Мектепке дейінгі баланың жоспары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Балалар қарапайым математика ұғымын қалыптастыруда бөбекжай мен мектеп жұмысының сабақтастығы

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1 Мектепке дейінгі балаларда қарапайым математика элементтерін оқыту әдістемесі 7
1.1 Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру әдістемесінің пәні мақсаты мен міндеттері және басқа ғылым салалары 7
1.2 Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру әдістемесінің тарихы мен мәселелері 14
2 Балалар қарапайым математика ұғымын қалыптастыруда бөбекжай мен мектеп жұмысының сабақтастығы 19
2.1 Мектепке дейінгі мекемелерде қарапайым математиканы оқытуды ұйымдастыру 19
2.2 Балалардың қарапайым математикалық ұғымдарын қалыптастыру жұмыстарындағы бөбекжай мен отбасы арасындағы байланысы 22
Қорытынды 28
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 30

КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі: Біздің елімізде тәрбие беру ісі рухани кемелділігі, моральдық тазалығы және күш-куатының жетілуі жарасымды үйлесе біткен жаңа адамды қалыптастыруды көздейді.
Жан-жақты тәрбие беру адам өмірінің ең балғын шағынан басталуға тиіс және бұл ретте халыққа білім беру жүйесінің бастапқы буыны-мектеп жасына дейінгі мекемелер жетекші роль атқарады.
Бүгінгі бөбек - ертеңгі азамат - қоғам иесі. Балғын бөбектерге ең алғаш жол көрсетуші, бағыт беруші - балабақша тәрбиешілері. Өйткені білім мен тәрбие негізі баланың жеке басын қалыптастыру негізі балабақшада қаланады.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 25-бабында халыққа білім берудің біздің елімізде құрылған бірыңғай жүйесі үздіксіз жетіле түсіп отырғаны атап көрсетілген. Жеткіншек ұрпаққа коммунистік тәрбие беруді қамтамасыз ету, оны еңбекке және қоғамдық қызметке даярлау -- оның борышы.
Бүгінгі таңда білім беру жүйесінің алғашқы буыны болып табылатын мектепке дейінгі кезеңде балалардың ақыл-ой қабілетін жан-жақты дамыту және тәрбиелеу мәселесіне ерекше мән берілуде. Өйткені, мектепке дейінгі кезеңде шаралардың басты міндеттері ең алдымен баланың танымдық қызығушылығын арртыру, баланың психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып тәрбиелеу болып табылады. Қарапайым математикалық ұғымдарын қалыптастыру бағытындағы шаралар да осы міндеттерді жүзеге асыруды көздейді. Қоғамыздағы өзгерістер де қарапайым математикалық ұғымдарды ұғымдарды қалыптастыру әдітемесін мазмұндық жағынан өзгертуге ықпал етеді.
Мектепке дейінгі кезеңде бастапқы қарапайым математикалық ұғымдарға баулу сабақ барысында жүзеге асырылады.Нақты бағдарлама мазмұнына сай балаларға жалпы қарапайым математикалық түсініктер туралы мағлұмататрды балаларға қарапайым әдіс-тәсілдерді қолдана отырып бала бойын сіңдіруге болады.,балалардың қарапайым дағдыларды қалыптастыру және алған дағдыларын жаңа жағдайларды пайдалана білуге үйретуге мәселелері оқу мен тәрбиелеудің арнаулы мақсаттары ретінде қарастырылып ,үнемі оны жетілдіру жолдарын іздестіру қажет. Балалар элементар математикалық білім саласында мәнді нәрсені байқауға және ажырата білуге,жинақтаған білімдерін жалпылай және жүйелей білуге, оларды өзінің тұрмыстық және ойын әрекеттеріне пайдалана білуге, қарапайым ұғымдарды игеруге даяр болуы тиіс.
Балабақша бағдарламасы ең алдымен онға дейінгі сандарды игеруден және қарапайым геометриялық фигуралармен танысудан басталады. Геометриялық фигуралар негізі эталаон болып табылады, бұларды пайдаланып нәрсенің формасын анықтайды. Форма бір нарсенің кеңістіктегі екінші нарседен бөліп тұрады. Нәрселердің формасы геометриялық фигураларда жалпыланған бейнеге ие болады
Екі өлшемді кеңістікте бағдарлауға үйрету әдістемесі. Кеңістікті бағдарлауды дамыту үшін қолданылатын дидактикалық ойындар. Балаларға уақытты бағдарлауды үйретудің міндеттері. Уақытты сағатпен анықтауға үйрету әдістемесі.
Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыруда балабақша, мектеп және отбасы жұмысының сабақтастығы. Математиканы оқытуға қойылатын жаңа талаптар. Балабақша мен мектептің математика пәні бағдарламасының сабақтастығы. Тәрбиешінің шеберлігі мен білім деңгейін көтерудің формалары (әңгімелесу, кеңес, сабақтарға қатысу, педагогикалық кеңестегі хабарламалар).
Жаңа қоғамның құрылысшысы болғанға дейін бала дене және психикалық дамудың күрделі жолынан өтеді.
Мектеп жасына дейінгі бала дегеніміздің өзі қандай бала?
Бала өмірінің алғашқы жеті жылы-денсаулықтың, ақыл-ой, адамгершілік, еңбек және эстетикалық дамудың негіздері қаланатын өте маңызды кезең.
