ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІНІҢ ЖҮЙЕСІ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ...
ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ЗЕРТТЕУ НЫСАНЫ
1.1 Қазақ тілін оқыту әдістемесінің ғылым ретінде қалыптасуы және оқыту әдістемесінің негізін салушы ғалымдар ... . 8
1.2 Қазақ тілі және пәнаралық байланыс.. 18
1.3 Қазақ тілін оқытудың принциптері ... ... 21
ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІНІҢ ЖҮЙЕСІ
2.1 Қазақ тілін оқыту әдістерінің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... . 24
2.3 Қазақ тілің оқытудың формалары мен түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 25
Қорытынды ... ... ... ... ... 27
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
ХХ ғасыр бойы жазбаша қазақ тілінің тарихын қарқынды дамып келе жатқан деп белгілеуге болады, өйткені Қазақстан аумағында әртүрлі жазу жүйелері пайдаланылды: 1928 жылға дейін араб әліпбиі, 1928 жылдан 1940 жылға дейін латын қарпі және 1940 жылдан бастап қазақ кириллица әліпбиі қолданылды. Шетелде араб алфавиті Қытай Халық Республикасында Алтай және Тарбағатай аймақтарында немесе Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық ауданының Қазақ автономиялық округінде ресми түрде қолданылады, оны Ауғанстан, Иран және Пәкістандағы қазақ диаспорасы да қолданады. Түрік әліпбиі негізінде латын әліпбиін Түркияның қазақ қауымдастығы бейресми түрде қолданады. Қазақ кириллица әліпбиі Қырғызстанда, Ресей Федерациясында, Түрікменстанда және Өзбекстанда тұратын қазақтар сияқты Қазақстан Республикасы мен Моңғолияның Баян-Өлгей аймағының аумағында қолданылады. Қазақ тілінің барлық ерекшеліктерін қай әліпби дәл көрсетеді? 90-шы жылдардағы жазу реформасы туралы пікірталастар жаңа серпін алды. Жылдар бойы қазақ тілінің кириллицадан латын әліпбиіне көшуін профессор Әлімхан Жүнісбек қолдайды. Оның пайымдауынша, бұл мәселе тек қазақ филологиясы үшін ғана емес, мемлекеттің экономикалық дамуы мен саяси-стратегиялық эволюциясы үшін де жаһандық тақырып болып табылады. "МҮ" осы шығарылымында профессор Жүнісбектің реформаға қатысты ұстанымын көрсететін мақаласы оқырмандардың назарына ұсынылады. Профессор Әлімхан Жүнісбек менімен қазақ тілін оқыту тақырыбында әңгімелесуге келісім бере отырып, қазақ тілін кең ауқымда насихаттауды, "жаппай оқытуды"жақтай отырып, қазақ тілін оқыту мәселелері бойынша өз көзқарастарын баяндады. Қазақ тілін оқытудағы проблемалар Қазақстанда 70 жылдан астам уақыт бойы моно Тілдік мәдениет болды: өмірдің барлық жағдайлары үшін, кез келген ұлттық ортада бір орыс тілін меңгеру жеткілікті болды. Орыс тілін жетік білместен табысты мансап бұрын мүмкін емес еді. Мұндай моно тілдік жағдайда Қазақстанда бірнеше ұрпақ өсті. Орыс тілді тұрғындарға екінші тілді үйренудің қажеті болмады, ал орта мектеп пен жоғары оқу орындарында шет тілдерін оқыту көбінесе ресми болды. Әрбір жаңа буын үшін екінші, үшінші, төртінші тілді үйренуден бас тарту мінез-құлық нормасына айналды. 90-шы жылдардан бастап қазақ және ағылшын тілдерін білу қажеттілігі туындады, бірақ халықтың тілдерді үйренуге мінез-құлық көзқарасының болмауына байланысты проблемалары туындады. Біздің қоғамда мұндай тәрбиелік көзқарастар ұзақ уақыт бойы болған жоқ, сондықтан халықтың екінші тілді үйренуде қиындықтары бар. Мәселенің екінші жағы - оқу бағдарламалары, оқулықтар, сөздіктер. Көбінесе оқыту күрделі грамматикалық материалды игеруге негізделген. Мектептегі бала ана тілі грамматикасының негіздерін әрең меңгереді, ал қазақ тілі сабақтарында одан Қазақ тілі бойынша күрделі ережелерді үйренуді талап етеді. Ересектер өздерінің ана тілінің грамматикалық ережелерін мектеп орнынан ұмытып кетті, ал курстарда қазақ тілінің семантикасы, морфологиясы, фонетикасының теориялық негіздері ұсынылады. Сондықтан грамматикалық материалдың үлкен көлемін қолданатын бағдарламалардың нәтижелері аз немесе мүлдем жоқ. Қазақ тілін грамматикасыз оқыту әдістемесі грамматикасыз оқыту әдістемесі бар. Ол 4 деңгейде шығарылады. Оны Ахмет Байтұрсынов атындағы Тіл білімі институтының маманы Әлімхан Жүнісбеков ұсынды. Әр деңгей туралы толығырақ: 1-деңгей-достармен, отбасы шеңберінде, жұмыс әріптестерімен, көршілермен қарым-қатынас жасау кезінде коммуникативті дағдыларды дамытатын ауызекі және күнделікті сөйлеу. Бұл материалды игеру үшін 300-500 сөзден тұратын лексикалық көлемді игеру жеткілікті, артық емес. 2 деңгей -- ауызекі және кәсіби сөйлеу. Адам ауызекі және күнделікті сөйлеуді игере отырып, өзінің қызметтік құзыреті шегінде жаңа сөздік қорына көшеді. Көптеген мамандықтар үшін 50-100 сөз қажет. Екінші деңгейді сәтті тапсырғаннан кейін қазақ тілін үйренуші 400-500 сөзден тұратын лексикалық минимуммен жұмыс істей алады. 3 деңгей-ауызекі және Іскерлік сөйлеу, неғұрлым жетілдірілген деңгей. Зерттеудің осы кезеңінің құзыретіне келесі тәртіптің құжаттамасын жасау кіреді: бұйрықтар, жұмыс режимі туралы нұсқаулар, әр түрлі келісімшарттар. Алайда, бұл жағдайда оқытуға сараланған көзқарас қажет. Кәсіпорынның бірінші басшысы, оның орынбасары, бөлім меңгерушілері, бас мамандар, яғни ұйымдардың басшылық құрамы ауызекі және іскерлік сөйлеуді оқытудың мақсатты аудиториясы болып табылады. Қатардағы қызметкерлер үшін тілдің бұл деңгейі жұмыс үшін бірінші қажеттілік болып табылмайды, өйткені оларға қазақ тілінде баяндама жасау, жобалар әзірлеу, келіссөздер жүргізу және т.б. ең оптимистік жағдайда ұйымдардың барлық қызметкерлері ауызекі-кәсіби сөйлеуді меңгеруі тиіс, алайда 60-70% - ы да өте жоғары көрсеткіш болып табылады. Ал ауызекі және Іскерлік сөйлеу ұйым қызметкерлерінің 5-10% - ы үшін ғана қажет. Бізді әртүрлі фирмаларға жиі шақырады және ауызекі және іскерлік сөйлеуді үйретуді сұрайды. Мен ұйымдастырушыларды қызықтырамын: ал сіздің қызметкерлеріңіз ауызекі және күнделікті сөйлеуді біледі ме? Мен жиі естимін: "жоқ". Мен әрдайым "1-ші және 2-ші деңгейден бастау керек"деген шарт қоямын. Егер сіз назар аударған болсаңыз, мен "ауызекі сөйлеу" терминін үнемі қолданамын, өйткені біз адамдарды түсінуге және сөйлеуге үйретеміз. Жазу-бұл әдістемеден сапалы және әдіснамалық жағынан ерекшеленетін оқу пәні. 4 деңгей -- ауызекі және көркем сөйлеу, оқытудың ең қиын деңгейі. Егер қазақ тілін үйренушілердің жалпы санының 3-5% - ы төртінші деңгейді игерсе, онда бұл өте жоғары көрсеткіш болады. Бұл деңгей қазақ тілінде оқу үшін қажет, мысалы, "Абай жолы" романы немесе "Егемен Қазақстан"газеті. Тағы бір айта кететін маңызды мәселе. Оқулықтар мен әдістемелердің көптеген авторлары қазақ тілін оқытуды Абай шығармаларынан бастауды ұсынады. Бұл түсініксіз! Абай Құнанбаевтың прозасы мен поэзиясы қазақ тілінің ең күрделі, ең жоғары деңгейін білдіреді. Мысалы, Абайдың" Қара сөздері " филология факультетінің қазақ бөлімінде оқыған бізге де әрдайым түсінікті бола бермейді. Тағы бір нәрсе, Абайдың осы еңбегін қайта оқи отырып, мен әр жолы ондағы жаңа және жаңа семантикалық қырларды ашамын. Қазақ тілінде сөйлейтіндердің өздері философиялық көзқарастардың квинтэссенциясы, осы көрнекті ағартушының шығармашылығының шыңы болып табылатын осы ұлы шығармада бәрі бірдей түсіне бермейді.
ҚР Білім және ғылым министрі Жансейіт Түймебаев конференцияның бірінде "Қазтесттің" алғашқы сынақ тәжірибелерін таныстырды, онда қазақ тілін үйренгісі келетіндер тестілеуден өтіп, олардың деңгейі анықталады. Содан кейін тіл деңгейінің біліміне сүйене отырып, TOEFL жүйесі бойынша білім анықталады, 6 деңгей бойынша, халықаралық деңгейде әзірленген, министрлік сынақтан өткізген және ұсынған. [2] жүргізілген ғылыми зерттеулердің нәтижесінде қолданылатын әдістеме және жұмыс тәжірибесі бұл әдіс кез-келген жастағы студенттер үшін оқу процесін икемді, әр түрлі, қол жетімді ететіндігін дәлелдейді. Сабақ барысында қарым-қатынас дағдыларын, топтық сабақтарды және кәсіби қарым-қатынас тілін дамытуға көбірек уақыт бөлінеді. "Қарлығаш" алғаш рет қазақ тілін оқыту бойынша мамандандырылған интерактивті бағдарламалар, 680-ден астам оқулықтар мен құралдар, 50-ге жуық электрондық оқулықтар ұсынылды. Талдықорған балабақшасының тәрбиешілері мектеп жасына дейінгі балаларды оқытуға арналған өз бағдарламаларын әзірледі. Ол "Қарлығаш"деп аталады. Мысалы, біз балаға оның атын "қызанақ" деп айтамыз, оны есте сақтау үшін ол бұл затты естіп қана қоймайды, міндетті түрде қазақ тілінде сөйлейді, оның түсін, пішінін, онымен не істеуге болатынын есте сақтайды. Бұл сөздероның сөздік қорына мықтап енеді және біз әртүрлі қызмет түрлерін қолданамыз, -- дейді Алматы облысы Талдықорған қаласының № 45 балабақша меңгерушісі. Оқытушының рөлі қазақ тілінің бейімделген грамматикасы шет тілді аудиторияларда сәтті қолданылады. Бүгінгі таңда оқу процесінің даму қарқыны көбінесе қолданылатын инновациялық технологияларға ғана емес, сонымен қатар оқу жұмысын сауатты ұйымдастыруға, оқытушылардың тиімді білікті әдістемесіне және оқуға қолайлы жағдай жасауға байланысты. Ұсынылып отырған Әдістеменің мақсаты қазақ тілін шет тілі ретінде оқыту әдістемесін дамыту мүмкіндіктерін кешенді қарастыру болып табылады, жиналған материалдар әртүрлі жағынан, тұтас және жүйелі түрде қаралатын болады. Тіл білімі мұғалімдері педагогикалық жұмыс пен практикаға сыни көзқарасты дамытып, шетелдік мамандардың оқу-әдістемелік әдебиеттерімен және әдістемелік тәжірибесімен танысу негізінде өз шеберліктерін үнемі жетілдіріп отыруы қажет. Педагогикалық шығармашылық пен шеберлік бос жерде пайда болмайды-бұл үлкен еңбек, тәжірибе жинақтау. Тіл мұғалімі кез-келген тілдің өзіндік лингвистикалық құрылымы мен жүйесі, өзіндік бейнелеу бейнесі бар екенін есте ұстауы керек. Тілді оқыту да, үйрену де көп қырлы жұмыс, лингвист -- мұғалімдер үшін ізденістер мен инновацияларға кең орын бар. Лингвистер мен Қазақ тілі оқытушыларының мақсаты мен басты міндеті -- оқу-әдістемелік кешендер құру. ОӘК құру үшін қазақ тілін оқыту әдістемесінің, әдістемесінің, оқу құралдарының мазмұнын, оқу процесінің мазмұнын жобалаудың қалыптасқан құрылымын өзгерту талап етіледі. Біздің елімізде білім беру бағдарламалары тілдік оқытумен байланысты және екі негізгі тенденция анықталады: екі тілді және көптілді білім беру. Сондықтан шет тілді аудиторияға арналған қазақ тілінің оқу материалдары екі тілді сипатқа ие (қазақ және орыс тілдеріндегі нұсқалар). Мысалы," Қазақ тілі " география факультетінің орыс бөлімінің студенттеріне арналған оқу құралы (Тымболова А., 2008), "Шығармашылық педагогика" ақпараттық-әдістемелік журналы: (қазақ және орыс тілдеріндегі материалдар), "тілді дамытуға арналған жаттығулар" (Жахина Б., 2002) "Қазақ тілі". ҰБТ-ға дайындалуға арналған оқулық-тест (Ибрагимов к., 2011). Осы оқу құралдарының, әдістемелік ұсынымдардың, әзірлемелердің мақсаттары мен міндеттері -- қазақ тілін практикалық меңгеруді қамтамасыз ету және тестілеу тәсілімен қазақ тілін меңгеру деңгейін бағалау бойынша емтиханға дайындау. Тыңдауға, сөйлеуге және тестілеуге ерекше назар аударылады. Алайда қазақ тілін шет тілі ретінде оқыту жүйесінің инновациялық технологиясын қалыптастыру мәселесі әлі
шешілген жоқ. қорытынды білім-бұл күш. Тілді білу-бұл өте ыңғайлы құрал, егер сіз оны дұрыс бағытқа бағыттасаңыз, оқиғалардың барысын оң жаққа өзгерте аласыз. "Сіз қанша тілді білесіз, қанша рет адамсыз" деді А. П. Чехов. Қазіргі әлемде, адам ыңғайлы болу үшін бәрін жасаған кезде, зерттелмеген нәрсені одан да оңай білуге болады. Тілдерді үйрену де ерекшелік емес. Сіз өзіңіздің жеке тәжірибеңізде, әдістердің әрқайсысында көре аласыз. Немесе бірнеше техниканы бір жерге бүктеп, өзіңізді ойлап табыңыз. Адам бәрін жасай алады. Ең бастысы-тілек. Өйткені, оқу өте керемет!

Ахмет Байтұрсыновтың қазақ тілін дамытуға қосқан үлесі ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басындағы халықтық білім берудің дамуы оның тарихындағы ерекше кезең болып табылады, бұл қазақ қоғамының, оның ішінде білім беру жүйесіндегі отарлаудың күшеюі. Ресей империясы, патшалық қазақ халқының әлеуметтік-мәдени генезисінің барысын тоқтатуға тырысты. Дәл осы фактор патша әкімшілігі тарапынан мәдениет, білім және идеология саласындағы жүздеген шіркеу - приход мектептері мен орыс тілі негізінде басқа да оқу орындарының ашылуы, қазақтар арасынан орыс тілді зиялы қауым қабатының құрылуы, мұсылмандардың Бүкілқазақ діни басқармасының ашылуына тыйым салу - мүфтиятсияқты саяси іс-қимылдарды түсіндіреді.- ноғай қашырлары, христиан миссияларының белсенділігін бастау, қазақ - араб графикасын реформалау және оны кириллицамен алмастыру әрекеті. Осы уақытқа қазақ тілінің алғашқы негізін қалаушылар мен халық ағартушылары жатады. Ұлы адамдар, қай жерде туылса да, қай тілде сөйлесе де, адамзатқа тиесілі дейді. Бұл сөздерді толығымен Ахмет Байтұрсыновқа жатқызуға болады. Ахмет Байтұрсынов тарихқа қоғам және мемлекет қайраткері, Коммунистік партияның мүшесі, ағартушы, лингвист, әдебиеттанушы, түркітанушы, ақын, аудармашы, педагог, ғалым, публицист ретінде енді. Ол таңқаларлық жарқын тұлға болды. ХХ ғасырдың ұлы гуманисті, реформатор ғалымның тағдыры тыныш емес, өмірдің соңында қайғылы болды. Өмір-жылдам өзен, гүрілдеген Мұхит, ал адам-сабан, құм түйірі. Оның дүниетанымы-Мұхит арасында ескек еспейтін қайықта қалған адамның сезімі. Ахмет Байтұрсынов қиын жылдары өзін осылай сезінді. Ол 1929 жылы Мемлекет және мәдениет қайраткерлерінің қатарында қамауға алынды, түрмеде отырды, 1934 жылы М.Горькийдің араласуының арқасында босатылды, бірақ 1937 жылы екінші рет қамауға алынды. Ол жарты ғасырдан астам уақыт бойы сталиндік қуғын-сүргін әділетсіздігінің құрбаны болды Ахмет Байтұрсынов Қазақстанның алғашқы ағартушыларының бірі болды. Ол көбінесе жергілікті билеушілердің озбырлығы мен патша автократиясының отаршылдық саясатын әшкерелейді. 20-шы жылдары Қазақстанда инновациялық педагогикалық идеялардың дамуы Ахмет Байтұрсыновтың есімімен байланысты. Ахмет Байтұрсынов өз Отанының нағыз азаматын тәрбиелеуге лайықты еркін мектеп, ана тілінде оқытатын мектеп құруға шақырады. Ол халықтың өмірін жақсарту балаларды оқытуісінен басталуы керек деп есептеді. Оның сөздері үлкен мұра болып табылады:"білімге ұмтылмаған адамдар қанша байлыққа ие болса да, біраз уақыттан кейін оның байлығы өркениетті халықтардың қолына өтеді". Ахмет Байтұрсынов өз халқының нағыз ұлы болды, еуропа халықтарының мәдени құндылықтарымен танысуға, олардан үлгі алуға-білімге, ғылымға ақша салуға, кітап шығаруға шақырды. "Ғылым мен практикалық білімнің негіздерін бойына сіңірген халық ақылды, бай және күшті болады-ұлы ғалым ағартушының бұл сөздері қазіргі уақытта ерекше өзектілікке ие болуда.

Сәрсен Аманжолұлы Аманжолов(1903-1958), түркітанушы ғалым.

Сәрсен Аманжолов 1903 жылы 27 желтоқсанда Шығыс Қазақстан облысы Ұлан ауданы Егінсу ауылында дүниеге келген.

Филология ғылымдарының докторы (1948), профессор (1948), Қазақ КСР Ғылым академиясының корреспондент-мүшесі (1954). Сәрсен Аманжолұлы Аманжолов қазақ зиялыларының аға буынына жатады және қазақ тіл білімінің негізін қалаушылардың бірі болып табылады. 1930 жылы Орта Азия мемлекеттік университетін бітірді. 1931 жылдан-ҚазПИ оқытушысы. Абай, шамамен 20 жыл Қазақ тілі кафедрасын басқарды; 1934-36 жылдары - Қазақ ұлттық мәдениет ғылыми-зерттеу институтының директоры, ғылыми хатшысы, 1937-42 жылдары - КСРО Ғылым академиясының Қазақ филиалының Тіл және әдебиет секторының меңгерушісі, 1944-58 жылдары - "Қызыл Армия үгітшісінің дәптері" жауапты редакторы, 1946-58 жылдары - "Қызыл Армия үгітшісінің дәптері" бөлімінің меңгерушісі ҚазКСР ҒА Тіл білімі институтының терминология академиялық сөздігі.

Ол А. Байтұрсынов пен Қ. Жұбанов бастаған жұмысты ф. бойынша жалғастырды Ол А. Байтұрсынов пен Қ. Жұбанов бастаған қазақ тіл білімінің теориялық негіздерін қалыптастыру жөніндегі жұмысты жалғастырды. Жоғары оқу орындары мен орта мектептерге арналған Қазақ тілі оқулықтарының авторы. Ауызша халық шығармашылығыныңүлгілерін жинады, қазақ әдеби тілінің тарихын зерттеді. "Қазақ диалектологиясының негізгі кәсібі" докторлық диссертациясында қазақ тілі мен диалектология тарихы, түркі тілдерімен туыстық мәселелері зерттелді. Бұл еңбек түркология саласы ретінде қазақ диалектологиясының қалыптасуына негіз болды. Аманжолов терминология, грамматика және емле мәселелерін әзірледі. Қазіргі қазақ ғылыми лингвистикалық терминологиясының негізін қалады.

Оның 1959 жылы қайтыс болғаннан кейін орыс тілінде шыққан "Диалектологтар және қазақ тілі тарихы мәселелері" атты монографиялық зерттеуі біздің елде ғана емес, шетелде де кеңінен танымал және танымал болды. Академик С. Мұқанов пен профессор Е. Исмаилов бұл жұмысты "күрделі ғылыми зерттеу", пи деп бағалай отырып С. Аманжолов диалектіні теориялық тұрғыдан зерттеп қана қоймай, экспедициялар ұйымдастырып, оларды өзі басқарды, жергілікті диалектілерді жинап, сөздік - анықтамалықтар құрастырды. Осы зерттеулер барысында Сарсен Аманжолов диалект туралы ғылымның негізін қалады. Халықтың тірі тілінің нақты материалының көптігінен басқа, оның жазбаша әдебиет туындылары да болды. Аманжолов өз көзқарасы бар және оны қалай қорғауды білетін ғалымдардың қатарына кірді. Ол Қазақ ұлттық мәдениетін ғылыми зерттеу институтының ұйымдастырушысы болды және осы университетті басқарды. Кейіннен фольклортану саласындағы өз еңбектерін: "Богембай-батыр" эпосын, "қазақ жұмбақтарын" және басқаларын, сондай-ақ Қазақстанның тарихы, археологиясы мен этнографиясы бойынша бірқатар еңбектерін жариялады. Оның редакциясымен 1939-40 жылдары Абай қазақ әдебиетінің классигі шығармаларының толық жинағы жарық көрді.

"Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңында " барлық орта жалпы білім беретін мектептер... қазақ тілін білуді қамтамасыз етуге тиіс".! Осыған қарамастан," Қазақстан Республикасы жалпы білім беретін орта мектебінің тұжырымдамасында " осы бағыттағы оқу-тәрбие жұмысы әлсірегені айтылады.

Аталған 8 мәселені шешуде қазақ шкодасында қазақ тілін оқыту әдістемесінде пәнаралық байланыстарға маңызды рөл берілуге тиіс.

Педагогика ғылымында және шкала практикасында пәнаралық байланыстар ең өзекті, күрделі, күрделі, философиялық, ' психологиялық-педагогикалық, дидактикалық проблема болып табылады. Алайда, ғылыми әдебиеттерді талдау, мұғалімдердің қызметін зерделеу нәтижесінде алынған мәліметтерге сәйкес, қазақ мектебінде қазақ тілін оқыту әдістемесінде пәнаралық байланыстарды тиімді пайдалану мәселесі бүгінгі күнге дейін болған жоқ

1 "Білім туралы" Қазақстан Республикасының Заңы Қазақстан мұғалімі. - 1992. 27 ақпан.

2 Қазақстан Республикасы жалпы білім беретін орта мектебінің тұжырымдамасы. Қазақстан Мұғалімі. - 1992, 19 желтоқсан.

Арнайы зерттеу объектісі. Бұл оқытудың пәндік жүйесінде білім беру мазмұнында қалыптасқан біркелкілік, оқу бағдарламаларының, оқулықтардың талаптары, шкалалық пәндерді оқытуда әртүрлі формалар мен әдістерді догматикалық қолдану және оқушылар үшін ана тілін нақты Шығармашылық оқудың болмауы арасындағы объективті Қайшылықтар табылатындығына байланысты; пәндер бойынша әр түрлі оқушылардың білімдерін игеруі мен оларды кешенді қолдану қажеттілігі арасында тәжірибеде, еңбек қызметінде, өмірде.

Осы сәйкессіздікті жоюдың ғылыми негізделген жолдарын іздеу біздің зерттеуіміздің проблемасын құрайды. Жоғарыда айтылғандардың ғылымда және мектеп практикасында жеткіліксіз дамуы оның өзектілігін анықтады және осы зерттеудің тақырыбын таңдауға себеп болды "Пәнаралық байланыстар оқу-тәрбие процесін жетілдіру құралы ретінде (қазақ тілін оқыту мысалында)".

Зерттеудің мақсаты-қазақ мектебінің 6-7 сынып оқушыларымен қазақ тілін оқыту процесінде пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру әдістемесін теориялық негіздеу және әзірлеу.

Зерттеу нысаны-қазақ мектебінің біртұтас педагогикалық процесі.

Ғылыми жаңалық. Алғаш рет қазақ мектебінің қазақ тілін оқытудағы пәнаралық байланыстардың мәні, функциялары, Мазмұны теориялық тұрғыдан негізделген, оларды сабақтар жүйесі, тұтас көзқарас тұрғысынан шығармашылық тапсырмаларды орындау циклі арқылы жүзеге асыру әдістемесі әзірленді және іс жүзінде жүзеге асырылды. Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы. Диссертацияда ұсынылған қазақ мектебінің біртұтас педагогикалық процесінде қазақ тілінің басқа пәндермен пәнаралық байланыстары мәселесіне қатысты педагогикалық, психологиялық, әдістемелік ережелер пәнаралық байланыстардың көлемін, мүмкіндіктерін, 4 ерекшеліктерін, мазмұны мен жолдарын анықтауға мүмкіндік берді.

Қазақ тілін оқыту процесінде пәнаралық байланыстарды жүзеге асырудың ұсынылған әдістемесін бұқаралық мектептің практик-мұғалімдері сабақта да, сыныптан тыс жұмыста да қолдана алады; педагогикалық институттардың студенттері үшін осы мәселе бойынша арнайы курстар мен арнайы семинарлар әзірлеу кезінде, олардың семестрлік, курстық және дипломдық жұмыстарды орындау процесінде, педагогикалық практикадан өту кезінде; оқулықтар жазу кезінде және оқу құралдары.

Зерттеу процедурасы. Мақсатқа жету үшін жұмыс үш кезеңде жүргізілді:

I кезең (1987-1988) зерттеудің ғылыми-теориялық ұстанымдарын анықтаумен байланысты: Тұжырымдаманың мәнін анықтау, зерттелетін мәселенің өзектілігін негіздеу, мақсаттар мен міндеттер қою, эксперимент әдісін жасау.

II кезең, (19B8-1Q90) - анықтау экспериментін жүргізу. Педагогикалық үдерістің мүмкіндіктері зерделенді, мұғалімдермен және оқушылармен Қазақ тілі сабақтарында гуманитарлық цикл және жаратылыстану-ғылыми бағыт пәндерімен өзара байланыста, сондай-ақ одан тыс жұмыстардың жүйесі әзірленді. Екінші кезеңде автор педагогика кафедрасының доценті А.А. Бейсенбаеваның жетекшілігімен Алматы қаласының N. 65 базалық мектебінде мұғалімдерге арналған "пәнаралық байланыстар және олардың оқушылардың танымдық белсенділігі мен адамгершілік тәрбиесіне әсері" атты әдістемелік семинарды әзірлеуге және сынақтан өткізуге қатысқан.

III кезең (1990-1992) - қалыптастырушы эксперимент, оның мақсаты оқушылармен және мұғалімдермен эксперименттік-педагогикалық жұмыс процесінде қазақ тілі бойынша білімді, іскерлікті және дағдыларды жетілдіруге бағытталған әдістер жүйесін тексеру болды.

Қорғауға мынадай ережелер шығарылады:

- гуманитарлық және табиғаттану мазмұнындағы оқу пәндерімен өзара іс-қимыл жасай отырып, қазақ мектебінде қазақ тілін меңгеру үдерісіндегі пәнаралық байланыстардың мәнін негіздеу;.

- сабақ және сыныптан тыс уақытта пәнаралық байланыстарды пайдаланудың теориялық негіздерін сипаттау;

- тұтас педагогикалық процесте пәнаралық байланыстарды тиімді жүзеге асыруға бағытталған жұмыстың мазмұны, нысандары мен әдістері.

Жұмысты апробациялау. Зерттеудің негізгі нәтижелері ҚазМПУ профессор-оқытушылар құрамының жыл сайынғы ғылыми-әдістемелік конференцияларында баяндалды.Абай в 1988, 1989, 1990, 1991, 1992. 1993 ж.; Бүкілодақтық ғылыми-практикалық конференцияда "идеялық-адамгершілік қатынастардағы пәнаралық байланыстар

(Алматы, 24-25 сәуір 1990 ж.); республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияларда" пед оқу үдерісіндегі Ұлттық-орыс Қос тілділігінің өзекті мәселелері."(Алматы қ., 1992 ж.), "орыс аудиторияларында қазақ тілін жеделдетіп оқыту мәселелері" (Алматы қ., 1993 ж. 17-18 желтоқсан).

ЖҰМЫСТЫҢ НЕГІЗГІ МАЗМҰНЫ.

"Қазақ тілін оқытудағы пәнаралық байланыстардың ғылыми-теориялық негіздері" бірінші тарауында "пәнаралық байланыстар" проблемасының философиялық аспектісі ашылады, оның даму жағдайы, ғалым-педагогтардың, психологтардың, әдіскерлердің пәнаралық байланыстардың оқушылардың білім сапасын арттыруға, жан-жақты тұлғаны қалыптастыруға әсерін анықтауға әртүрлі тәсілдері қарастырылады.

Пәнаралық байланыстар (ЖПҚ - автордың қысқартылуы Н.О.) білімді дүниетанымдық жалпылау негізінде жалпы оқу-тәрбие міндеттерін шешуге әртүрлі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.