Шығындарды азайту функциялары
Қазақстан Республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Амангелді А. Д.
Кәсіпорынның өндіріс және өткізу шығындарын талдау және азайту жолдары
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
6B04105 Кәсіпкерлік және бизнес экономикасы
Астана 2023
Қазақстан Республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі ______________
________________ТАӘ
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Кәсіпорынның өндіріс және өткізу шығындарын талдау және азайту жолдары
6B04105 Кәсіпкерлік және бизнес экономикасы
Орындаған: Амангелді А. Д.
Ғылыми жетекшісі Молдашов Н. О.
э.ғ.к., доцент
Астана 2023
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ
Экономика факультеті
Экономика және кәсіпкерлік кафедрасы
6В04105 - Кәсіпкерлік және бизнес экономикасы білім беру бағдарламасы
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
____________________
___ _______20__ж.
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА
Студент Амангелді Азамат Дүйсенбекұлы
4 курс, Э-43 тобы, 6В04105 - Кәсіпкерлік және бизнес экономикасы,
1. Дипломдық жұмыстың (жобаның) тақырыбы
Кәсіпорынның өндіріс және өткізу шығындарын талдау және азайту жолдары
№ 2458-п ректордың бұйрығымен бекітілген 16.04.2023 ж.
2. Білім алушының аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі 16.04.2023 г.
3. Жұмысқа қажетті бастапқы деректер (заңдар, әдебиет көздері, зертханалық және өндірістік мәліметтер)
А.Тлепопва. Отандық кәсіпорындардың шығындарын есептеу әдістерін жетілдірудің негізгі бағыттары Кәсіпорын экономикасы. №1
4. Дипломдық жұмыста (жобада) жасалатын тақырыптар тізімі
I бөлім: Шығындардың теориялық мәселелері
II бөлім: Кәсіпорынның тауар өндірісі мен оны сату сатыларында пайда
болатын шығындарды талдау
III бөлім: ЖШС BI Sistems шығындарын азайту жолдары мен
тиімділігі
5. Графикалық материалдар тізбесі (сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.)
Дипломдық жұмыста , 4 сурет және 7 кестеден қолданылды.
6. Ұсынылатын негізгі әдебиеттер тізімі
# Дәуренбекова Ә.Н. Шығындарды басқару Оқу құралы. - Алматы: Экономика. 2009
# Әбілдина А.Ш. Кәсіпорынның шығындарын басқарудың қазіргі концепциялары . 2010 жыл
# Әубәкірова Г. Өнеркәсіптік кәсіпорынның қаржылық-экономикалық жағдайын бағалау Қазақстан өнеркәсібі. 2009 ж
7. Жұмыс бойынша кеңестер (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсете отырып)
Бөлімнің (тараудың) нөмірі, атауы
Ғылыми жетекші, кеңесші
Тапсырманы алу мерзімі
Тапсырма берілді (қолы)
Тапсырма қабылданды (қолы)
Диплом жобасын орындауға қажет материалдар жинау
Молдашов Н. О.
01.12.2022
Кіріспе
Молдашов Н. О.
10.04.2023-15.04.2023
I бөлім: Шығындардың теориялық мәселелері
Молдашов Н. О.
30.12.2022-30.01.2023
II бөлім: Кәсіпорынның тауар өндірісі мен оны сату сатыларында пайда
болатын шығындарды талдау
Молдашов Н. О.
01.02.2023-31.03.2023
III бөлім: ЖШС BI Sistems шығындарын азайту жолдары мен
тиімділігі
Молдашов Н. О.
01.03.2023-31.03.2023
Қорытынды
Молдашов Н. О.
10.04.2023-15.04.2023
8. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімдері
Ескерту
1
Дипломдық жұмыс тақырыбын бекіту
Қараша,2022
Жоқ
2
Дипломдық жұмысты (жобаны) дайындау үшін материалдар жинау
Желтоқсан,2022
Жоқ
3
Дипломдық жұмыстың (жобаның) теориялық бөлігін дайындау (1-бөлім)
Қаңтар,2023
Тәжірибеге кеткенге дейін
4
Дипломдық жұмыстың (жобаның) талдамалық бөлігін (2-3-бөлімдер) дайындау
Ақпан,наурыз,2023
Тәжірибе кезінде
5
Дипломдық жұмыстың (жобаның) толық мәтінінің жоба нұсқасын аяқтау
Сәуір,2023
Тәжірибе аяқталғаннан кейінгі бірінші аптада
6
Алдын ала қорғауға дипломдық жұмысты (жобаны) ұсыну
Сәуір,2023
Шолу дәрістері (консультациялар) кезінде
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) ұсыну рецензияға
Мамыр,2023
Жоқ
8
Ғылыми жетекшінің пікірімен және рецензиясымен дипломдық жұмыстың (жобаның) түпкілікті нұсқасын ұсыну
Мамыр,2023
Жоқ
9
Дипломдық жұмысты қорғау (жобаның)
Мамыр,2023
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманың берілген күні ______ _____________ 2023г.
Ғылыми жетекші _____________________________ э.ғ.к., доцент Молдашов Н. О.
Тапсырманы қабылдады: студент ______________________________
Амангелді А.Д.
Мазмұны
Кіріспе 6
1.Шығындардың теориялық мәселелері 8
1.1. Шығындардың мәні және түрлері 8
1.2. Өндіріс саласында пайда болатын шығындар 20
1.3. Тауарды сату үрдісінде пайда болатын шығындар 27
2. Кәсіпорынның тауар өндірісі мен оны сату сатыларында пайда
болатын шығындарды талдау 30
2.1. ЖШС BI Sistems кәсіпорынның шығындар құрылымын талдау 30
2.2. ЖШС BI Sistems кәсіпорынның өндіріс шығындарын талдау 35
3. ЖШС BI Sistems шығындарын азайту жолдары мен 39
тиімділігі
3.1.Кәсіпорынның өндіріс шығындарын азайту жолдары 39
3.2. Кәсіпорынның шығындарын оңтайландыру 44
3.3.Кәсіпорынның шығындарын азайту нәтижесінде
алынатын экономикалық тиімділіктер 48
Қорытынды 51
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 54
Кіріспе
Шығындарды зерттеу республика экономикасының маңызды мәселелерінің бірі болып саналады.Нарықтық қатынастарға көшумен қатар компаниялардың дербестігі, олардың қаржылық және жауапкершілік міндеттемелері артады. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің экономикалық тұрақтылығының рөлі олардың бәсекеге қабілеттілігін арттырумен қатар қарқынды өсуде. Өнімді басқару қабілеті өмір сүрудің шартына айналады. Кәсіпорындардың өзін-өзі қамтамасыз ету және өзін-өзі қаржыландыру жағдайында компанияның негізгі мақсаты ең көп кіріс алу, сонымен қатар өндіріс өнімділігін арттыру болып табылады. Өндіріс пен өткізу шығындарын табысты басқару болмаған жағдайда кәсіпорын жұмысында елеулі нәтижелерге қол жеткізу мүмкін емес.
Компаниядағы елеулі нәтижесі шығындарды сәтті басқарудың, кірісті максимизациялаудың нәтижесіне байланысты, сонымен қатар өндірістің өнімділігін ұлғайтуында. Кәсіпорын жұмысының негізгі экономикалық нәтижесі оның кейінгі қалыптасуының негізі ретінде, сондай-ақ валюталық ақшаның негізі ретінде қарастырылған табыс болып табылады. Табысты ұлғайту өндіріс көлемін немесе жарияланған өнімнің өзіндік құнын ұлғайту нәтижесіне байланысты мүмкін, бірақ бұл әрқашан қолайлы емес және болмауы керек. Осы себепті кәсіпорынның кірісін арттырудың негізгі жағдайы өнімнің өзіндік құны мен өнімнің өзіндік құнының төмендеуі болып табылады, бұл көлемде жарияланатын өнімнің өзіндік құнының төмендеуі, осы себепті құны мен кәсіпорын үшін маңызды міндет болып саналады.Мүлдем барлық компаниялар шығындарды оңтайлы дәрежеге дейін төмендету үшін резервтерді қалыптастырды, бұл компанияның қаржылық нәтижелерінің жоғарылауына, сондай-ақ оның дәрежесінің артуына ықпал етеді. бәсекеге қабілеттілік. Бірлік шығындарын азайту бизнеске ең төменгі және ең икемді шығындарды анықтауға көмектеседі, бұл оған бәсекелестерінен айтарлықтай артықшылық береді. Осы себепті кез келген кәсіпорын үлкен қаржылық нәтижелерге қол жеткізу үшін ерекшелену үшін шығындарды зерттеп, өнімді басқару маңызды.
Өткен жылдары материалдардың, пайдаланылған материалдардың, энергияның қымбаттауы нәтижесінде өнімнің өзіндік құнының өзгеру тенденциясы байқалды, сонымен қатар несиені пайдалану есебінен рентабельділіктің артуы, сонымен қатар, жарнамалық шығындар. Нарықлық қатынастардың дамуы жаһандық дағдымен және нарықтық экономикаға көшудің белгілерімен бірге өндірістік шығындарды басқару тәжірибесін жетілдіруді талап етеді. Біреу компанияға бәсекелестік өрісте өмір сүруге, кірісті арттыруға және шығындарды азайтуға, компанияның табыстылығына кепілдік беруге көмектесе алады.Шығындарды азайтудың мақсаты - жарияланған өнімнің бәсекеге қабілеттілігін және бұл жағдайда экономикалық тұрақтылықты үздіксіз қолдау. компанияның. Шығындарды азайту басқарудың әрбір қадамының маңызды кезеңдерін қамтиды.
Осы мақсатта шығындарды дұрыс басқару үшін, біріншіден, олардың құнын анықтайтын мекеме қарастырылуы керек, екіншіден, субъектіге сәйкес шығындар дәрежесін белгілеуге көмектесетін нақты көрсеткіштері бойынша біріктірілуі керек. менеджмент ерекшеленуі керек, сонымен қатар компаниядағы шығындарды азайтудың негізгі жолдарын зерттеуі, жоспарлауы, сүйенуі, бақылауды жүзеге асыруы және зерттеуі керек.
Дипломдық жұмыстың мақсаты
* Өнімді (еңбекті, қызмет көрсетуді) өндіру және енгізу кезінде шығындарды азайту дағдысын талдау, сонымен қатар оларды азайту жолдарын талдау.
* Ағымдағы қаржылық жағдайдағы кәсіпорындағы шығындардың теориялық және әдістемелік нюанстарының қысқаша сипаттамасы (нормативтік реттеу, шығындарды азайту даму негіздері, өндіріс шығындарының құрылымы мен жүйеленуі және т.б.).
* ЖСШ BI Sistems өндіріс шығындарын талдау .
* Компаниядағы шығындарды азайту жолдарын қарастыру.
* ЖСШ BISistems шығындарды азайтуға сәйкес іс-шараларды әзірлеу .
Жұмыстың нақты маңыздылығы, алынған нәтижелер кәсіпорынға өнімнің өндіріс шығындарын төмендетуге, сонымен қатар нарықтағы бәсекеге қабілеттілікті арттыруға көмектесуінде.
Біздің зерттеу нысаны ЖСШBI Sistems болып табылады.
Зерттеу әдістері: ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді оқу және зерттеу, бақылау, қаржылық зерттеулер.
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі: дипломдық жұмыстың құрамы кіріспеден, 3 негізгі бөлімдерден және қорытындыдан, сондай-ақ 32 қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Дипломдық жұмыстың көлемі 54 беттен, 4 суреттен және 7 кестеден тұрады.
1.Шығындардың теориялық мәселелері
1.1. Шығындардың мәні және түрлері
Шығындар белгілі бір сәтте өнімді өндіру және шығару мақсатында пайдаланылатын ақшаның қажетті мөлшерін көрсетеді. Сонымен қатар, қаржылық топ сияқты, ол компания өнімінің, бизнесмендердің, жеке өндірушілердің және басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілердің валюталық көрсеткіште шығындарын, айналымын және қозғалысын көрсетеді.
Шығындар өндірісте пайдаланылған ресурстардың (табиғи, жұмыс, құрал-жабдық, көлік құралдары, деректер және т.б.) жиынтығымен жасалынады. Өндіріс шығындары өндіру мақсатына қажетті шарттарды төлеуде көрсетіледі.
Белгілі бір өндірістің мақсаты үшін қажетті шарттарды сараптау дайындалған азық-түлікті сатудан түскен жиынтық кірістің шығындарды өтеуге жеткілікті екендігіне және сонымен бірге оң нәтиже беретініне көз жеткізуге міндетті. Кіріс қызметтік қызметті қалыптастыру депозиті болып саналады. Бірақ деректердің нәтижесі шығыс құралдарына көбірек тәуелді болады. Неліктен өндіріс шығындары қаржылық есепке алудың маңызды құрамдас бөлігі болып табылатынын қараңыз.Кәсiпкердiң шығыстары мен кiрiстерi бойынша өз пiкiрi болған кезде. Нақты шығындарды өтегеннен кейінгі кіріс жақсы өндірістік қуаттылыққа кепілдік беруі керек. Өндірістің айтарлықтай тиімділігін қамтамасыз ету үшін шығындар кірістерден аз болуы керек.