Мектепке дейінгі шақ-қоршаған дүниені белсенді түрде танитын кез. Бөбек аяғына қаз тұрысымен оның дүниеге көзі ашыла бастанды. Ол бөлмедегі, үйдегі, балалар бақшасындағы, көшедегі заттармен танысады. Бөбек әр түрлі заттармен әрекет жасап, оларды анықтап көріп, олардан шығатын үндерді тыңдай отырып, олардың қасиеттері мен сипаттарын таниды; оның көру-сезіну әсері және көру-бейнелеу ойы қалыптасады.
Айшықты, таңсық нәрсенің бәрі бөбектердің назарын аударады, сондықтан да балалардың ойлау белсенділігін қоздыратын ойыншыктар мен ойын тәсілдері тәрбие беру процесінде кеңінен пайдаланылады.
Кішкентай балалардың қоршаған дүниені эмоциялық қабылдауы педагогтарға сергек те зейінді болуды, тәрбие беруде балалардың сезімдеріне сүйенуді, балалар бақшасы әр бала үшін жайлы орын, жайдары орта болуы үшін жағдай жасауды міндеттейді.
Мектеп жасына толмаған балаларға еліктеушілік тән. Ересектер бұл ерекшелікті пайдаланып, өз өнегесімен, сондай-ақ көркем образдарды келтіре отырып, бөбектерді өэара тату болуға, үлкендерді сыйлауға, өсімдіктер мен жануарларға, адам еңбегінің нәтижелеріне ұқыпты қарауға үйретеді.
Мектепке дейінгі шақ дамудың бір-бірінен әжептәуір өзгеше кезеңдерін қамтиды: бірінші кластағы мектеп оқушылары мен орта мектепті бітірушілер арасындағы дене және психика ерекшеліктеріне қарағанда, бір жастағы балалардың мұндай ерекшеліктері жеті жастағы балалардың ерекшеліктерінен анағұрлым өзгеше. Мектепке дейінгі балалық шақтың әрбір кезеңі психофизиологиялық дамудың өзіне тән ерекшеліктерімен, ал әрбір бала-даралық ерекшеліктерімен сипатталады. Жас шамасы мен даралық ерекшеліктерді білу, балалармен жұмыс істеу методикасын игеру тәрбиешінің балаларды топтан топқа ойдағыдай апаруына, оларды даму мен тәрбие беруде бір сатыдан екінші сатыға жоғарылатып отыруына көмектеседі.
Уақыт-өлшемдер жүйесінің оқиғаларды реттеу, олардың ұзақтығын және араларындағы интервалдарын сипаттауда, және нәрселердің қозғалысын сипаттауда пайдаланатын маңызды мүшесі. Уақыт туралы алғашқы ұғымдар баланың өзінің дене мүшелерімен (он қол, аяқ, сол аяқ) - қол байланыстырады. Кеңістіктің басқа бағыттарын да (алда, ортада) бала өзіне тиісті етіп алады. Заттардың кеңістікте орналасуын оларды анықтау іс-әрекеттердің арқасында көрінеді. Ал бұның өзі заттардың кеңістіктегі қарым-қатынастарды көрсетеді. Аталып өткен тілдік белгілеу балаға кеңістіктегі заттардың бір-бірінен алдында, артында, астында, үстінде тұрғанын анықтауға көмектеседі. Мектеп жасына жеткен бала кеңістктегі заттардың орнын шамалаудан қиынырақ түседі. 3-4 жасар бала да минут, тәулік сияқты ұғымдарды түсіне белмейді. Ересектердің көмегінсіз 5-6 жасар бала да минут, тәулік түсіне бермейді. Балаларда ерекше қиындық тудыратын ұғымдар: кеше, бүгін, ертең.
Курс жұмысының мақсаты-математикалық түсініктер арқылы, мектепке дейінгі жастағы балаларда уақыт туралы түсініктерді теориялық тұрғыдан қалыптастыру.
Курс жұмысының міндеттері:
-Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру жолдарына түсінің беру;
-Балаларда математикалық және уақыт түсініктерін қалыптастырудың теориялық негіздеріне сипаттама жасау;
-Тәулік ұғымы. Тәулік бөліктерін ажырату, олардың кезектесуін анықтау ерекшеліктерін анықтау;
- Уақыт кезеңдерінің алмасу кезектігін түсіну және кеше, бүгін, ертең сөздерінің мағынасын түсінуі. Уақытты сезінуін дамыту жолдарын қалыптастыру;
Курс жұмысының нысаны: Мектепке дейінгі білім беру.
Курс жұмысның пәні: мектеп жасына дейінгі балалардың қарапайым математика сабағында уақыт сезімдерін қалыптастырудың мүмкіндіктерін ашу.
Зерттеудің көздері: зерттеу проблемасы бойынша педагогтар мен психологтардың еңбектері; Қазақстан Республикасының мемлекеттік құқықтық-нормативтік құжаттары;
Зерттеу әдістері: зерттеу мәселесі бойынша ғылыми-әдістемелік әдебиеттерге, білім стандартына, оқу бағдарламаларға теориялық талдау, мұрағат құжаттарын зерделеу, талдау жинақтау, қорыту және жүйелеу, мектеп тәжірибесінен жинақталған материалдарға салыстырмалы талдау жасау, іріктеу, тұжырымдау, сауалнама жүргізу, эксперимент нәтижелерін өңдеу, бақылау, әңгіме, анкета, т.б. әдістері қолданылды.
