Кәсіпорынның микроортасына талдау
ҚАЗАҚ ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ БИЗНЕС УНИВЕРСИТЕТІ
Менеджмент кафедрасы
ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ЕСЕП
ДИПЛОМ АЛДЫ____________________ ________________
(тәжірибе атауы)
ҰЛЫ-ҚҰМ ЖШС____________________________
(тәжірибе өту орны)
Студент Шакирова К.Б. _______________
(аты-жөні) (қолы)
Группа ____3 ДОТ_ _ _______________
(күні)
Тәжірибе
жетекшісі Алшын М.А.___ _______________
(кәсіпорындағы жетекші) (қолы)
Акижанова А.М. _______________
(университеттегі жетекші) (қолы)
Комиссия
мүшелері ___________________ ______ __________
(аты-жөні) (қолы)
___________________ ________________
(аты-жөні) (қолы)
_____________
(баға)
Нұр-Сұлтан, 2021
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 1
1 Ұйым туралы жалпы мәліметтер 2
1.1 Ұлы-Құм ЖШС жарғысымен және қызметімен танысу 2
1.2 Ұлы-Құм ЖШС ұйымдық-экономикалық сипаттамалары 5
2 Ұлы-Құм ЖШС шаруашылық қызметіне талдау 7
2.1 Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдау 8
2.2 Кәсіпорынның қаржылық және салық есебі 15
2.3 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау 18
2.4 Тәжірибеден өту бөлімінің құрылымы, бөлімнің негізгі міндеттері 20
3 Кәсіпорын имиджін басқару 21
3.1 Ұлы-Құм ЖШС басқарудың сапасы мен тиімділігін, фирма имиджін бағалау 21
3.2 Фирма имиджін басқарудың шетел тәжірибесіне сүйене отырып, фирма имиджін жетілдіру жолдарын ұсыну 27
Қорытынды 31
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 33
Кіріспе
Диплом алды тәжірибесі мамандарды даярлаудың соңғы және маңызды кезеңдерінің бірі болып табылады. Теориялық білімді бекіту және қосымша дағдыларды игеру, тәжірибелік білімді арттыру мақсатныда, дипломдық жұмыстың бастапқы мәліметтері жинақталып, тәжірибе өту орны - Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорнының қызметіне талдау жұмыстары жүргізілді.
Тәжірибенің мақсаты - кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдау жасау, басқарудың сапасы мен тиімділігін арттыру және фирма имиджін жетілдіру жолдарын ұсыну.
Тәжірибенің міндеттері:
Ұлы-Құм ЖШС ұйымдық-экономикалық сипаттамаларына талдау, кәсіпорынның шаруашылық, экономикалық қызметімен танысу;
Ұлы-Құм ЖШС ішкі және сыртқы ортасына талдау арқылы кәсіпорынның күшті және әлсіз жақтарын анықтау;
Ұлы-Құм ЖШС басқарудың сапасы мен тиімділігін, фирма имиджін бағалау;
Алға қойған міндеттерді жүзеге асыру үшін Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорнының жылдық есептері, ұйымдық құжаттары, ресми статистикалық мәліметтері, менеджмент жүйесі бойынша ҚР Заңдары мен мемлекеттік органдардың министрліктердің бұйрықтары, фирма имиджі мен менеджмент жайындағы отандық және шетел ғалымдарының еңбектері, оқулықтар мен әдебиеттер пайдаланылды.
Жинақталған мәліметтер мен талдау нәтижесінде диплом алды тәжірибе есебі дайындалды.
Ұйым туралы жалпы мәліметтер
Ұлы-Құм ЖШС жарғысымен және қызметімен танысу
Ұлы-Құм құрылыс кәсіпорыны болып табылады, құрылу нысаны - жауапкершілігі шектеулі серістестік. Заңды тұлға ретінде мемлекеттік тіркелген күні: 21.12.2015ж. Кәсіпорынның заңды мекен-жайы: Қазақстан Республикасы, Ақтөбе облысы, Шалқар қаласы, Жолмағанбетов, 39.
Ұлы-Құм ЖШС бас директоры: Алшын Мырзалы Анапияұлы. Кәсіпорынның қызмет көрсету масштабы: Қазақстан Республикасы аумағында, сондай-ақ, республика территориясынан тыс жерлерде: Ресей, Өзбекстан, т.б. ұсынылады.
Кәсіпорынның құрылыс жұмыстарымен айналысуға мемлекеттік рұқсат қағаздары, лицензиялары бар, оның ішінде:
құрылыс жобасымен, жалпы жобалық қызметпен айналысуға;
жөндеу-құрылыс-монтаж жұмыстарымен айналысуға;
темір жол құрылысы, оның ішінде, темір жол рельстері құрылысы және қайта қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуге;
геологиялық барлау жұмыстарын жүргізуге;
ауыр жол машиналары мен механизмдерімен жұмыс жасауға мемлекеттік рұқсаттары бар [24].
Ұлы-Құм ЖШС келесідей сапа сертификаттарына ие:
ҚР СТ ИСО 9001-2009, СТ РК ИСО 14001-2006, СТ РК OHSAS 18001-2008, СТ РК ИСО 50001-2012;
ISO 9001: 2008, ISO 14001: 2004, OHSAS 18001: 2007, ISO 50001: 2011 халықаралық сапа сертификаттары.
Қызмет түрлері бойынша мемлекеттік лицензиялардың болуы:
Құрылыс-монтаж жұмыстарына бас лицензия, І санат, № 13017172, 2013 жылғы 16 қазанда берілген. Лицензиар: Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі. Құрылыс және тұрғын үй комитеті;
жобалық қызметпен айналысуға бас лицензия, II санат, № 13017023, 2013 жылғы 16 қазанда берілген. Лицензиар: Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі. Құрылыс және тұрғын үй комитеті;
геологиялық барлау жұмыстарымен айналысуға арналған жалпы лицензиясы, GSL № 0004729, 18 сәуір 2003 ж. (Қосымша 2013 ж. 8 қазанда берілген). Лицензиар: Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі. Құрылыс және тұрғын үй комитеті.
Кәсіпорын нақты келесі қызмет түрлерін Қазақстан аумағында және шет мемлекеттерде жүзеге асырумен айналысады:
жолдарды реконструкциялау, күрделі және екінші дәрежелі жөндеу жұмыстарын және жол және жол құрылыстарындағы басқа да жұмыстарды ұйымдастыру және жүзеге асыру;
жаңа теміржол желілерін салу;
ауыр жол машиналарының, механизмдер мен жабдықтардың паркін пайдалану, техникалық қызмет көрсету және жөндеу;
жөндеу-құрылыс-монтаж-құрылыс жұмыстары;
рельсті шпал торына тігу, рельстерді құрастыру және төсеу, жолдың жоғарғы құрылымының жеке құрамдас бөліктерін ауыстыру (рельсті қамшы, рельстер, шпалдар, пучкалар, бұрылыс бөліктері, рельс бекіту, тегістеу палубалары және т.б.);
ауыр салмақты техникамен қамтамасыз ету;салынып жатқан жаңа теміржол желілерінің учаскелеріндегі көлік қызметі;
жеке меншікті жылжымалы құраммен жолдың және жүктердің жоғарғы құрылымының материалдарын тасымалдау;
тиеу-түсіру;
жолдың жоғарғы құрылымының материалдарын сұрыптау және сақтау жөніндегі өндірістік базаның қызметтері;
жол машиналарын күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу, автокөлік құралдарын, дизельді қозғалтқыштарды жөндеу және шағын механизацияны өндіру;
электр қозғалтқыштарын күрделі жөндеу, жол құралдары мен теміржол коннекторларын өндіру;
рельстерді тегістеу, кроссовкалар мен рельс ұштарын, дәнекерлеу коннекторларын, рельстерді үздіксіз қамшыларға дәнекерлеу, өндірістік тегістеу, түгендеу рельстері, рельстердегі кесу және бұрғылау тесіктері бойынша жұмыстар;
ескі рельстерді қалпына келтіру жөніндегі жұмыстарды өндіру;
жасалған жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартқа сәйкес диабазаларды шығару;
теміржол жолының, жолдар мен құрылыстың балласты қабаты үшін қиыршық тасты өндіру;
қиыршық тасты, қоқысты, топырақты материалдарды өндіру және немесе өңдеу бойынша қызметтер көрсету;
құрылыс үшін жобалау жұмыстарын жүргізу;
қала құрылысы құжаттамасын әзірлеу;
құрылыста іздестіру жұмыстарын жүргізу;
архивтерді, мұрағаттық қорлар мен коллекцияларды қалыптастыру, қалыптастыру, олардың сақталуын және пайдаланылуын ұйымдастыру, ведомстволық мұрағат қызметтері;
теміржолдарды ағымдағы пайдалану және техникалық қызмет көрсету;
жылжымалы құрам үшін жолды ұсыну бойынша қызметтер;
электр энергиясын беру және тарату;
автомобиль жолдарын салу, қайта құру және жөндеу;
және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де қызмет.
Жұмыс тәжірибесі: Ұлы-Құм ЖШС филиалдарының ұжымы жыл сайын ұйым құрылған сәттен бастап келесідей жұмыстар атқарады:
180 - 250 км көлемінде теміржол жолын күрделі жөндеу;
1 000 000 тоннадан асатын көлемдегі қиыршық тасты өндіру және сату;
ұзын рельсті кірпіктерде дәнекерлеу рельстері 300 км-ден астам.
Ұлы-Құм ЖШС ұйымдық-экономикалық сипаттамалары
Менеджмент теориясына сәйкес ұйымдастырушылық құрылымның 3 негізгі түрі белгілі: тігінен, көлденеңінен және жүйелік. Ұлы-Құм кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы вертикалды сипатқа ие. Бұл ұйымдастырушылық жүйенің артықшылықтары: бөлімдер тікелей директордың орынбасарына қарайды, бұл жағдайда бас директорлық операциялық қызметтермен, жаңа жобалар мен серіктестерді іздестіру, кәсіпорынның нарықтағы үлесін көбейту сынды күнделікті іс-шаралардан тыс жұмыстармен айналысуға мүмкіндігі және көп уақыты болады. Кемшілігі: кәсіпорын басшысының бөлімдердің жұмысынан бейхабар болуы, қызметкерлермен жеке таныс болу мүмкіндігінің болмауы, жұмысты қадағалай алмауы.
Қазіргі уақытта құрылыс кәсіпорындары осы типтес ұйымдастырушылық құрылымды тиімді санайды, себебі, күнделікті қалыптасқан жұмыстарды бақылау, ұйымдастыру, қызметкерлерді ынталандыру директордың орынбасарына, ал жаңа жобаларды жоспарлау, жаңа нарыққа шығу, жаңалықтар енгізу жұмыстары бас директорге диесілі болады. Осылайша, кәсіпорынның бір орында тоқтап қалмай, дамуына, кәсіпорын өміршеңдігіне әкеледі.
2020 жылдың 31 желтоқсанындағы көрсеткіш бойынша кәсіпорында жұмыс істейтін қызметкерлер саны 36 адамды, бригадалар мен жобалық құрылыс жұмыс топтары 3-ке жетті.
Кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы 5 бөлімнен тұрады: Кадр бөлімі; Қаржы және есеп бөлімі; Стратегиялық жоспарлау бөлімі, Маркетинг бөлімі, Өндірістік бөлім.
Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы келсідей сипатқа ие (1-сурет):
Сурет 1 - Ұлы-Құм ЖШС ұйымдастырушылық құрылымы
Ескерту - Дереккөз негізінде құрастырылды [1]
Ұйымдастырушылық жүйенің артықшылықтары: әр өнiмнiң, нарықтың және iшкi регионның функционалдық аралық үлестiрiлiмнiң күшеюi; жергiлiктi сұранысы мен тұтынушы сұранысының өзгеруiне әсерiнiң тездiгi арқылы және өнiмдi мамандандыру өлшемiнiң эконмиясынан түсетiн пайданың өсу мүмкiндiктерi.
Кемшіліктерi: жоғарғы менеджмент пен бизнес-өлшемдердiң арасындағы толықтыратын басқару деңгейлердiң енгiзiлуi; нәтижелер үшiн жауапкершiлiктiң бөлiсудегi және бүкiл вертикаль бойындағы басқару деңгейлер арасында тапсырмаларды бөлiп берудiң күрделiлiгi.
Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынның қаржылық жағдайы: 2020 жылдың 31 желтоқсанындағы көрсеткіш бойынша барлық активтерінің құны 44 150 275 теңгені құрайды, оның ішінде тауарлық-материалдық запастар 1 780 420 тг, дебиторлық берешек 10 798 845 тг құраған. Активтердің көрсеткіші өткен жылға қарағанда 4 662 205 теңгеге артқан, бұған займ көлемінің артуы (2019 жылы - 252 700, 2020 жылы - 1 752 730 тг), қысқа мерзімді аванстардың артуы (2019 жылы - 753 615 тг, 2020 жылы - 1 503 360 тг) әсер еткен. Ұлы-Құм ЖШС бухгалтерлік балансы 1-кестеде көрсетілген:
Кесте 1 - Ұлы-Құм ЖШС бухгалтерлік балансы, 2019-2020 жж, тг
АКТИВ
31.12.2019
31.12.2020
Ұзақ мерзімді активтер
Негізгі құрал
14,626,500
16,214,000
Материалдық емес активтер
222,500
665,890
Барлық ұзақ мерзімді актитер
14,849,000
16,879,890
Қысқа мерзімді активтер
ТМЗ
2,555,345
1,780,420
Табыс салығына алдын-ала төлем
371,800
-
Сауда дебиторлық берешек
11,967,500
10,798,845
Келісімшарт бойынша дебиторлық берешек
966,140
2,462,990
Келісімшарт бойынша активтер
1,231,720
-
Қысқа мерзімді аванстар
753,615
1,503,360
Займ
252,700
1,752,730
Өзге де қысқа мерзімді активтер
780,150
890,470
Ақша қаражаттары
5,760,100
8,081,570
Барлық қысқа мерзімді активтер
24,639,070
27,270,385
Барлық активтер
39,488,070
44,150,275
КАПИТАЛ МЕН МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Меншік капитал
Жарғылық капитал
3,339,565
3,089,565
Қосымша төленген капитал
849,020
951,500
Бөлінбеген пайда
4,318,185
5,128,780
Жалпы капитал
8,506,770
9,169,845
Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Несиелер және қаржылық міндеттемелер
14,230,635
16,154,730
Резерв
35,775
59,035
Кейінге қалдырылған салық міндеттемелері
1,543,390
1,494,980
Барлық меншік капитал
15,809,800
17,708,745
Ағымдағы міндеттемелер
Несиелер және қаржылық міндеттемелер
6,389,900
10,274,180
Құрылыс мердігерлігі бойынша міндеттеме
826,395
908,600
Резерв
780,610
913,410
Сауда және басқа кредиторлық берешек
7,409,685
5,004,660
Төлеуге жататын табыс салығы
-
89,500
Салық міндеттемесі
545,520
81,335
Барлық ағымдағы міндеттемелер
15,171,500
17,271,685
Жалпы міндеттемелер
30,981,300
34,980,430
Меншікті капитал және міндеттемелер
39,488,070
44,150,275
Ескерту - Дереккөз негізінде құрастырылды [1]
1-кестеге сәйкес, 2020 жылы өткен жылға қарағанда жалпы капитал көлемі 663 075 тг артқан (2019 жылы - 8 506 770 тг, 2020 жылы - 9 169 845 тг). Кәсіпорынның резерв мөлшері өте төмен: 2020 жылы - 59 035 тг; 2019 жылы - 35 775 тг. Кәсіпорынның 2019 жылы жалпы міндеттемелері 30 981 300 тг, ал 2020 жылы 34 980 430 тг құраған.
Ұлы-Құм ЖШС шаруашылық қызметіне талдау
Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдау
Кәсіпорындағы басқару сапасы мен тиімділігіне имидждің әсерін анықтау үшін, бірінші кезекте кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдау жасау қажет. Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдау кәсіпорынның нарықтағы орнын анықтауға, даму стратегияларын құруға, кәсіпорынның қазіргі потенциалын бағалауға, даму тенденцияларын байқауға, бәсекелестік ортасына баға беруге, кәсіпорынның мүмкіндіктері мен қауіп-қатерлері, әлсіз тұстары мен мықты тұстарын анықтау арқылы кәсіпорынды жаңа деңгейге шығаруға, басқарудың сапасы мен тиімділігін анықтауға мүмкіндік береді.
Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдаудың бірнеше әдістері бар. Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынның ақпараттары негізінде келесідей талдаулар жасалынды:
PEST-талдау (Political, Economical, Social, Technological) - сыртқы ортаға саяси, экономикалық, әлеуметтік технологиялық тұрғыда жан-жақты талдау;
SWOT-талдау (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) - әлсіз, күшті тұстары, мүмкіндіктері мен қауіп-қатерлерін анықтай отырып, кәсіпорынның сыртқы ортасына талдау;
Кәсіпорынның микроортасына талдау.
PEST-талдау. Ұлы-Құм ЖШС деректеріне сәйкес, кәсіпорынның саяси, экономикалық, әлеуметтік, технологиялық тұрғыда талдау жасалынды (2, 3-кестелер):
Кесте 2 - Ұлы-Құм ЖШС PEST-талдау
Фактор
Фактор әсері
Эксперттік бағалау
Орта балл
1
2
3
4
5
Саяси факторлар
Кедендік баждың артуы
3
4
3
5
3
2
3,4
Салық саясаты
2
5
4
1
2
3
2
Экономикалық факторлар
Өндірілетін өнімнің маусымдылығы
3
4
4
5
5
4
4,4
2-кестенің жалғасы
Инфляция деңгейі, сатып алу қабілеті
3
4
5
4
4
5
4,4
Шетел валютасына шаққандағы теңгенің курсы
3
5
4
4
4
3
4
Еңбекақы төлеу мөлшері мен шарттары
2
3
5
3
4
3
2,4
Әлеуметтік-мәдени факторлар
Сән тенденциялары
2
4
3
5
4
5
2,8
Кәсіпорынның имиджі
3
5
4
2
5
3
3,8
Технологиялық факторлар
Әлеуметтік желілер арқылы жарнаманың дамуы
3
4
5
3
5
4
4,2
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кесте 3 - Факторлар маңыздылығының төмендету реті бойынша PEST-талдау
POLITICAL
ECONOMIC
Фактор
Балл
Фактор
Балл
Кедендік баждың артуы
3,4
Өндірілетін өнімнің маусымдылығы
4,4
Салық саясаты
2
Инфляция деңгейі, сатып алу қабілеті
4,4
Шетел валютасына шаққандағы теңгенің курсы
4
Еңбекақы төлеу мөлшері мен шарттары
2,4
SOCIAL
TECHNOLOGICAL
2. Кәсіпорын имиджі
3,8
Әлеуметтік желілер арқылы жарнаманың дамуы
4,2
1. Сән тенденциялары
2,8
Ескерту - Автормен құрастырылды
Факторларды талдау:
Саяси әсер етуші факторлар:
Кәсіпорынға шетелден келетін құрылыс материалдары мен тауарларға алынатын кедендік баждың артуы кәсіпорынға және жалпы құрылыс саласына зиянын тигізеді. Құрылыс кәсіпорынының шетелден сатып алатын құрылыс материалдары бағасының артуы қосылған құнның артуына, құрылыс жобалары мен қызметтерінің бағасының артуына, кей жағдайларда еңбекақының төмендеуіне, осы процесстер нәтижесінде кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінің төмендеуіне әкеледі. Ұлы-Құм ЖШС құрылыс нысанының қасбетіне (фасад) қажетті қымбат құрылыс материалдарын көрші Ресей елінен алдырады, себебі, ел территориясында сұралып отырған құрылыс материалы өндірілмейді.
Салық саясаты. Жеңілдетілген салық жүйесі мен тарифтердің төмендеуі тұтынушылардың қолындағы қолма-қол ақша қаражаттарының көбеюіне әкеледі, нәтижесінде, сұраныс та артады.
Экономикалық факторлар:
Маусымдылық факторы құрылыс саласындағы кәсіпорындарға әсерін тигізеді. Құрылыс жұмыстарының ауа-райына тәуелділігі, кейбір құрылыс материалдарының орналасқан географиялық аумағына байланысты сәйкес келмеуі, құрылыс саласындағы үздіксіз өзгеріп отыратын тренд пен инновациялық шешімдер маусымдылық факторымен сипатталынады;
Инфляцияның өсуі, яғни тауарлар мен қызмет түрлерінің бағасының ұзақ мерзімді бағасының өсуі мен валютаның құнсыздану процесстері тұтынушының сатып алу қабілетінің төмендеуіне әкеледі, бұл кәсіпорынның сату көлемінің төмендеуіне әкеліп соқтырады. Сол себепті, инфляция деңгейін ескере отырып, бағаны тұрақты бақылау және бәсекелестердің баға саясатының өзгеруін басты назарда ұстау қажет. Кей жағдайларда бәсекелестердің тарапынан демпингтік саясаты орын алуы мүмкін, бұл жағдайда кәсіпорын экономикалық соққы алады. Бұл процесстер тұтынушыларды жоғалтып алмау және дер кезінде әрекет етуге мүмкіндік береді;
Шетел валютасына (әдетте, АҚШ доллары, евро және рубльге) шаққандағы теңгенің курсы жеткізушілерге шетелдік валютасында төлем жасайтын кәсіпорындар үшін маңызды фактор болып табылады. Ұлы-Құм ЖШС-ның Ресей аумағында шаруашылық жүргізетін жеткізуші серіктестері бар, шетелдік валютаның курсының минут сайын өзгеріп отыруы, көп жағдайда ірі тапсырыстар алған кезде күтпеген шығындарға әкеліп соқтырады.
Еңбекақы төлеу жағдайы мен мөлшері. Жұмысшылардың еңбекақы мөлшері көптеген факторларға байланысты: шикізаттың құны, қосылған құн, инфляция деңгейі, жұмыс уақыты, және т.б. Еңбекақы мөлшерінің төмендеуі жағдайында сатып алу көлемінің төмендеуі байқалады, бұл кәсіпорынның пайдасының төмендеуіне әкеледі. Кәсіпорындағы еңбек жағдайының нашар болуы, кадр жетіспеушілігіне әкеліп соқтырады, төлем қабілетсіздігіне, тұтынушылардың қызығушылығының бәсеңдеуіне әсер етеді. Бұл фактор бойынша Ұлы-Құм ЖШС-де төменгі көрсеткіш байқалады. Кәсіпорында еңбекақы мөлшері кәсіпорын басшысы жылдық жоспарда бекіткен мөлшерден өзгермейді және уақытылы төленіп отырады. Көрсеткіш жоғарылаған жағдайда, тұтынушыларға арнайы жеңілдіктер жүйесін енгізу және сатып алу барысында тиімді ұсыныстар жасау шараларын қолданған жөн.
Әлеуметтік-мәдени факторлар:
Кәсіпорынның имиджі. Тұтынушы алдында екі кәсіпорын тауары мен қызметінің біреуін таңдау шешімі тұрғанда имидж маңызды рөл атөарады. Себебі, тұтынушы имиджі жоғары, қоғамда танымал, сенімге ие кәсіпорынның пайдасына таңдау жасайды. Кәсіпорынның жақсы имиджі бәсекелестік артықшылық береді. Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорыны сапалы құрылыс материалдарымен сапалы, уақытылы және тиімді қызмет көрсететін кәсіпорын ретінде тұтынушылардың арасында танымалдылыққа ие. Тұтынушылардың лояльдылығын арттыру мақсатында кәсіпорынға әлеуметтік желілер арқылы тұтынушылармен тығыз қарым-қатынас орнату ұсынылады. Тұтынушылардың сеніміне толыққанды ие болу үшін сыртқы жарнама, әлеуметтік желідегі жарнама, белсенді парақша, таргетинг сынды іс-шаралар кешенін ұйымдастыру қажет.
Сән тенденциялары. Құрылыс жұмыстарына, материалдарына деген тұтынушылардың талғамы мен әлемдік құрылыс тенденциялары әрқашан өзгеріп отырады. Тұтынушылар соңғы үлгідегі, автоматтандырылған құрылыс-жөндеу жұмыстарын (мысалы, ақылды үй, инновациялық шешім негізінде тұрғызылған үй, экологиялық зияны жоқ ғимараттар сияқты) жүргізетін кәсіпорындарды таңдайды. Бұл жағдайда, кәсіпорын алдында қоршаған ортамен бірге жаңа өзгерістерге ілесе отырып, трендтерге ұмтылу, өзгеру, даму тапсырмасы тұрады. Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынына құрылыс барысында заманауи құрылыс материалдарын пайдалану, сатуды автоматтандыру, қызметкерлер санын қысқарту, құрылыс саласындағы заманауи шешімдерді өз кәсіпорынына енгізу шаралары ұсынылады.
Технологиялық факторлар:
Әлеуметтік желілер. Жоғары технологиялар дамыған уақытта әлеуметтік желілер арқылы жарнаманың дамуы көп мүмкіндіктерді ашады. Тұтынушымен байланыстың жеңілдеуі, сатуға арналған қосымша алаңдардың (сайт, қосымшалар мен бағдарламалар) болуы, онлайн сатып алулар мен төлем жасаулар, интернет-боттардың тұтынушылармен кері байланыс орнатуы кез-келген ақпараттың қолжетімді болуына, нәтижесінде қызметкерлердің біліктілігінің артуы, сату процесстерінің автоматтандыруына, тұтынушылар базасының артуына, уақыттың үнемделуі мен шығындарды қысқарту есебінен пайданың артуына, технологияны жетілдіру есебінен өнім сапасының артуына әкеледі.
SWOT-талдау. Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынына қолда бар ақпараттар негізінде SWOT-талдау жасалынды (4-кесте):
Кесте 4 - Ұлы-Құм ЖШС SWOT-талдау
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары
кәсіпорын құрылыс саласының лидері
тұтынушылар арасында жақсы имиджі қалыптасқан, сенімге ие
персоналдың жоғары квалификациясы
құрылыс саласындаға ұзақ жылғы тәжірибе
материалдық шығындарды төмендету әсерінен құрылыс объектілерінің сапасының төмендеуі
ақша қаражаттарының негізгі бөлігінің айналымда болуы себебінен жұмысшыларға еңбекақыны кешіктіру
құрылыс мерзімдерінің белгіленген уақытынан асып кетуі
Мүмкіндіктер
Қауіп-қатерлер
көрші облыстардың, елдердің нарығына шығу мүмкіндігі
эконом-класс тұрғын үйлері үшін жер учаскелерін сатып алу мүмкіндігі
тұтынушылардың санын көбейту мүмкіндігі
кәсіпорын имиджіне нұқсан келу
тұтынушылардың құрылыс өнімдеріне төлем қабілеттілігінің жоғалуы, сұраныстың болмауы
құрылыс нарығында жаңа бәсекелестердің пайда болуы
құрылыс материалдарының бағасының күрт өсуі
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кәсіпорынның микроортасына талдау.
Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынының микроортасына талдау жасау барысында М.Портердің бәсекелестіктің 5 күш моделі қолданылады.
Майкл Портердің модель бойынша 5 күш келесілер болып табылады:
жаңа бәсекелестер тарапынан қауіп-қатер;
сатып алушылардың әсері;
жеткізушілердің әсері;
алмастырушы тауарларың пайда болуы;
сала ішіндегі бәсекелестік [2].
Ұлы-Құм ЖШС-нің ішкі ортасының талдауы 5-8-кестеде көрсетілген.
Кесте 5 - Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынының сала ішілік бәсекелестік деңгейі
Бағалау параметрі
Пікір
Бағалау
3
2
1
Саладағы ойыншылар саны
Ұлы-Құм ЖШС әр тауардың түрі бойынша салада 2 ірі бәсекелеске ие
+
Нарықтың өсу қарқыны
Елдегі дағдарысқа байланысты, құрылыс нарығының өсу қарқыны өткен жылға қарағанда төмендеді.
+
Нарықтағы тауардың дифференциациялану деңгейі
Кәсіпорынның ең танымал, сұранысқа ие тауары болып гранит материалдары саналады, ол сапасымен ерекшеленеді.
+
Бағаны көтеру бойынша шектеулер
Доллардың курсы есебінен бағаның шамалы өзгеруі мүмкін.
+
Қорытынды балл
8
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кесте 6 - Алмастырушы тауарлар
Бағалау параметрі
Пікір
Бағалау
3
2
1
Алмастырушы тауарлар
Кәсіпорынның негізгі бәсекелестері - ГорСтрой, Veta
+
Қорытынды балл
2
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кесте 7 - Жеткізушілердің әсері
Бағалау параметрі
Пікір
Бағалау
2
1
Жеткізушілер саны
Құрылыс материалдарының әр түрі бойынша әр түрлі жеткізушілер бар. Жеткізушілердің саны 5-8
+
Жеткізушілердің ресурсының шектеулігі
Аса танымал құрылыс материалдарына сұраныстың әр түрлі кәсіпорындар тарапынан көп болуы себебінен ресурстардың тапшылығы байқалады.
+
Басқа жеткізушіге ауысқан жағдайда шығын мөлшері
Бір жеткізушіден екінші бір жеткізушіге тапсырыс берген жағдайда кәсіпорын аз шығынға ұшырайды.
+
Жеткізуші үшін саланың құндылығы
Максималды пайда табу мүмкіндігі болу себепті жеткізушілер үшін құрылыс жоғары приоритеттегі сала болып табылады.
+
Қорытынды балл
6
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кесте 8 - Сатып алушылардың әсері
Бағалау параметрі
Пікір
Бағалау
3
2
1
Сатып алу көлемі үлкен тұтынушылардың үлесі
Тұтынушылардың бір бөлігі үлкен көлемде сатып алады, кәсіпорын жауап ретінде жеңілдіктер жасайды (Сатудың 50%-ын құрайды)
+
Бағаға сезімталдық
Кәсіпорынның тұтынушылары бағаға аса мән бермейді, себебі, тұтынушылар кәсіпорын ұсынатын сапа мен бағаға қанағаттанады
+
Тұтынушының сапаға қанағаттану деңгейі
Құрылыс материалдарының, құрылыс жұмыстарының, консалтингтік қызметтердің сапасы тұтынушылардың көңілінен шығады.
+
Қорытынды балл
6
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдауды қорытындылай келе, келесідей ұсыныстар жасалынды. Алмастырылатын тауарлардың қауіп деңгейі орташа. Кәсіпорынның нарыққа кірген бәсекелестерге қарағанда клиенттік базасы қалыптасқан. Қалыптасқан бедел мен сенім деңгейі үлкен бәсекелестік артықшылық береді. Жаңа ойыншылардың пайда болуын және бәсекелестердің тиімді ұсыныстарын үнемі бақылау ұсынылады.
Құрылыс саласының бәсекелестік деңгейі орташа және перспективалы болып табылады. Кәсіпорынға өнімнің ерекшеліктері туралы хабардар етуге, осы бірегейлікті нығайтуға және мақсатты аудиторияға назар аударуға кеңес беріледі.
Жаңа бәсекелестердің нарыққа кіру қаупі орташа деңгейде. Жаңа кәсіпорындардың құрылыс нарығына енуі кіру кедергілерінің аздығы, нарықтың өсу мүмкіндігінің болуы мен сұраныстың көптігінен туындап отырады. Бірақ, бәсекелестер тарапынан демпингтік саясат болу қауіпі бар. БАҚ және интернет арқылы тұтынушыларды тартудың жоғары мүмкіндігі. Белгілі бір нарықтық тауашада көшбасшылық стратегиясын ұстану, баға бәсекелестігінің әсерін азайту жұмыстары ұсынылады.
Тұтынушылардың кету қаупі бар, себебі кәсіпорын орналасқан аймақта бәсекелес кәсіпорындар жеткілікті. Кәсіпорынның тұрақты тұтынушылар базасын құру және толықтыру мақсатында сатып алушылармен ұзақ мерзімді қарым-қатынас орнату және тұрақты сатып алушыларға жеңілдіктер жүйесі мен арнайы бағдарламалар енгізу, әлеуметтік топтардың (көп балалы отбасылар, зейнеткерлер) бағаға сезімталдығына қарай ұтымды экономикалық-әлеуметтік бағдарламалар мен іс-шаралар құру қажет.
Жасалған талдау негізінде келесі ұсыныстарды жасай аламыз. Кәсіпорын өзін сенімді кәсіпорын ретінде көрсетіп, тұтынушыларға қатысты баға саясатының тұрақты жүйесін ұйымдастыруы керек. Тұтынушылардың кәсіпорынға деген сенімі және адалдығы артуы үшін нарықтағы өз позициясын ашық түрде көрсету қажет.
Қысқа мерзімде кәсіпорынды сату нарығында дамыту және жылжыту жоспарын жасау, нарықты дамытудың негізгі идеясын және тұтынушылармен байланыс арналарын дамытудың кең жүйесі арқылы клиенттерді іздеу, тұрақсыз қаржылық саясаттан қорғау үшін кәсіпорында қосымша ақша резервтерін ұйымдастыру, әлсіз жақтарды жасыру үшін кәсіпорынды тез қайта құру арқылы өзгеретін жағдайларға тез әрекет ету керек.
Кәсіпорынның келесі кемшіліктерін атап өтуге болады: әлсіз маркетингтік стратегия, нарықта жылжытудың төмен деңгейі, тұтынушылардың көп бөлігін өзіне тарта алатын күшті бәсекелестің болуы. Ағымдағы жағдайдың өзгеруіне байланысты келесі іс-шаралар ұсынылды: жарнамалық науқан өткізу, әлеуметтік желілердегі фотосуреттердің сапасын жақсарту. Сондай-ақ, кәсіпорынды әлеуметтік желілерде бренд ретінде жылжытуды ұйымдастыру қажет.
Кәсіпорынның қаржылық және салық есебі
Есеп саясаты - бұл бухгалтерлік есеп, талдау, аудит саласындағы ұзақ мерзімді саясат, оны әр кәсіпорын дербес әзірлейді және ұйым басшысының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілікті олардың принциптері мен принциптеріне сәйкес ашу үшін қабылдаған әдістерінің жиынтығын білдіреді.
Кәсіпорынның есеп саясатын оның бас бухгалтері немесе арнайы есеп бөлімі құрастырады. Есеп саясаты кәсіпорын құрылған сәттен бастап дайындалады. Дайындалған есеп саясатын кәсіпорынның басшысы өзінің бұйрығымен бекітеді.
2018 жылдың 1 қаңтарында Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорыны жиынтық әсерді көрсету әдісін қолдана отырып 15 ҚЕХС-қа көшті. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Менеджмент кафедрасы
ТӘЖІРИБЕ БОЙЫНША ЕСЕП
ДИПЛОМ АЛДЫ____________________ ________________
(тәжірибе атауы)
ҰЛЫ-ҚҰМ ЖШС____________________________
(тәжірибе өту орны)
Студент Шакирова К.Б. _______________
(аты-жөні) (қолы)
Группа ____3 ДОТ_ _ _______________
(күні)
Тәжірибе
жетекшісі Алшын М.А.___ _______________
(кәсіпорындағы жетекші) (қолы)
Акижанова А.М. _______________
(университеттегі жетекші) (қолы)
Комиссия
мүшелері ___________________ ______ __________
(аты-жөні) (қолы)
___________________ ________________
(аты-жөні) (қолы)
_____________
(баға)
Нұр-Сұлтан, 2021
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 1
1 Ұйым туралы жалпы мәліметтер 2
1.1 Ұлы-Құм ЖШС жарғысымен және қызметімен танысу 2
1.2 Ұлы-Құм ЖШС ұйымдық-экономикалық сипаттамалары 5
2 Ұлы-Құм ЖШС шаруашылық қызметіне талдау 7
2.1 Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдау 8
2.2 Кәсіпорынның қаржылық және салық есебі 15
2.3 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау 18
2.4 Тәжірибеден өту бөлімінің құрылымы, бөлімнің негізгі міндеттері 20
3 Кәсіпорын имиджін басқару 21
3.1 Ұлы-Құм ЖШС басқарудың сапасы мен тиімділігін, фирма имиджін бағалау 21
3.2 Фирма имиджін басқарудың шетел тәжірибесіне сүйене отырып, фирма имиджін жетілдіру жолдарын ұсыну 27
Қорытынды 31
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 33
Кіріспе
Диплом алды тәжірибесі мамандарды даярлаудың соңғы және маңызды кезеңдерінің бірі болып табылады. Теориялық білімді бекіту және қосымша дағдыларды игеру, тәжірибелік білімді арттыру мақсатныда, дипломдық жұмыстың бастапқы мәліметтері жинақталып, тәжірибе өту орны - Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорнының қызметіне талдау жұмыстары жүргізілді.
Тәжірибенің мақсаты - кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдау жасау, басқарудың сапасы мен тиімділігін арттыру және фирма имиджін жетілдіру жолдарын ұсыну.
Тәжірибенің міндеттері:
Ұлы-Құм ЖШС ұйымдық-экономикалық сипаттамаларына талдау, кәсіпорынның шаруашылық, экономикалық қызметімен танысу;
Ұлы-Құм ЖШС ішкі және сыртқы ортасына талдау арқылы кәсіпорынның күшті және әлсіз жақтарын анықтау;
Ұлы-Құм ЖШС басқарудың сапасы мен тиімділігін, фирма имиджін бағалау;
Алға қойған міндеттерді жүзеге асыру үшін Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорнының жылдық есептері, ұйымдық құжаттары, ресми статистикалық мәліметтері, менеджмент жүйесі бойынша ҚР Заңдары мен мемлекеттік органдардың министрліктердің бұйрықтары, фирма имиджі мен менеджмент жайындағы отандық және шетел ғалымдарының еңбектері, оқулықтар мен әдебиеттер пайдаланылды.
Жинақталған мәліметтер мен талдау нәтижесінде диплом алды тәжірибе есебі дайындалды.
Ұйым туралы жалпы мәліметтер
Ұлы-Құм ЖШС жарғысымен және қызметімен танысу
Ұлы-Құм құрылыс кәсіпорыны болып табылады, құрылу нысаны - жауапкершілігі шектеулі серістестік. Заңды тұлға ретінде мемлекеттік тіркелген күні: 21.12.2015ж. Кәсіпорынның заңды мекен-жайы: Қазақстан Республикасы, Ақтөбе облысы, Шалқар қаласы, Жолмағанбетов, 39.
Ұлы-Құм ЖШС бас директоры: Алшын Мырзалы Анапияұлы. Кәсіпорынның қызмет көрсету масштабы: Қазақстан Республикасы аумағында, сондай-ақ, республика территориясынан тыс жерлерде: Ресей, Өзбекстан, т.б. ұсынылады.
Кәсіпорынның құрылыс жұмыстарымен айналысуға мемлекеттік рұқсат қағаздары, лицензиялары бар, оның ішінде:
құрылыс жобасымен, жалпы жобалық қызметпен айналысуға;
жөндеу-құрылыс-монтаж жұмыстарымен айналысуға;
темір жол құрылысы, оның ішінде, темір жол рельстері құрылысы және қайта қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуге;
геологиялық барлау жұмыстарын жүргізуге;
ауыр жол машиналары мен механизмдерімен жұмыс жасауға мемлекеттік рұқсаттары бар [24].
Ұлы-Құм ЖШС келесідей сапа сертификаттарына ие:
ҚР СТ ИСО 9001-2009, СТ РК ИСО 14001-2006, СТ РК OHSAS 18001-2008, СТ РК ИСО 50001-2012;
ISO 9001: 2008, ISO 14001: 2004, OHSAS 18001: 2007, ISO 50001: 2011 халықаралық сапа сертификаттары.
Қызмет түрлері бойынша мемлекеттік лицензиялардың болуы:
Құрылыс-монтаж жұмыстарына бас лицензия, І санат, № 13017172, 2013 жылғы 16 қазанда берілген. Лицензиар: Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі. Құрылыс және тұрғын үй комитеті;
жобалық қызметпен айналысуға бас лицензия, II санат, № 13017023, 2013 жылғы 16 қазанда берілген. Лицензиар: Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі. Құрылыс және тұрғын үй комитеті;
геологиялық барлау жұмыстарымен айналысуға арналған жалпы лицензиясы, GSL № 0004729, 18 сәуір 2003 ж. (Қосымша 2013 ж. 8 қазанда берілген). Лицензиар: Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі. Құрылыс және тұрғын үй комитеті.
Кәсіпорын нақты келесі қызмет түрлерін Қазақстан аумағында және шет мемлекеттерде жүзеге асырумен айналысады:
жолдарды реконструкциялау, күрделі және екінші дәрежелі жөндеу жұмыстарын және жол және жол құрылыстарындағы басқа да жұмыстарды ұйымдастыру және жүзеге асыру;
жаңа теміржол желілерін салу;
ауыр жол машиналарының, механизмдер мен жабдықтардың паркін пайдалану, техникалық қызмет көрсету және жөндеу;
жөндеу-құрылыс-монтаж-құрылыс жұмыстары;
рельсті шпал торына тігу, рельстерді құрастыру және төсеу, жолдың жоғарғы құрылымының жеке құрамдас бөліктерін ауыстыру (рельсті қамшы, рельстер, шпалдар, пучкалар, бұрылыс бөліктері, рельс бекіту, тегістеу палубалары және т.б.);
ауыр салмақты техникамен қамтамасыз ету;салынып жатқан жаңа теміржол желілерінің учаскелеріндегі көлік қызметі;
жеке меншікті жылжымалы құраммен жолдың және жүктердің жоғарғы құрылымының материалдарын тасымалдау;
тиеу-түсіру;
жолдың жоғарғы құрылымының материалдарын сұрыптау және сақтау жөніндегі өндірістік базаның қызметтері;
жол машиналарын күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу, автокөлік құралдарын, дизельді қозғалтқыштарды жөндеу және шағын механизацияны өндіру;
электр қозғалтқыштарын күрделі жөндеу, жол құралдары мен теміржол коннекторларын өндіру;
рельстерді тегістеу, кроссовкалар мен рельс ұштарын, дәнекерлеу коннекторларын, рельстерді үздіксіз қамшыларға дәнекерлеу, өндірістік тегістеу, түгендеу рельстері, рельстердегі кесу және бұрғылау тесіктері бойынша жұмыстар;
ескі рельстерді қалпына келтіру жөніндегі жұмыстарды өндіру;
жасалған жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартқа сәйкес диабазаларды шығару;
теміржол жолының, жолдар мен құрылыстың балласты қабаты үшін қиыршық тасты өндіру;
қиыршық тасты, қоқысты, топырақты материалдарды өндіру және немесе өңдеу бойынша қызметтер көрсету;
құрылыс үшін жобалау жұмыстарын жүргізу;
қала құрылысы құжаттамасын әзірлеу;
құрылыста іздестіру жұмыстарын жүргізу;
архивтерді, мұрағаттық қорлар мен коллекцияларды қалыптастыру, қалыптастыру, олардың сақталуын және пайдаланылуын ұйымдастыру, ведомстволық мұрағат қызметтері;
теміржолдарды ағымдағы пайдалану және техникалық қызмет көрсету;
жылжымалы құрам үшін жолды ұсыну бойынша қызметтер;
электр энергиясын беру және тарату;
автомобиль жолдарын салу, қайта құру және жөндеу;
және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де қызмет.
Жұмыс тәжірибесі: Ұлы-Құм ЖШС филиалдарының ұжымы жыл сайын ұйым құрылған сәттен бастап келесідей жұмыстар атқарады:
180 - 250 км көлемінде теміржол жолын күрделі жөндеу;
1 000 000 тоннадан асатын көлемдегі қиыршық тасты өндіру және сату;
ұзын рельсті кірпіктерде дәнекерлеу рельстері 300 км-ден астам.
Ұлы-Құм ЖШС ұйымдық-экономикалық сипаттамалары
Менеджмент теориясына сәйкес ұйымдастырушылық құрылымның 3 негізгі түрі белгілі: тігінен, көлденеңінен және жүйелік. Ұлы-Құм кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы вертикалды сипатқа ие. Бұл ұйымдастырушылық жүйенің артықшылықтары: бөлімдер тікелей директордың орынбасарына қарайды, бұл жағдайда бас директорлық операциялық қызметтермен, жаңа жобалар мен серіктестерді іздестіру, кәсіпорынның нарықтағы үлесін көбейту сынды күнделікті іс-шаралардан тыс жұмыстармен айналысуға мүмкіндігі және көп уақыты болады. Кемшілігі: кәсіпорын басшысының бөлімдердің жұмысынан бейхабар болуы, қызметкерлермен жеке таныс болу мүмкіндігінің болмауы, жұмысты қадағалай алмауы.
Қазіргі уақытта құрылыс кәсіпорындары осы типтес ұйымдастырушылық құрылымды тиімді санайды, себебі, күнделікті қалыптасқан жұмыстарды бақылау, ұйымдастыру, қызметкерлерді ынталандыру директордың орынбасарына, ал жаңа жобаларды жоспарлау, жаңа нарыққа шығу, жаңалықтар енгізу жұмыстары бас директорге диесілі болады. Осылайша, кәсіпорынның бір орында тоқтап қалмай, дамуына, кәсіпорын өміршеңдігіне әкеледі.
2020 жылдың 31 желтоқсанындағы көрсеткіш бойынша кәсіпорында жұмыс істейтін қызметкерлер саны 36 адамды, бригадалар мен жобалық құрылыс жұмыс топтары 3-ке жетті.
Кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы 5 бөлімнен тұрады: Кадр бөлімі; Қаржы және есеп бөлімі; Стратегиялық жоспарлау бөлімі, Маркетинг бөлімі, Өндірістік бөлім.
Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымы келсідей сипатқа ие (1-сурет):
Сурет 1 - Ұлы-Құм ЖШС ұйымдастырушылық құрылымы
Ескерту - Дереккөз негізінде құрастырылды [1]
Ұйымдастырушылық жүйенің артықшылықтары: әр өнiмнiң, нарықтың және iшкi регионның функционалдық аралық үлестiрiлiмнiң күшеюi; жергiлiктi сұранысы мен тұтынушы сұранысының өзгеруiне әсерiнiң тездiгi арқылы және өнiмдi мамандандыру өлшемiнiң эконмиясынан түсетiн пайданың өсу мүмкiндiктерi.
Кемшіліктерi: жоғарғы менеджмент пен бизнес-өлшемдердiң арасындағы толықтыратын басқару деңгейлердiң енгiзiлуi; нәтижелер үшiн жауапкершiлiктiң бөлiсудегi және бүкiл вертикаль бойындағы басқару деңгейлер арасында тапсырмаларды бөлiп берудiң күрделiлiгi.
Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынның қаржылық жағдайы: 2020 жылдың 31 желтоқсанындағы көрсеткіш бойынша барлық активтерінің құны 44 150 275 теңгені құрайды, оның ішінде тауарлық-материалдық запастар 1 780 420 тг, дебиторлық берешек 10 798 845 тг құраған. Активтердің көрсеткіші өткен жылға қарағанда 4 662 205 теңгеге артқан, бұған займ көлемінің артуы (2019 жылы - 252 700, 2020 жылы - 1 752 730 тг), қысқа мерзімді аванстардың артуы (2019 жылы - 753 615 тг, 2020 жылы - 1 503 360 тг) әсер еткен. Ұлы-Құм ЖШС бухгалтерлік балансы 1-кестеде көрсетілген:
Кесте 1 - Ұлы-Құм ЖШС бухгалтерлік балансы, 2019-2020 жж, тг
АКТИВ
31.12.2019
31.12.2020
Ұзақ мерзімді активтер
Негізгі құрал
14,626,500
16,214,000
Материалдық емес активтер
222,500
665,890
Барлық ұзақ мерзімді актитер
14,849,000
16,879,890
Қысқа мерзімді активтер
ТМЗ
2,555,345
1,780,420
Табыс салығына алдын-ала төлем
371,800
-
Сауда дебиторлық берешек
11,967,500
10,798,845
Келісімшарт бойынша дебиторлық берешек
966,140
2,462,990
Келісімшарт бойынша активтер
1,231,720
-
Қысқа мерзімді аванстар
753,615
1,503,360
Займ
252,700
1,752,730
Өзге де қысқа мерзімді активтер
780,150
890,470
Ақша қаражаттары
5,760,100
8,081,570
Барлық қысқа мерзімді активтер
24,639,070
27,270,385
Барлық активтер
39,488,070
44,150,275
КАПИТАЛ МЕН МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Меншік капитал
Жарғылық капитал
3,339,565
3,089,565
Қосымша төленген капитал
849,020
951,500
Бөлінбеген пайда
4,318,185
5,128,780
Жалпы капитал
8,506,770
9,169,845
Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Несиелер және қаржылық міндеттемелер
14,230,635
16,154,730
Резерв
35,775
59,035
Кейінге қалдырылған салық міндеттемелері
1,543,390
1,494,980
Барлық меншік капитал
15,809,800
17,708,745
Ағымдағы міндеттемелер
Несиелер және қаржылық міндеттемелер
6,389,900
10,274,180
Құрылыс мердігерлігі бойынша міндеттеме
826,395
908,600
Резерв
780,610
913,410
Сауда және басқа кредиторлық берешек
7,409,685
5,004,660
Төлеуге жататын табыс салығы
-
89,500
Салық міндеттемесі
545,520
81,335
Барлық ағымдағы міндеттемелер
15,171,500
17,271,685
Жалпы міндеттемелер
30,981,300
34,980,430
Меншікті капитал және міндеттемелер
39,488,070
44,150,275
Ескерту - Дереккөз негізінде құрастырылды [1]
1-кестеге сәйкес, 2020 жылы өткен жылға қарағанда жалпы капитал көлемі 663 075 тг артқан (2019 жылы - 8 506 770 тг, 2020 жылы - 9 169 845 тг). Кәсіпорынның резерв мөлшері өте төмен: 2020 жылы - 59 035 тг; 2019 жылы - 35 775 тг. Кәсіпорынның 2019 жылы жалпы міндеттемелері 30 981 300 тг, ал 2020 жылы 34 980 430 тг құраған.
Ұлы-Құм ЖШС шаруашылық қызметіне талдау
Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдау
Кәсіпорындағы басқару сапасы мен тиімділігіне имидждің әсерін анықтау үшін, бірінші кезекте кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдау жасау қажет. Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдау кәсіпорынның нарықтағы орнын анықтауға, даму стратегияларын құруға, кәсіпорынның қазіргі потенциалын бағалауға, даму тенденцияларын байқауға, бәсекелестік ортасына баға беруге, кәсіпорынның мүмкіндіктері мен қауіп-қатерлері, әлсіз тұстары мен мықты тұстарын анықтау арқылы кәсіпорынды жаңа деңгейге шығаруға, басқарудың сапасы мен тиімділігін анықтауға мүмкіндік береді.
Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдаудың бірнеше әдістері бар. Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынның ақпараттары негізінде келесідей талдаулар жасалынды:
PEST-талдау (Political, Economical, Social, Technological) - сыртқы ортаға саяси, экономикалық, әлеуметтік технологиялық тұрғыда жан-жақты талдау;
SWOT-талдау (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) - әлсіз, күшті тұстары, мүмкіндіктері мен қауіп-қатерлерін анықтай отырып, кәсіпорынның сыртқы ортасына талдау;
Кәсіпорынның микроортасына талдау.
PEST-талдау. Ұлы-Құм ЖШС деректеріне сәйкес, кәсіпорынның саяси, экономикалық, әлеуметтік, технологиялық тұрғыда талдау жасалынды (2, 3-кестелер):
Кесте 2 - Ұлы-Құм ЖШС PEST-талдау
Фактор
Фактор әсері
Эксперттік бағалау
Орта балл
1
2
3
4
5
Саяси факторлар
Кедендік баждың артуы
3
4
3
5
3
2
3,4
Салық саясаты
2
5
4
1
2
3
2
Экономикалық факторлар
Өндірілетін өнімнің маусымдылығы
3
4
4
5
5
4
4,4
2-кестенің жалғасы
Инфляция деңгейі, сатып алу қабілеті
3
4
5
4
4
5
4,4
Шетел валютасына шаққандағы теңгенің курсы
3
5
4
4
4
3
4
Еңбекақы төлеу мөлшері мен шарттары
2
3
5
3
4
3
2,4
Әлеуметтік-мәдени факторлар
Сән тенденциялары
2
4
3
5
4
5
2,8
Кәсіпорынның имиджі
3
5
4
2
5
3
3,8
Технологиялық факторлар
Әлеуметтік желілер арқылы жарнаманың дамуы
3
4
5
3
5
4
4,2
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кесте 3 - Факторлар маңыздылығының төмендету реті бойынша PEST-талдау
POLITICAL
ECONOMIC
Фактор
Балл
Фактор
Балл
Кедендік баждың артуы
3,4
Өндірілетін өнімнің маусымдылығы
4,4
Салық саясаты
2
Инфляция деңгейі, сатып алу қабілеті
4,4
Шетел валютасына шаққандағы теңгенің курсы
4
Еңбекақы төлеу мөлшері мен шарттары
2,4
SOCIAL
TECHNOLOGICAL
2. Кәсіпорын имиджі
3,8
Әлеуметтік желілер арқылы жарнаманың дамуы
4,2
1. Сән тенденциялары
2,8
Ескерту - Автормен құрастырылды
Факторларды талдау:
Саяси әсер етуші факторлар:
Кәсіпорынға шетелден келетін құрылыс материалдары мен тауарларға алынатын кедендік баждың артуы кәсіпорынға және жалпы құрылыс саласына зиянын тигізеді. Құрылыс кәсіпорынының шетелден сатып алатын құрылыс материалдары бағасының артуы қосылған құнның артуына, құрылыс жобалары мен қызметтерінің бағасының артуына, кей жағдайларда еңбекақының төмендеуіне, осы процесстер нәтижесінде кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінің төмендеуіне әкеледі. Ұлы-Құм ЖШС құрылыс нысанының қасбетіне (фасад) қажетті қымбат құрылыс материалдарын көрші Ресей елінен алдырады, себебі, ел территориясында сұралып отырған құрылыс материалы өндірілмейді.
Салық саясаты. Жеңілдетілген салық жүйесі мен тарифтердің төмендеуі тұтынушылардың қолындағы қолма-қол ақша қаражаттарының көбеюіне әкеледі, нәтижесінде, сұраныс та артады.
Экономикалық факторлар:
Маусымдылық факторы құрылыс саласындағы кәсіпорындарға әсерін тигізеді. Құрылыс жұмыстарының ауа-райына тәуелділігі, кейбір құрылыс материалдарының орналасқан географиялық аумағына байланысты сәйкес келмеуі, құрылыс саласындағы үздіксіз өзгеріп отыратын тренд пен инновациялық шешімдер маусымдылық факторымен сипатталынады;
Инфляцияның өсуі, яғни тауарлар мен қызмет түрлерінің бағасының ұзақ мерзімді бағасының өсуі мен валютаның құнсыздану процесстері тұтынушының сатып алу қабілетінің төмендеуіне әкеледі, бұл кәсіпорынның сату көлемінің төмендеуіне әкеліп соқтырады. Сол себепті, инфляция деңгейін ескере отырып, бағаны тұрақты бақылау және бәсекелестердің баға саясатының өзгеруін басты назарда ұстау қажет. Кей жағдайларда бәсекелестердің тарапынан демпингтік саясаты орын алуы мүмкін, бұл жағдайда кәсіпорын экономикалық соққы алады. Бұл процесстер тұтынушыларды жоғалтып алмау және дер кезінде әрекет етуге мүмкіндік береді;
Шетел валютасына (әдетте, АҚШ доллары, евро және рубльге) шаққандағы теңгенің курсы жеткізушілерге шетелдік валютасында төлем жасайтын кәсіпорындар үшін маңызды фактор болып табылады. Ұлы-Құм ЖШС-ның Ресей аумағында шаруашылық жүргізетін жеткізуші серіктестері бар, шетелдік валютаның курсының минут сайын өзгеріп отыруы, көп жағдайда ірі тапсырыстар алған кезде күтпеген шығындарға әкеліп соқтырады.
Еңбекақы төлеу жағдайы мен мөлшері. Жұмысшылардың еңбекақы мөлшері көптеген факторларға байланысты: шикізаттың құны, қосылған құн, инфляция деңгейі, жұмыс уақыты, және т.б. Еңбекақы мөлшерінің төмендеуі жағдайында сатып алу көлемінің төмендеуі байқалады, бұл кәсіпорынның пайдасының төмендеуіне әкеледі. Кәсіпорындағы еңбек жағдайының нашар болуы, кадр жетіспеушілігіне әкеліп соқтырады, төлем қабілетсіздігіне, тұтынушылардың қызығушылығының бәсеңдеуіне әсер етеді. Бұл фактор бойынша Ұлы-Құм ЖШС-де төменгі көрсеткіш байқалады. Кәсіпорында еңбекақы мөлшері кәсіпорын басшысы жылдық жоспарда бекіткен мөлшерден өзгермейді және уақытылы төленіп отырады. Көрсеткіш жоғарылаған жағдайда, тұтынушыларға арнайы жеңілдіктер жүйесін енгізу және сатып алу барысында тиімді ұсыныстар жасау шараларын қолданған жөн.
Әлеуметтік-мәдени факторлар:
Кәсіпорынның имиджі. Тұтынушы алдында екі кәсіпорын тауары мен қызметінің біреуін таңдау шешімі тұрғанда имидж маңызды рөл атөарады. Себебі, тұтынушы имиджі жоғары, қоғамда танымал, сенімге ие кәсіпорынның пайдасына таңдау жасайды. Кәсіпорынның жақсы имиджі бәсекелестік артықшылық береді. Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорыны сапалы құрылыс материалдарымен сапалы, уақытылы және тиімді қызмет көрсететін кәсіпорын ретінде тұтынушылардың арасында танымалдылыққа ие. Тұтынушылардың лояльдылығын арттыру мақсатында кәсіпорынға әлеуметтік желілер арқылы тұтынушылармен тығыз қарым-қатынас орнату ұсынылады. Тұтынушылардың сеніміне толыққанды ие болу үшін сыртқы жарнама, әлеуметтік желідегі жарнама, белсенді парақша, таргетинг сынды іс-шаралар кешенін ұйымдастыру қажет.
Сән тенденциялары. Құрылыс жұмыстарына, материалдарына деген тұтынушылардың талғамы мен әлемдік құрылыс тенденциялары әрқашан өзгеріп отырады. Тұтынушылар соңғы үлгідегі, автоматтандырылған құрылыс-жөндеу жұмыстарын (мысалы, ақылды үй, инновациялық шешім негізінде тұрғызылған үй, экологиялық зияны жоқ ғимараттар сияқты) жүргізетін кәсіпорындарды таңдайды. Бұл жағдайда, кәсіпорын алдында қоршаған ортамен бірге жаңа өзгерістерге ілесе отырып, трендтерге ұмтылу, өзгеру, даму тапсырмасы тұрады. Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынына құрылыс барысында заманауи құрылыс материалдарын пайдалану, сатуды автоматтандыру, қызметкерлер санын қысқарту, құрылыс саласындағы заманауи шешімдерді өз кәсіпорынына енгізу шаралары ұсынылады.
Технологиялық факторлар:
Әлеуметтік желілер. Жоғары технологиялар дамыған уақытта әлеуметтік желілер арқылы жарнаманың дамуы көп мүмкіндіктерді ашады. Тұтынушымен байланыстың жеңілдеуі, сатуға арналған қосымша алаңдардың (сайт, қосымшалар мен бағдарламалар) болуы, онлайн сатып алулар мен төлем жасаулар, интернет-боттардың тұтынушылармен кері байланыс орнатуы кез-келген ақпараттың қолжетімді болуына, нәтижесінде қызметкерлердің біліктілігінің артуы, сату процесстерінің автоматтандыруына, тұтынушылар базасының артуына, уақыттың үнемделуі мен шығындарды қысқарту есебінен пайданың артуына, технологияны жетілдіру есебінен өнім сапасының артуына әкеледі.
SWOT-талдау. Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынына қолда бар ақпараттар негізінде SWOT-талдау жасалынды (4-кесте):
Кесте 4 - Ұлы-Құм ЖШС SWOT-талдау
Күшті жақтары
Әлсіз жақтары
кәсіпорын құрылыс саласының лидері
тұтынушылар арасында жақсы имиджі қалыптасқан, сенімге ие
персоналдың жоғары квалификациясы
құрылыс саласындаға ұзақ жылғы тәжірибе
материалдық шығындарды төмендету әсерінен құрылыс объектілерінің сапасының төмендеуі
ақша қаражаттарының негізгі бөлігінің айналымда болуы себебінен жұмысшыларға еңбекақыны кешіктіру
құрылыс мерзімдерінің белгіленген уақытынан асып кетуі
Мүмкіндіктер
Қауіп-қатерлер
көрші облыстардың, елдердің нарығына шығу мүмкіндігі
эконом-класс тұрғын үйлері үшін жер учаскелерін сатып алу мүмкіндігі
тұтынушылардың санын көбейту мүмкіндігі
кәсіпорын имиджіне нұқсан келу
тұтынушылардың құрылыс өнімдеріне төлем қабілеттілігінің жоғалуы, сұраныстың болмауы
құрылыс нарығында жаңа бәсекелестердің пайда болуы
құрылыс материалдарының бағасының күрт өсуі
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кәсіпорынның микроортасына талдау.
Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынының микроортасына талдау жасау барысында М.Портердің бәсекелестіктің 5 күш моделі қолданылады.
Майкл Портердің модель бойынша 5 күш келесілер болып табылады:
жаңа бәсекелестер тарапынан қауіп-қатер;
сатып алушылардың әсері;
жеткізушілердің әсері;
алмастырушы тауарларың пайда болуы;
сала ішіндегі бәсекелестік [2].
Ұлы-Құм ЖШС-нің ішкі ортасының талдауы 5-8-кестеде көрсетілген.
Кесте 5 - Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорынының сала ішілік бәсекелестік деңгейі
Бағалау параметрі
Пікір
Бағалау
3
2
1
Саладағы ойыншылар саны
Ұлы-Құм ЖШС әр тауардың түрі бойынша салада 2 ірі бәсекелеске ие
+
Нарықтың өсу қарқыны
Елдегі дағдарысқа байланысты, құрылыс нарығының өсу қарқыны өткен жылға қарағанда төмендеді.
+
Нарықтағы тауардың дифференциациялану деңгейі
Кәсіпорынның ең танымал, сұранысқа ие тауары болып гранит материалдары саналады, ол сапасымен ерекшеленеді.
+
Бағаны көтеру бойынша шектеулер
Доллардың курсы есебінен бағаның шамалы өзгеруі мүмкін.
+
Қорытынды балл
8
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кесте 6 - Алмастырушы тауарлар
Бағалау параметрі
Пікір
Бағалау
3
2
1
Алмастырушы тауарлар
Кәсіпорынның негізгі бәсекелестері - ГорСтрой, Veta
+
Қорытынды балл
2
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кесте 7 - Жеткізушілердің әсері
Бағалау параметрі
Пікір
Бағалау
2
1
Жеткізушілер саны
Құрылыс материалдарының әр түрі бойынша әр түрлі жеткізушілер бар. Жеткізушілердің саны 5-8
+
Жеткізушілердің ресурсының шектеулігі
Аса танымал құрылыс материалдарына сұраныстың әр түрлі кәсіпорындар тарапынан көп болуы себебінен ресурстардың тапшылығы байқалады.
+
Басқа жеткізушіге ауысқан жағдайда шығын мөлшері
Бір жеткізушіден екінші бір жеткізушіге тапсырыс берген жағдайда кәсіпорын аз шығынға ұшырайды.
+
Жеткізуші үшін саланың құндылығы
Максималды пайда табу мүмкіндігі болу себепті жеткізушілер үшін құрылыс жоғары приоритеттегі сала болып табылады.
+
Қорытынды балл
6
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кесте 8 - Сатып алушылардың әсері
Бағалау параметрі
Пікір
Бағалау
3
2
1
Сатып алу көлемі үлкен тұтынушылардың үлесі
Тұтынушылардың бір бөлігі үлкен көлемде сатып алады, кәсіпорын жауап ретінде жеңілдіктер жасайды (Сатудың 50%-ын құрайды)
+
Бағаға сезімталдық
Кәсіпорынның тұтынушылары бағаға аса мән бермейді, себебі, тұтынушылар кәсіпорын ұсынатын сапа мен бағаға қанағаттанады
+
Тұтынушының сапаға қанағаттану деңгейі
Құрылыс материалдарының, құрылыс жұмыстарының, консалтингтік қызметтердің сапасы тұтынушылардың көңілінен шығады.
+
Қорытынды балл
6
Ескерту - Автормен құрастырылды
Кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасына талдауды қорытындылай келе, келесідей ұсыныстар жасалынды. Алмастырылатын тауарлардың қауіп деңгейі орташа. Кәсіпорынның нарыққа кірген бәсекелестерге қарағанда клиенттік базасы қалыптасқан. Қалыптасқан бедел мен сенім деңгейі үлкен бәсекелестік артықшылық береді. Жаңа ойыншылардың пайда болуын және бәсекелестердің тиімді ұсыныстарын үнемі бақылау ұсынылады.
Құрылыс саласының бәсекелестік деңгейі орташа және перспективалы болып табылады. Кәсіпорынға өнімнің ерекшеліктері туралы хабардар етуге, осы бірегейлікті нығайтуға және мақсатты аудиторияға назар аударуға кеңес беріледі.
Жаңа бәсекелестердің нарыққа кіру қаупі орташа деңгейде. Жаңа кәсіпорындардың құрылыс нарығына енуі кіру кедергілерінің аздығы, нарықтың өсу мүмкіндігінің болуы мен сұраныстың көптігінен туындап отырады. Бірақ, бәсекелестер тарапынан демпингтік саясат болу қауіпі бар. БАҚ және интернет арқылы тұтынушыларды тартудың жоғары мүмкіндігі. Белгілі бір нарықтық тауашада көшбасшылық стратегиясын ұстану, баға бәсекелестігінің әсерін азайту жұмыстары ұсынылады.
Тұтынушылардың кету қаупі бар, себебі кәсіпорын орналасқан аймақта бәсекелес кәсіпорындар жеткілікті. Кәсіпорынның тұрақты тұтынушылар базасын құру және толықтыру мақсатында сатып алушылармен ұзақ мерзімді қарым-қатынас орнату және тұрақты сатып алушыларға жеңілдіктер жүйесі мен арнайы бағдарламалар енгізу, әлеуметтік топтардың (көп балалы отбасылар, зейнеткерлер) бағаға сезімталдығына қарай ұтымды экономикалық-әлеуметтік бағдарламалар мен іс-шаралар құру қажет.
Жасалған талдау негізінде келесі ұсыныстарды жасай аламыз. Кәсіпорын өзін сенімді кәсіпорын ретінде көрсетіп, тұтынушыларға қатысты баға саясатының тұрақты жүйесін ұйымдастыруы керек. Тұтынушылардың кәсіпорынға деген сенімі және адалдығы артуы үшін нарықтағы өз позициясын ашық түрде көрсету қажет.
Қысқа мерзімде кәсіпорынды сату нарығында дамыту және жылжыту жоспарын жасау, нарықты дамытудың негізгі идеясын және тұтынушылармен байланыс арналарын дамытудың кең жүйесі арқылы клиенттерді іздеу, тұрақсыз қаржылық саясаттан қорғау үшін кәсіпорында қосымша ақша резервтерін ұйымдастыру, әлсіз жақтарды жасыру үшін кәсіпорынды тез қайта құру арқылы өзгеретін жағдайларға тез әрекет ету керек.
Кәсіпорынның келесі кемшіліктерін атап өтуге болады: әлсіз маркетингтік стратегия, нарықта жылжытудың төмен деңгейі, тұтынушылардың көп бөлігін өзіне тарта алатын күшті бәсекелестің болуы. Ағымдағы жағдайдың өзгеруіне байланысты келесі іс-шаралар ұсынылды: жарнамалық науқан өткізу, әлеуметтік желілердегі фотосуреттердің сапасын жақсарту. Сондай-ақ, кәсіпорынды әлеуметтік желілерде бренд ретінде жылжытуды ұйымдастыру қажет.
Кәсіпорынның қаржылық және салық есебі
Есеп саясаты - бұл бухгалтерлік есеп, талдау, аудит саласындағы ұзақ мерзімді саясат, оны әр кәсіпорын дербес әзірлейді және ұйым басшысының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілікті олардың принциптері мен принциптеріне сәйкес ашу үшін қабылдаған әдістерінің жиынтығын білдіреді.
Кәсіпорынның есеп саясатын оның бас бухгалтері немесе арнайы есеп бөлімі құрастырады. Есеп саясаты кәсіпорын құрылған сәттен бастап дайындалады. Дайындалған есеп саясатын кәсіпорынның басшысы өзінің бұйрығымен бекітеді.
2018 жылдың 1 қаңтарында Ұлы-Құм ЖШС кәсіпорыны жиынтық әсерді көрсету әдісін қолдана отырып 15 ҚЕХС-қа көшті. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz