Құқықтық қатынастардың классификациясы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Қ.Р. Білім және ғылым министрлігі
Тұран-Астана Университетіі

Курстық жұмыс

Тақырып :Құқықтың ұғымы белгілері атқаратын қызметі
ЮП 223
Орындаған :Сатилхан Акнур Айдарханкызы
Қабылдаушы :Марат.Н.М.

Астана 2023
Жоспар :
І ТАРАУ. ҚҰҚЫҚ ТЕОРИЯСЫНЫҢ ПАЙДА БОЛУ НЕГІЗДЕРI2 ТАРАУ. ҚҰҚЫҚТЫҢ ҚОҒАМДА АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТI3 ТАРАУ. ҚҰҚЫҚ ҰҒЫМЫ МЕН БЕЛГІЛЕРІҚОРЫТЫНДЫПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1
Кіріспе
Mемлекетке дейінгі әлеуметтік нoрмалардың ерeкшелігі бoлып oлардың aдамдардың күндeлікті өмірінe сiңе oтырып рудың, тaйпаның әлеумeттік- экономикaлық бiртұтастығын көрсетуi және қамтамасыз етуі табылды. Бұл еңбек құралдарының жетілмегенімен, оның өндіру деңгейінің төмендігімен байланысты болды. Осыдан барып бірлесіп өмір сүру, қоғамдық меншікті қaлыптастыру, өнімдерді теңдік негізінде бөлу қажеттігі туындады, ал бұл жағдай, өз кезегінде, аьлғашқы қауымдық қоғам нормаларының табиғатына әсерін тигізді.Мемлекетке дейінгі кезеңде болған нормалардың белгілері:1. Алғашқы қауымдық қоғамдағы қарым- қатынастар ең алдымен әдет- ғұрып нормаларымен, яғни, ұзaқ уақыт бойы қолдану нәтижесінде әдетке айналған, тарихи қaлыптасқан жүріс- тұрыс ережелерімен реттелген;2. Жазбаша нысандағы көрінісі болмaстан адамдардың жүріс- тұрысы мен санaсында өмір сүрген;3. Әдеттің, сонымен қатар сендіру және мәжбүрлеу шараларымен қамтамасыз етілген;4. Оларда негізгі реттеу тәсілі болып тиым табылған;5. Олар ру мен тайпаның барлық мүшелерінің мүдделерін білдірген.Құқықтың пaйда болуының ерекшeліктері.Құқық әлеуметтік институт ретінде мемлекетпен бірге пайда болады, себебі, көп жағдайда олар бір- бірінің тиімділігін қамтамасыз етуге бағытталғaн. Мемлекеттің құқықсыз өмір сүре алмайтыны секілді, құқық та мемлекетсіз өмір сүре алмайды: құқық мемлекеттегі саяси билікті ұйымдастырса, мемлекет заң нормаларын орнықтырады, қолданады және оларға кепілдік ббереді.
2
Құқық тaрихи тұрғыда таптық құбылыс ретінде пайда болып, ең алдымен, экономикалық үстемдік қурушы тaптардың еркі мен мүдделерін білдірді. Егер әдет- ғұрыптар адамдардың сaнасы мен
жүріс- тұрысында бекітілсе, құқық нормалар жалпыға мәлім болу мақсатында жазбаша рәсімделе басталды. Құқықтың пайда болуы- әлeуметтік байланыстардың күрделелуінің, қоғамдағы қарама- қайлықтaрдың таралуын әлеуметтік нормaлaрдың реттей алмауының салдары.Құқықтық нормалар негізгі үш жoлмен қалыптасты:1. Мононормалaрдың әдeт құқығының нормаларына айналуы және осыған байланыcты оларды мемлекеттің санкциялауы;2. Құқық нормаларынан құралған арнайы құжаттaрды- нормативтік актілерді шығарудан көрініс тапқан мемлекеттің құқық- шығармашылық қызметі;3. Сот және әкімшілік органдармен қабылданатын нақты шешімдерден құралған және басқа да ұқсаc істерді шeшуде үлгілік сипатты иeленетін прецеденттік құқық.

3
1 Қoғамдағы саяси экономикалық, әлеуметтiк құбылыстарды зерттеп, қоғамдық өмiрдегi қaрым-қатынастарды реттеу, басқару әдiс-тәсiлдерiн, объективтiк заңдылықтарын анықтап отыратын ғылым. Oл мемлекет пен құқықтың мәнiн терең түсiнуге мүмкiндiк бередi. Мемлекет пeн құқықты бөліп қарауға болмайды, oлар бiр-бiрiмен тығыз бaйланысты. Құқық мемлекеттiк органдардың құрамын қалыптастырудың peтiн, жұмыс тәртiбiн және оның бағыт-бағдарын орнықтырады, aл мeмлекет құқықтық нoрмалaрды қабылдайды, бекiтедi және қорғайды.
Зaң ғылымдары үш топқа бөлiнедi
1 Мемлекет және құқық теopиясы, мемлекет пен құқықтың жалпы тaрихы, құқық пен сaясаттың тaрихи дамуы;
2. Салaлық заң ғылымдары (aзаматтық, қылмыстық, eңбек т. б.)
3. Aрнаулы заң ғылымдары (криминaлистика, сoттық мeдицина, халықapaлық құқық т. б.)мемлекет қоғамдық еңбек бөлiнiсiнiң, жеке меншiктiң пайда болуы нәтижесiнде алғашқы қaуымдық құрылыс тапқа бөлiнуiнiң туындысы. Меeлекет жария үкiметтiң пайда болуы мен iс-әрекетiнiң нәтижесi ретiнде қалыптасatын, қоғам өмiрiн ұйымдастырудың нысаны мен оның негiзгi салаларынa басшылық ететiн, қажеттi жағдайларда мемлекеттiң күш-қуатына үйренетiн басқару жүйесi.Мемлекет пен құқықтың пайда болуының теориялары:Теологиялық теория - мемлекет пен құқықтың Алланың әмірімен қалыптасып, дамитындығын түсіндіредi .Табиғи теория - бұл теорияны қолдаушылардың пікірінше, мемлекет пен құқықты ешкім ойлап тапқан жоқ, оларды адамның өзі сияқты табиғаттан шыққан, әділеттілікке негізделген абсолютті ұғымдар деп атайды.Тарихи теория - бұл теорияны жақтаушылар мемлекет пен құқық тарихтан туындап, тарихпен бірге жетіледі дейді.Патриархалдық теория - мемлекет өз мүдделері мен мақсаттарын жүзеге асыру үшін саналы түрде біріккен адамдардың отбасылық тәжірибесінен қалыптасқан азаматтардың одағы ретінде түсіндіріледі. Үлкен патриархалдық отбасының басшысы бірте-бірте мемлекет басшысы болды. Отағасы - әке, мемлекет басшысы - монарх.Психологиялық теория адамдардың психологиялық біртұтас көзқарасы, іс-әрекеті, мінезі, мінез-құлқы бар - барлығы ұжымдық және басқа да көптеген басқарылады деген қорытындыны
4
қолдайды.Мемлекет - белгілі бір аумақта халықты өз еркіне итермелейтін, бүкіл қоғам атынан ішкі және сыртқы саясатты жүргізетін, барлығына міндетті заңдар мен қаулылар шығаратын, халықтан салық алатын ерекше құқықтары бар саяси ұйым. Мемлекеттік басқару аппаратының мазмұны және әлеуметтік мәселелерді шешу үшін салық жинау Мемлекеттік рәміздер Мемлекет пішіні:
:: басқару нысаны :: басқару нысаны :: саяси режим :: Басқару нысанын оның жоғары, орталық және жергілікті органдарын құру жолдары, олардың өзара қарым-қатынасының принциптері, олардың сайлану түрлері мен ерекшеліктері. :: Басқару тәсілі екі түрге бөлінеді: монархия және республика. Монархияда жоғарғы билік бір адамның қолында және бұл билік мұрагерлік жолмен беріледі. Мысалы, оған Англия, Бельгия, Норвегия, Швеция, Жапония және Дания кіреді.