Курстық жұмыстың құрылымы мен мазмұны. Курстық жұмыс кiрiспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.

1 Мектепке дейінгі балаларда қарапайым математика элементтерін оқыту әдістемесі
1.1 Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру әдістемесінің пәні мақсаты мен міндеттері және басқа ғылым салалары
Мектепке дейінгі тәрбие беру ұйымдарында балалардың ой-өрісін, логикасын, тілін дамытуда, белгілі бір затты қабылдауын, есте сақтауын, оны қайта жаңғыртып көзге елестетуін, дүниетанымын дамытуда қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастырудың маңызы ерекше. Балаларда бар түсініктер өздігінен ұғымдарға айнала алмайды. Ұғымдарды және оларды қолдануға негізделген ойлаудың логикалық формаларын балалар ғылыми білімдерге негіздеу барысында меңгереді. Демек, мектепке дейінгі балалардың ақыл-ой қызметінің дамуы, логикалық ойлаудың дамуы қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру барысында жүзеге асырылады.
Балаларды мектепке дайындауда математиканы оқыту тек сандық және кеңістік, уақыт жайлы түсінік қалыптастырып қана қоймайды, сонымен бірге олардың ойлау үдерісін дамытуға (анализ, синтез, индукция, дедукция) ықпал етеді. Арнайы ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде баланың танымдық қызығушылығымен бірге жалпы даму қамтамасыз етіледі, яғни оқытудың дамытушылық қызметі жүзеге асырылып, баланың тұлға ретінде қалыптасуына мүмкіндік ашылады.
Балаларға қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру барысында оқытудың дамытушылық қызметіндегі бірқатар талаптар мен шарттар орындалуы қажет.
Біріншіден, дамытушы орта қажет, ол үшін мектепке дейінгі кезеңнің өзіндік ерекшелігі мен құндылықтарын сақтай отырып, қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру барысында ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті балалардың танымдық қабілеттерін дамытуға бағытталуы шарт. Балалардың танымдық қызығушылығын дамытудың негізгі факторы олардың білімі мен дағдыларының дәрежесі ғана емес, сонымен бірге, баланың маңызды психикалық қызметтерін, ақыл-ой жұмысының тәсілдерін қалыптастыруға мүмкіндік беретін оқу үрдісі болып саналады. Ойлауға үйрететін сабақтар дамыта оқыту сабақтары деп есептеледі. Дамыта оқытуды ұйымдастыру, балаға ақыл-ой әрекетін меңгеруге жағдай жасайды. Педагог бұл жағдайда дайын білімді түсіндіріп қоюшы, бағалаушы емес, танымдық іс-әрекетті ұйымдастыратын ұжымдық істердің ұйытқысы. Тек осындай оқыту ғана баланың интеллектісінің көзін ашып, шығармашылығын дамытады.

Екіншіден, соңғы жылдары бастауыш сынып пен балабақша арасындағы сабақтастық мәселесі жиі айтылып жүр. Бастауыш сыныпта математиканы оқытудағы қазіргі психологиялық зерттеулер балалар бақшасында да, метепалды даярлықта да математикалық дайындықтың мазмұнын қайта қарауды талап етіп отыр. Бұған дейін көбінесе баланың психологиялық даму мүмкіншілігін ескермегендіктен, қолданылып жүрген көптеген әдіс-тәсілдердің ұтымдылығы аз екені байқалап отыр. Бір ғана заттарды, көрнекіліктерді пайдалану арқылы қарапайым қосу мен азайтуды меңгерумен шектелсе, онда баланы алғашқы математикалық түсінігі кеңімейтіндігі дәлелденген. Олай болса, бұл жерде де біздің зерттеуімізде қарастырылып отырған оқытудың дамытушылық қызметі ескерілмеген деуге болады.
Үшіншіден, қазіргі таңда білім беру жүйесінің негізгі мақсаты - білім беру, тәрбиелеу, дамыту арқылы жеке тұлға қалыптастыру. Бұл мақсаттар өзара тығыз байланыста болғанда ғана нәтижелі болады. Олай болса, мектеп жасына дейінгі балалардың қарапайым математикалық түсінігін қалыптастыру барысында баланы жеке тұлға етіп тәрбиелеу, өмірге дайындау мақсатында білім берудің дамытушылық қызметі жүзеге асырылуы қажет.Бағдарлама әр түрлі ұйымдастырылған оқу қызметінің қарым-қатынасының көмегімен жүзеге асырылуы мүмкін: құрастыру, музыкалық тәрбие, бейнелеу өнері, дене шынықтыру. Негізгі міндет дамытушы ойындарды қолдана отырып, балалардың қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру кезінде балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға ыңғайлы жағдай жасау. Бұл бағдарламада Б.Н.Никитинің,В.В.Воскобовичтің ,Овид Декорлидің ,Золтон Дьенештің дамытушы ойындарын қолдану арқылы ұйымдастырылған оқу қызметтерінің жоспары берілген, бұл балалардың шығармашылық қабілетін дамытуға көп септігін тигізеді.
Мақсаты :
Дамытушы ойындарды пайдаланып балалардың қарапайым математикалық ұғымдар туралы түсініктерін және балалардың шығармашылық қабілетін дамыту.
Міндеттері:
Математикалық ойлауды және шапшаңдықты дамыту;
Жұмбақтарды шешу арқылы бақылау қасиетін дамыту;
Көзбен бақылауды дамыту;
Сызу негіздерімен таныстыру;
Баланың шығармашылық зияткерлігін дамыту.
Мектепке дейінгі балаларды қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру жұмысын ұйымдасытру толыққанды математикалық дамуды қамтамасыз етуде ұйымдастырылған мақсаты іс - әрекет, соның ішінде педагог баланың алдына танымдық тапсырма беріп оны шешуге көмектеседі. Ол ұйымдастырылған оқу іс -әрекетте және күнделікті өмірдегі іс - әрекетте жүзеге асуы тиіс.
(Бағдарламалық мазмұнның баланың даму деңгейіне сәйкес әр түрлі материалдарды ойластыру қажет. Баланың ұйымдастырылған іс - әрекеттегі формасын ойластыру. ( жұппен немесе жартылай топпен)
Математикалық білім балаларға қатаң түрде белгілі бір жүйеде сонымен қоса жаңа материал балаға қол жетімді болуы тиіс. Әрбір бағдарламалық тапсырма әрбір кіші бөліктерге бөлінеді және тапсырманың шешімі жалғасып бірнеше сабақта ұзаруы мүмкін. Бір тапсырмадан келесі тапсырмаға өткен сайын алдыңғы өткен тақырыпты оралған маңызды. Осы арқылы материалдың дұрыс сіңуін қамтамасыз етуге болады.
Сабақтың түрін айыру
Дидактикалық ойын формасындағы сабақ
Дидактикалық жаттау формасындағы сабақ
Дидактикалық ойын және жаттығу формасындағы сабақ
Осы түрлердің шартына байланысты педагогі сабақ жүргізуді айқындап алады. Дидактикалар және іс - әрекет байланысты болу керек.
Дидактикалық ойын түріндегі сабақ кіші жаста өткізіледі. Міндетті түрде тосын сый, ертегі кейіпкерді шақыра отырып, дидактикалық ойындардың арасында байланыс болуына мән беруі керек.
Сабақтың түрі бағдарламалық тапсырмаға байланысты.
Сабақ толығымен жаңа материалды игеруге арналады.
Сабақ толығымен қайталауға арналады.
Аралас түрдегі сабақ (жиі қолданылады)
Қорытынды қайталау сабақ ( жаңа материалдар берілмейді)
ҚМҰҚ - сабақтарында бағдарламалық тапсырмалар қатары шешіледі. Қандай? Бұл тапсырманы шешіп көрейік.
Білімділік баланы неге үйретеміз? (оқуға, бекітуге, жасауға)
Дамытушылық нені үйретіп бекітеміз? Тыңдау қабілетін дамыту, қорытындылауға, ең бастысы дамуын қабылдау байқампаздығын дұрыс түсіну. Логикалық түсінігін жалғастыру әдісін қалыптастыру ( салыстыру, қорытынды, синтез).
Тәрбиелік балалардың несін тәрбиелеу? ( қабылдауын, адамзатты тыңдай білуге, ұқыптылыққа, өзімен - өзі жұмыс жасауға, еңбекқор, сәттілік сезімін, ойлаған ойына жетуге ,өте жақсы нәтиже көрсетуге.)
Тілдік - жұмыс ширақ және ұяң математика жоспарында әсіресе жұмыс атқару. Бұндай жағдайда сәтті сабақ тәрбиешінің сабаққа деген дайындығы. ҚМҰҚ сабағында қолданатын әдіс- тәсәлдер: ойындық, көрнекілік сөздік, тәжірбиелік
Ойындық: Бүкіл сабақ ойын жүзінде құралады. Дидактикалық жаттығуларды қолдану арқылы.
Сөздік әдіс: қолданылатын маттериалдарда өте көп орын алмайды көбінесе сұрақ қоюмен қорытындылайды.
Сұрақ қою құрылымында баланың жас ерекшелігін ескере отырып нақты тапсырма, сұрақтар қойылады.
Кіші топта: нақты тікелей сұрақтар (қанша? Қалай?)
Ересек топта: негізгі ізденісті қалай жасауға болады? Сен неге олай ойлайсың? Неге? Не үшін? Неліктен?
Сонымен қатар
Түсіндірме ( қалай тапсырманы орындау)
Тәрбиешінің нұсқауымен ( әсіресе балалармен)
Мектепке дейінгі баланың жоспары
Тәжірибелік әдіс: жаттығу, ойын жүзіндегі тапсырма, дидактикалық (ойын) жатады, көбірек қолдану арқылы өткізу. Балалар тек қана тыңдап қана қоймай емес қабылдау арқылы берілген тапсырманы толығымен орындау арқылы қатысу керек. Көбірек дидактикалық ойынды ойнаса сол құрлым ҚМҰ сол құрлым түсінігі төмендейді.
Көрнекілік әдіс: Тақтада қолданатын көрнекі құралдар: ол үлкен пішінде, түрлі - түсті шық болуы керек. Әр балаға таратылатын үлестірмелі құралдар болуы керек. Сонымен қатар тиімді тәсілдерді қолдана отырып.
Көрнекі оқыту әдісіне қайта оралайық
ҚМҰҚ сабағы тек қана көрнекілікке құрылады.
Сондықтан да демонстрационный және таратпалы материалдар жақсы көркем безенірілуі керек. Эстетикалық талаптарға сай болу керек.
Оқытуда - тартымдылықтың үлкен маңызы бар. Әдемі көрнекілікпен балалар қызығып отырып жасайды. Неғұрлым ашық, айқын болған сайын соғұрлым балалар эмоциясы тередей түседі және логикалық ойындары толыға түседі. Ұйымдастырылған оқу іс- әрекеті қызықты өтеді және балалар сәтті қабылдау арқылы білімдері дамытады.
Әр балаға керекті құралдар жеткілікті және артығымен тұру керек.
Құралдар әр сабақта әр түрлі болу керек. Құралдар балаларға түсінікті болу керек. ( қоян- қоян сияқты болу керек, сәбіз -сәбіз сияқты).
Құралдарды бір- біріне ұқсастырып алуы керек. (тиын - жаңғақ, қоян - сәбіз, гүл - көбелек сияқты) көрнекі құралдардың және таратылмалы құралдарды үлгісін көрсету. Сонымен көрнекі құралдар мен үлестірмелі құралдардың дұрыс таңдалуы қажет.
Педагог өзі математикалық сөзді дұрыс меңгеру керек. ( нақты сөз, іріктеу түсініктемелерін жеткізу) грамматикалық тұрғыда тіл - нақы толығымен түсініп, сауатты жеткізу. (Математика сөздігін бағдарламадан алуға болады. ) Математика пәні көп сөзді қажет етпейтін сабақ.
Тәрбиешінің тілдік үлгісі - негізгі әдісі Тәрбиеші балалар мен мәнерлі тілде сөйлеу. Тәрбиешінің сөзін балалар қайталайды. Педагогтың тілі нақты болуы керек. Қысқа және нұсқа. Сонымен қатар сабақ тез және қызықты өтеді.Тәрбиеші балаларды әрекет жасауға үйретеді. Үйретер алдында іс - әрекетті түсіндіреді. Балалар нені қалай жасағанын айту керек
2. Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру іс -әрекетіндегі педагогтың құзыреттілігі
Мақсаты:
Балалардың интеллектуалдық қабілеттерін,логикалық ойлауын дамыту,қарапайым математикалық ұғымдарының қалыптасуына көмектесу.
Міндеттері:
Көп, Біреу, Бір-бірден, Ешбір ұғымдары туралы түсініктерін қалыптастыру.
Дағдыларды қалыптастыру:
-біртектес заттардан топтар құрастыру және олардың біреуін бөліп көрсету;
-топтық бөлмедегі заттарды ажырату және олардың санын анықтау;
-заттарды салыстыру;
-заттардың бір тобын екіншісіне бірізділікпен біріктіру және қосу;
-заттардың бір қатарға,реті бойынша,бір бағытта солдан оңға қарай оң қолымен орналастыру;
-ұзындығы мен ені бойынша екі қарама-қарсы және бірдей заттарды салыстыру;
-заттардың көлемін салыстыру түсініктерін қалыптастыру.
Геометриялық пішіндер:
-геометриялық пішіндерді тану жәнеатау дағдыларын қалыптастыру;
-өзіне тікелей жақындықтағы (оң жақта-сол жақта,алда-артта)кеңістіктік бағыттарды анықтау,оң қолымен сол жақтан оң жаққа қарай заттарды орналастыру дағдыларын қалыптастыру.
-өз денесінің бөліктерін атау және олардың қызметін бағдарлау;
-тәулік бөліктерін-таңертеңгілік,күндіз,кеш ,түнді атау және тану дағдыларын қалыптастыру.
Көлем:
-Екі қарама-қарсы және бірдей заттарды ұзындығы,ені,биіктігі мен жуандығы бойынша біріктіру және үстемелеу жолымен салыстыру,заттарды шамасы бойынша салыстыру,беттестіру және қондыру дағдыларын бекіту.
Күтілетін нәтижелер:
-заттарды сол жақтан оң жаққа қарай оң қолмен орналастырады;
-екі қарама-қарсы және бірдей заттарды ұзындығы,ені ,шамасы бойынша салыстырады,салыстыру кезінде беттестіру және қондыру тәсілдерін қолданады;
-дөңгелек,төртбұрыш,үшбұрыш сияқты геометриялық пішіндерді таниды;
-заттарды түсі,өлшемі,пішіні бойынша топтастырады;
-қоршаған маңайдағы бір немесе бірдей бірнеше заттарды табады;
-таңертең, кеш, күн, түн сөздерінің мәнін түсінеді;
-заттарды салыстыру кезінде беттестіру және қондыру тәсілдерін қолданады;
-дөңгелекті,төртбұрышты,үшбұрышты ,бұрыштары мен ірі пішіні бар заттарды ажыратады,мына белгілердің мәнін ұғынады:жоғарыға-төменге,алға-артқа ,сол жақтан-оң жақтан,үстінде,астында,жоғары-төмен гі;
-тәулік бөліктерін дұрыс атайды.
Жиын.Бір,аз,көп
ұғымдарымен таныстыру.