Өндіріс шығындарын көптеген экономистер зерттеген, бұл санда Философ К. К.Маркс проблемасы бірегей болды. Жалдамалы еңбекті пайдаланудың қыр-сырын жан-жақты талдамақ болды.Философ шығын көлемін зерттеуді қолдаумен қатар, келесі тапсырманы - ақшалай табыстың жалпы қабылданған типтік өлшемін әзірлеуді қарастыру қажеттілігін көрсетті.
Бүгінгі экономистер өндіріс шығындарын бизнесменнің көзқарасымен бірге бағалайды. Кәсіпорын үшін қолайлы стратегияны дәлелдейтін сұрақтарды қою барысында міндет әрбір өндірістік жағдайды алуға жұмсалған кез келген ақшадан таза кіріс алу принципі негізінде жүзеге асырылады. Сол сияқты бүгінгі экономистер Маркстің тікелей нәтижесіне жетті - олар орташа табыс нормасын қалыптастырды.
Өндіріс шығындары өнім өндіру мақсатына қажетті шығындар туралы куәландырады. Мұндай шығындарға пайдаланылған материалдарға (шикізат, материалдар, отын, электр энергиясы), қызметкерлердің жалақысы, тозуы, өндірісті басқару шығындары жатады. Өнімнің жүзеге асырылуының болуы, оның бағасы қаражатқа айналады (қаржылық пайда ). Валюталық түсімнің бір бөлігі өндіріс шығындарының жинақталуына түседі, ал қалған бөлігі пайда болып саналады.
Осыған ұқсас өндірістік шығындарға сертификатталған өңделген провизияларды өндіруге кеткен шығындар беріледі.Маркс бойынша пайдаланылған шығындар тазартылған және қосымша болып екіге бөлінетін өнімдер жүйесімен бірге біріктіріледі. Айналудың ең таза шығындарына шынайы нұсқада сатып алу және сатумен байланысты шығындар, атап айтқанда, трейдер қызметкерлерінің жалақысы, трейдер орталықтарының мәні, тар тұтынушылық сұранысты зерттеу, кеңес беру және сонымен қатар іздеуші кіреді.
Бұл шығындар өнімнің бастапқы құнын қандай да бір жолмен өсірмейді, кәсіпорын табысының нәтижесі есебінен өтеледі. Көмекші шығындарға өнімді орау, сақтау, жеткізу және сұрыптау бойынша шығындар жатады. Бұл шығындар айналым аймағындағы өнімдерді өндіруді жалғастырумен біріктіріледі. Өтінімдегі қосалқы шығындар өнімнің бастапқы құнына қосылады және сонымен бірге кәсіпорынның табысының нәтижесіне байланысты өтеледі.
Қаржылық тәртіп пен практикалық қызмет өндірісті қалыптастырумен қатар бағаны зерттеуді бір мезгілде жүзеге асырады. Бұл кезеңде шығындарды іздеуде кейінгі операцияларды атап өтуге болады. Еңбек шығындарының тұжырымдамасы негізінде шығындарды белгілеу халық шаруашылығының, сонымен қатар шаруашылық жүргізуші субъектілердің шығындары тек қызмет түрлерін көрсетеді.Тәжірибеде шығындар белгілі бір тар ресурстарды пайдалануды көздейді: күрделі салымдар; негізгі және пайдаланылатын ресурстар; табиғи препараттар.
Логистикалық концепция тұрғысынан бағаның құндылығы энергияны қолдануда жатыр, бұл жағдайда адамның физиологиялық, сонымен қатар психикалық энергиясын қолдану бар. Біздің заманымызда шығындарды белгілеу кезеңі жұмыс бағасының тұжырымдамасы тұрғысынан ешбір жағдайда абсолютті және ең терең деп есептелмейді, оның артықшылықтары бар екенін және философиялық және теориялық белгілеу бар екенін атап өту қиын. логистика көзқарасымен қатар шығындардың да ешқандай жолмен құрылмаған.
толығымен ойлап тапқан. Осы себепті мен қабылданған нақты орынмен бірге шығындарды белгілеуді тексеремін.
Кәсіпорын шығындарының теориясы 3 маңызды жағдайға негізделеді: шығындар ақшаны пайдаланумен бірге оның нұсқауымен қалыптасады, белгілі бір сәтте өнімді өндіру кезінде қанша және қандай ақша жұмсалды; пайдаланылған ақша сомасы валютада, сондай-ақ табиғи бірліктерде көрінеді, ал қаржылық есептеулер шығыстарды валюталық тұжырымдауға жатады; калькуляциялау үнемі нақты мақсаттарға сәйкес орындалады, Проспектор. хат. Валюталық құрамда қолданылатын ақша сомасы өнімді өндірудің негізгі функцияларына, сондай-ақ оның жеке компаниясына немесе компанияның өндірістік бөлімшелеріне сәйкес есептеледі.
Фирманың өндірістік шешімдері нарықтық критерийлермен, сондай-ақ шығындармен қалыптасады. Өндіріс көлемінің өзгеруі фирмалар ұсынатын өнім санына, сонымен қатар оның өзіндік құнына байланысты. Өндірістік шығындар бухгалтерлік және шаруашылық шығындары болып бөлінеді. Бухгалтерлік шығындар - өнімнің бастапқы өзіндік құнына енгізілген нақты шығындар. Берілген шикізат, пайдаланылған материалдар, жалақы, амортизация, салықтар және проспект.хат. Қаржылық шығындарға барлық шығыстар ерекшеліксіз кіреді. Бұл сомада сатып алынбайтын өндірістік жағдайдағы кәсіпорынға тиесілі пайдаланбаудағы анық емес шығындар.
Кәсіпорын қызметінің нәтижесі 2 түрлі сипаттамаға байланысты: азық-түлік бағасы; өндірістік шығындар.
Аукциондағы провизиялардың құны сұраныс пен нұсқаманың сәйкестігінің нәтижесі болып саналады. Тәуелсіз бәсеке жағдайында нарықтық құнның даму заңдылықтарының әсерінен өндірушінің немесе сатып алушының еркіне сәйкес дәл осы құн артық емес және әрі қарай да болмайды. автоматты түрде енгізіледі. Өнімді өндіруге кеткен шығындар өнімнің өзіндік құнынан ерекшеленеді. Қолданылатын еңбек немесе материалдық ресурстардың санына, технологиялық процестердің дәрежесіне, өндіруші компанияларға және т.б. байланысты олардың өсуіне немесе қысқаруына барлық мүмкіндіктер бар. Осыған сәйкес өндіруші біреу жасай алатын шығындарды азайту кілттерінің үлкен санын талдайды. өздерінің тиімді басқаруына енгізу.
Толық көлемде өндіруге, сондай-ақ сатуға (өнімнің, еңбектің, қызметтің бастапқы құны) табиғи құралдар, шикізат, пайдаланылған материалдар, отын, электр энергиясы, негізгі ресурстар, жұмыс құралдары, сондай-ақ басқа да өнімдер қолданылады. өнімді өндіру (еңбек, қызмет көрсету). өндіру және тарату шығындары.
Өнімді өндіруге және өткізуге кеткен шығындарға мыналар жатады: белгіленген ғылыми-техникалық дәрежедегі өнімді, өндірістік кәсіпорынды үздіксіз өндіру; табиғи материалды пайдалану; өндірістік оқыту және оқыту; кәсіпорынды, сондай-ақ технологиялық өндіріс процестерін жетілдіру, сондай-ақ өнімнің ерекшеліктерін жақсарту, оның ерекшеліктерін, ұзақтығын және басқа да тар тұтынушылық қасиеттерін арттыру (нәзік шығындар); рационализация және монтаждау, тәжірибелік жұмыстарды жүзеге асыру, өзгертулер мен баламаларды ұйымдастыру және сынау, бардиялық роялти мен проспект.хат төлеу; өндірістік процесті қамтамасыз ету;
шикізатты, пайдаланылған материалдарды, бензинді, энергияны, аспаптарды және басқа да құралдарды, сондай-ақ еңбек объектілерін, негізгі өндірістік ресурстардың мәнін еңбек етуде, санитарлық-гигиеналық жағдайларға сәйкес жұмыс істеуін қамтамасыз ету
; стандартты жұмыс жағдайларын қамтамасыз ету, сондай-ақ жабдықтың келіспеушілігі; құруды басқару: компанияның басқару бөлімшесінің, компанияның, сондай-ақ оның қаңқалық бөлімшелерінің қызметкерлерінің іссапарларын субсидиялау, өнеркәсіптік басқару ақшасының мәні мен аудиторлық алымдар, компанияның, компанияның сауда жұмысына байланысты әкімшілік шығындар және т.б.; қызметкерлерді оқыту және қайта даярлау; ұлттық, сондай-ақ мемлекеттік емес мемлекеттік сақтандыруға аударымдар.
Кәсіпорын жұмысының нәтижесі (пайда мен залал) өнімді (жұмыс, қызмет көрсету) жүзеге асырудан түскен пайда құралдарының азаюынан, өнімді сатумен ешбір жолмен үйлеспеген әрекеттерден экономикалық нәтижеден қалыптасады. кәсіпорынның негізгі ақшасы және басқа активтері, сондай-ақ осы әрекеттердегі шығындар құралдары.
Материалдық құндылықтарды өндіру, өніммен сауда қызметі, сонымен қатар қызмет көрсету адам, материалдық және валюталық ресурстарды жұмсауды талап етеді. Түпкілікті вексельде пайдаланылатын бұл қаражат әртүрлі конфигурациялар мен өлшемдердегі бағаларға негізделген.
Өзіндік құнға қосылған өнімдер мен қызметтерге жұмсалған бұл шығындар оларды сатып алу бағасына есептеледі.Сол сияқты өзіндік құн өнімдер мен қызметтерді өндіруге жұмсалған валюталық ақшаның қажетті мөлшерін олардың мақсатымен бірге білдіреді. Бастапқы құн - провизияларды өндіруге байланысты барлық шығындарды қоспағанда, ескерілген.
Дайындалған тауардың бағасына барлық шығындар кіреді: шикізат, пайдаланылған материалдар, электр энергиясы, тозу, еңбекақы және проспект. енгізілді. Бастапқы құн - бұл кез келген өнімнің бірыңғай бағасын өндіріс көлеміне бөлу сызығымен анықталатын кәсіпорынның берілген біртұтас бағасы.Сол сияқты кәсіпорын жұмысының негізгі сипаттамаларының бірі - бастапқы құны. өндірісте өнімді өткізу кезінде валюталық фигурадағы шығындар жиынтығын құрайтын және жалпы өндірістегі тиімділікті белгілейтін өнім.
Өзіндік құнның қаржылық мақсаты осында қалыптасады, жұмсалған шығындарды өтеу үшін және осы негізде барлық өндірістік құрамдастарды: өндірістік объектілер мен қызмет түрлерін қайталау.Мұнда амортизация кәсіпорынның өзіндік құнының негізгі құрамдас бөлігі болып саналады. баға, бұл жағдайда жұмсалған материалдық ресурстардың бағасы, еңбекақы - шығындардың осы үлесі болады. Бұл жағдайда, түптеп келгенде, ұйым кезең ішінде басқа да шығындарды жүзеге асырады: ол өз қызметкерлеріне сыйлықақы төлейді, банктік несиелер бойынша үлесті төлейді, мемлекеттік заттарды қамтиды, бюджеттен тыс қорларға соманы жасайды - бұл шығындарды құрайды. компанияның қосалқы шығындары.
Экономиканың қалыптасуының әртүрлі кезеңдерінде бұл шығындарды өтеу көздерінің тізімі өзгереді. Олар өнімнің өзіндік құнына қосылады, немесе кәсіпорынның бөлінбеген табысының нәтижесінде жүзеге асырылады, немесе бюджеттен аударылады. Осыған ұқсас, өнімнің өзіндік құнына қосылған шығындар құрылымы үнемі өзгеріп отырады. Бұл өзгерістердің негізгі міндеті қазіргі кезеңде қалыптасқан өндірістік қатынастардың қалыптасуына кепілдік беру, оларды толықтыру көздерінің тізбесіндегі шығындарды - өнімнің немесе кірістің бастапқы құнын төмендету болып табылады.
Шығындар жиынтығы табыс құнын белгілейді, оның өсуі 2 түрлі жағдайға байланысты. Олар өнімнің өзіндік құнын төмендетумен қатар өзіндік құнын арттырудан тұрады. Соңғысы ең тиімді болып табылады.
Өнімнің бастапқы құны жасанды, жалпы коэффицентті болжайды, ол компанияның үйлесімділік пен байланыстағы жұмысының барлық шеттерін, ерекшеліксіз анықтайды. Бұл кәсіпорынның өндірістік және экономикалық көрсеткіштерінің жоғары сапалы арақатынасы. Оның дәрежесі мен динамикасына сәйкес құруды, жоспарлауды, компанияны және еңбекке ақы төлеуді, техникалық және технологиялық процестерді басқару дәрежесін белгілеуге болады. Ішкі бағаның рөлі оның функцияларымен де анықталады: Өндірістегі әлеуметтік шығындардың 54 бөлігі өзіндік құнға шоғырланған. Осы себепті өндірістің ақшасын пайдалану провизия бағасымен қамтамасыз етіледі; өзіндік құн көтерме бағаны әзірлеу үшін база болып саналады, оны төлеу болмаған жағдайда құнның дамуы мүмкін емес; кіріс, бір тауардың тиімділігі, бұл жағдайда оларды өндірудің тиімділігі бар, өзіндік құн негізінде есептеледі.Өнімнің бастапқы өзіндік құнын құрайтын шығындар 2 негізгі көрсеткіш бойынша жүйеленеді: бастапқы құнның құрамдас бөліктері бойынша; сыртқы түрінің көрсеткіштері, сондай-ақ тенденциялар бойынша.Қаржылық құрамдас бөліктер бойынша шығындарды жүйелеу өндіріс шығындарының сметалық комбинациясының болуымен қолданылады. Бұл жүйелеудің негізінде барлық өнімнің бастапқы құнын жасайтын ұқсас шығындарға дейін қысқартылатын шығындардың кез келген құрамдас бөлігінің қаржылық түрі жатыр. Сонымен қатар, келесі шығындар құрамдастарына баса назар аударылады: Еңбек шығындары; мемлекеттік сақтандыруға аударымдар; жұмысқа тарту сыйақысымен бірге муниципалдық қорларға аударымдар; амортизация;
басқа да шығындар.
Шығындардың зерттелетін категориясы физиологиялық және белсенді жұмыс шығындарының арасындағы сәйкестікті анықтауға, өнімді өндірудегі барлық шығындардың абсолютті құнын белгілеуге мүмкіндік береді. Шығындардың бұл санаты пайдаланылған ақшаны жоспарлау, материалдық шығындардың құралдарын белгілеу мақсатында ыңғайлы, бұл өз кезегінде ең таза резервтерді төлеуді талап етеді.
Шығындарды калькуляциялық жазбалар бойынша жүйелеу олардың өндіріс бағытына қарай сұрыпталуын көрсетеді, бұл жағдайда өндіріс кезінде пайда болу аймағына, сонымен қатар өнімді өткізуге байланысты болады.
Бұл ретте шығыстар жазбалары бойынша шығыстарды жүйелеудің негізі болып тікелей шығындар шығыс жазбалары нұсқасында тәуелсіз жеке қаржылық құрамдастармен ерекшеленеді, ал қосалқы шығындар қарапайым шығыстар жазбасының бөлігі ретінде көрсетіледі: шикізат және материалдар;
* жартылай фабрикаттар және технологиялық мақсаттағы көмекші материалдар;
* өндіріс жұмысшыларына негізгі және қосымша еңбекақы;
* технологиялық мақсаттағы жанармай және энергия;
* әлуметтік сақтандыруларға аударым;
* цехтық шығындар;
* жалпы шаруашылық шығындар;
* коммерциялық шығындар;
* жалпы өндірістік шығындар.
Калькуляцияны жүйелеудің мәні оның негізінде өнімнің әртүрлі сорттарының бірнеше бірлігінің өзіндік құнының калькуляциясында жатыр.Бұл өндірістің әртүрлі салаларында өзіндік құнын төмендетудің резервтерін табу мүмкіндігін береді. Калькуляция - бұл өнімнің нақты өзіндік құнын, сондай-ақ шығындардың түрлері бойынша жұмыс күшін есептеу. Шығындардың түрлері бойынша жарияланған өнімнің бір көлемінде немесе өндірілген еңбектің әртүрлі мөлшерінде жұмсалатын валюталық ақша құралдарын белгілеу.
Ішкі баға сипаттамаларының маңыздылығына байланысты әртүрлі аспектілер бойынша сорттар қатарына жүйеленген. Осы жүйелеулердің көпшілігі кәсіпкерге өз маңыздылығын дұрысырақ меңгеруге мүмкіндік беретіндіктен.
Бақыланатын құбылыстар мен объектілерді зерделеу және түсіну тәсілдерінің бірі жүйелеу болып саналады, бұл жағдайда субъектіні жалпы анықталған жағдайларға, сондай-ақ олардың арасындағы құқықтық қатынастарға негізделген сегменттерге бөлу жүзеге асырылады.Объектілерді анықтау дәрежесі. кодификациялық белгілердің санын көбейту шегіне қарай артады.
Тиімді компанияның мақсаты үшін калькуляция тұжырымдамасы табылған көрсеткіштерге сәйкес шығындарды экономикалық негізделген жүйелеуді қолдануы керек. Бұл дұрысырақ сенім артуға және шығындарды жоспарлауға ғана емес, сонымен қатар оларды нақтырақ зерттеуге де көмектеседі. Біреуі бөлек шығындар арасында белгілі бір қатынасты енгізеді, сонымен қатар олардың өнімнің бастапқы құнына және тиімділікке әсер ету дәрежесін есептейді.
Әкімшілік есеп бойынша шығындарды жүйелеу міндеті кеңсе қызметкерлеріне дәлелді және дәлелді шешімдерді орындауға көмектесу болып табылады. Осы себепті шығыстарды жүйелеу курсының мәні шығыстардың осы құрамдас бөлігін бөлу болып табылады, онда кеңсе қызметкерлері әсер етудің барлық мүмкіндіктері бар. Әкімшілік санау өз функцияларының көмегімен өзінің толықтығына жетуге тырысады. Кез келген рөлдің өз бағыты, міндеті, мәселесі, сонымен қатар оларды орындаудың өзіндік жолдары болады.
Нарық экономикасында шығындар нақты және батқан шығындар болып бөлінеді.Шығындарды мұндай бөлу әкімшілік қорытындыларды қабылдау үшін өте маңызды. Басқару барысында шығындарды азайту функцияларын бөлу 1-кестеде көрсетілген.
№ Жіктемелік белгілері
бойынша
Басқару функцияларына байланысты шығындардың түрлері
1. Басқару шешімдерін
қабылдау үрдісі бойынша
1. нақты және баламалы;
2. релевантты, релевантты емес;
3. тиімді және тиімсіз.
1. Болжау үрдісі
қысқа мерзімдік және ұзақ мерзімдік
2. Жоспарлау үрдісі
жоспарланатын және
жоспарланбайтын
3. Мөлшерлеу үрдісі
стандарттар, нормалар мен
нормативтер және олардан ауытқуы
4. Ұйымдастыру үрдісі
1. пайда болу орны мен аясына қарай;
2. қызмет функциялары мен жауапкершілік орталықтарына қарай
1. Есептеу үрдісі
1. бір элементті және кешенді;
2. калькуляция баптары мен экономикалық элементтері бойынша;
3. тұрақты және өзгермелі;
4. негізгі және үстеме;
5. тікелей және жанама;
6. ағымдық және бір мерзімдік.
1. Бақылау үрдісі
бақыланатын және бақыланбайтын
2. Реттеу үрдісі
реттелетін және реттелмейтін
3. Ынталандыру үрдісі
міндетті түрде ынталандырушы және қызықтырушы
4. Талдау үрдісі
1. нақты, болжау, жоспарлау;
2. сметалық;
3. стандартты;
4. жалпы және құрылымдылық;
5. толық және жеке
Кесте 1.
Шығындарды азайту функциялары
Нақты шығындарға кәсіпорынның пайдаланылған қаражат есебінен төлейтін төлемдері жатады.Оларға шикізат, материалдар, отын, электр энергиясы, қызметкерлердің еңбекақысы, амортизациялық аударымдар, автомобиль көлігі, сақтандыру және басқа да шығындар жатады. өнімді өндіру мен сатудың болуы. Провизияларды құрумен бірге іске асыруға жұмсалған шығындар кешені провизиялардың бірыңғай бағасы болып табылады. Өнімнің осы абсолютті бастапқы құнының болуы тауарлық өнімді өндірудегі шығындардың динамикасы мен дәрежесін сипаттайтын негізгі сипаттамалардың бірі болып саналады.
Нақты шығындарды бухгалтерлік шығындар деп те атайды, өйткені олар уақтылы іс-қағаздарда және экономикалық есептерде есептеледі.Экономикалық ғылымда жоспарлау және модельдеу шығындары болған жағдайда шығындардың басқа түрлері қолданылады. Егер шығындар оңтайлы басқа қолдану тұрғысынан бірге қарастырылса, олар топтастырылған шығындар деп аталады. Мұндай шығындар баламалар болған кезде пайда болады.
Оларды ойлау оңай емес, сондықтан олар үйде шешім қабылдауды қамтамасыз етеді. Мұндай шығыстарға сыртқы шығыстар (алынған қаражат есебінен жалпы жеткізушілерге төленетін шығыстар), сондай-ақ ішкі шығыстар (кәсіпорынға тиесілі ресурстарды пайдалануға арналған шығыстар) жатады. Кәсіпорынның мұндай ішкі шығындары анағұрлым оңтайлы басқа ресурстарды пайдаланумен бірге есептелетін өтемақы бағасымен бірдей. Мұндай шығындар жанама немесе литофандық шығындар деп те аталады. Сонымен қатар, егер қаражат қысқартылса, басқа да шығындар пайда болатынын атап өткен жөн . Соның ішінде қаражат қандай да бір жолмен қысқартылмаса, жүйеленген шығындар нөлге тең болады. Басқа шығындар кейде қосымша шығындар деп аталады.
Шығындар - бұл бір немесе басқа жағдайдың кез келген болуымен айналу мүмкіндігі жоқ, сонымен қатар тек бір рет жұмсалатын шығындар. Осы себепті олардың компанияның қазіргі жұмысымен ешқандай байланысы жоқ. Мұндай шығындар жанама шығындарды қамтуы мүмкін.
Шығындардың ұқсас түрлері қаржылық көзқараспен қатар әкімшілік қорытындылардың болуымен қарастырылады. Экономистер мен бухгалтерлердің атқаратын қызметтерінің айырмашылығы бағалық нүктенің әдістерімен анықталады. Экономистер ресурстарды жұмсаудың басқа да жолдарын табу үшін зерттеулер жүргізеді.
Олар осы қиындықтың қорытындысын толығымен талқылайды, содан кейін қаржылық кірісті алу әдістерін бағалайды.Қаржылық кіріс кірістер мен абсолютті барлық топтастырылған шығындар арасындағы айырмашылықты білдіреді. Нақты шығындарды төлеуден басқа, бухгалтерлер практикалық (бухгалтерлік) шығындарды, сондай-ақ бухгалтерлік пайданы бағалайды. Бухгалтерлік кіріс - бұл сақтандыру төлемдері мен нақты шығындар арасындағы берілген айырмашылық.
Кәсіпорынның авто-операциялық жұмысы бухгалтерлік шығындар мен бухгалтерлік пайданы төлеуге және бағалауға тікелей байланысты, ал қаржылық пайда бизнес-жоспарлар мен инвестициялық жоспарлардың қалыптасуының болуымен есептеледі. Кәсіпорын қызметінің ұтқыр кезеңіне, сондай-ақ өндіріс көлемінің өзгеруіне және өзгермейтіндігіне байланысты шығындар үздіксіз және сондай-ақ тұрақсыз болып бөлінеді. Үздіксіз шығындар - бұл өндіріс көлемінің өзгеруіне қарамастан, қысқа мерзімді кезеңде өзгермейтін шығындар. . Оларға осындай шығындар, сондай-ақ басқарушы персоналдың жалақысы, объектіні жалға алу, жабдықтың амортизациясы кіреді.
Өндіріс көлемінің ұлғаюымен бірге өнім бір бөлігіндегі үздіксіз шығындар азаяды. Осы себепті кәсіпорынның тұрақты шығындарын өтеу қажеттілігі туындайды.Өз тәртібі бойынша үздіксіз шығындар 2 категорияға бөлінеді: жоғалып кететін және бастапқы шығындар. Жоғалып кететін шығындар - бұл кәсіпорындағы рөлін жалғастыратын тұрақты шығындардың үлесі, оның ішінде өндіріс және маркетинг жұмысы толығымен тежелген жағдайда. Бастапқы шығындар тұрақты шығындардың бір бөлігін білдіреді, олар өнімді өндіру мен таратудың болуымен өтелуі мүмкін.
Тұрақсыз (тұрақты емес) шығындарға өндіріс көлемінің ұлғаюы немесе азаюы салдарынан қысқа мерзімде өзгеретін шығындар түрлері жатады. Мысалы, олардың материалдық шығындардың, сондай-ақ пайдаланылған материалдардың, энергияның, негізгі, сонымен қатар қосымша жұмысшылардың жалақысының түрлерін қамтуға толық мүмкіндігі бар. Кез келген жағдайға байланысты кейбір жағдайларда шығындардың тұрақты және осылайша тұрақсыз болуының барлық мүмкіндігі бар.
Тұрақты және сондай-ақ тұрақсыз шығындар жиынтығы бір шығыс болып табылады, белгілі бір жағдайларда шығындар гибридті шығындарды қамтиды. Олардың үздіксіз, сондай-ақ тұрақсыз өндіруші шығындарды қамтуға барлық мүмкіндіктері бар. Ерекшеліксіз, барлық тікелей шығындардың тұрақсыз шығындарға айналу мүмкіндігі бар, бұл жағдайда кезең, сондай-ақ жалпы өндірістік, жалпы шаруашылық және сауда шығындары тұрақты, сонымен қатар тұрақсыз шығындардың элементтерін қамтиды. Мысалы, егер абоненттік төлем ұялы телефонға байланысты ай сайынғы төлемнің тұрақты құрамдас бөлігі болып саналса, ал тұрақсыз үлес қалааралық және халықаралық телефон қоңырауларының саны мен ұзақтығына байланысты төленетін төлемге қосылуы мүмкін. Осы себепті шығындар есебінде тұрақты және тұрақсыз шығындар арасындағы айырмашылық анық көрсетілуі керек.
Әкімшілік пікірлердің сипаты бойынша шығындар қолайлы және маңызды емес болып бөлінеді. Қолайлы шығыстарға әкімшілік шешімдерді қабылдау кезінде маңыздылығы аз емес шығыстар жатады. Бөлуге сәйкес, алдыңғы кезеңдердің шығындары қолайлы болу мүмкіндігіне ие емес, өйткені оларға әсер ету мүмкін емес. Сонымен қатар, жүйеленген шығындар (мысалы, өткізіп алған жеңілдіктер) әкімшілік пікірлер мақсатында маңызды болып табылады. Шығындар жасалған қорытындылардың нәтижелеріне ерекше әсерімен бірге өзара байланысы бойынша өнімді және тиімсіз болып бөлінеді.
Тиімді шығындарды елеулі өнімділікпен бірге шығыстар ретінде жіктеуге болады, басқа мәтіндер, егер шығыстар нәтижесінде айтарлықтай тиімділікке қол жеткізілсе, мұндай шығындар тиімді шығындар болып табылады.Сонымен қатар өндіріс ешқандай түрде орындалмайды. Жағдайдың негізгі бөлігінде баяу шығындар өндіріс шығындарын қамтиды. Оларға өндірістің зақымдануынан, тоқтап қалудан, қорлардың жетіспеуінен және нашарлауынан болатын шығындар жатады. Жоспарлау және сандық балл болған кезде шығындарды жою үшін тиімсіз шығындарды атап өту керек.
Әкімшілік нормаларды жоспарлау әрекетімен тікелей біріктіру қажет. Өндірістік-шаруашылық жұмыстарды орындауға байланысты сметалық шығындар жоспарлау іс-әрекетімен тікелей біріктіріледі.Жоспарлы шығындарға кәсіпорынның үй тапсырмасынан туындайтын және де өнімнің өзіндік құнының сметасында ескерілетін кәсіпорынның елеулі еңбек өнімділігіне жұмсалатын шығындар жатады. Олар жалпы қабылданған нормативтер, ережелер, лимиттер мен сметалар бойынша есептеледі, сонымен қатар өнімнің жоспарлы бірыңғай өзіндік құнының құрылымына енгізіледі.
Үстеме шығындар - бұл тиімсіз шығындардың әртүрлілігі. Олардың шартты болу мүмкіндігі бар және компанияның теріс қаржылық жағдайымен шартталмаған барлық мүмкіндіктер бар. Мұндай шығындар ешбір жағдайда өнімнің өзіндік құнының сметасына қосылмайды, сондықтан олар да тікелей шығындар болып саналады. Олар тек өнімнің нақты абсолютті өзіндік құнында, сондай-ақ жекелеген бухгалтерлік шоттарда көрсетіледі. Оларға кәсіподақ салдарынан болған шығындар, сондай-ақ әртүрлі жағдайларға байланысты өндірістің тоқтатылуы жатады. Алдын алу шараларын жүргізу үшін олардың жеке есебі қажет болады.
Кәсіпорында қолданылатын жалпы қабылданған шараларға, бекітулерге, лимиттерге және сметаларға қатынасы бойынша шығындарды жіктеу шығындарды азайтуда үлкен рөл атқарады. Осы құнның нәтижесінде ағымдағы жылдың негізінде бекітілген шығындар өнімнің бастапқы өзіндік құнында қамтылған абсолютті барлық өндірістік қызметке қатысты жалпы танылған шараларға сәйкес топтастырылады. Нормативтік есеп негізінде шығындарды бұлай бөлу өнімнің өзіндік құнының дәрежесін ағымдағы жұмысшыларға бөлудің негізгі құралы болып саналады.
Орнатылған жүйелеуде кәсіпорынның мақсаты мен жұмыс саласына байланысты шығындар топтастырылған. Бұл көрсеткіш бойынша шығыстар жабдықтау және дайындау, ғылыми-техникалық, коммерциялық трансферттік, сондай-ақ ұйымдастырушылық және басқарушылық болып бөлінеді.
Мұндай жүйелеу көп функциялы есепті жүргізуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде, шығындар компанияның функциялары мен жұмыс бағыттарының шегінде, содан кейін есептеу пәні бойынша жинақталады. Көп функциялы шығыстарды есептеу ішкі қаржылық құжатты жақсартуға, сондай-ақ шығыстардың фокусы арасындағы өзара байланыс пен өзара қауіпті арттыруға, сондай-ақ жұмсалған шығындарға қатысты нақты және анық ақпарат беруге көмектеседі. Бұл менеджерлердің өнімді енгізу әдістері, құны, құрамы мен түрлеріне қатысты әкімшілік қорытындыларды бекітуіне әсер етеді, сонымен қатар кәсіпорынның өндірістік және коммерциялық жұмысының тиімділігін арттырады.
1.2. Өндіріс саласында пайда болатын шығындар
Өндірістік шығындар өнімді, өнімді (еңбекті жүзеге асыру, қызметтерді көрсету) өндіруге, сондай-ақ оларды жүзеге асыруға жұмсалған белсенді және материалдық шығындар деп аталады. Тәжірибеде өндіріс шығындары сөзі белгілі бір сәтте барлық өндірістік шығындарды көрсету үшін қолданылады. Жасалған өнімге, орындалған жұмыстарға, жасалған ұсыныстарға байланысты шығыстар өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құнында көрсетіледі.
Өндіріс шығындары - бұл компанияның белгілі бір сәтте өнімді өндіруге және сатуға жұмсайтын жалғыз шығындары, бұған қарамастан бұл шығындардың бірлігі дайын өнімге (өнімнің өзіндік құнына сәйкес) немесе аяқталмаған өндіріске пайдаланылады. Деректермен өзара байланыста өндіріс шығындары және өндіріс шығындары өздерінің қаржылық мазмұнына сәйкес ұқсас. Алайда, егер 1-ші диссертация әдетте шығындарға олардың мақсатына қарай қатынасы бойынша қолданылса (бұл жағдайда калькуляциялық ескертпелер контекстінде калькуляциялық ескертпелер контекстінде калькуляциялық ескертпелер бойынша шығындар құнының пайымдауларына баламалы болады). өнім және аяқталмаған өндіріс бағасы), бұл жағдайда 2-ші (өндіріс шығындары) әдетте тұрмыстық құрамдас бөліктердің шығындарымен корреляцияланады.
Мәселелермен келісе отырып, сондай-ақ әкімшілік-аудиторлық функцияларды орындау кезінде өндіріс шығындарының есебі жекелеген бөлімшелерде жүзеге асырылады.Қаржылық біркелкі типтің айналасында өндіріске, сондай-ақ сатуға шығындар туралы хабардар болу үшін белгіленеді. Шығындардың қаржылық құрамдас бөлігіне сәйкес компания дәрежесінде біртұтас генераторларға бөлуге толық мүмкіндігі жоқ өнім (еңбек, қызметтер) .
Шығындардың осыған ұқсас жіктемесі шығарылады 5 Шығындардың құрамына қатысты есептер: - материалдық шығындар (ағымдағы баланстардың бағасын есепке алмағанда); - жұмыс күшіне жұмсалған шығындар; - мемлекеттік қажеттіліктерге аударымдар; - негізгі ақшаның құнсыздануы; - басқа да шығыстар.
Шығындардың қаржылық құрамдас бөліктері бойынша жіктелуі өндіріс пен айналымның ағымдағы шығындарының құрылымын белгілеуге және қарастыруға мүмкіндік береді. Мұндай қарауды жүзеге асыру үшін осындай немесе басқа компоненттердің бір бөлігін бір бағада қарастыру қажет.
Қазіргі уақытта кәсіпорында тұрмыстық құрамдас бөліктер бойынша шығындардыңтұрақты есебі жүргізілмейді, алайда оларға сәйкес экономикалық есеп беру көрсеткіштері (негізгі бухгалтерлік есеп құжаттары негізінде) жасалады.
Материалдық шығындар
Басқа шығындар
Еңбекақы
Әлеуметтік аударымдар аударымдар.қажеттіліктер
Амортизация
Әдеттегі қызмет түрлері бойынша шығындар
Болашақ кезеңдердің шығындары
Алдағы шығындардың резервтері
Сурет 1. Әдеттегі қызмет түрлері бойынша шығындар
Шығындардың қаржылық құрамдас бөліктері бойынша жіктелуі өнімнің немесе қызметтің орындалғанына қарамастан, белгілі бір есеп беру кезеңінде кәсіпорынның ағымдағы өндірісінің немесе тауарлық шығындарының қажетті мөлшерін білдіреді.
Оларды жүзеге асыру орындарында шығындардың құрамын бақылау үшін өндіріс кезінде не жұмсалғанын ғана емес, сонымен қатар бұл шығындардың қандай миссияларға жұмсалғанын түсіну керек ғылыми-техникалық іс-әрекетпен біріктірілген салалардағы шығындарды есептеу. Шығындар туралы есептің бұл түрі оның элементтерінің бағасын, сондай-ақ өнімнің белгілі бір сорттарын қарастыруға мүмкіндік береді.
Осы мақсатта өндірістік шығындар үздіксіз және жалпы өндірістік болып бөлінеді. Өткен шығындардың бір бөлігі ретінде мәні бойынша, сондай-ақ көліктер мен жабдықтарды пайдалану жеке ескертпелер бойынша қамтамасыз етіледі; цехты басқару шығындары , сондай-ақ кәсіпорынды толық басқару .
Сонымен қатар, жоспарлаудың, есепке алудың және калькуляцияның болуы, өнімді, жұмыс күшін, қызмет көрсетуді құруға және өткізуге байланысты шығындар келесі шығындар жазбалары бойынша топтастырылады: - шикізат пен пайдаланылған материалдар (бағаны есепке алмай) ағымдағы қалдықтар), сатып алынған өнім, жартылай фабрикаттар, сондай-ақ шетелдік мекемелерге қызмет көрсету (ағымдағы қалдықтардан басқа);
- ғылыми-техникалық толықтыру мақсатындағы отын-энергетика;
- бюджеттен тыс қорларға аударымдар;
- өндіріс пен өндірісті дамытудағы шығыстар;
- машина және құрал-жабдықтарды өз мәні бойынша пайдалануға арналған шығындарға;
- үстеме шығындар ;
- бір реттік ағымдағы шығындарға;
- басқа да өндірістік шығындарға;
- кәсіпкерлік шығындарына.
Калькуляциялық шығындары қарапайым шығындарға қарағанда кеңірек болып табылады, сондықтан өңдеудің сыртқы түрі мен құрылымын ескере отырып, қарастыру мақсатында қажетті негізді құрайды. Шығындардың барлығында кәсіпорындағы тұрақты шығындар өнімнің өзіндік құнымен бірдей болады. Өнімнің абсолюттік өзіндік құнын белгілеу үшін өнімнің өзіндік құнына өндірістік емес шығындар қосылады, бұл жағдайда өнімді өткізуге байланысты шығындар болады.
Шығындар жазбаларының тізбесі, олардың құрылымы және өнім түрлері (еңбек, қызметтер) бойынша бөлу әдістері, сондай-ақ аяқталмаған өндіріс пен дайын өнімнің баланстық баллының реттілігі салалық стандарттармен қалыптастырылады. Негізінде, қай салада болмасын өзіндік есеп жазбалары бар. Экономиканың жекелеген салаларында, мысалы, автомобиль көлігі мен өндіріс шығындары (үлкен бөлігіне байланысты), амортизациялық шегерімдер
өндірістің маңызды капитал сыйымдылығына байланысты) және т.б. микроэкономика дәрежесінен масштабына дейінгі сипаттамалар.
Өндірістегі ысыраптардың құрамы, сондай-ақ айналым проблемасы өте ауқымды. Оған экономика бойынша көптеген жарияланымдар, монографиялар, сонымен қатар әдістемелік түсініктемелер берілді.Өндіріс көлеміне байланысты шығындар келесіге бөлінеді. Үздіксіз шығындар өнім өндіру динамикасына және өнімділікке байланысты емес. сауда көлемі. Олардың бір бөлігі кәсіпорынның өндірістік қуатымен байланысты (демпингтік аударымдар, жалдау ақысы, әкімшілік персоналдың жұмысы үшін мерзімді төлем және жалпы шаруашылық шығындары үшін жалақы), ал басқа бөлігі басқарма және өндірістік жүйемен және жүзеге асырумен байланысты. өнім (шығындар). оқу, жарнама, қызметкерлерді оқыту және іздеуші. хат.). хат.). Сонымен қатар, өнімнің кез келген түрі үшін, сондай-ақ тұтастай алғанда компанияның мақсаты үшін ортақ бірыңғай тұрақты шығындарды атап өтуге рұқсат етіледі.
Тұрақсыз шығындар компанияның өндіру дәрежесіне (немесе ресми қызметіне) байланысты өзгереді. Оның өсу шегіне сәйкес тұрақсыз шығындар да өседі және керісінше (мысалы, өнімнің белгілі бір түрін өндіретін өндіріс жұмысшыларының жалақысы тұрақсыз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Амангелді А. Д.
Кәсіпорынның өндіріс және өткізу шығындарын талдау және азайту жолдары
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
6B04105 Кәсіпкерлік және бизнес экономикасы
Астана 2023
Қазақстан Республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі ______________
________________ТАӘ
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Кәсіпорынның өндіріс және өткізу шығындарын талдау және азайту жолдары
6B04105 Кәсіпкерлік және бизнес экономикасы
Орындаған: Амангелді А. Д.
Ғылыми жетекшісі Молдашов Н. О.
э.ғ.к., доцент
Астана 2023
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ
Экономика факультеті
Экономика және кәсіпкерлік кафедрасы
6В04105 - Кәсіпкерлік және бизнес экономикасы білім беру бағдарламасы
Бекітемін
Кафедра меңгерушісі
____________________
___ _______20__ж.
Дипломдық жұмысты (жобаны) орындауға
ТАПСЫРМА
Студент Амангелді Азамат Дүйсенбекұлы
4 курс, Э-43 тобы, 6В04105 - Кәсіпкерлік және бизнес экономикасы,
1. Дипломдық жұмыстың (жобаның) тақырыбы
Кәсіпорынның өндіріс және өткізу шығындарын талдау және азайту жолдары
№ 2458-п ректордың бұйрығымен бекітілген 16.04.2023 ж.
2. Білім алушының аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі 16.04.2023 г.
3. Жұмысқа қажетті бастапқы деректер (заңдар, әдебиет көздері, зертханалық және өндірістік мәліметтер)
А.Тлепопва. Отандық кәсіпорындардың шығындарын есептеу әдістерін жетілдірудің негізгі бағыттары Кәсіпорын экономикасы. №1
4. Дипломдық жұмыста (жобада) жасалатын тақырыптар тізімі
I бөлім: Шығындардың теориялық мәселелері
II бөлім: Кәсіпорынның тауар өндірісі мен оны сату сатыларында пайда
болатын шығындарды талдау
III бөлім: ЖШС BI Sistems шығындарын азайту жолдары мен
тиімділігі
5. Графикалық материалдар тізбесі (сызбалар, кестелер, диаграммалар және т.б.)
Дипломдық жұмыста , 4 сурет және 7 кестеден қолданылды.
6. Ұсынылатын негізгі әдебиеттер тізімі
# Дәуренбекова Ә.Н. Шығындарды басқару Оқу құралы. - Алматы: Экономика. 2009
# Әбілдина А.Ш. Кәсіпорынның шығындарын басқарудың қазіргі концепциялары . 2010 жыл
# Әубәкірова Г. Өнеркәсіптік кәсіпорынның қаржылық-экономикалық жағдайын бағалау Қазақстан өнеркәсібі. 2009 ж
7. Жұмыс бойынша кеңестер (оларға қатысты жұмыс бөлімдерін көрсете отырып)
Бөлімнің (тараудың) нөмірі, атауы
Ғылыми жетекші, кеңесші
Тапсырманы алу мерзімі
Тапсырма берілді (қолы)
Тапсырма қабылданды (қолы)
Диплом жобасын орындауға қажет материалдар жинау
Молдашов Н. О.
01.12.2022
Кіріспе
Молдашов Н. О.
10.04.2023-15.04.2023
I бөлім: Шығындардың теориялық мәселелері
Молдашов Н. О.
30.12.2022-30.01.2023
II бөлім: Кәсіпорынның тауар өндірісі мен оны сату сатыларында пайда
болатын шығындарды талдау
Молдашов Н. О.
01.02.2023-31.03.2023
III бөлім: ЖШС BI Sistems шығындарын азайту жолдары мен
тиімділігі
Молдашов Н. О.
01.03.2023-31.03.2023
Қорытынды
Молдашов Н. О.
10.04.2023-15.04.2023
8. Дипломдық жұмысты (жобаны) орындау кестесі
№
Жұмыс кезеңдері
Жұмыс кезеңдерін орындау мерзімдері
Ескерту
1
Дипломдық жұмыс тақырыбын бекіту
Қараша,2022
Жоқ
2
Дипломдық жұмысты (жобаны) дайындау үшін материалдар жинау
Желтоқсан,2022
Жоқ
3
Дипломдық жұмыстың (жобаның) теориялық бөлігін дайындау (1-бөлім)
Қаңтар,2023
Тәжірибеге кеткенге дейін
4
Дипломдық жұмыстың (жобаның) талдамалық бөлігін (2-3-бөлімдер) дайындау
Ақпан,наурыз,2023
Тәжірибе кезінде
5
Дипломдық жұмыстың (жобаның) толық мәтінінің жоба нұсқасын аяқтау
Сәуір,2023
Тәжірибе аяқталғаннан кейінгі бірінші аптада
6
Алдын ала қорғауға дипломдық жұмысты (жобаны) ұсыну
Сәуір,2023
Шолу дәрістері (консультациялар) кезінде
7
Дипломдық жұмысты (жобаны) ұсыну рецензияға
Мамыр,2023
Жоқ
8
Ғылыми жетекшінің пікірімен және рецензиясымен дипломдық жұмыстың (жобаның) түпкілікті нұсқасын ұсыну
Мамыр,2023
Жоқ
9
Дипломдық жұмысты қорғау (жобаның)
Мамыр,2023
МАК кестесіне сәйкес
Тапсырманың берілген күні ______ _____________ 2023г.
Ғылыми жетекші _____________________________ э.ғ.к., доцент Молдашов Н. О.
Тапсырманы қабылдады: студент ______________________________
Амангелді А.Д.
Мазмұны
Кіріспе 6
1.Шығындардың теориялық мәселелері 8
1.1. Шығындардың мәні және түрлері 8
1.2. Өндіріс саласында пайда болатын шығындар 20
1.3. Тауарды сату үрдісінде пайда болатын шығындар 27
2. Кәсіпорынның тауар өндірісі мен оны сату сатыларында пайда
болатын шығындарды талдау 30
2.1. ЖШС BI Sistems кәсіпорынның шығындар құрылымын талдау 30
2.2. ЖШС BI Sistems кәсіпорынның өндіріс шығындарын талдау 35
3. ЖШС BI Sistems шығындарын азайту жолдары мен 39
тиімділігі
3.1.Кәсіпорынның өндіріс шығындарын азайту жолдары 39
3.2. Кәсіпорынның шығындарын оңтайландыру 44
3.3.Кәсіпорынның шығындарын азайту нәтижесінде
алынатын экономикалық тиімділіктер 48
Қорытынды 51
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 54
Кіріспе
Шығындарды зерттеу республика экономикасының маңызды мәселелерінің бірі болып саналады.Нарықтық қатынастарға көшумен қатар компаниялардың дербестігі, олардың қаржылық және жауапкершілік міндеттемелері артады. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің экономикалық тұрақтылығының рөлі олардың бәсекеге қабілеттілігін арттырумен қатар қарқынды өсуде. Өнімді басқару қабілеті өмір сүрудің шартына айналады. Кәсіпорындардың өзін-өзі қамтамасыз ету және өзін-өзі қаржыландыру жағдайында компанияның негізгі мақсаты ең көп кіріс алу, сонымен қатар өндіріс өнімділігін арттыру болып табылады. Өндіріс пен өткізу шығындарын табысты басқару болмаған жағдайда кәсіпорын жұмысында елеулі нәтижелерге қол жеткізу мүмкін емес.
Компаниядағы елеулі нәтижесі шығындарды сәтті басқарудың, кірісті максимизациялаудың нәтижесіне байланысты, сонымен қатар өндірістің өнімділігін ұлғайтуында. Кәсіпорын жұмысының негізгі экономикалық нәтижесі оның кейінгі қалыптасуының негізі ретінде, сондай-ақ валюталық ақшаның негізі ретінде қарастырылған табыс болып табылады. Табысты ұлғайту өндіріс көлемін немесе жарияланған өнімнің өзіндік құнын ұлғайту нәтижесіне байланысты мүмкін, бірақ бұл әрқашан қолайлы емес және болмауы керек. Осы себепті кәсіпорынның кірісін арттырудың негізгі жағдайы өнімнің өзіндік құны мен өнімнің өзіндік құнының төмендеуі болып табылады, бұл көлемде жарияланатын өнімнің өзіндік құнының төмендеуі, осы себепті құны мен кәсіпорын үшін маңызды міндет болып саналады.Мүлдем барлық компаниялар шығындарды оңтайлы дәрежеге дейін төмендету үшін резервтерді қалыптастырды, бұл компанияның қаржылық нәтижелерінің жоғарылауына, сондай-ақ оның дәрежесінің артуына ықпал етеді. бәсекеге қабілеттілік. Бірлік шығындарын азайту бизнеске ең төменгі және ең икемді шығындарды анықтауға көмектеседі, бұл оған бәсекелестерінен айтарлықтай артықшылық береді. Осы себепті кез келген кәсіпорын үлкен қаржылық нәтижелерге қол жеткізу үшін ерекшелену үшін шығындарды зерттеп, өнімді басқару маңызды.
Өткен жылдары материалдардың, пайдаланылған материалдардың, энергияның қымбаттауы нәтижесінде өнімнің өзіндік құнының өзгеру тенденциясы байқалды, сонымен қатар несиені пайдалану есебінен рентабельділіктің артуы, сонымен қатар, жарнамалық шығындар. Нарықлық қатынастардың дамуы жаһандық дағдымен және нарықтық экономикаға көшудің белгілерімен бірге өндірістік шығындарды басқару тәжірибесін жетілдіруді талап етеді. Біреу компанияға бәсекелестік өрісте өмір сүруге, кірісті арттыруға және шығындарды азайтуға, компанияның табыстылығына кепілдік беруге көмектесе алады.Шығындарды азайтудың мақсаты - жарияланған өнімнің бәсекеге қабілеттілігін және бұл жағдайда экономикалық тұрақтылықты үздіксіз қолдау. компанияның. Шығындарды азайту басқарудың әрбір қадамының маңызды кезеңдерін қамтиды.
Осы мақсатта шығындарды дұрыс басқару үшін, біріншіден, олардың құнын анықтайтын мекеме қарастырылуы керек, екіншіден, субъектіге сәйкес шығындар дәрежесін белгілеуге көмектесетін нақты көрсеткіштері бойынша біріктірілуі керек. менеджмент ерекшеленуі керек, сонымен қатар компаниядағы шығындарды азайтудың негізгі жолдарын зерттеуі, жоспарлауы, сүйенуі, бақылауды жүзеге асыруы және зерттеуі керек.
Дипломдық жұмыстың мақсаты
* Өнімді (еңбекті, қызмет көрсетуді) өндіру және енгізу кезінде шығындарды азайту дағдысын талдау, сонымен қатар оларды азайту жолдарын талдау.
* Ағымдағы қаржылық жағдайдағы кәсіпорындағы шығындардың теориялық және әдістемелік нюанстарының қысқаша сипаттамасы (нормативтік реттеу, шығындарды азайту даму негіздері, өндіріс шығындарының құрылымы мен жүйеленуі және т.б.).
* ЖСШ BI Sistems өндіріс шығындарын талдау .
* Компаниядағы шығындарды азайту жолдарын қарастыру.
* ЖСШ BISistems шығындарды азайтуға сәйкес іс-шараларды әзірлеу .
Жұмыстың нақты маңыздылығы, алынған нәтижелер кәсіпорынға өнімнің өндіріс шығындарын төмендетуге, сонымен қатар нарықтағы бәсекеге қабілеттілікті арттыруға көмектесуінде.
Біздің зерттеу нысаны ЖСШBI Sistems болып табылады.
Зерттеу әдістері: ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді оқу және зерттеу, бақылау, қаржылық зерттеулер.
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі: дипломдық жұмыстың құрамы кіріспеден, 3 негізгі бөлімдерден және қорытындыдан, сондай-ақ 32 қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Дипломдық жұмыстың көлемі 54 беттен, 4 суреттен және 7 кестеден тұрады.
1.Шығындардың теориялық мәселелері
1.1. Шығындардың мәні және түрлері
Шығындар белгілі бір сәтте өнімді өндіру және шығару мақсатында пайдаланылатын ақшаның қажетті мөлшерін көрсетеді. Сонымен қатар, қаржылық топ сияқты, ол компания өнімінің, бизнесмендердің, жеке өндірушілердің және басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілердің валюталық көрсеткіште шығындарын, айналымын және қозғалысын көрсетеді.
Шығындар өндірісте пайдаланылған ресурстардың (табиғи, жұмыс, құрал-жабдық, көлік құралдары, деректер және т.б.) жиынтығымен жасалынады. Өндіріс шығындары өндіру мақсатына қажетті шарттарды төлеуде көрсетіледі.
Белгілі бір өндірістің мақсаты үшін қажетті шарттарды сараптау дайындалған азық-түлікті сатудан түскен жиынтық кірістің шығындарды өтеуге жеткілікті екендігіне және сонымен бірге оң нәтиже беретініне көз жеткізуге міндетті. Кіріс қызметтік қызметті қалыптастыру депозиті болып саналады. Бірақ деректердің нәтижесі шығыс құралдарына көбірек тәуелді болады. Неліктен өндіріс шығындары қаржылық есепке алудың маңызды құрамдас бөлігі болып табылатынын қараңыз.Кәсiпкердiң шығыстары мен кiрiстерi бойынша өз пiкiрi болған кезде. Нақты шығындарды өтегеннен кейінгі кіріс жақсы өндірістік қуаттылыққа кепілдік беруі керек. Өндірістің айтарлықтай тиімділігін қамтамасыз ету үшін шығындар кірістерден аз болуы керек.
Өндіріс шығындарын көптеген экономистер зерттеген, бұл санда Философ К. К.Маркс проблемасы бірегей болды. Жалдамалы еңбекті пайдаланудың қыр-сырын жан-жақты талдамақ болды.Философ шығын көлемін зерттеуді қолдаумен қатар, келесі тапсырманы - ақшалай табыстың жалпы қабылданған типтік өлшемін әзірлеуді қарастыру қажеттілігін көрсетті.
Бүгінгі экономистер өндіріс шығындарын бизнесменнің көзқарасымен бірге бағалайды. Кәсіпорын үшін қолайлы стратегияны дәлелдейтін сұрақтарды қою барысында міндет әрбір өндірістік жағдайды алуға жұмсалған кез келген ақшадан таза кіріс алу принципі негізінде жүзеге асырылады. Сол сияқты бүгінгі экономистер Маркстің тікелей нәтижесіне жетті - олар орташа табыс нормасын қалыптастырды.
Өндіріс шығындары өнім өндіру мақсатына қажетті шығындар туралы куәландырады. Мұндай шығындарға пайдаланылған материалдарға (шикізат, материалдар, отын, электр энергиясы), қызметкерлердің жалақысы, тозуы, өндірісті басқару шығындары жатады. Өнімнің жүзеге асырылуының болуы, оның бағасы қаражатқа айналады (қаржылық пайда ). Валюталық түсімнің бір бөлігі өндіріс шығындарының жинақталуына түседі, ал қалған бөлігі пайда болып саналады.
Осыған ұқсас өндірістік шығындарға сертификатталған өңделген провизияларды өндіруге кеткен шығындар беріледі.Маркс бойынша пайдаланылған шығындар тазартылған және қосымша болып екіге бөлінетін өнімдер жүйесімен бірге біріктіріледі. Айналудың ең таза шығындарына шынайы нұсқада сатып алу және сатумен байланысты шығындар, атап айтқанда, трейдер қызметкерлерінің жалақысы, трейдер орталықтарының мәні, тар тұтынушылық сұранысты зерттеу, кеңес беру және сонымен қатар іздеуші кіреді.
Бұл шығындар өнімнің бастапқы құнын қандай да бір жолмен өсірмейді, кәсіпорын табысының нәтижесі есебінен өтеледі. Көмекші шығындарға өнімді орау, сақтау, жеткізу және сұрыптау бойынша шығындар жатады. Бұл шығындар айналым аймағындағы өнімдерді өндіруді жалғастырумен біріктіріледі. Өтінімдегі қосалқы шығындар өнімнің бастапқы құнына қосылады және сонымен бірге кәсіпорынның табысының нәтижесіне байланысты өтеледі.
Қаржылық тәртіп пен практикалық қызмет өндірісті қалыптастырумен қатар бағаны зерттеуді бір мезгілде жүзеге асырады. Бұл кезеңде шығындарды іздеуде кейінгі операцияларды атап өтуге болады. Еңбек шығындарының тұжырымдамасы негізінде шығындарды белгілеу халық шаруашылығының, сонымен қатар шаруашылық жүргізуші субъектілердің шығындары тек қызмет түрлерін көрсетеді.Тәжірибеде шығындар белгілі бір тар ресурстарды пайдалануды көздейді: күрделі салымдар; негізгі және пайдаланылатын ресурстар; табиғи препараттар.
Логистикалық концепция тұрғысынан бағаның құндылығы энергияны қолдануда жатыр, бұл жағдайда адамның физиологиялық, сонымен қатар психикалық энергиясын қолдану бар. Біздің заманымызда шығындарды белгілеу кезеңі жұмыс бағасының тұжырымдамасы тұрғысынан ешбір жағдайда абсолютті және ең терең деп есептелмейді, оның артықшылықтары бар екенін және философиялық және теориялық белгілеу бар екенін атап өту қиын. логистика көзқарасымен қатар шығындардың да ешқандай жолмен құрылмаған.
толығымен ойлап тапқан. Осы себепті мен қабылданған нақты орынмен бірге шығындарды белгілеуді тексеремін.
Кәсіпорын шығындарының теориясы 3 маңызды жағдайға негізделеді: шығындар ақшаны пайдаланумен бірге оның нұсқауымен қалыптасады, белгілі бір сәтте өнімді өндіру кезінде қанша және қандай ақша жұмсалды; пайдаланылған ақша сомасы валютада, сондай-ақ табиғи бірліктерде көрінеді, ал қаржылық есептеулер шығыстарды валюталық тұжырымдауға жатады; калькуляциялау үнемі нақты мақсаттарға сәйкес орындалады, Проспектор. хат. Валюталық құрамда қолданылатын ақша сомасы өнімді өндірудің негізгі функцияларына, сондай-ақ оның жеке компаниясына немесе компанияның өндірістік бөлімшелеріне сәйкес есептеледі.
Фирманың өндірістік шешімдері нарықтық критерийлермен, сондай-ақ шығындармен қалыптасады. Өндіріс көлемінің өзгеруі фирмалар ұсынатын өнім санына, сонымен қатар оның өзіндік құнына байланысты. Өндірістік шығындар бухгалтерлік және шаруашылық шығындары болып бөлінеді. Бухгалтерлік шығындар - өнімнің бастапқы өзіндік құнына енгізілген нақты шығындар. Берілген шикізат, пайдаланылған материалдар, жалақы, амортизация, салықтар және проспект.хат. Қаржылық шығындарға барлық шығыстар ерекшеліксіз кіреді. Бұл сомада сатып алынбайтын өндірістік жағдайдағы кәсіпорынға тиесілі пайдаланбаудағы анық емес шығындар.
Кәсіпорын қызметінің нәтижесі 2 түрлі сипаттамаға байланысты: азық-түлік бағасы; өндірістік шығындар.
Аукциондағы провизиялардың құны сұраныс пен нұсқаманың сәйкестігінің нәтижесі болып саналады. Тәуелсіз бәсеке жағдайында нарықтық құнның даму заңдылықтарының әсерінен өндірушінің немесе сатып алушының еркіне сәйкес дәл осы құн артық емес және әрі қарай да болмайды. автоматты түрде енгізіледі. Өнімді өндіруге кеткен шығындар өнімнің өзіндік құнынан ерекшеленеді. Қолданылатын еңбек немесе материалдық ресурстардың санына, технологиялық процестердің дәрежесіне, өндіруші компанияларға және т.б. байланысты олардың өсуіне немесе қысқаруына барлық мүмкіндіктер бар. Осыған сәйкес өндіруші біреу жасай алатын шығындарды азайту кілттерінің үлкен санын талдайды. өздерінің тиімді басқаруына енгізу.
Толық көлемде өндіруге, сондай-ақ сатуға (өнімнің, еңбектің, қызметтің бастапқы құны) табиғи құралдар, шикізат, пайдаланылған материалдар, отын, электр энергиясы, негізгі ресурстар, жұмыс құралдары, сондай-ақ басқа да өнімдер қолданылады. өнімді өндіру (еңбек, қызмет көрсету). өндіру және тарату шығындары.
Өнімді өндіруге және өткізуге кеткен шығындарға мыналар жатады: белгіленген ғылыми-техникалық дәрежедегі өнімді, өндірістік кәсіпорынды үздіксіз өндіру; табиғи материалды пайдалану; өндірістік оқыту және оқыту; кәсіпорынды, сондай-ақ технологиялық өндіріс процестерін жетілдіру, сондай-ақ өнімнің ерекшеліктерін жақсарту, оның ерекшеліктерін, ұзақтығын және басқа да тар тұтынушылық қасиеттерін арттыру (нәзік шығындар); рационализация және монтаждау, тәжірибелік жұмыстарды жүзеге асыру, өзгертулер мен баламаларды ұйымдастыру және сынау, бардиялық роялти мен проспект.хат төлеу; өндірістік процесті қамтамасыз ету;
шикізатты, пайдаланылған материалдарды, бензинді, энергияны, аспаптарды және басқа да құралдарды, сондай-ақ еңбек объектілерін, негізгі өндірістік ресурстардың мәнін еңбек етуде, санитарлық-гигиеналық жағдайларға сәйкес жұмыс істеуін қамтамасыз ету
; стандартты жұмыс жағдайларын қамтамасыз ету, сондай-ақ жабдықтың келіспеушілігі; құруды басқару: компанияның басқару бөлімшесінің, компанияның, сондай-ақ оның қаңқалық бөлімшелерінің қызметкерлерінің іссапарларын субсидиялау, өнеркәсіптік басқару ақшасының мәні мен аудиторлық алымдар, компанияның, компанияның сауда жұмысына байланысты әкімшілік шығындар және т.б.; қызметкерлерді оқыту және қайта даярлау; ұлттық, сондай-ақ мемлекеттік емес мемлекеттік сақтандыруға аударымдар.
Кәсіпорын жұмысының нәтижесі (пайда мен залал) өнімді (жұмыс, қызмет көрсету) жүзеге асырудан түскен пайда құралдарының азаюынан, өнімді сатумен ешбір жолмен үйлеспеген әрекеттерден экономикалық нәтижеден қалыптасады. кәсіпорынның негізгі ақшасы және басқа активтері, сондай-ақ осы әрекеттердегі шығындар құралдары.
Материалдық құндылықтарды өндіру, өніммен сауда қызметі, сонымен қатар қызмет көрсету адам, материалдық және валюталық ресурстарды жұмсауды талап етеді. Түпкілікті вексельде пайдаланылатын бұл қаражат әртүрлі конфигурациялар мен өлшемдердегі бағаларға негізделген.
Өзіндік құнға қосылған өнімдер мен қызметтерге жұмсалған бұл шығындар оларды сатып алу бағасына есептеледі.Сол сияқты өзіндік құн өнімдер мен қызметтерді өндіруге жұмсалған валюталық ақшаның қажетті мөлшерін олардың мақсатымен бірге білдіреді. Бастапқы құн - провизияларды өндіруге байланысты барлық шығындарды қоспағанда, ескерілген.
Дайындалған тауардың бағасына барлық шығындар кіреді: шикізат, пайдаланылған материалдар, электр энергиясы, тозу, еңбекақы және проспект. енгізілді. Бастапқы құн - бұл кез келген өнімнің бірыңғай бағасын өндіріс көлеміне бөлу сызығымен анықталатын кәсіпорынның берілген біртұтас бағасы.Сол сияқты кәсіпорын жұмысының негізгі сипаттамаларының бірі - бастапқы құны. өндірісте өнімді өткізу кезінде валюталық фигурадағы шығындар жиынтығын құрайтын және жалпы өндірістегі тиімділікті белгілейтін өнім.
Өзіндік құнның қаржылық мақсаты осында қалыптасады, жұмсалған шығындарды өтеу үшін және осы негізде барлық өндірістік құрамдастарды: өндірістік объектілер мен қызмет түрлерін қайталау.Мұнда амортизация кәсіпорынның өзіндік құнының негізгі құрамдас бөлігі болып саналады. баға, бұл жағдайда жұмсалған материалдық ресурстардың бағасы, еңбекақы - шығындардың осы үлесі болады. Бұл жағдайда, түптеп келгенде, ұйым кезең ішінде басқа да шығындарды жүзеге асырады: ол өз қызметкерлеріне сыйлықақы төлейді, банктік несиелер бойынша үлесті төлейді, мемлекеттік заттарды қамтиды, бюджеттен тыс қорларға соманы жасайды - бұл шығындарды құрайды. компанияның қосалқы шығындары.
Экономиканың қалыптасуының әртүрлі кезеңдерінде бұл шығындарды өтеу көздерінің тізімі өзгереді. Олар өнімнің өзіндік құнына қосылады, немесе кәсіпорынның бөлінбеген табысының нәтижесінде жүзеге асырылады, немесе бюджеттен аударылады. Осыған ұқсас, өнімнің өзіндік құнына қосылған шығындар құрылымы үнемі өзгеріп отырады. Бұл өзгерістердің негізгі міндеті қазіргі кезеңде қалыптасқан өндірістік қатынастардың қалыптасуына кепілдік беру, оларды толықтыру көздерінің тізбесіндегі шығындарды - өнімнің немесе кірістің бастапқы құнын төмендету болып табылады.
Шығындар жиынтығы табыс құнын белгілейді, оның өсуі 2 түрлі жағдайға байланысты. Олар өнімнің өзіндік құнын төмендетумен қатар өзіндік құнын арттырудан тұрады. Соңғысы ең тиімді болып табылады.
Өнімнің бастапқы құны жасанды, жалпы коэффицентті болжайды, ол компанияның үйлесімділік пен байланыстағы жұмысының барлық шеттерін, ерекшеліксіз анықтайды. Бұл кәсіпорынның өндірістік және экономикалық көрсеткіштерінің жоғары сапалы арақатынасы. Оның дәрежесі мен динамикасына сәйкес құруды, жоспарлауды, компанияны және еңбекке ақы төлеуді, техникалық және технологиялық процестерді басқару дәрежесін белгілеуге болады. Ішкі бағаның рөлі оның функцияларымен де анықталады: Өндірістегі әлеуметтік шығындардың 54 бөлігі өзіндік құнға шоғырланған. Осы себепті өндірістің ақшасын пайдалану провизия бағасымен қамтамасыз етіледі; өзіндік құн көтерме бағаны әзірлеу үшін база болып саналады, оны төлеу болмаған жағдайда құнның дамуы мүмкін емес; кіріс, бір тауардың тиімділігі, бұл жағдайда оларды өндірудің тиімділігі бар, өзіндік құн негізінде есептеледі.Өнімнің бастапқы өзіндік құнын құрайтын шығындар 2 негізгі көрсеткіш бойынша жүйеленеді: бастапқы құнның құрамдас бөліктері бойынша; сыртқы түрінің көрсеткіштері, сондай-ақ тенденциялар бойынша.Қаржылық құрамдас бөліктер бойынша шығындарды жүйелеу өндіріс шығындарының сметалық комбинациясының болуымен қолданылады. Бұл жүйелеудің негізінде барлық өнімнің бастапқы құнын жасайтын ұқсас шығындарға дейін қысқартылатын шығындардың кез келген құрамдас бөлігінің қаржылық түрі жатыр. Сонымен қатар, келесі шығындар құрамдастарына баса назар аударылады: Еңбек шығындары; мемлекеттік сақтандыруға аударымдар; жұмысқа тарту сыйақысымен бірге муниципалдық қорларға аударымдар; амортизация;
басқа да шығындар.
Шығындардың зерттелетін категориясы физиологиялық және белсенді жұмыс шығындарының арасындағы сәйкестікті анықтауға, өнімді өндірудегі барлық шығындардың абсолютті құнын белгілеуге мүмкіндік береді. Шығындардың бұл санаты пайдаланылған ақшаны жоспарлау, материалдық шығындардың құралдарын белгілеу мақсатында ыңғайлы, бұл өз кезегінде ең таза резервтерді төлеуді талап етеді.
Шығындарды калькуляциялық жазбалар бойынша жүйелеу олардың өндіріс бағытына қарай сұрыпталуын көрсетеді, бұл жағдайда өндіріс кезінде пайда болу аймағына, сонымен қатар өнімді өткізуге байланысты болады.
Бұл ретте шығыстар жазбалары бойынша шығыстарды жүйелеудің негізі болып тікелей шығындар шығыс жазбалары нұсқасында тәуелсіз жеке қаржылық құрамдастармен ерекшеленеді, ал қосалқы шығындар қарапайым шығыстар жазбасының бөлігі ретінде көрсетіледі: шикізат және материалдар;
* жартылай фабрикаттар және технологиялық мақсаттағы көмекші материалдар;
* өндіріс жұмысшыларына негізгі және қосымша еңбекақы;
* технологиялық мақсаттағы жанармай және энергия;
* әлуметтік сақтандыруларға аударым;
* цехтық шығындар;
* жалпы шаруашылық шығындар;
* коммерциялық шығындар;
* жалпы өндірістік шығындар.
Калькуляцияны жүйелеудің мәні оның негізінде өнімнің әртүрлі сорттарының бірнеше бірлігінің өзіндік құнының калькуляциясында жатыр.Бұл өндірістің әртүрлі салаларында өзіндік құнын төмендетудің резервтерін табу мүмкіндігін береді. Калькуляция - бұл өнімнің нақты өзіндік құнын, сондай-ақ шығындардың түрлері бойынша жұмыс күшін есептеу. Шығындардың түрлері бойынша жарияланған өнімнің бір көлемінде немесе өндірілген еңбектің әртүрлі мөлшерінде жұмсалатын валюталық ақша құралдарын белгілеу.
Ішкі баға сипаттамаларының маңыздылығына байланысты әртүрлі аспектілер бойынша сорттар қатарына жүйеленген. Осы жүйелеулердің көпшілігі кәсіпкерге өз маңыздылығын дұрысырақ меңгеруге мүмкіндік беретіндіктен.
Бақыланатын құбылыстар мен объектілерді зерделеу және түсіну тәсілдерінің бірі жүйелеу болып саналады, бұл жағдайда субъектіні жалпы анықталған жағдайларға, сондай-ақ олардың арасындағы құқықтық қатынастарға негізделген сегменттерге бөлу жүзеге асырылады.Объектілерді анықтау дәрежесі. кодификациялық белгілердің санын көбейту шегіне қарай артады.
Тиімді компанияның мақсаты үшін калькуляция тұжырымдамасы табылған көрсеткіштерге сәйкес шығындарды экономикалық негізделген жүйелеуді қолдануы керек. Бұл дұрысырақ сенім артуға және шығындарды жоспарлауға ғана емес, сонымен қатар оларды нақтырақ зерттеуге де көмектеседі. Біреуі бөлек шығындар арасында белгілі бір қатынасты енгізеді, сонымен қатар олардың өнімнің бастапқы құнына және тиімділікке әсер ету дәрежесін есептейді.
Әкімшілік есеп бойынша шығындарды жүйелеу міндеті кеңсе қызметкерлеріне дәлелді және дәлелді шешімдерді орындауға көмектесу болып табылады. Осы себепті шығыстарды жүйелеу курсының мәні шығыстардың осы құрамдас бөлігін бөлу болып табылады, онда кеңсе қызметкерлері әсер етудің барлық мүмкіндіктері бар. Әкімшілік санау өз функцияларының көмегімен өзінің толықтығына жетуге тырысады. Кез келген рөлдің өз бағыты, міндеті, мәселесі, сонымен қатар оларды орындаудың өзіндік жолдары болады.
Нарық экономикасында шығындар нақты және батқан шығындар болып бөлінеді.Шығындарды мұндай бөлу әкімшілік қорытындыларды қабылдау үшін өте маңызды. Басқару барысында шығындарды азайту функцияларын бөлу 1-кестеде көрсетілген.
№ Жіктемелік белгілері
бойынша
Басқару функцияларына байланысты шығындардың түрлері
1. Басқару шешімдерін
қабылдау үрдісі бойынша
1. нақты және баламалы;
2. релевантты, релевантты емес;
3. тиімді және тиімсіз.
1. Болжау үрдісі
қысқа мерзімдік және ұзақ мерзімдік
2. Жоспарлау үрдісі
жоспарланатын және
жоспарланбайтын
3. Мөлшерлеу үрдісі
стандарттар, нормалар мен
нормативтер және олардан ауытқуы
4. Ұйымдастыру үрдісі
1. пайда болу орны мен аясына қарай;
2. қызмет функциялары мен жауапкершілік орталықтарына қарай
1. Есептеу үрдісі
1. бір элементті және кешенді;
2. калькуляция баптары мен экономикалық элементтері бойынша;
3. тұрақты және өзгермелі;
4. негізгі және үстеме;
5. тікелей және жанама;
6. ағымдық және бір мерзімдік.
1. Бақылау үрдісі
бақыланатын және бақыланбайтын
2. Реттеу үрдісі
реттелетін және реттелмейтін
3. Ынталандыру үрдісі
міндетті түрде ынталандырушы және қызықтырушы
4. Талдау үрдісі
1. нақты, болжау, жоспарлау;
2. сметалық;
3. стандартты;
4. жалпы және құрылымдылық;
5. толық және жеке
Кесте 1.
Шығындарды азайту функциялары
Нақты шығындарға кәсіпорынның пайдаланылған қаражат есебінен төлейтін төлемдері жатады.Оларға шикізат, материалдар, отын, электр энергиясы, қызметкерлердің еңбекақысы, амортизациялық аударымдар, автомобиль көлігі, сақтандыру және басқа да шығындар жатады. өнімді өндіру мен сатудың болуы. Провизияларды құрумен бірге іске асыруға жұмсалған шығындар кешені провизиялардың бірыңғай бағасы болып табылады. Өнімнің осы абсолютті бастапқы құнының болуы тауарлық өнімді өндірудегі шығындардың динамикасы мен дәрежесін сипаттайтын негізгі сипаттамалардың бірі болып саналады.
Нақты шығындарды бухгалтерлік шығындар деп те атайды, өйткені олар уақтылы іс-қағаздарда және экономикалық есептерде есептеледі.Экономикалық ғылымда жоспарлау және модельдеу шығындары болған жағдайда шығындардың басқа түрлері қолданылады. Егер шығындар оңтайлы басқа қолдану тұрғысынан бірге қарастырылса, олар топтастырылған шығындар деп аталады. Мұндай шығындар баламалар болған кезде пайда болады.
Оларды ойлау оңай емес, сондықтан олар үйде шешім қабылдауды қамтамасыз етеді. Мұндай шығыстарға сыртқы шығыстар (алынған қаражат есебінен жалпы жеткізушілерге төленетін шығыстар), сондай-ақ ішкі шығыстар (кәсіпорынға тиесілі ресурстарды пайдалануға арналған шығыстар) жатады. Кәсіпорынның мұндай ішкі шығындары анағұрлым оңтайлы басқа ресурстарды пайдаланумен бірге есептелетін өтемақы бағасымен бірдей. Мұндай шығындар жанама немесе литофандық шығындар деп те аталады. Сонымен қатар, егер қаражат қысқартылса, басқа да шығындар пайда болатынын атап өткен жөн . Соның ішінде қаражат қандай да бір жолмен қысқартылмаса, жүйеленген шығындар нөлге тең болады. Басқа шығындар кейде қосымша шығындар деп аталады.
Шығындар - бұл бір немесе басқа жағдайдың кез келген болуымен айналу мүмкіндігі жоқ, сонымен қатар тек бір рет жұмсалатын шығындар. Осы себепті олардың компанияның қазіргі жұмысымен ешқандай байланысы жоқ. Мұндай шығындар жанама шығындарды қамтуы мүмкін.
Шығындардың ұқсас түрлері қаржылық көзқараспен қатар әкімшілік қорытындылардың болуымен қарастырылады. Экономистер мен бухгалтерлердің атқаратын қызметтерінің айырмашылығы бағалық нүктенің әдістерімен анықталады. Экономистер ресурстарды жұмсаудың басқа да жолдарын табу үшін зерттеулер жүргізеді.
Олар осы қиындықтың қорытындысын толығымен талқылайды, содан кейін қаржылық кірісті алу әдістерін бағалайды.Қаржылық кіріс кірістер мен абсолютті барлық топтастырылған шығындар арасындағы айырмашылықты білдіреді. Нақты шығындарды төлеуден басқа, бухгалтерлер практикалық (бухгалтерлік) шығындарды, сондай-ақ бухгалтерлік пайданы бағалайды. Бухгалтерлік кіріс - бұл сақтандыру төлемдері мен нақты шығындар арасындағы берілген айырмашылық.
Кәсіпорынның авто-операциялық жұмысы бухгалтерлік шығындар мен бухгалтерлік пайданы төлеуге және бағалауға тікелей байланысты, ал қаржылық пайда бизнес-жоспарлар мен инвестициялық жоспарлардың қалыптасуының болуымен есептеледі. Кәсіпорын қызметінің ұтқыр кезеңіне, сондай-ақ өндіріс көлемінің өзгеруіне және өзгермейтіндігіне байланысты шығындар үздіксіз және сондай-ақ тұрақсыз болып бөлінеді. Үздіксіз шығындар - бұл өндіріс көлемінің өзгеруіне қарамастан, қысқа мерзімді кезеңде өзгермейтін шығындар. . Оларға осындай шығындар, сондай-ақ басқарушы персоналдың жалақысы, объектіні жалға алу, жабдықтың амортизациясы кіреді.
Өндіріс көлемінің ұлғаюымен бірге өнім бір бөлігіндегі үздіксіз шығындар азаяды. Осы себепті кәсіпорынның тұрақты шығындарын өтеу қажеттілігі туындайды.Өз тәртібі бойынша үздіксіз шығындар 2 категорияға бөлінеді: жоғалып кететін және бастапқы шығындар. Жоғалып кететін шығындар - бұл кәсіпорындағы рөлін жалғастыратын тұрақты шығындардың үлесі, оның ішінде өндіріс және маркетинг жұмысы толығымен тежелген жағдайда. Бастапқы шығындар тұрақты шығындардың бір бөлігін білдіреді, олар өнімді өндіру мен таратудың болуымен өтелуі мүмкін.
Тұрақсыз (тұрақты емес) шығындарға өндіріс көлемінің ұлғаюы немесе азаюы салдарынан қысқа мерзімде өзгеретін шығындар түрлері жатады. Мысалы, олардың материалдық шығындардың, сондай-ақ пайдаланылған материалдардың, энергияның, негізгі, сонымен қатар қосымша жұмысшылардың жалақысының түрлерін қамтуға толық мүмкіндігі бар. Кез келген жағдайға байланысты кейбір жағдайларда шығындардың тұрақты және осылайша тұрақсыз болуының барлық мүмкіндігі бар.
Тұрақты және сондай-ақ тұрақсыз шығындар жиынтығы бір шығыс болып табылады, белгілі бір жағдайларда шығындар гибридті шығындарды қамтиды. Олардың үздіксіз, сондай-ақ тұрақсыз өндіруші шығындарды қамтуға барлық мүмкіндіктері бар. Ерекшеліксіз, барлық тікелей шығындардың тұрақсыз шығындарға айналу мүмкіндігі бар, бұл жағдайда кезең, сондай-ақ жалпы өндірістік, жалпы шаруашылық және сауда шығындары тұрақты, сонымен қатар тұрақсыз шығындардың элементтерін қамтиды. Мысалы, егер абоненттік төлем ұялы телефонға байланысты ай сайынғы төлемнің тұрақты құрамдас бөлігі болып саналса, ал тұрақсыз үлес қалааралық және халықаралық телефон қоңырауларының саны мен ұзақтығына байланысты төленетін төлемге қосылуы мүмкін. Осы себепті шығындар есебінде тұрақты және тұрақсыз шығындар арасындағы айырмашылық анық көрсетілуі керек.
Әкімшілік пікірлердің сипаты бойынша шығындар қолайлы және маңызды емес болып бөлінеді. Қолайлы шығыстарға әкімшілік шешімдерді қабылдау кезінде маңыздылығы аз емес шығыстар жатады. Бөлуге сәйкес, алдыңғы кезеңдердің шығындары қолайлы болу мүмкіндігіне ие емес, өйткені оларға әсер ету мүмкін емес. Сонымен қатар, жүйеленген шығындар (мысалы, өткізіп алған жеңілдіктер) әкімшілік пікірлер мақсатында маңызды болып табылады. Шығындар жасалған қорытындылардың нәтижелеріне ерекше әсерімен бірге өзара байланысы бойынша өнімді және тиімсіз болып бөлінеді.
Тиімді шығындарды елеулі өнімділікпен бірге шығыстар ретінде жіктеуге болады, басқа мәтіндер, егер шығыстар нәтижесінде айтарлықтай тиімділікке қол жеткізілсе, мұндай шығындар тиімді шығындар болып табылады.Сонымен қатар өндіріс ешқандай түрде орындалмайды. Жағдайдың негізгі бөлігінде баяу шығындар өндіріс шығындарын қамтиды. Оларға өндірістің зақымдануынан, тоқтап қалудан, қорлардың жетіспеуінен және нашарлауынан болатын шығындар жатады. Жоспарлау және сандық балл болған кезде шығындарды жою үшін тиімсіз шығындарды атап өту керек.
Әкімшілік нормаларды жоспарлау әрекетімен тікелей біріктіру қажет. Өндірістік-шаруашылық жұмыстарды орындауға байланысты сметалық шығындар жоспарлау іс-әрекетімен тікелей біріктіріледі.Жоспарлы шығындарға кәсіпорынның үй тапсырмасынан туындайтын және де өнімнің өзіндік құнының сметасында ескерілетін кәсіпорынның елеулі еңбек өнімділігіне жұмсалатын шығындар жатады. Олар жалпы қабылданған нормативтер, ережелер, лимиттер мен сметалар бойынша есептеледі, сонымен қатар өнімнің жоспарлы бірыңғай өзіндік құнының құрылымына енгізіледі.
Үстеме шығындар - бұл тиімсіз шығындардың әртүрлілігі. Олардың шартты болу мүмкіндігі бар және компанияның теріс қаржылық жағдайымен шартталмаған барлық мүмкіндіктер бар. Мұндай шығындар ешбір жағдайда өнімнің өзіндік құнының сметасына қосылмайды, сондықтан олар да тікелей шығындар болып саналады. Олар тек өнімнің нақты абсолютті өзіндік құнында, сондай-ақ жекелеген бухгалтерлік шоттарда көрсетіледі. Оларға кәсіподақ салдарынан болған шығындар, сондай-ақ әртүрлі жағдайларға байланысты өндірістің тоқтатылуы жатады. Алдын алу шараларын жүргізу үшін олардың жеке есебі қажет болады.
Кәсіпорында қолданылатын жалпы қабылданған шараларға, бекітулерге, лимиттерге және сметаларға қатынасы бойынша шығындарды жіктеу шығындарды азайтуда үлкен рөл атқарады. Осы құнның нәтижесінде ағымдағы жылдың негізінде бекітілген шығындар өнімнің бастапқы өзіндік құнында қамтылған абсолютті барлық өндірістік қызметке қатысты жалпы танылған шараларға сәйкес топтастырылады. Нормативтік есеп негізінде шығындарды бұлай бөлу өнімнің өзіндік құнының дәрежесін ағымдағы жұмысшыларға бөлудің негізгі құралы болып саналады.
Орнатылған жүйелеуде кәсіпорынның мақсаты мен жұмыс саласына байланысты шығындар топтастырылған. Бұл көрсеткіш бойынша шығыстар жабдықтау және дайындау, ғылыми-техникалық, коммерциялық трансферттік, сондай-ақ ұйымдастырушылық және басқарушылық болып бөлінеді.
Мұндай жүйелеу көп функциялы есепті жүргізуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде, шығындар компанияның функциялары мен жұмыс бағыттарының шегінде, содан кейін есептеу пәні бойынша жинақталады. Көп функциялы шығыстарды есептеу ішкі қаржылық құжатты жақсартуға, сондай-ақ шығыстардың фокусы арасындағы өзара байланыс пен өзара қауіпті арттыруға, сондай-ақ жұмсалған шығындарға қатысты нақты және анық ақпарат беруге көмектеседі. Бұл менеджерлердің өнімді енгізу әдістері, құны, құрамы мен түрлеріне қатысты әкімшілік қорытындыларды бекітуіне әсер етеді, сонымен қатар кәсіпорынның өндірістік және коммерциялық жұмысының тиімділігін арттырады.
1.2. Өндіріс саласында пайда болатын шығындар
Өндірістік шығындар өнімді, өнімді (еңбекті жүзеге асыру, қызметтерді көрсету) өндіруге, сондай-ақ оларды жүзеге асыруға жұмсалған белсенді және материалдық шығындар деп аталады. Тәжірибеде өндіріс шығындары сөзі белгілі бір сәтте барлық өндірістік шығындарды көрсету үшін қолданылады. Жасалған өнімге, орындалған жұмыстарға, жасалған ұсыныстарға байланысты шығыстар өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік құнында көрсетіледі.
Өндіріс шығындары - бұл компанияның белгілі бір сәтте өнімді өндіруге және сатуға жұмсайтын жалғыз шығындары, бұған қарамастан бұл шығындардың бірлігі дайын өнімге (өнімнің өзіндік құнына сәйкес) немесе аяқталмаған өндіріске пайдаланылады. Деректермен өзара байланыста өндіріс шығындары және өндіріс шығындары өздерінің қаржылық мазмұнына сәйкес ұқсас. Алайда, егер 1-ші диссертация әдетте шығындарға олардың мақсатына қарай қатынасы бойынша қолданылса (бұл жағдайда калькуляциялық ескертпелер контекстінде калькуляциялық ескертпелер контекстінде калькуляциялық ескертпелер бойынша шығындар құнының пайымдауларына баламалы болады). өнім және аяқталмаған өндіріс бағасы), бұл жағдайда 2-ші (өндіріс шығындары) әдетте тұрмыстық құрамдас бөліктердің шығындарымен корреляцияланады.
Мәселелермен келісе отырып, сондай-ақ әкімшілік-аудиторлық функцияларды орындау кезінде өндіріс шығындарының есебі жекелеген бөлімшелерде жүзеге асырылады.Қаржылық біркелкі типтің айналасында өндіріске, сондай-ақ сатуға шығындар туралы хабардар болу үшін белгіленеді. Шығындардың қаржылық құрамдас бөлігіне сәйкес компания дәрежесінде біртұтас генераторларға бөлуге толық мүмкіндігі жоқ өнім (еңбек, қызметтер) .
Шығындардың осыған ұқсас жіктемесі шығарылады 5 Шығындардың құрамына қатысты есептер: - материалдық шығындар (ағымдағы баланстардың бағасын есепке алмағанда); - жұмыс күшіне жұмсалған шығындар; - мемлекеттік қажеттіліктерге аударымдар; - негізгі ақшаның құнсыздануы; - басқа да шығыстар.
Шығындардың қаржылық құрамдас бөліктері бойынша жіктелуі өндіріс пен айналымның ағымдағы шығындарының құрылымын белгілеуге және қарастыруға мүмкіндік береді. Мұндай қарауды жүзеге асыру үшін осындай немесе басқа компоненттердің бір бөлігін бір бағада қарастыру қажет.
Қазіргі уақытта кәсіпорында тұрмыстық құрамдас бөліктер бойынша шығындардыңтұрақты есебі жүргізілмейді, алайда оларға сәйкес экономикалық есеп беру көрсеткіштері (негізгі бухгалтерлік есеп құжаттары негізінде) жасалады.
Материалдық шығындар
Басқа шығындар
Еңбекақы
Әлеуметтік аударымдар аударымдар.қажеттіліктер
Амортизация
Әдеттегі қызмет түрлері бойынша шығындар
Болашақ кезеңдердің шығындары
Алдағы шығындардың резервтері
Сурет 1. Әдеттегі қызмет түрлері бойынша шығындар
Шығындардың қаржылық құрамдас бөліктері бойынша жіктелуі өнімнің немесе қызметтің орындалғанына қарамастан, белгілі бір есеп беру кезеңінде кәсіпорынның ағымдағы өндірісінің немесе тауарлық шығындарының қажетті мөлшерін білдіреді.
Оларды жүзеге асыру орындарында шығындардың құрамын бақылау үшін өндіріс кезінде не жұмсалғанын ғана емес, сонымен қатар бұл шығындардың қандай миссияларға жұмсалғанын түсіну керек ғылыми-техникалық іс-әрекетпен біріктірілген салалардағы шығындарды есептеу. Шығындар туралы есептің бұл түрі оның элементтерінің бағасын, сондай-ақ өнімнің белгілі бір сорттарын қарастыруға мүмкіндік береді.
Осы мақсатта өндірістік шығындар үздіксіз және жалпы өндірістік болып бөлінеді. Өткен шығындардың бір бөлігі ретінде мәні бойынша, сондай-ақ көліктер мен жабдықтарды пайдалану жеке ескертпелер бойынша қамтамасыз етіледі; цехты басқару шығындары , сондай-ақ кәсіпорынды толық басқару .
Сонымен қатар, жоспарлаудың, есепке алудың және калькуляцияның болуы, өнімді, жұмыс күшін, қызмет көрсетуді құруға және өткізуге байланысты шығындар келесі шығындар жазбалары бойынша топтастырылады: - шикізат пен пайдаланылған материалдар (бағаны есепке алмай) ағымдағы қалдықтар), сатып алынған өнім, жартылай фабрикаттар, сондай-ақ шетелдік мекемелерге қызмет көрсету (ағымдағы қалдықтардан басқа);
- ғылыми-техникалық толықтыру мақсатындағы отын-энергетика;
- бюджеттен тыс қорларға аударымдар;
- өндіріс пен өндірісті дамытудағы шығыстар;
- машина және құрал-жабдықтарды өз мәні бойынша пайдалануға арналған шығындарға;
- үстеме шығындар ;
- бір реттік ағымдағы шығындарға;
- басқа да өндірістік шығындарға;
- кәсіпкерлік шығындарына.
Калькуляциялық шығындары қарапайым шығындарға қарағанда кеңірек болып табылады, сондықтан өңдеудің сыртқы түрі мен құрылымын ескере отырып, қарастыру мақсатында қажетті негізді құрайды. Шығындардың барлығында кәсіпорындағы тұрақты шығындар өнімнің өзіндік құнымен бірдей болады. Өнімнің абсолюттік өзіндік құнын белгілеу үшін өнімнің өзіндік құнына өндірістік емес шығындар қосылады, бұл жағдайда өнімді өткізуге байланысты шығындар болады.
Шығындар жазбаларының тізбесі, олардың құрылымы және өнім түрлері (еңбек, қызметтер) бойынша бөлу әдістері, сондай-ақ аяқталмаған өндіріс пен дайын өнімнің баланстық баллының реттілігі салалық стандарттармен қалыптастырылады. Негізінде, қай салада болмасын өзіндік есеп жазбалары бар. Экономиканың жекелеген салаларында, мысалы, автомобиль көлігі мен өндіріс шығындары (үлкен бөлігіне байланысты), амортизациялық шегерімдер
өндірістің маңызды капитал сыйымдылығына байланысты) және т.б. микроэкономика дәрежесінен масштабына дейінгі сипаттамалар.
Өндірістегі ысыраптардың құрамы, сондай-ақ айналым проблемасы өте ауқымды. Оған экономика бойынша көптеген жарияланымдар, монографиялар, сонымен қатар әдістемелік түсініктемелер берілді.Өндіріс көлеміне байланысты шығындар келесіге бөлінеді. Үздіксіз шығындар өнім өндіру динамикасына және өнімділікке байланысты емес. сауда көлемі. Олардың бір бөлігі кәсіпорынның өндірістік қуатымен байланысты (демпингтік аударымдар, жалдау ақысы, әкімшілік персоналдың жұмысы үшін мерзімді төлем және жалпы шаруашылық шығындары үшін жалақы), ал басқа бөлігі басқарма және өндірістік жүйемен және жүзеге асырумен байланысты. өнім (шығындар). оқу, жарнама, қызметкерлерді оқыту және іздеуші. хат.). хат.). Сонымен қатар, өнімнің кез келген түрі үшін, сондай-ақ тұтастай алғанда компанияның мақсаты үшін ортақ бірыңғай тұрақты шығындарды атап өтуге рұқсат етіледі.
Тұрақсыз шығындар компанияның өндіру дәрежесіне (немесе ресми қызметіне) байланысты өзгереді. Оның өсу шегіне сәйкес тұрақсыз шығындар да өседі және керісінше (мысалы, өнімнің белгілі бір түрін өндіретін өндіріс жұмысшыларының жалақысы тұрақсыз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz