Суретті сақтау сұхбаттық терезесі
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Д. Серікбаев атындағы ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Сәулет теориясы және инженерлік графика кафедрасы
З.А. Есполова
КОМПЬЮТЕРЛІК ГРАФИКА
AutoCAD бойынша дәрістер конспектісі
Өскемен 2009
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 4
1 AutoCAD графикалық жүйесі 5
2 AutoCAD-пен танысу 8
3 AutoCAD жүйесінде жұмыс істеу тәртібі және реті 22
4 AutoCAD-тың базалық-графикалық объектілері 30
5 AutoCAD-та өлшемдер қою 46
6 Мәтін жасау 64
7 Сызбаны ұйымдастыру құралдары 74
8 Редакциялаудың базалық инструменттері 84
9 Редакциялау инструменттерінің кеңейтілген жиыны 95
10 Блоктар және атрибуттар Ошибка! Закладка не определена.
11 Изометриялық сызбалар 128
12 Сызбаларды қағазға басып шығару 138
Әдебиеттер тізімі 160
КІРІСПЕ
Қазіргі кезде геометриялық модельдеудің көптеген графикалық редакторлары мен бағдарламалары бар. Autodesk компаниясы - конструкторлар, дизайнерлер, архитекторлар үшін автоматты жобалау және бағдарламалық қамту жүйелерін өндірушілердің жетекшілерінің бірі болып табылады. Осы компания жасаған AutoCAD жүйесі әлемдегі автоматты жобалау жүйелерін бағдарламамен қамту платформасы болып табылады.
AutoCAD бір жағынан, қуаты және икемділігімен сипатталады, ал екінші жағынан - ең жоғарғы өнімділікте асқан дәлдікпен жұмыс атқара алатындығымен сипатталады. Бұл толығымен кеңейтуге болатын, кез келген жағдайға бейімделе алатын жүйені барлық салаларда қолдануға болады. Оның көмегімен сәулет және құрылыс саласында, машинажасауда, геодезия және тағы басқа салаларда әртүрлі күрделілік дәрежесіндегі екіөлшемді және үшөлшемді жобалар жасалады. AutoCAD-та де-факто мәліметтерді сақтау форматы жобалық құжаттарды сақтаудың және тасымалдаудың халықаралық стандарты болып танылған.
AutoCAD 2007 бағдарламасы жобалық құжаттарды құрауды, шығаруды қарапайым және тиімді етеді. Тіліктер мен жазық түрлерді жасаудың жаңа функцияларын қолдана отырып, сапалы құжаттар жиынын тез арада алуға болады.
Сіздер жасайсыздар, зерттейсіздер, басқарасыздар немесе өзара қарым- қатынасты жолға қоясыздар, ал AutoCAD сіздің уақытыңызды, бюджетіңізді үнемдейді, қателіктер жіберуді болдырмайды.
Дәрістер циклы AutoCAD графикалық пакетінің Autodesk фирмасының 2007 нөмірлі жаңа нұсқасын үйренуге арналған оқу құралы ретінде жазылған. AutoCAD жүйесі еліміздегі электронды түрде жасалатын графикалық құжаттардың ауқымды бөлігін шығаруда қолданылады.
Бұл оқу құралы автоматты геометриялық модельдеу тәсілдері және компьютерлік технологиялармен таныс емес, бірақ AutoCAD бағдарламасымен танысуды мақсат еткен пайдаланушыға арналған. Бағдарламаны кеңірек оқып- үйрену үшін керемет тренинг-жүйемен жабдықталған компакт-дискілері бар кітаптарды қолдану ұсынылады.
1 AutoCAD ГРАФИКАЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
Инженерлік және компьютерлік графика инженерлік қызмет аясында сызба, кеңістіктік модельдер, көрнекі кескіндер, схемалар және тағы да басқа графикалық модельдерді қазіргі заманғы компьютерлік технологияларды қолдану арқылы салуды қарастырады
# Жалпы мәліметтер
# АЖЖ-нің артықшылықтары
# AutoCAD жайлы негізгі мәліметтер
# AutoCAD примитивтері
12.1 Жалпы мәліметтер
Қазіргі заманғы техника деңгейі дербес компьютерде автоматты жобалау жүйелерінің (АЖЖ) негізін білуді қажет етеді.
АЖЖ дегеніміз не? АЖЖ - дегеніміз есептеу техникасының базасында заман ағымына сай жобалық-конструкторлық құжаттарды жасау үрдісін автоматтандыра алатын жүйе.
АЖЖ - мынадай қамту түрлері бар күрделі құрылым:
oo әдістемелік;
oo математикалық;
oo бағдарламалық;
oo техникалық;
oo лингвистикалық;
oo ақпараттық;
oo ұйымдастырушылық.
Жобалаудың дәстүрлі әдістерінде уақыттың 70% сызба-графикалық жұмыстарды орындауға, ал қалған 30% ғана творчестволық үрдіс қалады. АЖЖ қазіргі заманғы құралдары конструкторға негізгі уақытын құрау жұмыстарына арнауға мүмкіндік береді, ал сызбаны көркемдеу, қатты көшірмелерін жасау, архивтар ұйымдастыру және жүргізу секілді операцияларды ЭЕМ-ға жүктейді.
12.2 АЖЖ-нің артықшылықтары
АЖЖ-ның артықшылықтары техникалық ұсыныстан қатты көшірме (сызбалар) алғанға дейін кешенді жобалау мүмкіншілігінде, сол секілді сызба- файлдарын өндірісті технологиялық дайындауда қолдануында. Сонымен қатар, графикалық ақпаратқа тез жету, экранда барлық сызбаны, оның жекелеген бөліктерін, немесе екеуін бірге көрсете алу, конструкторлық сызбаларды жасауға, оларды асқан дәлдікпен редакциялауға және жоғары сапамен орындауға жол ашады.
12.3 AutoCAD жайлы негізгі мәліметтер
Әлемде АЖЖ - нің міндеттерін үздік орындай алатын жүйелер мен техникалық құралдар көптеп кездеседі. Олардың ішінен қажеттісін таңдау алға қойылған міндеттердің мақсаты мен күрделілігіне байланысты.
Бұл жерде конструкторлық құжаттар жасауға арналған AutoCAD автоматты жобалау жүйесі сипатталады. Өзінің табиғаты бойынша бұл графикалық редактор пайдаланушыға сұхбаттық режимде қандай да бір конструкторлық міндеттерді, бірден экран мониторынан оның іс-әрекетінің нәтижесін көрсете отырып шешу мүмкіндігін береді. AutoCAD командалары адам қабылдауына оңай, әрі түсінікті, ал онымен сұхбаттасу әртүрлі менюлер (бас, экрандық, құлайтын, контекстік, графикалық), сұхбаттық терезелер, мәтіндік терезелер, инструменттер панельдері көмегімен іске асырылады.
AutoCAD жүйесінде сызба даярлау үшін қажет базалық геометриялық объектілердің - кесінділердің, нүктелердің, шеңберлердің, доғалардың, көпбұрыштардың және тағы басқалардың кең ауқымы келтірілген.
AutoCAD командалары және инструменттік құралдары кез келген жобалық жұмыстарды орындауда қолданылатын сызба мен модельдердің дәл, әрі толық кескіндерін алуға мүмкіндік береді.
AutoCAD бекітілген стандарт бойынша өлшемдерді қоюдың тез, әрі оңай процедураларын қамтамасыз етеді.
Тетікбөлшектің материалын көрсету үшін, жекелеген тетікбөлшектердің немесе функционалды элементтерінің шектерін көрсету үшін AutoCAD штрихтау және түске бояуды басқару сұхбаттық құралдары қарастырылған. Олар алдын-ала берілген штрихтау тәсілдерімен қатар, пайдаланушы ұсынған әдістерді де қолдануға мүмкіндік береді. Штрихтау шекарасы автоматты түрде орнатылады, сол арқылы таңдалған стильді көріп шығуға, сол секілді штрихтау сызықтарының қалыңдығын, көлбеулік бұрышын, штрихтар арасындағы қашықтықты анықтауға болады.
AutoCAD қаріптердің кең таңдауын ұсына отырып, мәтіндік ақпаратты енгізудің және оны редакциялаудың әртүрлі тәсілдерін қарастырады.
AutoCAD командаларының көмегімен үшөлшемді қатты денелі модельдер жасауға болады, сонымен қатар модельделінетін объектінің көлемін, инерция моментін, салмақ центрінің орнын және тағы да басқа физикалық шамаларын есептеуге болады.
Сол секілді, дербес компьютерде жұмыс істеп үйренбейінше, информатика және сызу курстарын білмейінше, тіпті AutoCAD жүйесі секілді әмбебап инструментті де үздік меңгеру мүмкін емес.
12.4 AutoCAD примитивтері
АЖЖ міндеттеріне орай, AutoCAD объектілер кескіндерімен емес, объектілердің техникалық кескінін құрайтын геометриялық сипаттамаларымен жұмыс істейді. Мысалы, кесінді екі нүктемен сипатталады, шеңбер центрі және радиусы арқылы сипатталады, доға - центрі, радиусы және центрлік бұрышы
арқылы сипатталады. Объектілерді бұлайша бейнелеу векторлық деп аталады. Ол кез келген күрделіліктегі техникалық кескінді жасау үшін жеткілікті.
AutoCAD - тың графикалық объектілері графикалық примитивтер деп аталатын, типі бойынша алуан түрлі болып келетін элементтерден құралады. AutoCAD примитивтеріне бірқатар қасиет тән: қабатқа тиістілігі, сызық типі, сызық түсі, салмағы және т.б.
AutoCAD графикалық редакторы пайдаланушыға примитвтердің белгілі бір жиынын ұсынады.
Нүкте - әртүрлі графикалық белгілердің көмегімен кескінделетін қарапайым примитив.
Кесінді - екі шеткі нүктесі арқылы берілетін түзу сызықтың бөлігі.
Түзу - Түзуге тиісті екі нүкте арқылы берілетін, шексіз ұзын түзу сызық.
Сәуле - берілген нүктеде басталып, шексіздікке кететін түзу сызық.
Мультисызық (Мсызық) - параллель сызықтар жиынтығы (1-ден 16-ға дейін), олардың әрбіреуінің өз түсіжәне типі болуы мүмкін.
Шеңбер - центрінен бірдей қашықтықта орналасқан барлық нүктелер.
Әртүрлі тәсілдермен салынуы мүмкін.
Доға - центрі, радиусы және шеңбер бойындағы екі нүктемен анықталатын шеңбер бөлігі. Әртүрлі тәсілдермен салынуы мүмкін.
Эллипс - үлкен және кіші осьтерін көрсету арқылы салынатын екінші ретті қисық сызық.
Сплайн - берілген нүктелер жиыны арқылы өтетін тегіс қисық сызық.
Полисызық - түзусызықты және доғалық сегменттер жиынынан тұратын біртұтас объект түріндегі сызық. Қалаңдығын полисызыққа түгел немесе оның жекелеген сегменттеріне жеке-жеке беруге болады.
Тіктөртбұрыш - екі қарсы жатқан төбелерін көрсету арқылы беріледі.
Сызық қалыңдығы ағымдағы полисызықтың қалыңдығына сәйкес келеді.
Сақина - ішкі диаметрі, сыртқы диаметрі және центрі арқылы беріледі.
Көпбұрыш - шеңберге іштей немесе сырттай сызылған дұрыс көпбұрыш болып салынады. Жақтарының саны - 3 тен 1024 - ке дейін.
Блок - басқа примитивтерден құралатын, біртұтас объект болып табылатын құрама примитив.
Өлшемдер - AutoCAD - та сызықтық, радиустық, бұрыштық өлшемдер аттары жоқ арнайы блоктар болып табылады.
Мәтін - пайдаланушы ұсынатын белгілі бір м әтіндік стилімен сипатталатын жазулар.
Бұлардан басқа, бірнеше кеңістіктік примитивтер бар, мысалы, үшөлшемді полисызық, үшөлшемді қыр және т.б.
2 AutoCAD-пен ТАНЫСУ
Кез келген бағдарламамен танысу оны іске қосудан және пайда болған терезеде қандай да бір операцияларды орындауға тырысудан басталады. AutoCAD бағдарламасының терезесі Windows стандарттарына сәйкес келеді, сондықтан бұл тырысулар үздік аяқталады. Бірақ, дәл басқа бағдарламалар секілді оның да өз ерекшеліктері бар, міне, соларға бұл дәрісте тоқтала кетеміз.
# AutoCAD жүйесін қосу
# AutoCAD-тың пайдаланушылық интерфейсі
# Анықтамалық жүйені шақыру
# Сурет шекарасын анықтау
# Тор параметрлерін анықтау
# Байлауыш қадамын анықтау
# Өлшем бірліктер жүйесін орнату
# Суреттерді сақтау
# Жұмысты аяқтау
2.1 AutoCAD жүйесін іске қосу
AutoCAD - ты іске қосу мынадай тәсілдермен жүзеге асырылады:
* на панели задач выберите из меню Start Programs Autodesk
AutoCAD 2007 AutoCAD2007;
* - бағдарламаны жылдам іске қосу: Windows - тың жұмыс үстелінде AutoCAD 2007 пиктограммасына тінтуірдің сол жақ пернесімен екі рет шерту керек.
Пайдаланушы қандай сызбамен (екіөлшемді немесе үшөлшемді) жұмыс істейтіндігіне байланысты AutoCAD екі экранның біреуін ұсына алады (сурет 2.1).
Сурет 2.1 - Workspaces инструменттер панелі
Workspaces инструментер панелінде ашылған тізімнен AutoCAD Classic элементін таңдаңыз. Екіөлшемді сызбалармен жұмыс істеуге арналған инструменттер панелі шығады.
ОК пернесін шерте салысымен, Startup (Начало работы-жұмыстың басы) (сурет 2.2) стандартты сұхбаттық терезесі ашылады, мұнда жұмыс істеу режимін таңдау керек.
Сурет 2.2 - Жұмыстың басы сұхбаттық терезесі
Ескерту: Егер Startup (Начало работы-жұмыстың басы) терезесі шықпаса, онда бұл жүйе жаңа суретке автоматты түрде ену үшін стандартты орнатулармен күйге келтірілмеген.
Startup сұхбаттық терезесінде пайдаланушыға төрт перне ұсынылады:
Open a Drawing (Открытие рисунка-суретті ашу) бұрын салынған сызбаны ашу үшін. Ең соңғы болып ашылған суреттер тізімінен таңдап, оны AutoCAD-қа орнату мүмкіншілігін береді. Тізімде жоқ файлды орнату үшін Browse... пернесін басу керек;
Start from Scratch (Простейший шаблон-қарапайым шаблон) британдық (футтар мен дюймдер) немесе метрлік (миллиметр) өлшем бірліктер ғана орнатылатын сызба салу үшін;
Use a Template (По шаблону-шаблон бойынша) шаблон - құжат бойынша жаңа суреттің негізі болатын сызба жасау үшін. Select a Template жолында: сызбаға қажетті орнатулары бар шаблон таңдалынады. Тізімде
.dwt кеңейтілуі бар файл шаблондар аттары аталынады. Шаблондарда
суреттің әртүрлі параметрлері анықт алады, соның ішінде, арнайы жасалған қабаттар, сызық типтері, түрлер жиыны бар;
Use a Wizard (Вызов мастера-шеберді шақыру) жаңа сызба параметрлерін орнату үшін. AutoCAD жұмыс ортасын автоматты түрде күйге келтірудің мынадай екі режимі ұсынылады - Advanced Setup бөлшектеп дайындау және жылдам дайындау Quick Setup.
Қажетті пернені таңдап, тінтуірдің сол жақ пернесіне шерту керек.
Сұхбаттық тереземен жұмысты аяқтау үшін пернесін шертіңіз.
2.2 AutoCAD-тың пайдаланушылық интерфейсі
AutoCAD бағдарламасын іске қосқанда үнсіздік бойынша сурет салудың меню және инструменттер панелімен қоршалған бос терезесі ашылады (сурет 2.3), - Жұмыс үстелі.
AutoCAD жұмыс үстелінде Windows үшін:
oo Меню облысы - мұнда 4 жол кіреді: 1 - бағдарлама терезесінің атауы;
2 - құлайтын меню жолы; 3 - Standard (Стандартная-Стандартты) панелдер және Styles (Стили-Стильдер); 4 - Layers (Слои-Қабаттар) панелдер және Properties (Свойства-Қасиеттер);
oo Графиқалық аймақ - экранның центрлік облысы, жұмыс аумағы;
oo Командалық жолдар терезесі;
oo Ағымдағы жағдай (строка состояния) қосылған.
AutoCAD жұмыс үстелінің барлық төрт облысын ретімен қарастырамыз.
0.12.1 Меню облысы
Бағдарлама терезесінің атауы - AutoCAD пакетінің белгісінен, бағдарлама атауынан, сызба файлының сақталу жолынан, ағымдағы сызба аты және терезені басқару пернелерінен тұрады.
Меню жолы - AutoCAD командаларының экранда мәтін арқылы көрінуі. Меню жолында құлайтын менюлер де көрсетіледі. Меню жолы үнсіздік бойынша мынадай пункттерден тұрады:
# File (Файл) - файлдармен жұмыс істеу командалары: құру, ашу, сақтау, басып шығару және т.б.;
# Edit (Правка-Түзету) - бағдарлама жұмыс үстелінің графикалық аумағы бөліктерін редакциялау инструменттері, алмастыру буферімен жұмыс;
# View (Вид-Түр) - экранды басқару командалары, панорамалау, көру нүктесін орнату, бояу, көрінбейтін сызықтарды алып тастау, дисплей параметрлерін басқару; қажетті инструменттер панелін орнату;
Сурет 2.3 - Графикалық редактор терезесі (жұмыс үстелі)
# Insert (Вставка-Қою) - блоктар, сыртқы объектілер, басқа қосымшалардың объектілерін қою командалары;
# Format (Формат) - қабаттармен, сызық түсімен, типтерімен жұмыс істеу командалары; мәтін стилін, өлшемін, нүкте маркерінің түрін, мультисызық стилін басқару; өлшем бірліктерін, сызба шекарасын орнату;
# Tools (Сервис) - жүйе, экранды пайдаланушы басқару құралдары; сұхбаттық терезелер көмегімен сызба параметрлерін байлауыштарды орнату; пайдаланушылық координаталар жүйесімен жұмыстар;
# Draw (Черчение-Сызу) - сурет салу командалары;
# Dimension (Размеры-Өлшемдер) - өлшемдерді қою командалары және өлшем параметрлерін басқару;
# Modify (Изменить-Өзгерту) - сызба элементтерін редакциялау командалары;
# Window (Окно-Терезе) - сызбалармен жұмыс істеудің көптерезелі режимі;
# Help (Справка-Анықтама) - гипермәтіндік көмекшілерді жүйе экранына шығару.
Панель Standard (Стандартная-Станда ртты) мынадай инструменттерден тұрады:
Qnew - суреттің жаңа файлын жасау;
Open - бар файлды қосу;
Save - ағымдағы файлды сақтау;
Plot - плоттер, принтерге суретті шығару;
Print Preview - сызбаны басып шығару алдында, қағаз бетінде орналасуын көруге мүмкіндік беретін алдын-ала көру;
Publish - .dwf форматында сурет беттерін публикация жасау;
Cut to Clipboard - алмастыру буферіне объектілерді оларды суреттен алып тастау арқылы көшіру;
Copy to Clipboard - алмастыру буферіне объектілерді суреттен алып тастамай көшіру;
Paste from Clipboard - алмастыру буферінен берілгендерді қою; Match Properties - бір объектінің қасиеттерін басқасына көшіру; Block Editor - блоктарды редакциялау;
Undo - соңғы әрекетті жою;
Redo - соңғы жойылған әрекетті қалпына келтіру;
Pan Realtime - ағымдағы түр экранында нақты уақыт режимінде кескінді қозғалту;
Zoom Realtime - ағымдағы түр экранында нақты уақыт режимінде объектің көрінетін өлшемін үлкейту немесе кішірейту;
Zoom Window - тіктөртбұрыш терезе көмегімен сызбаның қандай да бір бөлігін үлкейту ;
Zoom Previous - алғашқы көрініске қайту;
Properties - объект қасиеттерін басқару палитрасын орнату;
DesignCenter - тез табу, қарап шығу, шақыру, ағымдағы суретке бұрын салынған суреттерді тасымалдауға мүмкіндік беретін сұхбаттық интерфейс;
Tool Palettes - блоктарды және штрихтауды сақтау қоюдың тиімді құралы қызметін атқарушы арнайы терезедегі жекелеген бөліктер;
Sheet Set Manager - беттер жиыны диспетчері;
Markup Set Manager - .dwf форматындағы суреттермен жұмыстарды ұйымдастырушы диспетчер;
QuickCalc - экранға калькуляторды шақыру;
Help - анықтама жүйесін шақыру.
Панель Styles (Стили-Стильдер) мәтіндік стильдерге, өлшем стильдеріне, кесте стильдеріне жылдам қосылу үшін қолданылады.
Панель Layers (Слои-Қабаттар) мынадай инструменттерден тұрады:
Layer Properties Manager - қабаттар қасиеттері диспетчерін шақыру;
Filter applied - ашылатын қабаттарды басқару тізімі.
Turn a layer On or Off - қабатты қосу өшіру;
Freeze or thaw in ALL viewports - барлық түр экрандарында мұздатуеріту
(замораживание размораживание);
Freeze or thaw in current viewport - ағымдағы түр экранында мұздатуеріту
(замораживание размораживание);
Lock or Unlock a layer - қабатты бекіту босату (блокирован ие
разблокирование);
Color of layer - қабат түсі;
Layer - қабат аты;
Make Object[']s Layer Current - таңдап алынған примитив қабатына сәйкес
ағымдағы қабатты орнату;
Layer - қабаттардың алдыңғы жағдайына оралу.
Объектілер қасиеттері панелі Properties (Свойства-Қасиеттері) сызықтың түсі, типі және салмағымен жұмыс істеуге арналған. Құрмына мынадай инструменттер кіреді:
Color Control - ашылатын ағымдағы түстер тізімін орнату;
Linetype Control - ашылатын ағымдағы сызық типін орнату;
Lineweight Control - сызықтың ағымдағы салмағын (қалыңдығын) орнатудың ашылатын тізімі;
Plot Styles Control - басып шығару стилін орнатудың ашылатын тізімі. Мұнда плоттерде сызылатын суреттің сыртқы түрін өзгертуге болады, алдын-ала объектілер сызықтарының түсін, типін және салмағын және т.б. анықтауға болады.
0.12.2 Графикалық аймақ облысы
Графикалық экран - графикалық терезенің центрлік бөлігі. Бұл негізгі жұмыс аймағы, мұнда объект кескінін салу және оны редакциялау жүзеге асырылады. Курсорды жұмыс аймағында қозғалтқан кезде, қиылысу нүктесінде
квадрат нысаналы қиылысқан сызықтар түрінде болады. Курсор қиылысуы объектілерді таңдауға және экранда нүктелерді көрсетуге арналған. Графикалық экранның сол жақ төменгі бұрышында координаталар жүйесінің белгісі орналасқан.
Графикалық экранның төменгі жиегінде Model (Модель), Layout1 (Лист1- Бет1) и Layout2 (Лист2-Бет2) пернелері орналасқан, олар модель және бет кеңістігі арасындағы өзгертулерді іске асырады.
Олардан оңға қарай, графикалық экран үшін қозғалтып көрсету жолағы орналасқан. Вертикаль қозғалтып көрсету жолағы графикалық экранның оң жақ шекарасы бойымен орналасқан.
Графикалық экранның сол жақ шекарасында екі инструменттер панелі орналасқан: Draw (Рисование-Сурет салу) и Modify (Редактирование- Редакциялау).
Инструменттер панелі - AutoCAD командаларын график түрінде көрсететін пиктограммалар. Егер тінтуір көрсеткішін пиктограммада ұстап тұрсаңыз, оның жанында кішкене төртбұрышта орналасқан сәйкес команданың аты шығады.
Егер пиктограмманың оң жақ төменгі бұрышында кішкентай қара үшбұрыш кескінделсе, онда осыған ұқсас командалары бар ішкі меню бар дегенді білдіреді. Ішкі менюді шақыру үшін пиктограммада тінтуір көрсеткішін сол жақ пернесіне басып, біраз уақыт ұстап тұру керек.
Панелдер қозғалмалы (float) немесе белгілі бір орынға бекітілген (dock) болуы мүмкін. Қозғалмалы панельдердің (сурет 2.4) өлшемдерін өзгертуге болады. Қажет болған жағдайда, тінтуірмен мына белгіге шерту арқылы панельдерді жабуға болады.
Сурет 2.4 - Инструменттердің қозғалмалы панелі
Контекстік меню - экранда пайдаланушының қалауы бойынша курсор орналасқан жерде тінтуірдің оң жақ пернесін шерткенде пайда болады. Контекстік меню мазмұны, оны шақырған кезде қандай команда шақырылғаны немесе қандай сұхбаттық терезе ашық тұрғанына байланысты.
Мәтіндік терезе - F2 функционалды пернесін басу арқылы командалар хаттамасын қарап шығу үшін шақырылады (сурет 2.5).
Сурет 2.5 - Мәтіндік терезе
Мәтіндік терезеде командалар енгізуге, AutoCAD беретін хабарламаларды бақылауға болады. Мәтіндік терезе мазмұны тек оқуға арналған және өзгертуге келмейді. Бірақ командалар хаттамаларын ары қарай командалық жолға немесе мәтіндік редакторға қою үшін көшіруге болады.
0.12.3 Командалық жолдар аймағы
Командалық жолдар терезесі командаларды енгізу және AutoCAD хабарламаларын шығару қызметін атқарады.
Терезе өлшемдері және сәйкесінше хаттаманың шығарылатын жолдарының санын экранның графикалық аймағы арқылы өзгертуге болады. Бұл әрекет терезенің жоғарғы бөлігіндегі бөлу жолағының көмегімен жүзеге асырылады. Өлшемін өзгерту үшін тінтуірмен бөлу жолағын ұстап, оны қажетті биіктікке дейін тарту қажет.
0.12.4 Жағдайлар жолы
Жағдайлар жолы жұмыс үстелінің астыңғы бөлігінде орналасқан. Ол екі форматтың біреуінде курсордың ағымдағы орны жайлы ақпарат шығарылатын тұрады: X,Y,Z (а) абсолюттік координаталар мәндері немесе соңғы берілген нүктеден(б) келетін созылмалы жіптің ұзындығы мен көлбеулік бұрышы.
а) б)
Координаталар панелінің оң жағында сызу байлауыштары режимінің ағымдағы жағдайын көрсететін пернелер орналасқан. Бұл режимдерді сәйкес пернелерге тінтуірдің сол жақ пернесіне шерту арқылы немесе функционалды пернелерге басу арқылы қосып-өшіруге болады. Бұл режимдер суретсалудың негізгі командалары орындалғанда немесе редакциялауда қолданылады да
түссіз деп аталады.
Кесте 1 Функционалды пернелердің атқаратын қызметі
Перне
Жағдайлар жолындағы перне
Сипаттама
F1
-
AutoCAD анықтамалық жүйесінің сұхбаттық терезесін шығарады
F2
-
AutoCAD-тың мәтіндік терезесін шығаруды басқарады
F3
Osnap (Привязка-
Байлауыш)
Объектілік байлауыш жұмысын
басқарады
F4
-
Планшет режимін басқарады
F5
-
Оң жақ, жоғарғы және төменгі
изометриялық жазықтықтар арасындағы өткізгіш
F6
-
Динамикалық ПСК-ПКЖ режиміне
ауыстырады
F7
Grid (Сетка-Тор)
Тордың бейнесін басқарады
F8
Ortho (Орто)
Ортогональдық режимді басқарады
F9
Snap (Шаг-Қадам)
Қадамдық байлауышты басқарады
F10
Polar (ОТС-Поляр)
Полярлық ілесу режиміне өтеді
F11
Otrack (Отс-Объект)
Объектілік ілесу режиміне көшіреді
F12
Dynamic input (Динамика)
Өлшемділіктің динамикалық ілесу
режиміне көшіреді
Сурет 2.6 - Жағдайлар жолында көрсетілген элементтер құрамын басқару менюі
Жағдайлар жолының оң жақ шетінде бағыттамасы бар перне орналасқан, оған шерткеде жағдайлар жолында көрсетілген элементтер құрамын басқаруға мүмкіндік беретін меню шығады (сурет 2.6).
4.1 Анықтамалық жүйені шақыру
AutoCAD - пен жұмыс істеудің кез келген моментінде бағдарлама бойынша электрондық құжаттамаларға өте аласыздар. Ол үшін құлайтын менюден Help пунктін таңдасаңыз жеткілікті. Альтернативті нұсқа - функционалды пернетақтадан F1 пернесін басу, командалық жолда ? символын енгізу немесе инструменттердің стандарт панелінен пиктограммасына шерту қажет.
2. 4 Экрандық меню
AutoCAD - тың кез келген командасын терезенің оң жақ бөлігінде орналасқан, экрандық (бүйірлік) менюден шақыруға болады. Бірақ үнсіздік бойынша ол көрсетілмейді. Экрандық менюді шығару үшін Tools (Сервис) Options (Настройка-Күйге келтіру) менюінен, Options (Опции-Опциялар) (сурет 2.7) сұхбаттық терезесін шақыру керек. Display screen menu (Экранное меню) менюінің Display (Экран) бетінде жалаушаны қосып, ОК пернесіне шертеміз.
Сурет 2.7 - а) экрандық меню және айналдыру жолағын шығару режимін
реттеу; б) экрандық меню
Осы жерде Display (Экран) бетінде Display scroll bars in drawing window (Полосы прокрутки) деген жерге жалаушаны қосу арқылы айналдыру жолағын шығаруды беруге болады.
Экрандық меню құрылымы иерархиялы (сурет 2.8). Қандай да бір команданы шақыру үшін, сол элементке тінтуір көрсеткішін қойып, шерту керек.
Сурет 2.8 - AutoCAD экрандық менюі құрылымы
2. 5 Контекстік меню
В AutoCAD - та тінтуір көрсеткішіне шерту арқылы шақырылатын және командаларға оңай жол ашатын контекстік менюлер кеңінен қолданылады. Контекстік менюдің құрылымы ол шақырылған уақытта қандай команда немесе сұхбаттық терезе ашық тұрғанына байланысты.
Егер жұмыс облысында тінтуірдің оң жақ пернесіне шертсек, онда бірде- бір команда орындалмайтынын көресіздер, ал пайда болған контекстік меню - үнсіздік бойынша берілген контекстік меню деп аталады (сурет 2.9, а). Онда мынадай стандартты операциялар көрсетілген: қиып алу, көшіру, қою, жою, панорамалау және т.б.
Редакциялау режимінің контекстік менюі (сурет 2.9, б) егер сызбада қандай да бір объект таңдалған жағдайда ғана шақырылады, бірақ ешқандай команда орындалмайды. Бұл меню осы объектіні редакциялаудың жиі кездесетін командаларынан тұрады.
Командалық режимнің контекстік менюі (сурет 2.9, в) егер қандай да бір команда орындалса шығарылады. Бұл менюдің құрамы командаға байланысты. Бұл жағдайда контекстік меню колманданың ағымдағы этапының параметрлерінен тұрады.
а) б)
в) г)
Сурет 2.9 - Контекстік меню: а) үнсіздік бойынша көрсетілетін;
б) редакциялау режиміндегі; в) командалық режимдегі; г) соңғы орындалған командалар
Егер қандай да бір сұхбаттық терезені ашсақ, онда контекстік менюдегі командалар құрамы терезе функциялары арқылы анықталады.
Қандай да бір инструменттер панелінің бос жерінде тінтуірдің оң жақ пернесіне шертсек, контекстік меню AutoCAD-тағы инструменттер панелі тізімін береді.
Контекстік менюді командалық жол терезесіне тінтуірдің оң жақ пернесіне шерту арқылы косып, Recent Commands (Последние команды-Соңғы командалар) пунктін ерекшелесек, онда осы ағымдағы сеанста командалардың орындалу тарихын көре аламыз.
2. 6 Суреттерді сақтау
К: _gsave - File Save құлайтын менюінен шақырылатын сақтау командасы немесе инструменттердің стандарт панелінен пиктограммасына тінтуір арқылы шертумен шақырылады. Gsave командасы аты өзгертусіз, бұрыннан бар суретті сақтауда қолданылады.
Егер сурет жаңа болса және оның аты әлі анықталмаса, онда File Save As... құлайтын менюінен шақырылатын Saveas командасы қолданылады.
Құжат аты Save Drawing As сұхбаттық терезесінің File name жолында беріледі (сурет 2.10).
Сурет 2.10 - Суретті сақтау сұхбаттық терезесі
Жаңа сурет .dwg кеңейтілуімен жазылады. Сурет файлымен бір уақытта оның көшірмесі де сол атпен сол кеңейтілумен .bak автоматты түрде жасалады.
Егер сіз суретті шаблон файлы ретінде сақтайтн болсаңыз, онда AutoCAD бағдарламасы файл атына . dwt кеңейтуді қосады.
Сұхбаттық терезенің сызбаны сақтау сол жақ бөлігінде бірнеше перне орналасқан, солардың көмегімен сақталатын сызба үшін орын таңдауға болады. Бұл пернелер жиыны орналасу тізімі деп аталады.
# History (Журнал) - бұған дейін қолданылған сызбалар тізімі шығады;
# My Documents (Мои документы-Менің құжаттарым) - сіздің құжаттар катологыңызда орналасқан сызбалар мен папкалар көрсетіледі;
# Favorites (Избранное-Таңдаулы) - C:\Documents and Settings\ катологында орналасқан файлдар мен катологтар көрсетіледі. Өз сызбаңызды дәл осы катологта сақтау үшін, оны екі рет шертіңіз;
# Desktop (Рабочий стол-Жұмыс үстелі) - жұмыс үстелінде сақталған сызбалар тізімі ашылады;
# FTR - Tools (Сервис) ашылатын тізім көмегімен орнатылған FTR орналасу каталогы шығарылады;
# Buzzaw - Autodesk компаниясының порталы болып табылатын, www.buzzaw.com сайты ашылады. Онда жаңа тіркеу жазбаларын жасауға және бар жобаларға ену мүмкіндігі алынады.
2. 7 Жұмысты аяқтау
Бағдарламамен жұмысты аяқтаудың ең қарапайым тәсілі Close
(Закрыть-Жабу) пернесін қолдану.
Басқа тәсіл - File Close (Файл Закрыть-Жабу) менюі командасын қолдану.
Тағы бір тәсіл - File (Файл) менюінен Quit (Выход-Шығу) командасын таңдау.
Егер барлық жасалған өзгерістер сақталса, онда бағдарламадан шығар кезде ешқандай хабарлама пайда болмайды. Қарсы жағдайда экранға AutoCAD сұхбаттық терезесі шығарылады (сурет 2.11), онда пайдаланушыға өзгерістерлі сақтау, олардан бас тарту немесе жұмыс сеансын жалғастырудың біреуін таңдау ұсынылады.
Егер ағымдағы сызбаға ат берілмесе, оны сақтағыңыз келсе, онда Save Drawing As (сурет 2.11) сұхбаттық терезесі ашылады.
Сурет 2.11 - Суреттегі өзгерістерді сақтау сұхбаттық терезесі
2 AutoCAD ЖҮЙЕСІНДЕ ЖҰМЫС ІСТЕУ ТӘРТІБІ ЖӘНЕ РЕТІ
Бұл дәрісте, сіздер AutoCAD жұмыс ортасын қалай күйге келтіруді, AutoCAD командаларының қалай шақырылатынын, координаталар жүйесін қолдануды және пернетақтадан жасалатын объектілердің қажетті координаталарын енгізуді үйренесіздер.
# AutoCAD жұмыс ортасын күйге келтіру
# Дайындау операциялары
# Командаларды шақыру
# Координаталардың әлемдік жүйесі
# Абсолюттік және салыстырмалы координаталар
2. 1 AutoCAD жұмыс ортасын күйге келтіру
AutoCAD іске қосылған кезде аты жоқ жаңа сызба-файл ашылады (Сызба 1). Осы жерде объект жасауды бастауға болады немесе бұған дейін жасалған сызбаны ашуға болады, мұнда соңғы жұмыс істеген кезде орнатылған барлық жұмыс иснтрументтері сақталады.
Настройка-Күйге келтіру сұхбаттық терезесінде AutoCAD интерфейсінің және сурет салу ортасының түрлі параметрлерін басқару мүмкіншілігі бар:
oo Сигнал для пользователя-пайдаланушы үшін сигнал - белгісіз командаларды енгізген кезде немесе рұқсат етілмеген әрекеттер орындалғанда дыбыс сигналының қосылуы.
oo Автосохранение рисунка-суреттің автоматты түрде сақталуы -
сызба-файлды алдын-ала белгіленген уақыт аралығында дискіге жазу.
oo Установка цветов окна AutoCAD- AutoCAD терезесі түстерін орнату - терезе элементтері түстерін реттеу: сызу облысының, мәтін терезесінің фонын, сызу облысындағы және мәтін терезесіндегі мәтіннің, курсор сызықтарын.
oo Выбор шрифтов-қаріптер таңдау - графикалық және мәтәіндік терезелерде қолданылатын қаріптерді таңдау мүмкіндігі. Сызба объектілері болып табылатын мәтіндерге, AutoCAD терезесі үшін қаріп таңдау әсер етпейді.
oo Задание единиц измерения-Өлшем бірліктерін беру - ағымдағы өлшем бірліктерді олрнату (дюйм немесе миллиметр).
3. 2 Дайындық операциялары
12.4.1 Өлшем бірліктер жүйесін беру
Сурет салуды бастамас бұрын, өлшем бірліктерін таңдап алу керек. Өлшем бірліктері миллиметр, сантиметр және т.б. болуы мүмкін. Сурет таңдап алынған өлшем бірліктерін ескере отырып салынады, ал басқа бірліктерге көшу үшін оны масштабтау қажет. Сонымен қатар, орнатылған өлшем бірліктерді енгізу
үшін формат, және олардың дәлдігін беруіміз керек. Бұл операциялардың барлығы Drawing Units сұхбаттық терезесінде (сурет 3.1) орындалады.
Осы сұхбаттық терезеде үнсіздік бойынша ОХ осінің оң бағытынан сағат тіліне қарсы есептелетін, бұрыштық өлшем бірліктері де реттеледі.
Орнатылған параметрлер координаталар мәніне де, көрсетілуіне де, ұзындық пен арақашықтыққа да әсер етеді..
Кейбір жағдайда, алдын-ала параметрлерін бермей-ақ сызбаны ашқан жөн. Бұл алдын-ала орнатылған параметрлер саны аз болу керек дегенді білдіреді, өйткені, мүлдем параметрсіз сызба болмайды. Ол үшін жұмыстың басы сұхбаттық терезесінің Start from Scratch (Простейший шаблон-Қарапайым шаблон) пернесін қолдану керек (сурет 3.2).
Сурет 3.1 - Өлшем бірліктерді күйге келтіру сұхбаттық терезесі
12.4.2 Сурет (формат) шекараларын анықтау
К: '_limits - ағымдағы суреттің шекарасын (лимиттер) мүмкіншілігін береді. Ол Format Drawing Limits (Формат Лимиты чертежа-Сызба лимиттері) құлайтын менюінен шақырылады.
Суретшекарасы - сызба орналасқан облыс, әлемдік координаталар жүйесіндеекіөлшемді екі нүкте арқылы беріледі: сол жақ төменгі және оң жақ жоғарғы бұрыштар координаталары. Осылайша, сызба лимиттері болып табылатын, жасанды көрінбейтін тік төртбұрыш жасалады. Z осі бойынша шекаралар орнатылмайды.
AutoCAD бағдарламасы лимит шегінен шығып та сызуға рұқсат береді. Бірақ қосымша тр лимитте көрсетілген аймақта ғана орналасады. Бұл пайдаланушыға шеткі сызық салынбаған жағдайда сызба кеңістігі шекараларын бағдарлауға мүмкіндік береді.
Лимиттер толықмасштабты модельді қамтып қана қоймай, оның өлшемдерінен сәл үлкен болуы керек.
12.4.3 Тор параметрлерін анықтау
Тор (Grid) - дегеніміз лимиттер шегінде сурет облысын жауып тұратын нүктелердің белгілі бір тәртіппен орналасуы. Торды қолдану объектілерді түзеуге және олардың арасындағы қашықтықты бағалауға мүмкіндік береді. Торды басқа командалар орындалғанда қосып, өшіріп отыруға болады. Басып шығарғанда ол көрінбейді.
Торды қосу және оның жиілігін анықтау Tools Drafting Settings... (Сервис Режимы рисования-Сурет салу режимдері) менюінен алынатын Drafting Settings (Режимы рисования-Сурет салу режимдері) сұхбаттық терезесінің Snap and Grid (Шаг и сетка-Қадам және тор) (сурет 3.2) бетінде орындалады. Торды тінтуірмен жағдайлар жолындағы Grid (Сетка-Тор) пернесіне немесе F7 функционалды пернесіне шерту арқылы қосып, өшіруге болады.
Сурет 3.2 - Тор параметрлерін және байлауыштың қадамын анықтау сұхбаттық терезесі
12.4.4 Байлауыш қадамын анықтау
Қадамдық байлауыш (Snap) - курсорды орнатылған қадамға дискретті жылжыту. Курсор қадамдық байлауыш режимінде тор түйіндерінде секіріп, түйіндерге жабысқандай болып қозғалады. Қадамдық байлауыш әдетте тінтуір арқылы нүктелерді дәл көрсету үшін қолданылады.
Байлауыш қадамы тор жиілігімен бірдей болуы шарт емес. Қадамдық байлауышты қосу және оның параметрлерін күйге келтіру Tools Drafting Settings... менюінен алынатын, Drafting Settings сұхбаттық терезесінің, Snap and Grid (сурет 2.2) бетінде орындалады. Қадамдық байлауышты жағдайлар жолындағы Snap (Шаг-Қадам) пернесіне тінтуірмен шерту арқылы немесе F9 функционалды пернесіне шерту арқылы қосып, өшіруге болады.
3. 3 Командаларды шақыру
AutoCAD командалары құлайтын меню көмегімен, инструменттер панелінен, контекстік менюден, экрандық меню және команда жолына тікелей енгізу арқылы шақырылады.
1. Команданы менюден шақыру менюдің сәйкес атауына тінтуір пернесін басу арқылы орындалады. Құлайтын меню ашылады, сол жерден қажетті команда тікелей таңдалынады.
2. Инструменттер панелінен команданы шақыру үшін панельдің қажетті пернесіне тінтуірмен шерту керек.
3. Контекстік менюден команданы шақыру үшін, команданы беріп, тінтуірдің оң жақ пернесіне шерту керек (сурет 3.3).
Сурет 3.3 - Сызық үшін команда таңдаудың контекстік менюі
4. Экрандық менюден команда таңдау менюдің сәйкес атауына тінтуір пернесімен шерту арқылы жүзеге асырылады. Бет ашылады, сол жерден тікелей қажетті команда таңдалынады.
5. Командалық жолдан таңдау Command: (Команда:) сөзінен кейін команда атын теру арқылы жүзеге асырылады, содан кейін AutoCAD опциялар жиынын шығарады немесе сұхбаттық терезе ашады.
Командаларды қайталау - Enter пернесі.
Команданы жою, менюді немесе сұхбаттық терезені жабу - Esc пернесі.
Соңғы команда әрекетін жою - инструменттердің стандартты панелінің пернесі.
Жойылған командаларды қайталап орындау, инструменттердің стандартты панелінің пернесі.
Осы жаңа ғана өшірілген объекті қайтадан орнына келтіру үшін Oops (Ой) командасы қолданылады.
3.4 Координаталардың әлемдік жүйесі
AutoCAD бағдарламасы электрондық сызбалар жасауға арналған, сондықтан сызба объектілерінің нүкте координаталары берілген өлшемдер бойынша енгізілуі керек. Өлшемдер берілетін координаталар жүйесі осы мақсатта қызмет етеді.
AutoCAD-та үнсіздік бойынша, әлемдік декарттық координаталар жүйесі (ӘКЖ) орнатылған, оның басы 0,0 нүктесінде. Осы нүктеде координаталар басын білдіретін және X, Y координаталық осьтерінің оң бағытын көрсететін белгі орналасқан (сурет 3.4).
Сурет 3.4 - МСК-ӘКЖ - нің басталуын көрсететін белгі
3. 5 Абсолютті және салыстырмалы координаталар
Екіөлшемді кеңістікте нүктелер X Y жазықтығында беріледі.
Олар декарттық та, полярлық та нысанда енгізіле береді. Екі жағдайда да координаталар абсолютті де, салыстырмалы да түрде беруге болады.
Абсолюттік координаталар координата лар басынан,салыстырмалы координаталар соңғы нүктеден салынады.
0.5.1 Декарттық координаталарды беру
Абсолюттік декарттық координаталарды беру X и Y - тің дәл мәндерін енгізу арқылы жүзеге асырылады. Нүкте координаталарын енгізу үшін, команда таңдалғаннан кейін, пернетақтадан X осі бойынша координатаны теріп, үтір арқылы Y осі бойынша координатаны тереміз. Мысалы, А нүктесінің абсолютті координатасын сурет 3.5 - те көрсетілгендей етіп беру үшін, пернетақтадан 150,90 мәнін теріп, осы мәндерді бағдарламаға енгізу үшін Enter пернесін басамыз.
Сурет 3.5 - Абсолютті декарттық координаталар
Салыстырмалы декарттық координаталар - соңғы енгізілген нүкте координаталарына қатысты X және Y осьтері бойынша координаталар өсімі. Салыстырмалы координаталар мәні абсолюттік координаларды енгізу тәртібімен орындалады, бірақ жазудың алдында @ белгісі қойылады. Мысалы, @90,90 дегеніміз, жаңа В нүктесі соңғы А нүктесіне байланысты, Х осі бойынша 90, Y - осі бойынша 90 бірлікке жылжығанын көрсетеді (сурет 3.5).
0.5.2 Полярлық координаталарды беру
Декарттық координаталар секілді полярлық координаталар да абсолюттік және салыстырмалық болуы мүмкін.
Нүктенің абсолюттік полярлық координаталары ағымдағы декрттық координаталар жүйесінің басынан қарастырылатын нүктеге дейін өлшенетін радиус және Х осімен осы радиус арасындағы бұрышы арқылы анықталады. Радиус және бұрыш мәндері арасына ашылатын бұрыштық жақша түріндегі () белгі қойылады. Мысалы, 530 жазуы жаңа нүкте ұқзындағы 5-ке тең Х осіне 30[0] көлбеулеген (сурет 3.6) радиуста орналасқандғын білдіреді.
Сурет 3.6 - Абсолюттік Сурет 3.7 - Салыстырмалы полярлық координаталар полярлық координаталар
Салыстырмалы полярлық координаталар, сонымен қатар, радиус және Х осіне көлбеу бұрышының өсімі ретінде де берілуі мүмкін. Олар декарттық координаталар секілді @белгісімен жазылады. Мысалы, @6-60 жазуы жаңа нүкте соңғы нүктеден Хосіне 60°- бұрышпен көлбеген, 6-ға тең радиуста орналасқандығын білдіреді (сурет 3.7).
Полярлық ілесу - полярлық координаталар жағдайында тінтуір көрсеткішінің қозғалысы шектелмейді, сондықтан ортогональ сызықтар салудың Orto (Орто) режимі өшіп тұруы керек, ал оның орнына команда жолында полярлық ілесу Polar (Поляр) режимі қосылып тұруы керек.
Бұрыштарды реттеу Tools (Инструменты-Инструменттер) Drafting Settings (Режимы рисования-Сурет салу режимдері) менюінен шақырылатын, Drafting Settings (Режимы рисования-Сурет салу режимдері) сұхбаттық терезесінің Polar Tracking (Отслеживание-ілесу) бетінде (сурет 3.8) орындалады.
Сурет 3.8 - Полярлық ілесу бұрыштарын реттеу
2.6 Арақашықтықты тікелей енгізу
Мәліметтерді құру кезінде енгізілетін мәліметтер санын қысқартудың бір тәсілі ретінде - кесінді ұзындығын тікелей енгізу қарастырылады. Егер кесіндінің алғашқы нүктесі берілсе, онда Specify next point or [Undo]: (Следующая точка или [Отменить]-Келесі нүкте немесе [Жою]:) шақыруына жауап ретіінде тінтуір көрсеткішін қалаған бағытта қозғалтып, кесіндінің қажетті ұзындығын беруге болады. Бұл тәсіл ортогональ режимде тамаша жұмыс істейді.
Координаталар осі бойымен бағытталған сызықтар немесе 0, 90, 180 және 270[0] бұрыштармен орналасқан сызықтар ортогональ сызықтар деп аталады.
2.7 Координаталар мәнін көрсету
Жұмыс барысында жағдайлар жолының сол жағында орналасқан, координаталар индикаторында көрсетілген координаталар мәндерін қолдануға болады. Координаталар индикаторында шығарылатын мәндер тінтуір көрсеткіші және объект қай жерде екендігін хабарлайды.
Координаталар мәнінің көрсетілуі үш режимді:
1. - динамикалық абсолюттік координаталар. Графикалық аймақта көрсеткіштің ағымдағы орналасуын көрсетеді.
2. - статистикалық абсолюттік координаталар. Жаңа салу нүктесін беру кезінде ғана өзгереді. Бұл жағдайда координаталар индикаторы көлеңкеленіп тұрады.
3. - динамикалық полярлық координаталар (салыстырмалы). Графикалық зонада көрсеткіштің ағымдағы орналасуын көрсетеді. Координаталарды көрсетудің бұл режимі салу командасын орындау барысында алғашқы нүкте берілгеннен кейін қосылады, пайдаланушы келесі нүктені беру үшін тінтуірді қозғалтады.
Координаталарды шығару режимін жағдайлар жолындағы олардың мәніне шерту арқылы оңай өзгертуге болады. Сол секілді тінтуірдің оң жақ пернесі арқыл сол жерге шертіп, қажет команданы таңдауға болады (сурет 3.9):
- салыстырмалы
-абсолютті
- өшіру
Сурет 3.9 - Координаталарды көрсету режимдерінің контекстік менюі
2 AutoCAD-тың БАЗАЛЫҚ-ГРАФИКАЛЫҚ ОБЪЕКТІЛЕРІ
Бұл дәрісте, сіздер, сызба элементтерін жасау үшін қолданылатын базалық түзусызықты графикалық объектілерді (примитивтерді) салу тәсілдерімен танысасыздар. Осы жерде қажет емес объектілерді жою тәсілдерін де қарастырамыз.
# Түзусызықты объектілерді салу
# Қисықсызықты объектілерді салу. Нүктелер
# Салынған объектілерді жою
2.1 Түзусызықты объектілерді салу
AutoCAD-та суреттер нүктелер немесе объектілер жиынтығы емес тұтас элемент ретінде қарастырылатын геометриялық примитивтер жиынынан салынады.
Примитивтер салу командалары:
а) Draw (Рисование-Сурет салу) менюінен;
б) Draw (Рисование-Сурет салу) инструменттер панелінен; в) экрандық менюден;
г) командалық жолда атын теру арқылы ашылады.
5.2.1 Кесінділер салу
AutoCAD-та сызықтар салу нүктелер координаталарын, қасиеттерін (типін, түсін, салмағын) және бағытын (бұрыштардың) беру арқылы жүзеге асады.
_line (Отрезок) командасы - Draw (Рисование) Line (Отрезок) құлайтын менюінен немесе Draw инструменттер панелінен Line пиктограммасына тінтуір арқылы шерткенде алынып, кесінді салады.
Команда сұрауы:
- алғашқы нүктені
көрсетіп, Enter басу
- келесі нүктені көрсетіп, Enter басу
Line командасының сұрауы цикл бойынша ұйымдастырылған. Бұл дегеніміз, үздіксіз сынық сызық салғанда, алдыңғы кесіндінің соңы келесінің басы болып қызмет атқарады (сурет 4.1).
Курсордың қиылысқан сызығын әрбір келесі нүктеге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Сәулет теориясы және инженерлік графика кафедрасы
З.А. Есполова
КОМПЬЮТЕРЛІК ГРАФИКА
AutoCAD бойынша дәрістер конспектісі
Өскемен 2009
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 4
1 AutoCAD графикалық жүйесі 5
2 AutoCAD-пен танысу 8
3 AutoCAD жүйесінде жұмыс істеу тәртібі және реті 22
4 AutoCAD-тың базалық-графикалық объектілері 30
5 AutoCAD-та өлшемдер қою 46
6 Мәтін жасау 64
7 Сызбаны ұйымдастыру құралдары 74
8 Редакциялаудың базалық инструменттері 84
9 Редакциялау инструменттерінің кеңейтілген жиыны 95
10 Блоктар және атрибуттар Ошибка! Закладка не определена.
11 Изометриялық сызбалар 128
12 Сызбаларды қағазға басып шығару 138
Әдебиеттер тізімі 160
КІРІСПЕ
Қазіргі кезде геометриялық модельдеудің көптеген графикалық редакторлары мен бағдарламалары бар. Autodesk компаниясы - конструкторлар, дизайнерлер, архитекторлар үшін автоматты жобалау және бағдарламалық қамту жүйелерін өндірушілердің жетекшілерінің бірі болып табылады. Осы компания жасаған AutoCAD жүйесі әлемдегі автоматты жобалау жүйелерін бағдарламамен қамту платформасы болып табылады.
AutoCAD бір жағынан, қуаты және икемділігімен сипатталады, ал екінші жағынан - ең жоғарғы өнімділікте асқан дәлдікпен жұмыс атқара алатындығымен сипатталады. Бұл толығымен кеңейтуге болатын, кез келген жағдайға бейімделе алатын жүйені барлық салаларда қолдануға болады. Оның көмегімен сәулет және құрылыс саласында, машинажасауда, геодезия және тағы басқа салаларда әртүрлі күрделілік дәрежесіндегі екіөлшемді және үшөлшемді жобалар жасалады. AutoCAD-та де-факто мәліметтерді сақтау форматы жобалық құжаттарды сақтаудың және тасымалдаудың халықаралық стандарты болып танылған.
AutoCAD 2007 бағдарламасы жобалық құжаттарды құрауды, шығаруды қарапайым және тиімді етеді. Тіліктер мен жазық түрлерді жасаудың жаңа функцияларын қолдана отырып, сапалы құжаттар жиынын тез арада алуға болады.
Сіздер жасайсыздар, зерттейсіздер, басқарасыздар немесе өзара қарым- қатынасты жолға қоясыздар, ал AutoCAD сіздің уақытыңызды, бюджетіңізді үнемдейді, қателіктер жіберуді болдырмайды.
Дәрістер циклы AutoCAD графикалық пакетінің Autodesk фирмасының 2007 нөмірлі жаңа нұсқасын үйренуге арналған оқу құралы ретінде жазылған. AutoCAD жүйесі еліміздегі электронды түрде жасалатын графикалық құжаттардың ауқымды бөлігін шығаруда қолданылады.
Бұл оқу құралы автоматты геометриялық модельдеу тәсілдері және компьютерлік технологиялармен таныс емес, бірақ AutoCAD бағдарламасымен танысуды мақсат еткен пайдаланушыға арналған. Бағдарламаны кеңірек оқып- үйрену үшін керемет тренинг-жүйемен жабдықталған компакт-дискілері бар кітаптарды қолдану ұсынылады.
1 AutoCAD ГРАФИКАЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
Инженерлік және компьютерлік графика инженерлік қызмет аясында сызба, кеңістіктік модельдер, көрнекі кескіндер, схемалар және тағы да басқа графикалық модельдерді қазіргі заманғы компьютерлік технологияларды қолдану арқылы салуды қарастырады
# Жалпы мәліметтер
# АЖЖ-нің артықшылықтары
# AutoCAD жайлы негізгі мәліметтер
# AutoCAD примитивтері
12.1 Жалпы мәліметтер
Қазіргі заманғы техника деңгейі дербес компьютерде автоматты жобалау жүйелерінің (АЖЖ) негізін білуді қажет етеді.
АЖЖ дегеніміз не? АЖЖ - дегеніміз есептеу техникасының базасында заман ағымына сай жобалық-конструкторлық құжаттарды жасау үрдісін автоматтандыра алатын жүйе.
АЖЖ - мынадай қамту түрлері бар күрделі құрылым:
oo әдістемелік;
oo математикалық;
oo бағдарламалық;
oo техникалық;
oo лингвистикалық;
oo ақпараттық;
oo ұйымдастырушылық.
Жобалаудың дәстүрлі әдістерінде уақыттың 70% сызба-графикалық жұмыстарды орындауға, ал қалған 30% ғана творчестволық үрдіс қалады. АЖЖ қазіргі заманғы құралдары конструкторға негізгі уақытын құрау жұмыстарына арнауға мүмкіндік береді, ал сызбаны көркемдеу, қатты көшірмелерін жасау, архивтар ұйымдастыру және жүргізу секілді операцияларды ЭЕМ-ға жүктейді.
12.2 АЖЖ-нің артықшылықтары
АЖЖ-ның артықшылықтары техникалық ұсыныстан қатты көшірме (сызбалар) алғанға дейін кешенді жобалау мүмкіншілігінде, сол секілді сызба- файлдарын өндірісті технологиялық дайындауда қолдануында. Сонымен қатар, графикалық ақпаратқа тез жету, экранда барлық сызбаны, оның жекелеген бөліктерін, немесе екеуін бірге көрсете алу, конструкторлық сызбаларды жасауға, оларды асқан дәлдікпен редакциялауға және жоғары сапамен орындауға жол ашады.
12.3 AutoCAD жайлы негізгі мәліметтер
Әлемде АЖЖ - нің міндеттерін үздік орындай алатын жүйелер мен техникалық құралдар көптеп кездеседі. Олардың ішінен қажеттісін таңдау алға қойылған міндеттердің мақсаты мен күрделілігіне байланысты.
Бұл жерде конструкторлық құжаттар жасауға арналған AutoCAD автоматты жобалау жүйесі сипатталады. Өзінің табиғаты бойынша бұл графикалық редактор пайдаланушыға сұхбаттық режимде қандай да бір конструкторлық міндеттерді, бірден экран мониторынан оның іс-әрекетінің нәтижесін көрсете отырып шешу мүмкіндігін береді. AutoCAD командалары адам қабылдауына оңай, әрі түсінікті, ал онымен сұхбаттасу әртүрлі менюлер (бас, экрандық, құлайтын, контекстік, графикалық), сұхбаттық терезелер, мәтіндік терезелер, инструменттер панельдері көмегімен іске асырылады.
AutoCAD жүйесінде сызба даярлау үшін қажет базалық геометриялық объектілердің - кесінділердің, нүктелердің, шеңберлердің, доғалардың, көпбұрыштардың және тағы басқалардың кең ауқымы келтірілген.
AutoCAD командалары және инструменттік құралдары кез келген жобалық жұмыстарды орындауда қолданылатын сызба мен модельдердің дәл, әрі толық кескіндерін алуға мүмкіндік береді.
AutoCAD бекітілген стандарт бойынша өлшемдерді қоюдың тез, әрі оңай процедураларын қамтамасыз етеді.
Тетікбөлшектің материалын көрсету үшін, жекелеген тетікбөлшектердің немесе функционалды элементтерінің шектерін көрсету үшін AutoCAD штрихтау және түске бояуды басқару сұхбаттық құралдары қарастырылған. Олар алдын-ала берілген штрихтау тәсілдерімен қатар, пайдаланушы ұсынған әдістерді де қолдануға мүмкіндік береді. Штрихтау шекарасы автоматты түрде орнатылады, сол арқылы таңдалған стильді көріп шығуға, сол секілді штрихтау сызықтарының қалыңдығын, көлбеулік бұрышын, штрихтар арасындағы қашықтықты анықтауға болады.
AutoCAD қаріптердің кең таңдауын ұсына отырып, мәтіндік ақпаратты енгізудің және оны редакциялаудың әртүрлі тәсілдерін қарастырады.
AutoCAD командаларының көмегімен үшөлшемді қатты денелі модельдер жасауға болады, сонымен қатар модельделінетін объектінің көлемін, инерция моментін, салмақ центрінің орнын және тағы да басқа физикалық шамаларын есептеуге болады.
Сол секілді, дербес компьютерде жұмыс істеп үйренбейінше, информатика және сызу курстарын білмейінше, тіпті AutoCAD жүйесі секілді әмбебап инструментті де үздік меңгеру мүмкін емес.
12.4 AutoCAD примитивтері
АЖЖ міндеттеріне орай, AutoCAD объектілер кескіндерімен емес, объектілердің техникалық кескінін құрайтын геометриялық сипаттамаларымен жұмыс істейді. Мысалы, кесінді екі нүктемен сипатталады, шеңбер центрі және радиусы арқылы сипатталады, доға - центрі, радиусы және центрлік бұрышы
арқылы сипатталады. Объектілерді бұлайша бейнелеу векторлық деп аталады. Ол кез келген күрделіліктегі техникалық кескінді жасау үшін жеткілікті.
AutoCAD - тың графикалық объектілері графикалық примитивтер деп аталатын, типі бойынша алуан түрлі болып келетін элементтерден құралады. AutoCAD примитивтеріне бірқатар қасиет тән: қабатқа тиістілігі, сызық типі, сызық түсі, салмағы және т.б.
AutoCAD графикалық редакторы пайдаланушыға примитвтердің белгілі бір жиынын ұсынады.
Нүкте - әртүрлі графикалық белгілердің көмегімен кескінделетін қарапайым примитив.
Кесінді - екі шеткі нүктесі арқылы берілетін түзу сызықтың бөлігі.
Түзу - Түзуге тиісті екі нүкте арқылы берілетін, шексіз ұзын түзу сызық.
Сәуле - берілген нүктеде басталып, шексіздікке кететін түзу сызық.
Мультисызық (Мсызық) - параллель сызықтар жиынтығы (1-ден 16-ға дейін), олардың әрбіреуінің өз түсіжәне типі болуы мүмкін.
Шеңбер - центрінен бірдей қашықтықта орналасқан барлық нүктелер.
Әртүрлі тәсілдермен салынуы мүмкін.
Доға - центрі, радиусы және шеңбер бойындағы екі нүктемен анықталатын шеңбер бөлігі. Әртүрлі тәсілдермен салынуы мүмкін.
Эллипс - үлкен және кіші осьтерін көрсету арқылы салынатын екінші ретті қисық сызық.
Сплайн - берілген нүктелер жиыны арқылы өтетін тегіс қисық сызық.
Полисызық - түзусызықты және доғалық сегменттер жиынынан тұратын біртұтас объект түріндегі сызық. Қалаңдығын полисызыққа түгел немесе оның жекелеген сегменттеріне жеке-жеке беруге болады.
Тіктөртбұрыш - екі қарсы жатқан төбелерін көрсету арқылы беріледі.
Сызық қалыңдығы ағымдағы полисызықтың қалыңдығына сәйкес келеді.
Сақина - ішкі диаметрі, сыртқы диаметрі және центрі арқылы беріледі.
Көпбұрыш - шеңберге іштей немесе сырттай сызылған дұрыс көпбұрыш болып салынады. Жақтарының саны - 3 тен 1024 - ке дейін.
Блок - басқа примитивтерден құралатын, біртұтас объект болып табылатын құрама примитив.
Өлшемдер - AutoCAD - та сызықтық, радиустық, бұрыштық өлшемдер аттары жоқ арнайы блоктар болып табылады.
Мәтін - пайдаланушы ұсынатын белгілі бір м әтіндік стилімен сипатталатын жазулар.
Бұлардан басқа, бірнеше кеңістіктік примитивтер бар, мысалы, үшөлшемді полисызық, үшөлшемді қыр және т.б.
2 AutoCAD-пен ТАНЫСУ
Кез келген бағдарламамен танысу оны іске қосудан және пайда болған терезеде қандай да бір операцияларды орындауға тырысудан басталады. AutoCAD бағдарламасының терезесі Windows стандарттарына сәйкес келеді, сондықтан бұл тырысулар үздік аяқталады. Бірақ, дәл басқа бағдарламалар секілді оның да өз ерекшеліктері бар, міне, соларға бұл дәрісте тоқтала кетеміз.
# AutoCAD жүйесін қосу
# AutoCAD-тың пайдаланушылық интерфейсі
# Анықтамалық жүйені шақыру
# Сурет шекарасын анықтау
# Тор параметрлерін анықтау
# Байлауыш қадамын анықтау
# Өлшем бірліктер жүйесін орнату
# Суреттерді сақтау
# Жұмысты аяқтау
2.1 AutoCAD жүйесін іске қосу
AutoCAD - ты іске қосу мынадай тәсілдермен жүзеге асырылады:
* на панели задач выберите из меню Start Programs Autodesk
AutoCAD 2007 AutoCAD2007;
* - бағдарламаны жылдам іске қосу: Windows - тың жұмыс үстелінде AutoCAD 2007 пиктограммасына тінтуірдің сол жақ пернесімен екі рет шерту керек.
Пайдаланушы қандай сызбамен (екіөлшемді немесе үшөлшемді) жұмыс істейтіндігіне байланысты AutoCAD екі экранның біреуін ұсына алады (сурет 2.1).
Сурет 2.1 - Workspaces инструменттер панелі
Workspaces инструментер панелінде ашылған тізімнен AutoCAD Classic элементін таңдаңыз. Екіөлшемді сызбалармен жұмыс істеуге арналған инструменттер панелі шығады.
ОК пернесін шерте салысымен, Startup (Начало работы-жұмыстың басы) (сурет 2.2) стандартты сұхбаттық терезесі ашылады, мұнда жұмыс істеу режимін таңдау керек.
Сурет 2.2 - Жұмыстың басы сұхбаттық терезесі
Ескерту: Егер Startup (Начало работы-жұмыстың басы) терезесі шықпаса, онда бұл жүйе жаңа суретке автоматты түрде ену үшін стандартты орнатулармен күйге келтірілмеген.
Startup сұхбаттық терезесінде пайдаланушыға төрт перне ұсынылады:
Open a Drawing (Открытие рисунка-суретті ашу) бұрын салынған сызбаны ашу үшін. Ең соңғы болып ашылған суреттер тізімінен таңдап, оны AutoCAD-қа орнату мүмкіншілігін береді. Тізімде жоқ файлды орнату үшін Browse... пернесін басу керек;
Start from Scratch (Простейший шаблон-қарапайым шаблон) британдық (футтар мен дюймдер) немесе метрлік (миллиметр) өлшем бірліктер ғана орнатылатын сызба салу үшін;
Use a Template (По шаблону-шаблон бойынша) шаблон - құжат бойынша жаңа суреттің негізі болатын сызба жасау үшін. Select a Template жолында: сызбаға қажетті орнатулары бар шаблон таңдалынады. Тізімде
.dwt кеңейтілуі бар файл шаблондар аттары аталынады. Шаблондарда
суреттің әртүрлі параметрлері анықт алады, соның ішінде, арнайы жасалған қабаттар, сызық типтері, түрлер жиыны бар;
Use a Wizard (Вызов мастера-шеберді шақыру) жаңа сызба параметрлерін орнату үшін. AutoCAD жұмыс ортасын автоматты түрде күйге келтірудің мынадай екі режимі ұсынылады - Advanced Setup бөлшектеп дайындау және жылдам дайындау Quick Setup.
Қажетті пернені таңдап, тінтуірдің сол жақ пернесіне шерту керек.
Сұхбаттық тереземен жұмысты аяқтау үшін пернесін шертіңіз.
2.2 AutoCAD-тың пайдаланушылық интерфейсі
AutoCAD бағдарламасын іске қосқанда үнсіздік бойынша сурет салудың меню және инструменттер панелімен қоршалған бос терезесі ашылады (сурет 2.3), - Жұмыс үстелі.
AutoCAD жұмыс үстелінде Windows үшін:
oo Меню облысы - мұнда 4 жол кіреді: 1 - бағдарлама терезесінің атауы;
2 - құлайтын меню жолы; 3 - Standard (Стандартная-Стандартты) панелдер және Styles (Стили-Стильдер); 4 - Layers (Слои-Қабаттар) панелдер және Properties (Свойства-Қасиеттер);
oo Графиқалық аймақ - экранның центрлік облысы, жұмыс аумағы;
oo Командалық жолдар терезесі;
oo Ағымдағы жағдай (строка состояния) қосылған.
AutoCAD жұмыс үстелінің барлық төрт облысын ретімен қарастырамыз.
0.12.1 Меню облысы
Бағдарлама терезесінің атауы - AutoCAD пакетінің белгісінен, бағдарлама атауынан, сызба файлының сақталу жолынан, ағымдағы сызба аты және терезені басқару пернелерінен тұрады.
Меню жолы - AutoCAD командаларының экранда мәтін арқылы көрінуі. Меню жолында құлайтын менюлер де көрсетіледі. Меню жолы үнсіздік бойынша мынадай пункттерден тұрады:
# File (Файл) - файлдармен жұмыс істеу командалары: құру, ашу, сақтау, басып шығару және т.б.;
# Edit (Правка-Түзету) - бағдарлама жұмыс үстелінің графикалық аумағы бөліктерін редакциялау инструменттері, алмастыру буферімен жұмыс;
# View (Вид-Түр) - экранды басқару командалары, панорамалау, көру нүктесін орнату, бояу, көрінбейтін сызықтарды алып тастау, дисплей параметрлерін басқару; қажетті инструменттер панелін орнату;
Сурет 2.3 - Графикалық редактор терезесі (жұмыс үстелі)
# Insert (Вставка-Қою) - блоктар, сыртқы объектілер, басқа қосымшалардың объектілерін қою командалары;
# Format (Формат) - қабаттармен, сызық түсімен, типтерімен жұмыс істеу командалары; мәтін стилін, өлшемін, нүкте маркерінің түрін, мультисызық стилін басқару; өлшем бірліктерін, сызба шекарасын орнату;
# Tools (Сервис) - жүйе, экранды пайдаланушы басқару құралдары; сұхбаттық терезелер көмегімен сызба параметрлерін байлауыштарды орнату; пайдаланушылық координаталар жүйесімен жұмыстар;
# Draw (Черчение-Сызу) - сурет салу командалары;
# Dimension (Размеры-Өлшемдер) - өлшемдерді қою командалары және өлшем параметрлерін басқару;
# Modify (Изменить-Өзгерту) - сызба элементтерін редакциялау командалары;
# Window (Окно-Терезе) - сызбалармен жұмыс істеудің көптерезелі режимі;
# Help (Справка-Анықтама) - гипермәтіндік көмекшілерді жүйе экранына шығару.
Панель Standard (Стандартная-Станда ртты) мынадай инструменттерден тұрады:
Qnew - суреттің жаңа файлын жасау;
Open - бар файлды қосу;
Save - ағымдағы файлды сақтау;
Plot - плоттер, принтерге суретті шығару;
Print Preview - сызбаны басып шығару алдында, қағаз бетінде орналасуын көруге мүмкіндік беретін алдын-ала көру;
Publish - .dwf форматында сурет беттерін публикация жасау;
Cut to Clipboard - алмастыру буферіне объектілерді оларды суреттен алып тастау арқылы көшіру;
Copy to Clipboard - алмастыру буферіне объектілерді суреттен алып тастамай көшіру;
Paste from Clipboard - алмастыру буферінен берілгендерді қою; Match Properties - бір объектінің қасиеттерін басқасына көшіру; Block Editor - блоктарды редакциялау;
Undo - соңғы әрекетті жою;
Redo - соңғы жойылған әрекетті қалпына келтіру;
Pan Realtime - ағымдағы түр экранында нақты уақыт режимінде кескінді қозғалту;
Zoom Realtime - ағымдағы түр экранында нақты уақыт режимінде объектің көрінетін өлшемін үлкейту немесе кішірейту;
Zoom Window - тіктөртбұрыш терезе көмегімен сызбаның қандай да бір бөлігін үлкейту ;
Zoom Previous - алғашқы көрініске қайту;
Properties - объект қасиеттерін басқару палитрасын орнату;
DesignCenter - тез табу, қарап шығу, шақыру, ағымдағы суретке бұрын салынған суреттерді тасымалдауға мүмкіндік беретін сұхбаттық интерфейс;
Tool Palettes - блоктарды және штрихтауды сақтау қоюдың тиімді құралы қызметін атқарушы арнайы терезедегі жекелеген бөліктер;
Sheet Set Manager - беттер жиыны диспетчері;
Markup Set Manager - .dwf форматындағы суреттермен жұмыстарды ұйымдастырушы диспетчер;
QuickCalc - экранға калькуляторды шақыру;
Help - анықтама жүйесін шақыру.
Панель Styles (Стили-Стильдер) мәтіндік стильдерге, өлшем стильдеріне, кесте стильдеріне жылдам қосылу үшін қолданылады.
Панель Layers (Слои-Қабаттар) мынадай инструменттерден тұрады:
Layer Properties Manager - қабаттар қасиеттері диспетчерін шақыру;
Filter applied - ашылатын қабаттарды басқару тізімі.
Turn a layer On or Off - қабатты қосу өшіру;
Freeze or thaw in ALL viewports - барлық түр экрандарында мұздатуеріту
(замораживание размораживание);
Freeze or thaw in current viewport - ағымдағы түр экранында мұздатуеріту
(замораживание размораживание);
Lock or Unlock a layer - қабатты бекіту босату (блокирован ие
разблокирование);
Color of layer - қабат түсі;
Layer - қабат аты;
Make Object[']s Layer Current - таңдап алынған примитив қабатына сәйкес
ағымдағы қабатты орнату;
Layer - қабаттардың алдыңғы жағдайына оралу.
Объектілер қасиеттері панелі Properties (Свойства-Қасиеттері) сызықтың түсі, типі және салмағымен жұмыс істеуге арналған. Құрмына мынадай инструменттер кіреді:
Color Control - ашылатын ағымдағы түстер тізімін орнату;
Linetype Control - ашылатын ағымдағы сызық типін орнату;
Lineweight Control - сызықтың ағымдағы салмағын (қалыңдығын) орнатудың ашылатын тізімі;
Plot Styles Control - басып шығару стилін орнатудың ашылатын тізімі. Мұнда плоттерде сызылатын суреттің сыртқы түрін өзгертуге болады, алдын-ала объектілер сызықтарының түсін, типін және салмағын және т.б. анықтауға болады.
0.12.2 Графикалық аймақ облысы
Графикалық экран - графикалық терезенің центрлік бөлігі. Бұл негізгі жұмыс аймағы, мұнда объект кескінін салу және оны редакциялау жүзеге асырылады. Курсорды жұмыс аймағында қозғалтқан кезде, қиылысу нүктесінде
квадрат нысаналы қиылысқан сызықтар түрінде болады. Курсор қиылысуы объектілерді таңдауға және экранда нүктелерді көрсетуге арналған. Графикалық экранның сол жақ төменгі бұрышында координаталар жүйесінің белгісі орналасқан.
Графикалық экранның төменгі жиегінде Model (Модель), Layout1 (Лист1- Бет1) и Layout2 (Лист2-Бет2) пернелері орналасқан, олар модель және бет кеңістігі арасындағы өзгертулерді іске асырады.
Олардан оңға қарай, графикалық экран үшін қозғалтып көрсету жолағы орналасқан. Вертикаль қозғалтып көрсету жолағы графикалық экранның оң жақ шекарасы бойымен орналасқан.
Графикалық экранның сол жақ шекарасында екі инструменттер панелі орналасқан: Draw (Рисование-Сурет салу) и Modify (Редактирование- Редакциялау).
Инструменттер панелі - AutoCAD командаларын график түрінде көрсететін пиктограммалар. Егер тінтуір көрсеткішін пиктограммада ұстап тұрсаңыз, оның жанында кішкене төртбұрышта орналасқан сәйкес команданың аты шығады.
Егер пиктограмманың оң жақ төменгі бұрышында кішкентай қара үшбұрыш кескінделсе, онда осыған ұқсас командалары бар ішкі меню бар дегенді білдіреді. Ішкі менюді шақыру үшін пиктограммада тінтуір көрсеткішін сол жақ пернесіне басып, біраз уақыт ұстап тұру керек.
Панелдер қозғалмалы (float) немесе белгілі бір орынға бекітілген (dock) болуы мүмкін. Қозғалмалы панельдердің (сурет 2.4) өлшемдерін өзгертуге болады. Қажет болған жағдайда, тінтуірмен мына белгіге шерту арқылы панельдерді жабуға болады.
Сурет 2.4 - Инструменттердің қозғалмалы панелі
Контекстік меню - экранда пайдаланушының қалауы бойынша курсор орналасқан жерде тінтуірдің оң жақ пернесін шерткенде пайда болады. Контекстік меню мазмұны, оны шақырған кезде қандай команда шақырылғаны немесе қандай сұхбаттық терезе ашық тұрғанына байланысты.
Мәтіндік терезе - F2 функционалды пернесін басу арқылы командалар хаттамасын қарап шығу үшін шақырылады (сурет 2.5).
Сурет 2.5 - Мәтіндік терезе
Мәтіндік терезеде командалар енгізуге, AutoCAD беретін хабарламаларды бақылауға болады. Мәтіндік терезе мазмұны тек оқуға арналған және өзгертуге келмейді. Бірақ командалар хаттамаларын ары қарай командалық жолға немесе мәтіндік редакторға қою үшін көшіруге болады.
0.12.3 Командалық жолдар аймағы
Командалық жолдар терезесі командаларды енгізу және AutoCAD хабарламаларын шығару қызметін атқарады.
Терезе өлшемдері және сәйкесінше хаттаманың шығарылатын жолдарының санын экранның графикалық аймағы арқылы өзгертуге болады. Бұл әрекет терезенің жоғарғы бөлігіндегі бөлу жолағының көмегімен жүзеге асырылады. Өлшемін өзгерту үшін тінтуірмен бөлу жолағын ұстап, оны қажетті биіктікке дейін тарту қажет.
0.12.4 Жағдайлар жолы
Жағдайлар жолы жұмыс үстелінің астыңғы бөлігінде орналасқан. Ол екі форматтың біреуінде курсордың ағымдағы орны жайлы ақпарат шығарылатын тұрады: X,Y,Z (а) абсолюттік координаталар мәндері немесе соңғы берілген нүктеден(б) келетін созылмалы жіптің ұзындығы мен көлбеулік бұрышы.
а) б)
Координаталар панелінің оң жағында сызу байлауыштары режимінің ағымдағы жағдайын көрсететін пернелер орналасқан. Бұл режимдерді сәйкес пернелерге тінтуірдің сол жақ пернесіне шерту арқылы немесе функционалды пернелерге басу арқылы қосып-өшіруге болады. Бұл режимдер суретсалудың негізгі командалары орындалғанда немесе редакциялауда қолданылады да
түссіз деп аталады.
Кесте 1 Функционалды пернелердің атқаратын қызметі
Перне
Жағдайлар жолындағы перне
Сипаттама
F1
-
AutoCAD анықтамалық жүйесінің сұхбаттық терезесін шығарады
F2
-
AutoCAD-тың мәтіндік терезесін шығаруды басқарады
F3
Osnap (Привязка-
Байлауыш)
Объектілік байлауыш жұмысын
басқарады
F4
-
Планшет режимін басқарады
F5
-
Оң жақ, жоғарғы және төменгі
изометриялық жазықтықтар арасындағы өткізгіш
F6
-
Динамикалық ПСК-ПКЖ режиміне
ауыстырады
F7
Grid (Сетка-Тор)
Тордың бейнесін басқарады
F8
Ortho (Орто)
Ортогональдық режимді басқарады
F9
Snap (Шаг-Қадам)
Қадамдық байлауышты басқарады
F10
Polar (ОТС-Поляр)
Полярлық ілесу режиміне өтеді
F11
Otrack (Отс-Объект)
Объектілік ілесу режиміне көшіреді
F12
Dynamic input (Динамика)
Өлшемділіктің динамикалық ілесу
режиміне көшіреді
Сурет 2.6 - Жағдайлар жолында көрсетілген элементтер құрамын басқару менюі
Жағдайлар жолының оң жақ шетінде бағыттамасы бар перне орналасқан, оған шерткеде жағдайлар жолында көрсетілген элементтер құрамын басқаруға мүмкіндік беретін меню шығады (сурет 2.6).
4.1 Анықтамалық жүйені шақыру
AutoCAD - пен жұмыс істеудің кез келген моментінде бағдарлама бойынша электрондық құжаттамаларға өте аласыздар. Ол үшін құлайтын менюден Help пунктін таңдасаңыз жеткілікті. Альтернативті нұсқа - функционалды пернетақтадан F1 пернесін басу, командалық жолда ? символын енгізу немесе инструменттердің стандарт панелінен пиктограммасына шерту қажет.
2. 4 Экрандық меню
AutoCAD - тың кез келген командасын терезенің оң жақ бөлігінде орналасқан, экрандық (бүйірлік) менюден шақыруға болады. Бірақ үнсіздік бойынша ол көрсетілмейді. Экрандық менюді шығару үшін Tools (Сервис) Options (Настройка-Күйге келтіру) менюінен, Options (Опции-Опциялар) (сурет 2.7) сұхбаттық терезесін шақыру керек. Display screen menu (Экранное меню) менюінің Display (Экран) бетінде жалаушаны қосып, ОК пернесіне шертеміз.
Сурет 2.7 - а) экрандық меню және айналдыру жолағын шығару режимін
реттеу; б) экрандық меню
Осы жерде Display (Экран) бетінде Display scroll bars in drawing window (Полосы прокрутки) деген жерге жалаушаны қосу арқылы айналдыру жолағын шығаруды беруге болады.
Экрандық меню құрылымы иерархиялы (сурет 2.8). Қандай да бір команданы шақыру үшін, сол элементке тінтуір көрсеткішін қойып, шерту керек.
Сурет 2.8 - AutoCAD экрандық менюі құрылымы
2. 5 Контекстік меню
В AutoCAD - та тінтуір көрсеткішіне шерту арқылы шақырылатын және командаларға оңай жол ашатын контекстік менюлер кеңінен қолданылады. Контекстік менюдің құрылымы ол шақырылған уақытта қандай команда немесе сұхбаттық терезе ашық тұрғанына байланысты.
Егер жұмыс облысында тінтуірдің оң жақ пернесіне шертсек, онда бірде- бір команда орындалмайтынын көресіздер, ал пайда болған контекстік меню - үнсіздік бойынша берілген контекстік меню деп аталады (сурет 2.9, а). Онда мынадай стандартты операциялар көрсетілген: қиып алу, көшіру, қою, жою, панорамалау және т.б.
Редакциялау режимінің контекстік менюі (сурет 2.9, б) егер сызбада қандай да бір объект таңдалған жағдайда ғана шақырылады, бірақ ешқандай команда орындалмайды. Бұл меню осы объектіні редакциялаудың жиі кездесетін командаларынан тұрады.
Командалық режимнің контекстік менюі (сурет 2.9, в) егер қандай да бір команда орындалса шығарылады. Бұл менюдің құрамы командаға байланысты. Бұл жағдайда контекстік меню колманданың ағымдағы этапының параметрлерінен тұрады.
а) б)
в) г)
Сурет 2.9 - Контекстік меню: а) үнсіздік бойынша көрсетілетін;
б) редакциялау режиміндегі; в) командалық режимдегі; г) соңғы орындалған командалар
Егер қандай да бір сұхбаттық терезені ашсақ, онда контекстік менюдегі командалар құрамы терезе функциялары арқылы анықталады.
Қандай да бір инструменттер панелінің бос жерінде тінтуірдің оң жақ пернесіне шертсек, контекстік меню AutoCAD-тағы инструменттер панелі тізімін береді.
Контекстік менюді командалық жол терезесіне тінтуірдің оң жақ пернесіне шерту арқылы косып, Recent Commands (Последние команды-Соңғы командалар) пунктін ерекшелесек, онда осы ағымдағы сеанста командалардың орындалу тарихын көре аламыз.
2. 6 Суреттерді сақтау
К: _gsave - File Save құлайтын менюінен шақырылатын сақтау командасы немесе инструменттердің стандарт панелінен пиктограммасына тінтуір арқылы шертумен шақырылады. Gsave командасы аты өзгертусіз, бұрыннан бар суретті сақтауда қолданылады.
Егер сурет жаңа болса және оның аты әлі анықталмаса, онда File Save As... құлайтын менюінен шақырылатын Saveas командасы қолданылады.
Құжат аты Save Drawing As сұхбаттық терезесінің File name жолында беріледі (сурет 2.10).
Сурет 2.10 - Суретті сақтау сұхбаттық терезесі
Жаңа сурет .dwg кеңейтілуімен жазылады. Сурет файлымен бір уақытта оның көшірмесі де сол атпен сол кеңейтілумен .bak автоматты түрде жасалады.
Егер сіз суретті шаблон файлы ретінде сақтайтн болсаңыз, онда AutoCAD бағдарламасы файл атына . dwt кеңейтуді қосады.
Сұхбаттық терезенің сызбаны сақтау сол жақ бөлігінде бірнеше перне орналасқан, солардың көмегімен сақталатын сызба үшін орын таңдауға болады. Бұл пернелер жиыны орналасу тізімі деп аталады.
# History (Журнал) - бұған дейін қолданылған сызбалар тізімі шығады;
# My Documents (Мои документы-Менің құжаттарым) - сіздің құжаттар катологыңызда орналасқан сызбалар мен папкалар көрсетіледі;
# Favorites (Избранное-Таңдаулы) - C:\Documents and Settings\ катологында орналасқан файлдар мен катологтар көрсетіледі. Өз сызбаңызды дәл осы катологта сақтау үшін, оны екі рет шертіңіз;
# Desktop (Рабочий стол-Жұмыс үстелі) - жұмыс үстелінде сақталған сызбалар тізімі ашылады;
# FTR - Tools (Сервис) ашылатын тізім көмегімен орнатылған FTR орналасу каталогы шығарылады;
# Buzzaw - Autodesk компаниясының порталы болып табылатын, www.buzzaw.com сайты ашылады. Онда жаңа тіркеу жазбаларын жасауға және бар жобаларға ену мүмкіндігі алынады.
2. 7 Жұмысты аяқтау
Бағдарламамен жұмысты аяқтаудың ең қарапайым тәсілі Close
(Закрыть-Жабу) пернесін қолдану.
Басқа тәсіл - File Close (Файл Закрыть-Жабу) менюі командасын қолдану.
Тағы бір тәсіл - File (Файл) менюінен Quit (Выход-Шығу) командасын таңдау.
Егер барлық жасалған өзгерістер сақталса, онда бағдарламадан шығар кезде ешқандай хабарлама пайда болмайды. Қарсы жағдайда экранға AutoCAD сұхбаттық терезесі шығарылады (сурет 2.11), онда пайдаланушыға өзгерістерлі сақтау, олардан бас тарту немесе жұмыс сеансын жалғастырудың біреуін таңдау ұсынылады.
Егер ағымдағы сызбаға ат берілмесе, оны сақтағыңыз келсе, онда Save Drawing As (сурет 2.11) сұхбаттық терезесі ашылады.
Сурет 2.11 - Суреттегі өзгерістерді сақтау сұхбаттық терезесі
2 AutoCAD ЖҮЙЕСІНДЕ ЖҰМЫС ІСТЕУ ТӘРТІБІ ЖӘНЕ РЕТІ
Бұл дәрісте, сіздер AutoCAD жұмыс ортасын қалай күйге келтіруді, AutoCAD командаларының қалай шақырылатынын, координаталар жүйесін қолдануды және пернетақтадан жасалатын объектілердің қажетті координаталарын енгізуді үйренесіздер.
# AutoCAD жұмыс ортасын күйге келтіру
# Дайындау операциялары
# Командаларды шақыру
# Координаталардың әлемдік жүйесі
# Абсолюттік және салыстырмалы координаталар
2. 1 AutoCAD жұмыс ортасын күйге келтіру
AutoCAD іске қосылған кезде аты жоқ жаңа сызба-файл ашылады (Сызба 1). Осы жерде объект жасауды бастауға болады немесе бұған дейін жасалған сызбаны ашуға болады, мұнда соңғы жұмыс істеген кезде орнатылған барлық жұмыс иснтрументтері сақталады.
Настройка-Күйге келтіру сұхбаттық терезесінде AutoCAD интерфейсінің және сурет салу ортасының түрлі параметрлерін басқару мүмкіншілігі бар:
oo Сигнал для пользователя-пайдаланушы үшін сигнал - белгісіз командаларды енгізген кезде немесе рұқсат етілмеген әрекеттер орындалғанда дыбыс сигналының қосылуы.
oo Автосохранение рисунка-суреттің автоматты түрде сақталуы -
сызба-файлды алдын-ала белгіленген уақыт аралығында дискіге жазу.
oo Установка цветов окна AutoCAD- AutoCAD терезесі түстерін орнату - терезе элементтері түстерін реттеу: сызу облысының, мәтін терезесінің фонын, сызу облысындағы және мәтін терезесіндегі мәтіннің, курсор сызықтарын.
oo Выбор шрифтов-қаріптер таңдау - графикалық және мәтәіндік терезелерде қолданылатын қаріптерді таңдау мүмкіндігі. Сызба объектілері болып табылатын мәтіндерге, AutoCAD терезесі үшін қаріп таңдау әсер етпейді.
oo Задание единиц измерения-Өлшем бірліктерін беру - ағымдағы өлшем бірліктерді олрнату (дюйм немесе миллиметр).
3. 2 Дайындық операциялары
12.4.1 Өлшем бірліктер жүйесін беру
Сурет салуды бастамас бұрын, өлшем бірліктерін таңдап алу керек. Өлшем бірліктері миллиметр, сантиметр және т.б. болуы мүмкін. Сурет таңдап алынған өлшем бірліктерін ескере отырып салынады, ал басқа бірліктерге көшу үшін оны масштабтау қажет. Сонымен қатар, орнатылған өлшем бірліктерді енгізу
үшін формат, және олардың дәлдігін беруіміз керек. Бұл операциялардың барлығы Drawing Units сұхбаттық терезесінде (сурет 3.1) орындалады.
Осы сұхбаттық терезеде үнсіздік бойынша ОХ осінің оң бағытынан сағат тіліне қарсы есептелетін, бұрыштық өлшем бірліктері де реттеледі.
Орнатылған параметрлер координаталар мәніне де, көрсетілуіне де, ұзындық пен арақашықтыққа да әсер етеді..
Кейбір жағдайда, алдын-ала параметрлерін бермей-ақ сызбаны ашқан жөн. Бұл алдын-ала орнатылған параметрлер саны аз болу керек дегенді білдіреді, өйткені, мүлдем параметрсіз сызба болмайды. Ол үшін жұмыстың басы сұхбаттық терезесінің Start from Scratch (Простейший шаблон-Қарапайым шаблон) пернесін қолдану керек (сурет 3.2).
Сурет 3.1 - Өлшем бірліктерді күйге келтіру сұхбаттық терезесі
12.4.2 Сурет (формат) шекараларын анықтау
К: '_limits - ағымдағы суреттің шекарасын (лимиттер) мүмкіншілігін береді. Ол Format Drawing Limits (Формат Лимиты чертежа-Сызба лимиттері) құлайтын менюінен шақырылады.
Суретшекарасы - сызба орналасқан облыс, әлемдік координаталар жүйесіндеекіөлшемді екі нүкте арқылы беріледі: сол жақ төменгі және оң жақ жоғарғы бұрыштар координаталары. Осылайша, сызба лимиттері болып табылатын, жасанды көрінбейтін тік төртбұрыш жасалады. Z осі бойынша шекаралар орнатылмайды.
AutoCAD бағдарламасы лимит шегінен шығып та сызуға рұқсат береді. Бірақ қосымша тр лимитте көрсетілген аймақта ғана орналасады. Бұл пайдаланушыға шеткі сызық салынбаған жағдайда сызба кеңістігі шекараларын бағдарлауға мүмкіндік береді.
Лимиттер толықмасштабты модельді қамтып қана қоймай, оның өлшемдерінен сәл үлкен болуы керек.
12.4.3 Тор параметрлерін анықтау
Тор (Grid) - дегеніміз лимиттер шегінде сурет облысын жауып тұратын нүктелердің белгілі бір тәртіппен орналасуы. Торды қолдану объектілерді түзеуге және олардың арасындағы қашықтықты бағалауға мүмкіндік береді. Торды басқа командалар орындалғанда қосып, өшіріп отыруға болады. Басып шығарғанда ол көрінбейді.
Торды қосу және оның жиілігін анықтау Tools Drafting Settings... (Сервис Режимы рисования-Сурет салу режимдері) менюінен алынатын Drafting Settings (Режимы рисования-Сурет салу режимдері) сұхбаттық терезесінің Snap and Grid (Шаг и сетка-Қадам және тор) (сурет 3.2) бетінде орындалады. Торды тінтуірмен жағдайлар жолындағы Grid (Сетка-Тор) пернесіне немесе F7 функционалды пернесіне шерту арқылы қосып, өшіруге болады.
Сурет 3.2 - Тор параметрлерін және байлауыштың қадамын анықтау сұхбаттық терезесі
12.4.4 Байлауыш қадамын анықтау
Қадамдық байлауыш (Snap) - курсорды орнатылған қадамға дискретті жылжыту. Курсор қадамдық байлауыш режимінде тор түйіндерінде секіріп, түйіндерге жабысқандай болып қозғалады. Қадамдық байлауыш әдетте тінтуір арқылы нүктелерді дәл көрсету үшін қолданылады.
Байлауыш қадамы тор жиілігімен бірдей болуы шарт емес. Қадамдық байлауышты қосу және оның параметрлерін күйге келтіру Tools Drafting Settings... менюінен алынатын, Drafting Settings сұхбаттық терезесінің, Snap and Grid (сурет 2.2) бетінде орындалады. Қадамдық байлауышты жағдайлар жолындағы Snap (Шаг-Қадам) пернесіне тінтуірмен шерту арқылы немесе F9 функционалды пернесіне шерту арқылы қосып, өшіруге болады.
3. 3 Командаларды шақыру
AutoCAD командалары құлайтын меню көмегімен, инструменттер панелінен, контекстік менюден, экрандық меню және команда жолына тікелей енгізу арқылы шақырылады.
1. Команданы менюден шақыру менюдің сәйкес атауына тінтуір пернесін басу арқылы орындалады. Құлайтын меню ашылады, сол жерден қажетті команда тікелей таңдалынады.
2. Инструменттер панелінен команданы шақыру үшін панельдің қажетті пернесіне тінтуірмен шерту керек.
3. Контекстік менюден команданы шақыру үшін, команданы беріп, тінтуірдің оң жақ пернесіне шерту керек (сурет 3.3).
Сурет 3.3 - Сызық үшін команда таңдаудың контекстік менюі
4. Экрандық менюден команда таңдау менюдің сәйкес атауына тінтуір пернесімен шерту арқылы жүзеге асырылады. Бет ашылады, сол жерден тікелей қажетті команда таңдалынады.
5. Командалық жолдан таңдау Command: (Команда:) сөзінен кейін команда атын теру арқылы жүзеге асырылады, содан кейін AutoCAD опциялар жиынын шығарады немесе сұхбаттық терезе ашады.
Командаларды қайталау - Enter пернесі.
Команданы жою, менюді немесе сұхбаттық терезені жабу - Esc пернесі.
Соңғы команда әрекетін жою - инструменттердің стандартты панелінің пернесі.
Жойылған командаларды қайталап орындау, инструменттердің стандартты панелінің пернесі.
Осы жаңа ғана өшірілген объекті қайтадан орнына келтіру үшін Oops (Ой) командасы қолданылады.
3.4 Координаталардың әлемдік жүйесі
AutoCAD бағдарламасы электрондық сызбалар жасауға арналған, сондықтан сызба объектілерінің нүкте координаталары берілген өлшемдер бойынша енгізілуі керек. Өлшемдер берілетін координаталар жүйесі осы мақсатта қызмет етеді.
AutoCAD-та үнсіздік бойынша, әлемдік декарттық координаталар жүйесі (ӘКЖ) орнатылған, оның басы 0,0 нүктесінде. Осы нүктеде координаталар басын білдіретін және X, Y координаталық осьтерінің оң бағытын көрсететін белгі орналасқан (сурет 3.4).
Сурет 3.4 - МСК-ӘКЖ - нің басталуын көрсететін белгі
3. 5 Абсолютті және салыстырмалы координаталар
Екіөлшемді кеңістікте нүктелер X Y жазықтығында беріледі.
Олар декарттық та, полярлық та нысанда енгізіле береді. Екі жағдайда да координаталар абсолютті де, салыстырмалы да түрде беруге болады.
Абсолюттік координаталар координата лар басынан,салыстырмалы координаталар соңғы нүктеден салынады.
0.5.1 Декарттық координаталарды беру
Абсолюттік декарттық координаталарды беру X и Y - тің дәл мәндерін енгізу арқылы жүзеге асырылады. Нүкте координаталарын енгізу үшін, команда таңдалғаннан кейін, пернетақтадан X осі бойынша координатаны теріп, үтір арқылы Y осі бойынша координатаны тереміз. Мысалы, А нүктесінің абсолютті координатасын сурет 3.5 - те көрсетілгендей етіп беру үшін, пернетақтадан 150,90 мәнін теріп, осы мәндерді бағдарламаға енгізу үшін Enter пернесін басамыз.
Сурет 3.5 - Абсолютті декарттық координаталар
Салыстырмалы декарттық координаталар - соңғы енгізілген нүкте координаталарына қатысты X және Y осьтері бойынша координаталар өсімі. Салыстырмалы координаталар мәні абсолюттік координаларды енгізу тәртібімен орындалады, бірақ жазудың алдында @ белгісі қойылады. Мысалы, @90,90 дегеніміз, жаңа В нүктесі соңғы А нүктесіне байланысты, Х осі бойынша 90, Y - осі бойынша 90 бірлікке жылжығанын көрсетеді (сурет 3.5).
0.5.2 Полярлық координаталарды беру
Декарттық координаталар секілді полярлық координаталар да абсолюттік және салыстырмалық болуы мүмкін.
Нүктенің абсолюттік полярлық координаталары ағымдағы декрттық координаталар жүйесінің басынан қарастырылатын нүктеге дейін өлшенетін радиус және Х осімен осы радиус арасындағы бұрышы арқылы анықталады. Радиус және бұрыш мәндері арасына ашылатын бұрыштық жақша түріндегі () белгі қойылады. Мысалы, 530 жазуы жаңа нүкте ұқзындағы 5-ке тең Х осіне 30[0] көлбеулеген (сурет 3.6) радиуста орналасқандғын білдіреді.
Сурет 3.6 - Абсолюттік Сурет 3.7 - Салыстырмалы полярлық координаталар полярлық координаталар
Салыстырмалы полярлық координаталар, сонымен қатар, радиус және Х осіне көлбеу бұрышының өсімі ретінде де берілуі мүмкін. Олар декарттық координаталар секілді @белгісімен жазылады. Мысалы, @6-60 жазуы жаңа нүкте соңғы нүктеден Хосіне 60°- бұрышпен көлбеген, 6-ға тең радиуста орналасқандығын білдіреді (сурет 3.7).
Полярлық ілесу - полярлық координаталар жағдайында тінтуір көрсеткішінің қозғалысы шектелмейді, сондықтан ортогональ сызықтар салудың Orto (Орто) режимі өшіп тұруы керек, ал оның орнына команда жолында полярлық ілесу Polar (Поляр) режимі қосылып тұруы керек.
Бұрыштарды реттеу Tools (Инструменты-Инструменттер) Drafting Settings (Режимы рисования-Сурет салу режимдері) менюінен шақырылатын, Drafting Settings (Режимы рисования-Сурет салу режимдері) сұхбаттық терезесінің Polar Tracking (Отслеживание-ілесу) бетінде (сурет 3.8) орындалады.
Сурет 3.8 - Полярлық ілесу бұрыштарын реттеу
2.6 Арақашықтықты тікелей енгізу
Мәліметтерді құру кезінде енгізілетін мәліметтер санын қысқартудың бір тәсілі ретінде - кесінді ұзындығын тікелей енгізу қарастырылады. Егер кесіндінің алғашқы нүктесі берілсе, онда Specify next point or [Undo]: (Следующая точка или [Отменить]-Келесі нүкте немесе [Жою]:) шақыруына жауап ретіінде тінтуір көрсеткішін қалаған бағытта қозғалтып, кесіндінің қажетті ұзындығын беруге болады. Бұл тәсіл ортогональ режимде тамаша жұмыс істейді.
Координаталар осі бойымен бағытталған сызықтар немесе 0, 90, 180 және 270[0] бұрыштармен орналасқан сызықтар ортогональ сызықтар деп аталады.
2.7 Координаталар мәнін көрсету
Жұмыс барысында жағдайлар жолының сол жағында орналасқан, координаталар индикаторында көрсетілген координаталар мәндерін қолдануға болады. Координаталар индикаторында шығарылатын мәндер тінтуір көрсеткіші және объект қай жерде екендігін хабарлайды.
Координаталар мәнінің көрсетілуі үш режимді:
1. - динамикалық абсолюттік координаталар. Графикалық аймақта көрсеткіштің ағымдағы орналасуын көрсетеді.
2. - статистикалық абсолюттік координаталар. Жаңа салу нүктесін беру кезінде ғана өзгереді. Бұл жағдайда координаталар индикаторы көлеңкеленіп тұрады.
3. - динамикалық полярлық координаталар (салыстырмалы). Графикалық зонада көрсеткіштің ағымдағы орналасуын көрсетеді. Координаталарды көрсетудің бұл режимі салу командасын орындау барысында алғашқы нүкте берілгеннен кейін қосылады, пайдаланушы келесі нүктені беру үшін тінтуірді қозғалтады.
Координаталарды шығару режимін жағдайлар жолындағы олардың мәніне шерту арқылы оңай өзгертуге болады. Сол секілді тінтуірдің оң жақ пернесі арқыл сол жерге шертіп, қажет команданы таңдауға болады (сурет 3.9):
- салыстырмалы
-абсолютті
- өшіру
Сурет 3.9 - Координаталарды көрсету режимдерінің контекстік менюі
2 AutoCAD-тың БАЗАЛЫҚ-ГРАФИКАЛЫҚ ОБЪЕКТІЛЕРІ
Бұл дәрісте, сіздер, сызба элементтерін жасау үшін қолданылатын базалық түзусызықты графикалық объектілерді (примитивтерді) салу тәсілдерімен танысасыздар. Осы жерде қажет емес объектілерді жою тәсілдерін де қарастырамыз.
# Түзусызықты объектілерді салу
# Қисықсызықты объектілерді салу. Нүктелер
# Салынған объектілерді жою
2.1 Түзусызықты объектілерді салу
AutoCAD-та суреттер нүктелер немесе объектілер жиынтығы емес тұтас элемент ретінде қарастырылатын геометриялық примитивтер жиынынан салынады.
Примитивтер салу командалары:
а) Draw (Рисование-Сурет салу) менюінен;
б) Draw (Рисование-Сурет салу) инструменттер панелінен; в) экрандық менюден;
г) командалық жолда атын теру арқылы ашылады.
5.2.1 Кесінділер салу
AutoCAD-та сызықтар салу нүктелер координаталарын, қасиеттерін (типін, түсін, салмағын) және бағытын (бұрыштардың) беру арқылы жүзеге асады.
_line (Отрезок) командасы - Draw (Рисование) Line (Отрезок) құлайтын менюінен немесе Draw инструменттер панелінен Line пиктограммасына тінтуір арқылы шерткенде алынып, кесінді салады.
Команда сұрауы:
- алғашқы нүктені
көрсетіп, Enter басу
- келесі нүктені көрсетіп, Enter басу
Line командасының сұрауы цикл бойынша ұйымдастырылған. Бұл дегеніміз, үздіксіз сынық сызық салғанда, алдыңғы кесіндінің соңы келесінің басы болып қызмет атқарады (сурет 4.1).
Курсордың қиылысқан сызығын әрбір келесі нүктеге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz