Көп мағыналы сөздерді аудару

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

ТОО Казахстанский международный лингвистический колледж

Аты-жөні
МӘТІНДІ ДӘЛМЕ ДӘЛ ЖЕТКІЗУ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Жетекші Галиева Гуля Фаритовна

Тапсыру күні _______2023г.
Қорғау күні _______2023 г.
Бағасы________

Астана, 2023
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I ТАРАУ. Аудармағылымыныңнегізгітүсініктері. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Аударма ғылымының негізі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Калькирлеп аудару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 Неологизмдерді аудару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
II ТАРАУ. АТАУЛАРДЫ ЖӘНЕ ЕСІМДЕРДІ АУДАРУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
2.1 Көп мағыналы сөздерді аудару ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...10
2.2 Сөз аудармасы және оның түлері ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..17
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .24

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың өзектілігі: аудармашының негізгі қасиеттерінің бірі-аударма әдістерін қолдана білу. Жас аудармашылардың жиі кездесетін қателігі-мәтінді сөзбе-сөз аударуға деген ұмтылыс. Аудармашының кәсібилігі ерекшелікке байланысты болады. Мысалы, аударманың әр түрі аударма процесінде қандай да бір қабілетке ие болуы керек. Мысалы: көркем және әдеби тілде аудару үшін әдеби тілді меңгеру қажет. Онсыз аударманы дайындау жазбаша түрде маңызды емес.
Әдеби аударма әрқашан жазуды талап етеді. Әдеби аударма шығармашылықты қажет етеді, егер солай болса, аудармашы оны бірнеше рет түзетуі керек.
Ғылыми-техникалық аударманы жүзеге асыру үшін аударылатын ғылым саласын игеру қажет. Әрине, бір адам бірнеше саланы игере алмайды, өйткені әр саланың өз аудармашылары бар. Жалпы, саяси ғылымның өзі. Бұл салаға ақпараттық және ғылыми салалар жатады. Бұл аймақтағы аудармашылардан ғылымды немесе саясатты қоршаған сөздерді ғана емес, сонымен қатар ойындарды аудармамен байланысты тілдердің жалпы және тән баламаларына тез өзгертуді талап етеді.
Ағылшын тілінде қазіргі уақытта бұрынғыдай жиі қолданылмайтын сөздер бар. Бұл сөздердің көпшілігі қайта өңделіп, жаңартылды. Сөйлемнің нақты аудармасы-аудармашы алдымен жаңа сөздерді аудару үшін олардың мағыналарын анықтау үшін қайдан шыққанын анықтауы керек. Қазіргі заманғы соңғы сөздіктерде сөйлемнің нақты аудармасы жоқ және олардың қайдан шыққанын көрсетпейді.
Курстық жұмыстың мақсаты: Аударма барысында барлық нюанстарды ескере отырып, мәтінді барынша дәлме дәл жеткізу амалдарын анықтау.
Жұмыс құрылымы: кіріспе, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

