Бастауыш сынып оқушыларының математика оқулығы
МАЗМҰНЫ
I.КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
ІІ.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1-ТАРАУ. ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫНДАҒЫ МАТЕМАТИКА ПӘНІ
1.1.Жаңартылған білім беру мазмұнының мақсаты, мәні ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2.Математика пәнінде әдіс - тәсілдерді қолданудың маңызы ... ... ... ... .. 6
1.3.Көп таңбалы сандар нумерациясын оқытуда дидактикалық ойындарды қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
2-ТАРАУ. Мың көлеміндегі, көп таңбалы сандарды оқыту әдістемесі
2.1.Сандарды оқу, жазу және салыстыру (сандарды нөмірлеу) ... ... ... ... .. 22
2.2.Жүз көлеміндегі сандарды оқыту әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... . 22
2.3.Мың көлеміндегі сандарды оқыту әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 22
III.ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
IV.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі: Математика курсының мың көлеміндегі сандарды, жазу салыстыру, қосу және азайту, көбейту және бөлу тәсілдерін оқушыларға үйрету. Мың көлеміндегі сандарды оқу, жазу, жіктеу, салыстыру, разрядтардың атауын және нөмірленуін, бірліктер класын қайталап, пысықтау. Бастауыш білім - үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы. Осыған сәйкес оқушыға белгілі бір көлемдегі, білім, білік - дағдыларды меңгерту мен бірге табиғат қоршаған орта туралы түсініктерін кеңейте отырып, оларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту - бүгінгі күннің талабы. Осы талап тұрғысынан алғанда, оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастырудың сан түрлі әдіс-тәсілдерін іздестіру мен жаңа техналогияларды тиімді пайдаланудың маңызы ерекше.
Бастауыш білім беруде математика пәні өзге пәндерді оқытудың алғышарты мен негізін қалайтын және осы пәндерді оқытып-үйретуде қалыптасатын білім, білік, іс-әрекет тәсілдерін тұтынушы болып табылады. Ал математика негізгі мектеп математикасының табиғи бір бөлігі. Мектеп математикасын есепсіз құру мүмкін емес. Математика ғылым ретінде есептен пайда болған және есеп арқылы дамиды.
Зерттеу базасы:
Зерттеу нысаны: Математиканың бастауыш курсына арифметикалық амалдардың бірқатар қасиеттері енеді. Онымыз-көп көлеміндегі сандарды қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық қасиеті, көбейту мен бөлудің үлестірімділік қасиеті, сондай-ақ мынадай қасиеттері санды қосындыға қосу, санды қосындыдан азайту.
Зерттеу пәні: Бастауыш сынып оқушыларының математика оқулығы.
Зерттеу мақсаты:
1.Оқушыларды жаңа есептеу бірлігі - көп таңбалылармен таныстыру.
2.ІІІ разрядтың бірлігі ұғымын енгізу. 10-дың санау жүйесінің құрылу принципін меңгерту (1 жүзд. = 10онд. = 100бірл.).
3.Көп таңбалы сандарды оқуға, жазуға, салыстыруға үйрету.
4.Көп таңбалы сандар көлемінде цифрлардың орындық мәнін бекіту.
5.Көп таңбалы сандарды нөмірлеу негізінде қосу және азайту біліктерін қалыптастыру.
6.Көп таңбалы сандарды нөмірлеуден алған білімдерін шамаларды
өрнектеуге қолдануға үйрету.
Зерттеудің міндеттері:
Көп көлеміндегі сандарды оқыту.
Сандарды оқу, жазу және салыстыру (сандарды нөмірлеу).
Көп көлеміндегі сандар нумерациясы.
Жүз көлеміндегі сандарды оқыту әдістемесі.
Мың көлеміндегі сандарды оқыту әдістемесі.
Зерттеу болжамы: Егер бастауыш сыныпта оқушыларға көп көлеміндегі сандарды оқыту материалдарды жетік меңгерте алсақ, онда олардың математикадан білім деңгейі жоғарылайды және т.б пәндерді оқушылардың жетелей түсінуіне, қазіргі заман талабына сай терең білім алуына ықпал жасайды.
Зерттеу әдісі: Оқушылардың ғылыми - дүниетанымдық қабілетін қалыптастыру, логикалық ойлау қабілетін дамыту, практикалық дағдылары мен ебдейліктерін дамыту және т.б өзекті мәселелердің ішінде оқушылардың мектептің жоғарғы сыныптарындағы математика курсына дайындығын жетілдіру.
1-ТАРАУ. ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫНДАҒЫ МАТЕМАТИКА ПӘНІ
1.1.Жаңартылған білім беру мазмұнының мақсаты, мәні
Жаңартылған мазмұн түрлі проблемаларды шешудің дағдыларын дамытуға, зерттеуге және түрлі дереккөздеріндегі ақпаратты зерделеуге бағытталған. Білім алушылар білімдерін әрі қарай басқа да жағдайларда жинақтап, қолдана алу мақсатында бастауыш сыныптың оқу бағдарламасына және әрбір білім беру саласындағы пәндерді негізге ала отырып, түсініктерін қалыптастырады. Сондықтан оқушылар өз білімдерін кез келген жағдайға бейімдей алуға және болашақта оларға кездесуі мүмкін кез келген күрделі міндеттерді шешуге үйренеді.
Бастауыш сынып пәндерін табысты оқыту ұстаздың кәсіби тәжірибесі мен құзыретіне байланысты болады. Қазақстан Республикасының орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында бастауыш сынып мұғалімдерінің біліктілігін арттыру курстары жаңартылған оқу бағдарламаларын іске асыру үшін мұғалімнің кәсібилігін жетілдіруге бағытталған.
Жаңартылған білім мазмұнымен танысқаннан ұнайтыны - оның мәні, Бастауыш сынып мұғалімі үшін оқушы жазылмаған тақта секілді таза, пәк. Бастауыш сыныпта оқытудың негізгі міндеті-баланың жеке басының жан-жақты қалыптасуын қамтамасыз ету, оның қабілеттерін анықтау мен дамыту, білімдерін ашу, дұрыс түсінік қалыптастыру.
Сонымен жаңартылған білім беру мазмұнының ерекшеліктеріне келесілер жатады:
білімдісін тұрғысынан ойлау ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану;
коммуникативті қарым-қатынас тәсілдерін, оның ішінде тілдік дағдыларды пайдалану;
топпен, жұппен және жеке жұмыс жасай білу сыни ойлау дағдысы;
алгоритмдік ойлау дағдысы;
аритикалық ойлау дағдысы;
проблемалық ойлау дағдысы; технологиялық ойлау дағдысы;
тілдік құзіреттілік дағдысы;
оқушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту.
Математика, информатика және жаратылыстану, адам және қоғам, технология және өнер, дене шынықтыру сияқты білім салаларындағы білім, түсіну, қолдану, талдау, жалпылау және бағалау деңгейі күтілетін нәтижелерді көре отырып, игеруді қажет етеді. Білім беру сапасын айқындау құралдары ретінде оқытуды ынталандыратын және оқушының жеке даму траекториясын белгілеуге мүмкіндік беретін қалыптастырушы бағалау және мектептегі білім берудегі бағалау түрлері белгіленеді. Стандарттың бұл бөліктері оқуды өз бетінше құра алатын, өмір бойы оқуға ұмтылатын оқушының жеке басын дамытуды қарастырады.
Математика білім және информатика білім беру саласының беру саласының мазмұны алушыларда қоршаған болмыстың алуан түрлі объектілері мен құбылыстарын сипаттау үшін:
бастапқы математикалық білімді қалыптастыруға;
ауызша және жазбаша есептеу алгоритмдерін игеруге;
есептер шығарудың жалпы амалдарын, өлшем және есептеу дағдылары негізінде логикалық пайымдаулар түзе білу машықтарын дамытуға;
ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың қарапайым құралдарын 15 қолдану дағдыларын, ақпаратты іздеу, таңдау, жеткізу,
объектілер мен процестерді жобалау, кестелермен, схемалармен, графикалармен және диаграммалармен жұмыс істеуде ең қарапайым әдістерді қолдану, интерпретациялау және деректерді беру машықтарын қалыптастыруға бағытталған.
Математика оқу пәні ретінде бастауыш білім берудің маңызды мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыруда елеулі үлес қосады. Математика бойынша бастапқы білім сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамытады, зерттеу және қарым-қатынастың, математикалық білімді өмірде қолданудың алғашқы дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді. Бастауыш сынып оқушылары математика курсын игере отырып, талдау, синтездеу, жіктеу, салыстыру, себеп-салдарлық қатынастар мен заңдылықтарды анықтауды үйренеді, түрлі заттар мен қоршаған орта құбылыстарын сипаттау үшін математикалық тілдің негіздерін игереді, білім мен іс-әрекет тәсілдерін меңгереді, мұның барлығы жинақтала келе оқи білуге негіз болады.
Математика негіздерін үйрену арқылы оқушылар басқа пәндер аясында, мысалы, жаратылыстануды оқу кезінде қажет болатын анағұрлым күрделі математиканы түсінуге мүмкіндік алады. Сонымен қатар, математика әртүрлі мәселелерге қатысты қалай әрекет етіп, проблемаларды шешу жолдарын түсінуге көмектесе отырып, логикалық ойлау дағдыларын дамыту, арифметикалық алгоритмдерді қолдану, геометриялық құрылымдарды орындау және математикалық зерттеу жүргізу қабілетін жетілдіруге мүмкіндік береді. Бастауыш сынып математикасы бойынша оқу бағдарламасының мазмұны Сандар және өлшемдер, Алгебра элементтері, Геометрия элементтері, Жиын. Логика элементтері, Математикалық модельдеу бөлімдерінен тұрады.
1.2 Математика пәнінде әдіс-тәсілдерді қолданудың маңызы
Қазіргі заман математика ғылымының өте кең, жан - жақты кезеңі деп айта аламыз.Математиканы оқытудың негізгі шарты-математикадағы мәдениет деңгейін арттыру.Жаңартылған білім беру мазмұнына сәйкес математика сабақтарында мұғалім теориялық білімді меңгерудің практикалық тәсілдерімен ұштастыра отырып, жылдам, ұтымды есептеулерді үйретеді. Егер оқушы өткен тақырыптарды үй тапсырмасы ретінде қайталамаса, үй тапсырмасын орындамаса, есеп жасай алмаса, белгілі бір нәтижеге қол жеткізе алмайды. Оқушы математиканы тиімді игеруі, зерттелетін материалға қызығушылық танытуы және есеп шығарудан ләззат алуы үшін. Математикадағы есептер үлкен тәрбиелік мәнге ие. Есепті жасау кезінде шыдамдылық пен табандылық қалыптасады.
Жаңартылған білім беру мазмұны математика сабақтарын өткізу кезінде әртүрлі әдістер мен тәсілдерді тиімді қолдана білу қажет.
Математиканы нәтижелі ету үшін:
Әдістерді тиімді таңдау;
Оқуға деген қызығушылықты және білімге сұранысты арттыру;
Оқушылар үшін сабақ қарқынының жайлылығы, мұғалім мен оқушы жұмысының нәтижелілігі;
Жұмыс барысында мұғалім мен оқушының тығыз қарым-қатынасы, әр оқушыға деген сенім;мұғалімдер қолданатын әдіс оқытудың тиімділігіне айтарлықтай әсер етеді.
Педагогикалық әдістерді жетілдіруге дейін оқу бағдарламасын өзгерту білім беру стандарттарына қатысты реформалау шараларының мүмкіндіктері мен нәтижелілігін төмендетеді.
Жаңартылған бағдарлама бойынша әрбір мұғалім келесі нәтижелерге қол жеткізді:
жаңартылған оқу бағдарламасының құрылымы;
жаңартылған оқу бағдарламасының мазмұны мен жүйесіне;
оқу бағдарламасының және оны іске асырумен байланысты құжаттамалардың мақсаты мен рәсімделуіне;
білім беру бағдарламасын іске асыруға көмектесетін тиісті педагогикалық тәсілдерді меңгеруге.
Математика сабағындағы білім беру сапасын арттыру мақсатында жүргізіліп жатқан жұмыстарымның негізгі бағыты осындай теориялар мен оқыту мен оқуды жақсатудың жолдарына негізделген. Сындарлы оқытудың теориялық негіздеріне сүйене отырып әрбір сабақты сыни ойлана отырып, оқушылардың білімінің қалыптасуына ықпал ететін әдістерді қолданып өтудің нәтижесінде, оқушылардық айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізеді. Олар, ортақ проблеманы шешуде бірлесіп жұмыс істей алды, әдіс-тәсілдерді қолданып, ойлау дағдыларын, оны жеткізу дағдылары қалыптасты. Автор орындығында, Алты қалпақ, Кубизм, Балық қаңқасы, Болжау кестесі, Фрайер, Темперетура өлшеу т.б әдістер арқылы тапсырмаға логикалық қорытынды, интерпретациялар жасап, Соңғы бес минут, Тарсия, Сэнгвич, Плюс, минус, қызықты, Білдім, білгім келеді, үйрендім т.б тәсілдер арқылы сабақты меңгеру денгейіне кері байланыстар жасап, Блоб ағашы, Табыс сатысы, Күн, бұлт, жауын т,б кері байланыс түрлеріне дағдыланып, өздерін өздері бағалай алды.
Білім беру сапасын арттыру бағытында жүргізілген зерттеу жұмысымның барысында кедергілерге де кезігуі мүмкін. Соның бірі оқушылар жаңа сабақты игерту мақсатында жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде сабақ мақсатын өздері қойып, бұгін не үйренетінін анықтағанмен, жаңа сабақты игеру барысында топтық жұмыста белгіленген уақыт жетпей қалыуы.
Оның себебі, оқушыларға сабақ материалының қиындығы мен бұған дейін таныс болмауы әсер етті. Бұл кедергіден шығар үй тапсырмасын берудегі төңкерілген әдіс түрін қолдану дұрыс деп таптым. Оқушыға келесі жаңа сабак матриалы үйден оқуға немесе сол тақырып пен өткен тақырыпты байланыстыратын тапсырмалар беріледі.
Оқушы ізденіп, оқып келсе жаңа сабақта берілген ресурсты оңай қабылдап және тобындағы достарына да түсіндіре алып, топ жұмысын сәтті қорғай алады. Үйден жақсы дайындықпен келген оқушы басқа топтардың да жұмысын ыждақатты тыңдап, өзіндік сұрақтарын қойып, дұрыс баға бере алады. Екінші кедергі, оқушылардың математикалық сөйлеу дағдысының төмен болуы. Бір сөзбен айтқанда математика пәнінің мұғалімдері көп әдісті білуге тырысуы керек. Оны өзіне сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдануы керек - деп Ахмет Байтұрсынов айтқандай қазіргі заман талабына сай білім беру мәселесі сол қоғам мүддесіне сай болуы керек деп ойлаймын. Өз пәнін сүйетін ұстаз ғана, өз ісінің шебері болып қана қоймай, жоғары жетістіктерге жететініне сеніммен қараймын.
1.3. Көп таңбалы сандар нумерациясын оқытуда дидактикалық ойындарды қолдану.
Сан ұғымын кеңейту бастауыш мектепті аяқтайтын төртінші сыныпта екі тәсілмен: миллион көлеміндегі сандарды оқу және жазу, одан соң миллиард көлемінде жүзеге асырылады [13].
Оқытудың міндеттері.
1. 1000 көлеміндегі сандар нумерациясын қайталау.
2. Разряд ұғымымен таныстыру, бірінші, екінші, үшінші, төртінші, бесінші және алтыншы разряд бірліктерін енгізу.
3. Бірінші класс -- бірліктер класымен және екінші класс бірлігі -- мыңмен таныстыру.
4. Разрядтық қосылғыштар қосындысы ұғымын енгізу және санды разрядтық қосылғыштарға жіктеуге үйрету.
5. Екінші класс - мыңдықтар класымен және үшінші класс бірлігі - миллионмен, оның жазылуымен және санды жазудағы цифрдың мәнімен таныстыру.
6. Осыған ұқсас төртінші сыныптың соңында миллиардпен таныстыру.
7. Класс пен разрядтар кестесін пайдаланып, көп таңбалы сандарды құрастыруға үйрету.
8. Көп таңбалы сандарды оқу және жазу ережелерін енгізу.
9. Көп таңбалы сандарды салыстыруға үйрету.
10. Сандар қатарындағы көп таңбалы сандардың орнын анықтау білігін бекіту.
11. Көп таңбалы сандардың ондық (разрядтық) құрамын анықтау білігін қалыптастыру.
12. Көп таңбалы сандардың барлық бірліктерінің, барлық ондықтарының, барлық жүздіктерінің, барлық мыңдықтарының санын табуға үйрету.
13. Натурал саңдар қатарының шексіздігі жөнінде түсінік қалыптастыру. Оқыту әдістемесі
1. 1000 көлеміндегі сандар нумерациясын қайталау:
а) разрядтар кестесі қолданылады (М-4, 4-бет);
ә) сандар мен шамалар бірге қарастырылады (М -- 4, 5-бет).
7 м = D см 600 бірл.= ■ жүзд. 7 жүзд. 8 онд. 9 бірл.= ■
7 жүзд.= ■ бірл. 600 см = 0 м 0 жүзд. D онд. ■ бірл.=987
7 дм =■ см 600 бірл.= D онд. 7 м 8 дм 9 см =D см
7 онд.= ■ бірл. 600 см =0 дм D М D ДМ D CM = 987 см
2. Разряд ұғымымен таныстыру.
а) Бірліктер. Ондықтар. Жүздіктер - бұлар разрядтар екендігі оқушыларға хабарланады.
ә) Кестемен жұмыс (М -- 4, 4-бет) - бұл разрядтар кестесі, мұнда үш таңбалы сандар құрамы басқаша аталады.
1-разряд - бірліктер разряды = бірліктер -- 1-разряд бірлігі.
2-разряд - ондықтар разряды = ондықтар -- 2-разряд бірлігі.
3-разряд -- жүздіктер разряды = жүздіктер -- 3-разряд бірліктері.
3. Бірінші класс бірліктер класымен таныстыру: бірліктер, ондықтар, жүздіктер бірінші класты, яғни бірліктер класын құрайды, өйткені мұнда санау бірлігі бірлік болып табылады [14].
Екінші класс бірлігі - мынды енгізу: 999+1=1000 - бұл ең кіші төрт таңбалы сан, өйткені ол 4 цифрдың көмегімен жазылады: сол жақтағы бірінші орында тұрған цифр мындар санын (1 мың), ал нөлдер мынды құрайтын бірліктерден басқа жекелеген жүздіктер, ондықтар және бірліктердің (бірінші класс бірліктерінің) жоқ екендігін білдіреді.
Бекіту үшін жаттығулар орындау (М-4, 5-бет).
Үшінші разрядтың 6 бірл., екінші разрядтың 4 бірл. және бірінші разрядтың 7 бірл. = 647.
4. Разрядтық қосылғыштардың қосындысы терминін енгізу (М-4, 19- бет).
Үшінші разрядтың 4 бірл., екінші разрядтың 6 бірл. және бірінші разрядтың 9 бірл. тұратын санды жазу ұсынылады = 469 - бұл үш таңбалы сан, өйткені, ол жүздіктен, ондықтан, бірліктен тұрады: 400+60+9 = 469.
469 санын разрядтық бірліктердің қосындысымен алмастыруға болады: 469 = 400+60+9.
Қорытынды: мұндай жазуды санды разрядтық қосылғыштардың қосындысымен алмастыру немесе санды разрядтық қосылғыштарға жіктеу деп атайды.
5. Екінші класс -- мындар класымен таныстыру (М- 4, 13-бет).
а) Оқушыларға таныс санау бірліктері көрнекілікке - түймелерге сүйеніп қайталанады. Санау бірліктері: бірліктер, ондықтар, жүздіктер, мыңдықтар. ә) Санаудың әр түрін еске түсіру: бірліктермен санау, мұнда натурал сандар шығады; ондықтармен санау, мұнда толық ондықтар шығады; жүздіктермен
санау, мұнда толық жүздіктер шығады.
б) Мыңдармен санау: 1 мың, 2 мың, 3 мың, ..., 9 мың, 10 мың және т.б. 10 мың = 1 онд. мың
10 онд. мың = 1 жүздік мың
10 жүзд. мың = 1 мыңдық мың = 1 млн.
Екінші класты мыналар құрайды:
4-разряд - бірлік мың
5-разряд - ондық мың
6-разряд - жүздік мың
в) Екінші класс -- мыңдар класымен таныстыру. Бірлік мың, ондық мың, жүздік мың екінші класты құрайды - оны мыңдар класы деп атайды, онда санау бірлік мың болады.
Үшінші кластың бірлігі - миллионды енгізу.
1000000; үшінші класс - миллиондар класы. Неге?
6. Көп таңбалы сандарды құруға үйрету.
a) Кластар мен разрядтар кестесімен таныстыру (М- 4, 13-бет).
Мыңдар класы (екінші класс )
Бірліктер класы (бірінші класс)
Жүздік мыңдар
Ондық мыңдар
Бірлік мыңдар
Жүздіктер
Ондықтар
Бірліктер
Кластарды салыстыру: үш разрядтан, бірақ мындар класында разряд атауына мың сөзі қосылады, оңнан солға қарай разряд бірліктері 10 есе өседі.
ә) Алдымен екінші кластың сандарын құру қарастырылады (М -- 4,15-бет), яғни бірінші кластың бірліктері жоқ сандар, сондықтан санның соңында үш нөл бар.
Берілген санды оқу жөнінде оқушыларға түсіндірулер мен сұрақтар ұсынылады.
Содан соң тек бірінші класс бірліктерінен тұратын сандар және екінші кластың бірлігінен тұратын сандар қатар және баған баған бойынша салыстырылады
(М-4, 18-бет):
8 8000 9 9000
26 26000 90 90000
547 547000 900 900000
б)Кейін құрамында екінші және бірінші класс бірліктері бар көп таңбалы сандарды құру көрсетіледі (М -- 4, 21-бет): ол үшін Кластар мен разрядтар кестесінде соңында үш нөлі бар екінші кластың сандары құрастырылады; содан кейін бірінші кластың бірліктерін көрсететін нөлдердің үстіне цифр салынып көрсетіледі; шыққан санды оқушылар оқиды, ондағы әрбір кластың және әрбір разрядтың бірліктері анықталады.
7. Көп таңбалы сандарды оқу және жазу ережелерін енгізу.
Есіңе сақта! Көп таңбалы сандарды оқу жоғарғы разрядтан басталады. Ол үшін санды оңнан солға қарай үш цифрдан кластарға бөледі. Осыдан кейін әрбір класта қанша бірлік бар екені анықталады. Алдымен жоғарғы класс мыңдар класының бірліктері кластың аты айтыла отырып оқылады, содан кейін бірінші кластың бірліктері аталады (М -- 4, 22-бет).
Үш жүз елу мың сегіз жүз алты: 350 806.
Есіңе сақта! Көп таңбалы сандарды жазу жоғарғы кластан басталады. Ол үшін алдымен жоғарғы кластың мыңдар класының бірліктері жазылады және барлық бірінші кластың бірліктері тіркеп жазылады. Егер қандай да бір разряд аталмаса, онда оның бірлігі жоқ, сондықтан орнына нөл жазылады (М-4, 24-бет).
405 092 төрт жүз бес мың тоқсан екі. Бекіту үшін жаттығулар ұсынуға болады:
1-ережеге -- (М-4, 22, 23-беттер);
2-ережеге -- (М -- 4, 25, 27 және 28-беттер).
Әрі қарай көп таңбалы сандармен жұмыс үш таңбалы сандармен жұмыс схемасы бойынша жүргізіледі: а) көп таңбалы сандарды салыстыру. Разряд бойынша (сәйкес разряд бойынша): екі санның жазылуындағы цифрлар саны тең болса, онда ең жоғарғы разряд бірліктері салыстырылады [15]. Қай санның разрядтық бірліктері артық болса, сол сан артық болады.
Ал егер олар тең болса, онда келесі разряд бiрлiктерi салыстырылады және т.б.
14538 4835, өйткені, 14538 санының разряды артық.
4538 4835, өйткені разрядтар саны бірдей, мыңдар саны бірдей, ал жүздіктер разрядында 5 8.
Натурал қатардағы орнына қарай: берілген сан натурал қатардағы оның алдында келетін барлық саннан артық, ал натурал қатардағы одан кейін келетін барлық саннан кем: 2580 2579 (2578).
ә) Көп таңбалы санның натурал қатардағы орнын табу үшін оқушылар мынаны білулері тиіс:
алдыңғы және кейінгі санды атау: 63800 ;
екі санның арасындағы санды атау: 87591 8761;
санды 1-ге арттыру және кеміту.
б) Көп таңбалы сандардың ондық (разрядтық) құрамын анықтау үшін төмендегідей тапсырмалар ұсынылады:
екінші разрядтың 250 бірлігі және бірінші разрядтың 40 бірлігі бар
санды ата және жаз (250040);
907520 санында әр кластың және әр разрядтың қанша бірлігі бар екенін ата; санды разрядтық қосылғыштардың қосындысы түрінде жазып көрсет:
9687= 9000+600+80+7; 60408 = 60000+400+8;
қосындының мәнін табу арқылы санды шығарып алу:
800000+6000+500+30+8 = 806538;
50000+3000 = 53000.
в) Көп таңбалы сандардағы барлық бірліктердің және сәйкес ондықтар, жүздіктер, мыңдықтардың санын анықтауда бұрыннан белгілі тәсілді қолдануға болады:
784680
бірліктер - 784680, ондықтар - 78468, жүздіктер - 7846, мыңдар - 784, ганды
т.б.
8. Сандар нумерациясын оқытып үйретудің соңына қарай оқушыларға сандардың натурал қатарының шексіздігі туралы түсінік беру қажет: 1, ...,
9, 10, 11, ..., 99, 100, 101, ..., 999, 1000, 1001,..., 9999, 10000, 10001,..., 99999, 100000, 100001, ..., 999999, 1000000, ... осылайша натурал сандарды шексіз құрастыруға және жаза беруге болады;
ең кіші натурал сан 1, ал ең үлкен ... жалғасы
I.КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
ІІ.НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1-ТАРАУ. ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫНДАҒЫ МАТЕМАТИКА ПӘНІ
1.1.Жаңартылған білім беру мазмұнының мақсаты, мәні ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2.Математика пәнінде әдіс - тәсілдерді қолданудың маңызы ... ... ... ... .. 6
1.3.Көп таңбалы сандар нумерациясын оқытуда дидактикалық ойындарды қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
2-ТАРАУ. Мың көлеміндегі, көп таңбалы сандарды оқыту әдістемесі
2.1.Сандарды оқу, жазу және салыстыру (сандарды нөмірлеу) ... ... ... ... .. 22
2.2.Жүз көлеміндегі сандарды оқыту әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... . 22
2.3.Мың көлеміндегі сандарды оқыту әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... 22
III.ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
IV.ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі: Математика курсының мың көлеміндегі сандарды, жазу салыстыру, қосу және азайту, көбейту және бөлу тәсілдерін оқушыларға үйрету. Мың көлеміндегі сандарды оқу, жазу, жіктеу, салыстыру, разрядтардың атауын және нөмірленуін, бірліктер класын қайталап, пысықтау. Бастауыш білім - үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы. Осыған сәйкес оқушыға белгілі бір көлемдегі, білім, білік - дағдыларды меңгерту мен бірге табиғат қоршаған орта туралы түсініктерін кеңейте отырып, оларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту - бүгінгі күннің талабы. Осы талап тұрғысынан алғанда, оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастырудың сан түрлі әдіс-тәсілдерін іздестіру мен жаңа техналогияларды тиімді пайдаланудың маңызы ерекше.
Бастауыш білім беруде математика пәні өзге пәндерді оқытудың алғышарты мен негізін қалайтын және осы пәндерді оқытып-үйретуде қалыптасатын білім, білік, іс-әрекет тәсілдерін тұтынушы болып табылады. Ал математика негізгі мектеп математикасының табиғи бір бөлігі. Мектеп математикасын есепсіз құру мүмкін емес. Математика ғылым ретінде есептен пайда болған және есеп арқылы дамиды.
Зерттеу базасы:
Зерттеу нысаны: Математиканың бастауыш курсына арифметикалық амалдардың бірқатар қасиеттері енеді. Онымыз-көп көлеміндегі сандарды қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық қасиеті, көбейту мен бөлудің үлестірімділік қасиеті, сондай-ақ мынадай қасиеттері санды қосындыға қосу, санды қосындыдан азайту.
Зерттеу пәні: Бастауыш сынып оқушыларының математика оқулығы.
Зерттеу мақсаты:
1.Оқушыларды жаңа есептеу бірлігі - көп таңбалылармен таныстыру.
2.ІІІ разрядтың бірлігі ұғымын енгізу. 10-дың санау жүйесінің құрылу принципін меңгерту (1 жүзд. = 10онд. = 100бірл.).
3.Көп таңбалы сандарды оқуға, жазуға, салыстыруға үйрету.
4.Көп таңбалы сандар көлемінде цифрлардың орындық мәнін бекіту.
5.Көп таңбалы сандарды нөмірлеу негізінде қосу және азайту біліктерін қалыптастыру.
6.Көп таңбалы сандарды нөмірлеуден алған білімдерін шамаларды
өрнектеуге қолдануға үйрету.
Зерттеудің міндеттері:
Көп көлеміндегі сандарды оқыту.
Сандарды оқу, жазу және салыстыру (сандарды нөмірлеу).
Көп көлеміндегі сандар нумерациясы.
Жүз көлеміндегі сандарды оқыту әдістемесі.
Мың көлеміндегі сандарды оқыту әдістемесі.
Зерттеу болжамы: Егер бастауыш сыныпта оқушыларға көп көлеміндегі сандарды оқыту материалдарды жетік меңгерте алсақ, онда олардың математикадан білім деңгейі жоғарылайды және т.б пәндерді оқушылардың жетелей түсінуіне, қазіргі заман талабына сай терең білім алуына ықпал жасайды.
Зерттеу әдісі: Оқушылардың ғылыми - дүниетанымдық қабілетін қалыптастыру, логикалық ойлау қабілетін дамыту, практикалық дағдылары мен ебдейліктерін дамыту және т.б өзекті мәселелердің ішінде оқушылардың мектептің жоғарғы сыныптарындағы математика курсына дайындығын жетілдіру.
1-ТАРАУ. ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫНДАҒЫ МАТЕМАТИКА ПӘНІ
1.1.Жаңартылған білім беру мазмұнының мақсаты, мәні
Жаңартылған мазмұн түрлі проблемаларды шешудің дағдыларын дамытуға, зерттеуге және түрлі дереккөздеріндегі ақпаратты зерделеуге бағытталған. Білім алушылар білімдерін әрі қарай басқа да жағдайларда жинақтап, қолдана алу мақсатында бастауыш сыныптың оқу бағдарламасына және әрбір білім беру саласындағы пәндерді негізге ала отырып, түсініктерін қалыптастырады. Сондықтан оқушылар өз білімдерін кез келген жағдайға бейімдей алуға және болашақта оларға кездесуі мүмкін кез келген күрделі міндеттерді шешуге үйренеді.
Бастауыш сынып пәндерін табысты оқыту ұстаздың кәсіби тәжірибесі мен құзыретіне байланысты болады. Қазақстан Республикасының орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында бастауыш сынып мұғалімдерінің біліктілігін арттыру курстары жаңартылған оқу бағдарламаларын іске асыру үшін мұғалімнің кәсібилігін жетілдіруге бағытталған.
Жаңартылған білім мазмұнымен танысқаннан ұнайтыны - оның мәні, Бастауыш сынып мұғалімі үшін оқушы жазылмаған тақта секілді таза, пәк. Бастауыш сыныпта оқытудың негізгі міндеті-баланың жеке басының жан-жақты қалыптасуын қамтамасыз ету, оның қабілеттерін анықтау мен дамыту, білімдерін ашу, дұрыс түсінік қалыптастыру.
Сонымен жаңартылған білім беру мазмұнының ерекшеліктеріне келесілер жатады:
білімдісін тұрғысынан ойлау ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану;
коммуникативті қарым-қатынас тәсілдерін, оның ішінде тілдік дағдыларды пайдалану;
топпен, жұппен және жеке жұмыс жасай білу сыни ойлау дағдысы;
алгоритмдік ойлау дағдысы;
аритикалық ойлау дағдысы;
проблемалық ойлау дағдысы; технологиялық ойлау дағдысы;
тілдік құзіреттілік дағдысы;
оқушылардың коммуникативтік дағдыларын дамыту.
Математика, информатика және жаратылыстану, адам және қоғам, технология және өнер, дене шынықтыру сияқты білім салаларындағы білім, түсіну, қолдану, талдау, жалпылау және бағалау деңгейі күтілетін нәтижелерді көре отырып, игеруді қажет етеді. Білім беру сапасын айқындау құралдары ретінде оқытуды ынталандыратын және оқушының жеке даму траекториясын белгілеуге мүмкіндік беретін қалыптастырушы бағалау және мектептегі білім берудегі бағалау түрлері белгіленеді. Стандарттың бұл бөліктері оқуды өз бетінше құра алатын, өмір бойы оқуға ұмтылатын оқушының жеке басын дамытуды қарастырады.
Математика білім және информатика білім беру саласының беру саласының мазмұны алушыларда қоршаған болмыстың алуан түрлі объектілері мен құбылыстарын сипаттау үшін:
бастапқы математикалық білімді қалыптастыруға;
ауызша және жазбаша есептеу алгоритмдерін игеруге;
есептер шығарудың жалпы амалдарын, өлшем және есептеу дағдылары негізінде логикалық пайымдаулар түзе білу машықтарын дамытуға;
ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың қарапайым құралдарын 15 қолдану дағдыларын, ақпаратты іздеу, таңдау, жеткізу,
объектілер мен процестерді жобалау, кестелермен, схемалармен, графикалармен және диаграммалармен жұмыс істеуде ең қарапайым әдістерді қолдану, интерпретациялау және деректерді беру машықтарын қалыптастыруға бағытталған.
Математика оқу пәні ретінде бастауыш білім берудің маңызды мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыруда елеулі үлес қосады. Математика бойынша бастапқы білім сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамытады, зерттеу және қарым-қатынастың, математикалық білімді өмірде қолданудың алғашқы дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді. Бастауыш сынып оқушылары математика курсын игере отырып, талдау, синтездеу, жіктеу, салыстыру, себеп-салдарлық қатынастар мен заңдылықтарды анықтауды үйренеді, түрлі заттар мен қоршаған орта құбылыстарын сипаттау үшін математикалық тілдің негіздерін игереді, білім мен іс-әрекет тәсілдерін меңгереді, мұның барлығы жинақтала келе оқи білуге негіз болады.
Математика негіздерін үйрену арқылы оқушылар басқа пәндер аясында, мысалы, жаратылыстануды оқу кезінде қажет болатын анағұрлым күрделі математиканы түсінуге мүмкіндік алады. Сонымен қатар, математика әртүрлі мәселелерге қатысты қалай әрекет етіп, проблемаларды шешу жолдарын түсінуге көмектесе отырып, логикалық ойлау дағдыларын дамыту, арифметикалық алгоритмдерді қолдану, геометриялық құрылымдарды орындау және математикалық зерттеу жүргізу қабілетін жетілдіруге мүмкіндік береді. Бастауыш сынып математикасы бойынша оқу бағдарламасының мазмұны Сандар және өлшемдер, Алгебра элементтері, Геометрия элементтері, Жиын. Логика элементтері, Математикалық модельдеу бөлімдерінен тұрады.
1.2 Математика пәнінде әдіс-тәсілдерді қолданудың маңызы
Қазіргі заман математика ғылымының өте кең, жан - жақты кезеңі деп айта аламыз.Математиканы оқытудың негізгі шарты-математикадағы мәдениет деңгейін арттыру.Жаңартылған білім беру мазмұнына сәйкес математика сабақтарында мұғалім теориялық білімді меңгерудің практикалық тәсілдерімен ұштастыра отырып, жылдам, ұтымды есептеулерді үйретеді. Егер оқушы өткен тақырыптарды үй тапсырмасы ретінде қайталамаса, үй тапсырмасын орындамаса, есеп жасай алмаса, белгілі бір нәтижеге қол жеткізе алмайды. Оқушы математиканы тиімді игеруі, зерттелетін материалға қызығушылық танытуы және есеп шығарудан ләззат алуы үшін. Математикадағы есептер үлкен тәрбиелік мәнге ие. Есепті жасау кезінде шыдамдылық пен табандылық қалыптасады.
Жаңартылған білім беру мазмұны математика сабақтарын өткізу кезінде әртүрлі әдістер мен тәсілдерді тиімді қолдана білу қажет.
Математиканы нәтижелі ету үшін:
Әдістерді тиімді таңдау;
Оқуға деген қызығушылықты және білімге сұранысты арттыру;
Оқушылар үшін сабақ қарқынының жайлылығы, мұғалім мен оқушы жұмысының нәтижелілігі;
Жұмыс барысында мұғалім мен оқушының тығыз қарым-қатынасы, әр оқушыға деген сенім;мұғалімдер қолданатын әдіс оқытудың тиімділігіне айтарлықтай әсер етеді.
Педагогикалық әдістерді жетілдіруге дейін оқу бағдарламасын өзгерту білім беру стандарттарына қатысты реформалау шараларының мүмкіндіктері мен нәтижелілігін төмендетеді.
Жаңартылған бағдарлама бойынша әрбір мұғалім келесі нәтижелерге қол жеткізді:
жаңартылған оқу бағдарламасының құрылымы;
жаңартылған оқу бағдарламасының мазмұны мен жүйесіне;
оқу бағдарламасының және оны іске асырумен байланысты құжаттамалардың мақсаты мен рәсімделуіне;
білім беру бағдарламасын іске асыруға көмектесетін тиісті педагогикалық тәсілдерді меңгеруге.
Математика сабағындағы білім беру сапасын арттыру мақсатында жүргізіліп жатқан жұмыстарымның негізгі бағыты осындай теориялар мен оқыту мен оқуды жақсатудың жолдарына негізделген. Сындарлы оқытудың теориялық негіздеріне сүйене отырып әрбір сабақты сыни ойлана отырып, оқушылардың білімінің қалыптасуына ықпал ететін әдістерді қолданып өтудің нәтижесінде, оқушылардық айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізеді. Олар, ортақ проблеманы шешуде бірлесіп жұмыс істей алды, әдіс-тәсілдерді қолданып, ойлау дағдыларын, оны жеткізу дағдылары қалыптасты. Автор орындығында, Алты қалпақ, Кубизм, Балық қаңқасы, Болжау кестесі, Фрайер, Темперетура өлшеу т.б әдістер арқылы тапсырмаға логикалық қорытынды, интерпретациялар жасап, Соңғы бес минут, Тарсия, Сэнгвич, Плюс, минус, қызықты, Білдім, білгім келеді, үйрендім т.б тәсілдер арқылы сабақты меңгеру денгейіне кері байланыстар жасап, Блоб ағашы, Табыс сатысы, Күн, бұлт, жауын т,б кері байланыс түрлеріне дағдыланып, өздерін өздері бағалай алды.
Білім беру сапасын арттыру бағытында жүргізілген зерттеу жұмысымның барысында кедергілерге де кезігуі мүмкін. Соның бірі оқушылар жаңа сабақты игерту мақсатында жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде сабақ мақсатын өздері қойып, бұгін не үйренетінін анықтағанмен, жаңа сабақты игеру барысында топтық жұмыста белгіленген уақыт жетпей қалыуы.
Оның себебі, оқушыларға сабақ материалының қиындығы мен бұған дейін таныс болмауы әсер етті. Бұл кедергіден шығар үй тапсырмасын берудегі төңкерілген әдіс түрін қолдану дұрыс деп таптым. Оқушыға келесі жаңа сабак матриалы үйден оқуға немесе сол тақырып пен өткен тақырыпты байланыстыратын тапсырмалар беріледі.
Оқушы ізденіп, оқып келсе жаңа сабақта берілген ресурсты оңай қабылдап және тобындағы достарына да түсіндіре алып, топ жұмысын сәтті қорғай алады. Үйден жақсы дайындықпен келген оқушы басқа топтардың да жұмысын ыждақатты тыңдап, өзіндік сұрақтарын қойып, дұрыс баға бере алады. Екінші кедергі, оқушылардың математикалық сөйлеу дағдысының төмен болуы. Бір сөзбен айтқанда математика пәнінің мұғалімдері көп әдісті білуге тырысуы керек. Оны өзіне сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдануы керек - деп Ахмет Байтұрсынов айтқандай қазіргі заман талабына сай білім беру мәселесі сол қоғам мүддесіне сай болуы керек деп ойлаймын. Өз пәнін сүйетін ұстаз ғана, өз ісінің шебері болып қана қоймай, жоғары жетістіктерге жететініне сеніммен қараймын.
1.3. Көп таңбалы сандар нумерациясын оқытуда дидактикалық ойындарды қолдану.
Сан ұғымын кеңейту бастауыш мектепті аяқтайтын төртінші сыныпта екі тәсілмен: миллион көлеміндегі сандарды оқу және жазу, одан соң миллиард көлемінде жүзеге асырылады [13].
Оқытудың міндеттері.
1. 1000 көлеміндегі сандар нумерациясын қайталау.
2. Разряд ұғымымен таныстыру, бірінші, екінші, үшінші, төртінші, бесінші және алтыншы разряд бірліктерін енгізу.
3. Бірінші класс -- бірліктер класымен және екінші класс бірлігі -- мыңмен таныстыру.
4. Разрядтық қосылғыштар қосындысы ұғымын енгізу және санды разрядтық қосылғыштарға жіктеуге үйрету.
5. Екінші класс - мыңдықтар класымен және үшінші класс бірлігі - миллионмен, оның жазылуымен және санды жазудағы цифрдың мәнімен таныстыру.
6. Осыған ұқсас төртінші сыныптың соңында миллиардпен таныстыру.
7. Класс пен разрядтар кестесін пайдаланып, көп таңбалы сандарды құрастыруға үйрету.
8. Көп таңбалы сандарды оқу және жазу ережелерін енгізу.
9. Көп таңбалы сандарды салыстыруға үйрету.
10. Сандар қатарындағы көп таңбалы сандардың орнын анықтау білігін бекіту.
11. Көп таңбалы сандардың ондық (разрядтық) құрамын анықтау білігін қалыптастыру.
12. Көп таңбалы сандардың барлық бірліктерінің, барлық ондықтарының, барлық жүздіктерінің, барлық мыңдықтарының санын табуға үйрету.
13. Натурал саңдар қатарының шексіздігі жөнінде түсінік қалыптастыру. Оқыту әдістемесі
1. 1000 көлеміндегі сандар нумерациясын қайталау:
а) разрядтар кестесі қолданылады (М-4, 4-бет);
ә) сандар мен шамалар бірге қарастырылады (М -- 4, 5-бет).
7 м = D см 600 бірл.= ■ жүзд. 7 жүзд. 8 онд. 9 бірл.= ■
7 жүзд.= ■ бірл. 600 см = 0 м 0 жүзд. D онд. ■ бірл.=987
7 дм =■ см 600 бірл.= D онд. 7 м 8 дм 9 см =D см
7 онд.= ■ бірл. 600 см =0 дм D М D ДМ D CM = 987 см
2. Разряд ұғымымен таныстыру.
а) Бірліктер. Ондықтар. Жүздіктер - бұлар разрядтар екендігі оқушыларға хабарланады.
ә) Кестемен жұмыс (М -- 4, 4-бет) - бұл разрядтар кестесі, мұнда үш таңбалы сандар құрамы басқаша аталады.
1-разряд - бірліктер разряды = бірліктер -- 1-разряд бірлігі.
2-разряд - ондықтар разряды = ондықтар -- 2-разряд бірлігі.
3-разряд -- жүздіктер разряды = жүздіктер -- 3-разряд бірліктері.
3. Бірінші класс бірліктер класымен таныстыру: бірліктер, ондықтар, жүздіктер бірінші класты, яғни бірліктер класын құрайды, өйткені мұнда санау бірлігі бірлік болып табылады [14].
Екінші класс бірлігі - мынды енгізу: 999+1=1000 - бұл ең кіші төрт таңбалы сан, өйткені ол 4 цифрдың көмегімен жазылады: сол жақтағы бірінші орында тұрған цифр мындар санын (1 мың), ал нөлдер мынды құрайтын бірліктерден басқа жекелеген жүздіктер, ондықтар және бірліктердің (бірінші класс бірліктерінің) жоқ екендігін білдіреді.
Бекіту үшін жаттығулар орындау (М-4, 5-бет).
Үшінші разрядтың 6 бірл., екінші разрядтың 4 бірл. және бірінші разрядтың 7 бірл. = 647.
4. Разрядтық қосылғыштардың қосындысы терминін енгізу (М-4, 19- бет).
Үшінші разрядтың 4 бірл., екінші разрядтың 6 бірл. және бірінші разрядтың 9 бірл. тұратын санды жазу ұсынылады = 469 - бұл үш таңбалы сан, өйткені, ол жүздіктен, ондықтан, бірліктен тұрады: 400+60+9 = 469.
469 санын разрядтық бірліктердің қосындысымен алмастыруға болады: 469 = 400+60+9.
Қорытынды: мұндай жазуды санды разрядтық қосылғыштардың қосындысымен алмастыру немесе санды разрядтық қосылғыштарға жіктеу деп атайды.
5. Екінші класс -- мындар класымен таныстыру (М- 4, 13-бет).
а) Оқушыларға таныс санау бірліктері көрнекілікке - түймелерге сүйеніп қайталанады. Санау бірліктері: бірліктер, ондықтар, жүздіктер, мыңдықтар. ә) Санаудың әр түрін еске түсіру: бірліктермен санау, мұнда натурал сандар шығады; ондықтармен санау, мұнда толық ондықтар шығады; жүздіктермен
санау, мұнда толық жүздіктер шығады.
б) Мыңдармен санау: 1 мың, 2 мың, 3 мың, ..., 9 мың, 10 мың және т.б. 10 мың = 1 онд. мың
10 онд. мың = 1 жүздік мың
10 жүзд. мың = 1 мыңдық мың = 1 млн.
Екінші класты мыналар құрайды:
4-разряд - бірлік мың
5-разряд - ондық мың
6-разряд - жүздік мың
в) Екінші класс -- мыңдар класымен таныстыру. Бірлік мың, ондық мың, жүздік мың екінші класты құрайды - оны мыңдар класы деп атайды, онда санау бірлік мың болады.
Үшінші кластың бірлігі - миллионды енгізу.
1000000; үшінші класс - миллиондар класы. Неге?
6. Көп таңбалы сандарды құруға үйрету.
a) Кластар мен разрядтар кестесімен таныстыру (М- 4, 13-бет).
Мыңдар класы (екінші класс )
Бірліктер класы (бірінші класс)
Жүздік мыңдар
Ондық мыңдар
Бірлік мыңдар
Жүздіктер
Ондықтар
Бірліктер
Кластарды салыстыру: үш разрядтан, бірақ мындар класында разряд атауына мың сөзі қосылады, оңнан солға қарай разряд бірліктері 10 есе өседі.
ә) Алдымен екінші кластың сандарын құру қарастырылады (М -- 4,15-бет), яғни бірінші кластың бірліктері жоқ сандар, сондықтан санның соңында үш нөл бар.
Берілген санды оқу жөнінде оқушыларға түсіндірулер мен сұрақтар ұсынылады.
Содан соң тек бірінші класс бірліктерінен тұратын сандар және екінші кластың бірлігінен тұратын сандар қатар және баған баған бойынша салыстырылады
(М-4, 18-бет):
8 8000 9 9000
26 26000 90 90000
547 547000 900 900000
б)Кейін құрамында екінші және бірінші класс бірліктері бар көп таңбалы сандарды құру көрсетіледі (М -- 4, 21-бет): ол үшін Кластар мен разрядтар кестесінде соңында үш нөлі бар екінші кластың сандары құрастырылады; содан кейін бірінші кластың бірліктерін көрсететін нөлдердің үстіне цифр салынып көрсетіледі; шыққан санды оқушылар оқиды, ондағы әрбір кластың және әрбір разрядтың бірліктері анықталады.
7. Көп таңбалы сандарды оқу және жазу ережелерін енгізу.
Есіңе сақта! Көп таңбалы сандарды оқу жоғарғы разрядтан басталады. Ол үшін санды оңнан солға қарай үш цифрдан кластарға бөледі. Осыдан кейін әрбір класта қанша бірлік бар екені анықталады. Алдымен жоғарғы класс мыңдар класының бірліктері кластың аты айтыла отырып оқылады, содан кейін бірінші кластың бірліктері аталады (М -- 4, 22-бет).
Үш жүз елу мың сегіз жүз алты: 350 806.
Есіңе сақта! Көп таңбалы сандарды жазу жоғарғы кластан басталады. Ол үшін алдымен жоғарғы кластың мыңдар класының бірліктері жазылады және барлық бірінші кластың бірліктері тіркеп жазылады. Егер қандай да бір разряд аталмаса, онда оның бірлігі жоқ, сондықтан орнына нөл жазылады (М-4, 24-бет).
405 092 төрт жүз бес мың тоқсан екі. Бекіту үшін жаттығулар ұсынуға болады:
1-ережеге -- (М-4, 22, 23-беттер);
2-ережеге -- (М -- 4, 25, 27 және 28-беттер).
Әрі қарай көп таңбалы сандармен жұмыс үш таңбалы сандармен жұмыс схемасы бойынша жүргізіледі: а) көп таңбалы сандарды салыстыру. Разряд бойынша (сәйкес разряд бойынша): екі санның жазылуындағы цифрлар саны тең болса, онда ең жоғарғы разряд бірліктері салыстырылады [15]. Қай санның разрядтық бірліктері артық болса, сол сан артық болады.
Ал егер олар тең болса, онда келесі разряд бiрлiктерi салыстырылады және т.б.
14538 4835, өйткені, 14538 санының разряды артық.
4538 4835, өйткені разрядтар саны бірдей, мыңдар саны бірдей, ал жүздіктер разрядында 5 8.
Натурал қатардағы орнына қарай: берілген сан натурал қатардағы оның алдында келетін барлық саннан артық, ал натурал қатардағы одан кейін келетін барлық саннан кем: 2580 2579 (2578).
ә) Көп таңбалы санның натурал қатардағы орнын табу үшін оқушылар мынаны білулері тиіс:
алдыңғы және кейінгі санды атау: 63800 ;
екі санның арасындағы санды атау: 87591 8761;
санды 1-ге арттыру және кеміту.
б) Көп таңбалы сандардың ондық (разрядтық) құрамын анықтау үшін төмендегідей тапсырмалар ұсынылады:
екінші разрядтың 250 бірлігі және бірінші разрядтың 40 бірлігі бар
санды ата және жаз (250040);
907520 санында әр кластың және әр разрядтың қанша бірлігі бар екенін ата; санды разрядтық қосылғыштардың қосындысы түрінде жазып көрсет:
9687= 9000+600+80+7; 60408 = 60000+400+8;
қосындының мәнін табу арқылы санды шығарып алу:
800000+6000+500+30+8 = 806538;
50000+3000 = 53000.
в) Көп таңбалы сандардағы барлық бірліктердің және сәйкес ондықтар, жүздіктер, мыңдықтардың санын анықтауда бұрыннан белгілі тәсілді қолдануға болады:
784680
бірліктер - 784680, ондықтар - 78468, жүздіктер - 7846, мыңдар - 784, ганды
т.б.
8. Сандар нумерациясын оқытып үйретудің соңына қарай оқушыларға сандардың натурал қатарының шексіздігі туралы түсінік беру қажет: 1, ...,
9, 10, 11, ..., 99, 100, 101, ..., 999, 1000, 1001,..., 9999, 10000, 10001,..., 99999, 100000, 100001, ..., 999999, 1000000, ... осылайша натурал сандарды шексіз құрастыруға және жаза беруге болады;
ең кіші натурал сан 1, ал ең үлкен ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz