Табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерін талдау
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
1
Кәсіпорынның табыстылығын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
5
1.1
Кәсіпорынның табыстылығының көрсеткіштерін талдау ... ... ... ..
5
1.2
Табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерін талдау ... ... ... ... ... ... .
7
2
Компанияның табыстылығын Centercredit Банк мысалында талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12
2.1
Табыстылықтың мөлшерін активтер мен міндеттемелерді салыстыру арқылы талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
12
2.2
Қаржыны басқару жүйесін жетілдіру арқылы табыстылық деңгейін тұрақтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16
3
Кәсіпорынның қаржылық ресурс көздерін арттыру мақсатындағы іс - шараларды жетілдіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
24
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
26
Кіріспе
Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек экономиканы дамыту үшін ғана емес, бүкіл қоғамдық өмір үшін де орасан зор маңызы бар екендігін республикамыздың тәуелсіздігіміздің 30 жыл ішінде атқарылған жұмыстар көз жеткізе дәлелдейді. Реформа қалыптасқан экономикалық қатынастарға елеулі өзгерістер енгізілді және сайып келгенде әрбір еңбектердің мүдделерін қамтыды. Сондықтан бұған дейін ынта - ықыластың уақыт өткен сайын әлсіремейтіндігінің, қайта арта түсендігін өмір көрсетіп отыр.
Нарықтық экономика жадайында экономикалық қызметтің барлық экономикадағы негізгі буыны - бұл кәсіпорын. Міне, сондықтан да, бұл деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріп, қызмет көрсетуі тиіс. Бұған жағдайлар да бар. Өйткені кәсіпорындарда ең білікті кадрлар жинақталады. Мұнда ресурстарды үнемдеп жұмсау, жоғары өнімді техникалар мен технологияларды қолдану мәселелері кең түрде шешіледі. Кәсіпорында және өнімдерді сатуға кететін шығындарды мейлінше азайтуға қол жетеді. Сол сияқты бизнес - жоспар әзірленеді, маркетинг қолданылады, тиімді басқару жүйесі - менеджмент іске асырылады.
Мұның барлығы терең экономикалық білімді қажет етеді. Қазіргі нарықтық жағдайда тек мынадай ғана кәсіпорын өміршең бола алады, егер де ол нарық талабын аса сауаттылықпен және компонентпен анықтайтын, сұраныс талабын қанағаттандыратын өнімдерді өндіруді ұйымдастыратын және білікті қызметкерлерге жоғары табыспен, ең соңында, көп пайданы табуды қамтамасыз ете алатын болса.
Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршеңдігінің кепілі мен жай - күйінің орнықтылығының негізі оның қаржы тұрақтылығы болып табылады. Ол ақша қаражатын еркін орын алмастыра отырып қолданып, тиімді пайдалану жолымен өнімді өндіру мен сатудың үздіксіз процесін қамтамасыз ете алатын өзінің қаржы ресурстары жағдайын көрсетеді.
Курстық жұмысым үш бөлімнен және қорытындыдан тұрады:
Бірінші бөлімде қаржы, Қазақстан Республикасының қаржы жүйесі, кәсіпорын қаржыларының атқаратын қызметтері, кәсіпорын қаржыларын ұйымдастыру негіздері, қаржылық қатынастар, қаржы тетігі, қаржы әдістері, қаржы ресурстары, кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдалануды; инвестиция, инвестор, инвестициялық процесс, инвестициялық жобаның жіктелуі, инвестициялық саясат; қорлар және оның түрлері, қорларға деген сұраным, қорлар ұсынымы қарастырылған.
Екінші бөлімде Centercredit Банкінің жалпы табыстылығы зерттеледі, яғни абсолютті көрсеткіші, өнімді өткізуден түскен түсімі, жалпы табысын, негізгі қызметтен түскен табысы, салық салынғанға дейінгі қызметтен түскен табысы, салық салынғаннан кейінгі қызметтен түскен түсімі, таза табысы және есептеу формулалары қаралады. Сонымен қатар 2021 жылғы кәсіпорынның жалпы табысы зерттеледі және өткен жылмен салыстырғандағы олардың қандай өзгерісте болғаны қарастырылған.
Үшінші бөлімде ресурстардың қамтамасыз етілуі, ресурстар нарқының ерекшеліктері, ресурстарға сұраныстың ерекшеліктері, ресурстарды сақтау саясаты, материалдық ресурстарды үнемдеудің халық шаруашылығындағы маңызы, кәсіпорында барлық ресурстарды пайдаланудың экономикалық тиімділігі, кәсіпорында қаржы ресурстарының құрылымы мен көздерін тиімді пайдалану мәселелері қарастырылған.
1.Кәсіпорынның табыстылығын талдау
1.1 Кәсіпорынның табыстылығының көрсеткіштерін талдау
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы табыс табумен анықталады. Кәсіпорынның таабыстылығы абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштермен сипатталады. Табыстылықтың абсолюттік көрсеткіші - бұл табыстар немесе пайдалардың сомасы.
Табыстылықтың көрсеткіштер жүйесі ең алдымен қаржылық нәтижелердің абсолютті көрсеткіштерінен тұрады, олар: өнімді (жұмыс, қызметті) өткізуден алынатын табыс; жалпы табыс; негізгі қызметтен алынатын табыс; салық салынғаннан кейінгі дағдылы қызметтен алынатын табыс; төтенше жағдайлардан алынған табыс; кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып табылатын таза табыс.
Нарық жағдайында табыстың рөлі айтарлықтай артты. Өзіміз білетіндей жоспарлы - директивті экономика жағдайында оның рөлі төмендетілген болатын. Табыс (пайда) табу кез келген кәсіпорынның мақсатты функциясы ретінде төмендетілді. Нарықтық экономикаға көшумен табыс (пайда) оның, яғни кәсіпорынның қозғаушы күшіне айналды. Табыс табу кез келген кәсіпорынның қызмет етуінің мақсаты болыпқалыптасады, ал нарықтық экономика кәсіпорынның негізгі өндірістік және әлеуметтік дамуының негізгі көзі болып табылады. Бұл принцип өнімді өндірудегі шығындардың толық аяқталуын және кәсіпорынның өндірістік - техникалық базасының кеңеюіне негізделеді. Бұл әр кәсіпорын өзінің ағымдағы және күрделі шығындарын өзінің меншікті қаожы көздерінен жабатындығын білдіреді. Уақытша қаржы тапшылығы кезінде, оларға деген қажеттілік, егер бұл ағымдағы шығындар болса, олар банктің қысқа мерізмді ссудаларымен және коммерциялық несиелермен, сонымен қатар капитал салымдары банктің ұзақ мерзімдік несиелермен жабылуы мүмкін.
Табыс есебінен, сондай - ақ кәсіпорынның бюджет алдындағы, банктер мен басқа да кәсіпорындар, ұйымдар алдындағы міндеттемелері орындалады. Сонымен, табыс кәсіпорынның өндірістік және қаржылық қызметін бағалаудағы негізгі көрсеткіші болып табылады.
Функциялардың және олардың өзара шарттылығындағы бірлігі, табысты шаруашылықты жүргізуші қоғамның, кәсіпорын ұжымының және әр жұмысшының экономикалық мүдделері байланысатын элементі ретінде көрсетеді. Осыдан табысты құру және бөлу (тарату) мәселелердің маңыздылығы көрінеді, оның (тәжірибелік) шешілуі шаруашылықты жүргізуші субъектінің тиімділігінің алынған және оның иелігінде қалатын табыс көлеміне қажетті тәуелділігін қамтамасыз етеді.
Табыс өз қызметтерін тиімді орындай алуы үшін келесідей негізгі шарттар қажет болады:
1. Жуықтаудың белгілі бір дәрежесінде, өнім бағасы еңбектің қоғамдық қажетті шығындарын көрсетуі тиіс және ол сондай - ақ еңбек өнімділігінің үздіксіз өсуі мен өзіндік құнының төмендеуін ескеруі қажет.
2. Бұйымдарды калькуляциялау және өнімнің өзіндік құнын анықтау жүйесі ғылыми негізделген болуы керек.
3. Табысты бөлу (тарату) механизмі белсенді роль атқаруы керек және өндірістің дамуы мен оның тиімділігін арттыруда ынталандырушы фактор болуы тиіс.
4. Табысты тиімді пайдалану тек қалған барлық қаржы тұтқаларының жүйесінде (амортизациялық аударымдар, қаржылық санкциялар, салық салу, акциздер, жал төлемі, дивидендтер, пайыздық мөлшерлемелер, арнайы қорлар, салымдар, пай төлемдері, инвестициялар, есеп айырысу нысандары, несие түрлері, валюта және бағалы қағаздар курсы) ғана мүмкін.
Бірақ табыстың абсолютті мөлшері кәсіпорынның қаржы - шаруашылық қызметінің тиімділігінің емес, экономикалық тиімділігінің көрсеткішіне жатады. 500 мың теңгелік табыс кәсіпорынның салынған капиталының мөлшері және қызметінің ауқымы бойынша әр түрлі көлемнің табысы болуы мүмкін. Сәйкесінше бұл соманың салыстырмалы деңгейі айтарлықтай деңгейде бірдей болмайды. Сондықтан да салынатын табысты нақты бағалау үшін кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайтын және табыстылық деңгейін көрсететін рентабельділіктің әр түрлі көрсеткіштері жататын табыстылықтың салыстырмалы көрсеткіштері қолданылады.
Кәсіпорын табыстылық көрсеткіштерінің өсуіне шаруашылық жүргізуші субъектінің өзі де, мемлекет те мүдделі. Сондықтан әр кәсіпорында табыстылықтың абсолютті және салыстырмалы көрсеткіштеріне жүйелі түрде талдау жасау қажет.
Табыстылық көрсеткіштерін талдау міндеттеріне мыналар жатады:
* табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерінің жоспарының орындалуын бағалау;
* таза табыстың қалыптасуының құрамдас элементтерін зерттеу;
* табысқа әсер ететін факторлардың әсерін анықтау және сандық өлшеу;
* табысты бөлу бағыттарын, пропорцияларын және тенденцияларын зерттеу;
* табыстың өсу резервтерін анықтау;
* кәсіпорынның даму перспективасын ескере отырып, табысты тиімді пайдалану жөнінде ұсыныстар жасау;
* табыстылықтың (рентабельділіктің) әр түрлі коэффициенттерін және олардың деңгейлеріне әсер етуші факторларды зерттеу.
2.2 Табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерін талдау
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның шаруашылық қызметінің негізгі және түпкі мақсаты табыс алу болғандықтан, барлық назарды осы көрсеткішті талдауға аудару керек.
Табыстылықтың бірінші абсолютті көрсеткіші өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден алынатын табыс болып табылады. Ол қаржылық - шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есепте қосымша құн салығы, акциздер және т.с.с салықтар мен міндетті төлемдер, сондай - ақ қайтарылған тауарлардың құны, сату шегерімдері алынып тасталып көрсетіледі.Табыс құрылымында ең үлкен үлес салмақты өнімдер мен тауарларды өткізуден түсетін табыс алады.
Өнім өткізуден түсетін табыс сомасына қоймадағы өтпеген бұйымдар қалдықтарының және сатып алушының жауапты сақталуындағы тиеліп жіберілген тауарлардың өзгерістері белгілі бір әсер етеді. Тауарлы - материалды құндылықтардың азаюы немесе керісінше өсуі бірінші жағдайда өткізуден түсетін табыс сомасының өсуіне, екіншіде азаюына әсер етеді.
Кәсіпорында өнімді өткізуден түскен табыс жоспарланған тауар өндірісінен және бұйымдардың (дайын өнімдер, сатып алушының жауапты сақталуындағы тауарлар) өтпеген бөлігінің қалдықтарының өзгерісінен шығуы керек. Бірақ өнімді өткізуден түсетін табыс көлемі жоспарының төмендеуі, ауыспалы тауарлы - материалдық қорлардың тым артуы есебінен болатын жағдайлар да кездеседі.
1 -- кестеде өнімді өткізуден түскен табысты алу жоспарының негізделуін тексеру жөнінде мәліметтер келтірілген.
Кесте-1. Өнімді өткізуден түскен табыс жоспарының негізделуін тексеру
№
Көрсеткіштер
Есептік бағасы бойынша мың тг
1.
Өткізілмей қалған дайын өнімнің жыл басындағы нақты қалдығы
2.
Тауарлы өнім шығару
3.
Өткізілген өнімнің жыл аяғындағы қалдығы
4.
өнімді өткізуден алынуы мүмкін табыс
(1 қатар + 2 қатар - 3 қатар)
5.
Жоспар бойынша өнімді өткізуден алынатын табыс
6.
Ауытқуы (4 қатар - 5 қатар)
Өтпеген өнімнің қалдықтары келесі себептерге байланысты құрылады. Дайын өнімнің бір бөлігі оларды буып - түю, орау, тиеуге дайындау, көлік партиясының көлеміне толтыру, есеп айырысу құжаттарын жазу үшін заңды түрде қоймада жиналып қалады. Осы жерде дайын өнімнің қалдықтарының нормадан тыс мөлшерде өсуіне кәсіпорынның қаржы қызметінің көңіл аударуы қажет. Өнім шаруашылық байланыстарының үзілуіне байланысты өткізілмей қалуы немесе басқа себептерге байланысты сұранысқы ие болмауы мүмкін. Бұндай жағдай нақты - заттық нысандағы өнімдер өндіруші кәсіпорында орын алады. Орындалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтер тауар ретіндегі өзінің өзгеше нысанына байланысты қоймадағы өнім қалдықтары бола алмайды. Бұл сондай - ақ солардың өнімдеріне, мысалы, электроэнергия, көлік, байланыс салаларына да қатысты.