Мақсаты: Балаларды топтардан жеке заттарды ажыратып алуға, біреу, көп, аз ұғымдары арасындағы қарым-қатынасты орнату.
Көп, біреу, аз , бір-бірден сөздерін сабақта қолдану.
Көрнекі құралдар: Ойыншық құстар топтамасы (ойыншық бала санына қарай), салфетка, 4 карточка,карточканың біреуінде 1 жалау,екіншісінде 3-жалау, үшіншісінде 8- жалау,төртіншісінде ешетеңе бейнеленбеген.
Жиын.Бір-көп.
Заттарды ортақ қасиетіне қарай біріктіру.
Мақсаты: Балаларды топтың ішінен бір затты бөліп көрсету және сол бөліп алған заттардан бөлек бір топ құрастыруға үйрету.. Заттар арасында бір-біріне ұқсайтын жерлерін көрсету.
Көп, біреу,бір бірден ұғымдарын сабақ барысында қолдану.
Көрнекі құралдар: Ойыншықтар (шыршалар,қояндар мен машиналар бала санына байланысты.
Жиын.
Көп,біреу және бір-бірден
Мақсаты: Балаларды топтың ішінен бір затты бөліп көрсету және сол бөліп алған заттардан бөлек бір топ құрастыру жұмыстарын бекіту.
Осы топтағы заттардың сәйкестіктерін табу, сол топтытағыны бірнеше топтарға бөлу,балалардың сөздік қорын көп,біреу, бір бірден ,біреу де емес сөздерімен толықтыру.
Көрнекі құралдар: Екі құмыра,біреуінің ішінде сары және жасыл жапырақтардан құралған гүл шоғы ал екіншсіі бос
4Қай жерде тұр?
Кеңістікте бағдарлау:оң жағында-сол жағында.
Мақсаты: Балаларды әр түрлі түсті екі жолақшаға көп және аз заттарды орналастыруға жаттықтыру.Ол заттарды жай ғана орналастыра салмай белгілі бір тәртіппен орналаструға үйрету. Жолақшалармен жұмыс істегенде оң қолмен солдан оңға қарай бағыттап қоюды үйрету.Жолақшалардың түстерін ажыратып неше ойыншық екенін санауға үйрету.Педагогтің айтқанын мұқият тыңдап, берілген тапсырманы қатесіз орындауға үйрету.
.Сабаққа алдын ала дайындық: Сабақ басталмас бұрын балалардың әр қайсысының үстеліне әр түрлі тастар салынған қорапшалар қойылады.
Қызыл және сары түсті жолақшаны бір-біріне қарма-қарсы қояды. Барлық балада жолақшалар біркелкі орналасуы керек.
5Кеңістікте бағдарлау:
Оң жақ және
сол жақ
Мақсаты: Балаларды екі түсті сызықшаға берілген заттарды саны бойынша орналастыруға әрі қарай жаттықтыру. Берілген заттарды оң қолмен алып сол жақтан оң жаққа қарай орналастыруға үйрету. Жолақтардың түстерін атай білу, сол жолақшада орналасқан ойыншықтар санын атай білу,педагогтың нұсқауын орындауға үйрету,тек қана өз ойыншықтарын ғана қолдануға,басқа балалардың ойыншықтарын
рұқсатсыз алуға болмайтынын қалыптастыру.
Сабаққа алдын ала дайындық: Ұйымдастырылған оқу іс- әрекетінің барысы алдыңғы сабақтікіне тән,тек қана ойыншықтар түрі басқа.
Саңырауқұлақтар, шыршалар, үйректер.
Бір және көпұғымдарын бекіту.
Мақсаты: Балаларды көп заттарды тауып алуға , сол топ заттардың ішінене бір затты бөліп алуға үйрету. Бірсөзін қолдану.
Мысалы: Бір тауық, қояндар көп немесе Қоян біреу, тауықтар көп. Көп,біреу,бір бірден,біреуі де емес барлық заттардың ішінен белгілері бірдей заттарды ажыратып алу.
Сабаққа алдын ала дайындық:
Сабаққа дейін тәрбиеші ойыншықтарды орналастырады.Бір үстелге әр түрлі ойыншықтарды біреуден ғана қойса,екінші үстелге сол ойыншықтардың бірнешеуін қояды.Барлығы 4-5 түрлі ойыншық қойылады. Ойыншықтар көлемі бойынша үлкен болмауы тиіс,бала барлық ойыншықтарды қолына сидырта ұстай алуы керек. Терезе алдына екі құмыра қояды. Бір құмырада қызыл және ақ гүлдер болса екіншісі бос болады.Балаларды жартылай шеңбер етіп ойыншық қоятын үстелге қарма-қарсы отырғызады
Қай жерде тұр?
Кеңістікте бағдарлау:
үстінде-астында
Мақсаты:Балаларды екі түсті жолақшаларға бірінің астына бірін берілген мөлшерде заттарды орналастыруға жаттықтыру.(көп және аз)
Жолақшалардың
түстерін,ойыншықтар санын және олардың орналасқан орнын
( астында немесе
үстінде )үйрету.Заттарды оң қолмен алып сол жақтан оң жаққа қарай қоюды үйретуді жалғастыру.
Көрнекі құралдар: Фланелеграф, оған қатты қағаздан қиылған әр түрлі түсті құстар мен жапырақтар суреті.Петрушка (қуыршақ театрының кеиіпкері)
Үлестірмелі құралдар: Әр балада ұсақ ойыншық салынған қорапшалар, қағаздан кесілген екі түсті жолақшалар..
Қай жерде тұр?
Кеңістікте бағдарлау:
Астында-үстінде,
алдында-артында
Мақсаты: Балаларды әрі қарай бір топ заттардың ішінен бір затты бөліп алуға үйрету.Балаларды үстелде неше зат бар, және олардың атауын атауды үйрету.Балаларға астында-үстінде,
алдында-артында бағыттарын бағыттауды үйрету.
Сабаққа алдын ала дайындық: Сабаққа деиін педагог ойыншықтарды орындарына орналастырып қояды.Бір үстелге екі түрлі ойыншық қояды. Мысалға: Бір қоян және көп мысықтар немесе бір мысық көп қояндар.

1.2 Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру әдістемесінің тарихы мен мәселелері
Баланың сандық ұғымы туралы білімін тереңдету және санай білу қабілетін жетілдіру осы кезеңдей ең жауапты міндет болып табылады. Ата-аналар балаға қанша, неше-деген сұрақтарды қоюға болатын мүмкіншілікті орынды пайдалану тиіс. Мысалы: Біздің үйдің бағында неше алма ағашы, неше өрік ағашы өсіп тұр, Сенің бөлмеңде неше гүл өсіп тұр?, Балам столға үш кесе, үш шанышқы әкел және сонша қасық әкеле қойшы. Қане қанша қасық әкелдің? Және т.б. сұрақтар мен тапсырмалар айтыңдар олардың санау қабілетін дамытады. Жақсы санау білу дағдыларын Кім көп тосын алады?, т.б. ойындар арқылы шыңдай түсуге болады. Реттік сандар қатарын салыстыруға жаттығу баланың санның реттік қатарын құрылуының негіздегі принципін түсінуге бағыттайды. Осыған орай Бірлігі ортақ санды ата? - ойынын ойнатуға болады[1, 56-60 б].
Тәрбиеші балалардың көз өлшемінің дамуына көп көңіл бөлуі керек. Мысалы, оларға 4-5 заттың үнемі таңдай отырып, оған тең аз-көп үлгідей затты көзбен табу ұсынылады. Балалар өлшемі тең затты табуды үйренеді. Өлшемі енді көз өлшемдік әрекетке салыстыру заттарын қоюдан өту мақсатын аралық құрал ретінде пайдаланады. Балалар заттарды өлшей отырып, заттардың санына мән береді. Балалар өлшеу, есептеу барысында көптеген көрнекіліктерді қолданады (ленталар, шарфтар, қораптар, шаңғылар). Олардың санын анықтап, бір-бірінен үлкен-кіші, биік-аласа, ұзын-қысқа, тең т.б. екеніне көз жеткізеді.
Балалар тек көрнекі ұсынылған заттар арасындағы өлшемдік қатынастарды ғана анықтап қана қоймай, сонымен бірге ұғым бойынша ұқсас қатынастарды жасайды. Тәрбиеші оларға мысалы, мынандай тапсырма береді, біреуі екіншісінен ұзындау болатын екі жол салу керек, ұзындығы бірдей, екі әр-түрлі немесе ұзындығы және ендері де бірдей екі лента салу керек. Әсіресе заттар өлшемін өзгертуге арналған жаттығулар пайдалы.
Реттелген қатар қасиеттері жайлы білімді бекіту үшін балаларды пайымдаудың көрінуін талап ететін жаттығулар қолданылады. Мысалы, аралық элементтің тұрғызу тапсырмасы беріледі: қатардағы түсіп қалған немесе қалған элемент орнын табу керек, тұрғызылған қатарға аралық элементтерді қою керек. Қайсы көп?, Не аз?, т.б. ойындарын пайдалана отырып, тапсырмаға ойындық санын береді.
Тәрбиеші балаларға тапсырма береді: тапсырманы орындау процесінде тәрбиеші балаларға өлшеу тәртібін анықтауға көмектеседі, ең аз жол алу үшін түзу сызық боймен өлшеу керек. Біркелкі түрде дұрысы аз қадаммен түру керек. Өлшемі бүкіл қашықтықта бірдей болу керек. Балалар әуестеніп ағашқа дейін қанша қадам екендігін, құмы бар жәшікке дейін қанша екендігін анықтайды. Бірдей қашықтықтарды өлшеу кезінде балалар мен тәрбиеші нәтижелердің әр-түрлі шығатындығын анықтайды. Қайталама бақылау нәтижесінде балалар соңында алынған қадамдар санының қадам кендігіне туекелді болатындығын мақұлдайды. Қашықтықты салыстыруда, мысалы, қапты кімнің алыс лақтыратынын анықтау кезінде өлшеуді қадаммен бір ғана бала жүргізуі тиіс. Қашықтықты өлшеу тәрбиешілерінің жинақтау шамасы бойынша сол затқа дейін қанша қадам екендігін балаларға көзбен анықтай ұсынылады. Тұжырым айта отырып, балалар қашықтықты өлшеп, тексеру жүргізеді. Заттардың өлшемдерін тікелей салыстыру тәрбиесі ұғым бойынша салыстыру үшін тұжырым жасайды. Балаларға тапсырма беріледі, сол заттың қандай өлшемде екендігін немесе қоршау, қақпа, бала үстелінің биіктігін көрсету керек, үлгіден үлкен, кіші немесе оған затты атау керек.
Заттарды өлшеу нәтижелері аралас сандарды салыстыруда және олардың арасынан айырма қатынастарды анықтауды жаттығу мүмкіндігіне не болатындай етіп заттарды мақсатқа сай таңдайды. Мысалы: ал қызыл лента ұзындығы - 8 өлшем бірлік, ал сары түс-7 өлшем бірлік. Бала, ал қызыл лента сарыдан 1 өлшем бірлікке аз. Сен неліктен бұлай ойлайсың?. - Сары лентаның ал қызылдан 1 өлшем бірлікке қысқа болатын себебі: 7 саны-8-ден 1-ге кем, ал 8 саны 7-ден 1-ге артық.
Балалар өлшем бірліктерді бірден өлшеп, есептейді біртіндеп үйренеді: Біз бұрындары өлшей отырып, қандай-да бір затты жадымызға қалдырсақ, енді біз заттарды игермей-ақ өлшем бірліктерді қалыптастыра, оларды бірден есептейтін боламыз деп тәрбиеші түсіндіреді. Өлшемдегі жаттығудың практикалық тапсырмаларды шешуге негізделу маңызды. Балалар бірдей өлшемдей заттарды өлшеу кезіндегі бірдей сандардың алынатындығын, ал бірдей өлшемдегі әркелкі заттарды ашу кезінде әр-түрлі сандардың ашылатындығын түсінеді. Зат өлшемі үлкен болған сайын үлкен сан алынады, ал зат мөлшері кіші болған сайын оның саны да кіші болады.
Балаларға үш кубикті берейік. Ең үлкен және ең кіші кубикті бірінен-бірін біршама қашықтыққа қойып, балаға олардың арасына шамасы бойынша орташа кубикті орналастыруды ұсынайық. Осылайша, балалар олардың ең үлкен, орташа, ең кіші деп атауды үйренеді, әрі ретінен санайды.
Енді тағы балаларға тәрбиеші тапсырма береді. Мұнда әр түрлі түсті, әрі әр түрлі пішімді ойыншықтар берілді. Балалаар ал ойыншықтарды түр түсімен және ұзындықтарымен жинастырады да, ойыншықтарды қатарымен санайды. Қайсы түсті ойыншықтар көп не аз екендігін анықтайды осылайша, балалар заттарды өлшемі бойынша орналастырып, олардың санын анықтай біледі.
Көбірек, азырақ, теңдей деген ұғымдардың қатынасын тұжырымдау[2, 89-91 б].
Үстіне қою және жанына қою тәсілдерін игеріп болған соң, жиынтықтардағы бірліктер санының тең және тең еместігін тұжырымдауға мүмкіндік алады. Теңдей (қанша болса, дәл сонша), көбірек, азырақ қатынастардың мағынасын ашып алу заттардың 2 жиынтығын салыстыруға байланысты әрқилы ойын-жаттығуларды орындауға жол ашады. Екі жиынтықтардағы суреттерді, заттарды бірінің үстіне бірін, қатарластыра қою және жұптастырып қою тәсілдері арқылы жиынтықтардағы заттардың саны теңдей ме, жоқ әлде біреуіндегі заттар көп те, екіншідегілер аз ба - соны анықтай алады. Мысалы: Біздегі шелек пен тарелканың саны теңдей ме? Балаларға доп жеткілікті ме?-деген сұрақтар салыстырылады, себебі балалар саны, құрамы әркелкі топтарды жиынтық деп қарау тәжірибесі молаяды. Құрамындағы заттардың саны теңдей және теңдей емес топтарды салыстыратын ойын-жаттығулар бірін-бірі алмастырып отырады, сонымен қатар қоса айта кететін нәрсе-салыстыратын топтардағы заттар саны бірінен-бірі тек 1 затқа ғана көп (аз) болғаны жөн (2 және 3; 3және4; 4 және 4,4 және 5; т.с.с.) мұндай абайлық сандық қатынастарды нәзік аңғар шеберлігін шыңдауға септігін тигізеді. Тәрбиеші тиянақты әрі тұрақты түрде тұжырымдап отырады: екі топтағы заттар саны теңдей ме; қайсы топтағы қандай ойыншықтар көп (аз); заттарды сурет (зат) үстіне қою керек пе, әлде жанына (қатарына) қою керек пе, әлде жұп-жұп етіп қою керек пе? - деген сұрақтар балаларға үйреншікті болуы тиіс.
Көбірек, азырақ, теңдей ұғым қатынастары ойын-жаттығулар-дың басынан бастап, бір-бірімен тығыз байланыста ашылады. Сұрақ алу үстінде, тәрбиеші балалардың ынтасын қайсы заттың көбірек, қайсы заттың азырақ болып шыққанына бағыттайды: Қызыл гүлдер көк гүлдерге қарағанда көбірек екен. Көк гүлдер саны қызыл гүлдер санынан азырақ екен, немесе қызыл гүлдер қанша болса, көк гүлдер де дәл сонша екен-деген сөздермен жауап қайтарады.
Біреуіндегі заттар саны екіншісінен 1затқа ғана көбірек екі жиынтықты салыстырған кезде - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.