Айдау ұңғымаларын меңгеру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Кен орынның геологиясы
1.1. Кен орынның жалпы геолого-физикалық құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.2. Негізгі игеру объектілерінің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2. Кен орынды игеру жағдайы және қысқаша тарихы
2.1. Мұнай және мұнай-газ игерудің жоспарлық негізі ... ... ... ... ... ... ... . ...7
2.2. Қабат қысымын ұстау жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
3. Ұңғыларды пайдалану
3.1. Фонтанды пайдалану әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
3.2. Фонтанды ұңғының технологиялық режимін таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ..12
3.3. Фонтанды ұңғылар жабдықтары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
4. Қабаттар мен ұңғымаларды зерттеу
4.1. Фонтанды ұңғымаларды зерттеу түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
4.2. Кен орында жүргізілетін зерттеу жұмыстары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..21
5. Ұңғыларды меңгеру және сұйықты шақыру
5.1. Ұңғыларды меңгеру әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
5.2. Айдау ұңғымаларын меңгеру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
6. Еңбек қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .24
7. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .36 8. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37

Кіріспе
Әлібекмола кен орыны әкімшілік жағынан Қазақстан республикасы Ақтөбе облысы Мұғалжар ауданының территориясында, Ақтөбе қаласының оңтүстігінде 250-270 км қашықтықта орналасқан.
Батысында 10км қашықтықта орналасқан Жағабұлақ ауылы мен Шұбаршы ауылы (45-50км ) ең жақын елді мекен болып табылады. Ембі станциясы кен орынның солтүстік-шығысында 50 км жерде орналасқан.
Орографиялық жағынан аудан сай мен жыралармен тілімделген нашар адырлы жазықтықпен сипатталады. Солтүстік-батыс бөлігі Құмжарған бархан құмымен жалғасады. Рельефтің максималды абсолют белгісі +281м орталық бөлігімен ұштасқан минималды +160м Ембі өзенінің алқабында байқалады. Ембі өзені ауданның солтүстік бөлігін қиып өтеді.
Аудан климаты күрт континентальды үлкен сезондық және тәуліктік ауа температурасының ауытқуымен сипатталады ( жазда +35°С - +40°С, қыста -33 -45°С ). Жауын - шашынның орташа мөлшері 200мм шамасында негізінен қыста түседі.
Топырақ қабатының қату тереңдігі 1.5-1.8м. Өсімдік пен жануар жамылғысы кедей.
Дамыған инфрақұрылымды, мұнай мен газ игеру қуаты мен энергетикалық базасы үлкен ең жақын мұнай кен орыны болып- Жаңажол (20км) мен Кеңқияқ (45км) табылады.
Мұнай құбырымен Атырау-Орск магистральды мұнай құбырына беріледі. Өндіріс орыны Ақтөбе қаласымен асфальтталған жолмен жалғасады. Солтүстік бөлігінен асфальтты Жаңажол-Ембі-Ақтөбе жолы өтеді.
Өндіріс ауданында құм, құмтас, саз сияқты құрылыс материалдары кең тараған, кен орынның солтүстігінен өтетін Ембі өзенінің суы техникалық су-жабдығы ретінде қолдануға болады.
Терең іздеу-зерттеу бұрғылау жүргізу үшін 1980ж, Әлібекмолада сейсмо зерттеулер жүргізілді. Мұнай-газдық алғашқы фонтанды атқылауы КТ-I және КТ-II қабаттарды зерттеу кезінде №5 ұңғымада болды (1987ж).
Мұнай, газ және конденсаттық кен орын бойынша (С1категориясы) жалпы қоры ҚР МКҚ ( №21 протокол) бойынша 1994 жылы қараша айында белгіленді:
- мұнайдың балансты қоры- 127427,6 мың т.
- мұнайдың алынатын қоры- 54119,2 мың т.
С2 категориясы бойынша :
балансты қоры - 2054,3 мың т;
алынатын қоры -930,3мың т;
Бос газдың алынатын қоры - 655мың м3.
Газоконденсаттық балансты қоры - 2 мың м3.
Алынатын қоры - 13 мың т.

1 Кен орынның геологиясы
1.1 Кен орынның геолого-физикалық құрылымы
Әлібекмола кен орынның геологиялық құрылымы 1994ж, КазНИГРИ және "Тұлпар" мемлекеттік холдингтік компаниясының "кен орынның мұнай, газ және ілеспе компоненттер қоры " есебінде берілді. Сондай-ақ ЖШС " Казахойл Ақтөбе " тапсырысы бойынша сейсмикалық съемка жүргізілді. Нәтижесінде кен орынның геологиялық құрылымы жайлы жаңа материалдар алынды.
Аймақтың тектоникалық планы бойынша кен орын Шығыс Европа платформасының оңтүстік шығыс бөлігінде орналасқан.
Ақтөбе-Астрахан жүйесі көтеріңкісінің құрамына кіретін Жарқамыс-темір күмбезі Каспий маңы ойпатының шығыс бөлігінің негізгі құрылымдық элементі болып табылады. Аймақтың геологиялық ерекшелігі күнгүрге ( докунгурское верия) дейінгі кезеңде үздіксіз төмендеуі басында Орал геосинклиналының дамуымен, ал кейін жоғары палеозойда Орал қатпарлы жүйесінің түзілуімен байланысты болады.
Әлібекмола тұзасты көтерілімі Жанажол тектоникалық саты шекарасында орналасқан. Бұл көтерілім ерекшелігі брахиантиклинальды типті үлкен карбонатты массивтің дамуымен байланысты.
Әлібекмола кен орынның таскөмір жүйесінің барлық бөліктері дамыған:
төменгі ( визей және серпухов ярустары);
орталық ( балкир және москов ярустары);
жоғарғы ( касимов және гинсель ярустары);
Кен орынның ең кәрі жабыны болып Окстық горизонт үстіндегі (окскогоризонта) карбонатты терригенді шөгіндісі табылады. Бұл шөгінділер №№№ 4,5,9 ұңғымаларды ашылады.
Әлібекмола көтеріңкісі гжель-подольск (КТ-I) және калиир-веневск (КТ-II) кезіндегі карбонат ұштасады .
КТ- I жабыны бойнша Алибекмола құрылымы субмеридианды шайылған брахиантиклиналды қатпарлы екені бұрғылау кезінде анықталады.
Ал, КТ- II төменгі карбонатты жабыны - бұзылған брахиантиклиналды қатпардан және ол екі үлкен қыраттан тұратыны анықталады: оңтүстік және солтістік. Батысында ол субмеридианды шайылумен шектелген. Қабаттардың араласу амплитудасы ( солтүстіктен оңтүстікке қарай) 200-метрден 500 метрге дейін.
ААҚ Казахкаспийшельф сейсмозерттеүі кен орынның бүйірлік құрылымын дәлелдеді. Қабылданған (28.06.02ж. Алматы қ.) құрылымдық картасында КТ- II жабын беті жақсы көрсетілген. Құрылымның батыс және шығыс бөлігін субмеридианды бағыттағы екі батыс бұзылыстары (Ғ1, Ғ2) мен шығыс құлауы (Ғ3) шектейді.
Кен орынның Ғ4 ішкі бұзылымы аз амплитудалы болғандықтан оның құрылымына әсер етпейді. Негізгі байқалатыны - көлденен ығысуының (Ғ5) байқалуы, ол құрылымды оңтүстік және солтустік бөліктергн бөлінеді. Ол екі игеру ауданын анықтайды:
негізгі (оңтүстікке қарай Ғ5);
нашар құрылымды (солтүстікке қарай Ғ5).
Қазіргі уақытта негізгі үш өнімді аудан (блок) анықталған:
1- негізгі (Ғ2 мен Ғ 3 аралық);
2- шығару - келтіру ауданы ( сбросово - надвигового участка, 6- ұңғыма ауданы);
3- оңтүстік - шығыс ( Ғ 1 мен Ғ2 аралық, №29 ұңғыма ауданы).
2 мен 3-ші аудандар көлемі мен ауданы бойынша кіші, сондықтан негізгі игеру жобасы 1- ші аудан бойынша жасалған.
Кен орында керн алу, ГӨС мен ұңғыманы ағысқа зерттеу кезінде жоғарғы және ортанғы карбон жатысындағы өндірістік мұнай - газқанығуының екі карбонатты қабатшалары анықталады.
Карбонатты қабат жынысы аз сулы шельфтік генезистен тұрады және әктаспен, доломитпен, қабаттаса келетін 2-5 м кейде 10-м-лік қалыңдықтағы аргилитпен жабылған.

1.2 Негізгі игеру объектілерінің жалпы сипаттамасы
КТ - І жоғарғы карбонатты қабаттың жалпы қалындығы 250-599м . Жату тереңдігі 1850-2950м.
Әлібекмоланың оңтүстік көтеріңкісіндегі КТ-I қабатындағы газ телпекті мұнай кеніштері бар. ГКЗ-да мұнай мен газ қорын бекіту кезінде КТ-I қабатын екі объектіге бөледі: КТ- II-1 және КТ-II -2 бір мұнай-газ және су-мұнай шекарасымен, абсолют қабылданған белгісі минус 1671м (МГШ) мен 1772м (СМШ).
Белгіленген шекарасында МГШ мен СМШ кеніші биіктігі 70м және 101м.
КТ-I -1-4,56*2,62км
КТ-I-2-3,4*2,3км.
Қойма (резервуар) типіне кеніште тектоникалық экрандалған массивті қабатқа жатады.
КТ-I қабаты, КТ-II мен салыстырғанда, мұнай қаныққан қабатшаларымен мұнай қоры аз, сондықтан кен орынды игерудегі кері объект болып табылады.
КТ-II төменгі карбонатты қабат жоғарғы визейкамир кезеңіне жатады және литологиялық әктас пен жасыл-сұр аргиллиттің көптігімен анықталады.
КТ-II төменгі өнімді қабаттың орналасу тереңдігі 2800-4500м. Ашылған алты ұңғыма бойынша қабат қалыңдығы орташа 535м.
Бұрғыланған барлық ұңғымалардың толық кесіндісі (корреляциялық) бойынша КТ-II-1 және КТ-II-2, КТ-II-1 кеншінің су- мұнай жапсарының абсолют белгісі минус 3300м, КТ-II-2 мұнай қанығу коллекторы табанымен (№10 ұңғымада анықталды ) бірдей. Минус 3287,7-3298,7м интервалда сусыз мұнай ағыны алынды.
№ 20 ұңғымада жүргізілген тексеру кезінде (солтүстік бөлік ) минус 3284,9-3310,2м абсолют белгі интервалында сулы әлсіз мұнай ағыны алынды. Ол солтүстік және оңтүстік бөліктер үшін бірдей СМШ көрсетеді.
КТ-II-1 объектінің комлектор мұнай қанығуы қатардағы 12 ұңғымаларда жүргізілген тексеріс кезде дәлелденді. Нәтижесінде шығымы 114ттәу (51-ұңғыма ) мұнай ағымы алынды. Мұнай қанығу қабаты 637м. Кеніш типі тектоникалық экрандалған. Су-мұнай зонасының ені 100м-ден 700м-ге дейін.
КТ-II-2 объектісінде ағыс 13 ұңғымада зерттеледі. 9 ұңғымада 75ттәу өндірістік мұнай шығыны болды (26-ұңғыма).
Солтүстік және оңтүстік көтеріңкіде орналасқан КТ-II-2 объектісі екі мұнай кенішінен тұрады. Солтүстік көтеріңкідегі мұнай кенішінің биіктігі 108м, оның өлшемдері 3,76*1,4км. Кеніш типі-пласты, тектоникалық экрандалған мұнай-су зонасының өлшемдері 400м-ден 2,36 км-ге дейін.

2 Кен орынды игеру жағдайы және қысқаша тарихы
2.1 Мұнай және мұнай-газ игерудің жоспарлық негіздемесі, бұрғылау жұмыстарының мөлшері 1-кесте
№

Ед
изм
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
1
2
3
4
5

6

7

8

9
10

11

12

13
14

15
16

17

18
19
20
21
22
23
24

25
26

27
28
29
30
31
32
33

34

Мұнай теру, барлығы
Оның құрамында:ауыспалы
механикаландырлған әдіспен
Алдыңғы жылдың ауспалы скважиналарынан
Осы жылдың ауспалы скважиналарынан есептелген мұнай өндіру
Осы жылдың ауыспалы скважиналарынан күтілетін мұнай өндіру
Ауспалы скважиналардың мұнай өндіруін өлшеу
Жылдың соңындағы өндіру скважиналардың фонды
Скважиналарды механикалық теру әдісіне көшіру
Механикаландырылған ұңғымалар фонды
Жылдың сонындағы өндіру скважиналарының фонды
Жылдың соңындағы еңгізілген резервтік ұңғымалар фонды
Сүйық бойынша ұңғымалардың орташа дебитті: өндіру,
ауспалы
Ұңғымалар продукциясының орташа сулануы: өндіру
ауспалы
Мұнай бойынша ұңғымалардың орташа дебиті:өндіру ,
ауспалы

Айдау скважиналарының орташа қабылалуы
Сүйық өндір, барлығы
Оның құрамында ауспалы ұңғымаларынан
Механикаландырылған әдіспен
Игерудің басынан сүйық өндіру
Игерудің басынан мұнай өндіру
Өнімділік коэфитциенті

Бекітілген өндірілетін қордың сүрыпталуы
Өндірілетін қордың сұратылуының қарқыны бастапқы ,
қазіргі
Жұмыс реагентін енгізу,
игеру басынан
Сұрыптаудың компенсациясы: қазіргі
игеру басынан
Газ факторы
Мұнай-газ игеру

Игеру басынан мұнай газды теру

мың т
мың т
мың т
мың т

мың т

мың т

мың т

дана

дана
дана

дана

дана

ттәу
ттәу

%
%

ттәу
ттәу

м3тәу
мың.т
мың т
мың.т
мың т
Тыс т
бірлік үлесі.

%

%
%
мыңмзг
мың.мзг
%
%
нм3т
мил.нм3жыл
млн.нм3

2327,1
2327,1
959,04
1432,4

1432,4

1327

-105,31

56

3
31

19

20

165,3
165,3

51,1
51,1

80,8
80,8

563,6
2715,1
2715,1
2121,1
23019
17039
0,1977

43,9

3,4
5,7
3908,4
30122
103
81
242

321,02
4121,6

2115,7
2115,7
918,7
1327,1

1327,1

1215,7

-111,37

56

2
33

19

20

170,9
170,9

56,7
56,7

74
74

562,2
28,7,7
2807,7
2304,3
25827
18254
0,2118

47

3,1
3,1
3898,9
34021
103
83
242

294,08
4415,7

1921,3
1921,3
918,7
1215,7

1215,7

1121,3

-94,429

56

3
36

19

20

173,2
173,2

60,6
60,6

68,3
68,3

562,2
2845,2
2845,2
2438,03
28672
19672
0,2348

49,9

2,9
5,5
3900,3
37921
104
85
242

271,24
4686,9

1743,4
1743,4
856,17
1121,3

1121,3

1043,4

-77,92

56

1
37

19

20

117,5
177,5

64,2
64,2

63,5
63,5

562,3
2915,8
2915,8
2772,2
37632
22297
0,2587

57,5

2,3
5,2
3899,5
41820
104
86
242

252,39
4939,3
1573,5
1573,5
805,75
1043,4

1043,4

973,5

-69,85

56

0
37

19

20

182,9
182,9

67,6
67,6

59,3
59,3

563,4
3003,3
3003,3
2667,8
34591
21392
0,2482

55,1

2,5
5,3
3907,4
45728
103
88
242

235,49
5174,8

1304,5
1304,5
777,94
973,5

973,5

904,35

-69,751

56

2
39

19

20

185,2
185,2

70,3
70,3

55,1
55,1

562
3041,1
3041,1
2772,2
37632
22297
0,2587

57,5

2,3
5,2
3897,2
49625
103
89
242

218,76
5393,6

1142,9
1142,9
751,54
904,35

904,35

842,99

61,363

56

2
41

19

20

188,2
188,2

72,7
,72,7

51,3
51,3

561,9
3090,4
3090,4
2882,6
40723
23140
0,2685

59,6

2,2
5,1
3897,1
53522
104
90
242

203,92
5597,5

986,65
986,65
720,71
842,99

842,99

786,65

-56,33

56

1
42

19

20

192,6
192,6

75,1
75,1

47,9
47,9

561,9
3163,2
3163,2
3002,4
43886
23923
0,2776

61,7

2
5
3896,9
57419
103
90
242

190,29
5787,8
734,29
734,29
683,7
786,65

786,65

734,29

-52,362

56

51
43

19

20

197
197

77,3
77,3

44,7
44,7

563,6
3235,2
3235,2
3102,1
47121
24661
0,2861

63,5

1,9
4,9
3908,9
61328
102
91
242

177,63
5965,4

683,01
683,01
639,74
786,65

786,65

734,29

-52,362

56

0
43

19

20

196,9
196,9

78,9
78,9

41,6
41,6

561,3
3233,4
3233,4
3109,8
50354
25344
0,294

65,3

1,8
4,8
3892,5
65220
103
92
242

165,22
6130,6

2.2 Қабаттық қысымды ұстау жүйесі
Қабаттық қысымды ұстау жүйесі (СППД) және қабаттық суды дайындау қондырғысы (УППВ) мұнай газ конденсатты Әлібекмола кен орынының құрамына кіреді - Ақтөбе облысы Мұғалжар ауданында орналасқан.
Қабаттық қысымды ұстау жүйесі қабаттық қысымды ұстау мақсатымен қабатты суландыру үшін қолданылады. Қабатқа айдалған су айдау ұңғымасынан өндіру ұңғымасына қозғалысы кезінде мұнайды өзімен ілестіре отырып өндіру ұңғымасына алып шығарады.
Эксплуатацияға 2005жылы енгізілді. Қабаттық суды дайындау қондырғысы қабаттан мұнай мен бірге шыққан қабаттық суды тазарту арқылы, оны кейін қабатты суландыру үшін қолданады .
Жоба инженерлік - топографиялық ізденіс ғылыми-зерттеу және жобалау институты "Каспий Мұнай Газ" Атырау қаласында 2003жылы құрылды.
Жоба бойынша келесі механикалық ағымдар бар:
төмен арынды суды айдау жолы артезиан скважиналарынан жоғары арынды сораптан құралады. Өзінің құрамында мынадай құрылымдар бар:
артезиан скважинасының жабу блогы терең сораптар(Н-01)-4 дана және сүзгіш (фильтр-01) -4 дана;
төмен арынды коллектор;
буферлі - жинау резервуары (РВС-1,2);
буферлі-шоғырлы сорғылау станциясы (БКНС), бустерлі сорапты агрегат (Н-02)-4 дана, жоғары арынды сорапты агрегат (Н-1)-4 дана, майлау жүйесі (маслобак-4 дана) мен май сораптары 8 дана және жіңішке тазарту сүзгілерінің блогынан тұрады;
дренажды сыйымдылық Е-8;
коллекторлар және дренаж жүйесі(СКИД);
реагентті дозалау блогы (БДР)
Жоғары арынды суды айдау жолы жоғары арынды сораптап айдау ұңғымаларына дейін өзінің құрамына мына құрылымдар кіреді:
Жоғары арынды коллектордан айдау монифольдінің бөлу тармағына дейін;
Жоғары арынды суды айдау айдау монифольдінің бөлу тармағынан солтүстік , орталық және оңтүстік суды бөлу пунктерінің (ВРП) бөлу монифольдтарының тармағына дейін;
Жоғары арынды суды айдау жолы бөлу монифольдінің солтүстік , оңтүстік және орталық тармағынан айдау ұңғымаларына дейін .
қабат суының ағымдары екі мұнай дайындау пункттерінен (ППН-1 және ППН-2) буферлі-жинау резервуарларына (РВС-1,2) дейін құрамына кіреді:
мұнайдан қабатты суды бөлу тұндырғышы (Е-2)-2 дана;
қабаттық су қоймасы РВС-3,4;
сепараторлар С-1-2 дана;
дренаждық сыйымдылық Е-9;
реагентті дозалау блогі (БДР).
РВС-3,4 резервуарларының бет жағына газ телпекке газ айдайтын газ айдау станциясы.
Төмен қысымды газ коллекторы.

3 Ұңғыларды пайдалану
3.1 Фонтанды ұңғыларды пайдалану
Ұңғының фонтандауы әдетте жаңа ашылған мұнай кен орындарда жүреді, яғни қабат энергиясының қоры үлкен болғанда, сондай-ақ ұңғының түбіндегі қысым, ұңғыдағы сұйық бағанасының гидростатикалық қысымынан үлкен болғанда, сағаға қарсы қысым тудырғанда, және ұңғыдағы осы сұйықтықтың қозғалысымен байланысты үйкелісті жоюға жұмсалатын қысымы көп болғандықтан әрбір фонтандаушы ұңғының жұмысы үшін жалпы міндетті шарт келесі негізгі теңдікпен өрнектеледі:
Рұ=Рг+Рүйк +Рс
Мұндағы Рұ - ұңғы түбіндегі қысым; Рг- ұңғыдағы сұйықтық бағана сымның гидростатикалық қысымы; Рүйк - сорапты компрессорлы құбырларда үйкеліске кететін қысымын жоғалу Рс - сағадағы қарсы қысым;
Ұңғының сорапталуы екі түрге бөлінеді: газ көпіршіктері жоқ сұйықтықтың фонтандауы - артезияндық фонтандануы; фонтандауды - жеңілдететін құрамында газ көпіршіктері бар сұйықтықтардың фонтандауы - фонтандау тәсілінің кен тараған түрі.
Артезиандық тәсіл мұнайды өндіру кезінде аз кездеседі. Бұл тәсіл мұнайда еріген газ мүлдем болмайтын кезде және ұңғыға газдармен сұйықтық бағанасының гидростатикалық қысымынан түр қысымы көп болатын кезде болуы саға қысымының көмегімен бөлінбейтін сұйықтықтағы еріген газкөзінде және түптегі қысым келесі екі қысымнан үлкен болғанда; газдалмаған сұйықтық бағанасының гидростатикалық қысымы мен ұңғының саға қысымы.
Сұйықтықтағы еркін газдың көпіршіктері соңғысының тығыздығын азайтады, соған сәйкес бұндай сұйықтық бағанасының гидростатикалық қысымы, газдалған сұйықтық фонтандау үшін ұңғы түбіне қажетті қысым артезиандық факторларға кіші болады:
Газдың энергиясының есебінен фонтандау
Бұл мұнай ұңғыларының фонтандауының кен тараған тәсілі. Белгілі болғандай артезиандық фонтандау кезінде фонтандау құбырында газдалмаған сұйықтық (мұнай) қозғалады, сондықтан мұнай сұйықтық бағанасының гидростатикалық қысымы жеңу үшін түп қысымы қажетті түрде жоғары болуы керек.
Газдың энергиясы есебінен фонтандау кезінде газ сұйықтың қоспасы бағанасының тығыздығы фонтандық құбырларда аз, сондықтан бұндай қоспа бағанасының гидростатикалық қысымы төмен болады. Соған сәйкес ұңғының фонтандауы үшін де түп қысымы аз болады. Сорапты компрессорлы құбыр бойымен түптен сағаға дейін сұйықтық қозғалған кезде қысым азаяды және кейбір биіктіктерде бұл қысым қанығу қысымына Рқан тең болады, ал жоғарылаған сайын бұл қысым қанығу қысымынан төмендей береді. РPқан аймағында мұнайдан газ бөлінеді, бұл газ көбейсе қысымның, сондай-ақ қысым айырмашылықтары үлкен болғанда, төмендегенін білдіреді. Осылай еріген газ бөліну нәтижесінде фонтандану кезінде мұнай газданылады да, еркін күйге көшеді және таза мұнай тығыздығы аз газ сұйықтық қоспасын құрайды. Жоғарыда айтылған жағдайда қанығу қысымынан ұңғының түп қысымы үлкен болған кезде РкеPқан фонтандану жүреді және кейбір биіктіктерде газ бөлінеді.
Фонтандау жүреді сол кезде, егер сұйықтықпен түпке келетін энергия осы сұйықтықты жоғарғы көтеру үшін қажетті энергияға тең немесе үлкен болады, сол жағдайда егер фонтандық көтергіш тиімді режимде, сондай-ақ жоғары пайдалы әсер коэффициенті режимінде жұмыс істесе ұңғының түп қысымы есебінен сұйықтықты сол қысымға сәйкес биіктікке дейін көтеру мүмкін 1 м3 сұйықтықты көтеру кезінде жүретін пайдалы жұмыс сұйықтық салмағының көтеру биіктігіне тең:

Ұңғының түбіне мұнай мен бірге еркін газ да келуі мүмкін сондай-ақ осы мұнайдан қысым төмендеген кезде газдың бөлінуі жүреді. 1м[3] тауарлы мұнайға келетін және стандарттық жағдайларға келтірілген жалпы газ мөлшері толық газ факторы деп аталады. Газ кеңейе жұмыс істейді бірақ та әртүрлі болады. Кеңею жұмысы тек қана еркін газ бен жүреді. Сондықтан газдың кеңею жұмысын есептеу кезінде толық газ факторын Го емес, тиімді газ факторы Гтиім деп алатын аз мөлшерде газды ескеру қажет.

3.2 Фонтанды ұңғының технологиялық режимін таңдау
Белгілі болғандай фонтанды және әсіресе жоғары шығымды ұңғыларды игерудіің бастапқы этаптарында мұнай өндіруші кәсіпшіліктерінің мүмкіндіктерін анықтайды. Сондықтан оларды зерттеулерді, терең сынақтарды алуға, ағындардың және басқа да жұмыстарды жүргізуге мүмкіндікбереді. Фонтанды ұңғыларды пайдаланудың негізгі режим орнату үшін әртүрлі тәжірибелі режиміндегі оның жұмыстарының нәтижелерін білген жөн. Фонтанды ұңғының жұмыс режиміндерін штуцерлерді ауыстыру арқылы өзгертеді, нақтырақ айтқанда оның өту саңылауының диаметрін өзгертеді. Сонымен бірге белгілі бір уақытта ұңғыны жаңа режимде қандай да бір өлшеулерді жүргізу алдында ұстап тұру қажет. Бұл уақыт штуцері өзгертумен және осымен бірге шығынмен түп қысымының өзгеруіне байланысты өзгерісінен кейін қабат пен ұңғының орнатылған режиміне көшуіне қажет. Ұңғының ұзақтылығы әртүрлі болады және қабаттың гидроөткізгіштігі пьезоөткізгіштігіне тәуелді, сондай-ақ шынның салыстырмалы өзгерісіне тәуелді болады.
Ұңғының орнатылған режимінің белгілері болып, оның шығымының тұрақтылығы және ұңғының буфері мен құбыр аралық кеңістікке орнатылған манометр көрсеткіштері табылады. Әдетте бұл уақыт бірнеше ондаған сағаттармен өлшенеді.
Реттеуші қысым және индикаторлық сызықтарды құру үшін ұңғы жұмысының кем дегенде төрт режимнің ауыстыру қажет. Жұмыстың орнатылған режимде шығарылған кейін дубликатор арқылы ұңғының түбіне манометрлерді немесе басқа да аспаптарды түсіреді, ол жер бетінде газ шығымын, буферлік және құбыр аралық манометрлердің көрсеткіштерін өнімнің сулануын ұңғы өнімділігі құммен қатты заттардың құрамын газ факторын өлшейді және ұңғы жұмысының сипаттамасын белгілейді: пульсацияның болуын оның қайталануымен амплитудасын арматуралану монифельдтердің дәлелденуін. Алынған мәліметтер бойынша реттеуші қисықтарды сондай-ақ штуцер диаметріне байланысты өлшенген көрсеткіштерін тәуелділіктерін құрады. Реттеуіш қисықтары берілген ұңғыдан өндірудің технологиялық нормасын және оның тұрақты жұмыс режимін орнату үшін негізгі қызмет атқарады, мысалы; түп қысымының Рұ қанығу қысымынан Рқан төмендеуі болдырмау немесе оның кейбір үлестерін Рұ 0,75 Рқан .
Минералды газ факторын немесе анықталған шамасынан асатын оның мәніне сәйкес келетін режімін орнату. Ұңғы фильтріне қабаттағы кавернаның құрылуын алдын-алу үшін шығарылатын құмның мөлешерінің тез өсуін болдырмауына.
Арматурамен жер бетіндегі жабдықтардың жұмысын беріктігін сенімділігі жағынан буферде немесе құбырлардың кеңістіктегі қауіпті мәнге жететін қысымы кезіндегі режимді болдыртпау;
Мұнайгаз жинау жүйесіндегі манифольд шығуындағы қысым, ұңғы буферіндегі қысымын аз болатын режимді болдыртпау;
Фонтандаудың үздіксіз процессін тоқтатуға алып келетін ұңғы жұмысында пульсация пайда болатын режимді болдыртпау;
Қабаттың үлкен қалыңдығын немесе өнімді қабатшалардың көптеу соның қамтитын қарқынды дренаждау процессі әртүрлі режимдегі тереңдік дебитометрлермен ағынның парафин түсіру көмегімен орнатылады.
Берілген ұңғының жұмыс режимі орнатылып негізделгенен кейін осы режим ұсатуды әрі нақты бақылайды.
Әсіресе жоғары шығымды ұңғыларды нақты бақылау орнатылады. Арматураны периодты түрде тексеру кезінде қысылыстардың саңылаусыздануын бақылауы, жабдықтар элементерінен қауіпті дірілдеуі, манометр көрсеткіштері жарылып алынады. Дұрыс істеп тұрған ұңғының бұзылғаны туралы буферлі және құбыр аралық қысымның аномальді өзгеруі бойынша, мұнайдың шығымы мен сулануының өзгеруі бойынша біледі.

3.3 Фонтанды ұңғылардың жабдықтары
Мұнай және газ өндірілетін мұнай мен газ кен орындарының геологиялық жағдайлары әртүрлі. Олар өнімді қабаттың орналасу тереңдігімен ерекшеленеді, тау жыныстарың өту беріктігімен, қабат қысымы мен температурасымен, газ факторымен, мұнайдылығы мен қанығу қысымы және басқа да қасиеттерімен сипатталады. Осы геологиялық сипаттамаларына және өнімді қабаттың ерекшеліктерін тәуелді ұңғының әртүрлі конструкциялары қолданылады. Бұл конструкцияларда негізгі элементі болып, қисық бағытталуын (5-15м), конструктор (100-500м) және шегендеу - пайдаланушы (өнімді горизонт) болып табылады. Бірақ та бұндай бір тізбекті конструкциялы ұңғыны бұрғылау және меңгеру тудыратындай берік жыныстары бар 2000м- тереңдік кезінде қолданылады. Геологиялық жағдайларды қиын, жобалық тереңдікке дейін біртізбекті түсіру қиындығы, бұрғылау кезіндегі қиындық, қабат қысымы үлкен болатын аралық горизонттарында жабу кездерінде сондай-ақ басқа да себептерге байланысты ұңғының күрделі және қымбат көптізбекті конструкциясын қолданған жөн. Мұнай мен газ кен орындарын пайдалану жағдайлары, сонымен қатар жер қойныуын қорғау мен қауіпсіздік техникасы құбыр аралық кеңістіктерін саңылаусыздануын, ұңғыға сорапты компресорлы құбырлардың түсірілуін, өлшеуші қондырғыларға өнімнің бағытталуын, ұңғы жұмысының реттелуін, жөндеу жұмыстары үшін ұңғының қысқа уақытқа жабылуын талап етеді.
Бұл, тізбек басынан, фонтан арматурасынан және манифольдтардан тұратын фонтан ұңғысының сағасындағы қондырғы көмегімен жүзеге асады.
Тізбек басы. Ол құбыр аралық кеңістіктің саңылаусыздану мақсатында ұңғы сағасын байланыстыру үшін, сонымен қатар шегендеу тізбегін ілу үшін және фонтанды арматураны орнату үшін арналған. Бір, екі, үшін, төрт және бес қатарлы тізбек басы болады; Тізбек басының конструкциясына қойылатын талаптар келесідей құбыр аралық кеңістіктің сенімді саңылаусыздануы;
Барлық құбыр аралық кеңістіктегі қысымды бақылау мүмкіндігі;
Шегендеу тізбектерінің алқаларын тез және сенімді белгілеуі;
Біртізбек басына әртүрлі шегендер тізбектерін байлау мүмкіндігі, сондай-ақ универсалдығы;
Жылдам және ыңғайлы құру;
Минимальді мүмкін биіктігі;
Тізбек басы ұңғыны пайдалану кезінде сағада қала береді және ол жөнделмейді. Сондықтан оның кострукциясымен дайындау сапасына жоғары талап қойылады. Жұмысшы қысымдары 14;21;35;50; және 70 МПа - дейінгі болатын тізбек бастары шығарылады. Кей жағдайларда 50МПа - дейінгі қысымға есептелген тізбек бастары қолданылады.
Фонтан арматурасы. Ол келесі үшін тағайындалған:
Фонтан құбырларды 1 немесе 2 тізбектерін ұстату үшін;
Фонтанды құбырлар мен шегендеу тізбектерінің арасындағы кеңістікті саңылаусыздау мен бақылау үшін, ұңғыны меңгеру, пайдалану мен жөндеу кезінде технологиялық операцияларын жүргізу үшін, ұңғы өнімін шығу желісі арқылы өлшеу қондырғысына бағыттау үшін;
Ұңғы жұмысының режимін реттеу және тереңдік зерттеулерді жүзеге асыру үшін.
Фонтан арматурасы жоғары температура мен қысым әсеріне ұшырайды. Бірақта өзінің пайдалану сипаттамасы бойынша (шығым, қысым, газ факторы, температура және басқалары) бойынша фонтан ұңғылары әртүрлі болады. Сондықтан әртүрлі жұмыс жағдайларына есептелетін фонтан арматуралары болуы керек. Фонтан арматуралары конструкциялығы және беріктік белгілері бойынша бөлінеді;
Жұмыс қысымы бойынша - 7 - ден 105 МПа дейін;
Оқпанның өту қимасынан өлшемі бойынша 50-100мм дейін;
Фонтанды шыршаның конструкциясы бойынша - үшжақты және төртжақты;
Ұңғыға түсіретін құбырлар қатырының саны бойынша - бірқатарлы және екі қатарлы;
Тиекті қондырғыларының түрі бойынша ысырмамен немесе кранмен;
Фонтанды ұңғыларды барлық мүмкін болатын жағдайларды қамту үшін қысым бойынша келесі стандарттар қабылдады: 7,14,21,35,70 және 105 МПа жұмысының қысымға есептеген арматуралар; 7,14,21 және 35 МПа - ға есептелген арматура екі есе жұмысшы қысымға сыңалады, ал 70 және 105 МПа есептелген арматура. Бір жарым есе қысмға сыңылады.
Негізінен фонтанды арматурасы екі эелементтен тұрады: құбыр басы мен фонтан шыршасы. Құбыр басы фонтан құбырлар ілу үшін арналған. Ол төртжақтылды болып келеді, яғни олда ауыспалы катушка орнатылған және екі жағынан бұрмаларымен қамтылған бұл катушкіге фонтанды құбырлардың жоғары басындағы бұранды бұралады.
Екіқатарлы құбырларды қолдану кезінде ауыспалы катушкілері бар екі криставина орнатылады. Төменгі катушкіге біріншіқатарлы құбырлар ілінеді (үлкен диаметрдегі), ал жоғарғы катушкіге екінші қатарлы құбырлар ілінеді. (кіші диаметрлер). Катушканын жоғарғы флянеціне фонтан шыршасы бекітіледі.
Құбыр басы фонтан шыршасындағы қысымнан көп болатын құбыр аралық газының қысымына ұшырайды. Сондықтан фонтан шыршасынан шамамен бір жарым есе жоғары болатын қысымға, сыналып есептеледі.
Бұл құбыр басы саңылаусыздайтын құбыр аралық кеңтікте таза газдың жиналуымен түсіндіріледі, және сондықтан қысым қабаттағы қысым жетуі мүмкін.
Фонтанды арматураның салмағы 3 тоннаға жетеді, биіктігі 4 метр, екі 3,3 м-ге дейін болады.
Штуцерлер. Олар фонтан шыршасының элементі болып табылады және фонтан ұңғының жұмыс режимін және шығымын реттеу үшін арналған. Штуцер арматураның екі жақ желісінде орнатылады және реттелмейтін мен реттелетін болып бөлінеті. Қарапйым және сенімді болып реттелетін штуцер есептеледі. Оларұңғыдан құм немесе қажағыш материалдар түскенде қолайлы болып келеді. Реттелетін штуцердің көптеген кострукциялары бар берілген диаметрін орталық каналы бар легирленген болаттан немесе металлокерамикалық материалдын жасалған қысқа конусты төлке түрінде орындалды. Штуцердің тозуына байланысты ұңғы жұмысының орнатылған режімі бұзылады, сондықтан да штуцерді қарап, керек болса ауыстыру қажет. Бұл үшін ұңғы жұмысын белгілі диаметрі штуцер орналыстырылған қосымша бұрмаға уақытша көшіріледі. Және туған штуцерді жұмыс кезде ауыстырғанда осыған байланысты тең ауыспалы штуцер деп аталатын көптеген конструкциялар ұсынған.
Манифольдтар. Манифольд өлшенулі қондырғысымен байланысқан ұңғы өнімін беретін құбыр мен фонтан арматурасын байланыстыру үшін арналған.
4 Қабатты және ұңғыманы зерттеу
4.1 Фонтанды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.