Есептеу әдісіне көшу өнімді өткізуден түсетін табыс оған келіп түскен төлем сомасының мөлшері бойынша емес, оның тиеліп жіберілген көлемімен анықталуына әкелді. Бұл талдаушылар тиелген тауарлар үшін ақшаның келіп түсуіне көңіл бөлмеуі тиіс деген сөз емес. Тиелген тауарлардың бір бөлігін сатып алушылардың уақытында төлемейтіні белгілі. Бұл жағдайда ақшалардың келіп түспеуі жабдықтаушыға байланысты емес. Өкінішке орай бұл жағдай әдетке айналған. Төлемеушілік көлемі азайған жоқ, алайда кәсіпорынға ақша алу бағытында жұмыс жасауы керек. Ол үшін сатып алушыға тауарды тиеп беруді тоқтату, оны есеп айырысудың аккредитивті нысанына ауыстыру, төлемсіздікті өндіріп алу бойынша банкке талап қою, коммерциялық несиені толтыру қажет.
Нарық жағдайында тиеліп жіберілген өнімдер үшін есеп айырысудың алдын ала төлеу нысаны да қолданылады. Алдын ала төлем жүргізу төлем мерзімі өткен тиелген тауарлардың қалдығын болдырмайды. Тиелген өнімдер үшін есеп айырысудың бұл нысаны көптеген кәсіпорында қолданылады. Алайда оның кемшіліктері де бар:
* біріншіден, бұл нысан жабдықтаушылар үшін тиімді;
* екіншіден, белгілі бір дәрежеде өндірілген өнім сапасын бақылау төмендейді, әсіресе егер жабдықтаушы кәсіпорын тауарлар мен қызмет көрсетулер нарығында монополиялық орын алатын болса;
* үшіншіден, тұтынушы төлем жүргізгеннен кейін, тауарды қажетті санын алуы мүмкін (мысалы, тоннамен немесе басқаша өлшенетін шикізаттар мен материалдар сатыап алу жүргізілген уақытта).
Табыстылықтың екінші абсолютті көрсеткіші -- жалпы табыс. Ол өнімді өткізудің қаржылық нәтижесін білдіреді және негізгі қызмет нәтижесінде өнімді өткізуден түскен табыс пен өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құны арасындағы айырма ретінде анықталады. Жалпы табысқа әсер ететін маңызды фактор өндірістік өзіндік құн, сондықтан оның төмендеуі оның көлеміне көп әсерін тигізеді.
Шаруашылық жүргізудің тұрақты экономикалық жағдайында жалпы табыстың өсуінің негізгі жолы - материалды шығындар бөлігінде өзіндік құнды төмендеті. Бұл, әсіресе шикізат құнының үлес салмағы өнімнің өзіндік құнында өте жоғары болып келетін өңдеу және қайта өңдеу салаларында қызмет жасайтын кәсіпорындар үшін өте маңызды.
Заттай түрде өнімді өткізу көлемінің өсуі табыстың өсуіне әкеледі. Сұранысқа ие өнімдерді өндірудің өспелі көлеміне күрделі салымдар көмегімен қол жеткізуге болады, бұл табыстың әлдеқайда өнімді жабдықтарды сатып алуға, жаңа технологияны игеруге, өндірісті кеңейтуге бағытталуын талап етеді. Бұл жол, қазіргі кезде көптеген кәсіпорындардың инфляция, бағаның өсуі және ұзақ мерзімді несиелерге қол жетіспеушілігіне байланысты қиын немесе мүлде мүмкін емес. Күрделі капитал салымдарын жүргізуге қаржылары мен мүмкіндіктері бар кәсіпорындар, егер инвестиция рентабельділігін инфляция қарқынынан жоғары ұстаса, онда бұл кәсіпорын өз табысын нақты өсіре алады.
Өндіріс және өнім өткізу көлемін өсіруге әкелетін айналым қаражаттарының айналымдылығын жылдамдату күрделі шығындарды талап етпейді. Инфляция айналым қаражаттарын өте тез құнсыздандырады. Кәсіпорындардың шикізат пен отын - энергетика ресурстарын сатып алуына олардың көп бөлігі бағытталады. Сатып алушылардың төлемеушілігі және де талап етілетін алдын ала төлем жүргізу кәсіпорынның қаржысының көп бөлігін айналымнан тыс әкетеді. Төлем жүргізбеудің себептері тек айналым қаражатының жетіспеуі ғана емес, сонымен бірге төмен қаржылық есептік тәртіп, банк жүйесі жұмысындағы кемшіліктер және де вексельдік айналымның дамымауы да болып табылады.
Кәсіпорын табысы бағаның өсуі есебінен жоғары қарқынмен өседі. Бағаның өсуі өзінше теріс фактор болып табылмайды. Егер өнімге деген сұраныстың өсуі мен шығарылатын өнімнің техника - экономикалық параметрлердің және тұтынушылық қасиетінің жақсартуымен байланысты болса, онда ол дәлелді болады.
Жоғарыда аталған факторлардың жалпы табысқа әсерін анықтау үшін қаржы - шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есептің мәліметтері бойынша келесі талдау кестесін құруға болады. (1 -- кесте).
Кесте-2. Ұйымның жалпы табысын анықтау
Көрсеткіштер
Жоспар бойынша
Нақты өткізілген өнімге
жоспар бойынша
Нақты
1.
Өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден түсетін табыс
2.
Өткізілген өнімнің өндірістік өзіедік құны
3.
Жалпы табыс
(1 қатар - 2 қатар)
Кесте-3. Кәсіпорын табыстылығын бағалаудың абсолютті көрсеткіші
№
Көрсеткіштер
Есептеу формуласы
1.
Абсолютті көрсеткіштер:
өнімді өткізуден түскен түсім (табыс)
ҚҚС, акционерлерді және басқа да міндетті төлемдер мен салықтарды және де қайтарылған тауарлардың құнын, сауда шегермелерін есептегендегі өнімді өткізуден түскен барлық табыс саласы
2.
Жалпы табыс
Өнімді өткізуден түскен түсім мен негізгі қызмет нәтижесінде өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құны арасындағы айырма
3.
Негізгі қызметтен түскен табыс
Жалпы табыс пен кезең шығындары арасындағы айырма
4.
Негізгі емес қызметтен түскен табыс
Негізгі емес қызметтен алынатын табыстар сомасы
5.
Салық салынғанға дейінгі қалыпты қызметтен түскен табыс
Негізгі және негізгі емес қызметтен түскен табыстар сомасы
6.
Салық салынғаннан кейінгі қалыпты қызметтен түскен табыс
Салық салынғанға дейінгі қалыпты қызметтен түскен табыстан табыс салығын шегеру арқылы есептеледі
7.
Күтпеген оқиғалардан түскен табыс
Қалыпты қызметтен өзгеше оқиғалар немесе операциялар нәтижесінде түскен табыс. Мұндай операциялар көбіне көп қайталана бермейді.
8.
Таза табыс
Қорытынды табыстарды қорытынды шығындармен салыстыру жолымен анықталады, яғни қалдық нәтижені көрсетеді
Табыстылықтың салыстырмалы көрсеткіштеріне нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорынның қаржылық қызмет жасау, қаржыландыру көздерін ынталандыру жөне оларды тиімді пайдалану сияқты мүмкіндікте-рін анықтайтын, осы кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштері жатады. Олар кәсіпорын қызметін түрлі бағытта белгілейді және олар экономикалық процеске қатысушылардың мүдделеріне сай топ-тастырылады. Табыстылық коэффиценттері салыстырмалы талдау мен кәсіпорынның қаржы жағдайын бағалаудың міндетті элементтері болып табылады, өйткені олар кәсіпорын табысын қалыптастырудың факторлық ортасын сипаттайтын маңызды көрсеткіштер.
Табыстылық көрсеткіштері 3 топқа бөлінеді:
1) жалпы активтер (авансталған, жиынтық капитал) және олардың жекелеген элементтері;
2) өнімдер;
3) ақша қаражаттарының таза ағымы (немесе түсімі) негізінде есептелетін табыстылық көрсеткіштері.
Кәсіпорын активтерін (мүлкін) пайдалану тиімділігі -- берілген кәсіпорынға қаражаттар салудың дұрыстығы туралы шешімдер қабылдауда қажетті әрі маңызды белгілердің бірі болып саналады.
2 Компанияның табыстылығын Centercredit Банк мысалында талдау
2.1 Табыстылықтың мөлшерін активтер мен міндеттемелерді салыстыру арқылы талдау
2021 жылдың қорытындысы бойынша банк тобының жиынтық активтері көлемінің 12%-ға, яғни 2,1 трлн теңгеге дейін ұлғаюы байқалады. Активтердің құрылымында төмендеу банктердегі қаражат пен ақша қаражатына келеді, бұл ретте өтімді активтердің 14%-ға өсуі байқалады, активтердің құрылымында олардың үлесі бір жыл ішінде 36,7%-дан 37,3%-ға дейін өсті.
Сурет-1. Активтер құрамының салыстырмалы көрсеткіштері
2021 жылдың қорытындысы бойынша Банк клиенттерінің несие портфелі 10,8%-ға айтарлықтай өсті.
Сурет-2. Банк тобы клиенттерінің кредиттерінің құрылымы (брутто)*, млн теңге
Активтердің көлемі бойынша 5,5% нарықтық үлеспен ЕДБ арасында 7-орынға ие.
Несие портфелінің құрылымында жеке клиенттердің кредиттерінің 29,2%-ға айтарлықтай өсуі байқалады, бұл Банк қабылдаған бөлшекті бизнесті дамыту пайдасына қабылданған Даму стратегиясына сәйкес келеді.
Сурет-3.Міндеттемелер құрамының салыстырмалы көрсеткіштері
2021 жылдың қорытындысы бойынша банк тобының жиынтық міндеттемелерінің көлемі 12%-ға өсіп, 1,9 трлн теңгені құрады.
Сурет-4. Банк тобы міндеттемелерінің құрылымы, млн тг
Есепті кезеңде депозиттік база көлемінің 14%-ға, яғни 1,4 трлн теңгеге дейін айтарлықтай өсуі байқалады. Бұл кезде құрылымдағы салым портфелі жеке клиенттердің есебінен +16% айтарлықтай артып, 782 млрд теңгені (депозит портфелінің 58%) құрады.
Бөлшекті салымдар бойынша 5,8% нарықтық үлеспен ЕДБ арасында 5-орынға ие.
Корпоративтік салымдар көлемі бойынша 4,6% нарықтық үлеспен ЕДБ арасында 7-орынға ие.
Сурет-5. Капитал құрамының салыстырмалы көрсеткіштері
2022 жылдың басында банк тобының капиталы өткен жылмен салыстырғанда 15%-ға ұлғая отырып, 150,8 млрд теңгені құрады.
Банктің бөлінбеген пайдасының артуы капиталдың өсуінің негізгі драйвері болып танылады.
Сурет-6. 01.01.2022 ж. жай-күйі бойынша банктің пруденциалдық капиталының құрылымы
Сурет-7. Банк капиталының жеткіліктілігі көрсеткіштерінің қарқыны, %
Сурет-8. Кірістілік құрамының салыстырмалы көрсеткіштері
2021 жылы пайыздық кіріс 2020 жылмен салыстырғанда 12 млрд теңгеге өсіп, 140 млрд теңгені құрады. Пайыздық кірістің оң қарқынды болуына бөлшекті бизнестің жоғары кірісті кредиттерінің және ШОБ бойынша якорлық өнімдердің үлестерінің ұлғаюы ықпал етті. Пайыздық шығыстар кезең ішінде негізінен несие портфелінің өсуіне қор құратын депозиттік базаны белсенді өсіру есебінен 7 млрд теңгеге өсіп, 73 млрд теңгені құрады.
Нәтижесінде 2021 жылы таза пайыздық кіріс 5,1 млрд теңгеге артып, 67 млрд теңгені құрады. ТПМ көрсеткіші Банктің маржасы төмен кәсіпкерлікті қолдаудың мемлекеттік бағдарламаларына қатысуының нәтижесінде 4,7%-дан 4,2%-ға дейін төмендеді.
2021 жылы таза комиссиялық кіріс пен дилинг 3 млрд теңгеге өсіп, цифрлық қызметтердің белсенді дамуы, дилингтік операциялардың көбеюі, жаңа карточкалық өнімдерді (алғашқы жанасусыз металл карталар #ironcard, #картакарта, #juniorcard, #travelcard) іске қосу және жетілдіру нәтижесінде 32,3 млрд теңгені құрады. 2020 жылмен салыстырғанда, 2021 жылы өзге кірістершығыстар 2020 жылы алынған 14 678 млн теңге сомасындағы one-off кірістерінің есебінен төмен.
2020 жылмен салыстырғанда, операциялық шығыстардың 5,9 млрд теңгеге өсуі 2021 жылы Банк бизнесінің дамуымен, сондай-ақ командаға салынған тиісті инвестицияларға және дамытуға байланысты: IT, digital және мобильді банкингке салымдар жасау, бөлімшелер ашу (2021 жылы 12 жаңа ФҚБ ашылды) және жүзеге асырылған күрделі салымдар бойынша тиісті амортизация.
Бизнестің өсуі мен ресурстарды тиімді пайдалану нәтижесінде Банк таза пайданы 8 млрд теңгеге немесе 65%-ға, яғни 20,6 ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
1
Кәсіпорынның табыстылығын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
5
1.1
Кәсіпорынның табыстылығының көрсеткіштерін талдау ... ... ... ..
5
1.2
Табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерін талдау ... ... ... ... ... ... .
7
2
Компанияның табыстылығын Centercredit Банк мысалында талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
12
2.1
Табыстылықтың мөлшерін активтер мен міндеттемелерді салыстыру арқылы талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
12
2.2
Қаржыны басқару жүйесін жетілдіру арқылы табыстылық деңгейін тұрақтандыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
16
3
Кәсіпорынның қаржылық ресурс көздерін арттыру мақсатындағы іс - шараларды жетілдіру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
19
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
24
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
26
Кіріспе
Елімізде өтіп жатқан нарықтық қатынастар тек экономиканы дамыту үшін ғана емес, бүкіл қоғамдық өмір үшін де орасан зор маңызы бар екендігін республикамыздың тәуелсіздігіміздің 30 жыл ішінде атқарылған жұмыстар көз жеткізе дәлелдейді. Реформа қалыптасқан экономикалық қатынастарға елеулі өзгерістер енгізілді және сайып келгенде әрбір еңбектердің мүдделерін қамтыды. Сондықтан бұған дейін ынта - ықыластың уақыт өткен сайын әлсіремейтіндігінің, қайта арта түсендігін өмір көрсетіп отыр.
Нарықтық экономика жадайында экономикалық қызметтің барлық экономикадағы негізгі буыны - бұл кәсіпорын. Міне, сондықтан да, бұл деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріп, қызмет көрсетуі тиіс. Бұған жағдайлар да бар. Өйткені кәсіпорындарда ең білікті кадрлар жинақталады. Мұнда ресурстарды үнемдеп жұмсау, жоғары өнімді техникалар мен технологияларды қолдану мәселелері кең түрде шешіледі. Кәсіпорында және өнімдерді сатуға кететін шығындарды мейлінше азайтуға қол жетеді. Сол сияқты бизнес - жоспар әзірленеді, маркетинг қолданылады, тиімді басқару жүйесі - менеджмент іске асырылады.
Мұның барлығы терең экономикалық білімді қажет етеді. Қазіргі нарықтық жағдайда тек мынадай ғана кәсіпорын өміршең бола алады, егер де ол нарық талабын аса сауаттылықпен және компонентпен анықтайтын, сұраныс талабын қанағаттандыратын өнімдерді өндіруді ұйымдастыратын және білікті қызметкерлерге жоғары табыспен, ең соңында, көп пайданы табуды қамтамасыз ете алатын болса.
Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршеңдігінің кепілі мен жай - күйінің орнықтылығының негізі оның қаржы тұрақтылығы болып табылады. Ол ақша қаражатын еркін орын алмастыра отырып қолданып, тиімді пайдалану жолымен өнімді өндіру мен сатудың үздіксіз процесін қамтамасыз ете алатын өзінің қаржы ресурстары жағдайын көрсетеді.
Курстық жұмысым үш бөлімнен және қорытындыдан тұрады:
Бірінші бөлімде қаржы, Қазақстан Республикасының қаржы жүйесі, кәсіпорын қаржыларының атқаратын қызметтері, кәсіпорын қаржыларын ұйымдастыру негіздері, қаржылық қатынастар, қаржы тетігі, қаржы әдістері, қаржы ресурстары, кәсіпорынның қаржы ресурстарын пайдалануды; инвестиция, инвестор, инвестициялық процесс, инвестициялық жобаның жіктелуі, инвестициялық саясат; қорлар және оның түрлері, қорларға деген сұраным, қорлар ұсынымы қарастырылған.
Екінші бөлімде Centercredit Банкінің жалпы табыстылығы зерттеледі, яғни абсолютті көрсеткіші, өнімді өткізуден түскен түсімі, жалпы табысын, негізгі қызметтен түскен табысы, салық салынғанға дейінгі қызметтен түскен табысы, салық салынғаннан кейінгі қызметтен түскен түсімі, таза табысы және есептеу формулалары қаралады. Сонымен қатар 2021 жылғы кәсіпорынның жалпы табысы зерттеледі және өткен жылмен салыстырғандағы олардың қандай өзгерісте болғаны қарастырылған.
Үшінші бөлімде ресурстардың қамтамасыз етілуі, ресурстар нарқының ерекшеліктері, ресурстарға сұраныстың ерекшеліктері, ресурстарды сақтау саясаты, материалдық ресурстарды үнемдеудің халық шаруашылығындағы маңызы, кәсіпорында барлық ресурстарды пайдаланудың экономикалық тиімділігі, кәсіпорында қаржы ресурстарының құрылымы мен көздерін тиімді пайдалану мәселелері қарастырылған.
1.Кәсіпорынның табыстылығын талдау
1.1 Кәсіпорынның табыстылығының көрсеткіштерін талдау
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы табыс табумен анықталады. Кәсіпорынның таабыстылығы абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштермен сипатталады. Табыстылықтың абсолюттік көрсеткіші - бұл табыстар немесе пайдалардың сомасы.
Табыстылықтың көрсеткіштер жүйесі ең алдымен қаржылық нәтижелердің абсолютті көрсеткіштерінен тұрады, олар: өнімді (жұмыс, қызметті) өткізуден алынатын табыс; жалпы табыс; негізгі қызметтен алынатын табыс; салық салынғаннан кейінгі дағдылы қызметтен алынатын табыс; төтенше жағдайлардан алынған табыс; кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып табылатын таза табыс.
Нарық жағдайында табыстың рөлі айтарлықтай артты. Өзіміз білетіндей жоспарлы - директивті экономика жағдайында оның рөлі төмендетілген болатын. Табыс (пайда) табу кез келген кәсіпорынның мақсатты функциясы ретінде төмендетілді. Нарықтық экономикаға көшумен табыс (пайда) оның, яғни кәсіпорынның қозғаушы күшіне айналды. Табыс табу кез келген кәсіпорынның қызмет етуінің мақсаты болыпқалыптасады, ал нарықтық экономика кәсіпорынның негізгі өндірістік және әлеуметтік дамуының негізгі көзі болып табылады. Бұл принцип өнімді өндірудегі шығындардың толық аяқталуын және кәсіпорынның өндірістік - техникалық базасының кеңеюіне негізделеді. Бұл әр кәсіпорын өзінің ағымдағы және күрделі шығындарын өзінің меншікті қаожы көздерінен жабатындығын білдіреді. Уақытша қаржы тапшылығы кезінде, оларға деген қажеттілік, егер бұл ағымдағы шығындар болса, олар банктің қысқа мерізмді ссудаларымен және коммерциялық несиелермен, сонымен қатар капитал салымдары банктің ұзақ мерзімдік несиелермен жабылуы мүмкін.
Табыс есебінен, сондай - ақ кәсіпорынның бюджет алдындағы, банктер мен басқа да кәсіпорындар, ұйымдар алдындағы міндеттемелері орындалады. Сонымен, табыс кәсіпорынның өндірістік және қаржылық қызметін бағалаудағы негізгі көрсеткіші болып табылады.
Функциялардың және олардың өзара шарттылығындағы бірлігі, табысты шаруашылықты жүргізуші қоғамның, кәсіпорын ұжымының және әр жұмысшының экономикалық мүдделері байланысатын элементі ретінде көрсетеді. Осыдан табысты құру және бөлу (тарату) мәселелердің маңыздылығы көрінеді, оның (тәжірибелік) шешілуі шаруашылықты жүргізуші субъектінің тиімділігінің алынған және оның иелігінде қалатын табыс көлеміне қажетті тәуелділігін қамтамасыз етеді.
Табыс өз қызметтерін тиімді орындай алуы үшін келесідей негізгі шарттар қажет болады:
1. Жуықтаудың белгілі бір дәрежесінде, өнім бағасы еңбектің қоғамдық қажетті шығындарын көрсетуі тиіс және ол сондай - ақ еңбек өнімділігінің үздіксіз өсуі мен өзіндік құнының төмендеуін ескеруі қажет.
2. Бұйымдарды калькуляциялау және өнімнің өзіндік құнын анықтау жүйесі ғылыми негізделген болуы керек.
3. Табысты бөлу (тарату) механизмі белсенді роль атқаруы керек және өндірістің дамуы мен оның тиімділігін арттыруда ынталандырушы фактор болуы тиіс.
4. Табысты тиімді пайдалану тек қалған барлық қаржы тұтқаларының жүйесінде (амортизациялық аударымдар, қаржылық санкциялар, салық салу, акциздер, жал төлемі, дивидендтер, пайыздық мөлшерлемелер, арнайы қорлар, салымдар, пай төлемдері, инвестициялар, есеп айырысу нысандары, несие түрлері, валюта және бағалы қағаздар курсы) ғана мүмкін.
Бірақ табыстың абсолютті мөлшері кәсіпорынның қаржы - шаруашылық қызметінің тиімділігінің емес, экономикалық тиімділігінің көрсеткішіне жатады. 500 мың теңгелік табыс кәсіпорынның салынған капиталының мөлшері және қызметінің ауқымы бойынша әр түрлі көлемнің табысы болуы мүмкін. Сәйкесінше бұл соманың салыстырмалы деңгейі айтарлықтай деңгейде бірдей болмайды. Сондықтан да салынатын табысты нақты бағалау үшін кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайтын және табыстылық деңгейін көрсететін рентабельділіктің әр түрлі көрсеткіштері жататын табыстылықтың салыстырмалы көрсеткіштері қолданылады.
Кәсіпорын табыстылық көрсеткіштерінің өсуіне шаруашылық жүргізуші субъектінің өзі де, мемлекет те мүдделі. Сондықтан әр кәсіпорында табыстылықтың абсолютті және салыстырмалы көрсеткіштеріне жүйелі түрде талдау жасау қажет.
Табыстылық көрсеткіштерін талдау міндеттеріне мыналар жатады:
* табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерінің жоспарының орындалуын бағалау;
* таза табыстың қалыптасуының құрамдас элементтерін зерттеу;
* табысқа әсер ететін факторлардың әсерін анықтау және сандық өлшеу;
* табысты бөлу бағыттарын, пропорцияларын және тенденцияларын зерттеу;
* табыстың өсу резервтерін анықтау;
* кәсіпорынның даму перспективасын ескере отырып, табысты тиімді пайдалану жөнінде ұсыныстар жасау;
* табыстылықтың (рентабельділіктің) әр түрлі коэффициенттерін және олардың деңгейлеріне әсер етуші факторларды зерттеу.
2.2 Табыстылықтың абсолютті көрсеткіштерін талдау
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның шаруашылық қызметінің негізгі және түпкі мақсаты табыс алу болғандықтан, барлық назарды осы көрсеткішті талдауға аудару керек.
Табыстылықтың бірінші абсолютті көрсеткіші өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден алынатын табыс болып табылады. Ол қаржылық - шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есепте қосымша құн салығы, акциздер және т.с.с салықтар мен міндетті төлемдер, сондай - ақ қайтарылған тауарлардың құны, сату шегерімдері алынып тасталып көрсетіледі.Табыс құрылымында ең үлкен үлес салмақты өнімдер мен тауарларды өткізуден түсетін табыс алады.
Өнім өткізуден түсетін табыс сомасына қоймадағы өтпеген бұйымдар қалдықтарының және сатып алушының жауапты сақталуындағы тиеліп жіберілген тауарлардың өзгерістері белгілі бір әсер етеді. Тауарлы - материалды құндылықтардың азаюы немесе керісінше өсуі бірінші жағдайда өткізуден түсетін табыс сомасының өсуіне, екіншіде азаюына әсер етеді.
Кәсіпорында өнімді өткізуден түскен табыс жоспарланған тауар өндірісінен және бұйымдардың (дайын өнімдер, сатып алушының жауапты сақталуындағы тауарлар) өтпеген бөлігінің қалдықтарының өзгерісінен шығуы керек. Бірақ өнімді өткізуден түсетін табыс көлемі жоспарының төмендеуі, ауыспалы тауарлы - материалдық қорлардың тым артуы есебінен болатын жағдайлар да кездеседі.
1 -- кестеде өнімді өткізуден түскен табысты алу жоспарының негізделуін тексеру жөнінде мәліметтер келтірілген.
Кесте-1. Өнімді өткізуден түскен табыс жоспарының негізделуін тексеру
№
Көрсеткіштер
Есептік бағасы бойынша мың тг
1.
Өткізілмей қалған дайын өнімнің жыл басындағы нақты қалдығы
2.
Тауарлы өнім шығару
3.
Өткізілген өнімнің жыл аяғындағы қалдығы
4.
өнімді өткізуден алынуы мүмкін табыс
(1 қатар + 2 қатар - 3 қатар)
5.
Жоспар бойынша өнімді өткізуден алынатын табыс
6.
Ауытқуы (4 қатар - 5 қатар)
Өтпеген өнімнің қалдықтары келесі себептерге байланысты құрылады. Дайын өнімнің бір бөлігі оларды буып - түю, орау, тиеуге дайындау, көлік партиясының көлеміне толтыру, есеп айырысу құжаттарын жазу үшін заңды түрде қоймада жиналып қалады. Осы жерде дайын өнімнің қалдықтарының нормадан тыс мөлшерде өсуіне кәсіпорынның қаржы қызметінің көңіл аударуы қажет. Өнім шаруашылық байланыстарының үзілуіне байланысты өткізілмей қалуы немесе басқа себептерге байланысты сұранысқы ие болмауы мүмкін. Бұндай жағдай нақты - заттық нысандағы өнімдер өндіруші кәсіпорында орын алады. Орындалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтер тауар ретіндегі өзінің өзгеше нысанына байланысты қоймадағы өнім қалдықтары бола алмайды. Бұл сондай - ақ солардың өнімдеріне, мысалы, электроэнергия, көлік, байланыс салаларына да қатысты.
Есептеу әдісіне көшу өнімді өткізуден түсетін табыс оған келіп түскен төлем сомасының мөлшері бойынша емес, оның тиеліп жіберілген көлемімен анықталуына әкелді. Бұл талдаушылар тиелген тауарлар үшін ақшаның келіп түсуіне көңіл бөлмеуі тиіс деген сөз емес. Тиелген тауарлардың бір бөлігін сатып алушылардың уақытында төлемейтіні белгілі. Бұл жағдайда ақшалардың келіп түспеуі жабдықтаушыға байланысты емес. Өкінішке орай бұл жағдай әдетке айналған. Төлемеушілік көлемі азайған жоқ, алайда кәсіпорынға ақша алу бағытында жұмыс жасауы керек. Ол үшін сатып алушыға тауарды тиеп беруді тоқтату, оны есеп айырысудың аккредитивті нысанына ауыстыру, төлемсіздікті өндіріп алу бойынша банкке талап қою, коммерциялық несиені толтыру қажет.
Нарық жағдайында тиеліп жіберілген өнімдер үшін есеп айырысудың алдын ала төлеу нысаны да қолданылады. Алдын ала төлем жүргізу төлем мерзімі өткен тиелген тауарлардың қалдығын болдырмайды. Тиелген өнімдер үшін есеп айырысудың бұл нысаны көптеген кәсіпорында қолданылады. Алайда оның кемшіліктері де бар:
* біріншіден, бұл нысан жабдықтаушылар үшін тиімді;
* екіншіден, белгілі бір дәрежеде өндірілген өнім сапасын бақылау төмендейді, әсіресе егер жабдықтаушы кәсіпорын тауарлар мен қызмет көрсетулер нарығында монополиялық орын алатын болса;
* үшіншіден, тұтынушы төлем жүргізгеннен кейін, тауарды қажетті санын алуы мүмкін (мысалы, тоннамен немесе басқаша өлшенетін шикізаттар мен материалдар сатыап алу жүргізілген уақытта).
Табыстылықтың екінші абсолютті көрсеткіші -- жалпы табыс. Ол өнімді өткізудің қаржылық нәтижесін білдіреді және негізгі қызмет нәтижесінде өнімді өткізуден түскен табыс пен өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құны арасындағы айырма ретінде анықталады. Жалпы табысқа әсер ететін маңызды фактор өндірістік өзіндік құн, сондықтан оның төмендеуі оның көлеміне көп әсерін тигізеді.
Шаруашылық жүргізудің тұрақты экономикалық жағдайында жалпы табыстың өсуінің негізгі жолы - материалды шығындар бөлігінде өзіндік құнды төмендеті. Бұл, әсіресе шикізат құнының үлес салмағы өнімнің өзіндік құнында өте жоғары болып келетін өңдеу және қайта өңдеу салаларында қызмет жасайтын кәсіпорындар үшін өте маңызды.
Заттай түрде өнімді өткізу көлемінің өсуі табыстың өсуіне әкеледі. Сұранысқа ие өнімдерді өндірудің өспелі көлеміне күрделі салымдар көмегімен қол жеткізуге болады, бұл табыстың әлдеқайда өнімді жабдықтарды сатып алуға, жаңа технологияны игеруге, өндірісті кеңейтуге бағытталуын талап етеді. Бұл жол, қазіргі кезде көптеген кәсіпорындардың инфляция, бағаның өсуі және ұзақ мерзімді несиелерге қол жетіспеушілігіне байланысты қиын немесе мүлде мүмкін емес. Күрделі капитал салымдарын жүргізуге қаржылары мен мүмкіндіктері бар кәсіпорындар, егер инвестиция рентабельділігін инфляция қарқынынан жоғары ұстаса, онда бұл кәсіпорын өз табысын нақты өсіре алады.
Өндіріс және өнім өткізу көлемін өсіруге әкелетін айналым қаражаттарының айналымдылығын жылдамдату күрделі шығындарды талап етпейді. Инфляция айналым қаражаттарын өте тез құнсыздандырады. Кәсіпорындардың шикізат пен отын - энергетика ресурстарын сатып алуына олардың көп бөлігі бағытталады. Сатып алушылардың төлемеушілігі және де талап етілетін алдын ала төлем жүргізу кәсіпорынның қаржысының көп бөлігін айналымнан тыс әкетеді. Төлем жүргізбеудің себептері тек айналым қаражатының жетіспеуі ғана емес, сонымен бірге төмен қаржылық есептік тәртіп, банк жүйесі жұмысындағы кемшіліктер және де вексельдік айналымның дамымауы да болып табылады.
Кәсіпорын табысы бағаның өсуі есебінен жоғары қарқынмен өседі. Бағаның өсуі өзінше теріс фактор болып табылмайды. Егер өнімге деген сұраныстың өсуі мен шығарылатын өнімнің техника - экономикалық параметрлердің және тұтынушылық қасиетінің жақсартуымен байланысты болса, онда ол дәлелді болады.
Жоғарыда аталған факторлардың жалпы табысқа әсерін анықтау үшін қаржы - шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есептің мәліметтері бойынша келесі талдау кестесін құруға болады. (1 -- кесте).
Кесте-2. Ұйымның жалпы табысын анықтау
Көрсеткіштер
Жоспар бойынша
Нақты өткізілген өнімге
жоспар бойынша
Нақты
1.
Өнімді (жұмыс, қызмет) өткізуден түсетін табыс
2.
Өткізілген өнімнің өндірістік өзіедік құны
3.
Жалпы табыс
(1 қатар - 2 қатар)
Кесте-3. Кәсіпорын табыстылығын бағалаудың абсолютті көрсеткіші
№
Көрсеткіштер
Есептеу формуласы
1.
Абсолютті көрсеткіштер:
өнімді өткізуден түскен түсім (табыс)
ҚҚС, акционерлерді және басқа да міндетті төлемдер мен салықтарды және де қайтарылған тауарлардың құнын, сауда шегермелерін есептегендегі өнімді өткізуден түскен барлық табыс саласы
2.
Жалпы табыс
Өнімді өткізуден түскен түсім мен негізгі қызмет нәтижесінде өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құны арасындағы айырма
3.
Негізгі қызметтен түскен табыс
Жалпы табыс пен кезең шығындары арасындағы айырма
4.
Негізгі емес қызметтен түскен табыс
Негізгі емес қызметтен алынатын табыстар сомасы
5.
Салық салынғанға дейінгі қалыпты қызметтен түскен табыс
Негізгі және негізгі емес қызметтен түскен табыстар сомасы
6.
Салық салынғаннан кейінгі қалыпты қызметтен түскен табыс
Салық салынғанға дейінгі қалыпты қызметтен түскен табыстан табыс салығын шегеру арқылы есептеледі
7.
Күтпеген оқиғалардан түскен табыс
Қалыпты қызметтен өзгеше оқиғалар немесе операциялар нәтижесінде түскен табыс. Мұндай операциялар көбіне көп қайталана бермейді.
8.
Таза табыс
Қорытынды табыстарды қорытынды шығындармен салыстыру жолымен анықталады, яғни қалдық нәтижені көрсетеді
Табыстылықтың салыстырмалы көрсеткіштеріне нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорынның қаржылық қызмет жасау, қаржыландыру көздерін ынталандыру жөне оларды тиімді пайдалану сияқты мүмкіндікте-рін анықтайтын, осы кәсіпорын қызметінің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштері жатады. Олар кәсіпорын қызметін түрлі бағытта белгілейді және олар экономикалық процеске қатысушылардың мүдделеріне сай топ-тастырылады. Табыстылық коэффиценттері салыстырмалы талдау мен кәсіпорынның қаржы жағдайын бағалаудың міндетті элементтері болып табылады, өйткені олар кәсіпорын табысын қалыптастырудың факторлық ортасын сипаттайтын маңызды көрсеткіштер.
Табыстылық көрсеткіштері 3 топқа бөлінеді:
1) жалпы активтер (авансталған, жиынтық капитал) және олардың жекелеген элементтері;
2) өнімдер;
3) ақша қаражаттарының таза ағымы (немесе түсімі) негізінде есептелетін табыстылық көрсеткіштері.
Кәсіпорын активтерін (мүлкін) пайдалану тиімділігі -- берілген кәсіпорынға қаражаттар салудың дұрыстығы туралы шешімдер қабылдауда қажетті әрі маңызды белгілердің бірі болып саналады.
2 Компанияның табыстылығын Centercredit Банк мысалында талдау
2.1 Табыстылықтың мөлшерін активтер мен міндеттемелерді салыстыру арқылы талдау
2021 жылдың қорытындысы бойынша банк тобының жиынтық активтері көлемінің 12%-ға, яғни 2,1 трлн теңгеге дейін ұлғаюы байқалады. Активтердің құрылымында төмендеу банктердегі қаражат пен ақша қаражатына келеді, бұл ретте өтімді активтердің 14%-ға өсуі байқалады, активтердің құрылымында олардың үлесі бір жыл ішінде 36,7%-дан 37,3%-ға дейін өсті.
Сурет-1. Активтер құрамының салыстырмалы көрсеткіштері
2021 жылдың қорытындысы бойынша Банк клиенттерінің несие портфелі 10,8%-ға айтарлықтай өсті.
Сурет-2. Банк тобы клиенттерінің кредиттерінің құрылымы (брутто)*, млн теңге
Активтердің көлемі бойынша 5,5% нарықтық үлеспен ЕДБ арасында 7-орынға ие.
Несие портфелінің құрылымында жеке клиенттердің кредиттерінің 29,2%-ға айтарлықтай өсуі байқалады, бұл Банк қабылдаған бөлшекті бизнесті дамыту пайдасына қабылданған Даму стратегиясына сәйкес келеді.
Сурет-3.Міндеттемелер құрамының салыстырмалы көрсеткіштері
2021 жылдың қорытындысы бойынша банк тобының жиынтық міндеттемелерінің көлемі 12%-ға өсіп, 1,9 трлн теңгені құрады.
Сурет-4. Банк тобы міндеттемелерінің құрылымы, млн тг
Есепті кезеңде депозиттік база көлемінің 14%-ға, яғни 1,4 трлн теңгеге дейін айтарлықтай өсуі байқалады. Бұл кезде құрылымдағы салым портфелі жеке клиенттердің есебінен +16% айтарлықтай артып, 782 млрд теңгені (депозит портфелінің 58%) құрады.
Бөлшекті салымдар бойынша 5,8% нарықтық үлеспен ЕДБ арасында 5-орынға ие.
Корпоративтік салымдар көлемі бойынша 4,6% нарықтық үлеспен ЕДБ арасында 7-орынға ие.
Сурет-5. Капитал құрамының салыстырмалы көрсеткіштері
2022 жылдың басында банк тобының капиталы өткен жылмен салыстырғанда 15%-ға ұлғая отырып, 150,8 млрд теңгені құрады.
Банктің бөлінбеген пайдасының артуы капиталдың өсуінің негізгі драйвері болып танылады.
Сурет-6. 01.01.2022 ж. жай-күйі бойынша банктің пруденциалдық капиталының құрылымы
Сурет-7. Банк капиталының жеткіліктілігі көрсеткіштерінің қарқыны, %
Сурет-8. Кірістілік құрамының салыстырмалы көрсеткіштері
2021 жылы пайыздық кіріс 2020 жылмен салыстырғанда 12 млрд теңгеге өсіп, 140 млрд теңгені құрады. Пайыздық кірістің оң қарқынды болуына бөлшекті бизнестің жоғары кірісті кредиттерінің және ШОБ бойынша якорлық өнімдердің үлестерінің ұлғаюы ықпал етті. Пайыздық шығыстар кезең ішінде негізінен несие портфелінің өсуіне қор құратын депозиттік базаны белсенді өсіру есебінен 7 млрд теңгеге өсіп, 73 млрд теңгені құрады.
Нәтижесінде 2021 жылы таза пайыздық кіріс 5,1 млрд теңгеге артып, 67 млрд теңгені құрады. ТПМ көрсеткіші Банктің маржасы төмен кәсіпкерлікті қолдаудың мемлекеттік бағдарламаларына қатысуының нәтижесінде 4,7%-дан 4,2%-ға дейін төмендеді.
2021 жылы таза комиссиялық кіріс пен дилинг 3 млрд теңгеге өсіп, цифрлық қызметтердің белсенді дамуы, дилингтік операциялардың көбеюі, жаңа карточкалық өнімдерді (алғашқы жанасусыз металл карталар #ironcard, #картакарта, #juniorcard, #travelcard) іске қосу және жетілдіру нәтижесінде 32,3 млрд теңгені құрады. 2020 жылмен салыстырғанда, 2021 жылы өзге кірістершығыстар 2020 жылы алынған 14 678 млн теңге сомасындағы one-off кірістерінің есебінен төмен.
2020 жылмен салыстырғанда, операциялық шығыстардың 5,9 млрд теңгеге өсуі 2021 жылы Банк бизнесінің дамуымен, сондай-ақ командаға салынған тиісті инвестицияларға және дамытуға байланысты: IT, digital және мобильді банкингке салымдар жасау, бөлімшелер ашу (2021 жылы 12 жаңа ФҚБ ашылды) және жүзеге асырылған күрделі салымдар бойынша тиісті амортизация.
Бизнестің өсуі мен ресурстарды тиімді пайдалану нәтижесінде Банк таза пайданы 8 млрд теңгеге немесе 65%-ға, яғни 20,6 ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz