Валюталық операциялар түрлері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . .: Кіріспе . . .

3: 3

Кіріспе . . .:

: 1

Кіріспе . . .: Сыртқы экономиканы қалыптастыруда валюталық операциялардың алатын орны және олардың теориялық аспектілері . . .

3: 5

: 1. 1

Кіріспе . . .: Валюталық операциялардың экономикалық мазмұны мен түрлері . . .

3: 5

: 1. 2

Кіріспе . . .: Қазақстан Республикасында валюталық операцияларды реттеу тәртібі . . .

3: 9

Кіріспе . . .:

: 2

Кіріспе . . .: ЖШС «Build Team» ұйымының валюталық операциялар есебі . . .

3: 15

: 2. 1

Кіріспе . . .: ЖШС «Build Team» ұйымының валюталық операциялар есебін ұйымдастыру . . .

3: 15

: 2. 2

Кіріспе . . .: ЖШС «Build Team» ұйымының «валюталық бағам өзгерісінің әсері» және ҚХЕС-на сәйкес бағам айырмашылығының есебі . . .

3: 20

Кіріспе . . .:

: 3

Кіріспе . . .: Функционалды валюта. Бағамдық айырмашылықтарды тану . . .

3: 26

Кіріспе . . .:

Кіріспе . . .: Қорытынды . . .

3: 35

Кіріспе . . .:

Кіріспе . . .: Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . .

3: 37

Кіріспе

Валюталық операциялар кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметімен тікелей байланысты. Валюталық операциялардың бухгалтерлік есебі кейінгі қосымшалар мен өзгерістермен қоса, субъектілердің қаржы-шаруашылық қызметінің бухгалтерлік есеп шоттарының типтік жоспары негізінде жүргізіледі.

Сыртқы экономикалық операциялар есебінің ерекшелігі есеп теңгемен де, шетелдік валютамен де жүргізіледі тұрады. Кәсіпорындарда сыртқы экономикалық қызметтің жүргізілуіне байланысты барлық операциялардың есебі шоттарда салыстырмалы түрде (теңгеде және шетелдік валютада) жүргізіледі.

Ұйымдардың шетелдік валютамен жасаған операцияларын жүргізу тәсілі: - ҚЕХС 2 «Шетелдік валютамен операция жасау» 30 бөлімінде және - ХҚЕС (IAS) 21 «Валюталық курс өзгерісінің әсері» деп аталатын бөлімдерде қаралады.

Еліміздің әлемдік нарықта алдыңғы қатарлы елдер санатына қосылуы үшін ішкі экономикалық өсумен қатар, халықаралық экономикалық қатынастарымыз дамып, соның ішінде өзекті саласы халықаралық валюталық қатынастардың дамуы еліміз үшін маңызды. Өйткені біздің экономикамызда теңгеміз еркін айналысқа шыққандықтан, әлемдегі валюта өзгерістері бізге де әсер етеді.

Курстық жұмыстың тақырыбының өзектілігі - кез келген ұйым шетелдік валютамен байланысты қызметті екі әдіспен жүргізе алады: не операцияларды шетелдік валютамен жүргізеді, не шетелдік қызметті жүзеге асыра алады. Сонымен бірге өзінің қаржы есептілігінде ұйым деректерді шетелдік валютамен көрсете алады. Сондықтан валюталық операциялар есебінің мақсатының, міндетінің теориялық және әдістемелік ережесін анықтап, экономикалық категория ретінде мазмұны мен міндеттерін ашу үшін әдебиет көздерін зерттеу және мәліметтер мен деректерді, заңнамаларды қарастыру негізінде, оның қызметінің теориялық сипатын беру. Сонымен қатар шетелдік валютамен операцияларды және шетелдік қызметті ұйымның қаржы есептілігінде көрсету, сондай-ақ қаржы есептілігінің көрсеткіштерін ұсыну валютасына қайта есептеу тәртібін ҚХЕС-сүйене отырып орнату.

Курстық жұмыстың мақсаты - 21 «Валюталық бағам өзгерісінің әсері» ҚХЕС-ның қолданылуын, мемлекетте жүргізілетін валюталық операцияларды қарастыру, валюталық операциялар түрлерін анықтау, валюта есебін ұйымдастыруды жан-жақты қарастырып, оны жетілдіру жолдарын және нарықтық талаптарға сай жағдайға әкелу бағыттарын зерделеу болып табылады.

Курстық жұмыстың мақсатына жету үшін келесідей міндеттер қойылады:

- валюталық операциялардың экономикалық мазмұны және валюталық операциялардың түрлерін анықтау

- Қазақстан Республикасында валюталық операцияларды реттеу тәртібін анықтау

- валюталық операциялар есебін ұйымдастыру - 21 «Валюталық бағам өзгерісінің әсері» ҚХЕС-ның сипаттамасы - шетелдік валютадағы операцияларды фунционалдық валютада көрсету - бағам айырмашылықтарын тану - валюталық операциялар есебін жетілдіру жолдарын қарастыру.

Курстық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы - біздің елімізде валюта операцияларын және оның жүргізілу әдістерін үйренуге байланысты мәселелердің теориялық және практикалық маңызы зор.

1 Сыртқы экономиканы қалыптастыруда валюталық операциялардың алатын орны және олардың теориялық аспектілері

1. 1 Валюталық операциялардың экономикалық мазмұны мен түрлері

Валюта дегеніміз - мемлекеттердің заңды төлем құралы ретінде қабылданған ақша бірлігі немесе банкноттар, қазыналық билеттер мен тиындар, соның ішінде қымбат металдардан жасалған тиындар түріндегі қолма-қол және аударым нысанындағы құнның ресми стандарттары, сондай-ақ, шоттардағы, соның ішінде халықаралық ақша немесе есеп айырысу бірлігіндегі қаражаттары.

Валюталық нарық дегеніміз - ұлттық валютаны шетелдік валютаға алып сатқан кезде, ұсыныс пен сұраныс нәтижесінде қалыптасқан белгілі-бір ресми орын.

Халықаралық есеп айрысу спецификасының маңызы мынада: валюталық баға төлем құралы ретінде көбінесе шетелдік валютаны қолданады, өйткені әлі халықаралық бүкіл мемлекеттерде алуға тиісті белгілі-бір валюта жоқ, сондықтан да сыртқы саудада, несиеде, инвестицияда мемлекет аралық есеп айырысу үшін бір валютаны екінші валютаға сату керек. Валюталық курстың бағамы оны сатып алу қабілеті арқылы белгіленеді.

Валюталық бағам дегеніміз - бір ақша бірлігінің екінші ақша бірлігімен алғандағы бағасы. Ол нарықты экономика жағдайында сұраныс пен ұсыныстың нәтижесінде анықталады және экономиканың жағдайын көрсетеді. Валюталық бағам халықаралық сауда және капитал қозғалысында өте үлкен рөл атқарады. Валюталық бағамның өзгерісін байқасақ, ол сол валютаның құнсызданғанын немесе құнының жоғарлағанын көрсетеді.

Валюталық операциялар дегеніміз - меншік құқығының және өзге де құқықтардың валюталық құндылықтарға ауысуына байланысты операциялар, яғни, валюталық құндылықтарды кез келген тәсілмен Қазақстан Республикасына әкелу және жөнелту, сондай-ақ Қазақстан Республикасынан әкету және жөнелту болып табылады.

Қазақстандық ұйымдардың сыртқы экономикалық қызметінің ұлғая түсуіне байланысты, олардың шетелдік валюталарды сыртқы және ішкі қарым-қатынастарда көбірек қолдануына орай, валюталық операцияларды жүргізу механизмін үйренудің қажеттілігі туындауда.

Ұйымның қызмет нәтижесінде қалыптасатын қаржылық жағдайына курстық айырмашылық зор ықпал етеді. Халықаралық қарым қатынастың дамуына байланысты, ұлттық ақшалай бірлікті, басқа да шетелдік әріптестердің валютасына айырбастаудың қажеттігі туындайды. Бұл қажеттілікті орындау валюта нарығы арқылы іске асырылады, сол жерде сұраныс пен ұсынысқа орай валюталық курс қалыптасады. Есептесу кезінде төлемақы операцияларын жүргізген кездегі сұраныс пен ұсынысына байланысты анықталады.

Валюталық операцияларды атқару кезінде, төменде көрсетілген түсініктерді пайдаланады:

- Қолданыстағы валюта - қаржылық есеп берілетін валюта;

- Шетелдік валюта - кәсіпорын есеп беретін функционалдық валютадан басқа валюта:)

- Валюталық курс - қаржы рыногында сұраныс пен ұсыныстың нәтижесінде анықталған, бір валютаны екіншісіне аудару үшін қолданылатын олардың ара қатынасы;

- Курс айырмасы - бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп барысында, шетелдік валютаның курсы өзгерген кезде пайда болатын айырмашылық;

- Соңғы курс немесе жабылу кезіндегі курс - белгілі есепті кезеңдегі қолданыстағы валютаның, шетелдік валютаға шаққандағы курсы.

Қазақстан Республикасының «Валюталық реттеу туралы» заңына (24. 12. 1996 ж. ) сәйкес, валюталық құндылықтарға мыналар жатады:

1) шетел валютасы;

2) шетел валютасында көрсетілген бағалы қағаздар және төлем құралдары;

3) тазартылған құйма алтын, бағалы металдар, бағалы тастар.

Валюталық қатынастың субъектілеріне Қазақстан Республикасының резидент және бейрезидент тұлғалары жатады. Мұндағы резиденттерге жататындар:

- ҚР-ның тұрақты тұрғыны, соның ішінде уақытша шетелде немесе республикадан тысқары жерлерде мемлекеттік қызметте жүрген жеке тұлға;

- ҚР-ның заңдылықтарына сәйкес құрылған барлық заңды тұлғалар, олардың республика ішіндегі немесе одан тысқары жерлерде орналасқан филиалдары мен өкілеттігі;

- ҚР-нан тысқары жердегі орналасқан дипломатиялық, сауда және өзге де өкілеттіктер жатады.

Ал, бейрезиденттерге резидент құрылымында көрсетілмеген ҚР-ң барлық заңды және жеке тұлғалары немесе одан тысқары жерлердегі олардың филиалдары мен өкілеттіктері жатады.

Қазақстан Республикасының «Валюталық реттеу туралы» заңына сәйкес валюталық операциялар ағымдық операциялар және капитал қозғалысымен байланысты операцияларға бөлінеді.

1. Ағымдық операцияларға жататындар:

• тауарлар, жұмыстар және қызметтер үшін төлемнің не аванс төлемінің мерзімін 180 күннен аспайтын мерзімге ұзартуды көздейтін экспорт-импорт мәмілелері бойынша есеп айрысуларды жүзеге асыруға арналған аударымдар;

• 180 күннен аспайтын мерзімге несиелер беру және алу;

• салымдар (депозиттер), инвестициялар, заем және өзге операциялар бойынша дивиденттерді, сыйақыларды және өзге де табыстарды алу және аудару;

• гранттарды қоса алғанда, сауда сипатына жатпайтын аударымдар, мұрагерлік соманы, жалақыны, зейнетақыны, алименттерді және басқа сомаларды аудару;

• осы заңмен капитал қозғалысына байланысты операцияларға жатпайтын барлық өзге де валюталық операциялар.

2. Капитал қозғалысына байланысты операцияларға жататындар:

• инвестицияларды жүзеге асыру;

• интеллектуалдық меншік объектілеріне ерекше құқықты толық беруді көздейтін мәмілелер бойынша есеп айырысуларды жүргізуге арналған аударымдар;

• мүліктік құқыққа және өзге де жылжымайтын мүлік құкығына төлеуге аударымдар;

• тауарлар, жұмыстар және қызметтер үшін төлемнің не аванс төлемінің мерзімін 180 күннен асатын мерзімге ұзартуды көздейтін экспорт-импорт мәмілелері бойынша есеп айрысуларды жүзеге асыруға арналған аударымдар;

• 180 күннен асатын мерзімге несиелер беру және алу;

• өздері тіркелген мемлекеттердің заңдары бойынша банк операцияларын жүзеге асыруға құқығы бар шетел банкілерінде және өзге де қаржылық ұйымдарда салымдарды (депозиттерді) жүзеге асыру;

• зейнетақы активтерін жинақтауға байланысты мәмілелер бойынша халықаралық аударымдар;

• жинақтау сипатындағы сақтандыру және қайта сақтандыру шарттары бойынша халықаралық аударымдар.

Сурет-1. Валюталық операцияларды критерийлер бойынша жіктеу

- шетелдік және ұлттық валюталармен операциялар;

1. объектісі бойынша

- шетелдік валютадағы бағалы қағаздармен операциялар;

-қымбат бағалы металдармен және тастармен операциялар.

- жеке және заңды тұлғалардың операциялары;

2. субъектісі бойынша

- мемлекеттік, әкімшілік-аумақтық және муниципалды құрылымдардың операциялары;

-шетелдік мемлекеттердің және халықаралық ұйымдардың операцилары.

- әмбебап операция жүзеге асырудың құқықтық режимі резиденттік мәртебеге тәуелді болмайды;

3. Жүзеге асырудың режимі бойынша

- жекелеген операция жүзеге асырудың құқықтық режимі резиденттік мәртебеге тәуелді болады.

- ішкі;

4. Жүзеге асырудың аумағы бойынша

- шетелдік.

Экономикалық әдебиеттерде банктер жүргізетін валюталық операциялардың өзіндік белгілеріне байланысты жіктелуін көрсетеді.

1. Клиенттердің шоттарын ашу және жүргізу. Бұл операция мынадай түрлерден тұрады:

- заңды және жеке тұлғаларға (резиденттер мен бейрезиденттерге) валюталық шот ашу;

- шоттардағы қалдық бойынша пайыз төлеу;

- овердрафт (банктің жетекшілерінің шешімімен ерекше клиенттерге) несиелерін беру;

- операция жасалуына қарай шоттың көшірмелерін беру;

- кез келген уақыт аралығына шот архивін рәсімдеу;

- клиенттердің тапсырмалары бойынша операцияларды орындау (клиенттер есебінен шетел валютасын сатып алу және сату) ;

- экспорттық-импорттық операцияларға бақылау жасау.

2. Сауда емес операциялар. Сауда емес операцияларға клиенттерге тауарлар және қызметтер экспорты мен импорты және капитал қозғалысы бойынша қызмет көрсетулер үшін есеп айрысуларға байланыссыз операциялар жатады. Өкілетті банктер сауда емес сипатта мынадай операцияларды жасауы мүмкін:

- қолма-қол шетел валютасын және шетел валютасындағы төлем құжаттарын сатып алу және сату;

- шетел валютасын және шетел валютасындағы төлем құжаттарын Инкассациялау;

- шетел банктерінің жол чектерін сатып алу (төлеу) ;

- ақшалай аккредитивтерді төлеу.

3. Шетел банктерімен корреспонденттік қатынас орнату. Халықаралық есеп айрысуларды жүзеге асыру үшін банктер шетел банктерінде өздерінің корреспонденттік шоттарын ашады. Ондай шоттар екі түрлі болып келеді:

- НОСТРО шоты (біздің шотымыз сізде) - банк-корреспондентте коммерциялық банктің атына ашылған ағымдық шот;

- ЛОРО шоты (сіздің шотыңыз бізде) - коммерциялық банкте банккорреспондентінің атына ашылған ағымдық шот.

4. Конверсиондық операциялар. Конверсиондық операциялар - сол елдің қолма-қол және қолма-қолсыз ұлттық валюталарына қолма-қол және қолма-қолсыз шетел валюталарын сатып алу және сату мәмілелері. Конверсиондық операцияларға мынадай валюталық мәмілелер жатады:

- СПОТ мәмілесі - бір валютаға қарсы екінші валютаны сатып алу және сатуға байланысты мәміле жасалған күннен кейінгі екінші банктік жұмыс күніндегі валюталау кері жүргізілген операциялар.

- ФОРВАРД (мерзімді, аутрайт) мәмілесі - бір валютаға қарсы екінші валютаны сатып алу және сатуға байланысты мәміле жасалған күннен кейінгі 2 банктік жұмыс күніндегі валюталау күні жүргізілген операциялар.

- СВОП мәмілесі - бір валютаға қарсы екінші валютаны сатып алу және сатуға байланысты осы валютаны болашақта қайта сатып алу және сатуға сәйкес, яғни екі қарама-қарсы операциядан тұратын банктік мәміле.

- Аутрайтпен жасалатын мәміле - белгілі бір күнге валютамен жабдықтау шартын білдіреді;

- Опционмен жасалатын мәміле - валютамен жабдықтаудың күні белгіленбеген шартын сипаттайды.

5. Халықаралық есеп айырысу бойынша операциялар. Сыртқы саудада есеп айырысудың мынадай формалары қолданылады: құжатталған аккредитив, құжатталған инкассо, банктік аударым.

Құжатталған аккредитив - аккредитивте көрсетілген құжаттарға қарсы. экспортердың (бенефициарға) пайдасына өзінің бұйырушы-клиентінің (импортердің) өтініші бойынша жасайтын аккредитив ашушы банктің (эмитентбанктің) міндеттемесін білдіреді.

Құжатталған инкассо - эмитент-банктің, сенім білдірушінің берген құжаттарын төлеушіге (импортерға) төлеу үшін ұсынуға немесе ақшасын алып беруге өзіне алған міндеттемесі.

Банктік аударым - банктік аударым жасаушының жасаған тапсырмасы негізінде барлық есеп айырысудағы валюталық түсімдердің өкілетті банктердің шотына есепке алынуын білдіреді.

6. Валюталық, қаражаттарды тарту және орналастыру операциялары . Мұндай операцияларға мыналар жатады:

1) депозиттерді тарту:

• жеке тұлғалардан;

• заңды тұлғалардан, соның ішінде банкаралық депозиттер

2) несиелер беру:

• жеке тұлғаларға;

• заңды тұлғаларға;

3) банкаралық нарықта несиелерді орналастыру.

1. 2 Қазақстан Республикасында валюталық операцияларды реттеу тәртібі

Нарықтық қатынастар жағдайында валюта бір елден басқа елдерге ауыстырып отыратын ақшаға айналды. Қазақстан Республикасының заңды және жеке тұлғаларының меншігіне басқа елдердің валюталары мысалыға, АҚШ доллары, Евро, Ресей рублі т. б. ене бастады. Қазақстан Республикасында валюталық операциялар жүргізу принциптері мен тәртібі, сондай-ақ валюталық операцияларды орындаушы заңды және жеке тұлғалар, бұлардың заңды түрдегі жауапкершілігі Қазақстан Республикасының 1996 жылғы 24 желтоқсан № 54-1 «Валютаны реттеу және валюталық бақылау жөніндегі», 1995 жылғы 30 наурыз № 2155 «Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі жөніндегі», 2003 жылғы 5 сәуір No 401-2 «Қазақстан Республикасы Кеден кодексі» Заңдары және басқада құқықтық-нормативтік актілерімен реттелген. Сонымен қатар, ҚР Ұлттық банк басқармасының 2005 жылғы қазан № 134 қаулысында қаралған.

Қазақстан Республикасында валюталық операцияларды реттеп отырушы орган - ҚР Ұлттық Банкі болып белгіленген.

Қазіргі заманда шаруашылық және қаржылық қызметтер атқару үшін біздің елімізде тек қазақстандық теңге қолданылып қана қоймай, басқа да шетелдік валюталар экономикалық қатынастарға енген.

Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің шектеп қойған (лимиті) валюта көлеміне сай өкілетті банктер шетелдік валюталарды Қазақстан Республикасы аймақтарында және шетелдерде басқа ақшаларға айырбастауға, сатып алуға, сатуға құқылы.

Банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүргізуші, Қазақстан Республикасында шетелдік валюталарды басқа ақшаларға айырбастауына, сатып алуына және басқаларға сатуына болады.

Қазақстан Республикасының белгілі бір аймағында тұрақты тұратын заңды тұлғалар (резиденттер) және Қазақстан Республикасынан тыс аймақтарда тұрақты тұратын резиденттер емес тұлғалар Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің 1997 жылғы 25 шілде № 295-ші «Қолма-қол шетелдік валюта айырбастау операцияларын ұйымдастыру» жөніндегі нұсқауында қаралған тәртіпке сәйкес шетелдік валюталарды айырбастауға, сатып алуға және сатуға құқылы.

Шетелдік қолма-қол валютамен айырбас операцияларын ұйымдастыруға Ұлттық банкінің рұқсаты (лицензиясы) бар заңды тұлғалар (резиденттер) өздерінің өкілетті банкте ашқан шоттарынан қолма-қол шетелдік валюталар алып, тиісті айырбас операцияларын орындауына болады.

Өкілетті банктер Қазақстан Республикасының валюталық заңнамаларын сақтау және тексеру мақсатында жүргізілетін валюталық операцияларға тән қажетті қосымша ақпараттар мен құжаттарды резиденттерден талап ете алады.

Заңды тұлғалардың (резиденттер) банктегі шоттарынан алынған қолмақол шетелдік валютаны резидент емес еңбеккерлерге еңбек ақы төлеуге, шетелдік іс-сапарларға шығушылар шығындарына жұмсау үшін алады. Заңды тұлғалар (резиденттер) шетелдік валютадағы ақша алу үшін өздеріне қызмет көрсететін өкілетті банкке арнайы рәсімделген құжаттар (іс-сапар жөніндегі бұйрықтың көшірмесі, іс-сапар шығынының сметасы, еңбек ақы төлеу жөніндегі арыз т. б. ) тапсыруы керек. Өкілетті банктегі шоттан алынған шетелдік валютадағы ақшаның жұмсалынбай қалған бөлігі 10 күн ішінде (мысалы, іс-сапардан қайтқан күннен кейінгі) өкілетті банктегі шотқа қайтарылуы керек.

Занды тұлғалар - резиденттер шетелдік валютаны iшкi валюталық рыноктан тек мына төмендегі мақсаттар үшін ғана сатып алады:

• резидент еместердің пайдасына төлем төлеу және ақша аудару;

• шетелдік валютамен өкілетті банктен алынған несиені жабу міндеттемесін орындау;

• Қазақстан Республикасынан тыс жерлердегі іс-сапар шығындары және уәкілдік шығындар үшін;

• Ұлттық банктің нормативті-құқықтық актісі негізінде корпоративтік карт-шоттардағы ақшаны толтыру;

• жеке тұлғалардың шетелдік валютамен салған салымдарын (депозиттер) жабу;

• колма-қол шетелдік валютамен айырбас операцияларын жүргізу (қолма-қол шетелдік валютамен айырбас операцияларын ұйымдастыру жөніндегі Ұлттық банктің лицензиясы бар заңды тұлғалар үшін) ;

• Қазақстан Республикасы заңнамаларында қаралған басқа да жағдайлар үшін.

Қазақстандағы валюталық операциялардың орындалуына қойылатын бақылау белгілі бір дәрежеде шектеулі, ал бұл тәртіптің анықтау, ескерту және бұлғартпау бойынша шараларын мемлекеттік өкілетті ұйымдар - ҚР Ұлттық банкі, ҚР Қаржы министрлігі, ҚР қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және қадағалау жөніндегі Агенттігі, валюталық бақылау ұйымдары жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасының шетелдермен жүргізілетін валюталық қатынастарының негізгі элементтері республикада қабылданған заңдарда айқындалған. Оларға:

- «Қазақстан Республикасының ақша жүйесі туралы» 1993 жылдың 13 желтоқсандағы заң;

- «Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» 1995 жылдың 30 наурызындағы заң;

- «Асыл тастар және қымбат бағалы металдармен байланысты катынастарды мемлекеттік реттеу туралы» 1995 жылдың 20 шілдедегі заң;

- Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлықтары;

- Үкімет Қаулылары мен Ұлттық банк басқармасының нормативтік актілері (мысалы, 1994 жылдың 24 қарашасында Ұлттық банк басқармасы бекіткен «Қазақстан Республикасында валюталық операцияларды жүргізу тәртібі») ;

- 2003 жылы «Валюталық реттеу және валюталық бақылау» деген заң қабылданды.

Қазақстан заңдары бойынша валюталық реттеудің объектісі болып шетел валютасы, шетел валютасындағы бағалы қағаздар, валюталық құндылықтарды республикаға әкелу, алып кету және жіберу тәртібін белгілеу болып есептеледі.

Валюталық қатынастардың субъектілері болып «резиденттер» және «резидент еместер» саналады.

Қазақстан Республикасында валюталық реттеу органы болып Ұлттық Банк саналады. Ол:

- Шетел валютасының және шетел валютасындағы бағалы қағаздар айналысының аясы мен тәртібін белгілейді, шетел валютасында операциялар жүргізуге қажетті шектеулер енгізеді;

- Резиденттердің шетел банктерінде шот ашу шарттарын анықтайды; беру, тіркеу ережелерін белгілеп, валюталық операциялар жүргізуге лицензиялар береді;

- Ұлттық валютаның - теңгенің шетел валютасына шаққандағы бағамын, оның ішінде бухгалтерлік есеп жүргізу, кедендік және салық төлемдері үшін, сондай-ақ шетел валюталарымен және бағалы металдармен жасалатын операциялар бойынша Қазақстан Республикасының теңгесіне нарықты баға белгілеу мақсатында Ұлттық банктің ресми бағамын белгілеу жолымен реттейді;

- Алтын валюта активтерін құрап, солармен операциялар жүргізіледі;

- Халықаралық есеп айырысуды ұйымдастырып, шетелдермен қаржывалюталық және несие-есеп айырысу қатынастарын жетілдіреді;

- Қабылданған мемлекеттік шараларға сәйкес шетелдік және халықаралық ұйымдармен шетел валюталарын тартады.

Валюталық операцияларды біздің елімізде шетел валютасымен банктік операциялар жүргізуге ҚР Ұлттық банкінен алған лицензиясы бар өкілетті банктер ғана орындай алады. Сонымен қатар, ҚР Ұлттық банк валюталық реттеуді және валюталық бақылауды жүргізеді.

2000 жылдың сәуірінен бастап Ұлттық банк теңгенің еркін қалқымалы бағамын белгіледі. Ол Ұлттық банк қатысуынсыз валюталық нарықта сұраныс және ұсыныс негізінде ұлттық валюта бағамын құрылуын болжайды. Бұндай жағдайда валюталық реттеудің маңызы кенеттен өседі, негізгі міндеттері келесілер болып табылады:

• Қазақстан Республикасының аумағында жүргізілетін валюталық операциялардың жүргізілу тәртібі мен қағидаларын анықтайтын нормативтік кұқықтық актілерді шығару. Валюталық операциялар субъектінің құқықтары мен міндеттері, валюталық заңдылықтарды бұзғаны үшін жауапкершілік;

• валюта заңдылықтарының орындалуын бақылау (валюталық бақылау) ;

• валюталық нарық, жүргізілген валюталық операциялар көлемін және құрылымының жағдайын талдау. Валюталық реттеу мәселелерін шешу үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі келесі негізгі әдістерді қолданады:

• валюталық операциялар объектілері мен субъектілерін, валюталық операциялар субъектілерінің құқықтары мен міндеттерін, жіктелуін, валюталық құндылықтармен айналысу тәртібін белгілеуді анықтайтын валюталық операцияларды жүргізу тәртібін белгілеу;

• сипатына, субъектісіне, объектісіне, көлеміне байланысты белгілі валюталық операцияларды жүргізуге шектеу енгізу; • шетел валютасын пайдаланатын қызметтерді лицензиялау;

• валюталық операцияларды тіркеу;

• валюталық операциялар туралы есептемені жинау және талдау валюталық заңдылықтардың орындалуын бақылау;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.