І ТАРАУ. АУДАРМА ҒЫЛЫМЫНЫҢ НЕГІЗГІ ТҮСІНІКТЕРІ

1.1 Аударма ғылымының негізі
Кіріспеде айтылғандай, бұл зерттеу шартты сөйлемдердің аударма ерекшеліктеріне бағытталған. Алайда, осы ерекшеліктерді қарастыруды бастамас бұрын, осы процеске тән және осы жұмысты зерттеуге негіз болған аударманың кейбір негізгі теориялық тұжырымдамаларына жүгінген жөн. Осылайша, осы абзац аударманы, аударманың сәйкестігін және онымен байланысты прагматикалық бейімделуді анықтауға арналған. Белгілі аудармашы А. Д. Швейцер аударманы келесідей анықтайды: Бір бағытты және екі фазалы тіларалық және мәдениетаралық қарым-қатынас процесі, онда бастапқы мәтіннің мақсатты (аударма) талдауы негізінде екінші лингвистикалық және мәдени ортадағы біріншілікті алмастыратын екінші мәтін(метатекст) құрылады; айырмашылықтармен ішінара өзгертілген бастапқы мәтіннің коммуникативті әсерін берумен сипатталатын процесс екі тілдің, екі мәдениеттің және екі коммуникативті жағдайдың арасында. Бұл анықтамада А. Д. Швейцер аудармамен -- Тіл және әлеуметтік құрылым және Тіл және мәдениет сияқты ұғымдарды байланыстырады[1].
Аударманың негізгі теориялық тұжырымдамаларына аударманың жеткіліктілігі және сөзсіз байланысты прагматикалық бейімделу жатады. Адекватты аударма аударма тілінің нормаларын сақтай отырып, өзгермейтін мазмұн жоспарын беру үшін қажетті және жеткілікті деңгейде жүзеге асырылатын аударма деп аталады.Осыған байланысты А. Д. Швейцер былай деп жазады: Адекваттылық мәтіннің барлық коммуникативті-функционалды мазмұнын толық жеткізуге мүмкіндік бермейтін нақты аударма тәжірибесіне сүйенеді. Бұл аудармашы қабылдаған шешім көбінесе аудармаға келетіндіктен, мағынасын сақтай отырып аудармаға келуді талап етеді. Осымен А. Д. Швейцер адекваттылық көбінесеромаға келетіндігін және аударманың жеткіліктілігіне қол жеткізу мәтін мазмұнындағы кейбір мағыналық шығындармен байланысты екенін айтқысы келеді. Әрі қарай Швейцер теориялық тұрғыдан аударма оңтайлы деп санауға болады, онда мәтіннің функционалдық сипаттамаларын көбейтумен бірге оған кіретін бірліктердің барлық функциялары беріледі деп болжайды. Функционалдық сипаттамалары бойынша А. Д. Швейцер айтылымның қасиеттерін (заттарды сипаттауға және олардың арасындағы байланысқа қызмет ететін функция) және экспрессивті функцияны (сөйлеушінің айтылымға қатынасын білдіретін функция) түсінеді. Алайда, іс жүзінде мұндай аударма әрдайым мүмкін емес. Аудармашы көбінесе түпнұсқаның семантикалық және стилистикалық компоненттерін беру үшін арнайы құралдарды іздеуі керек. Бұл жағдайда жарнаманың коммуникативті әсерін анықтайтын түпнұсқа мен аударма арасындағы прагматикалық эквиваленттілікке қол жеткізіледі. Аударманың прагматикалық аспектілері туралы көрнекті зерттеуші теоретик В.Н. Комиссарлар. Сонымен, оның ғылыми әзірлемелеріне сәйкес, эквиваленттік деңгейлер теориясы мазмұны жағынан бес деңгейдің түпнұсқасы мен аудармасын бөлуге негізделген:
1. Тілдік белгілердің деңгейі;
2. Мәлімдеме деңгейі;
3. Хабарлама деңгейі;
4. Жағдайды сипаттау деңгейі;
5. Байланыс мақсатының деңгейі.
Осы деңгейлердің әрқайсысында тілдік кодтың (сөз бірліктерінің) көмегімен және мазмұн жоспары бар ақпараттың ерекше түрі беріледі. Бұл ретте В. Н.Комиссаров мәлімдеменің доминантты функциясын сақтауды міндетті шарт деп санайды [2].
Осыған байланысты В. Н. Комиссаровтың зерттеулерін толықтырған А. Д. Швейцер прагматикалық деңгей эквиваленттік деңгейлер иерархиясында жоғары орын алады деп мәлімдейді. Бұдан шығатыны, барабар аударма-бұл осы мақсатқа жету үшін мүмкіндігінше эквиваленттілік деңгейінде аударма актісінің прагматикалық міндеттерін қамтамасыз ететін аударма.
Аудармада аудармашы коммуниканттармен тікелей сөйлеу (және кейде жеке) байланыста жұмыс істейді, көбінесе тіларалық қарым-қатынастың бір немесе екі қатысушысымен кері байланыс болуы мүмкін жағдайларда. Ол ауызша сөйлеуді оның дұрыстығына, қарқынына, айтылу ерекшеліктеріне немесе сөйлеушінің сөйлеу мәнеріне қарамастан қабылдауға және сөйлеуші мен тыңдаушының өзара түсіністігін қамтамасыз етуге мәжбүр. Осыған байланысты қиындықтарды жеңуге аудармашының түпнұсқалық мәтінді құру кезінде қатысуы, қарым-қатынас жағдайын ескеру, жоғалған ақпаратты әңгіменің тақырыбы мен мақсатын және талқылаудың алдыңғы кезеңдерін білу, бар рецепторлармен жеке танысу, олар талқылап жатқан мәселені түсіну, олар үшін әдеттегі дәлелдер мен тұжырымдар негізінде толтыру мүмкіндігі ықпал етеді. Егер спикермен кері байланыс болса, кейде сұрақ қоюға, айтылған ойды нақтылауға, бейтаныс терминнің мағынасын анықтауға болады. Тыңдаушылармен кері байланыс болған кезде олардың реакциясын, аударманың нақтылығын бақылауға, аудармашының, кейде спикердің сөйлеу қарқынын реттеуге және т.б. аудармашының коммуниканттармен жеке байланысында ол жест-ишараның, көрнекі демонстрацияның, қосымша түсіндірмелердің көмегіне жүгіне алады. Мұндай жағдайларда аударма көбінесе адаптивті кодтау элементтерімен толықтырылады, ал кейде аудармашы коммуникацияның қосымша қатысушысы ретінде әрекет етеді, сұрақтарға жауап береді және бір немесе екі коммуниканттың өтініштерін орындайды.
Кез-келген сөйлеу коммуникациясы (оның ішінде тіларалық) ақпаратты бір бағытта: көзден рецепторға беруді жүзеге асырады. Сондықтан аударма процесі әрқашан түпнұсқа мәтінінен рецепторға арналған Аударма мәтініне дейін жүзеге асырылады. Аудармашы түпнұсқа тілінен аударма тіліне аударады. Жазбаша аудармада тіларалық қарым-қатынас процесінде тілдердің арақатынасы әдетте өзгеріссіз қалады және аудармашы көбінесе белгілі бір тілден екінші тілге аударуға маманданған. Ауызша аударма кезінде, екі коммуникантпен де тікелей байланыста болған кезде, әр түрлі тілді коммуниканттар репликалармен алмасып, кезек-кезек көзі мен рецепторы ретінде әрекет ететін әңгіме жағдайы мүмкін. Бұл жағдайда аудармашы екіжақты аударма деп аталады, оны бір тілден, содан кейін басқа тілден аударады. Бұл жағдайда да әр аударма актісі бір бағытқа бағытталған - көзден рецепторға, бастапқы тіл үнемі өзгеріп отырады және аудармашыдан коммуниканттар қолданатын тілдердің әрқайсысынан бір тілден екінші тілге тез ауыса отырып аудару мүмкіндігі қажет.
Қазіргі уақытта бірқатар арнайы аударма теориялары әлі әзірленбеген. Аудармалардың жанрлық-стилистикалық классификациясымен байланысты арнайы теориялардың ішінде зерттеушілердің назарын үлкен теориялық және практикалық қызығушылық тудыратын ғылыми-техникалық және газет-ақпараттық материалдарды аудару мәселелері аударады.
Аудармалардың психолингвистикалық классификациясы негізінде оның түрлері мен кіші түрлерін зерттейтін арнайы аударма теорияларын әзірлеу кезінде ауызша, әсіресе синхронды аударманың әртүрлі аспектілері жан-жақты зерттеледі. Синхронды аударма теориясы аудармашыларды даярлау бағдарламасында ерекшеленеді және осы курс бойынша арнайы оқулықтар мен оқу құралдары шығарылды .

1.2 Калькирлеп аудару

Аударма бірліктерін анықтау аударманың тура болуының ең маңызды кепілі. Аударма бірлігінің негізгі болып тек қана сөз емес, бүкіл мәтіннің мағынасы бола алады. Сөздік аударма тәсілінде бір сөздің бірнеше мағынасы кездессе, сөйлемнің мағынасына қарай бір аудармасын ғана таңдап аламыз.Аударудың транскрипциясы бұл формальды ыонемнің қайта жасалуындағы негізгісі лексикалық бірліктің фонем арқылы аударылуын тілдің фонетикалық имметацияның негізгі сөзге сүйене жасалуында. Аударма транскрипциясының ережесі бойынша көптеген есімдер орыс, қазақ тілінен ағылшын тіліне аударуда қиындық соқтырады. Мысалы орыс дыбыстары ж жнәе х ағылшын дыбыстарында zh және kh дыбыстарын береді. Орыс тіліндегі Юрий есімі ағылшын телінді Yuri болады. Көп қолданылатын әріп у және g берілуінде көптеген қиыншылықтары тудырады. Осындай кездерде есімдердің дұрыс аударылуы үшін халықаралық транскрипция көмегіне сүйенеміз. Соңғы кездері тәжірибе жүзінде есімдердің дұрыс қолданылуында аударма транскрипциясы немесе транслитерациясы жағынанаудару жеткіліксіз болды, егер есім біреудің жалған есімі ретінде қолданылса мұндай жағдайда транскрипци, семантикалық аударма калькирлеумен қолданылады.
Chief White Halfoat - Басты Ақ Халфоат ;
Bank of London - Банк оф Лондон;
The Capital - Капитолий;
Сол қалпында қолданылып қолған сөздер транслитерацияда сирек кездеседі.
Транслитерация - формальдық әріптік негізгі лексикалық бірлік аударма тілден алфабиттің көмегі арқылы жасалады. Бұл кезде негізгі аударма тілден тестте белгілі бір формада беріледі. Мысалы: Москва - Moscow, Гага-Gaga.
Кейде белгілі бір объекттің есімдері негізгі тілге келмей қалады. Мысалы: Florida - Флорида, Pskov teachers training college - Псков атындағы педагогикалық институт. Бұл аударуға келмейтін күрделі сөз тізбектерін сол қалпында басқа тілге жеткізу. Эстетикалық, мағыналық басқа тұрғыдан кейбір сөздер аударуға келмейді. Калькирлеуде көптеген сөздер әр тілде ұқсас болып айтылады. Бірақ бұл тәсілде сөздердің саны, септік формалары, реттері өзгеріп кетуі мүмкін. Калькирлеуге әдеби шығармалар, саяси партияларда қолданылады.
Калькирлеу ережелері:
1. Калькирлеу мағыналық бірлікті құру үшін жіне сол қалпында формаларын сақтауда қажет жағдайда қолданылады.
2. Калькирлеу географиялық атаулары, тарихи, мәжени атауларды, мекем, оқу орнының атауларын аударғанда қолданады.
3. Кейбір уақытта калькирлеу транскрипция және лексикалық, семантикалық модульдермен бірге қолданады.
4. Кейде калькирлеу арқылы аударым бірліктерін көбейтуге және азайтуға болады.
Орыс тілінде: -ель, -чик, -щик, -ник, -ец деген жұрнақтар ағылшын тілінде мынаны білдіреді: -er, -or, -ist немесе нет, без: un, im, none, in.
Ағылшын тілінде кейбір сөздерді аударғанда ол сөздердің орыс немесе қазақ тілінде аудармасы мүлде болауы мүмкін. Осындац жағдайда аудармашы бұл сөздің мағынасын бейнелеп, суреттеп аударуына болады, яғни сол сөздің мағынасына сәйкестіріп аудару. Бейнелеп аударуда бір сөздің аудармасы бірнеше сөз де, тіпті сөйлем де болуы ықтимал. Мысалы: lobby - транслитарциямен аударғанда лобби болады, ал бейнелеп аударсақ ағылшын парламентінің күші дегенді мағынаға сай келеді; tutor- сөзінің орыс және қазақ тілдерінде сөзбе-сөз аудармасы жоқ, сондықтан біз оны бейнелеп аударамыз. Бұл сөз Англия немесе Америкадағы жоғары оқу орнындағы беделді ұстазға берілетін атақ деген мағына білдіреді.

1.3 Неологизмдерді аудару

Неологизмдер - міне осы жаңа сөздер. Бұл жаңа сөздерді аудару үшін олардың мағыналарын анықтау үшін аудармашы алдымен оның қайдан шыққанын анықтап алу керек. Қазіргі соңғы сөздіктерде неологизмдерді көптеп берілмейді және олардың қайдан шыққаны көрсетілмейді. Олардың қай сөзден шыққанын анықтай отырып бізге оларды аудару оңай болады. Неологизмдерді префикс және аффикстің анықтауға болады.
Префикс және аффикспен келген сөздерді кездестіргенде сөздікке қарап, ондағы префикс және аффикстің мағынасын білуіміз қажет. Неологизмдерді аудару көбіне бейнелеп аудару тәсіліне жатады:
а) ship - бұл суффикс тап морфемасымен бірігіп келіп, сын және сапа мағынасындағы зат есімді білдіреді: brinkmanship - соғыс шекарасында өнер саясатының өткізілуі. showmanship - адамдарға тауар көрсете білу қабілеті. oneupmanship - бірінші болуға тырысушылық.
ә) dom - бұл суффикс газеттік лексикада жаңа сөздерді анықтау үшін қолданылады: bangdom - ұйымдасқан қарақшылық officialdom - ресми орталық
б) со - біргелікте These two actresses co-star in the new film - жаңа фильмде бұл екі актрисаның екеуі де басты рөлде ойнайды.
в) - ise, - ize - бұл суффикс әсіресе американдық тілдегі жаңа сөздіктерде көп қолданылады: itemize - пункттері бойынша қарап шығу leonize - ашық ғарышқа шығу
г) pre - дейін post - кейін
ғ) мағыналары бір - біріне қарама - қарсы сөздерде қолданылатын префикстер: demilitarization - remilitarization nazification - denazification
д) Соңғы уақыттағы газеттерде non - префиксімен көп сөздер қолданылып жүр: non - beligerent country - соғыс қатыспаған ел non - partian - ешқандай партияға жатпайтын Неологизмдер көбіне конверция мен келеді, яғни сөздің синтаксистік функциялары ауыстыру арқылы. Осыған орай зат есімдер етістік немесе сын есімдердің, етістік зат есімнің функцияларын атқарады. Мұндай сөздерді аудару үшін оның жаңа фнкцияларының қалай құрылғанын анықтау керек:
-The river is bridged n two places - Өзенарқылыекікөпірөткен.
-Don't be such a hush parent , Father! Don'tfatherme!
-Мұндайқаталболмаңызәке! Әкедепатама!
Неологизм кейде қысқартылған сөз күйінде келеді: TV - теледидар MS - Motorship ( теплоход) Libs - Liberals ( либералдар) Кейде неологизмдер аналог жолымен беріледі: camelry - түйе үстіндегі шайқас Бұл сөз camel - түйе және cavalry - каавалерия деген сөздердің бірігуі арқылы туындаған. Туындаған басқа әдістермен неологизм сөздердің мағынасын өзгертуде қолданылады. Ол сөздердің валенттік байланысына немесе оларды әр түрлі контексттерде қолдану мүмкіндігіне байлаысты. Неологизмдердің бұл түрі көбіне газет статьяларында және оқырманға түсінікті болу үшін сөздердің мағынасын өзгерту, және көбіне гипербола мағыналарында қолданылады.

II БӨЛІМ АТАУЛАРДЫ ЖӘНЕ ЕСІМДЕРДІ АУДАРУ

2.1. Көп мағыналы сөздерді аудару
Аудармада ең көп қиындық туғызатын сөздер - бұл күрделі көп мағыналы сөздерді аудару. Мысалы,
а) yet сөзі сөйлемнің ортасында немесе алдында келсе әлі, әліге дейін деген мағынаны білдіреді: He was not come yet - Ол әлі келген жоқ. Екінші мағынасы, егер yet сөзі сөйлемнің бастапқы немесе ауыспалы мағынасында келсе сол кезде деген мағынаны білдіреді: Yet he didn't come - Ол сол кезде келген жоқ.
ә) the анықталған артикль бола тұрып анықтауышпен бірге келсе онда салыстыру мағынасында қаншалықты ... .. сонша деген мағынаны білдіреді. Мысалы: The more machine we have the easier will be the work, the shorter will be the working day - Қаншалықты бізде көлік көп болса, соншалықты жұмыс жеңіл, әрі жұмыс уақыты жеңіл болған болар еді.
б) But сөзі бірнеше мағына ие және әр түрлі сөйлем мүшелері бола алады. Өзінің бастапқы мағынасы бірақ сөзі болса, екінші мағыналары: - тек : I have got but a few books on this subject - Менде бұл сабақтан тек азғантай кітап бар. - барболғаны : He is but a boy - Олбарболғаныбала. - басқаөзгерістергебайланысты: All of us but a few have come to this conclusion - Бізбарлығымызкішкенеөзгерістергебай ланыстыосышешімгекелдік.
в) Now ... Now сөзібіресе ... . біреседегенмағынаыбілдіреді: Now he sank in the waves now he appeared again - Олбіресетолқындарішінежоғалады, біресеқайтаболады.
г) Where сөзі кейде кейбір жағдайда деген мағынаны білдіреді: Where the youngsters may make a slip the old timers will put things straight - Кейбір жағдайда жастар қателесетін болса, ардагерлер оларға жөн сілтейді.
Ағылшын тілінде ертеректе қолданылған қазіргі кезде көп қолданылмайтын сөздер кездеседі. Бұл сөздердің дерлік көпшілігін біз өңдеп, жаңартып қайта қолданысқа енгізіп келеміз. Неологизмдер - міне осы жаңа сөздер. Бұл жаңа сөздерді аудару үшін олардың мағыналарын анықтау үшін аудармашы алдымен оның қайдан шыққанын анықтап алу керек. Қазіргі соңғы сөздіктерде неологизмдерді көптеп берілмейді және олардың қайдан шыққаны көрсетілмейді. Олардың қай сөзден шыққанын анықтай отырып бізге оларды аудару оңай болады. Кейде неологизмдер аналог жолымен беріледі: camelry - түйе үстіндегі шайқас . Бұл сөз camel - түйе және cavalry - каавалерия деген сөздердің бірігуі арқылы туындаған. Туындағанбасқаәдістермен неологизм сөздердіңмағынасынөзгертудеқолданыл ады. Олсөздердіңваленттікбайланысынанеме сеолардыәртүрліконтексттердеқолдану мүмкіндігінебайлаысты. Неологизмдердіңбұлтүрікөбіне газет статьяларындажәнеоқырманғатүсінікті болу үшінсөздердіңмағынасынөзгерту, жәнекөбіне гипербола мағыналарындақолданылады.
Фразеологизмдер - бұл тұрақты сөз тіркестері, яғни олардың орындарын ауыстыруға болмайды. Фразеологизмдерді адаруда аудармашы оның сөзбе сөз емес, толықтай мағынасына үңіле отырып аударуы қажет. Фразеологизмдер кескіндік және кескіндік емес деп екіге бөлінеді. Кескіндік емес фразеологизмге мысал: To have a good sleep - жақсы ұйықтау To pay attention - назар аудару Айта кететін жайт, кескіндік емес фразеологизмдерді аудару аудармашыға айтарлықтай қиындық туғызбайды. Ең басты қиындық туғызатын бұл кескінді тұрақты сөз тіркестерін аудару. Бірақ сонысына қарамай бұл сөз тіркестері тілге ерекшке көркемдік әдемілік береді. Аудармашыға қойылатын талап тек фразеологизмнің мағынасын жеткізу ғана емес, сонымен қоса оның кескінін және экспрессивтілігін жеткізу де талап етіледі.
Ағылшын тілінің фразеологизмдері мағыналық және стилистік дифференциясы жағынан ерекшеленіп, аудару барысында аудармашыға қиындық туғызады. Мысалы, A bird may be known by its song - құс ұшқанда көрінеді To work one's fingers to the bone - мойынсынбай жұмыс жасау To hit the bird in the eye - көзге түсу To catch somebody red-handed - қылмыс болған жерде ұстап алу Liars must have good memories - өтірікшіге мықты есте сақтау қабілеті керек. Аударма тәжірибесінде әліге дейін баршаға бірдей қабылданған атауларды аудару ережесі жоқ. Жалқы есім және атауларды аударғанда транслитерация әдісі қолданылады. Бұл әдіс әсіресе, әр түрлі партиялардың, қоғамдық орындардың, әр түрлі ұйымдардың атауын аударғанда қолданылады және осындай атаулар қашан да аударылуы тиіс. Мысалы, Edwards - Эдвардс Downing Street - Даунинг- Стрит General Motors Corporation - Дженерал Моторс Корпорэйшн Басқа тілдік мәтінді лексикалық деңгейде аудару барысында келесі ахуалдар туады:
1.Аударуға қажетті тілде аудару тіліндегі тікелей сөздік аудармасы жоқ болған жағдайда, мысалы, тек берілген елге ғана тән құбылыс болуы мүмкін:
2.Ұқсастық болса, бірақ толық мағынасы ашылмаса: Hand, arm - қол; Foot, leg - аяқ;
3. Аударуға қажетті тілге түпнұсқадағы тілге аударғанда бірнеше мағына берген жағдайда: Master - шебер Сирек кездесетін - аудару тіліндегі түпнұсқадағы аудару тілінде бір мағынасы сөздік сәйкестік болса ( есімдік, күнтізбелік, түсінік, жануарлар, рулық түсінік ); Мұндай ахуалдарды шешу жолдары: Көшірме сөз - бұл сөзбе-сөз аудару арқылы немесе сөздің бөліктерін аудару арқылы аудару; Skyscraper - әуескреб; Жартылай көшірме сөз, жартылай сөзбе-сөз, жартылай мағыналы аударма сөз; Desembrist - декабрист; Television - теледидар; Мағыналас аударма ( түптес-түрлес ауыстыру ) Mineral water - боржоми; Қызметтік ұқсастық - қызметтік мағыналары ұқсас сөздерді қолданып аудару; A clerk - қызмет етуші; A doorkeeper - қақпашы; Мазмұндамалап аудару немесе сөзді талқылау; Silver box - күміс қорапша, күміс темекі салғыш; Бұл сөздерді талдауда әріптері, оқылуы, дыбыстары берілген.
Аударма жұмысында қолданылатын лексикалық құралдар лексикалық нұсқалар деп аталады. Лексикалық құралдар нақты бір сөзді аударуға мәтіндік белгілерін анықтайды. Ол қисындық-семантикалық заңдылықтарға бағынады. Қисындық ойлаудың тәсілдерінің көмегімен жасалуын лексикалық трансформация деп аталады. Кейбір жағдайларда трансформация нәтижесі сөздіктерден бекітілген: That cat won't jump Бірақ бұл жағдайда нұсқалары бар. Лексикалық түсінікте трансформация лексикалық бірліктердің ( негізгі аудару тіліндегі ) лексикалық бірліктерге (аударуға тиісті тілдегі ) ауыстыру және ішкі түрлерін өзгерту арқылы тұжырымдалады. Келесілексикалық трансформация түрлерінқарастырайық:
1. Дифференциация ( бөліну )
2. Конкретизация ( нақтылық )
3. Генерализация
4. Мағыналы даму
5. Антонимикалық аудару
6. Біртұтастылық
Аударма барысында жойылған шығынның өтемдері Дифференциация, генерализация және конкретизация бағынушы қатынаста бір түсініктің көлемі келесі түсініктің белгілі бөлігі болатын өатынаста негізделеді. Ағылшындық лексикалық бірлік кең семантикалы, ал өріс тілінде жылдамырақ және нақтырақ, сондықтанда ағылшын тілінен аударғанда нақтырақ болады.
Нақтылық әдісі - аударма барысында нақтырақ және дәлірек сәйкестендіреді, немесе екі тілдің сөздігінде де табылатын сөздерді табады. Мысалы ретінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.