Жалға берушінің және жалға алушының міндеттері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының ғылым және жоғарғы білім министрлігі
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті
Экономика және құқық факультеті

Курстық жұмыс
Пәні: Азаматтық құқық
Тақырыбы: Жалға алу шарты және оның басты түрлері

Орындаған: Акылбаева А
Тексерге:С. Маликовна

2023-2024
Мазмұны
1.Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Жалға алу шартының түсінігімен ерекшелігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... .5
Мүлік жалдау шартының ұғымы мен элементтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
Жалға алу шартының мазмұны. Жалға берушінің және жалға алушының міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
Жалға алу шартының түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
Лизинг ұғымы және оның ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
Мемлекеттік тұрғын үй қорындағы тұрғын үйді жалдау шарты ... ... ... .19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24

Кіріспе
Нарыктык экономика жагдайында кәсіпорындардың дамуы, жекешелен пен кезеңнен өтіп, кәсіпкерліктің көбі толықтай жекеленіп кызм твору түрлері қоғамда кеңінен таралып келеді. Енді жеке кәсіпкерлік бірлескен несе бір-бірімен алыс-беріс ретінде жұмыс жасау дамып келеді. Соларды бірі- аренда шартының көздерінен қамтамасыз ету. Кәсіпорын мен ұйымдар, сондай-ақ халыққа қызмет көрсетудің бір түрі мүлік жалдау қызметі дәстүрлі түрлеріне жатады. Қазақстан Республикасының әкімшілік-зміршіл экономикадан нарықтық экономикаға көшу процесінде мүлік жалдаудың бүл түрі заңды тұлғалар арасында да, жеке тұлғалар арасында да кең таралуда.Бүгінгі танда негізінен "аренда" және гүлікті жалдау" бір-біріне синоним болып келетін ұғымдар. Заңнамаға бет бурсақ, олардың арасында айтарлықтай айырмашылық жоқ екенін байқаймыз. Аталмыш терминдерді қолдану мундай шарттардын арасындағы озгешеліктермен емес, белгілі бір салалардағы атауының калыптаскан тэжірибесімен байланысты.күнделікті өмірдегі жоғары ролі оның тиімділігімен түсіндіршен. Оны жасауға екі тараптың да ықыласы бар. Себебі кеп жагдайларда жалға алушы шартта көзделген мүлікті уакытша гана керек етеді немесе оны сатып алуға жағдайы келмейді. Жалға берушіде мүлікті біреуге уақытша пайдалануға беру арқылы пайда кіргізу мақсаты болуы мүмкін. Мундай жагдайда жалға алушы мүлікті пайдаланғаны үшін ақы төлейді. Мүлік жалдау (аренда) шарты бойынша жалға беруші жалға алушыға мүлікті акы телеп уакытша иеленуге және пайдалануға беруге міндеттенеді. Демек, бұл жұмыс жазуға таңдалған бұл тақырып өзекті, өйткені шағын және орташа бизнестердің мүлікті жалға беру жолымен сатып ала алмаган мүліктерін пайдалана отырып өз қаржылық деңгейін қаржыландыра отырып,экономиксын накты секторын дамытуға жанама түрде қатысады. дарга, ұйымдарга мүлік жалдау (аренда) шартының қазіргі жүйесі шыдан кеп айырықшаланады. Ол жалдап алушы каржы тапшылығына байланбай, қызметін пайдаланғысы келетін жалдау мүлкін езі тандай алады. Қазір біздің республиканың экономикасы әлі нарықтық катынастарга кошу барысында. Осы кезеңге дейін, әкімшілік-әміршілік экономикада кәсіпкерлік саясат түп төркінімен болған емес, оның ішінде жеке адамдардын кажеттілігін ескермеген директивалар мен қаулылар арқылы жүзеге асырылып келді.Дамыған нарыққа көшу жағдайында анықтаушы фактор экономика субьектілерінің еркін эрекет етуі. Өтпелі кезеңдегі шаруашылықтың қызмет ету негізінде орталыктандырылған және нарықтық экономикага тэн Занд БОЛИ қалыптастыру емес келді. Бұл өтпелі

кезеңдегі кәсіпкерлік саясатының мэселелерін, тұтынушылардың өзара
қатынастағы коммерциялық саясатын қалыптастырудың жаңа әдістерімен механизмдерінің қалыптасу мәселелерін зерттеу, сондай-ақ осы бағытта белсенді тәжірибелік қызмет жүргізу қажеттілігін тудырады. Бұл жұмыстың мақсаты Казакстандык коммерциялық ұйымдардың немесе жеке тұлғалардың мүлік жалдау (аренда) шарты бойынша жалға беруші жалға алушыға мүлікті ақы төлеп уакытша иеленуге және пайдалануга беруге міндеттен артүрлі формаларына талдау жасау болып табылады. тамын мақсаттарға жету үшін төмендегі міндеттер алга койылып,шешіледі. Казакстандык мүлік жалдау (аренда) шарты бойынша механизмін толығымен игеру;
- Казакстандағы мүлік жалдау (аренда) шарты нарығының ерекшеліктерін, оның жағдайын қарастыру; - шетелдік мүлік жалдау (аренда) шарты бойынша қарастыру; - мүлік жалдау (аренда) шартының жол, рын анықтау.

1 Жалға алу шартының түсінігі мен ерекшелігі

1.1 Мүлік жалдау шартының ұғымы мен элементтері
Аренда шартының сатып алу, сату рента шарттарынан айыр-машылығы, ол мүлікті уа иеленуге беруге байланысты қатынасты реттейді. Мүлік жалдау шарты Римде кеңінен таралған еді. Оның анықтамасы казіргі кезде жүзеге асырылып отырган анықтамадан елеулі ерекшеленген жоқ. Аренданы заттық құқықтарға жатқызу немесе жаткызбау сауалы ұзақ мерзім бойы даулы болып келді. Заттың құқықтарга (олардың мэселелеріне) арналган сонғы Қазақстандық жұмыстарда аренда заттық құқықтардың катарына жатқызылады. Бұл кезқарас заңнамалық анықтамасында да қолдау абри турганымыздай аренданын иеленуде бірге қарастырылады. Бұл ягни онда пайдалану мен қоса заңнамалык шешім арендалык қатынастарға бұрынғыдан көрі жоғарылау (көбірек) тұрақтылық береді, олардын саны котереді. Осының нәтижесінде мүлікті меншік құқығы негізінде иемденуге мүсіншілік жок бөтен біреудің мүлкін пайдаланган кезде, мүлікті жалда тиісті қатынастарды тыйымды реттетуге мүмкіншілік береді. Кейбір жағдайларда аренда (мыс, жер арендасы) тіпте меншік құқығына балама ретінде карастырылатын 99 жылға дейінгі ұзақ мерзімді жер арендасы Казакстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы 22 желтоқсанда қабылданған "Жер туралы" заң күші бар Жарлығының, 41 бабында қарастырылған еді. Аренда белгілі мөлшерде жерге меншік құқығының баламасы деген түсінік қазіргі (күшінде заңнамада да сақталып түр. Казакстан Республикасының 2001 ж қантардан "Жер туралы" заңының 28 бабымен 49 жылға дейінгі жердің үзақ мерзімді арендасы қарастырылған.Аренда тек жалдаушының қажетін, мүддесін қамтамасыз етіп қоймайды. Онын нормаларында жалға берушінің мүдделерінде есепке алу бар мен иесі ретінде ол бәрібір жалға алушыға қарағанда артықшылық жағдайында болып келеді. Арендалык шарттан туындайтын міндеттемелік құқықтық қатынастарды және заттық құқықтық қатынастарды ажыратып қарау қажет. Әрине, міндеттемелік құқық шеңберінде бірінші кезекте аталған қатынастардың бірінші тобын қарау керек. Аренданың заттық құқығы желілікті дэрежеде жан- жакты және толык заттық құқық мэселелеріне арналған енбектерде талданған. Сонымен қатар, аренданын заттык кұкығы ескерілмесе жалға алушының да жалға берушінің де құқықтық жағдайының сипаттамасы толық болмайды. Жалдаушы мен

жалға берушінің заттық құқық қатынастар негізінде катысуын (олар сыртта шарттық болып көрінгенімен) жокка шыгаруга болмайды.Біздін айты менше нымыз арендаға берілетін мүлікті күтіи үхтау ауырталығына, (жалға берушінің) және жалдаушының заттық құқықтарының бэсекесине тағы баска уксас нэрселерге қатысты. Мүлікті жалдау шартының тараптары жалға алушы және жалга беруші,жалға беруші және жалға алушы ретінде кез келген тұлға, занды және жеке тұлға бола алады. Егер шарт мемлеке атынан не әкімшілік - аумақтық бірлестік атынан жасалса мүлікті жалга беруші болып өкілетті мемлекеттік орган, КР Каржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру бойынша комитетінің аз аумақтық органдары келеді.Жаберуші - бұл пайдалануға берілген мүліктің иесі, ал заңды тұлғаоқшауланған мүлікке меншік, шаруашылық жүргізу, оралымды басқару құқығы бар субьект. Кейбір жағдайларда немесе заңды тұлғалар келуі мүмкін, олар мүлікті жалға беруге заңмен немесе шартпен өкілденуі тиіс. Жалдаушы (арендатор) мүлікті уақытша иелену және пайдалануға, немесе тек пайдалануға алған жеке немесе заңды тұлға. Мысалы, станокты жалдаушыға онда белгілі сағаттарда немесе күндерде қажетті жұмыстарды жасау мүмкіншілігі берілуі мүмкін. Мүлкіне оралымды басқару құқығы бар коммерциялық емес заңды тұлғалар, олардың мүлкінің меншік иесімен мүлікті жалдау құқығында шектеулі мүмкін.Тараптар құқықтары мен міндеттерінің өзге тұлғаларға ауысуы ішінара және до комбебап құқықтық мирасқорлық негізінде болуы мүмкін. Жалға берілме меншік құқықтарының өзге тұлғаға ауысуы мүлікті жалдау шартын озгерту немесе бұзу үшін негіз болмайды. Басқаша айтатын болсақ аренда құқығы жалға берілген мүлікке ауыртпалық тудырады.Азамат өлуімен жалға алушының құқықтарына қатыст трансмиссия егер заң актілерінде немесе шартта өзгеше қарастырылмаса жалпы. Аренда шарты бойынша (негізінде берілетін заттар жеке сипаттары мен анықталатын, тұлынылмайтын заттарға жатады, олар оларды пайдалану барысында ездерінің тынушылық қасиеттерін бірте-бірте табиғи тозу негіну керек кайта кур салдарына жоғалтады. Кейбір объектілер пайдалану тэртібі дұрыс болса тіпті өздерінің қасиеттерін жоғалтпауы мүмкін, оларға жер бөлшектері, көп жылдык егістер с.с. жатады. АК 541-бабына сәйкес, мүліктік жалдауға, кәсіпорындар мен басқа да мүліктік кешендер, жер учаскелері, үйлер, ғимараттар, жабдықтар, көлік құралдары берілуі мүмкін. өзге де заттар бола алады. Калдаудың обьектісі тәртіп бойынша болады. Заңды тұлғалар кезде де әмбебап мирасқорлықтың бұл тәртібін қолдану керек. Заннамада оларды мүліктік жалдауға беруге тый тынған, немесе жалдау мүмкіншілігі шектелген мүлік түрлері анықталуы мүмкін. Бірінші кезекте шектеулер азаматтық айналымнан алынып тасталған, немесе азаматтық айналымы шектеулі заттарға қатысты болып келеді. Әрине, азаматтық айналымнан алынып тасталған заттар жалға берілуі мүмкін емес. Ал азаматтық айналымы шектеулі заттар жалга оларды пайдалану төртібі, жалпылама оларға меншік құқығын жүзеге асырудың барлық тэртібі сакталып кала берілуі мүмкін. Мысалы, тұлға азаматтық айналымы шектеулі бір немесе озге мүлікті иеленуге рұқсат алмаса, ол өзінде бар сондай (азаматтық айналымы шектеулі) мүлікті иелігінен шығаруы керек. Заңның (ҚР АК 252 бабы 2 тармағы) тікелей нұсқауына сәйкес көрсетілгендей мүлікке меншік құқығы тоқтатылуы қажет. Яғни ондай мүлікте иеліктен шығаруға багытталган шарттар болып сатып алу-сату, сыйға тарту, айырбас шарттары келеді деп болжам жасаймыз.Бір маселен тым шектеулі шешуге болмайды. Сілтеме жасалған азаматтык кодекстің нормасы өмірде оны эртүрлі жағдайларға лайықтап колдануды илеп етеді. Мысалы, айналымы шектеулі мүліктің иегері болашақта оган руксат аламын деп үміттенетін болса оған оны жалға беруге тыйым салынбауы керек. Немесе мүлікті иеленуге руксаты жок айналымы шектеулі заттың меншік иесі бірден сатып алушыны таппаған соң оны болашақта сатып алу жағдайы карастырылатын жалдау шарты негізінде бере алады. Қаралғандай косымша шешімдер меншік иесі жағдайын жақсартады. Қандай да болсын мүлікке меншіктің заң бойынша кепілдіктерін нь айтады.Кейбір обьектілерді (негізінен табиги объектілерді) жалға тапсырған кезде шарт ерекшеліктері пайда болады (ерекшеліктер шарт мазмұнына және т.б. катысты болуы мүмкін). Аілатын болсақ, Қазақстан Республикасының "Жер турал Запыный 48 бабына сәйкес, жер пайдаланушылары жерді жер учаске беру актісіне немесе аренда шартына (уақытша ақысыз жер пайдалану артына) сәйкес пайдалануы тиіс. Осымен бірге жалға алушыға тағы да бірқатар міндеттер жүктеледі. Бүл міндеттер жалға алушының жалға берілген мүлікті тиісті пайдалану бойынша азаматтық құқықтық міндетімен тығыз байланысты, кейбір көріністерінде оларды мүлікті тиісті пайдалану бойынша міндеттің нақтылануы ретінде бағалауға болады. Жер пайдаланушыға мы-надай міндеттер жүктеледі: олады. Жер
- тиісті санитарлық және экологиялы алаптарға сейкес келетін өндіріс технологиясын колданудың, халықтың денсаулығы мен қоршаған ортаға зиян келтірілуіне жол бермеу;
топырақтың унарлығын нашарлатпаудың жер қорғау жөніндегі шараларды жүзеге асырудың, орман, су ресурстары мен басқа да табиғи ресурстарды пайдалану тэртібін сақтаудың, жер учаскесінде орналасқан, зандар кес мемлекет коргайтын тарих, сэулет ескерткіштері, археологияльщ мүра мен басқа да объектілердің қорғалуын қамтамасыз ету; -баска меншік иелері мен жер пайдаланушылардың құқықтарын бұзбау; топырактын кунарлы қабатын сыдырып алу оның біржола жоғалуын болғызбау үшін қажет болған жағдайларды қоспағанда, басқа тұлғаларға сатға ғне беру максатымен құнарлы қабатты сыдырып алуға жол бермеу; - сервитуттары зандарда көзделген тәртіпте ұсынуды қамтамасыз ету. Өз ерекшеліктері тұрғын үйді жер қойнауының учаскелерін және басқа обьектілерді жалдауда орын және баска келісімдер Жер қойнауының учаскілері концессиялык пайдалануға беріледі, олар АК 541-6, 4-т. сәйкес озиш занды табиғаты бойынша мүлікті жалдауға түбірлес болып келеді және ол жалпы (негізгі) ережелеріне негізделеді. Мүндай кең түсінік кр азаматтықнамасында шарттардың бұрынғы кеңестік кезендегі азаматтық құқыққа таныс емес тәртіптенген жүйесі қалыптасып келетінін сипаттайды. Бүл белек шарттардың құрылысын өңдеуде бүкіл шарттык кукык жүйесін ендеуде де өз көрінісін тауып отыр. Жер қойнауын пайдаланумен байланысты және өзге де шарттардын жана түрлеріне касты пайда болған айқынсыздық ақырындап жойылып келеді. М жалдау шарты нақты анықталған мерзімге жасалуы мүмкін. (КР АК. 545-6. Қаз. КСР-ң Азаматтық кодексімен, жалға берілетін мүлік түріне қарамастан мүліктік жалдаудың мерзімі 10 жылдан аспауы тиістігі қарастырылған еді. ҚР АК аренданың ақырғы мерзімін тек онын бөлек түрлері үшін, немесе бөлек мүлік арендасы үшін қарастырады. Айтыл андай жердін арендасы 49 жылдан аспауы керек. Прокат шарты бір жылдан аспайтын мерзімге ғана жасалуы мүмкін бір Мүлік жалдау шарты нақты анықтамлаган мерзімге жасалуы мүмкін, бұл үшін ол күшінде болып келетін мерзім шартта көрсетілмейді. Нақты анықталмаған мерзімге жасалған мүлікті жалдау шартында эрбір тарап, шарт млаган мерзімге қозғалмайтын мүлік жөнінде болғанда екінші тарапқа үш ай бұрын ескертіп, ал шарт кохалихын мүлік жөнінде болғанда бір ай бурын ескертіп, кез келген уақытта шартан бас тарта алады. Өзгеше тэртіп заң актілерімен немесе шартпен карастырылуы мүмкін. Мысалы шартта тараптар нақты анықталмаған мерзімі жасалған мүлікті жалдау шартын бір жақты тэртіпте бұруға тиым салуы мүмкін. Егер мүлікті жалдаудың ақырғы мерзім заңнамада қарастырылса, ал шарттың өзі нақты анықталмаған мерзімге жас лса, мүлікті жалдаудың ақырғы мерзімі өтуімен ол күшін өзімен өзі жоғалтады. Яғни, мүлікті жалдау шартының мерзімі заңнама бойынша қарастырылған ең үлкен (акырғы) мерзімнен асып кетсе де шарт берібір заңнамалық мерзімнен аспайтын (оған тең) мерзімге жасалған саналады.

1.2 Жалға алу шартының мазмұны. Жалға берушінің және жалға алушының міндеттері
Жалға беруші мүлікті жалға алушыға шарт талаптары мен мүліктің максатына сәйкес, келетін күйде беруге міндетті (АК 547-6. 1-тармағы). Мүліктің күйі бірінші кезекте шартпен анықталуы тиіс. Мысалы, жалға коймалар берілгенде, олар өрт қауіпсіздігінің талаптарына болмелердегі ауаның ылғалдылығына не құрғақтығына қойылатын сәйкай болуы керек,скані болжамылуы мумкин талаптарга жэне басқаларга Шарттын мүліктік күйіне талаптар анықталмаса, онда олар мүліктің тағайындалуы және мүлікті пайдаланудың болжамды (мақсаты ескеріліп мүмкін күйіне талаптар туралануы мүмкін. Бірақ мүлікті жалдау шарты бойынша ке талаптарды анықтау сатып алу-сату шарты бойынша заттың кажетті сапасын анықтаудан ауырға түседі. Жалға берілетін мүліктік күйіне катысты талаптар өте субъективті болып келеді. Олар жөнінде келіспеген тараптар араларында қиын жолмен шешілетін даулар пайда болуы мүмкін. Сондыктан, жалға алушы мүліктің кейбір ерекше касиеттер бар болуын каласа, онын бул туралы жалға берушімен - аса қажетті болады. Жалға шартта ескертілуі керек Бұл жасалмаса жалға беруші берілген заттардың кемістігін жауапты болады.Кенор жагдайларда заттың кемістіктерімен байланысты тараптардың құқықтары мой міндеттері туралы мэселе басқаша шешімін табады. Жалға берілген заттын кемістіктерін оны қараған кезде бірден табуға мүмкін болса, немесе затты жалға алғанға дейін жалдаушы затпен пайдаланып үлгерген болса, онда жалға беруші заттың кемшіліктері үшін жауапты болмауы тиіс.Затты тұтынудын одан құтылу мүмкін емес (сөзсіз) салдары болып оның белгілі дәрежеде нашарлауы (тұтынушылық қасиеттерін жоғалтуы) келеді. Сондықтан бірнеше жыл пайдалануда болып келген мүліктің (заттардың) күйі тиісті емес тіпті қанағаттанатындай болмай шығуы мүмкін. Осыған байланысты шарттын екі тарабы бірдей белгілі бір шешімдерді қабылдап эрекеттерді жасауга мажбурлі бола Осы себептен А. А. Иванов автордың ешқандай күдікке жол бермей мына айтканымен (жазғанымен) келісуге қиын (болмайды): "... обязанность обеспечить надлежащее состояние имущества действует на протяжении всего срока аренды, хотя вещь и передается арендатору, как правило, вскоре после заключения договора". Аталған міндет мүлік жалдау шарты тараптарының арасында бөлінеді. Жалға берушінің және жалға алушының құқықтары мен міндеттерін одан эрі қарағанда ос болады. анық көругеМүлік жалға оның барлық керек-жакартарымен және оған қатысты құжаттарымен (мүліктің жиынтықтылығын кылығын салу стадігін, сапасын, пайдалану тэртібін куэландыратын және т.б. құжаттармен) бірге беріледі. Сатып алу-сату шарты (мысалы қозғалмайтын мүлікті сатып алу-сату шарты) бойынша затка (мүлікке) кумыктарды растайтын құжаттар табыс етілуі мүмкін қаралып тұрған шарт менен эңгіме мүлікті тұтыну (пайдалану) үшін қажетті құжаттар жөнінде жүргізіледі. Шартта құжаттар жалға берушіде қалатыны, жалдаушы олармен таныса алатыны және т.б. қарастырылуы мүмкін. Кұжаттар, керек жарақтар берілмесе және оларсыз жалға алушы мүлікті максаты бойынша пайдалана алмаса, немесе ол шартты жасасуы кезінде үміттенуі мүмкін болған нэрселерден (игіліктен, пайдадан) елеулі дәрежеде айырылса, онда өзінің қалауы бойынша ол жалға берушіден керек жарақтардың және кужаттардың берілуін немесе шарттың бұзылуын талап ете алады. Жалға алушыда көрсетілген жағдайға бір ғана құқығы болып келмейді. Жалға алушы құжаттарды және керек жарақтарды олар жалга берушімен берілмеген өзге ре терде де талап ете алады. Басқаша айтканда, жалға алушының мулікті пайдалану мүмкіншілігінен айырылуы, оған ұтымсыз нәтижссалдардың) туындауы немесе туындамауы сол құқықты жүзеге асыру кейде міндетті түрде ескерілетін нәрсе емес. Бірақ, жалға беруші тарабынан жасалған бұзушылықтың ауырлығы қолданылатын шараларға (мысалы шартты бұзу мүмкіншілігіне) әсер етеді. Жалға беруші мүлікті шартпен қарастырылған мерзімде беруі керек, егер бұл шартта қарастырылмаса, онда ол кисынды kz-Stud.n. берілуге жатады. Жалға беруші шартқа қайшылық жасап мүлікті бермесе жалдаушы бұл мүлікті ҚР АК 355- бабына сәйкес талап ете алады немесе шарт бүзылуын талап ете алады. Екі амалды жолаған кезде де жалға алушы өзіне келтірілген шынындарды ендіріп ала алады. Егер аралын өзінде жалдау төлемінің нақты түрі (нысаны) анықталмаса, онда ол акшалай төленуге тиіс. Бір зат жөнінде жалдаушылардың эркайсысына затпен белгіленген уақытта тек пайдалану құқығы беріліп бірнеше мүлік жалдау шарттары жасалуы мүмкін. Оларды жалға беруші өз еркімен жас жасасады, осыған байланысты жалға беруші шектеуге ие баска да карсылыктар айтуға ешкімнің кұқығы болмайды. Жалға алушылардың бірінің құқығына нұқсан келтірілетін жағдайды қоспағанда, олардын ешкайсысы жалға берушіге өз талаптарын коюга құқылы емес. Желка берушінің негізгі құқығы берілген мүлікті пайдаланғаны үшін акы төленуін талап ету құқығы келеді. Осымен катар жалға беруші алушының өзге міндеттерінің орындалуын да талап ете алады. 2- жалардыЖәне алушы жалға берілген мүлікті шарт жағдайларына сәйкес пайдалану егер олар шартта қарастырылмаса, мүліктің тағайындалуына сәйкес пайдалануға міндетті. Жалға алушының бұл міндетті жалға берушінін жалға берілген мүлікті күтіп ұстау міндеті орындалуына көмектеседі. Осымен қатар жалға беруші жалға алушының мүлікті пайдалануына шектеу қоюға мүдделі болуы мүмкін. Өз кезегінде осының себебі де болады, мысалы жалға берілген жабдыктарды жоғары дәрежеде пайдалану орын алса, онын мерзімінен бұрын тозуының қаупі төнуі мүмкін ж.б. Жалға алушы жалға берушінің жазбаша ескертуіне қарамастан мүлікпен шартқа немесе мүліктің и агайындалуына қайшы пайдаланса, онда жалга алушынын шарт бүзылуын және мүлік қайтарылуын талап ету құқығы пайда болалар індеттеменің бүзылуынан туындаған залал болса, онда ҚР АК 350-бабына сайкес етелуге жатады. Жалға беруші шығындар өтелуін жалға алушы міндеттерін бұзған өзге де жағдайларда талап ете алады. Бірақ мүлік жалдау шартының кәсіпкерлік мінезі болмаса жалға алушының жауапкершілігі әрқашан кінэда негізделеді..Жаңа азаматтық заңнамада жалға алушы жалданған мүлікке билік етуінің шектері туралы анықталған. Жалға берушінің келісімімен жалға алушы өзінің құқықтары мен міндеттерін өзге тұлғаға (қайта жалдауға) бере алады. Жалға алушы жалданған мүлікті тегін пайдалануға сол сиякты кепілге бере алады. Өзгешелік заңнамалық актілерде қарастырылмаса жалға алушы құқықтарын шаруашылық серіктестіктердің акционерлік қоғамдардың жарғылық капиталына салымдар немесе өндірістік кооперативке жарна ретінде сала алады. Билік ету бойынша осындай құқықтар тікелей шартта қарастырылуы мүмкін. Жалға беруші алдындағы жауапкершілікті тікелей жалға алушы көтереді. Жалпы алынған мүлікті өзге тұлғаларға беру туралы шарттар қосымша жалдау (субаренда) шартының қолданылуы (күшінде болуы) мүлік жашаудың негізгі шартына тәуелді болып келеді. Заңнамада көзделген негіздер бойынша мүлік жалдау шарты жарамсыз болса, онда оған сәйкес жасалган улгі қосымша жалдау шарты да жарамсыз болып келеді. (ҚР АК 560 бабы). Бұл норманың мазмұны мүлікті жалдаудың негізгі шартының колданылуына тек қана қосымша жалдау (субаренданын) емес, барлық езге туынды құқықтық қатынастардың мүлікті пайдаланудың, кепілдік және басқарудың күшінде болуы тәуелді болатынын білдіріп отыр.
1.2 Жалға алу шартының мазмұны. Жалға берушінің және жалға алушының міндеттері
Жалға беруші мүлікті жалға алушыға шарт талаптары мен мүліктің максатына сәйкес, келетін күйде беруге міндетті (АК 547-6, Мүліктің күйі бірінші кезекте шармен анықталуы тиіс. Мысалы, жалга коймалар берілгенде, олар ерт кауіпсіздігінің талаптарына белмелердегі ауаның Marca). ылғалдылығына не құрғақтығына қойылатын тілаптарга жэне баскаларга сайкес болуы керек екені болжанылуы мүмкін шарттын мүліктік күйіне талаптар анықталмаса, онда олар мүліктің тағайындалуы және мүлікті пайдаланудың болжамды (мақсаты ескеріліп мүмкін куйіне талаптар куралануы мүмкін. Бірақ мүлікті жалдау шарты бойы талаптарды аныктау сатып алу-сату шарты бойынша заттың қажета са анықтаудан ауырға түседі. Жалға берілетін мүліктік күйіне катысты таптар өте субъективті болып келеді. Олар жөнінде келіспеген тараптар араларында қиын жолмен шешілетін даулар пайда болуы мүмкін. Сондыктан, жалға алушы мүліктің кейбір ерекше касиеттер бар болуын қаласа, оны бұл туралы жалға берушімен аса қажетті болады. Жалға берілетін мүліктік кемістіктері болмауы керек, немесе кемістіктер тікелей шартта ескертілуі керек Бул жасалмаса жалға беруші берілген заттардын.Кейбір жағдайларда заттың кемістіктерімен байланысты тараптардың құқықтары май міндеттері туралы мэселе басқаша шешімін табады. Жалга берілген заттын кемістіктерін оны караган кезде бірден табуға мүмкін болса, немесе затты жалға алғанға дейін жалдаушы затпен пайдаланып үлгерген болса, онда жалға беруші заттың кемшіліктері үшін жауапты болмауы тиіс.Затты тұтынудын одан құтылу мүмкін емес (сөзсіз) салдары болып оның белгілі дәрежеде нашарлауы (түтынушылық қасиеттерін жоғалтуы) келеді. Сондыктан бірнеше жыл пайдалануда болып келген мүліктің (заттардың) күйі тиісті емес тіпті қанағаттанатындай болмай шығуы мүмкін. Осыған байланысты шарттын екі тарабы бірдей белгілі бір шешімдерді қабылдап эрекеттерді жасауға мәжбүрлі болады. Осы себептен А. А. Иванов автордын ешкандай күдікке жол бермей мына айтқанымен (жазғанымен) келісуге қиын (болмайды): Мей сбел "... общност обеспечить надлежащее состояние имущества действует на протя его срока аренды, хотя вещь и передается арендатору, как правило, вскоре после заключения договора". Аталған міндет мүлік жалдау шарты тараптарының арасында бөлінеді. Жалға берушінің және жалға алушының құқықтары мен міндеттерін одан эрі карағанда осы нық көруге болады.Мүлік жалға оның барлық керек-жакартарымен және оған қатысты құжаттарымен (мүліктің жиынтықтылығын қаупісіздігін, сапасын, пайдалану тэртібін кузландыратын және т.б. құжаттармен) бірге беріледі. Сатып алу-сату шарты (мысалы қозғалмайтын мүлікті сатып алу-сату шарты) бойынша затка (мүлікке) кумыктарды растайтын құжаттар табыс етілуі мүмкін қаралып тұрған шартта негізінен эңгіме мүлікті түтыну (пайдалану) үшін қажетті құжаттар жөнінде жүргіледі. Шартта кужаттар жалға берушіде қалатыны, жалдаушы олармен таныса алатыны және т.б. қарастырылуы мүмкін.Құжаттар, керек жарақтар берілмесе және оларсыз жалға алушы мүлікті максаты бойынша пайдалана алмаса, немесе ол шартты жасасуы кезінде үміттенуі мүмкін болган нэрселерден (игіліктен, пайдадан) едеуір дэрежеде айырылса, онда өзінің қалауы бойынша ол жалға осрушидан сур керек жарактардын және кужаттардың берілуін немесе шарттың бұзылуын талап ете алады.Жалға алушыда көрсетілген жагдайга катысты бір ғана құқығы болып келмейді. Жалға алушы құжаттарды және керек жарақтарды олар жалга берушімен берілмеген өзге ре терде де талап ете алады. Басқаша айтканда, жалға алушының мүлікті пайдалану мүмкіншілігінен айырылуы, оған ұтымсыз нәтижелерин (салдардың) туындауы немесе туындамауы сол құқықты жүзеге асыру кезде міндетті түрде ескерілетін нәрсе емес. Бірақ, жалға беруші тарабынан жасалған бұзушылықтың ауырлығы қолданылатын шараларға (мысалы шартты бұзу мүмкіншілігіне) әсер етеді. Жалға беруші мүлікті шартпен қарастырылған мерзімде беруі керек, егер бұл мерзім шартта карастырылмаса, онда ол кисынды мерзімде берілуге жатады. Жалға беруші шартқа қайшылық жасап мүлікті бермесе жалдаушы бұл мүлікті ҚР АК 355- бабына сәйкес талап ете алады немесе шарт бүзылуын талап ете алады. Екі амалды қолданған кезде де жалға алушы өзіне келтірілген шығындарды өндіріп ала алды. Егер тартын өзінде жалдау төлемінің нақты түрі (нысаны) анықталмаса, онда ол акшалай төленуге тиіс. Бір зат жөнінде жалдаушылардың эркайсысына затпен белгіленген уақытта тек пайдалану құқығы беріліп бірнеше мүлік жалдау шарттары жасалуы мүмкін. Оларды жалға беруші өз еркімен жасасады, осыган байланысты жалға беруші шектеуге ие басқа да қарсылықтар айтуға ешкімнін кұқығы болмайды. Жалға алушылардың бірінің құқығына нұқсан келтірілетін жағдайды қоспағанда, олардың ешқайсысы жалға берушіге өз талаптарын қоюға құқылы емес. Жалға берушінің негізгі құқығы берілген мүлікті пайдаланғаны үшіг акы төленуін талап ету құқығы келеді. Осымен қатар жалға беруші алушының өзге міндеттерінің орындалуын да талап ете алады. Жана алушы жалға берілген мүлікті шарт жағдайларына сәйкес пайдалану егер олар шартта қарастырылмаса, мүліктің тағайындалуына сәйкес пайдалануға міндетті. Жалға алушының бүл міндетті жалға берушінің жалға берілген мүлікті күтіп ұстау міндеті орындалуына көмектеседі. Осымен катар жалға беруші жалға алушының мүлікті пайдалануына шектеу коюга мүдделі болуы мүмкін. Өз кезегінде осының себебі де болады, мысалы жалга берілген жабдықтарды жоғары дэрежеде пайдалану орын алса, оның мерзімінен бұрын тозуының қаупі төнуі мүмкін ж.б. Жалға алушы жалға берушінің а баша ескертуіне қарамастан мүлікпен шартқа немесе мүліктің тағайындалуына қайшы пайдаланса, онда жалга алушының март бүзылуын және мүлік қайтарылуын талап ету құқығы пайда болады. Егер міндеттеменің бүзылуынан туындаған залал болса, онда ҚР АК ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.