Еңбекақы төлемдері бойынша есептер жүргізу
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ колледжі
Өндірістік тәжірибе өту бойынша
Е С Е П
Студенттің аты - жөні: Қожамжарова Балжан Бауыржанқызы
Топ: 3ЕА-220
Мамандығы: 1518000 Есеп және аудит
Тәжірибе жетекшісі:Еспенбетов Е.Б.
Баға______________________
______ _________ 2023ж.
Астана қ.
2022-2023 оқу жылы
Мазмұны
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31.Қаржылық есеп
ИП Балхиева кәсіпорын туралы жалпы түсінік,жұмыс үрдісі.
1.2.Кассир есептеріне құжаттық өңдеу жүргізу .
1.3.Басқа ұйымдармен есептер жүргізу үшін жүкқұжаттар мен шот-фактуралар толтыру.
1.4.Жұмыс уақытын пайдалануды есептеу табелін құру.
1.5.Еңбекақы төлемдері бойынша есептер жүргізу.Уақытша еңбекке жарамсыздық және кезекті демалысы бойынша жәрдемақыларды есептеу.
1.6.Бас кітапты үлгі ретінде толтыру.
2.Ұйым экономикасы
2.1. ИП Балхиева -ның типі және құрылымымен танысу.
2.2. Өнімді өндіру мен өткізуді жоспарлауды талдау.
2.3. Шығындарды қалыптастыру механизмін,олардың тиімділігі мен бағасын анықтау.
3.Экономикалық талдау
3.1.Кәсіпорынның ролі мен маңызы.
3.2.Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау.
3.3ИП Балхиева бухгалтериясы мен оның қызметкерлерінің функционалдық міндеттерімен танысу.
3.4. ИП Балхиева -ның баланс активтерінің құрамы мен құрылымы және олардың қалыптасу көздерін талдау.
3.5.Ұйымның табысын талдау.
ҚОРЫТЫНДЫ
КІРІСПЕ
Мен Есеп және аудит мамандығының 3 курс студенті Қожамжарова Балжан өндірістік іс-тәжірибемді 6-шы сәуірден 7-ші маусым аралығында ИП Балхиева мекемесінен бухгалтерия бөлімінде бухгалтердің көмекшісі ретінде іс-тәжірибеден өттім.Бұл практикалық жұмысымды атқарғанда осы мекеменің барлық іс қағаздарымен,соның ішінде бухгалтерлік жазбаларымен сондай-ақ ұйымдық құрылымымен, жалпы қаржылық жағдайымен танысып өткіздім.Іс-тәжірибе мақсаты: теоретикалық білімді ары қарай тереңдетіп, бекіту, қаржылық - экономикалық талдау аймағында қажетті іс-тәжірибелік дағды мен іскерліктерге ие болу, есептік - аналитикалық жұмыстардың автоматтандырылуының бағдарламалық тәсілдерін пайдалану, мекеме жұмысының нәтижелерін объективті бағалау, шаруашылық етудің тиімділігінің ары қарай өсу резервын анықтау, ұсынылған тауар, жұмыс және қызметке деген сұранысты толығымен қанағаттандыру жолдарын іздеу.Іс-тәжірибенің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
Мекемемен, оның құрылымымен, өнімнің технологиясымен, өндірістік және басқарушылық бөлімшелердің негізгі қызметтерімен танысу;
Мекемедегі есептік жұмыс іс-тәжірибесін, басқару құралының құрылымын, есептеу мен талдаудың қолданылатын тәсілдерінің автоматтандырылуы, қаржылық құжатнамалар мен құжат айналымының сызбасы құрамы мен мазмұнын зерттеу;
Есептеу мен талдау ұйымының сыни талдауы, олардың ары қарай толық жетілуіне ұсыныстар енгізу;
Қаржылық есеп
. ИП Балхиева кәсіпорын туралы жалпы түсінік,жұмыс үрдісі.
Қазіргі заман дегеніміз нені білдіреді? Ең алдымен осы сұрақтың жауабын тауып, осы мәселенің бетін ашып алған жөн. Адамзат мәдениетінің өткені қазіргісінде, қазіргісі болашағында тыныс табары да мәлім.Қазіргі даму деңгейіне жеткізген техника-технология,ақпараттық,әлеум еттік алғышарттар арқылы болашақ дамуы өзімізге куә. Бұнымен не айтқым келді ...
Қазіргі таңда барша ғалам алуан түрлі техника жабдықтарымен қолдану үстінде,соған орай менің өткен кәсіпорыным осы адам тұрмысына қажет технологиялармен түбегейлі байланысты.
Бұл мекеме 2021 жылы 28 қаңтар айында Қазақстан Республикасының заңына және басқа да заңдарға сәйкес кәсіпкерлік қызметін реттейтін шағын серіктестік ретінде ашылған болатын.Серіктестік мемлекеттік сатып алу Веб-порталы (goszakup.gov.kz) арқылы жұмыс атқарады.
Мемлекеттік сатып алу Веб-порталы (goszakup.gov.kz)- электрондық мемлекеттік сатып алудың электрондық қызметтеріне бірыңғай қолжетімділік нүктесін ұсынатын мемлекеттік ақпараттық жүйе.
Мемлекеттік сатып алу веб-порталы мынадай функционалдылықты:
процеске қатысушыларды тіркеу;
мемлекеттік сатып алуды жоспарлау;
электрондық мемлекеттік сатып алуды жүргізу, оның ішінде тапсырыс беруші мен әлеуетті өнім беруші арасында электрондық құжаттармен алмасу;
жоспарланған, өткізілетін және жүзеге асырылған мемлекеттік сатып алу туралы ақпарат беру;
мемлекеттік сатып алу тізіліміне енгізілетін мәліметтерді ұсыну және жариялау;
статистика мен есептілікті қалыптастыру;
өткізілген мемлекеттік сатып алулар туралы ақпарат жинау;
түсіндірмелерді және нормативтік-анықтамалық ақпаратты жариялау қамтамасыз етеді.
ИП Балхиева 7-8 қызметкер өз қызметтерін толыққанды атқарады.
Атап кететін болсақ,оның ішінде басшыдан басқа есепші және оның көмекшісі жауапты тұлға ретінде саналады.
Есепші осы орайда, бухгалтерлік есеп көрсеткіштерінің, жоспарлау көрсеткіштермен салыстырып, оның орындалу дәрежесін анықтайды. Бұл мәліметтер кәсіпорын жұмысына басшылық ету үшін өте қажет.
Есепшіден басқа 2 мемлекеттік сатып алу бойынша қызметкерлер жұмыс жасайды. Олар жүйе тапсырыс берушілердің тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізуге қажеттіліктері туралы ақпаратты жариялауды, оларды шоғырландыруды, сатып алу рәсімдерін жүргізуді, өнім берушіні айқындауды, электрондық шарттар жасасуды және олардың мемлекеттік сатып алу веб-порталында орындалуын қамтамасыз етеді.
Кәсіпорынның заңды мекен-жайы:
Қарағанды облысы,Темиртау қаласы,9 мкр,513 офис
БСН 580310450661
Жұмыс үрдісі
Жұмыс уақытының режимі жұмыс аптасына байланысты.Кәсіпорын жұмысшылары үшін бес немесе алты күндік жұмыс аптасы қойылады. Бес күндік жұмыс аптасында екі демалыс күні болады, жұмыс күнінің ұзақтығы еңбектің ішкі ережелерімен анықталады. Ол кәсіпорынның кәсіподақ комитетімен бекітіледі. Өндіріс штаты бойынша кәсіпорында бес күндік жұмыс күні енгізілсе, онда ол жерде алты күндік жұмыс аптасы, бір демалыс күнімен сақталады. Жұмыстың басына дейін әрбір жұмысшы өзінің келгенін белгілеуі керек. Кәсіпорында бес күндік жұмыс аптасы (демалыс күні бар) келесі ұзақтылықпен қойылады: дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі - 8 сағат 15 минут, жұма - 8 сағат, демалыс күндер саны. Жұмыстың басталуы мен аяқталу уақыты келесіге дейін бекітіледі: жұмыс басы сағат 9-00, аяқталуы сағат 18-00, ал 5-ші күні 17 сағат 45 минут.
Жұмысшыларға демалу мен тамақтану үшін екі сағат үзіліс беріледі. Демалыс уақыты, бұл жұмысшының өз міндетін орындаудан бос болатын уақыт және ол сол уақытты өз көзқарасы бойынша қолдана алады. Заңмен демалу уақытының келесі түрлері орнатылған: күнделікті жұмыс процесіндегі үзілістер апта сайынғы демалыс күндер, мереке күндер және демалыстар. Үзілістің тек максимальды ұзақтылығы көрсетілген. Демалу мен тамақтану үшін арналған үзілістің минимальды ұзақтылығы өндіріс сипаты мен кезектілігі графигін ескере отырып орнатылады. Демалу мен тамақтану үшін арналған үзіліс жұмыс уақытына қосылмайды. Үзіліс уақытында жұмысшыға жұмыс жүргізу орнынан кетуге болады. Ішкі еңбек тәртібінің типтік ержелерін күнделікті жұмыс уақытының басталуы мен аяқталуы және демалу мен тамақтануға арналған үзіліс кезектілік графигімен анықталатынын қарастырады.
Үзіліс жұмыс басталғаннан кейін төрт сағат өткен соң берілуі керек. Егер, өндіріс шарттары бойынша үзілісті орнатуға болмаса, онда жұмысшыға жұмыс уақытында тамақтануға мүмкіндік берілуі керек. Мұндай жұмыстардың тізімін тамақтандырудың орны мен тәртібін кәсіподақ комитетімен келісіп, әкімшілік орнатады. Күнаралық үзілістің ұзақтылығы жұмыс уақытының режиміне байланысты болады. Бірақ күнаралық үзіліс тамақтану мен демалу үшін арналған уақытпен бірге демалыстың алдындағы жұмыс күнінің екі реттік жұмыс уақытының ұзақтылығынан аз болмауы керек. Мысалы: жеті сағаттық жұмыс күнінде және бір сағаттық түскі үзіліс кезінде жұмыстағы күнаралық үзілістің ұзақтылығы 16 сағатты құрайды. Бес күндік жұмыс аптасында жұмысшыларға бір аптада екі демалыс күн беріледі, ал алты күндік жұмыс аптасында бір күн беріледі. Жексенбі жалпы орнатылған демалыс күні болып табылады. Бес күндік жұмыс аптасының екінші демалыс күні кәсіпорынның жұмыс графигімен орнатылады. Екі демалыс күні әдетте қатарынан беріледі, кезектілік графигінде көрсетіледі. Бес күндік жұмыс аптасы жағдайында жұмыс жасайтын министрлік аппаратының және басқа орталық мекемелердің жұмысшылары үшін, себебі тек жексенбі демалыс күндері болып табылады. Апталық үзіліссіз демалыстың ұзақтығы 42 сағаттан аз болмауы керек. Заң демалыс күндері жұмысқа шыққаны үшін ақша төлеудіқарастырады. Мұндай жұмыс демалу үшін басқа күн беру арқылы немесе ақшалай өтелуі мүмкін. Осылай демалыс күнгі жұмысты өтеу кезінде сұрақ келісімді тәртіппен шешіледі. Егер, жұмысты өтеу ретінде демалу үшін басқа күн алғысы келсе, онда әкімшілік демалыс күніжұмыс қойылған бұйрықта демалыс беру мерзімін көрсетуі керек. Басқа жағдайда жұмысшы өзінің демалыс күніндегі жұмысы үшін ақшалай және екі есе көп алады. Мереке күндері де жұмысқа шығарылмайды, бұлар: 1-2 қаңтар Жаңа жыл, 8-Наурыз - Халықаралық әйелдер күні, 22-Наурыз - Наурыз мейрамы, 1-Мамыр - Қазақстан халқының бірлік мерекесі, 9-Мамыр Жеңіс күні, 30-тамыз - Қазақстан Республикасының Конституциясы күні, 25-қазан - Республика күні, 16-желтоқсан - Тәуелсіздік күні.
1.2. Кассир есептеріне құжаттық өңдеу жүргізу
Кассадағы операциялар есебі 1010 -- Кассадағы ұлттық валюта және 1020 - Кассадағы шетелдік валюта түріндегі қолма қол ақша шоттарында жүргізіледі.
Касса - арнайы жабдықталған, дабылдама (сигнализация) орнатылған және ақшаларды сақтайтын сейфі бар бөлімде орналастыруды қажет етеді. Кассадағы нақты ақшалар касса қызметкерінің мөрі сүргіш арқылы басылып жабылатын сейфте сақталуы тиіс. Бұл сейфтің кілті мен сүргіш басатын мөр касса қызметкерлерінде, ал кілттің екінші данасы ұйымның басшысында болады. Касса қызметкері әр бір жұмыс күнінің соңынды кассаны жауып қызметшіге тапсыруға тиіс. Кәсіпорындар, ұйымдар өздерінің есеп айырысу шотынан нақты ақшаны сол есеп айырысу шоты ашылған банк мекемесі бергенше кітапшасы ғана арқылы ғана алады.
Толтырылған чекке кәсіпорынның бас бухгалтері және басшысы қол қойып, осы ұйымның мөр таңбасы басылады. Сондықтан банк мекемесінің алынған нақты ақша сол алынған күні ұйымдардың кассасына кіріске алынуы керек және ол үшін кассир кассалық кіріс ету ордерін толтырып, содан соң кассалық кітапқа жазады.
Кассада негізінен кіріс және шығыс ордері толтырылады, соңында бұл ордерді кассалық кітапқа енгізеді. Күн сайын кәсіпорын касса қызметкері кассадағы нақты ақшалардың қалдығын жұмыс күнінің соңында санап оның соммасын қаржылық кітапқа жазады.
Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп айырысу үшін Қазақстан Республикасының банк мекемелерінде банк шоттарын ашады. Бұл банк пен клиенттер арасындағы келісім - шарттың қатынастарын көрсететін әдіс. Банк шоттары теңгемен де, шетелдік валютамен де жүргізіледі және ол ағымдық жиынтық және корреспонденттік болып бөлінеді.
Корреспонденттік шоттар - банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір операция түрлерін жүзеге асырады.
Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары - бұл да банктік шоттар, бірақ олар жеке және заңды тұлғалар үшін, сондай - ақ заңды тұлғаның ақшаланған бөлшектері үшін де ашылады.
Ақшасыз есеп айырысудың негізгі негізгі нысандары: төлем тапсырмасы, чек, вексель, төлем - талап тапсырмасы, кеден және салық қызметінің органдарының инкассалық жарлықтары болып табылады.
Төлеушілер мен алушылар өзара есеп айырысу нысандарын келісім - шарт негізінде анықтайды, сондай - ақ олардың арасында болатын талаптары мен міндеттемелері зачетқа да жазыла алады.
Төлем тапсырмалары онда көрсетілген сомманы бенефициардың пайдасына ақшаны аударғаны туралы тапсырмасы болып табылады.
Төлем тапсырмасын толтыру кезінде келесі реквизиттер көрсетіледі:
:: Төлем тапсырмасының нөмірі;
:: Төлем тапсырмасының жазылған күні;
:: Жеке теңестірілген немесе теңдестірілген (идентификацияланған) коды (ЖТК және ИИК);
:: Жіберуші мен бенефициардың банкі шоттарының нөмірі;
:: Бенефициар аудару жасалған ақша қаражатын алушы.
Бір жақты сөзсіз орындалатын ақша міндеттемесін қамтитын қатаң
нысанда белгіленген төлем құжаты. Ол жай және аудармалы болып бөлінеді.
Қолма-қол ақшаны қабылдау, сақтау және жұмсау үшін кәсіпорында касса болады. Қолма-қол ақшамен жұмыс істеу ережелері ҚР-ы Ұлттық банкінің нұсқауымен бекітілген.
Нұсқау мыналарды ұйғарады:
-- ҚР-ы банк мекелерінде барлық ақша қаражаттарын сақтау; чекте көрсетілген мақсаттарға, банктерден алынатын қолма - қол ақшаларды жұмсау;
-- банк мекемелерімен бекітілген лимиттер шегінде кәсіпорынның кассасында қолма-қол ақшаны сақтау;
-- кассалық құжаттарды дайындау және қолма-қол ақшаны қабылдау мен беру тәртібі;
-- ақша қаражаттарын сақтау мен тасымалдау кезінде олардың түгелдігін қамтамасыз ету бойынша көрсетулер;
-- кәсіпорын кассаларының орнын жабдықтау тәртібі.
Кассир жұмысқа орналасқан кезде кассалық операцияларды жүргізу ережелерімен танысып және кәсіпорын әкімшілігімен толық жеке материалдық жауапкершілік туралы келісім шартқа отыруға тиісті. Ол өзі қабылдаған құндылықтардың түгелдігі үшін материалды-жауапты болады.
Кассалық операцияларды дайындау кезінде төмендегі құжаттар пайдаланылады:
-- кіріс кассалық ордерлер;
-- шығыс кассалық ордерлер;
-- кіріс және шығыс кассалық ордерлерді тіркеу журналы;
-- кассалық кітап.
1.3.Басқа ұйымдармен есептер жүргізу үшін жүкқұжаттар мен шот-фактуралар толтыру.
Қужаттар - кәсіпорындар мен адамдар араеындағы даулар кезіндегі жазбаша дәлелдеме. Олар сот органдары мен төрелік сотга эр турлі шаруашылық шығындарын шешуге, иіарггар мен өзге де мівдеттемелерді орындауға нсгіз болады. Косігюрындарда иайдаланылатын бухгалтерлік қүжатгар әдетте типтік бланкілерде, қажетті деректемелері бар, бекітілген тиісті нысандарда жасалады.
Жүкқұжат- тауарға бір иесінен екіншісіне өткен кезде қоса берілетін құжат. Бастапқы бухгалтерлік құжаттарға жатады. Жүкқұжаттардың әртүрлі формалары бар: тауар, көлік, тауар-көлік.Жүкқұжат тауарларды сатып алу және тасымалдау кезінде қолданылады -- бұл тауардың сатушыдан сатып алушыға ауысқанын растайды.
Бұл құжат тауарлы-материалдық қорлардың сатылуын есепке алу үшін материалдарды жөнелту және тасымалдау кезінде жасалады. Бір ұйымнан екіншісіне немесе оның бөлімшелері арасында. З-2 ресми нысаны Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 2012.12.20 № 562 бұйрығымен бекітілген. З-2 формасында шектеулер бар.
Егер электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде (ЭШФ АЖ) тауарларға ілеспе жүкқұжат ресімдеген болса, оны жасаудың қажеті жоқ.Ал бөлшек саудада оны кассалық немесе тауарлық чек ауыстырады.Жүкқұжатты жасау үшін тауарды қоймадан бухгалтериядан беруге қойылатын талап қажет. Құжатқа барлық жауапты қызметкерлер мен директор қол қояды. Мөр қойылады.
З-2 жазады:дисконттау және сату бағалары бойынша, олар әр түрлі болған кезде,олар шоттармен сәйкес келген кезде ғана сатылады.Екі данасы болуы керек. Біреуі бухгалтерияға беріледі, екіншісі тауарды алған қызметкерде қалады. Ол өнімді одан әрі бергенше материалдық жауапты тұлға болады.
Жүкқұжатты толтыру
Құжат қақпағында өзіңіздің (ұйымның немесе ЖК-нің толық атауы), сондай-ақ ЖСНБСН, құжаттың нөмірі мен жасалған күнін көрсету керек:
Төменде тағы бір рет жіберуші, жеткізілімге жауапты қызметкер және алушының толық аты-жөні. Бірнеше позиция болуы мүмкін, бірінші бағанда әрқайсысының реттік нөмірін қою керек. Әрі қарай-тауардың атауы, оның номенклатуралық нөмірі, өлшем бірлігі, Саны, салықты ескере отырып бағасы және ҚҚС сомасы бөлек.
"Барлығы" бағанында барлық позициялар бойынша жалпы соманы көрсету керек(біздің мысалда өнім бір, сондықтан ол бірінші жолға сәйкес келеді). Төменде оның жазуы бар.
Шот-фактура-бұл тауарлардың нақты жөнелтілуін немесе қызмет көрсетуін, сондай-ақ олардың құнын куәландыратын бастапқы құжат. Бланк үлгісі Қазақстанның Салық кодексінде бекітілген. Құжатты сатушы сатып алушыға тауарлық-материалдық құндылықтарды босату кезінде береді.
Шот-фактура міндетті түрде толтырылуы керек:
ҚҚС төлеушілер,
Қазақстан ратификациялаған халықаралық уағдаластықтар бойынша жұмыс істеген кезде салық төлеушілер,
ҚР Салық кодексінде көзделген жағдайларда комиссионерлер,
ҚР ҰК көзделген жағдайларда экспедиторлар,импорттық тауарларды өткізетін салық төлеушілер;
Мемлекеттік материалдық резервке тиесілі тауарларды шығаратын құрылымдар.
Шот-фактураны жеткізуші екі данада құрайды. Оған басшы, бас бухгалтер, сондай-ақ қоймашы сияқты тауарларды босатуға жауапты адам қол қояды. Қағаз құжатқа мөр қою керек.
Шот-фактураны толтыру кезінде мынадай деректемелерді көрсету қажет:(Қазақстан ҰК 412-бабының 5-тармағына сәйкес):
реттік нөмірі,
тауарды немесе қызметті жеткізуші және алушы болып табылатын заңды немесе жеке тұлғаның сәйкестендіру нөмірі,
Алушының және жеткізушінің ТАӘ, олардың деректемелері,
өнім берушінің атауы,
шот-фактура жазылған күн,
жеткізуші мәртебесі: комитент немесе комиссионер,
акциздік нөмір, акциздің сомасы (егер тауар акцизделетін болса),
тауардың немесе қызметтің атауы,
салық салынатын немесе салынбайтын айналым мөлшері,
қосылған құн салығының ставкасы,
ҚҚС сомасы,
ҚҚС қоса алғанда, тауардың немесе қызметтің құны,
ЭЦҚ туралы мәліметтер (электрондық нұсқада).
1.4.Жұмыс уақытын пайдалануды есептеу табелін құру.
Жыл сайынғы және басқа да "Еңбек туралы " Заңға, ережелермен заң актісі, ұйымдық шарт және демалыс графигіне байланысты қызметкерлерге берілетін демалыс туралы бұйрық шығарылады, оны кадр бөлімі екі дана етіп толтырып, біреуін кадр бөліміне қалдырып, екіншісін бухгалтерияға береді.Бұйрыққа не кәсіпорын басшысы немесе құрылыс бөлімі бастығы қол қояды.Осы бұйрық негізінде кадр бөлімі қызметкерге демалыс берілгендігі туралы оның жеке карточкасына белгі қояды, ал бухгалтерияда қызметкердің орташа еңбекақысы есептеліп, демалыс уақытына тиесілі төлемі анықталады.Қызметкер жұмыстан шыққан жағдайда жеке, еңбек шартының тоқтатылғандығы жайлы бұйрық шығарылып, оны кадр бөлімі екі дана етіп толтырып, бір данасын кадр бөліміне қалдырып, екіншісін бухгалтерияға өткізеді.Барлық қызметкерлер категориясы жұмыс уақытының пайдалану есебін, жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмыс уақыты режімінің сақталуына бақылау жасау үшін, істелген жұмыс уақыты туралы ақпарат және еңбекақы есептеу үшін, жұмыс уақыты табельі жасалады.
Қызметкерлердің өнімділігі мен жұмыс уақытының орындалу есебі үшін жұмыс уақытының есеп табелі (Т-13, Т-13а) қолданылады.Бұл табельдің банкілері компьютерлік техника құралының көмегімен бөлек толтырылған деректемлерге мыналар жатады: кәсіпорын, цех, құрылымдық бөлімшелері, қызметкерлердің аты-жөні, кәсібі, табель номері және т.б.Бұндай жағдайда табель формасы қабылданған технологиялықөңделген деректерге сәйкес өзгертіледі.
Табель әр айдың 1-ші күнінен бастап жүргізіледі, оны жүргізуге уәкілетті тұлғаға бір данадан беріледі.
Табель тиісінше ресімдегеннен кейін оны кәсіпорын қызметкерлерінің еңбекақысын есептеуі үшін бухгалтерияға тапсырылады.
Табельдік номір кәсіпорында тәртіпке келтірілген сериялық жүйе бойынша тұтас белгіленеді, әрбір өндірістік бөлімдеріне тиесілі өздерінің барлық қызметкерлердің аты-жөні енгізіледі.
Табельде жұмысқа келмегендігінің себебі, толық емес жұмыс күн туралы, жұмыс уақытынан тыс істелген жұмыс уақыты мен басқа да тиісті жағдайдан ауытқулар тиісті құжаттар негізінде көрсетіледі (еңбекке жарамсыздық қағазы, мемлекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындағандығы туралы анықтама және т.б.) .Жұмыс уақыты есебі табельде жұмысқа келмеген күндерін көрсету немесе тек ауытқуларын көрсету арқылы жүргізіледі.
Мезгілден тыс жұмысқа кеткен уақыт есебі бұл жұмысты орындаған тұлға тізімінде жүргізіледі.Тізімдерді құрылымдық бөлім бастығы жасайды.Соның мезгілден тыс нақты істелген жұмыс сағаттарының сапасы туралы басшы белгі соғады.Тізім негізіндегі мұндай белгілеу табельге негізіледі.
Егер жұмыс уақытында істелінетін жұмыс болмай қалса, осының салдарынан бос өткен жұмыс уақыты да табельге енгізіледі.
Табельге бұл деректер құрылымдық бөлімше басшысы жұмыс болмай қалу себебін бос өткізілген жұмыс уақыты туралы жазылған құжаттар негізінде енгізіледі.Сондай-ақ, табельдік есепті табельдік таңбаны қолданып, карточкалық әдіспен- бақыланған сағаттарды пайдалану арқылы; рұқсаттамалық әдіспен- тапсыру және беру жолмен; бақылау- рұқсаттамалық құрылғының көмегімен және т.б. жүргізуге болады.
Қызметкердің жеке құрамы туралы есепті кадр бөлімі немесе арнайы тағайындалған тұлға жүргізеді. Жұмысқа қабылданған әрбәр қызметкерге жеке карточка толтырылып, оған өзінің жеке табельдік номірі жазылады.Бұйрық негізінде немесе кәсіпорын басшысының өкімімен бухгалтерия әрбір қызметкерге дербес шот ашады.Онда қызметкердің анықтамалық деректері көрсетіледі, тапқан табысы мен еңбекақысынан ұсталған сома туралы барлық мағлұматтар жазылады.
Өнім өндіру есебі өндірілген өнім саны, аяқталмаған өндіріс және жіберілген ақау; әрбір қызметкердің атқарған жұмысына қарай еңбекақы мөлшерін дұрыс әрі уақытылы анықтау; өңдеуге жіберілген жартылай өңдеген өнім және материялдар санымен өндірілген өнімнің сәйкестігін бақылау; өндірістегі тораптар мен агрегаттардағы детальдар қозғалысын бақылау туралы нақты және уақтылы деректермен қамтамасыз ету үшін жүргізіледі.
Еңбекақы төлеу жүйесі, өнім сапасын бақылау, есепті компьютерлендіру деңгейі және басқа ерекшеліктерді қолдану барысындағы өндірістің ұйымдастыру мен сипатына қарай есеп бастапқы құжаттардың, бағдарлық құжат, өнімділік туралы рапорты және т.б. әр түрлі есептік әдістері мен формалары қолданылады.Есепті оңайлату мақсатында көп күндік бастапқы құжаттар, аптаға арналған жүктелімдер, декада(он күндік), бір ай, жұмыс кезеңі қолданылуы мүмкін[10].
Өндірістің жаппай- тасқынды( массово-поточное производства) жағдайында өнімділік дайын өнімдерді қабылдау бойынша ескріледі.Әр бригада мүшелерінің өндірген өнімі мастер немесе бригадир толтырған өнімділік туралы рапорт негізінде есептелінеді.Бұл рапорттардың негізінде бртгада мүшелерінің еңбекақысы есептелінеді.
Өнімділік туралы рапорт (жинақтаушы)(Т-28 және Т-28а формалрады) әр түрлі кезең сайын қайталанатын жұмысты орындайтын бір немесе бірнеше жұмысшының еңбекақысы мен өнімділік есебі үшін жаппай өндірісте қолданылады.
Өнімділік есеп тізімдемесі (ведомосы) (Т-29 формасы) бір текті жұмысты бір ай ішінде орындаған жұмысшылар тобы үшін толтырылады.Өнімдік есеп тізімдемесі (30 формасы) бір ай ішінде әр түрлі жұмысты орындаған жұмысшылар тобы үшін толтырылады.
Өндірістік серия сипатында- өнімділік ауыстыру үшін өнімділік рапортымен ұштастырылған бағдарлық құжаттың көмегімен ескеріледі.Егер бұйымды өңдеу ұзақтығы бір ауысымнан аспаса, онда бір рапортпен де шектеуге болады.
Бағдарлық құжат (Т-23 формасы) өндірістегі детальдар қозғалысының оперативтік есебі өнімділік есебі мен еңбекақының біртұтас құжаты ретінде қолданылады Бағдарлық құжат (Т-23а формасы) ауысым үшін өнімділік рапортымен (Т-22 формасы) ұштастырылып қолданылады.
Ауысым үшін өнімділік рапорт өнімді нақты жасалуын көрсетуге арналған және жұмысшыларға еңбекақы есептеу негізі болып табылады.
Жеке немесе ұзақ сериялы өндірістегі- өнімділік есебі мен еңбекақы есебі кесімді еңбек төлеміне арналған жүктелімде (наряд) (Т-41 формасы - жекелік, Т-41а - бригадалық) жүргізіледі.Орындалған міндеттің ұзақтығына байланысты жүктелім ауысымға немесе одан да ұзақ мерізімге (бір айға дейін) көшіріледі.Көшірілімнің негізі етіп технологиялық карта немесе учаскенің (цехтың) өндірістік бағдарламасы алынады.
Тексеріліп қабылданғаннан кейін осы құжаттар негізінде еңбекақыны есептеу бойынша есеп айырысу-төлем тізімдемесі жасалады.Жұмыс уақыты мен өнімділік есебі бойынша құжат бухгалтерияға түскеннен кейін есептік өңдеуден өткізуге жіберіледі.
1.5.Еңбекақы төлемдері бойынша есептер жүргізу.Уақытша еңбекке жарамсыздық және кезекті демалысы бойынша жәрдемақыларды есептеу.
Жалақы - бұл еңбек өлшемі мен тұтыну өлшеміне бақылау жасауды жүзеге асыруға көмектестін маңыздық экономикалық құрал. Шаруашылық субъектісінің түріне қарамастан әрбір қызметкердің кірісі субъект жұмысының түпкілікті нәтижелерін ескергенде, оның жеке үлесімен анықталады және салықтармен реттелінеді. Жалақы тұтынушы кіріснің үлкен бөлігін құрайды, сондықтан да сұраныстың мөшеріне, тауардың тұтасына және олардың бағасына елеулі әсер етеді. Жалақының номаиналды және шынай түрлері болады.
Номиналды жалақы дегеніміз -жалдамалы еңбектің қызметкері өзінің күндік, апталық, айлық еңбегі үшін алатын ақша сомасы. Номиналды жалақының мөлшеріне қарап табысының деңгейі жайында айтуға болады, бірақ тұтынудың деңгейі мен адамның әл - ауқаты жайлы айту мүмкін емес.
Шынайы жалақы - алған ақшаға сатып алуға болатын өмірлік игіліктер мен қызметтердің жиыны. Ол номиналды жалақыға тікелей қатынаста және тұтыну заттары мен ақылы қызметтердің бағасы деңгейімен кері қатынаста болады.
Жалақы өнімінің өзіндік құнының негізгі элеметтерінің бірі болып табылады, сондықтан да жалақы есебінің дұрыс ұйымдастырылуы еңбек өнімділігінің артуына, өнімнің өзіндік құнының кемуіне және еңбеккерлердің өмір деңгейінің жақсаруына себепші болады.
Жалақының түрлері, еңбекақы төлеудің нысандары мен жүйелері
Жалақы екіге бөлінеді:
-- негізгі;
-- қосымша;
Негізгі -- бұл қызметкерлерге нақты жұмыспен өтеген уақыты үшін, орындаған жұмыстары мен өнеркәсіптік өнімдерінің саны мен сапасы үшін белгіленген бағалар мен қызметақы бойынша есептелетін жалақы. Негізгі жалақының құрамына мыналар кіреді:
-- жұмыс істеген уақытына тарифтік ставкалар, қызметақы кесімді бағалар немесе орташа табыстар бойынша есептелген жалақы;
-- қызметпен өткерген жылдары үшін үстеме;
-- жұмыс жағдайының өзгеруіне байланысты кесімді ақы алушыларға қосымша қызмет (материалдардың сәйксесіздігі, өңдеудің күрделілігі, құрал - сайман мен жабдықтың икемсіздігі);
-- кесімді ақы алушыларға үстемелі бағалар бойынша қосымша ақы;
-- ақшалай және натуралды сыйақылар және сыйақы берудің бекітілген тәртібіне сәйкес төленген сыйақылар, қосымшалар;
-- мерзімінен тыс уақыттағы жұмыс үшін қосымша ақы;
-- түндегі жұмыс үшін қосымша ақы;
-- жұмысшының кінәсі жоқ тұрып қалуға төлемдер;
Қосымша - бұл қызметкердің кәсіпорында жұмыс жасамаған уақытына ҚР заңдарына сәйкес есептелген жалақы. Қосымша жалақының құрамына кіретіндер:
-- балаларын тамақтандырушы аналарын жұмысындағы үзіліс уақытына төлем ақы;
-- жасөспірімдердің жеңлдік сағаттарына төлем;
-- мемлекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындауға жұмсалған жұмыс уақытына төлем;
-- негізгі және қосымша демалыстар уақытына төлем;
-- пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы;
-- шыққанда берілетін жәрдем ақы;
Қызметкерлер жалақыдан басқа әлеуметтік сақтандыру қаражаттары есебінен еңбекке уақытша жарамсыздық жөнінідегі жәрдемақыны алады.
Негізгі және қсымша жалақылар жалақы қорын құрайды. Жалақы қорының құрамына жалақының барлық түрлері, әртүрлі сыйақылар, үстемелер, қосымша ақылар, заңға сәйкес қызметкердің жұмыс жасамаған уақытына есептелген ақша сомаларын қоса алғанда, ақшалай немес натуралды нысанда есептелген жеке әлеуметтік жеңілдіктер қосылады.
Кәсіпорынның жосарымен (болжамымен) белгіленген, жалақы төлеу шығыстарының сомасы жалақының жоспарлы қоры деп аталады. Ал есепті кезеңде қызметкерлерге нақты төленуге тиісті жалақының сомасы кәсіпорындағы жалақының есептік қоры деп аталады.
Бухгалтерлік есепте еңбекақы төлеудің 2 нысаны бар:
1-нысаны - мерзімдік;
2-нысаны -- кесімді;
Мерзімдік нысан кезінде еңбекақы төлеу жұмыспен өтелген уақыттағы тарифтік ставкалар немесе қызметақылар бойынша жүргізіледі. Еңбекақы төлеудің мерзімдік нысаны мынадай жағдайларда қолданылады:
1. Жұмысшы өнім шығарудың артуаны тікелей әсер ете алмайды;
2. Ксімді бағалауға қажетті шығарылымның көрсеткіштері толық емес;
3. Жұмыс уақытын пайдалануға қатаң бақылау ұйымдастырылған, нақты жұмыспен өтеген уақытына қатаң есеп жүргізіледі;
4. Жұмысшыларды дұрыс тарифтендірген кезде, яғни жұмысшының біліктілігі орындалатын жұмыстың разрядына сәйкес келу;
5.Қызметкерлерге еңбекақы төлеу үшін;
Мерзімді еңбекақы жай және мерзімді - сыйақылар болып бөлінеді.
Жаймерзімдік еңбекақы тек жұмыспен өтелген уақытпен және қызметкерлердің тарифтік ставкасымен немесе қызметақысымен анықталады. Практикада осы табыстарды есептеудің 3 түрлі әдісі қолданылады:
-- Сағаттық;
-- Күндікақы;
-- Айлықақы;
Марзімдік - сыйақылық еңбекақы кезінде тек нақты жұмыспен өтелген уақыт қана ескеріліп қоймай, сондай - ақ еңбектің соңғы нәтижесі ескеріледі (белгілі бір көрсеткішьерге қол жеткізгені үшін сыйақы көзделеді).
2023 жылғы 1 қаңтарда "2023-2025 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы" Қазақстан Республикасының 2022 жылғы 1 желтоқсандағы № 163-VII Заңы күшіне енеді, ол 2023 жылға ЕТЖ - 70 000 теңге (2022 жылға = 60 000 теңге), ал АЕК - 3 450 (2022 жылға = 3) мөлшерін белгілейді 063 теңге).
Яғни, 2023 жылдың басталуымен жұмыс беруші қалыпты еңбек жағдайлары кезінде 70 000 теңгеден төмен жалақы белгілей отырып, қызметкерді жұмысқа алуға құқығы жоқ.
Тиісінше, жұмыс берушіге келесі сәтті бақылауға алу да маңызды: егер штатта 60 000 теңгені құрайтын ЕТЖ мөлшерінде белгіленген жалақысы бар қызметкерлер болса, онда келесі жылы (2023) 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап жалақыны 70 000 теңгеге дейін ұлғайта отырып, еңбек шартына қосымша келісім жасасу қажет. Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзу.
ЕТЖ және, әрине, АЕК ұлғаюына байланысты жалақыны есептеу есептеулерінде, атап айтқанда ЖТС төлеу бойынша есептеулерде тиісті өзгерістер болды. Енді 14 АЕК 42 882 теңгені емес, 48 300 теңгені құрайды.
1.Қызметкердің жалақысы -500000тенге
2. Міндетті зейнетақы (МЗЖ 10%): (табыс) * МЗЖ позициясы=500000*10% =50000 тенге
3.Жеке табыс салығы - (МЗЖ10%): (кіріс-шегерім (МЗЖ) - стандартты шегерім (14МРП) - МӘМС-түзету ( 90%)) *ЖТС тармағы(10%)= (500000-50000-48300-10000)*10%=3917 0 тенге
4. Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына жарна =500000*2%=10000
5. Қолға берілетін жалақы = 500 000 - 50 000 - 39170 - 10 000 = 400830 тенге
Еңбекке жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақыларды төлеуге арналған негіз -- денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тәртіпте берілген еңбекке жарамсыздық парақтары. Еңбекке жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақылар қызметкерлерге еңбекке жарамсыздықтың бірінші күнінен еңбекке қабілетін қалпына келтірген күнге дейін немесе Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мүгедектікті анықтағанға дейін төленеді.
Көлемі қалай анықталады?
Еңбекақы мөлшері 15 АЕК шамасынан аспайды. 2023 жылғы мөлшері бойынша, 1 АЕК -- 3450 теңге болса, парақ бойынша берілетін максимал сома 51750 теңгеден жоғары болмайды. Бұл дегеніңіз, қызметкердің жалақысы қанша жоғары болса да, бір айда еңбекке жарамсыздық парағы бойынша 15 АЕК-ден артық ала алмайды деген сөз. Нақты жұмыскердің жәрдемақы мөлшері уақытша еңбекке жарамсыздық парағына сәйкес төленуі керек жұмыс күндерінің санына оның орташа күндізгі еңбекақысын көбейту арқылы анықталады. Егер уақытша еңбекке жарамсыздық өткен жылы басталып, биыл аяқталса, онда жәрдемақыны есептеу және оның мөлшерін айлық шектеу тиісті жылдағы айлық есептік көрсеткішті қолданумен, екі тәсіл арқылы жүргізіледі. Егер қызметкер 12 айдан аз істеген болса, нақты істеген кезеңі есепке алынады. Сонымен жәрдемақы көлемі = орташа күндізгі ақы * еңбекке жарамсыздық парағында көрсетілген еңбекке жарамсыз күннің саны.Түсініктірек болуы үшін бірнеше мысал келтіріп көрелік. Қызметкердің бір күндік орташа табысы -- 12500 теңге болсын. Ол 6 күн ауырды делік. Формула бойынша былай есептеледі:12500 * 6 =75000. Бірақ бұл сома жоғарғы шектен асып тұр. Демек, қызметкер бұл жағдайда максимал сома -- 51750 теңге алады. Айтпақшы, қызметкердің орташа табысы аз болса, жұмыс беруші қосымша төлем жасай алады. Бірақ соның өзінде 15 АЕК-ден асырмауға тиіс.Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы қызметкердің соңғы 6 немесе 12 айлық табысына сәйкес есептеледі. Жұмыс істемеген мейрам күндері мұның ішіне кірмейтіндіктен, сол күндер үшін ақша аударылмайды.Еңбек демалысын есептеу үшін он екі айдың жалақысын (кейде жұмыс істеген ай) он екі айдағы жалпы жұмыс күндеріне бөліп, еңбек демалысы күніне көбейтеді. Есептеу формуласы шамамен мынадай:(айлық жалақы1+айлық жалақы2+айлық жалақы3+...айлық жалақы12) (он екі айдағы жалпы жұмыс күні) * (еңбек демалысы күндері) = қолға алатын сома Алайда, ескере кететін жайт, ай сайынғы төленетін міндетті зейнетақы жарнасы мен жеке кіріс салығы, сонымен қатар орташа жалақы мөлшерін шегеру сынды төлемдер еңбек демалысы өтемақысын есептеуде де ескеріледі.
Еңбек демалысы өтемақысы демалысқа үш күн қалған уақытта төленуі тиіс!
12 айға есептелген жалақы: 500000 х 12 = 6000000
Орташа бір күндік ақы: 6000000 : 246 (12 айдағы жұмыс істеген күндердің жалпы саны) = 24390.
Еңбек демалысы ақысының көлемі:24390 х 17 (24 демалыс күннен жұмыс істеген күндердің саны) 414630теңге.
1.6.Бас кітапты үлгі ретінде толтыру.
Бухгалтериядағы бас кітап бірыңғай жиынтық Регистр функциясын орындайды. Оған компания шоттарының жұмыс жоспарында көзделген барлық есепке алу шоттары бойынша қорытынды мәліметтер енгізіледі. Деректер айлар бойынша және толық есепті жыл үшін көрсетіледі. Кітапты толтыру үшін 1 қаңтардағы бастапқы қалдықтарды, соңғы сальдо шығарылған кезеңдегі кредиттік және дебеттік айналымдарды көрсететін ордер-журналдар (шоттар бойынша тіркелімдер) негіз болып табылады.Бас кітапты жүргізу кезінде дебеттік және кредиттік жазбалардың жиынтық сомаларын салыстыру қажет (айналымдар мен сальдо бөлек салыстырылады). Егер құжатқа жазбалар дұрыс енгізілсе, дебет пен кредит бойынша кітаптың қорытындылары бірдей болады, алшақтықтарды анықтаған кезде бас кітапта таратудың дұрыстығын және бастапқы есепке алу регистрлерінің жасалу дұрыстығын тексеру қажет.
Бухгалтериядағы басты кітап: толтыру үлгісі
Бас кітаптың нысанын есеп саясатындағы шаруашылық жүргізуші субъектілер бекітеді. Бухгалтерлік есеп туралы 06.12.2011 ж. № 402-ФЗ Заңының 10-бабына сәйкес әрбір кәсіпорын есеп регистрлері бланкілерінің үлгілерін (Бюджеттік сектор ұйымдарын қоспағанда) дербес әзірлейді. Мұндай деректер құжаттың құрылымында болуы керек:
есепке алу тіркелімінің атауы;
атынан тіркелім жасалатын фирманың атауы;
регистрдің ашылу және жабылу күндері, қорытындылар шығарылатын кезеңді белгілеу;
есепке алу объектілерін оқиғалар хронологиясына байланыстыра отырып топтастыру;
өлшем бірліктері және құн параметрлерінің мөлшері;
бас кітапты жүргізуге жауапты адамдардың лауазымдарын, осы қызметкерлердің фамилияларын ашуға арналған орынды көрсету.
Құжат қағаз түрінде немесе электронды түрде жасалуы мүмкін. Бухгалтерлік бағдарламалардың көмегімен есеп жүргізу кезінде бас кітап автоматты түрде қалыптасады. Енгізілген мәліметтердің дұрыстығын жауапты мамандардың өз қолдарымен растау қажет. Түзетулерге қағаз тіркелімде жол беріледі, бірақ түзетулерді енгізу күні көрсетілген және түзетуді жүзеге асырған тұлға белгіленген жағдайда.
Бухгалтериядағы басты кітап, оны толтыру кәсіпорынның есепті жылы жүзеге асырған шаруашылық операцияларының барлық кешенін жүйелеу үшін қажет. Бұл құжат есеп беру кезінде маңызды болып табылатын қызмет нәтижелері туралы жалпыланған ақпарат алуға мүмкіндік береді. Бас кітаптан бухгалтер Бухгалтерлік есеп шоттарының кез келгені бойынша бастапқы және соңғы сальдо бойынша деректерді балансқа аудара алады. Регистрдің қосымша функциясы-бухгалтерлік есептің дұрыстығын өз бетінше тексеру.
Бас кітаптың құрылымы
Әр шот үшін бас кітапта жеке бет берілген. Шот бойынша дебеттік айналым корреспонденттік шоттар бойынша бөліністе көрсетіледі, ал кредиттік айналым бөлінбей - бір айдағы жиынтық сомамен көшіріледі (бұл деректер тиісті шоттың журнал-ордерінде көрсетілген).Бас кітапты толтыру кезінде мәліметтер тек синтетикалық шоттар бойынша қосалқы шоттарға бөлінбей көрсетіледі. Аналитика басқа журналдарда-ордерлерде Жазылады, бас кітаптың міндеті - деректерді жалпылау.
Мысалы, есепті айда есептелген және төленген салықтар бойынша деректер бар:жеке тұлғалардың табыстарынан (шот. 68 жеке табыс салығы);
қосылған құн үшін (шот. 68 ҚҚС);
табыс салығы (шот. 68 ҰҒП).
Есепте олар 68-шотта көрсетіледі, бірақ әр түрлі қосалқы шоттарда бір-бірінен бөлек. Бас кітапта барлық көрсетілген салықтар бойынша айналымдар 68-шоттың бір жолында өтеді. Есептеу және төлеу күндері, салық міндеттемелерінің түрлері бойынша егжей-тегжейлер бас кітапта емес, тиісті тізілімде көрсетіледі.
Жыл басындағы кітапта көрсетілген бастапқы сальдо өткен жылдың соңындағы айналым көрсеткіштерімен сәйкес келуі керек. Бас кітапта көрсетілген кезең соңындағы қалдық қаралып отырған есепті кезеңдегі айналым-сальдо ведомосіндегі деректермен бірдей болуға тиіс. Бас кітапта шоттар бойынша деректер тасымалданатын есеп регистрлерінің (журнал-ордерлердің) нөмірін белгілеу ұсынылады.
Ұйым экономикасы
2.1. ИП Балхиева -ның типі және құрылымымен танысу.
Қазіргі таңда барша ғалам алуан түрлі техника жабдықтарымен қолдану үстінде,соған орай менің өткен кәсіпорыным осы адам тұрмысына қажет технологиялармен түбегейлі байланысты. Бұл мекеме 2021 жылы 28 қаңтар айында Қазақстан Республикасының заңына және басқа да заңдарға сәйкес кәсіпкерлік қызметін реттейтін шағын серіктестік ретінде ашылған болатын.Серіктестік мемлекеттік сатып алу Веб-порталы (goszakup.gov.kz) арқылы жұмыс атқарады.
Мемлекеттік сатып алу Веб-порталы (goszakup.gov.kz)- электрондық мемлекеттік сатып алудың электрондық қызметтеріне бірыңғай қолжетімділік нүктесін ұсынатын мемлекеттік ақпараттық жүйе.
Мемлекеттік сатып алу веб-порталы мынадай функционалдылықты:
процеске қатысушыларды тіркеу;
мемлекеттік сатып алуды жоспарлау;
электрондық мемлекеттік сатып алуды жүргізу, оның ішінде тапсырыс беруші мен әлеуетті өнім беруші арасында электрондық құжаттармен алмасу;
жоспарланған, өткізілетін және жүзеге асырылған мемлекеттік сатып алу туралы ақпарат беру;
мемлекеттік сатып алу тізіліміне енгізілетін мәліметтерді ұсыну және жариялау;
статистика мен есептілікті қалыптастыру;
өткізілген мемлекеттік сатып алулар туралы ақпарат жинау;
түсіндірмелерді және нормативтік-анықтамалық ақпаратты жариялау қамтамасыз етеді.
Кәсіпорынның заңды мекен-жайы:
Қарағанды облысы,Темиртау қаласы,9 мкр,513 офис
БСН 580310450661
ИП Балхиева 7-8 қызметкер өз қызметтерін толыққанды атқарады.
1)Еспенбетов Есет Бегимбетович-бас бухгалтер
2)Ходжаназарова Жанат Алдановна-бухгалтердің көмекшісі
3)Балхиева Гулистан Бокеновна - директор
4)Сату бойынша менеджер-Шарибекова Акмарал Сакеновна
5)Сату бойынша менеджер-Абдиров Асылхан Аналбекович
6)Кассир-Кадиралиева Жаннур Куанышовна
7)Жүк тасымалдаушы-Дастан Мерей Бакытжанович
8)Жүк тасымалдаушы-Турарбеков Абылай Алиевич
Бухгалтер - міндеті компанияның экономикалық және қаржылық есепке алу техникалық қызмет көрсету құжаттау болып табылады маман. оның жұмысы бухгалтер қатаң қолданыстағы заңнамасымен белгіленген ережелерді басшылыққа алады.
қаржы қызметінің негізгі бағыттары мыналар болып табылады: негізгі құралдар, жалақы, қолма-қол ақша, валюта және қойма.
Бухгалтердің міндеттері:
есепке алу жүзеге асыру;
қабылдау және барлық бақылау бастапқы құжаттама ;
жалақы;
қолма-қол ақша мен негізгі құралдардың қозғалысы, сондай-ақ әр түрлі тауар-материалдық құндылықтармен байланысты мінез-операциялар;
сақтандыру қызметі, салық қызметі, еңбек немесе зейнетақы қорларының қаражат бөлу.
Есепке алу міндеттері кіреді:
кәсіпорында бухгалтерлік;
тікелей ресурстарын ұтымды және дұрыс пайдалануға бағытталған даму және болашақ іс-шараларға қатысу;
Бастапқы құжаттама бақылау, қабылдау және өткізу жүзеге асыру;
қолма-қол ақша және тіркелген активтер, тауарлар мен материалдарды тұрақты қозғалысына байланысты шоттары бойынша операциялар туралы көрініс;
есептеу және бюджеттен тыс мемлекеттік қорлар, жергілікті және федералдық бюджеттерге салықтар мен басқа да алымдар одан әрі аудару, банк мекемелеріне түрлі төлемдер, сақтандыру сыйлықақылары еңбекақы есептеу , және одан;
инвесторлар, кредиторлар, менеджерлер, аудиторлар, сенімді қаржылық есептілік ұсыну.
Есепшіден басқа 2 мемлекеттік сатып алу бойынша қызметкерлер жұмыс жасайды. Олар жүйе тапсырыс берушілердің тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізуге қажеттіліктері туралы ақпаратты жариялауды, оларды шоғырландыруды, сатып алу рәсімдерін жүргізуді, өнім берушіні айқындауды, электрондық шарттар жасасуды және олардың мемлекеттік сатып алу веб-порталында орындалуын қамтамасыз етеді.
Жүк-тасымалдаушы- келесі жұмыс спектрін орындайды:
Жүктерді төсеу және оларды тиісті материалмен жабу
Жүктерді тасымалдау, оларды жоғары Биіктіктегі құрылыстарда түсіру және көтеру
Тиеу-түсіру іс-шараларын қолмен де, тиісті тетіктердің көмегімен де жүргізу
Басқа тасымалдаушыларға олардың жұмысына көмектесу
Тиісті қойма жұмыстарын жүзеге асыру
Белгіленген ережелерге сәйкес жүктерді бекіту
Тиісті жұмыстарды жүргізу кезінде қолданылатын мүкәммалды тасымалдау және орнату
Жүктерді қажетті ыдысқа орау
Көмекші сипаттағы жұмыстарды жүргізу (жиһазды жинау және бөлшектеу, қоқысты жинау және т. б.)
Жұмыс беруші ұсынған құрал-саймандар мен Арнайы киімдерді сақтау
Қауіпсіздік нормативтері мен еңбек тәртібін сақтау.
Кассир- лауазымдық міндеттері.
Ақша қаражаттары мен бағалы қағаздарды қабылдау, есепке алу, беру және сақтау жөніндегі операцияларды олардың сақталуын қамтамасыз ететін ережелерді міндетті түрде сақтай отырып жүзеге асырады. Белгіленген тәртіпке сәйкес ресімделген құжаттар бойынша жұмысшылар мен қызметшілерге жалақы, сыйлықақылар, іссапар және басқа да шығыстарды төлеу үшін банк мекемелерінде ақшалай қаражат пен бағалы қағаздар алады.
2.2. Өнімді өндіру мен өткізуді жоспарлауды талдау.
Өнімді өндіру мен өткізуді талдаудың міндеттері
Өнімдерді өндіру мен өткізу көлемі бір-бірлерімен өзара байланысты көрсеткіштер болып табылады. өндіріс мүмкіндіктері шектелу және шектеусіз сұраныс жағдайында өнім өндірісінің көлеміне басымдылық беріледі, ол өз кезегінде сату көлемін анықтайды. Алайда нарық толыққан және бәсекеге кұшейген кезде ұйымның негізгі өндірістік бағдарламарының бірі сату көлемін неғұрлым жоғарылату болып табылады. ұйым нақты сатылуы мүмкін тауарларды ғана өндіруі керек. Өнімдерді өндіру мен өткізу көлемінің өсу қарқыны және олардың сапасын жоғарылату ұйымның шығындарына, пайдасы мен рентабелділігінің көлеміне тікелей әсерін тигізеді. сондықтан да осы көрсеткіштерді талдаудың маңыздылығы жоғары. Талдаудың негізгі міндеттері:
Өнімдерді өндіру және өткізудің динамикасын және жоспардың орындалу деңгейін бағалау;
Осы көрсеткіштерге әсер ететін факторлары анықтау
Өнімдерді шығару мен сатуды жоғарлатудың ішкі резервтерін
Анықталған резервтерді игеру бойынша шаралар жасау
Талдау объектілері:
Өнімдерді өндіру мен өткізудің жалпы көлемі
Өнімдердің сапасы
Өнімдерді өндіру мен өткізу құрылымы
Өнімдерді өндіру мен өткізудің ырғақтылығы
Өнімдерді өндіру мен өткізуді талдау үшін ақпараттар көздеріне
мыналар жатады:
Ұйымның бизнес-жоспары
Пайда мен зиян туралы есеп
Өнімдерді өткізуді талдау өнімдерді жеткізу бойынша келісімшарттық міндеттемелердің орындалуын талдаумен тығыз байланысты. Келісімшарттар бойынша жоспардың орындалмауы ұйым үшін түсімдер мен пайданың азаюына әкеледі. Сонымен бірге бәсекелестік жағдайында ұйым өнімдерді өткізу нарығын жоғалтуы мүмкін, бұл жағдай өндірістің тоқырауына әкеледі. Талдау барысында бір ай ішіндегі жеткізу жоспарының орындалуын анықтауы керек.
Ұйымның қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесіне өнімдерді өндіру мен өткізудің ассортимпенті (номенклатурасы) мен құрылымы әсерін тигізеді. Ұйым өнімдерді шығару ассортименті мен құрылымын қалыптастыру кезінде бір жағынан осы өнімдерге деген сұранысты, екінші жағынан, қолдарында бар еңбек, шикізат, қаржылық ресурстарды неғұрлым тиімді пайдалануды ескеруі керек. Ассортиментті қалыптастыру жүйесі келесідей сұрақтардан тұрады:
Сатып алушылардың ағымдық және болашақтағы қажеттіліктерін анықтау
Шығарылған немесе шығару жоспарланған өнімдердің бәсекеге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Өндірістік тәжірибе өту бойынша
Е С Е П
Студенттің аты - жөні: Қожамжарова Балжан Бауыржанқызы
Топ: 3ЕА-220
Мамандығы: 1518000 Есеп және аудит
Тәжірибе жетекшісі:Еспенбетов Е.Б.
Баға______________________
______ _________ 2023ж.
Астана қ.
2022-2023 оқу жылы
Мазмұны
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31.Қаржылық есеп
ИП Балхиева кәсіпорын туралы жалпы түсінік,жұмыс үрдісі.
1.2.Кассир есептеріне құжаттық өңдеу жүргізу .
1.3.Басқа ұйымдармен есептер жүргізу үшін жүкқұжаттар мен шот-фактуралар толтыру.
1.4.Жұмыс уақытын пайдалануды есептеу табелін құру.
1.5.Еңбекақы төлемдері бойынша есептер жүргізу.Уақытша еңбекке жарамсыздық және кезекті демалысы бойынша жәрдемақыларды есептеу.
1.6.Бас кітапты үлгі ретінде толтыру.
2.Ұйым экономикасы
2.1. ИП Балхиева -ның типі және құрылымымен танысу.
2.2. Өнімді өндіру мен өткізуді жоспарлауды талдау.
2.3. Шығындарды қалыптастыру механизмін,олардың тиімділігі мен бағасын анықтау.
3.Экономикалық талдау
3.1.Кәсіпорынның ролі мен маңызы.
3.2.Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша нұсқау.
3.3ИП Балхиева бухгалтериясы мен оның қызметкерлерінің функционалдық міндеттерімен танысу.
3.4. ИП Балхиева -ның баланс активтерінің құрамы мен құрылымы және олардың қалыптасу көздерін талдау.
3.5.Ұйымның табысын талдау.
ҚОРЫТЫНДЫ
КІРІСПЕ
Мен Есеп және аудит мамандығының 3 курс студенті Қожамжарова Балжан өндірістік іс-тәжірибемді 6-шы сәуірден 7-ші маусым аралығында ИП Балхиева мекемесінен бухгалтерия бөлімінде бухгалтердің көмекшісі ретінде іс-тәжірибеден өттім.Бұл практикалық жұмысымды атқарғанда осы мекеменің барлық іс қағаздарымен,соның ішінде бухгалтерлік жазбаларымен сондай-ақ ұйымдық құрылымымен, жалпы қаржылық жағдайымен танысып өткіздім.Іс-тәжірибе мақсаты: теоретикалық білімді ары қарай тереңдетіп, бекіту, қаржылық - экономикалық талдау аймағында қажетті іс-тәжірибелік дағды мен іскерліктерге ие болу, есептік - аналитикалық жұмыстардың автоматтандырылуының бағдарламалық тәсілдерін пайдалану, мекеме жұмысының нәтижелерін объективті бағалау, шаруашылық етудің тиімділігінің ары қарай өсу резервын анықтау, ұсынылған тауар, жұмыс және қызметке деген сұранысты толығымен қанағаттандыру жолдарын іздеу.Іс-тәжірибенің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:
Мекемемен, оның құрылымымен, өнімнің технологиясымен, өндірістік және басқарушылық бөлімшелердің негізгі қызметтерімен танысу;
Мекемедегі есептік жұмыс іс-тәжірибесін, басқару құралының құрылымын, есептеу мен талдаудың қолданылатын тәсілдерінің автоматтандырылуы, қаржылық құжатнамалар мен құжат айналымының сызбасы құрамы мен мазмұнын зерттеу;
Есептеу мен талдау ұйымының сыни талдауы, олардың ары қарай толық жетілуіне ұсыныстар енгізу;
Қаржылық есеп
. ИП Балхиева кәсіпорын туралы жалпы түсінік,жұмыс үрдісі.
Қазіргі заман дегеніміз нені білдіреді? Ең алдымен осы сұрақтың жауабын тауып, осы мәселенің бетін ашып алған жөн. Адамзат мәдениетінің өткені қазіргісінде, қазіргісі болашағында тыныс табары да мәлім.Қазіргі даму деңгейіне жеткізген техника-технология,ақпараттық,әлеум еттік алғышарттар арқылы болашақ дамуы өзімізге куә. Бұнымен не айтқым келді ...
Қазіргі таңда барша ғалам алуан түрлі техника жабдықтарымен қолдану үстінде,соған орай менің өткен кәсіпорыным осы адам тұрмысына қажет технологиялармен түбегейлі байланысты.
Бұл мекеме 2021 жылы 28 қаңтар айында Қазақстан Республикасының заңына және басқа да заңдарға сәйкес кәсіпкерлік қызметін реттейтін шағын серіктестік ретінде ашылған болатын.Серіктестік мемлекеттік сатып алу Веб-порталы (goszakup.gov.kz) арқылы жұмыс атқарады.
Мемлекеттік сатып алу Веб-порталы (goszakup.gov.kz)- электрондық мемлекеттік сатып алудың электрондық қызметтеріне бірыңғай қолжетімділік нүктесін ұсынатын мемлекеттік ақпараттық жүйе.
Мемлекеттік сатып алу веб-порталы мынадай функционалдылықты:
процеске қатысушыларды тіркеу;
мемлекеттік сатып алуды жоспарлау;
электрондық мемлекеттік сатып алуды жүргізу, оның ішінде тапсырыс беруші мен әлеуетті өнім беруші арасында электрондық құжаттармен алмасу;
жоспарланған, өткізілетін және жүзеге асырылған мемлекеттік сатып алу туралы ақпарат беру;
мемлекеттік сатып алу тізіліміне енгізілетін мәліметтерді ұсыну және жариялау;
статистика мен есептілікті қалыптастыру;
өткізілген мемлекеттік сатып алулар туралы ақпарат жинау;
түсіндірмелерді және нормативтік-анықтамалық ақпаратты жариялау қамтамасыз етеді.
ИП Балхиева 7-8 қызметкер өз қызметтерін толыққанды атқарады.
Атап кететін болсақ,оның ішінде басшыдан басқа есепші және оның көмекшісі жауапты тұлға ретінде саналады.
Есепші осы орайда, бухгалтерлік есеп көрсеткіштерінің, жоспарлау көрсеткіштермен салыстырып, оның орындалу дәрежесін анықтайды. Бұл мәліметтер кәсіпорын жұмысына басшылық ету үшін өте қажет.
Есепшіден басқа 2 мемлекеттік сатып алу бойынша қызметкерлер жұмыс жасайды. Олар жүйе тапсырыс берушілердің тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізуге қажеттіліктері туралы ақпаратты жариялауды, оларды шоғырландыруды, сатып алу рәсімдерін жүргізуді, өнім берушіні айқындауды, электрондық шарттар жасасуды және олардың мемлекеттік сатып алу веб-порталында орындалуын қамтамасыз етеді.
Кәсіпорынның заңды мекен-жайы:
Қарағанды облысы,Темиртау қаласы,9 мкр,513 офис
БСН 580310450661
Жұмыс үрдісі
Жұмыс уақытының режимі жұмыс аптасына байланысты.Кәсіпорын жұмысшылары үшін бес немесе алты күндік жұмыс аптасы қойылады. Бес күндік жұмыс аптасында екі демалыс күні болады, жұмыс күнінің ұзақтығы еңбектің ішкі ережелерімен анықталады. Ол кәсіпорынның кәсіподақ комитетімен бекітіледі. Өндіріс штаты бойынша кәсіпорында бес күндік жұмыс күні енгізілсе, онда ол жерде алты күндік жұмыс аптасы, бір демалыс күнімен сақталады. Жұмыстың басына дейін әрбір жұмысшы өзінің келгенін белгілеуі керек. Кәсіпорында бес күндік жұмыс аптасы (демалыс күні бар) келесі ұзақтылықпен қойылады: дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі - 8 сағат 15 минут, жұма - 8 сағат, демалыс күндер саны. Жұмыстың басталуы мен аяқталу уақыты келесіге дейін бекітіледі: жұмыс басы сағат 9-00, аяқталуы сағат 18-00, ал 5-ші күні 17 сағат 45 минут.
Жұмысшыларға демалу мен тамақтану үшін екі сағат үзіліс беріледі. Демалыс уақыты, бұл жұмысшының өз міндетін орындаудан бос болатын уақыт және ол сол уақытты өз көзқарасы бойынша қолдана алады. Заңмен демалу уақытының келесі түрлері орнатылған: күнделікті жұмыс процесіндегі үзілістер апта сайынғы демалыс күндер, мереке күндер және демалыстар. Үзілістің тек максимальды ұзақтылығы көрсетілген. Демалу мен тамақтану үшін арналған үзілістің минимальды ұзақтылығы өндіріс сипаты мен кезектілігі графигін ескере отырып орнатылады. Демалу мен тамақтану үшін арналған үзіліс жұмыс уақытына қосылмайды. Үзіліс уақытында жұмысшыға жұмыс жүргізу орнынан кетуге болады. Ішкі еңбек тәртібінің типтік ержелерін күнделікті жұмыс уақытының басталуы мен аяқталуы және демалу мен тамақтануға арналған үзіліс кезектілік графигімен анықталатынын қарастырады.
Үзіліс жұмыс басталғаннан кейін төрт сағат өткен соң берілуі керек. Егер, өндіріс шарттары бойынша үзілісті орнатуға болмаса, онда жұмысшыға жұмыс уақытында тамақтануға мүмкіндік берілуі керек. Мұндай жұмыстардың тізімін тамақтандырудың орны мен тәртібін кәсіподақ комитетімен келісіп, әкімшілік орнатады. Күнаралық үзілістің ұзақтылығы жұмыс уақытының режиміне байланысты болады. Бірақ күнаралық үзіліс тамақтану мен демалу үшін арналған уақытпен бірге демалыстың алдындағы жұмыс күнінің екі реттік жұмыс уақытының ұзақтылығынан аз болмауы керек. Мысалы: жеті сағаттық жұмыс күнінде және бір сағаттық түскі үзіліс кезінде жұмыстағы күнаралық үзілістің ұзақтылығы 16 сағатты құрайды. Бес күндік жұмыс аптасында жұмысшыларға бір аптада екі демалыс күн беріледі, ал алты күндік жұмыс аптасында бір күн беріледі. Жексенбі жалпы орнатылған демалыс күні болып табылады. Бес күндік жұмыс аптасының екінші демалыс күні кәсіпорынның жұмыс графигімен орнатылады. Екі демалыс күні әдетте қатарынан беріледі, кезектілік графигінде көрсетіледі. Бес күндік жұмыс аптасы жағдайында жұмыс жасайтын министрлік аппаратының және басқа орталық мекемелердің жұмысшылары үшін, себебі тек жексенбі демалыс күндері болып табылады. Апталық үзіліссіз демалыстың ұзақтығы 42 сағаттан аз болмауы керек. Заң демалыс күндері жұмысқа шыққаны үшін ақша төлеудіқарастырады. Мұндай жұмыс демалу үшін басқа күн беру арқылы немесе ақшалай өтелуі мүмкін. Осылай демалыс күнгі жұмысты өтеу кезінде сұрақ келісімді тәртіппен шешіледі. Егер, жұмысты өтеу ретінде демалу үшін басқа күн алғысы келсе, онда әкімшілік демалыс күніжұмыс қойылған бұйрықта демалыс беру мерзімін көрсетуі керек. Басқа жағдайда жұмысшы өзінің демалыс күніндегі жұмысы үшін ақшалай және екі есе көп алады. Мереке күндері де жұмысқа шығарылмайды, бұлар: 1-2 қаңтар Жаңа жыл, 8-Наурыз - Халықаралық әйелдер күні, 22-Наурыз - Наурыз мейрамы, 1-Мамыр - Қазақстан халқының бірлік мерекесі, 9-Мамыр Жеңіс күні, 30-тамыз - Қазақстан Республикасының Конституциясы күні, 25-қазан - Республика күні, 16-желтоқсан - Тәуелсіздік күні.
1.2. Кассир есептеріне құжаттық өңдеу жүргізу
Кассадағы операциялар есебі 1010 -- Кассадағы ұлттық валюта және 1020 - Кассадағы шетелдік валюта түріндегі қолма қол ақша шоттарында жүргізіледі.
Касса - арнайы жабдықталған, дабылдама (сигнализация) орнатылған және ақшаларды сақтайтын сейфі бар бөлімде орналастыруды қажет етеді. Кассадағы нақты ақшалар касса қызметкерінің мөрі сүргіш арқылы басылып жабылатын сейфте сақталуы тиіс. Бұл сейфтің кілті мен сүргіш басатын мөр касса қызметкерлерінде, ал кілттің екінші данасы ұйымның басшысында болады. Касса қызметкері әр бір жұмыс күнінің соңынды кассаны жауып қызметшіге тапсыруға тиіс. Кәсіпорындар, ұйымдар өздерінің есеп айырысу шотынан нақты ақшаны сол есеп айырысу шоты ашылған банк мекемесі бергенше кітапшасы ғана арқылы ғана алады.
Толтырылған чекке кәсіпорынның бас бухгалтері және басшысы қол қойып, осы ұйымның мөр таңбасы басылады. Сондықтан банк мекемесінің алынған нақты ақша сол алынған күні ұйымдардың кассасына кіріске алынуы керек және ол үшін кассир кассалық кіріс ету ордерін толтырып, содан соң кассалық кітапқа жазады.
Кассада негізінен кіріс және шығыс ордері толтырылады, соңында бұл ордерді кассалық кітапқа енгізеді. Күн сайын кәсіпорын касса қызметкері кассадағы нақты ақшалардың қалдығын жұмыс күнінің соңында санап оның соммасын қаржылық кітапқа жазады.
Ақша қаражаттарын сақтау үшін және заңды тұлғалар арасында есеп айырысу үшін Қазақстан Республикасының банк мекемелерінде банк шоттарын ашады. Бұл банк пен клиенттер арасындағы келісім - шарттың қатынастарын көрсететін әдіс. Банк шоттары теңгемен де, шетелдік валютамен де жүргізіледі және ол ағымдық жиынтық және корреспонденттік болып бөлінеді.
Корреспонденттік шоттар - банк шоттары банктер мен ұйымдардың кейбір операция түрлерін жүзеге асырады.
Ағымдағы (есеп айырысу) және жинақ шоттары - бұл да банктік шоттар, бірақ олар жеке және заңды тұлғалар үшін, сондай - ақ заңды тұлғаның ақшаланған бөлшектері үшін де ашылады.
Ақшасыз есеп айырысудың негізгі негізгі нысандары: төлем тапсырмасы, чек, вексель, төлем - талап тапсырмасы, кеден және салық қызметінің органдарының инкассалық жарлықтары болып табылады.
Төлеушілер мен алушылар өзара есеп айырысу нысандарын келісім - шарт негізінде анықтайды, сондай - ақ олардың арасында болатын талаптары мен міндеттемелері зачетқа да жазыла алады.
Төлем тапсырмалары онда көрсетілген сомманы бенефициардың пайдасына ақшаны аударғаны туралы тапсырмасы болып табылады.
Төлем тапсырмасын толтыру кезінде келесі реквизиттер көрсетіледі:
:: Төлем тапсырмасының нөмірі;
:: Төлем тапсырмасының жазылған күні;
:: Жеке теңестірілген немесе теңдестірілген (идентификацияланған) коды (ЖТК және ИИК);
:: Жіберуші мен бенефициардың банкі шоттарының нөмірі;
:: Бенефициар аудару жасалған ақша қаражатын алушы.
Бір жақты сөзсіз орындалатын ақша міндеттемесін қамтитын қатаң
нысанда белгіленген төлем құжаты. Ол жай және аудармалы болып бөлінеді.
Қолма-қол ақшаны қабылдау, сақтау және жұмсау үшін кәсіпорында касса болады. Қолма-қол ақшамен жұмыс істеу ережелері ҚР-ы Ұлттық банкінің нұсқауымен бекітілген.
Нұсқау мыналарды ұйғарады:
-- ҚР-ы банк мекелерінде барлық ақша қаражаттарын сақтау; чекте көрсетілген мақсаттарға, банктерден алынатын қолма - қол ақшаларды жұмсау;
-- банк мекемелерімен бекітілген лимиттер шегінде кәсіпорынның кассасында қолма-қол ақшаны сақтау;
-- кассалық құжаттарды дайындау және қолма-қол ақшаны қабылдау мен беру тәртібі;
-- ақша қаражаттарын сақтау мен тасымалдау кезінде олардың түгелдігін қамтамасыз ету бойынша көрсетулер;
-- кәсіпорын кассаларының орнын жабдықтау тәртібі.
Кассир жұмысқа орналасқан кезде кассалық операцияларды жүргізу ережелерімен танысып және кәсіпорын әкімшілігімен толық жеке материалдық жауапкершілік туралы келісім шартқа отыруға тиісті. Ол өзі қабылдаған құндылықтардың түгелдігі үшін материалды-жауапты болады.
Кассалық операцияларды дайындау кезінде төмендегі құжаттар пайдаланылады:
-- кіріс кассалық ордерлер;
-- шығыс кассалық ордерлер;
-- кіріс және шығыс кассалық ордерлерді тіркеу журналы;
-- кассалық кітап.
1.3.Басқа ұйымдармен есептер жүргізу үшін жүкқұжаттар мен шот-фактуралар толтыру.
Қужаттар - кәсіпорындар мен адамдар араеындағы даулар кезіндегі жазбаша дәлелдеме. Олар сот органдары мен төрелік сотга эр турлі шаруашылық шығындарын шешуге, иіарггар мен өзге де мівдеттемелерді орындауға нсгіз болады. Косігюрындарда иайдаланылатын бухгалтерлік қүжатгар әдетте типтік бланкілерде, қажетті деректемелері бар, бекітілген тиісті нысандарда жасалады.
Жүкқұжат- тауарға бір иесінен екіншісіне өткен кезде қоса берілетін құжат. Бастапқы бухгалтерлік құжаттарға жатады. Жүкқұжаттардың әртүрлі формалары бар: тауар, көлік, тауар-көлік.Жүкқұжат тауарларды сатып алу және тасымалдау кезінде қолданылады -- бұл тауардың сатушыдан сатып алушыға ауысқанын растайды.
Бұл құжат тауарлы-материалдық қорлардың сатылуын есепке алу үшін материалдарды жөнелту және тасымалдау кезінде жасалады. Бір ұйымнан екіншісіне немесе оның бөлімшелері арасында. З-2 ресми нысаны Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 2012.12.20 № 562 бұйрығымен бекітілген. З-2 формасында шектеулер бар.
Егер электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде (ЭШФ АЖ) тауарларға ілеспе жүкқұжат ресімдеген болса, оны жасаудың қажеті жоқ.Ал бөлшек саудада оны кассалық немесе тауарлық чек ауыстырады.Жүкқұжатты жасау үшін тауарды қоймадан бухгалтериядан беруге қойылатын талап қажет. Құжатқа барлық жауапты қызметкерлер мен директор қол қояды. Мөр қойылады.
З-2 жазады:дисконттау және сату бағалары бойынша, олар әр түрлі болған кезде,олар шоттармен сәйкес келген кезде ғана сатылады.Екі данасы болуы керек. Біреуі бухгалтерияға беріледі, екіншісі тауарды алған қызметкерде қалады. Ол өнімді одан әрі бергенше материалдық жауапты тұлға болады.
Жүкқұжатты толтыру
Құжат қақпағында өзіңіздің (ұйымның немесе ЖК-нің толық атауы), сондай-ақ ЖСНБСН, құжаттың нөмірі мен жасалған күнін көрсету керек:
Төменде тағы бір рет жіберуші, жеткізілімге жауапты қызметкер және алушының толық аты-жөні. Бірнеше позиция болуы мүмкін, бірінші бағанда әрқайсысының реттік нөмірін қою керек. Әрі қарай-тауардың атауы, оның номенклатуралық нөмірі, өлшем бірлігі, Саны, салықты ескере отырып бағасы және ҚҚС сомасы бөлек.
"Барлығы" бағанында барлық позициялар бойынша жалпы соманы көрсету керек(біздің мысалда өнім бір, сондықтан ол бірінші жолға сәйкес келеді). Төменде оның жазуы бар.
Шот-фактура-бұл тауарлардың нақты жөнелтілуін немесе қызмет көрсетуін, сондай-ақ олардың құнын куәландыратын бастапқы құжат. Бланк үлгісі Қазақстанның Салық кодексінде бекітілген. Құжатты сатушы сатып алушыға тауарлық-материалдық құндылықтарды босату кезінде береді.
Шот-фактура міндетті түрде толтырылуы керек:
ҚҚС төлеушілер,
Қазақстан ратификациялаған халықаралық уағдаластықтар бойынша жұмыс істеген кезде салық төлеушілер,
ҚР Салық кодексінде көзделген жағдайларда комиссионерлер,
ҚР ҰК көзделген жағдайларда экспедиторлар,импорттық тауарларды өткізетін салық төлеушілер;
Мемлекеттік материалдық резервке тиесілі тауарларды шығаратын құрылымдар.
Шот-фактураны жеткізуші екі данада құрайды. Оған басшы, бас бухгалтер, сондай-ақ қоймашы сияқты тауарларды босатуға жауапты адам қол қояды. Қағаз құжатқа мөр қою керек.
Шот-фактураны толтыру кезінде мынадай деректемелерді көрсету қажет:(Қазақстан ҰК 412-бабының 5-тармағына сәйкес):
реттік нөмірі,
тауарды немесе қызметті жеткізуші және алушы болып табылатын заңды немесе жеке тұлғаның сәйкестендіру нөмірі,
Алушының және жеткізушінің ТАӘ, олардың деректемелері,
өнім берушінің атауы,
шот-фактура жазылған күн,
жеткізуші мәртебесі: комитент немесе комиссионер,
акциздік нөмір, акциздің сомасы (егер тауар акцизделетін болса),
тауардың немесе қызметтің атауы,
салық салынатын немесе салынбайтын айналым мөлшері,
қосылған құн салығының ставкасы,
ҚҚС сомасы,
ҚҚС қоса алғанда, тауардың немесе қызметтің құны,
ЭЦҚ туралы мәліметтер (электрондық нұсқада).
1.4.Жұмыс уақытын пайдалануды есептеу табелін құру.
Жыл сайынғы және басқа да "Еңбек туралы " Заңға, ережелермен заң актісі, ұйымдық шарт және демалыс графигіне байланысты қызметкерлерге берілетін демалыс туралы бұйрық шығарылады, оны кадр бөлімі екі дана етіп толтырып, біреуін кадр бөліміне қалдырып, екіншісін бухгалтерияға береді.Бұйрыққа не кәсіпорын басшысы немесе құрылыс бөлімі бастығы қол қояды.Осы бұйрық негізінде кадр бөлімі қызметкерге демалыс берілгендігі туралы оның жеке карточкасына белгі қояды, ал бухгалтерияда қызметкердің орташа еңбекақысы есептеліп, демалыс уақытына тиесілі төлемі анықталады.Қызметкер жұмыстан шыққан жағдайда жеке, еңбек шартының тоқтатылғандығы жайлы бұйрық шығарылып, оны кадр бөлімі екі дана етіп толтырып, бір данасын кадр бөліміне қалдырып, екіншісін бухгалтерияға өткізеді.Барлық қызметкерлер категориясы жұмыс уақытының пайдалану есебін, жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмыс уақыты режімінің сақталуына бақылау жасау үшін, істелген жұмыс уақыты туралы ақпарат және еңбекақы есептеу үшін, жұмыс уақыты табельі жасалады.
Қызметкерлердің өнімділігі мен жұмыс уақытының орындалу есебі үшін жұмыс уақытының есеп табелі (Т-13, Т-13а) қолданылады.Бұл табельдің банкілері компьютерлік техника құралының көмегімен бөлек толтырылған деректемлерге мыналар жатады: кәсіпорын, цех, құрылымдық бөлімшелері, қызметкерлердің аты-жөні, кәсібі, табель номері және т.б.Бұндай жағдайда табель формасы қабылданған технологиялықөңделген деректерге сәйкес өзгертіледі.
Табель әр айдың 1-ші күнінен бастап жүргізіледі, оны жүргізуге уәкілетті тұлғаға бір данадан беріледі.
Табель тиісінше ресімдегеннен кейін оны кәсіпорын қызметкерлерінің еңбекақысын есептеуі үшін бухгалтерияға тапсырылады.
Табельдік номір кәсіпорында тәртіпке келтірілген сериялық жүйе бойынша тұтас белгіленеді, әрбір өндірістік бөлімдеріне тиесілі өздерінің барлық қызметкерлердің аты-жөні енгізіледі.
Табельде жұмысқа келмегендігінің себебі, толық емес жұмыс күн туралы, жұмыс уақытынан тыс істелген жұмыс уақыты мен басқа да тиісті жағдайдан ауытқулар тиісті құжаттар негізінде көрсетіледі (еңбекке жарамсыздық қағазы, мемлекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындағандығы туралы анықтама және т.б.) .Жұмыс уақыты есебі табельде жұмысқа келмеген күндерін көрсету немесе тек ауытқуларын көрсету арқылы жүргізіледі.
Мезгілден тыс жұмысқа кеткен уақыт есебі бұл жұмысты орындаған тұлға тізімінде жүргізіледі.Тізімдерді құрылымдық бөлім бастығы жасайды.Соның мезгілден тыс нақты істелген жұмыс сағаттарының сапасы туралы басшы белгі соғады.Тізім негізіндегі мұндай белгілеу табельге негізіледі.
Егер жұмыс уақытында істелінетін жұмыс болмай қалса, осының салдарынан бос өткен жұмыс уақыты да табельге енгізіледі.
Табельге бұл деректер құрылымдық бөлімше басшысы жұмыс болмай қалу себебін бос өткізілген жұмыс уақыты туралы жазылған құжаттар негізінде енгізіледі.Сондай-ақ, табельдік есепті табельдік таңбаны қолданып, карточкалық әдіспен- бақыланған сағаттарды пайдалану арқылы; рұқсаттамалық әдіспен- тапсыру және беру жолмен; бақылау- рұқсаттамалық құрылғының көмегімен және т.б. жүргізуге болады.
Қызметкердің жеке құрамы туралы есепті кадр бөлімі немесе арнайы тағайындалған тұлға жүргізеді. Жұмысқа қабылданған әрбәр қызметкерге жеке карточка толтырылып, оған өзінің жеке табельдік номірі жазылады.Бұйрық негізінде немесе кәсіпорын басшысының өкімімен бухгалтерия әрбір қызметкерге дербес шот ашады.Онда қызметкердің анықтамалық деректері көрсетіледі, тапқан табысы мен еңбекақысынан ұсталған сома туралы барлық мағлұматтар жазылады.
Өнім өндіру есебі өндірілген өнім саны, аяқталмаған өндіріс және жіберілген ақау; әрбір қызметкердің атқарған жұмысына қарай еңбекақы мөлшерін дұрыс әрі уақытылы анықтау; өңдеуге жіберілген жартылай өңдеген өнім және материялдар санымен өндірілген өнімнің сәйкестігін бақылау; өндірістегі тораптар мен агрегаттардағы детальдар қозғалысын бақылау туралы нақты және уақтылы деректермен қамтамасыз ету үшін жүргізіледі.
Еңбекақы төлеу жүйесі, өнім сапасын бақылау, есепті компьютерлендіру деңгейі және басқа ерекшеліктерді қолдану барысындағы өндірістің ұйымдастыру мен сипатына қарай есеп бастапқы құжаттардың, бағдарлық құжат, өнімділік туралы рапорты және т.б. әр түрлі есептік әдістері мен формалары қолданылады.Есепті оңайлату мақсатында көп күндік бастапқы құжаттар, аптаға арналған жүктелімдер, декада(он күндік), бір ай, жұмыс кезеңі қолданылуы мүмкін[10].
Өндірістің жаппай- тасқынды( массово-поточное производства) жағдайында өнімділік дайын өнімдерді қабылдау бойынша ескріледі.Әр бригада мүшелерінің өндірген өнімі мастер немесе бригадир толтырған өнімділік туралы рапорт негізінде есептелінеді.Бұл рапорттардың негізінде бртгада мүшелерінің еңбекақысы есептелінеді.
Өнімділік туралы рапорт (жинақтаушы)(Т-28 және Т-28а формалрады) әр түрлі кезең сайын қайталанатын жұмысты орындайтын бір немесе бірнеше жұмысшының еңбекақысы мен өнімділік есебі үшін жаппай өндірісте қолданылады.
Өнімділік есеп тізімдемесі (ведомосы) (Т-29 формасы) бір текті жұмысты бір ай ішінде орындаған жұмысшылар тобы үшін толтырылады.Өнімдік есеп тізімдемесі (30 формасы) бір ай ішінде әр түрлі жұмысты орындаған жұмысшылар тобы үшін толтырылады.
Өндірістік серия сипатында- өнімділік ауыстыру үшін өнімділік рапортымен ұштастырылған бағдарлық құжаттың көмегімен ескеріледі.Егер бұйымды өңдеу ұзақтығы бір ауысымнан аспаса, онда бір рапортпен де шектеуге болады.
Бағдарлық құжат (Т-23 формасы) өндірістегі детальдар қозғалысының оперативтік есебі өнімділік есебі мен еңбекақының біртұтас құжаты ретінде қолданылады Бағдарлық құжат (Т-23а формасы) ауысым үшін өнімділік рапортымен (Т-22 формасы) ұштастырылып қолданылады.
Ауысым үшін өнімділік рапорт өнімді нақты жасалуын көрсетуге арналған және жұмысшыларға еңбекақы есептеу негізі болып табылады.
Жеке немесе ұзақ сериялы өндірістегі- өнімділік есебі мен еңбекақы есебі кесімді еңбек төлеміне арналған жүктелімде (наряд) (Т-41 формасы - жекелік, Т-41а - бригадалық) жүргізіледі.Орындалған міндеттің ұзақтығына байланысты жүктелім ауысымға немесе одан да ұзақ мерізімге (бір айға дейін) көшіріледі.Көшірілімнің негізі етіп технологиялық карта немесе учаскенің (цехтың) өндірістік бағдарламасы алынады.
Тексеріліп қабылданғаннан кейін осы құжаттар негізінде еңбекақыны есептеу бойынша есеп айырысу-төлем тізімдемесі жасалады.Жұмыс уақыты мен өнімділік есебі бойынша құжат бухгалтерияға түскеннен кейін есептік өңдеуден өткізуге жіберіледі.
1.5.Еңбекақы төлемдері бойынша есептер жүргізу.Уақытша еңбекке жарамсыздық және кезекті демалысы бойынша жәрдемақыларды есептеу.
Жалақы - бұл еңбек өлшемі мен тұтыну өлшеміне бақылау жасауды жүзеге асыруға көмектестін маңыздық экономикалық құрал. Шаруашылық субъектісінің түріне қарамастан әрбір қызметкердің кірісі субъект жұмысының түпкілікті нәтижелерін ескергенде, оның жеке үлесімен анықталады және салықтармен реттелінеді. Жалақы тұтынушы кіріснің үлкен бөлігін құрайды, сондықтан да сұраныстың мөшеріне, тауардың тұтасына және олардың бағасына елеулі әсер етеді. Жалақының номаиналды және шынай түрлері болады.
Номиналды жалақы дегеніміз -жалдамалы еңбектің қызметкері өзінің күндік, апталық, айлық еңбегі үшін алатын ақша сомасы. Номиналды жалақының мөлшеріне қарап табысының деңгейі жайында айтуға болады, бірақ тұтынудың деңгейі мен адамның әл - ауқаты жайлы айту мүмкін емес.
Шынайы жалақы - алған ақшаға сатып алуға болатын өмірлік игіліктер мен қызметтердің жиыны. Ол номиналды жалақыға тікелей қатынаста және тұтыну заттары мен ақылы қызметтердің бағасы деңгейімен кері қатынаста болады.
Жалақы өнімінің өзіндік құнының негізгі элеметтерінің бірі болып табылады, сондықтан да жалақы есебінің дұрыс ұйымдастырылуы еңбек өнімділігінің артуына, өнімнің өзіндік құнының кемуіне және еңбеккерлердің өмір деңгейінің жақсаруына себепші болады.
Жалақының түрлері, еңбекақы төлеудің нысандары мен жүйелері
Жалақы екіге бөлінеді:
-- негізгі;
-- қосымша;
Негізгі -- бұл қызметкерлерге нақты жұмыспен өтеген уақыты үшін, орындаған жұмыстары мен өнеркәсіптік өнімдерінің саны мен сапасы үшін белгіленген бағалар мен қызметақы бойынша есептелетін жалақы. Негізгі жалақының құрамына мыналар кіреді:
-- жұмыс істеген уақытына тарифтік ставкалар, қызметақы кесімді бағалар немесе орташа табыстар бойынша есептелген жалақы;
-- қызметпен өткерген жылдары үшін үстеме;
-- жұмыс жағдайының өзгеруіне байланысты кесімді ақы алушыларға қосымша қызмет (материалдардың сәйксесіздігі, өңдеудің күрделілігі, құрал - сайман мен жабдықтың икемсіздігі);
-- кесімді ақы алушыларға үстемелі бағалар бойынша қосымша ақы;
-- ақшалай және натуралды сыйақылар және сыйақы берудің бекітілген тәртібіне сәйкес төленген сыйақылар, қосымшалар;
-- мерзімінен тыс уақыттағы жұмыс үшін қосымша ақы;
-- түндегі жұмыс үшін қосымша ақы;
-- жұмысшының кінәсі жоқ тұрып қалуға төлемдер;
Қосымша - бұл қызметкердің кәсіпорында жұмыс жасамаған уақытына ҚР заңдарына сәйкес есептелген жалақы. Қосымша жалақының құрамына кіретіндер:
-- балаларын тамақтандырушы аналарын жұмысындағы үзіліс уақытына төлем ақы;
-- жасөспірімдердің жеңлдік сағаттарына төлем;
-- мемлекеттік және қоғамдық міндеттемелерді орындауға жұмсалған жұмыс уақытына төлем;
-- негізгі және қосымша демалыстар уақытына төлем;
-- пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы;
-- шыққанда берілетін жәрдем ақы;
Қызметкерлер жалақыдан басқа әлеуметтік сақтандыру қаражаттары есебінен еңбекке уақытша жарамсыздық жөнінідегі жәрдемақыны алады.
Негізгі және қсымша жалақылар жалақы қорын құрайды. Жалақы қорының құрамына жалақының барлық түрлері, әртүрлі сыйақылар, үстемелер, қосымша ақылар, заңға сәйкес қызметкердің жұмыс жасамаған уақытына есептелген ақша сомаларын қоса алғанда, ақшалай немес натуралды нысанда есептелген жеке әлеуметтік жеңілдіктер қосылады.
Кәсіпорынның жосарымен (болжамымен) белгіленген, жалақы төлеу шығыстарының сомасы жалақының жоспарлы қоры деп аталады. Ал есепті кезеңде қызметкерлерге нақты төленуге тиісті жалақының сомасы кәсіпорындағы жалақының есептік қоры деп аталады.
Бухгалтерлік есепте еңбекақы төлеудің 2 нысаны бар:
1-нысаны - мерзімдік;
2-нысаны -- кесімді;
Мерзімдік нысан кезінде еңбекақы төлеу жұмыспен өтелген уақыттағы тарифтік ставкалар немесе қызметақылар бойынша жүргізіледі. Еңбекақы төлеудің мерзімдік нысаны мынадай жағдайларда қолданылады:
1. Жұмысшы өнім шығарудың артуаны тікелей әсер ете алмайды;
2. Ксімді бағалауға қажетті шығарылымның көрсеткіштері толық емес;
3. Жұмыс уақытын пайдалануға қатаң бақылау ұйымдастырылған, нақты жұмыспен өтеген уақытына қатаң есеп жүргізіледі;
4. Жұмысшыларды дұрыс тарифтендірген кезде, яғни жұмысшының біліктілігі орындалатын жұмыстың разрядына сәйкес келу;
5.Қызметкерлерге еңбекақы төлеу үшін;
Мерзімді еңбекақы жай және мерзімді - сыйақылар болып бөлінеді.
Жаймерзімдік еңбекақы тек жұмыспен өтелген уақытпен және қызметкерлердің тарифтік ставкасымен немесе қызметақысымен анықталады. Практикада осы табыстарды есептеудің 3 түрлі әдісі қолданылады:
-- Сағаттық;
-- Күндікақы;
-- Айлықақы;
Марзімдік - сыйақылық еңбекақы кезінде тек нақты жұмыспен өтелген уақыт қана ескеріліп қоймай, сондай - ақ еңбектің соңғы нәтижесі ескеріледі (белгілі бір көрсеткішьерге қол жеткізгені үшін сыйақы көзделеді).
2023 жылғы 1 қаңтарда "2023-2025 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы" Қазақстан Республикасының 2022 жылғы 1 желтоқсандағы № 163-VII Заңы күшіне енеді, ол 2023 жылға ЕТЖ - 70 000 теңге (2022 жылға = 60 000 теңге), ал АЕК - 3 450 (2022 жылға = 3) мөлшерін белгілейді 063 теңге).
Яғни, 2023 жылдың басталуымен жұмыс беруші қалыпты еңбек жағдайлары кезінде 70 000 теңгеден төмен жалақы белгілей отырып, қызметкерді жұмысқа алуға құқығы жоқ.
Тиісінше, жұмыс берушіге келесі сәтті бақылауға алу да маңызды: егер штатта 60 000 теңгені құрайтын ЕТЖ мөлшерінде белгіленген жалақысы бар қызметкерлер болса, онда келесі жылы (2023) 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап жалақыны 70 000 теңгеге дейін ұлғайта отырып, еңбек шартына қосымша келісім жасасу қажет. Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзу.
ЕТЖ және, әрине, АЕК ұлғаюына байланысты жалақыны есептеу есептеулерінде, атап айтқанда ЖТС төлеу бойынша есептеулерде тиісті өзгерістер болды. Енді 14 АЕК 42 882 теңгені емес, 48 300 теңгені құрайды.
1.Қызметкердің жалақысы -500000тенге
2. Міндетті зейнетақы (МЗЖ 10%): (табыс) * МЗЖ позициясы=500000*10% =50000 тенге
3.Жеке табыс салығы - (МЗЖ10%): (кіріс-шегерім (МЗЖ) - стандартты шегерім (14МРП) - МӘМС-түзету ( 90%)) *ЖТС тармағы(10%)= (500000-50000-48300-10000)*10%=3917 0 тенге
4. Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына жарна =500000*2%=10000
5. Қолға берілетін жалақы = 500 000 - 50 000 - 39170 - 10 000 = 400830 тенге
Еңбекке жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақыларды төлеуге арналған негіз -- денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тәртіпте берілген еңбекке жарамсыздық парақтары. Еңбекке жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақылар қызметкерлерге еңбекке жарамсыздықтың бірінші күнінен еңбекке қабілетін қалпына келтірген күнге дейін немесе Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мүгедектікті анықтағанға дейін төленеді.
Көлемі қалай анықталады?
Еңбекақы мөлшері 15 АЕК шамасынан аспайды. 2023 жылғы мөлшері бойынша, 1 АЕК -- 3450 теңге болса, парақ бойынша берілетін максимал сома 51750 теңгеден жоғары болмайды. Бұл дегеніңіз, қызметкердің жалақысы қанша жоғары болса да, бір айда еңбекке жарамсыздық парағы бойынша 15 АЕК-ден артық ала алмайды деген сөз. Нақты жұмыскердің жәрдемақы мөлшері уақытша еңбекке жарамсыздық парағына сәйкес төленуі керек жұмыс күндерінің санына оның орташа күндізгі еңбекақысын көбейту арқылы анықталады. Егер уақытша еңбекке жарамсыздық өткен жылы басталып, биыл аяқталса, онда жәрдемақыны есептеу және оның мөлшерін айлық шектеу тиісті жылдағы айлық есептік көрсеткішті қолданумен, екі тәсіл арқылы жүргізіледі. Егер қызметкер 12 айдан аз істеген болса, нақты істеген кезеңі есепке алынады. Сонымен жәрдемақы көлемі = орташа күндізгі ақы * еңбекке жарамсыздық парағында көрсетілген еңбекке жарамсыз күннің саны.Түсініктірек болуы үшін бірнеше мысал келтіріп көрелік. Қызметкердің бір күндік орташа табысы -- 12500 теңге болсын. Ол 6 күн ауырды делік. Формула бойынша былай есептеледі:12500 * 6 =75000. Бірақ бұл сома жоғарғы шектен асып тұр. Демек, қызметкер бұл жағдайда максимал сома -- 51750 теңге алады. Айтпақшы, қызметкердің орташа табысы аз болса, жұмыс беруші қосымша төлем жасай алады. Бірақ соның өзінде 15 АЕК-ден асырмауға тиіс.Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы қызметкердің соңғы 6 немесе 12 айлық табысына сәйкес есептеледі. Жұмыс істемеген мейрам күндері мұның ішіне кірмейтіндіктен, сол күндер үшін ақша аударылмайды.Еңбек демалысын есептеу үшін он екі айдың жалақысын (кейде жұмыс істеген ай) он екі айдағы жалпы жұмыс күндеріне бөліп, еңбек демалысы күніне көбейтеді. Есептеу формуласы шамамен мынадай:(айлық жалақы1+айлық жалақы2+айлық жалақы3+...айлық жалақы12) (он екі айдағы жалпы жұмыс күні) * (еңбек демалысы күндері) = қолға алатын сома Алайда, ескере кететін жайт, ай сайынғы төленетін міндетті зейнетақы жарнасы мен жеке кіріс салығы, сонымен қатар орташа жалақы мөлшерін шегеру сынды төлемдер еңбек демалысы өтемақысын есептеуде де ескеріледі.
Еңбек демалысы өтемақысы демалысқа үш күн қалған уақытта төленуі тиіс!
12 айға есептелген жалақы: 500000 х 12 = 6000000
Орташа бір күндік ақы: 6000000 : 246 (12 айдағы жұмыс істеген күндердің жалпы саны) = 24390.
Еңбек демалысы ақысының көлемі:24390 х 17 (24 демалыс күннен жұмыс істеген күндердің саны) 414630теңге.
1.6.Бас кітапты үлгі ретінде толтыру.
Бухгалтериядағы бас кітап бірыңғай жиынтық Регистр функциясын орындайды. Оған компания шоттарының жұмыс жоспарында көзделген барлық есепке алу шоттары бойынша қорытынды мәліметтер енгізіледі. Деректер айлар бойынша және толық есепті жыл үшін көрсетіледі. Кітапты толтыру үшін 1 қаңтардағы бастапқы қалдықтарды, соңғы сальдо шығарылған кезеңдегі кредиттік және дебеттік айналымдарды көрсететін ордер-журналдар (шоттар бойынша тіркелімдер) негіз болып табылады.Бас кітапты жүргізу кезінде дебеттік және кредиттік жазбалардың жиынтық сомаларын салыстыру қажет (айналымдар мен сальдо бөлек салыстырылады). Егер құжатқа жазбалар дұрыс енгізілсе, дебет пен кредит бойынша кітаптың қорытындылары бірдей болады, алшақтықтарды анықтаған кезде бас кітапта таратудың дұрыстығын және бастапқы есепке алу регистрлерінің жасалу дұрыстығын тексеру қажет.
Бухгалтериядағы басты кітап: толтыру үлгісі
Бас кітаптың нысанын есеп саясатындағы шаруашылық жүргізуші субъектілер бекітеді. Бухгалтерлік есеп туралы 06.12.2011 ж. № 402-ФЗ Заңының 10-бабына сәйкес әрбір кәсіпорын есеп регистрлері бланкілерінің үлгілерін (Бюджеттік сектор ұйымдарын қоспағанда) дербес әзірлейді. Мұндай деректер құжаттың құрылымында болуы керек:
есепке алу тіркелімінің атауы;
атынан тіркелім жасалатын фирманың атауы;
регистрдің ашылу және жабылу күндері, қорытындылар шығарылатын кезеңді белгілеу;
есепке алу объектілерін оқиғалар хронологиясына байланыстыра отырып топтастыру;
өлшем бірліктері және құн параметрлерінің мөлшері;
бас кітапты жүргізуге жауапты адамдардың лауазымдарын, осы қызметкерлердің фамилияларын ашуға арналған орынды көрсету.
Құжат қағаз түрінде немесе электронды түрде жасалуы мүмкін. Бухгалтерлік бағдарламалардың көмегімен есеп жүргізу кезінде бас кітап автоматты түрде қалыптасады. Енгізілген мәліметтердің дұрыстығын жауапты мамандардың өз қолдарымен растау қажет. Түзетулерге қағаз тіркелімде жол беріледі, бірақ түзетулерді енгізу күні көрсетілген және түзетуді жүзеге асырған тұлға белгіленген жағдайда.
Бухгалтериядағы басты кітап, оны толтыру кәсіпорынның есепті жылы жүзеге асырған шаруашылық операцияларының барлық кешенін жүйелеу үшін қажет. Бұл құжат есеп беру кезінде маңызды болып табылатын қызмет нәтижелері туралы жалпыланған ақпарат алуға мүмкіндік береді. Бас кітаптан бухгалтер Бухгалтерлік есеп шоттарының кез келгені бойынша бастапқы және соңғы сальдо бойынша деректерді балансқа аудара алады. Регистрдің қосымша функциясы-бухгалтерлік есептің дұрыстығын өз бетінше тексеру.
Бас кітаптың құрылымы
Әр шот үшін бас кітапта жеке бет берілген. Шот бойынша дебеттік айналым корреспонденттік шоттар бойынша бөліністе көрсетіледі, ал кредиттік айналым бөлінбей - бір айдағы жиынтық сомамен көшіріледі (бұл деректер тиісті шоттың журнал-ордерінде көрсетілген).Бас кітапты толтыру кезінде мәліметтер тек синтетикалық шоттар бойынша қосалқы шоттарға бөлінбей көрсетіледі. Аналитика басқа журналдарда-ордерлерде Жазылады, бас кітаптың міндеті - деректерді жалпылау.
Мысалы, есепті айда есептелген және төленген салықтар бойынша деректер бар:жеке тұлғалардың табыстарынан (шот. 68 жеке табыс салығы);
қосылған құн үшін (шот. 68 ҚҚС);
табыс салығы (шот. 68 ҰҒП).
Есепте олар 68-шотта көрсетіледі, бірақ әр түрлі қосалқы шоттарда бір-бірінен бөлек. Бас кітапта барлық көрсетілген салықтар бойынша айналымдар 68-шоттың бір жолында өтеді. Есептеу және төлеу күндері, салық міндеттемелерінің түрлері бойынша егжей-тегжейлер бас кітапта емес, тиісті тізілімде көрсетіледі.
Жыл басындағы кітапта көрсетілген бастапқы сальдо өткен жылдың соңындағы айналым көрсеткіштерімен сәйкес келуі керек. Бас кітапта көрсетілген кезең соңындағы қалдық қаралып отырған есепті кезеңдегі айналым-сальдо ведомосіндегі деректермен бірдей болуға тиіс. Бас кітапта шоттар бойынша деректер тасымалданатын есеп регистрлерінің (журнал-ордерлердің) нөмірін белгілеу ұсынылады.
Ұйым экономикасы
2.1. ИП Балхиева -ның типі және құрылымымен танысу.
Қазіргі таңда барша ғалам алуан түрлі техника жабдықтарымен қолдану үстінде,соған орай менің өткен кәсіпорыным осы адам тұрмысына қажет технологиялармен түбегейлі байланысты. Бұл мекеме 2021 жылы 28 қаңтар айында Қазақстан Республикасының заңына және басқа да заңдарға сәйкес кәсіпкерлік қызметін реттейтін шағын серіктестік ретінде ашылған болатын.Серіктестік мемлекеттік сатып алу Веб-порталы (goszakup.gov.kz) арқылы жұмыс атқарады.
Мемлекеттік сатып алу Веб-порталы (goszakup.gov.kz)- электрондық мемлекеттік сатып алудың электрондық қызметтеріне бірыңғай қолжетімділік нүктесін ұсынатын мемлекеттік ақпараттық жүйе.
Мемлекеттік сатып алу веб-порталы мынадай функционалдылықты:
процеске қатысушыларды тіркеу;
мемлекеттік сатып алуды жоспарлау;
электрондық мемлекеттік сатып алуды жүргізу, оның ішінде тапсырыс беруші мен әлеуетті өнім беруші арасында электрондық құжаттармен алмасу;
жоспарланған, өткізілетін және жүзеге асырылған мемлекеттік сатып алу туралы ақпарат беру;
мемлекеттік сатып алу тізіліміне енгізілетін мәліметтерді ұсыну және жариялау;
статистика мен есептілікті қалыптастыру;
өткізілген мемлекеттік сатып алулар туралы ақпарат жинау;
түсіндірмелерді және нормативтік-анықтамалық ақпаратты жариялау қамтамасыз етеді.
Кәсіпорынның заңды мекен-жайы:
Қарағанды облысы,Темиртау қаласы,9 мкр,513 офис
БСН 580310450661
ИП Балхиева 7-8 қызметкер өз қызметтерін толыққанды атқарады.
1)Еспенбетов Есет Бегимбетович-бас бухгалтер
2)Ходжаназарова Жанат Алдановна-бухгалтердің көмекшісі
3)Балхиева Гулистан Бокеновна - директор
4)Сату бойынша менеджер-Шарибекова Акмарал Сакеновна
5)Сату бойынша менеджер-Абдиров Асылхан Аналбекович
6)Кассир-Кадиралиева Жаннур Куанышовна
7)Жүк тасымалдаушы-Дастан Мерей Бакытжанович
8)Жүк тасымалдаушы-Турарбеков Абылай Алиевич
Бухгалтер - міндеті компанияның экономикалық және қаржылық есепке алу техникалық қызмет көрсету құжаттау болып табылады маман. оның жұмысы бухгалтер қатаң қолданыстағы заңнамасымен белгіленген ережелерді басшылыққа алады.
қаржы қызметінің негізгі бағыттары мыналар болып табылады: негізгі құралдар, жалақы, қолма-қол ақша, валюта және қойма.
Бухгалтердің міндеттері:
есепке алу жүзеге асыру;
қабылдау және барлық бақылау бастапқы құжаттама ;
жалақы;
қолма-қол ақша мен негізгі құралдардың қозғалысы, сондай-ақ әр түрлі тауар-материалдық құндылықтармен байланысты мінез-операциялар;
сақтандыру қызметі, салық қызметі, еңбек немесе зейнетақы қорларының қаражат бөлу.
Есепке алу міндеттері кіреді:
кәсіпорында бухгалтерлік;
тікелей ресурстарын ұтымды және дұрыс пайдалануға бағытталған даму және болашақ іс-шараларға қатысу;
Бастапқы құжаттама бақылау, қабылдау және өткізу жүзеге асыру;
қолма-қол ақша және тіркелген активтер, тауарлар мен материалдарды тұрақты қозғалысына байланысты шоттары бойынша операциялар туралы көрініс;
есептеу және бюджеттен тыс мемлекеттік қорлар, жергілікті және федералдық бюджеттерге салықтар мен басқа да алымдар одан әрі аудару, банк мекемелеріне түрлі төлемдер, сақтандыру сыйлықақылары еңбекақы есептеу , және одан;
инвесторлар, кредиторлар, менеджерлер, аудиторлар, сенімді қаржылық есептілік ұсыну.
Есепшіден басқа 2 мемлекеттік сатып алу бойынша қызметкерлер жұмыс жасайды. Олар жүйе тапсырыс берушілердің тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізуге қажеттіліктері туралы ақпаратты жариялауды, оларды шоғырландыруды, сатып алу рәсімдерін жүргізуді, өнім берушіні айқындауды, электрондық шарттар жасасуды және олардың мемлекеттік сатып алу веб-порталында орындалуын қамтамасыз етеді.
Жүк-тасымалдаушы- келесі жұмыс спектрін орындайды:
Жүктерді төсеу және оларды тиісті материалмен жабу
Жүктерді тасымалдау, оларды жоғары Биіктіктегі құрылыстарда түсіру және көтеру
Тиеу-түсіру іс-шараларын қолмен де, тиісті тетіктердің көмегімен де жүргізу
Басқа тасымалдаушыларға олардың жұмысына көмектесу
Тиісті қойма жұмыстарын жүзеге асыру
Белгіленген ережелерге сәйкес жүктерді бекіту
Тиісті жұмыстарды жүргізу кезінде қолданылатын мүкәммалды тасымалдау және орнату
Жүктерді қажетті ыдысқа орау
Көмекші сипаттағы жұмыстарды жүргізу (жиһазды жинау және бөлшектеу, қоқысты жинау және т. б.)
Жұмыс беруші ұсынған құрал-саймандар мен Арнайы киімдерді сақтау
Қауіпсіздік нормативтері мен еңбек тәртібін сақтау.
Кассир- лауазымдық міндеттері.
Ақша қаражаттары мен бағалы қағаздарды қабылдау, есепке алу, беру және сақтау жөніндегі операцияларды олардың сақталуын қамтамасыз ететін ережелерді міндетті түрде сақтай отырып жүзеге асырады. Белгіленген тәртіпке сәйкес ресімделген құжаттар бойынша жұмысшылар мен қызметшілерге жалақы, сыйлықақылар, іссапар және басқа да шығыстарды төлеу үшін банк мекемелерінде ақшалай қаражат пен бағалы қағаздар алады.
2.2. Өнімді өндіру мен өткізуді жоспарлауды талдау.
Өнімді өндіру мен өткізуді талдаудың міндеттері
Өнімдерді өндіру мен өткізу көлемі бір-бірлерімен өзара байланысты көрсеткіштер болып табылады. өндіріс мүмкіндіктері шектелу және шектеусіз сұраныс жағдайында өнім өндірісінің көлеміне басымдылық беріледі, ол өз кезегінде сату көлемін анықтайды. Алайда нарық толыққан және бәсекеге кұшейген кезде ұйымның негізгі өндірістік бағдарламарының бірі сату көлемін неғұрлым жоғарылату болып табылады. ұйым нақты сатылуы мүмкін тауарларды ғана өндіруі керек. Өнімдерді өндіру мен өткізу көлемінің өсу қарқыны және олардың сапасын жоғарылату ұйымның шығындарына, пайдасы мен рентабелділігінің көлеміне тікелей әсерін тигізеді. сондықтан да осы көрсеткіштерді талдаудың маңыздылығы жоғары. Талдаудың негізгі міндеттері:
Өнімдерді өндіру және өткізудің динамикасын және жоспардың орындалу деңгейін бағалау;
Осы көрсеткіштерге әсер ететін факторлары анықтау
Өнімдерді шығару мен сатуды жоғарлатудың ішкі резервтерін
Анықталған резервтерді игеру бойынша шаралар жасау
Талдау объектілері:
Өнімдерді өндіру мен өткізудің жалпы көлемі
Өнімдердің сапасы
Өнімдерді өндіру мен өткізу құрылымы
Өнімдерді өндіру мен өткізудің ырғақтылығы
Өнімдерді өндіру мен өткізуді талдау үшін ақпараттар көздеріне
мыналар жатады:
Ұйымның бизнес-жоспары
Пайда мен зиян туралы есеп
Өнімдерді өткізуді талдау өнімдерді жеткізу бойынша келісімшарттық міндеттемелердің орындалуын талдаумен тығыз байланысты. Келісімшарттар бойынша жоспардың орындалмауы ұйым үшін түсімдер мен пайданың азаюына әкеледі. Сонымен бірге бәсекелестік жағдайында ұйым өнімдерді өткізу нарығын жоғалтуы мүмкін, бұл жағдай өндірістің тоқырауына әкеледі. Талдау барысында бір ай ішіндегі жеткізу жоспарының орындалуын анықтауы керек.
Ұйымның қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесіне өнімдерді өндіру мен өткізудің ассортимпенті (номенклатурасы) мен құрылымы әсерін тигізеді. Ұйым өнімдерді шығару ассортименті мен құрылымын қалыптастыру кезінде бір жағынан осы өнімдерге деген сұранысты, екінші жағынан, қолдарында бар еңбек, шикізат, қаржылық ресурстарды неғұрлым тиімді пайдалануды ескеруі керек. Ассортиментті қалыптастыру жүйесі келесідей сұрақтардан тұрады:
Сатып алушылардың ағымдық және болашақтағы қажеттіліктерін анықтау
Шығарылған немесе шығару жоспарланған өнімдердің бәсекеге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz