Балаларға арналған шығармалардың сипаты

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Абай атындағы Жамбыл гуманитарлық жоғарғы колледжі

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: С.Бегалин шығармаларының тәрбиелік маңызы

Мамандығы: 0111000 - Негізгі орта білім беру
Орындаған: Даниярбек Ә.Ж.
Тобы: А-1-19
Жетекші: Рүстемова Ш.Қ.

Тараз қаласы, 2023 жыл
Мазмұны:
КІРІСПЕ...
І САПАРҒАЛИ БЕГАЛИН ӨМІР ЖОЛЫ
1.1 Жыр болып өрілген ақын өміріне шолу...
1.2 Балаларға арналған шығармалардың сипаты...

II С.БЕГАЛИН БАЛАЛАР ӘДЕБИЕТІНЕ ҚОСҚАН ЕҢБЕКТЕРІ
2.1 Қазақ балалар әдебиетінің ақсақалы...
2.2 С.Бегалин балаларға арналған шығармаларындағы образдық бейнелер-
дің көркемдігі...

ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ
Зерттеу өзектілігі: Әдебиеттің көп жағдайда назардан тыс қала беретін бір саласы - балалар әдебиеті.Балалар әдебиеті - кішкентайлардың үлкен әдебиеті. Қанында балалардың өз әдебиеті болуға тиіс. Балаларға арнап әдебиет жасамау - оларды көзге ілмеу, елемеу болып табылады. Бүгінгі балаларды елемеу - қоғамның ертеңін ескермеу болып табылады. Сондықтан, өркениетке жетемін деген ел, өзін-өзі сыйлайтын халық ең алдымен балаларға жағдай жасайды, олардың рухани қазына-байлығына ерекше зер салады. Қазақ балалар әдебиеті қазақ қоғамымен бірге туып, біте қайнасып келе жатқан рухани іргелі сала. Балалар әдебиетінің тәрбие құралы екендігі де, оның кеңес дәуірінде қазақ топырағында біраз жетістіктерге жеткені де белгілі, алайда, бұл қазақ балалар әдебиетінің басы осы тұс екен деген сөз емес. Қазақ әдебиетінде балалар әдебиетінің толық курсы қамтылмауы, яғни сонау ауыз әдебиетінен бастау алар тұстан осы күнге дейінгі кезен тұтас қарастырылмауы кім-кімді де ойландырары ақиқат.
Ал, ХХ ғасырдың жетпісінші, сексенінші жылдарында қазақ балалар әдебиеті қарыштап дамыды. Қазақ балалар әдебиеті әңгіме болғанда, есімі ауызға алдымен ілінетін қаламгердің бірі - Сапарғали Бегалин. Ол әдебиетіміздің осы қызықты саласының негізін салушылардың бірі саналады. Балаларды болашақ тұтып, өзінің бар дарын, қуатын ақын бүлдіршіндерге арнаған еді. Ақынның бұл арнадағы әдеби мұрасының қызықты, ерекшелікті сипаттары мол еді. Көзі тірісінде ақын шығармашылығы әдеби сында жалпылама әңгімеленіп жүрді. Нақты, тереңдей арнайы зерттеле қойған жоқ және оның әдеби мұрасы тақырыптық талдау объектісіне айналмаған. Қазақ әдебиеттану ғылымы жыл сайын өсіп, өркендеп келеді. Әдебиеттану ғылымының да ауқымы кеңейіп, сан-салалы болып дамып келе жатқаны қуантады. Жиырмасыншы ғасырдың орта шенінде-ақ әдебиеттану ғылымының көрнекті бір саласы болып қалыптаса бастаған Абайтану ғылымының да өзіндік ерекшелігі, алар орны ерекше деп айтуға болады. Сол себепті өзіміздің зерттеу жұмысымызда осы мәселені жан-жақты қарап,зерттеудің ерекшелігіне назар аудардым.
Зерттеу нысаны: Сапарғали Бегалин- ақын, драмашы, прозашы, оның поэзиясы ұлттық әдебиеттің классикалық байлығының қатарына жатады. Ақынның терең идеялы, көркем мүсінді, эпикалық кең тынысты шығармаларының танымдық, тәрбиелік мәні зор.Олар қалың оқырманның ойына ой, сезіміне сезім қосады, қиялына қанат бітіреді, эстетикалық ләззат
беріп, гуманистік адамгершілік идеяларды толғайды.
Біз жоғары оқу орындарында балалар әдебиеті туралы мәселені сөз еткенде тек Кеңес дәуірінен бергі кезеңді ғана қамтимыз. Себебі, осы мәселеге қатысты жарық көрген еңбектердің барлығы да кеңес дәуірінен бергі тұсты қамтыған, соған сай оқу бағдарламасы да 1918 жылдардан басталды. Ғасыр әдебиетіне, Абай, Ыбырай еңбектеріне қатысты жекелеген еңбектерді атамасақ, балалар тақырыбына арналған әдеби шығармалар жайы зерттеу аясынан тыс қалған.
Зерттеу мақсаты: Бұл зерттеу жұмысымызда біз балалар ақыны болып тарихта аты қалған Сапарғали Бегалин шығармашылық өмір жолы мен халық қазынасына мол үлес болып қосылған балаларға арнап жазған өлең-жырлары, оның ішінде арнайы ат басын тіреген мысал жанрындағы өлеңдері мен аудармаларының мазмұнына,тәрбиелік маңызына терең талдаулар жасауға талпындық. Өмір жолы мен шығармашылығы көп зерттеліне қоймаған ақынның еңбектеріне біз жоғары оқу орындарында балалар әдебиеті туралы мәселені сөз еткенде тек Кеңес дәуірінен бергі кезеңді ғана қамтимыз. Себебі, осы мәселеге қатысты жарық көрген еңбектердің барлығы да кеңес дәуірінен бергі тұсты қамтыған, соған сай оку бағдарламасы да 1918 жылдардан басталды. XIX ғасыр әдебиетіне, Абай, Ыбырай еңбектеріне қатысты жекелеген еңбектерді атамасақ, балалар тақырыбына арналған әдеби
шығармалар жайы зерттеу аясынан тыс қалған. Балалар әдебиетінің тәрбие
құралы екендігі де оның кеңес дәуірінде қазақ топырағында біраз жетістіктерге жеткені де белгілі, алайда, бұл қазақ балалар әдебиетінің басы осы тұс екен деген сөз емес. Қазақ әдебиетінде балалар әдебиетінің толық курсы оқытылмауы, яғни сонау ауыз әдебиетінен бастау алар тұстан осы күнге дейінгі кезең тұтас қарастырылмауы кім-кімді де ойландырары ақиқат зерттеу жүргізіле отырып, оның балалар әдебиетіндегі алатын орны айқындалып, шығармаларының көркемдік құндылықтары ашылады.

САПАРҒАЛИ БЕГАЛИН ӨМІР ЖОЛЫ
1.1 Жыр болып өрілген ақын өміріне шолу
Сапарғали Бегалин 1895 жылы 24 қарашада Семей облысы Абыралы (қазіргі Абай) ауданының Дегелең ауылында малшы Ысқақтың отбасында дүниеге келген. Бала 7 жасқа толғанда, әкесі оны Ушаша шатқалындағы туыстарына апарып, сауат ашу үшін молдаға берді.
Оқу оған оңай берілді, ал табиғаты бойынша қызығушылық танытқан бала оқу мен жазуды тез игерді.
Әрі қарай білім беруде әкесінің ағасы Ысмағұл ағамен тығыз қарым- қатынас маңызды рөл атқарды, Ташкент қаласындағы мұсылман медресесін бітіріп, Ысмағұл Отанына, туған ауылына оралды. Ташкенттен ол көптеген кітаптар әкелді: шығыс әдебиетінің шығармалары, медресенің бастауыш сыныптарында ауыл балаларын оқытуға арналған оқулықтар, тарих туралы кітаптар.
Сол кезде Исмагул оқуға, білім алуға ұмтылған қабілетті және ізденімпаз жиені Сапашқа назар аударды. Ол баласымен жомарттықпен бөлісті, оны Қарқаралы, Семей қалаларына сапарында өзімен бірге жиі алып Сапарғали ағасының көмегімен Фирдоусидің "Шахнаме", Ахмет Яссауидің "хикметтері", Сайхали мен Бахирғанидің өлеңдері, "Юсуп пен Зулейха" поэмалары, "Мың бір түн" ертегілері бірнеше рет оқылды.
Ол "Қозы Көрпеш пен Баян Сұлу", "Ер Тарғын", "Қобыланды батыр", "Қыз Жібек", "Боз жігіт" және т.б. ауызша халық дастандарын, сондай - ақ сансыз ертегілер мен ертегілерді шексіз қызығушылықпен тыңдады.
"Сапарғали Бегалин менің өмірімнің ең бақытты күндерінің бірі дейді, - әкем 1909 жылы Санкт-Петербургте жарық көрген Абай Құнанбаевтың өлеңдерінің алғашқы басылымын қаладан әкелген күн деп санаймын. Содан бері мен Ұлы мұғаліммен бөліспеймін".[5]
(1914 жылы) Мұхамеджан Сералин мен Сұлтанмахмұт Торайғыров шығарған "Айқап" Қазақ прогрессивті журналының № 9 санында алғаш ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.