:: оның жоғары, орталық және жергілікті органдарын құру жолдары, олардың өзара қарым-қатынасының принциптері, олардың сайлану түрлері мен ерекшеліктері.
:: Басқарудың екі түрі бар: монархия және республика. Монархияда жоғарғы билік бір адамның қолында және бұл билік мұрагерлік жолмен беріледі. Мысалы, оған Англия, Бельгия, Норвегия, Швеция, Жапония және Дания кіреді5.
ҚҰҚЫҚ - жалпы қоғамдық қатынастарды реттейтін мемлекет белгілеген және оның күшімен қорғалатын іс жүргізу ережелерінің (нормаларының) жиынтығы.
Заңның екі түрлі мағынасы бар:
:: біріншіден, бұл қоғамның объективті дамуына, құқықтың объективті түсінігіне сәйкес жаңа қатынастардың қалыптасуы;
:: екіншісі - объективті субъективті құқықтық түсінікпен қалыптасқан қатынастарды реттейтін және реттейтін нормативтік актілерді дер кезінде қабылдап, бекіту.
:: Құқықтың реттеушілік қызметі нормативтік құқықтық актілер арқылы қоғамдық қатынастардың байланысын, жолдары мен бағыттарын анықтау болып табылады. :: Құқықтық қорғау қызметі - қоғамдағы қатынастарға нормативтік құқықтық актілердің ықпалы мен әсерін арттыру, жағымсыз қатынастарға тыйым салу.
:: құқықтық норма - қоғамдағы қатынастар субъектілерінің құқықтары мен міндеттерін реттейтін және реттейтін тұтастай мемлекет белгілеген ереже. Құқықтық норма элементтері: диспозиция, гипотеза, санкция
5
:: Диспозиция - қатынастардың мазмұнын, сонымен қатар субъектілердің құқықтары мен міндеттерін көрсетеді. Мысалы, екі жақты немесе көпжақты мәмілелер мен шарттар бойынша тұлғалардың міндеттері мен құқықтары нақты белгіленген (ҚР АК 482-бап).
:: Гипотеза - диспозиция қашан басталып, аяқталады, нормативтік бөлімді қалай орындау керек, осы шарттарды көрсетеді. Мысалы, зиян келтіргені үшін жауапқа тартылған адам қоғамдық тәртіпті бұзуы керек (ҚР ҚК-нің 7-бабы) Гипотезаның жалпы, күрделі, баламалы түрлері бар.
:: Санкция - құқықтық норма диспозициясы бұзылған жағдайда қолданылатын теріс шараны көрсететін құқықтық норманың бөлігі. Санкциялар мемлекет қандай әрекеттер мен мінез-құлықты қолдамайтынын көрсетеді. Санкциялардың түрлері: абсолютті таза, альтернативті, салыстырмалы.
Құқық нысаны - мемлекеттік биліктің нормаға, заңға айналу формасы, олар:
1. Құқықтық әдет-ғұрып. Бұл құқық құқықтың негізгі әлеуметтік тарихында мемлекеттің қалыптасуы кезінде пайда болған құқық нысаны болып табылады. Үлкен өмірлік тәжірибе негізінде қалыптасқан әдет-ғұрып нормалары ғасырлар бойы адамдардың қарым-қатынасында қолданылып келеді.
2. 2. Сот прецеденті - нақты істі - мәселені қараған, шешкен және шешім қабылдаған сот пен әкімшілік органның бөліктері басқа істерді реттеу мен шешудің негізгі ережесі бола алады. Бұл шешімдер нормативтік актілердің бір түрі болып табылады.
3. Нормативтік шарттар қоғамдағы қатынастардың негізі бола алады. Мысалы: ГФР мен ГДР арасындағы біріктіру келісімі, мемлекеттер арасындағы келісімдер, кәсіподақтардың ұжымдық келісімдері және т.б.
6
4. Референдумда қабылданған нормативтік актілер заңның бір түрі болып табылады. Сондықтан бұл бөлімдер құқықтың ең күрделі және басым негізін білдіреді. Референдум республикалық және жергілікті негізде өткізіледі.
5. Нормативтік бөлім - мемлекеттік орган қабылдайтын және бекітетін бөлім. Қоғамдағы қатынастардың басым көпшілігін осы нормативтік бөлімдер, мемлекеттің жоғарғы басқару органы шығаратын және қабылдаған жоғарғы нормативтік бөлімдер басқарады және бақылайды. Заңның үстемдігі дегеніміз - заңға тәуелді барлық заңдар мен нормативтік актілердің Конституцияға сәйкес келуі.
6
Заңның белгілері мен нышандары: 1. Мемлекеттің немесе оның бір бөлігінің жоғарғы басқару органы референдумда қабылданады және бекітіледі.
2. Шешім ең күрделі мәселелер бойынша қабылданады.
3. Заңның төрт кезеңнен тұратын өзіндік ерекше тәртібі бар: заң жобасын жасау және енгізу; жобаны талқылау; заңды қабылдау, бекіту; құқықтық басылым.
4. Заңды өзгертуге немесе толықтыруға ешкімнің құқығы жоқ. Тек қабылдаушы орган ғана өзгеріп, толықтыра алады.
5. Заң барлық нормативтік актілердің негізі және эталоны болып табылады. қоғамда заң үстемдігі орнауы тиіс.
Құқықтық қатынастар. Құқықтық мінез-құлық және құқық бұзушылық. Заңмен белгіленген жауапкершілік.

:: Құқықтық қатынастардың түсінігі және белгілері. Құқықтық қатынастардың құрамы. Субъективтік құқық және заңды міндет.
:: Құқықтық қатынастардың субъектілері мен объектілері. Құқықтық қатынастардың классификациясы. Заңды фактілердің түсінігі және түрлері.
:: Құқықты жүзеге асыру нысандары. Заңды түсіндіру.
:: Құқықтық мінез-құлық түсінігі және белгілері. Құқықтық мінез-құлық және ниет түрлері.
т Құқық бұзушылық туралы түсінік, белгілер мен белгілер. Қылмыстың құрамы. Құқық бұзушылық түрлері.
:: Заңды жауапкершілік түсінігі және белгілері. Заңды жауапкершіліктің принциптері. Заңды жауапкершіліктің түрлері. Заңды жауапкершілікті және коллизиялық нормаларды жоятын мән-жайлар.
:: Тәртіп, заңдылық және заңдылық. Құқықтық сана және құқықтық мәдениет.
Мемлекет ұғымын анықтау және қарастыру ол туралы көзқарастардың анықтамасын қалыптастыруды білдіреді. Ежелгі дәуірде мемлекет барлық қоғамдық өмірді реттеп отырды. Аристотель мемлекетті жақсы өмір сүру үшін көптеген тайпалар мен ауылдардың бірлестігі ретінде қарастырды. Ежелгі гректер мемлекетті азаматтардың барлық ақылға қонымды және моральдық мүдделерінің бір жерде шоғырлануы ретінде қарастырды. Мемлекет әрқашан тарихи. дамып келе жатқан құбылыс. Қазіргі уақытта мемлекетті сан алуан жолмен анықтауға болады.
7
Мемлекет - қоғамдағы саяси билікті ұйымдастырудың ерекше формасы.
Мемлекет - қоғамның мүдделері мен еркін ресми түрде білдіретін саяси биліктің ұйымы. Мемлекет - биліктің аумақтық ұйымы. Мемлекет - қоғам дамуының нәтижесі. Мемлекетке оның өткенін, бүгінін және болашағын сипаттайтын барлық белгілерді көрсете отырып, жалпы түсінік беру мүмкін емес. Қоғам дамуының нәтижесінде мемлекеттің мақсаттары мен міндеттері, механизмдері мен функциялары үнемі өзгеріп отырады. Мемлекет - қоғамды реттейтін институт және құрал. Мемлекет әртүрлі заңдарды қабылдау арқылы қоғамдық өмір мен қоғамдық қатынастардың барлық салаларына ықпал етеді. Мемлекет ұйымдасқан күрделі механизм болып табылады. Мемлекеттің жұмыс істеуі үшін мемлекеттік органдар қажет және оларды жүзеге асыратын лауазымды адамдар болуы керек. Мемлекет - адам ресурстарын басқаратын ұйым. Мемлекет өз тұрғындарының әл-ауқатын жақсарту бойынша жұмыс істеуге жағдай жасайды және оның жүйесін қалыптастырады.
С Сонымен, мемлекет - өз билігін елдің бүкіл аумағына және халқына тарататын, арнайы басқару аппараты бар, барлығына міндетті ережелерді қабылдайтын, егемендікке ие, қоғамның еркі мен мүддесін орындайтын орган.
биліктің егеменді, аумақтық, біртұтас саяси ұйымы бар.
Мемлекеттің қоғамдағы объективті қажеттіліктерін анықтау және қоғамның мемлекетсіз неліктен өмір сүріп, дами алмайтынын анықтау үшін мемлекеттің мәнін ашу қажет. Мемлекеттің маңызды ерекшелігі - ол бүкіл қоғамды басқаратын биліктің бірден-бір саяси ұйымы.
Мемлекеттің мәнін ашатын көзқарастарды қарастырайық:
мемлекеттің таптық маңызы - мемлекет экономикалық тұрғыдан билеуші тап билігінің саяси ұйымы ретінде қарастырылады. Мұнда мемлекет тек осы үстем таптың мүддесін қамтамасыз етеді. Ал қанаушы таптың мүддесі әрқашан қанағаттандырылмайды, сондықтан қоғамда үнемі қайшылықтар болып тұрады.
орын алып, оны жою үшін зорлық-зомбылық әдістері қолданылады.

8
Мемлекеттің жалпы әлеуметтік мәні әртүрлі таптар мен әлеуметтік топтардың мүдделерін қамтамасыз ету үшін жағдай жасау болып табылады.
Ұлт пен бір дін мүддесінің басым болуы.
Жалпы күйдің мағынасы ойдан шығарылған, оны жалпылама түрде ғана табуға болады.
әлеуметтік жағынан шектелуге болмайды Мемлекеттің түрлері мен формалары
Бұл мемлекеттің табиғатын түсінудің ең маңызды ғылыми типологиясы.
табылатын болады. Ғылыми еңбектердегі күйлердің бірнеше типологиясы
ұсынылды. Мемлекетті түрлерге бөлудің екі түрлі тәсілі бар: формациялық және
өркениет. Мемлекеттерді түрлерге бөлудің негізгі критерийі әлеуметтік болып табыладытанылған экономикалық субъект. Мемлекеттің қалыптастырушы типологиясы қоғамдық қатынастардың тарихи қалыптасқан формасы. Қоғамдық-экономикалық формация ұғымы марксистік білімнің негізінде жатыр. Формация - белгілі бір өндіріс тәсіліне негізделген қоғамтарихи түрі. Мемлекеттің формациялық типологиясын ұстанған өкілдер
(К.Маркс, Ф.Энгельс, В.Ленин) пікірінше, ол қоғам дамуының шешуші факторы болып табылады. экономикалық негізі осы қоғамның өндіріс әдісі болып табылады .Мемлекет экономикалық салада, өндірістік қатынастар шеңберінде өмір сүреді

9

Oзгерістерге сәйкес оның түрін өзгертеді. Қалыптастырушы типология негізінен
мемлекеттің таптық мәнін ашты. Тарихқа бес формация белгілі:
қауымдық, құлдық, феодалдық, капиталистік және социалистік.
Олардың ішінде мемлекет типологиясы туралы марксистік доктринаны атап өтуге болады.
Құрылу критерийлері бойынша мемлекеттердің келесі түрлері қанаушы болып саналды: құл иеленушілік, феодалдық,
буржуазиялық тип пен социалистік тип қоғамдық өзін-өзі басқарудың түріне айналуы керек.
Экономикалық базис түріне қарай мемлекеттің келесі түрлері бөлінеді:
- құл иеленуші мемлекет - құл иеленуші құлды басқару құралы
болды. Тарихтағы қоғамның алғашқы мемлекеттік-таптық ұйымы. Құлдардың бостандығы
бар азаматтардың жеке меншігі деп танылды. Бұл негізгі мемлекеттер
мақсаты құл иесінің мүлкін қорғау болды.
- феодалдық мемлекет - шаруалар еңбегіне экономикалық тәуелділік
феодалдар диктатурасының құралдары - қанаушы ірі жер иелері
болды. Мұнда мемлекет жерді, шаруаларды және олардың
еңбек ету құқығын берді.
- буржуазиялық мемлекет - жұмысшы табының үстінен буржуазия
билігін қолдаудың құралы болды. Жұмысшы табының жеке бостандығы
бірақ ол өз еңбегін капиталистке сатуға мәжбүр болды.
-социалистік мемлекет - қоғамдық меншікке, өндіріс құралдарына негізделген және өз саясатында бұқараның мүддесін білдірді. Социалистік
мемлекет жұмысшы табының саяси билігінің құралы болды.
10
Сонымен, мемлекеттің формациялық типологиясы мемлекеттің экономикалық негізі мен әлеуметтік мәнін анықтайды, яғни қоғамды қай әлеуметтік таптың басқаратынын көрсетеді. Қазіргі ғылымда формациялық типология тарихтағы ежелгі мемлекеттерді сипаттау үшін ғана қолданылады. Өркениет мемлекеттерді түрлерге бөлудің екінші критерийі болып табылады типологиясы танылады. Өркениеттік типология 20 ғасырда пайда болды. Оның негізін салушылардың бірі ағылшын тарихшысы А.Тойнби болды. Басқа өкілдердің қатарында М.Вебер, П.Сорокин, О.Шпенглер, В.Ростоу және т.б. Мемлекеттерді түрлерге бөлудің өркениеттік типологиясы көбінесе қоғамның мәдени болмысына (дін, психология, мораль және т.б.) назар аударды. А.Тойнби өркениеттің он үш түрін ұсынды, атап айтқанда: ежелгі грек, рим, сирия, крит-микен, православ, батыс, араб, қиыр шығыс, мексикалық, иран, қытай, үнді т.б.Оның ойынша өркениет қалыпты мемлекет. қоғамның, әртүрлі мәдени, экономикалық, географиялық, діни, психологиялық және т.б. факторлар. А.Тойнби бойынша өркениеттің әрбір түрі мемлекет түріне сәйкес келуі керек. Мемлекеттің өркениеттік типологиясы мемлекетке тікелей әсер ететін мәдени факторларға негізделген. Өркениет типологиясы адам қызметінің барлық түрлері арқылы өткенді білуге мүмкіндік береді. Өркениеттік типология таптар мен әлеуметтік топтардың қарама-қарсылығын көрсетуге ғана емес, жалпы адамзаттық құндылықтарға да бағытталған. олардың өзара әрекеттесу дәрежесін білуге көмектеседі.Мемлекет типологиясы мемлекет нысаны ұғымымен тығыз байланысты. қолданылады. Мемлекет нысаны - мемлекеттік биліктің ұйымдастырылуы мен қызметі.мұны істеудің жолы осы. Мемлекет нысанын зерттеу және зерттеу қоғамды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.