз ойын дұрыс құрылған сөйлемдер мен жүйелі айтып немесе жазып баяндауға даярлайды.
Тіл дыбыстары - әрбір тілдің өмір сүруінің тәсілі.
1)Қатынас құралы;
2)Пікір алысу құралы;
3)Танымдық құралы;
4)Ойлау құралы болмс еді.
Егер сөздер дыбыстардың тіркесі ретінде айтылмаса, онда тілдің өзі:
Тілдің дыбыстық жағы оның замандар бойы өмір сүруіне, ұрпақтан ұрпаққа беріліп отыруына мүмкіндік жасады.
Сөздік пен грамматикалық құрылыс тілдің мазмұнын құрайды да, дыбыстық жағы оның матералдық жамылғышын, оның физикалық формасын құрайды.
Тіл дыбыстары сөз ішінде айтылады. Бірақ белгілі дыбыс арнаулы бір сөздің құрамында қолданылуымен шектелмей, белгілі дәреше оңашаланып, абстракцияланады.
Тілдегі лексикалық, грамматикалық құбылыстар тілдің дыбыстық жүйесіндегі фонетикалық құбылыстармен әрдайым байланыста, қарым-қатынаста, яғни бір дыбыс тіркесімен айтылады.
Фонетика лексикамен, грамматикамен, морфологиямен, синтаксиспен байланысты болады. Мектепте дұрыс оқыту, жаздыру әдістемесінің көптеген мәселелері фонетикаға негізделеді.
Тілдің орфографиясы мен орфоэппиясына қатысты көптеген мәселелерді оқып меңгеру тілдің дыбыстық жүйесін, фонетика заңдарын білу қажет.
Шет тілді оқып үйрену де, ең алдымен сол тілдің дыбыстық жүйесін, ондағы жеке дыбыстардың табиғатын танып, білуден басталады.
Жалпы фонетика жалпы тіл білімінің бір саласы ретінде адамдардың сөйлеу аппаратының дыбыстық мүмкіндігін айқындайды, тіл дыбыстарының классификациясын, принциптерін белгілейді.

Қазақ тілінде 38 дыбыс бар. Олар дауысты, дауыссыз болып екіге бөлінеді. 13 дауысты, 25 дауыссыз.
Дауыстылар: а, ә, о, ө, е, ы, і, ү, ұ, э, и, у, ю, я. Дауыссыздар: б, в, г, д, ж, з, к, қ, л, м, н, ң, п, р, с , т, ф, ц, ч, ш, щ, у.
У бірде дауысты бірде дауыссыз қызмет атқарады. У дауыстыдан кейін келсе, буын құрай алмай, үнді дыбыс болады.
Дыбыстарды дауыстылар, дауыссыздар деп топтастырғанда балаларға әсіресе олардың акустикалық жақтары мен физиоологиялық жақтары баса үйретілуі қажет.
Физиологиялық тұрғыдан алып қарағанда, дауыстыларды айту үстінде ауа:
1. кедергіге ұшырамай, тосқауылсыз, еркін шығады;
2. дыбыстау мүшелеріне күш түспей, лепсіз, бірқалыпты шығады;
3. созып айтуға келеді.

Ал дауыссыздарды айтқанда ауа:
1. кедергіге ұшырайды;
2. тосқауылдан өту кезінде дыбыстау мүшелеріне күш түседі де, ауа лап етіп шығады;
3. созып айтуға келмейді.
Дауыстылар мен дауыссыздар жасалуын Бодуэн де Куртенэ: дауыссыз дыбыста қысым- дауыстау аппаратының бір ғана мүшесі түссе жайыла да, жалпылама да өтеді деген.
Мұнда дауыстылар мен дауыссыздар салыстырамалы түрде айтылады, балалар бұл дыбыстарыдң қалай айтылатынын әрі аңғарады, әрі өздері айтып үйренеді.
Мұғалім тілдің артқы таңдайға қарай жыйылуы мен бүктеліңкіреп айтылуы жуан дауыстылар, тілдің таңдайдың алдыңғы жағына жуықтауынын жіңішке дауыстылар шығатынымен таныстырады.
Әсіресе айтылуы қиындық келтіретін дыбыстар-дауыссыздар. Тіпті кейбір балалар мектепке келгенде айта да алмайды.

Бұл кезеңнің негізгі мақсаты - сауат ашу кезеңінде берілген білім негіздерін одан әрі жетілдіріп, оқушыларды екінші жарты жылдықта Ана тіліпәнінен
оқытуға даярлау. Ана тілі пәні құрамында оқу, тіл дамыту, жазу және грамматика мен емле салалары енеді. Грамматика ана тілінің ең күрделі саласы және ол балалардың ақыл - ойын дамытуда өте маңызды қызмет атқарады. Өйткені, оқушыларға тілдің құрылымдық жүйесін меңгерту, оның заңдылықтарын білгізу осы грамматика арқылы жүзеге асады. Бұл кезеңдегі оқу материалдарының басты ерекшелігі - мұнда өзара байланысты мәтіндер беріледі. Байланысты мәтіндермен жүргізілетін жұмыс оқу қарқынын жетілдіруді, мәтін мазмұнын бірден қабылдап түсінуді, әрбір сөйлемді өзіне тән дауыс ырғағымен оқуды талап етеді.
Қазақ бастауыш мектептерінде оқыту ісінің негізін қалаған Ы.Алтынсарин, А.Байтұрсынов ағартушы ғалымдар әдістемелік еңбектерінде оқушылардың сауат ашу кезінде сөздік қоры мен сөйлеу дағдысын қалыптастыруға баса назар аударады.
Сауат ашу кезіңде оқушылардың ойлау және сөйлеу қабілеттерін дамыту мәселелері Т.Шонанұлының, Ж.Аймауытовтың, М. Жұмабаевтың еңбектерінде де қозғалады.Кейінірек қазақ тілін оқыту әдістемесін зерттеген Қ.Жұбанов, Г.Бегалин, С.Жиенбаев, Ш. Сарыбаев, И. Ұйқыбаевсекілді ғалымдар осы мәселеге ерекше мән береді.
Тіл дамыту жұмысы сауат ашу кезеңінде де жүргізіле береді.
Сауат ашу кезінде жүргізілетін тіл дамыту жұмыстарының бастауыш мектептің басқа сыныптарындағы тіл дамыту жұмыстарынан ерекшелігі - оқыту ісіндегі талдау және жинақтау ісінің бірлігінде.
Тіл дамыту үш түрлі салада жүргізіледі: сөздік жұмысы; сөйлем құрастыру; байланыстырып сөйлеуге үйрету. Сөздік жұмысын жүргізуде екі түрлі мақсат алға қойылады:бірі оқылған сөздің мағынасын түсіндіру, сол арқылы оқушыларды саналы оқуға баулу, олардың ойлау қабілеттерін жетілдіру, екіншісі - жаңа сөздер үйрету барысында, яғни жаңа сөздер үйрету арқылы оқушылардың сөздік қорын дамыту, сөйлем құрастыруға үйрету.
Бастауыщ мектепте тілді оқыту барысы мынадай мәселелерді қамтиды:
1. Оқуға үйрету;
2. Сөздік қорын, оқушылардың логикалық жүйелікті қамтитын байланысын сақтап сөйлеуін дамыту;
3. Фонетиканы,сөз құрамын және грамматиканы (морфология, синтаксис) меңгерту;
4. Графикалық, пунктуациялық дағдыларды қалыптастыру.
5. Оқыту ісі барысында қолданып жүрген негізгі әдістер төмендегідей:
Мұғалім сөзі;
6. Әңгіме әдісі (сұрақ -жауап)
7. Тілдік фактілерді талдау грамматикалық талдау;
8. Жаттығулар орындату;
9. Көрнекі құралдарды пайдалану (сызбалар, кестелер, суреттер,компьютер,т.б.);
10. Кітаппен жұмыс істеткізу;
11. Топ серуен;
12. Тест өткізу.
Тілдегі дыбыстардың құрамын, жасалу,жүйеленуін игергеннен кейін дауысты дыбыстардың буын құрайтыны жалғасады. Сөзді буынға дұрыс бөлу жазуда да, оқуда да, салауаттылыққа үйретеді. Сөзді буындап үйрену арқылы жазып келе жатқанда сөз жолға сыймай қалғанда дұрыс тасымалдауға болады. Сөйлемдегі сөздерді түгел буындап, талдағанда сызықша арқылы бөлінеді. Дауысты дыбысты созып оқыса, буынмен екінші буын араласып, оқуда, жазуда, тасымалдауда қате кетеді. Мысалы:мен жазбаймын өлеңді ермек үшін, деген сөйлемді алсақ: мен - бір буынды сөз, тасымалданбайды. Жаз - баймын, жазбай-мын, жаз-бай-мын - үш бұынды сөз, екі жолмен тасымалданады;
Ө-леңді, өлең-ді - үш буынды болғанмен, бір жолмен ғана тасымалданады.
Жалпы фонетикалық талдауға дыбыстық, буын құралдарына талдау, буын түрлеріне, дыбыс үндестігі мен буын үндестігіне қарай және екпін қойып талдау кіреді. Фонетикалық талдауда балалар дауысты, дауыссыз дыбыстарды ажыратады, жазылған сөздердегі дауысты, дауыссыздыбыс астын сызып қояды, сөздің ауызша және жазбаша буын жігін, дыбыс құрамын айтады. Сөздердегі жеке-жеке дыбыстарды мөлтіксіз айыра білу арқылы әріп қалдырмай жазылуға төселеді. Фонетикалық тақырыптарды толық игергенде толық талдау жасалып, оқушы білімін бекітуге болады. Толық талдауға білімділік, тәрбие мәні бар тұтас сөйлемдер алынып таладнады. Толық талдау дегеніміз - сол тақырыптан алған білімді жинақтау, жүйелік дәлелдеу. Оқушы толық талдауды жүргізгенде әуелі тұтас сөйлемді буындап оқып, буындап жазады. Тасымалдау үлгісін көрсетеді, астысызылған бір сөзге толық дыбыс құрамына талдау жасайды, дыбыс үндестігі мен буын үндестігіне бағынып және бағынбай тұрған сөздерді дәлелдейді, екпін түсіреді. Оқушы берілген сөзге дыбыстық талдау үшін берілген сөзді жазады, сөзде қанша буын барын анықтайды, сөзге неше дауысты неше дауыссыз дыбыс барын жазады, дыбыстарды түрлеріне қарай ажыратады. Мысалы: жеміс сөзі. Же-міс екі буын, бес әріп екі дауысты, екі дауыссыз бар, ж - дауыссыз, ұяң; е - дауысты, жіңішке; м - дауыссыз, үнді; і- дауысты, жіңішке; с - дауыссыз, қатаң.
Осы жердегі бастауыш сыныптарда оқылатын пәндер арасындағы байланысқа назар аудара кетейік.Тышқан, жапалақ, қарлығаш, маса, бидай зат аттары, табиғат объектілері. Мұның ішінде балалар түгелдей біле қоймайтын жаңа сөздермен таныс болады. Тышқанның бірнеше түрлерінің бар екендігі түсіндіріледі. Сөйтіп оқушылардың сөз байлығы артады. Зат есімге жататын бұл сөздер кім? не? деген сұрақтарға жауап береді. Ал миллион деген сандар математикалық ұғымдар, ол сандарды жазып көрсету үшін математиканың (арифметиканың) негізі болып табылатын 0 (ноль) және 1-9 арасындағы цифрларды пайдаланамыз. Сөйтіп осы бір сөйлем арқылы ана тілі, қазақ тілі, математика арасындағы байланысты көріп отырмыз.
Қазақстан Республикасының президенті Н. Ә. Назарбаев 2050-стратегиялық бағдарламасында 10 түрлі қатерлі сын туралы айтты. Соның біріншісі тарихи жаһанданудың жеделдеуі. Елбасы бұл жерде алғашқы қауымдық қоғам (жүз мың) жылды, құлдық қоғам 5000 ( бес мың) жылды,феодалдық қоғам 1300 (бір мың үш жүз) жылды бастан кешірсе капиталистік қоғам 700 (жеті жүз) жылды бастан кешіріп отыр. Қоға осы дамуынан жанылыспаса жаңа қоғамның пайда болуы алыс емес екендігін меңзейді. Сол себепті дүние жүзі халықтар санының демографиялық өсуі туралы мысалдар келтірді. ХХ ғасыр басындағы 2 млрд халық саны аяғында яғни, 2000 ж 6 млрд болды. Осы халықты асырау жердің мойнына жүктеле ме? Ол өзінше мәселе. Бұл жерде біздің айтпағымыз математикамен тарихи өзгерістің байланысы.
1. Адамдардың тұрмысы мен қызметінде білімнің ролі туралы қарапайым елес қалыптасады. Оқу әрекетінің негізгі ережелерімен танысады, танымдық ойындар ойнайды, жұмбақтар шешеді, тату болу, сәтсіздіктерге күлмеу, оқудағы өздерінің және жолдастарының табыстарына қуану т. б. с. с. үйренеді.
2. Оқушы режимінің негізгі бөлімдерімен танысады. Оқулықтарды, оқу жабдықтарын ұқыпты үстауға дағдыланады, ертеңгіліктерге қатысады (Кітап мерекесі, Әліппемен кездесу, Әліппемен қоштасу т. б.).
3. Қоғам өмірімен танысады. Отаны туралы, туған жері, елі, халқы туралы, оның басынан өткен уақиғалар мен бүгінгі жайы және болашағы, салт, дәстүрі туралы, түрлі мейрамдар және оларды неге мейрамдайтынымызды т. б. біледі.
4. Адамдардың еңбектерін бағалауға үйренеді, мектеп мүлкін сақтау, киімдерін күту, нан, басқа да тағамдарды төгіп-шашпау, ағаштардың бұтақтарын сындырмау, жер бетінде шыққан көгалды таптамау т. б. с. с. біледі және сондай әрекеттерге дағдыланады.
5. Мектептегі және қоғамдық орындардағы мінез-құлық нормаларымен танысады. Жақсы деген немене, жаман деген немене екенін айырады. Кішіпейілділік, мейірімділік, адалдық, қарапайымдылық т. б. с. с. қасиеттерінің не екенін, олардың мәнін түсінеді.
6. Көшеде жүру тәртібімен, жол ережесімен танысады.
7. Санитарлық-гигиеналық ережелерді орындауға үйренеді.
8. Бұл жұмыстар сабақ үстінде де, сабақтан тыс ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.