Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларының оқыту жағдайлары

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 69 бет
Таңдаулыға:

Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларының қарапайым сауаттылығын қалыптастыру ерекшеліктері

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

1. КӨРУ ҚАБІЛЕТІ БҰЗЫЛҒАН БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН ОҚЫТУДЫ ҒЫЛЫМИ - ТЕОРИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ

1. 1 Көру қабілеті өте нашар және бұзылған балалардың ерекшеліктеріне сай экологиялық білім беру бағдарламалары . . . 2

1. 2 Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларының оқыту жағдайлары . . . 9

1. 3 Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларының педагогикалық шарттарын теориялық негіздеу және жүзеге асыру . . . 24

2 КӨРУ ҚАБІЛЕТІ БҰЗЫЛҒАН БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ҚАРАПАЙЫМ САУАТТЫЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ БОЙЫНША ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСТАРЫ

2. 1 Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларының оқыту кездегі қалыптасу деңгейі . . . 32

2. 2 Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларының қарапайым сауаттылықты меңгерудегі қалыптасуын талдау . . . 49

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 61

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 66

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларын оқытуды ғылыми - теориялық зерттеу. Оқыту және тәрбиелеу процесінде балаларда объектілер мен құбылыстар туралы идеяларды қалыптастыру, нақтылау және дамыту негіз болып табылады. Сонымен, көру қабілеті бұзылған балалармен жұмыс істейтін тәрбиешілер жұмысы қоршаған заттық объектілері мен құбылыстары туралы түсініктерді нақтылау, кеңейту және байыту үшін жағдай жасау. Басты мақсат қоршаған әлемнің объектілері мен құбылыстарына қызығушылықты дамыту. Көру қабілетінің төмендігін және сақталған анализаторларды қолдана отырып, заттардың маңызды, маңызды белгілері мен қасиеттерін дұрыс бөліп көрсету, әртүрлі заттармен (сенсорлық тәжірибе, пәндік-практикалық қызмет тәжірибесі) әрекет ету қабілетін қалыптастыру. Баланы қоғамдық өмірге баулу: адамның өмір сүру жағдайлары, оның қоршаған әлеммен байланысын әлеуметтік тәжірибелер арқылы.

Зерттеу жұмысының нысаны : бастауыш сыныпта оқитын көру қабілеті бұзылған балаларға сапалы білім беру процесі.

Зерттеу жұмысының пәні : бастауыш сыныпта оқитын көру қабілеті бұзылған балаларға қарапайым сауаттылықты игерудегі педагогикалық шарттары.

Зерттеудің жұмысының мақсаты : бастауыш сыныпта оқитын көру қабілеті бұзылған балалардың жас және жеке даму ерекшеліктерін зерттеп, оқыту бойынша педагогикалық шарттарын анықтау, теориялық тұрғыдан негіздеу және олардың тиімділігін эксперименттік-ізденіс әдістері арқылы бекіту.

Зерттеу жұмысының міндеттері:

1. Зерттеу мәселесі бойынша педагогикалық және психологиялық зерттеулерге талдау жасап, әдебиеттерді талдау.

2. Бастауыш сыныпта оқитын көру қабілеті бұзылған балалардың психологиясын зерттеуге бағытталған диагностикалық бағдарламаның мазмұнын анықтап, қазіргі жағдайын бағалау.

3. Бастауыш сыныпта оқитын көру қабілеті бұзылған балалардың проблемалық тұстарын шешудегі эмоционалдық күйін зерттеп, қарапайм сауаттылықты меңгертуде мүмкін болатын бағыттарды анықтау.

4. Оқыту үрдісіндегі жағдайлардың тиімділігін тәжірибелік-ізденіспен растау.

Зерттеу әдістері: жоғарыда аталған міндеттерді шешу үшін келесі зерттеу әдістері қолданылды: теориялық (психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді талдау), диагностикалық (бақылау, әңгімелесу) және деректерді өңдеу әдістері (зерттеу нәтижелерінің сапалық және сандық талдауы) .

Зерттеудің жаңалығы: Бастауыш сыныпта оқитын көру қабілеті бұзылған балалар оқитын білім беру мекемелерінің оқу-тәрбие процесіне педагогикалық шарттар кешенін енгізу.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы: зерттеу жұмысындағы еңбектерді мектепке дейінгі мекемедегі тәрбиешілерге және осы мамандық бойынша білім алатын студенттерге пайдалануға болады.

Диплом жұмысының құрылымы: кіріспеде зерттеу тақырыбының өзектілігі, мақсаты, міндеттері, нысаны, пәні, зерттеу әдістері, теориялық мазмұны және практикалық маңыздылығы көрсетілген. «Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларын оқытуды ғылыми - теориялық зерттеу» атты тарауда көру қабілеті бұзылған балалардың жас және жеке ерекшеліктері, олардың қарапайым сауаттылықты ашуға деген түсінігінің маңызды сипаттамасы қарастырылып, балалардың бойында қарапайым сауаттылықты ашу кездегі педагогикалық шарттары теориялық негізделген. «Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларының қарапайым сауаттылығын қалыптастыру бойынша зерттеу жұмыстары» атты екінші тарауында зерттеудің бастапқы кезеңінде көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларының оқыту кездегі қалыптасу деңгейі мен оқыту бойынша педагогикалық шарттарын жүзеге асыру қамтылған. Сонымен қатар зерттеудің қорытынды кезеңінде көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларының қарапайым сауаттылықты меңгерудегі қалыптасуын талдау мен нәтижелерге жету жолдары көрсетілген.

КӨРУ ҚАБІЛЕТІ БҰЗЫЛҒАН БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН ОҚЫТУДЫ ҒЫЛЫМИ - ТЕОРИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУКөру қабілеті өте нашар және бұзылған балалардың ерекшеліктеріне сай экологиялық білім беру бағдарламалары

Балалар - туа біткен зерттеушілер. Олардың қызығушылығы табиғатпен қарым-қатынастан басталып, айналаны танудағы әрекеттерімен жалғаса бермек. Бірақ көру қабілеті бұзылған балаларда танымдық қызығушылықтар әлсіз болады. Қабылдау мен қиял жеткіліксіз қалыптасады, әлеуметтік тәжірибені игеруде шектеледі. Білім беруде көрнекі құралдарды қабылдауды дамытудың қаншалықты маңызды екенін оқыту үдерісінде көруге болады. Л. П. Григорьева, А. И. Клапанның зерттеулерінде визуалды қабылдаудың дамуы мыналарды болжайды:

- әртүрлі қашықтықтағы заттарды анықтау, ажырату және тану қабілетін қалыптастыру;

- түстерді ажырату қабілетін қалыптастыру;

- көз және қол қимылдарын үйлестіру;

- идеяларды байыту, ойлау операцияларын жандандыру;

- қоршаған әлемнің объектілері мен құбылыстары туралы арнайы білімді кеңейту;

- практикалық қызметті жетілдіру [1] .

Осылайша, көрнекі құралдарды оқыту үдерісінде қабылдауда баланың білім деңгейін дамыту жұмыстармен оқшауланбайды, бірақ барлық танымдық іс-әрекеттің дамуымен, экологиялық мәдениеттің негіздері туралы алғашқы білім мен идеялардың қалыптасуымен бірге жүзеге асырылады.

Мектепке дейінгі білім беру мекемесінде экологиялық мәдениеттің негіздерін қалыптастыру әр түрлі формада жүзеге асырылуы мүмкін: бұл экологиялық сабақтар, табиғи құбылыстарды бақылау, арнайы ұйымдастырылған ойын жағдайлары, мақсатты серуендер, экскурсиялар. Бірақ ең бастысы, мұндай сабақтар-серуендеу бізге әртүрлі түзету мәселелерін шешуге мүмкіндік береді:

- сөйлеудің барлық жақтарын қалыптастыру;

- қол мен көз әрекеттерінің автоматтандырылған синхрондылық дағдыларын қалыптастыру;

- нысанның формасын қабылдау;

- шаманы қабылдау;

- кеңістіктік бағдарлауды қабылдау;

- ұсақ моториканы және жанасуды дамыту;

- барлық психикалық процестердің қалыптасуы [2] .

Оқу-тәрбие жұмысы барысында зағиптар мен нашар көретін оқушылардың дүниетанымдық ұстанымдарын қалыптастыру оларды планетарлық мәдениеттің негіздеріне жетелеуі керек.

Өскелең ұрпақтың экологиялық білімінің бүгінгі күні «Адам - Қоғам - Биосфера» жүйесінің жұмыс істеуі туралы ұғымдарды тереңдетуді, «Ноосфера» ұғымын енгізуді, адамның қоршаған ортаға әсерін жердегі тіршілікті техникалық және ақылға қонымды жетілдірудің жаңа позицияларынан бақылауды үнемі талап етеді.

Табиғи процестердің оңтайлы жұмыс істеу жүйесін әзірлеу және құру үшін табиғи процестерді, адамның қоршаған ортаға әсерін білу, зерттеу қажет; ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктерін қоршаған ортаны қорғауға қою керек.

Адамды осы бағытта тәрбиелеу арқылы оның экологиялық мәдениеті мен планетарлық дүниетанымын қалыптастыру керек.

Қоғам мен табиғаттың үйлесімді өзара іс-қимылы, адам қызметінің қоршаған ортаны қорғаумен шебер үйлесуі ХХІ ғасырда елдің экономикалық және әлеуметтік дамуының негізгі бағыттарын іске асырудың маңызды шарттары ретінде атап өтіледі. Қазіргі мектептің міндеті - оқушыларға осы мәселелердің өзектілігін ашу.

Білім беру жұмысының барлық осы бағыттарының ішінде оқушыларды экологиялық тәрбиелеуге, қоршаған ортаны қорғауға, өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерін сақтауға бағытталған шаралар жүйесіне, өсімдік, агротехникалық және басқа да проблемалардың кешеніне ерекше орын беріледі.

Оқушылардың көру қабілетінің бұзылуымен табиғатқа дұрыс қарым-қатынасын қалыптастыру - бұл таным процесіне түзету әсерінің қанықтылығында оны сапалы жүзеге асырудағы жаңа педагогикалық міндет. Зағип және нашар көретін оқушылар табиғатпен қарым-қатынас кезінде, биологиялық объектілер мен құбылыстарды байқау кезінде алатын визуалды ақпараттың жетіспеушілігі, біржақты сипаты немесе жеткіліксіздігі экологиялық ойлауды қалыптастыру процесін қиындатады. Демек, оқушылардың осы бағытта толыққанды білім алуына аса байыппен қарау ләзім. Олардың қоршаған әлем туралы идеялары толық емес, бөлшектелген және кейбір жағдайларда бұрмаланған, бұл өз кезегінде жеткіліксіз ойлауға, табиғатты қорғау іс-шараларына, ауыл шаруашылығы еңбегінің қол жетімді түрлеріне практикалық қатысудың әлсіреуіне әкеледі.

Балалардың көру қабілетінің бұзылуы оқушылардың экологикалық білімінің әлсіреуіне себеп емес. Керісінше, қоршаған ортаға, табиғатқа ұқыпты қарауға тәрбиелеу соқыр және нашар көретін анализатор жүйелерінде (қалдық көру, есту, иіс, жанасу) сақталған жан-жақты дамуға негізделген. Туған жердің сұлулығын түсіну, сүйкімділік, нәзіктік, формалардың, иістердің, түстердің, органикалық және бейорганикалық әлемнің өмір дыбыстарының ерекше сұлулығын қабылдау полисенсорлығы, сондай-ақ оның барлық жағымсыз белгілерін сезіну негізінде қалыптасады. Экологиялық ойлау балалардың перспективті іс-әрекетін салыстырмалы талдауға негізделген және сенсорлық тәжірибе неғұрлым бай болса, соқыр және нашар көретін баланың табиғатпен қарым-қатынасы неғұрлым кең болса, оқушылардың айналасындағы нақты әлем туралы идеялары неғұрлым сенімді және барабар келіп, ұғымдар мен ақыл-ой әрекетінің арсеналы тереңірек болады.

Нәтижесінде, зағиптардың идеялары мен ойлауы басқа біреудің тәжірибесімен толықтырылады, экологиялық тұрғыдан әрдайым дұрыс және объективті бола бермейді. Олардың психикалық процестері көруші сыныптастарының ұқсас процестерімен салыстырғанда онша бай және толық емес [3] .

Көру қабілеті төмен бастауыш сынып оқушыларына арналған мектепте биологиялық организмдерді оқшау емес, қоршаған әлеммен тығыз байланыста зерттеу керек, оқушыларға өсімдіктер, жануарлар мен физикалық орта арасындағы байланыстар мен қатынастардың алуан түрлілігін көрсету керек, әр адамды экологиялық тепе-теңдік жүйесінде қарастыру керек.

Мүгедек балаларға экологиялық білім беруді ұйымдастыруға және құруға адам мен қоғамның қоршаған табиғатпен бірлігін ескере отырып, диалектикалық тұрғыдан шартталған әдіснамалық тұрғыдан қарау керек. Балалар алдында олар үшін қол жетімді түрде, адамзат қоғамының дамуының биологиялық және әлеуметтік факторлары арасындағы қайшылықтарды көрсету және кеңінен ашу керек. Қазіргі заманғы басқару жүйесінде қоғамның экономикалық және экологиялық проблемалары арасындағы қайшылықтар жойылмайды, қарама-қайшылықтардың бірлігі мен күрес заңы, табиғат пен қоғам арасындағы өндіргіш күштер мен өндірістік қатынастардың сипаты мен деңгейіне тәуелділік тоқтамайды.

Зағип немесе нашар көретін оқушының жеке басын рухани қалыптастыру үшін оның бала кезінен табиғатқа бет бұруы, ондағы әртүрлі құбылыстарды байқауы, сезімталдықтың сақталған түрлерін дамытуы, оның сарқылмас сұлулығын түсінуі қажет. Табиғи байлықты сақтау қажеттілігі туралы моральдық сенімдерді қалыптастыру, табиғи ортаның жай-күйіне қамқорлық жасауға тәрбиелеу табиғатты жан-жақты моральдық-этикалық, танымдық, экологиялық-эволюциялық және материалдық бағалауға негізделген.

Экологиялық тәрбие баланың жеке басының жан-жақты үйлесімді дамуының ажырамас бөлігі болып табылады. Көру қабілеті бұзылған балаларда экологиялық мәдениеттің негіздерін тәрбиелеуге ерекше мән беріледі [4] .

Экологиялық тәрбиенің міндеттері әр түрлі іс-шараларда сәтті жүзеге асырылады: режимдік сәттерде, күнделікті іс-әрекетте, сондай-ақ дұрыс жоспарланған серуендеу жағдайында. Көру қабілеті бұзылған балалармен серуендеудің өзіндік ерекшеліктері бар. Бақылаулар, экскурсиялар, эксперименттер, табиғаттағы еңбек, ашық ойындар, балалардың өзіндік қызметі барысында жеке түзету жұмыстары жүргізіледі. Серуендеуге мезгіл-мезгіл мамандар қатысады: тифлопедагог, логопед-мұғалім, физинструктор, педагог-психолог, музыка жетекшісі.

Балалардың көру функциялары бұзылған кезде бірқатар қайталама ауытқулар пайда болады: танымдық процестер әлсірейді, қозғалыстардың, ұсақ моториканың дамуында өзгерістер болады, қалып нашарлайды. Олар нашар көреді, заттардың нақты белгілері мен қасиеттерін бөлектеу қиынға соғады: олардың пішіні, мөлшері, түсі және кеңістіктік орналасуы.

Бақылаулар мен экскурсиялардағы түзету жұмыстары қоршаған ортада бірдей объектілерді, өсімдіктердегі, жануарлардағы, қоршаған әлем объектілеріндегі айырмашылықтарды табуды қамтиды. Балалар заттарды түсі, пішіні, өлшемі бойынша жіктеуді үйренеді, қозғалатын заттарды (бұлттар, ұшақтар мен құстар, жапырақтардың түсуі, қар жаууы) бақылайды, алыстағы және жақын орналасқан заттарды қарастырады.

Баланың табиғат пен адамның өзара байланысы туралы идеяларды игеруі, қоршаған ортамен практикалық өзара әрекеттесу әдістерін игеруі, баланың дүниетанымының қалыптасуы, оның жеке өсуіне эксперименттер ықпал етеді. Балалар ғалымдарға қызығушылық танытып, Тастар, тұқымдар, топырақ сорттары бар құммен, сумен, ауамен тәжірибе жасайды. Сондай-ақ, түзету жұмыстары сақталған мына анализаторларды дамытуды қамтиды: есту, иіс, жанасу. Балалар дыбыстың немесе шудың шығу көзін, пайда болу себебін, дыбыстың қашықтықтан берілуін анықтауға үйренеді, әртүрлі заттарды иіспен анықтайды, оларды салыстырады. Тактильді сезімталдықты дамыта отырып, олар құрғақ - ылғал, жұмсақ - қатты, тегіс - бұдыр және т. б.

Табиғаттағы еңбек көру қабілеті бұзылған балалар үшін ең қол жетімді қызмет түрі болып табылады. Күннің, ауаның оң әсері, табиғатпен жақындығы эмоцияларды күшейтеді, анализаторлардың әсерін белсендіреді, соның арқасында денсаулықты нығайтады, балалар денесінің белсенділігі артады.

Көру қабілеті бұзылған балалар қоршаған әлем туралы суретті тек қарым-қатынас және мақсатты түзету жаттығулары процесінде қалыптастырады. Өйткені көру қабілетінің бұзылуы объектіні қабылдауды бұрмалайды, тұтас бейнені жасауда қиындықтар туғызады, оның сапалық сипаттамасын өзгертеді, сондықтан объектілер туралы идеялар үзінді болуы мүмкін. Көру қабілеті бұзылған балалар заттың нақты белгілерін немесе қасиеттерін - олардың пішінін, түсін, мөлшерін және кеңістіктік орналасуын - басқа анализаторларға сүйене отырып ажыратады.

Сезім қоршаған әлемді зерттеу процесінде сезім мүшелерінен алынған сигналдардың көрінісі ретінде қызмет етеді, ал қабылдау объектімен өзара әрекеттесу нәтижесінде зерттелетін объектінің толық көрінісін береді. Негізгі сезім мүшелері: көру, есту, тактильді - моторлы және кинестетикалық сезімдер, иіс сезу, дәм сезімталдығы. Көру арқылы сезімдер арқылы өтетін барлық ақпараттың сексен пайыздан астамы келеді. Сондықтан бұзушылық көрнекі анализатор-бұл презентацияның тұтастығын бұзудың ең көп тараған себебі.

Білім алу барысында сезімді білдіру мен қабылдаудан ойлауға дейінгі аралық кезең болып табылады. Жоғарыда айтылғандардан бұл психикалық процесс адамда басты рөл атқарады деген қорытынды шығады. Адам визуалды анализатор бұзылған кезде де танымдық іс-әрекеттің нәтижесі ретінде идеяларды қолданады.

Нашар көретін балалар, орталық жүйке көру көзі жақсы көретін, түзету арқылы жіті көретін (көзілдірік, байланыс линзалар) 0, 05-тен 0, 3-ке дейін, сонымен қатар, өте жіті көретін бірақ көру қызметінің басқа бұзылулары бар балалар (көру аймағының кішіреюі, бірінші, екінші - глаукома, көру жүйкелерінің аяқталмаған атрофиясы, пигменттік көздің тор қабығының бүлінуі, тор қабықтың ажырауы және т. б. ) . арнайы жағдайда оқытуды қажет етеді. Жалпы білім беретін мектептерде аталған санаттың оқушыларын оқыту барысында олардың жұмыс жасау қарқыны қалыпты көретін балалардан артта қалады. Бұл олардың үлгермеуіне немесе өз мүмкіндігінен төмен үлгерімге әкеледі. Нашар көретін балалар мұндай жағдайда ашуланшақ, ұжымнан тысқары, негативизмін көрсетеді, бұл мектептегі бейімсіздігінің бір көрінісі болып табылады. Оқытудағы ұсыныстар Дамуында басқа бұзылуы жоқ зағип және нашар көретін балалар МЖБС талаптарына сәйкес арнайы оқу жоспары мен бағдарламалары бойынша жалпы білім беретін мектептерде білім алады. Көру қабілеті бұзылған балалар жалпы білім беретін мектептердің арнайы немесе жалпы сыныптарында оқи алады (психологиялық-педагогикалық мамандардың түзету қолдауымен және педагогикалық тәртіптемесінде) . Нашар көретін оқушыларды оқыту түзету кешендері енгізілген арнайы типтік оқу бағдарламалары арқылы жүзеге асырылады. Оқушылар жалпы білім беретін бағдарламалармен және түзету кезеңді бағдарламалармен оқытылады. Жалпы білім беретін бағдарламаларға білім алушылардың даму ерекшелігіне байланысты өзгеріс енгізіледі (бейнелеу өнері, сызу, деншынықтыру, еңбек) . Негізгі орта білім беру деңгейіндегі жалпы білім беретін бағдарламаның мазмұны оқудың 1 жылға ұзартылуына байланысты қайта бөлінеді, оқушылардың ерекшелігін ескере отырып өңделеді. Нашар көретін оқушыларға сыныптағы көру жұмыстарына анық сызылған сызықтарымен дәптерлер, оптикалық және техникалық құралдар көмегімен қолайлы жағдай жасалу қажет:

- офтальмолог тағайындалған көруді түзету құралдары (көзілдірік, жанаспалы линза, лупа, телескоптық көзілдірік ) ;

- табиғи жарықты реттейтін құрылғы (тетік) ;

- оқығанда, жазғанда, сурет салғанда, сурет көргенде дұрыс отыруын қамтамасыз ететін арнайы бір орынды парталар;

- лупа, линзалар, телескоптік құралдар - (офтальмологтің ұсынымдамасы) ;

- аудио-және бейнеқондырғылар;

- арнайы бағдарламалармен қамтамасыз ететін компьютерлер. [5]

Жұмыс орнының жарықтануына аса мән беру керек. Парта мұғалім үстелі мен терезеге жақын бірінші орында орналасуы керек. Оқушы диктофонды пайдалануына болады (оның конспектілеу тәсілі) . Мүмкіндігіне қарай, әртүрлі сабақта қолданылатын құралдар тек қана көрнекі емес сонымен қатар, қолымен ұстау үшін болуына жағдай жасалануы керек. Берілген жеке тапсырмаларды, карточкаларды үлкен кеңейтілген қарпімен әзірленуі тиіс. Арнайы педагог - тифлопедагогтың бақылауымен һәм оқытуымен өтілетін білім беру үдерісі экологиялық білім беру деп саналады.

Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларының оқыту жағдайлары

Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларын оқыту кезінде көрнекі құралдарды қосу керек, бұл өз кезегінде оқушылардың оқуға деген қызығушылығын оятып, олардың белсенділігі артады, тақырыпқа оң көзқарас қалыптасады. Бұл зағип және нашар көретін адамның жеке басының оқу процесінде дамуын қамтамасыз ету үшін өте маңызды. Көрнекі түрде ұсынылған материал көру қабілеті бұзылған оқушылардың ойлау операциялары мен барлық ақыл-ой әрекеттерінің дамуына ықпал етеді, осылайша мысалы математика пәніне келер болсақ, білімді игеру процесінде нақтыдан абстрактіліге көшу қамтамасыз етіледі. Оқушылардың сындарлы іс-әрекетін дамыту үшін үлкен мүмкіндіктерді көрнекі құралдар береді (әр түрлі геометриялық фигураларды үлгі бойынша және үлгісіз құрастыру) .

Тактильді қабылдау нысандардың пішінін, шамасын, жойылуын көрсететіндіктен, алфавит әріптерінің, сандардың, сызбалардың, схемалардың және т. б. графикалық кескіндерін сол объектілердің бедерлі кескіндерімен ауыстыруға болады. Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушыларын оқытуда әртүрлі рельеф түрлері қолданылады: дөңес және ойыс, нүктелік және сызықтық.

Брайль жүйесі бойынша рельефті жазу дағдыларын игерудің негізі оқу сияқты белсенді емес, аспаптық жанасу болып табылады. Рельефті жазу қалың қағазға арнайы қорғасынның көмегімен нүктелердің (әріптердің, сандардың және басқа белгілердің) депрессиялық комбинацияларын салу арқылы жүзеге асырылады, нәтижесінде парақтың артқы жағында дөңес рельеф пайда болады. Белгілі бір белгіні білдіретін нүктелердің белгілі бір тіркесімін басу бұлшықет сезімімен басқарылады. Белгілі дағдымен жазылғандарды тексеру сонымен қатар қорғасынның ұшымен ойыс нүктелерді сезіну арқылы аспаптық жанасу арқылы жүзеге асырылады [6] .

Көру қабілеті бұзылған бастауыш сынып оқушылары мына төмендегі техникалық дағдылар мен әдістерді меңгеруі керек. Яғни қағазды құрылғыға тегіс етіп салып, оны тегістеуіштерге бекітіп, қорғасын тұтқаны сұқ саусағымен ұстап, жоғарыдан төменге қарай ойық арқылы және бүйірлерінен бас бармақ пен ортаңғы саусақпен орап жүргізеді. Құрылғының қажетті торын сол қолдың сұқ саусағымен тауып, жазу кезінде оңнан солға қарай құрылғының сызығы бойымен қорғасынмен жүргізіп, мынадай нәтижелерге әкеледі:

әріптер мен белгілерді нүктелер жеткілікті бедерлі болатындай етіп басу арқылы жаза білу;
қағазды аспаптан шығармай, жазылғанын қорғасынмен тексере білу;
барлық белгіні өшірмей, артық нүктелерді өшіре білу;
нүктелерді қалпына келтіру мүмкіндігі.

Сөздерді бөлек жазып, әр сөзден кейін бір ұяшық қалдыру керек және сөздің ортасындағы ұяшықтарды өткізбеу қажет. Мысалы мен 6 нүктені негізге алдым, өйткені кіші нүктелер санынан әріптер мен белгілерді белгілеу үшін қажетті комбинациялар саны алынбайды. Жазу кезінде шифер үстелдің бетіне құрылғы перпендикуляр бойы түзу ұсталады. Құрылғымен жұмыс істеуді үйрену кезінде қалдық көруді қолдануға болмайды. Әріптер алфавит бойынша емес, сөздерді жасауға мүмкіндік беретін тәртіппен зерттеледі.

Оларды зерттеу тәртібі әдістемелік ойлармен, яғни оларды жазу мен оқудың қарапайымдылығымен негізделген. Әліппеде әріптің рельефтік-графикалық емлесі берілген, балалар қай әріпті үйреніп жатқанын білуі керек. Хатты зерттегенге дейін немесе кейін алты нүкте бар, соның ішінде осы әріптің нүктелерінің орналасуын бақылап білу оңайырақ.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.