Салық төлеушінің құқықтары
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
1
Қазақстан Республикасында жүргізілетін салық есебінің мәні мен принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
1.1
Салық жүйесі, оның міндеттері мен құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... .
5
1.2
Қазақстан Республикасында салынатын салық түрлері ... ... ... ... ...
9
2
ЖШС Etasa Group ұйымының салық пен басқа да міндетті төлемдері жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
15
2.1
ЖШС Etasa Group ұйымының салық төлеу саясаты ... ... ... ... ...
15
2.2
ЖШС Etasa Group ұйымының бюджетпен есеп айырысу есебін ұйымдастыруы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
3
Бюджетпен есеп айырысудың бақылауы мен аудиті ... ... ... ... .
30
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
34
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
36
Кіріспе
Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижесі олардың кірістері мен шығыстарының айырмасынан құралады. Олар жылдың соңында жабылатын №5410 Есептік жылдың пайдасы (залалы) жинақтаушы шотында бейнеленеді.
Кәсіпорындар ай сайын кіріс пен шығыс жақтарын салыстыру жолымен жиынтық кірістің (залалдың) мөлшерін анықтап, сол мәліметтер бойынша салық инспекциясына декларацияларды тоқсан сайын беріп тұрады.
Кірістің (пайданың) негізгі бөлігі, бұл - әдеттегіше, өнім (жұмыстар, қызметтер) өткізуден түскен кіріс. Ол №60 Өнімдерді сатудан және қызмет көрсетуден алынатын кіріс бөлімшесінің шоттары мен №70 Өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтердің өзіндік құны бөлімшесінің шоттарын салыстыру жолымен есептеледі. Кірістің негізгі емес қызметінен түскен басқа бөлігі №62 Басқа кірістер бөлімшесі шоттарының нәтижелері мен №74 Басқа да шығыстар бөлімшесінің шоттарымен салыстыру жолымен есептеледі.
Кірістердің үшінші құрамдас бөлігі, бұл - басқа кәсіпорындардың қызметінде үлес арқылы қатысудан, кәсіпорынның меншігіндегі акциялар, облигациялар мен басқа да бағалы қағаздар бойынша дивиденттер, өндірілген айыппұлдар, орны толтырылған залалдар және т.б. Олар айыппұлдар, өсідер мен айып төлеу бойынша шығыстардың сомасынан кемітіледі. Одан соң, олар өткізуден түскен кірістерге қосылады немесе олардан шегерілетін өткізуден түскен кірістерге қосылады немесе олардан шегерілетін өткізуден тыс нәтиже пайда болады.
Бұл операциялардың нәтижесінде баланстық кіріс (пайда), яғни баланста көрсетілген кіріс есептеледі. Онда ол толық түрде:
Баланстық активінде - залалдар, ал пассивінде кіріс (пайда) ретінде жазылады. Баланстық (жиынтық) пайдадан салықтар шегеріледі.
Салықтар - тауарлы өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөлінуінің және мемлекеттің пайда болуымен, оған әскер, сот, қызметкерлер ұстауға қаражаттың қажет болуынан пайда болды.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық - экономикалық құрылысы мен саяси іс бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі, ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық тетігі, мемлекеттің кірістерін және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады, - деп жазылған.
Салықтар мемлекеттің өмір сүруінің негізі болып саналады. Мемлекетті ұстау үшін, халықтың ақшалай немесе натуралдық формада тұрақты түрде төлейтін жарналары қажет болады. Адамзаттың даму тарихында салықтың нысандары мен әдістері мемлекеттің сұранымдары мен қажеттеріне қарай бейімделіп, өзгерістерге ұшырап отырады.
Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді енгізу және аудару немесе тоқтату құқығы Қазақстан Республикасының заң органдарының өкілеттілігіне жүктелген. Бұл құқық тек қана Салық Кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы жүзеге асырылады.
3100 Салық бойынша міндеттемелер кіші бөлімі ұйымның салық төлеу жөніндегі міндеттемелерін есепке алуға арналған.
Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын объектісін, салық базасын, салық мөлшерлемесін, салық кезеңін білуге міндетті болады. Бұл кезде: салық салынатын объектісі және салық салумен байланысты объектілері: мүлік және әрекеті болып табылады, егер де олар бар болса, онда салық төлеушінің міндеттемесі де пайда болады.
Салықтардың экономикалық мәні мынада:
- біріншіден, салықтар шаруашылық жүргізуші субьектілер мен халық табысының қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін көрсетеді;
- екіншіден, шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін мемлекет үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді.
Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір сүруі мен дамуының негізгі қаржылык көзі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі қашан да болса оның салық жүйесінің қайта қүрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптасады. Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі бір мөлшерде каржы көздері қажет.
1 Қазақстан Республикасында жүргізілетін салық есебінің мәні мен принциптері
1.1 Салық жүйесі, оның міндеттері мен құрылымы
Салықтар дегеніміз мемлекеттік бюджетке занды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде және мерзімде түсетін міндетті төлемдер болып табылады.
Салықтар - шаруашылық жүргізуші субъектілердің жеке тұлғалардың мемлекетпен екі арадағы мемлекеттік орталықтандырылған қаржы көздерін құруға туындайтын қаржылық қатынастарды реттейтін экономикалық категория.
Салықтар - мемлекет қаржысының тұрақты қайнар көзі.
Мемлекет салықтарды, экономиканы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде пайдаланады.
Салықтар -- тауарлы өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөлінуімен және мемлекеттің пайда болуымен, оған әскер, сот, қызметкерлер ұстауға қаражаттың қажет болуынан пайда болды.
Салықтың экономикалық мәні шаруашылық субьектілерінен, азаматтардан ұлттық табыстың бір бөлігін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бір бөлігі болып табылатындығында.
Салықтың мәні мемлекет өз пайдасына жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) белгілі мөлшерін нақтылы жарна ретінде алып қалады.
Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген салықтар, жиындар және міндетті төлемдер Қазақстан Республикасының Бюджеттік жүйе туралы Заңымен анықталған тәртіпке сәйкес тиісті бюджеттерге түсіп отырады.
Кесте-1. Қазақстан Республикасының салық заңы салық салу принциптеріне негізделетіндері
Міндеттілік
салық төлеуші салық заңдарына сәйкес мемлекет
алдында туындайтын салық міндеттемелерін толық көлемде
және белгіленген мерзімде орындауға міндетті
Анықтаушылық
салық заңдылықтарына салық төлеушінің салық міндеттемелерінің барлық негіздері мен туындау тәртіптерін, орындалу мен тоқтатылуын белгілеу мүмкіндігі
Әділдік
жеке сипаттағы жеңілдіктер беруге тыйым салынады, Қазақстан Республикасында салық салу жалпыға бірдей болып табылады
Біртұтастық
Қазақстан Республикасының салық жүйесі республикасының бүкіл аумағында барлық салық төлеушілерге қатысты біртұтас болып табылады
Жариялылық
салық салу мәселелерін реттейтін нормативтік
құқықтық актілер ресми басылымдарда міндетті түрде жариялануы тиіс
Кәсіпорындар салық салу мақсатында табыстар мен шығыстарды Қазақстан Республикасының салық заңымен белгіленген тәртіпте және жағдайларда есептеме әдісі бойынша анықтайды. Салық салу базасын анықтау бойынша салық есебі мемлекеттің қазыналық саясатына негізделіп жүргізіледі және салық әкімшілігінің құралы болып табылады. Бухгалтерлік есептің басты мақсаттарының бірі өнімнің (жұмыс және қызмет) өзіндік құнымен және банктің нақты қаржылық нәтижесін (табысын немесе шығынын) анықтау болып табылады, ал салық есебі салық салынатын базаны есептеуге арналған. Соңғысы бухгалтерлік есеп мәліметтерінен алынған кәсіпорынның қаржылық нәтижесіне байланыссыз анықталады.
Осы айырмашылықтарға қарамастан, есептің бұл екі түрі өзара тығыз байланысты, себебі, салық есебінде қолданылатын ақпараттар бухгалтерлік есеп мәлімеітерінен алынып, содан кейін салық заңның талаптарна сәйкес түзетулер жүргізіледі.
Жаңа кодекспен салық салудың ерекше жағдайлары қарастырылған:
қаржы лизингі алушының негізгі кұралдарды сатып алуы ретінде қарастырылады. Бұл жерде лизингті алушы негізгі құралдардың иесі, ал лизингтік төлемдер лизинг алушыға берілген несие бойынша төлемдер ретінде қарастырылады;
кәсіпкерлік қызметті бірлесіп жүргізу уағдаластық не заңды
тұлға құрмай, екі және одан да көп иеленуші болуын көздейтін өзге уағдаластық болған жағдайда, әркайсысына салық салынады;
есеп жүргізу тәртібі бұзылған жағдайда, есеп құжаттамалары
жоғалған немесе жойылған кезде салық қызметі органдары
салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерді жанама әдістер (активтер, міндеттемелер, айналымдар, шығындар, шығыстар) негізінде анықтайды.
Салық есептілігі дегеніміз салық төлеуші салық органдарына табыс ететін, салық міндеттемелерін есептеу туралы ақпараты бар құжаттама.Олар
салықтың әрбір түрі және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер бойынша, сондай-ақ жииақтаушы зейнетақы қорына төлейтін міндетті төлемдер бойынша салық төлеуші жасайтын салық декларациясы, есеп айырысу;
арнаулы салық режимін қолдануға патент алуға өтініштер;
салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерді есепке алуды тіркеу карточкаларын алуға өтініш; қосылған кұн салығын бюджеттен қайтарып алуға өтініштер;
қосарланған салық салуды болғызбау туралы келісімдер
нормаларын қолдануға берілген өтініштер;
осы кодекске сәйкес электрондық мониторингке жататын,
салық төлеушілер табыс ететін құжаттама.
Салық жүйесінің құрылымы оның жұмыс жасалуын қамтамасыз ететін органдарды қарастырады. Салық органдары ретінде Мемлекеттік салық қызметінің органдары, салық полициясының органдары және Мемлекеттік кедендік комитеттің органдары танылады.
Мемлекеттік салық қызметі салық заңдылықтарын, соның ішінде салықтар төлеу мен жинаудың дұрыстығын сақтауда методологиялық басшылық пен бақылауды жүзеге асырады. Ол көп деңгейлі иерархиялық ұйымдардың: республикалық, жергілікті және облыстық деңгейлердің принциптері бойынша құрылған. Әрбір деңгейдің өзіндік функциялары мен ерекшеліктері бар.
Салық жүйесінің негіздері салықтардың, жинақтардың, баждар мен басқа да төлемдердің жиынтығы орнатылған тәртіппен салық жүйесін құрайды. Салық төлеушілер заңдық актілерге сәйкес салықтарды төлеу міндеті жүктелген заңды және жеке тұлғалар болып табылады.
Салық салудың объектісі табыс, белгілі бір тауарлардың құны, салық төлеушілердің жеке түрлері, бағалы қағаздармен операциялар, табиғи ресурстарды пайдалану, заңды және жеке тұлғалардың мүліктері, жұмыстар мен қызметтер болып табылады. Салық салу кезеңінде белгілі бір заңмен объектіге салық бір рет қана салынады.
Сурет-1. Салық төлеушінің міндеттері.
- салықтарды уақытылы және толық көлемде төлеуге;
- бухгалтерлік есеп жүргізуге, қызметтің қаржылық-шаруашылық есептерін құруға;
- бухгалтерлік есеп жүргізуге, қызметтің қаржылық-шаруашылық есептерін құруға;
- салық органдарына салықтарды төлеу мен алып тастау үшін қажетті құжаттар мен мәліметтерді ұсынуға;
- салық туралы заңдылықтарды бұзуды жоюда салық органдарының талаптарын орындауға.
Сурет-2. Салық төлеушінің құқықтары.
- салықтарды төлеу бойынша жеңілдіктерді пайдалануға;
- салық органдары арқылы жүргізілген тексеру актілерімен танысуға;
- салық органдары мен олардың лауазымды тұлғаларының іс әрекеттерін шешуді қайта қарауға.
Салық салудың формаларынан тәуелді тікелей және жанама салықтар болып бөлінеді.
Тікелей салықтар тікелей салық төлеушіге оның табыстары мен мүліктеріне тиесілі. Заңды төлеуші бұл кезде үйлеседі.
Тікелей салықтар - салық салудың ерте кездегі формасы. Алғашқылар қатарына жан басы салықтар, жер асты салықтары, үй асты салықтары пайда болды. Қазіргі уақытта кіріс салығы, жер салығы, мүліктерден салықтар -- олар барлық салықтардың үлкен бөлігін құрайды.
Жанама салықтар жүзеге өткізілетін тауарлардың бағасына үстеме түрінде орнатылады және сондықтан ол төлеушінің табысымен немесе мүлкімен байланысты емес.
Салықтар - қаржы қатынастарының жиынтығы, олар мемлекеттің ақшалай табыстарын қалыптастырумен байланысты. Мемлекет салық жүйесін, оның құрылымы мен еліміздің қаржы жүйесінде жұмыс жасау механизмін жетілдіреді. Салықтар экономиканы мемлекеттік реттеудің, өндіріс, бөлістіру мен тұтыну процестерінің басты құралдары болуы керек.
Салық жүйесінің негізгі кемшілігі кәсіпорынның табысын бюджет тапшылығынан алып тастауға бағытталады. Салық жүйесі және кәсіпорын бір-бірімен әлсіз байланысқан. Өзара байланыстың жоғалуы салық жүйесінің өздігімен дамуына, ал кәсіпорын оның шамадан тыс қысымын сынай отырып өздігінен дамиды.
Салық жүйесі қоғамның - кәсіпкерлердің, жұмысшылардың, мемлекеттік қызметкерлердін, оқушылардың, зейнеткерлердің және т.б. барлық әлеуметтік қатарларының мүддесін оптимизациялауға негізделеді. Мемлекеттік салықтардың әлеуметтік функция қоғамдағы әлеуметтік тепе-тендіктің қамтамасыз етілу үшін үлкен мазмұнға ие.
Салық жүйесі жеке тұлғалардың табыстарына прогрессивті салық салу жолымен жұмсартуға шақыртылған. Салық жүйесі осы функцияларды жеткілікті мөлшерде орындамайды, сондықтан оның кемшілігі болып табылады.
Сурет-3. Салық жүйесін оптимизациялау жолдары.
2. Бюджеттік жүйенің табыс базасын нығайту керек
1. Мемлекеттік шығындарды жоспарлау мен қаржыландыру сапасын жоғарылату керек
3. Мемлекеттік қаржылық ресурстарды пайдалану тиімділігіне бақылаудың қажетті механизмін құру керек
Схема-1. Осы контексттегі салық реформаларының негізгі бағыттары.
1.2 Қазақстан Республикасында салынатын салық түрлері
Баланстық (жиынтық) пайдадан салықтар шегеріледі (олар келесі бөлімдерде көрсетілген). Бұл бөлімдерді оқып, білу кезінде кейбір салықтар жиынтық кірістен (пайдадан) төленетініне, ал басқалары өндірілетін өнімнің өзіндік құнына апарылатынына назар аудару керек.
Қосымша құнға салынатын салық.
Қосымша құнға салынатын салық (ҚҚС) әлемдегі көптеген елдерде кеңінен таралған. Қазақстанда ҚҚС айналымнан болған салық пен сатуға салынған салықтардың орнына келді.
ҚҚС тауардың бағасына жоғарылата келіп енгізіледі. Сондықтан, салық тауарды сатып алған тұлға тарапынан төленеді. Салықтың қосымша құнға салынатын деген аталуы қосымша құнның мөлшерімен сәйкес ол тауарды өндіретін кәсіпорындар арқылы бюджетке оның төленуімен байланысты.
Мысалы, кәсіпорын жеткізушілерден 11400 теңгеге материалдар алып оларды өндіріске жұмсады, оның ішінде бұл материалдардың ҚҚС-ы 1400 теңгеге тең деп есептейік.
Бұл материалдарды пайдаланып, кәсіпорын 80000 теңгеге өнім өндірді және олардың сату құнына 12% мөлшерде ҚҚС-ын енгізді. Яғни, тауарлардың сату бағасы мынаған тең:
80000+80000*12 %100%=89600теңге(ҚҚС=10752теңге).
Бюджетке кәсіпорын тек қана өткізілетін тауарларға есептелген салық пен сол тауарды өндіру үшін пайдаланған материалдарға бұрын есептелген салықтың арасындағы айырмасын төлеуі тиіс. Кәсіпорын аударатын ҚҚС-тың сомасы 9352 теңгеге тең болады.
Қазіргі уақытта қосымша құнға салынатын салық бойынша мөлшерлеме 12%-ға тең.
Қосымша құнға салынатын салықтан босатылғандар:
1. Мыналардан басқа: қонақ үйлерде тұрғаы үшін төлем, автомобильдер мен басқа көлік құралдарының тұрағы мен оны сақтау үшін берілген учаске төлем, соғылған обьектінің бірінші рет өткізілуі жерді пайдалану құқығын жалға беру мен сатылуы немесе үйлердің жалға берілуі мен оның сатылуы;
2. Қаржылық қызметтер;
3. Пошталық маркалар (коллекциялықтардан басқа), маркіленген конверттер мен ашық хаттар;
4. Мемлекеттің меншігіндгі заңда тұлғалардың мүлкін жекешелендірумен байланысты операциялар;
5. Коммерциялық емес ұйымдармен жүргізілетін жұмыстар мен қызметтердің кейбір түрлері;
6. Мемлекеттік баж алынуға байлансыты өкілетті органдардың атқарылатын қызметтері;
7. Жерлей қызметтері, зират пен кераматорийлер қызметтері;
8. Геологиялық барлау мен геологиялық іздей жұмсытары;
9. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкімен оның бөлімшелерімен жүзеге асырылатын тауарлар өткізу, жұмыстар, қызметтер жасау бойынша айналымдар;
10. Лоторея билеттерін өткізу бойынша айналымдар;
11. Қазақстан Республикасының мүгедектер ерікті қоғамы, соқырлардың Қазақстан қоғамы, кереңдердің Қазақстан қоамы, сондай - бұл қоғамдардың меншігіндегі болатын өндірістік ұйымдар;
12. Мектеп оқу құралдарын өткізу бойынша айналымдар;
13. Ұлттық және шетелдік валюталар (нумизматикалық мақсатта қолданылатынан басқа), сондай-ақ бағалы қағаздардың импорты;
14. Акциздерден босатылған тауарлардың тізіміне кіретін тауарлардың импорты;
15. ҚР Министрлері Кабтнеті бекіткен тауарлардың бажсыз шеттен әкелу нормаларымен сәйкес нормалар бойынша жеке тұлғалар тарапынан жасалатын тауарлардың импорты;
16. Бюджеттің қаржылары есебінен сатып алынған және мемлекеттік бюджет есебіндегі ұйымдардың алып келетін тауарлары, сондай-ақ мемлекеттік кепілмен қамтамасыз етілген шетелдік несиелік линиялары бойынша сатып алынатын тауарлардың импорты;
17. ҚР Ұлттық банкі және оның бөлімшелерімен жасалатын тауарлардың импорты;
18. Мектеп оқу құралдарының импорты.
Корпоративтік табыс салығы.
Корпоративтік табыс салығы, бұл - шын мәнінде мемлекетке экономикалық кеңістік, еңбек ресурстары, өндірістік, әлеуметтік және басқа инфроқұрылымдарды пайдалану үшін төлем. Аталмыш салық өндірістің дамуына, оның әр түрлі жұмыстар, қызметтер орындаудағы ынтасын арттыратын, мемлекет тарапынан кәсіпорынға қаржылық жағынан ықпал жасаудың құралы болып табылады.
Салық төлеушілер - заңды тұлға болған барлық кәіпорындар мен ұйымдар.
Салық салатын табыс бухгалтерлік есептің мәліметтері бойынша есептеледі. Оған төмендегі операциялар бойынша шығыстардың сомасына кемітілген өнім (жұмыстар, қызметтер) өткізуден түскен табыс, мүлік, бағалы қағаздар, шетелдік валюта, материалдық емес акивтерді сатудан түскен табыс, өткізуден тыс операциялардан түскен табыстар енгізіледі. Өткізуден түскен табыс есептеген кезде нарықтық бағалар ҚҚС және акциздерсіз пайдаланылады.
Табысқа салық салу бойынша бірқатар жеңілдіктер бар.
Корпоративтик табыс салығы Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер туралы 2001 жылғы 12маусымдағы № 209 - 11 кодексі (Салық кодексі) бойынша (соңынан енгізілген өзгерістер мен толықтыруларды қоса) ұсталады.
Акциздер мен олардың бюджетке аударылуы.
Акциз өнімнен есептелетін және тауардың бағасына енгізілетін жанама алық болып табылады. Акцизді болып Қазақстан Республикасы территориясына алып келінген төмендегі тауарлар саналады:
1. Этил спирті
2. Арақ
3. Ликер - арақ бұйымдары
4. Спирт қосып күшейтілген ішімдіктер, шырындар мен бальзамдар
5. Винолар
6. Коньяктар
7. Шампан винолары
8. Сыра
9. Вино материалдары
10. Темекі өнімдері
11. Темекі қосылған басқа өнімдер
12. Бекіре және қызыл балықтар, бекіре және қызыл балықтың уылдырығы, бекіре және қызыл балықтар олардың уылдырығынан жасалған деликатестер
13. Алтын, платина, және күмістен жасалған зергерлік бұйымдар
14. Иленген және иленбеген аң терілері (көртышқан, үй қояны, ит, бұғы ен қойдың терілерінен басқа)
15. Табиғи аң терісінен жасалған әшекей бұйымдар
16. Аң терісінен жасалған быұйымдар
17. Табиғи былғарыдан жасалған киім
18. Хрустальдан жасалған бұйымдар, жарық беретін аспаптар
19. Бензин, дизель отыны
20. Жеңіл автомобильдер (мүгедектер үшін арнайы тағайындалған, қолға бейімделген басқару арқылы басқарылатын автомобильдерден басқа)
21. Дәрімен және газбен атылатын қару (мемлекеттік билік органдарының мұқтаждықтары үшін сатып алынған қарудан басқа)
22. Шикі мұнай
23. Ойын бизнесі.
Акциздер өндіруші өнімнің сату бағасына енгізіледі. Акциздердің мөлшері өткізу бойынша айналымға негізделіп есептеледі.
Егер еркін бағалар қолданылатын болса, онда топтың келісім құны салықтық мөлшерінен ҚҚС-ын шегеріп тастап және қалдықты акциздер үшін қолданылатын салықтық мөлшерлемеге көбейту қажет. Акциздерді салуға дейін өткізу бойынша айналымнан сауда жеңілдігі шегеріледі.
Өткізу бойынша айналымды есептеу кезінен бастап алушыларға жөнелкен өнім үшін шот - төлем талабын ұсыну күніне дейіенгі уақыт өткізудің мезеті болып табылады.Барлық тауарлар бойынша акциздер ҚР-ның бюджетіне төленеді. Төлеушілер акциздер бойынша есептерін өздерінің орналасу орындары бойынша салық органдары тапсыруы тиіс.
Жол қорына кіретін салықтар.
Жол қоры туралы Қазақстан Республикасының заңнамалары мен ережелеріне сейкес, жол қорын қалыптастыру көздері болатындар:
- автомибиль жолдарын пайдаланушылардың қаржылары;
- ҚР-ның территориясына кіру, шығу, және транзитті жүріп өту;
- ұсақ сақтаудада өткізілетін бензин мен дизель отынан сату үшін алым;
- ақылы мемлекеттік автомобиль жолдары бойынша жүріп өту үшін жол ақысы.
Жол қорына автомобиль пайдаланушылардың ай сайынғы қаржы төлеушілері болып заңды тұлғалар саналады.
Төлемдерді есептеудің мөлшері болатындар:
1. биржалық қызмет жасайтын заңды тұлғалардан оларға көрсетілген қызметтері үшін ақшасының көлемі;
2. сақтандыру қызметін көрсететін заңды тұлғалардан төлемдер мен сақтандыру резервтерін қоса арасындағы айырмасының сомасы;
3. банк қызметін көрсететін заңды тұлғалардан былтырғы жылдағы жиынтық табыстың көлемі;
4. дайындау, сауда, жеткізу - қызметімен айналысатындардан төлеуден бір ай алдындағы көтерме,транзитті, қойма, ұсақ тағы басқа айналым;
5. өндірістік қызмет жасайтын заңды тұлғалардан өткізу бойынша нақты бағалармен өткізілген өнім, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтердің нақты көлемі.
Автомобиль жолдарын пайдаланушылардың ішінде төлем төлеуден төмендегі заңды тұлғалар босатылады:
- Қазақстан Республикасының мүгедектер ерікті қоғамы, Қазақстан соқырларының қоғамы, Қазақстан кереңдерінің қоғамы, ақыл-ой және дене дамуының кемістігі бар балалар мен жасөспірімдердің әлеуметтік үйренуі мен еңбек реабилитациясы орталығы және Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақстан республикалық ұйымы, Қызыл Жарты Ай мен Қызыл крест қоғамының Ұлттық комитеті, балалар қайырымдылық қорлары, сондай - бұл қоғамдардың меншігіндегі және олардың қаржылары есебінен құрылған өндірістік ұйымдар;
- Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі;
- Қазақстан Республикасы Үкіметі тізімімен белгіленген халықаралық ұйымдар, т.б.
Қазақстан Республикасының территориясына кіру, шығу және транзитті жүріп өту үшін ақылы төлеуді халықаралық тасымалдау жасайтын заңды және жеке тұлғалар жүргізіледі, ақы төлеуді есептеу тәртібі мен мөлшері Қазақстан Республикасы Үкіметімен белгіленеді. Ақылы мемлекеттік автомобиль жолдары бойынша жүріп өту үшін төлемақының мөлшерлемелері, тәртібі мен шарттары Қазақстан Республикасының Үкіметімен белгіленеді.
Көлік құралдарының иелерінен салықты көлік құралдары бар кәсіпорындар мен азаматтар жыл сайын төлейді. Салықты төлеу туралы квитанция немесе төлем тапсырмасын көрсетпей, көлік құралдарының тіркеу, қайта тіркеу мен технткалық байқау өткізілмейді. Бұл салық 3170 Көлік құралдарына салық пассивті шотында бейнеленеді.
Кәсіпорындар мүлкінің салығы.
Мүлік салығы Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер туралы 2001жылғы 12 маусымдағы №209 - II кодекcі бойынша ұсталады және қолда бар мүлікті тиімдірек пайдалануды ынталандыруға шақырады.
Негізгі құралдар - құны 40 айлық есептік көрсеткіштерден жоғары қызмет мерзімі бір жылдан астам активтер болып саналады.
Мүлік салығы үшін салық кезеңі болып бір қаржылық жыл есептеледі. Салық төлемдері әр тоқсан сайын есептеліп төленеді, ал жыл соңында қажет болған кезде қайта есептеу жүргізіледі. Салықтың төленуі есептер бойынша бір жылдық бухгалтерлік есеп үшін белгіленген күннен бастап 10 күндік мерзім ішінде төленеді.
Кәсіпорынның мүлкіне салық мөлшерлемесінің шекті мөлшері негізгі құралдардың қалдық құнының 1%- ынан аспауы тиіс. Салық төлемінің сомасын есептеу кезінде мүліктің құны орташа жылдық есебі бойынша алынады. Мүлік салығы 3180 Мүлік салығы пассивті баланстық шотында бейнеленеді.
Әлеуметтік салық.
Әлеуметтік салық Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер туралы 2001 жылғы 12 маусымдағы № 209 - II кодексі бойынша ұсталады.
Әлеуметтік салықты төлеушілер болып мыналар саналады:
- заңды тұлғалар;
- әлеуметтік салық салыну обьектілері бар, заңды тұлға құрусыз кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар.
Әлеуметтік салық төлеушілер салықтың төлеуін өздерінің тұратын орындары бойынша жүргізеді. Әлеуметтік салықтың обьектісі болып еңбекақы қоры саналады.
Еңбекақы қорының құрамына еңбекақы, әр түрлі сыйақылар, қосымшалар, қосымша төлемдер, төлемдер және қызметкерлерге заңдарға сәйкес атқарылмаған уақыт үшін ақшалай немесе заттай түрде есептелген ақшалай сомалардың барлық түрлері енгізіледі.
Әлеуметтік салық қаржыландыру көзінен тәуелсіз тиісті салықтарды ұстауға дейін есептеледі.
Әлеуметтік салықты төлеу тәртібі:
- заңды тұлғалардың арнайы есептер бойынша;
- әлеуметтік салық бойынша декларация салық органдарына тоқсан сайын есепті тоқсаннан кейінгі айдың 15-жұлдызынан кеш емес арнаулы белгіленген үлгілер бойынша тапсырылады.
Әлеуметтік салық 3150 пассивтік шотта бейнеленеді.
Әлеуметтік салықтың есептелуі мен төленуінің уақыттылығы үшін бақылауды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес салық органдары жүргізеді.
2 ЖШС Etasa Group ұйымының салық пен басқа да міндетті төлемдері жүйесі
2.1 ЖШС Etasa Group ұйымының салық төлеу саясаты
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының аумағында салықтардың он үш түрі қолданылады және соның ішінде бюджетте ауқымды орын алып отырған корпоративтік табыс салығы болып табылады.
Қазақстан Республикасында табыс салығы Қазақ КСР азаматарынан, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалардан табыс салығы туралы Заңымен 1991 жылдан бастап енгізілді. Заңды тұлғалар табыс салығын 1994 жылдан бастап 2001 жыл аралығында төледі. 2002 жылдан бастап табыс салығы корпоративті табыс салығы деп аталатын болды.
Корпоративтік табыс салығы мемлекетік бюджеттің кіріс бөлігі мен маңызды бабы болып табылады. Бұл салықтық реттеудің негізгі құралы болып табылады. Өйткені кез-келген кәсіпкерлік кызметтің түпкі мақсаты пайда алу, яғни ол жылдық жиынтық табыстан барлық шегерімдер мен бюджетке төленетін салықтарды алып тастағанға тең.
Корпоративті табыс салығындағы реттеушілік бастамасы, экономикалық және әлеуметтік тиімділікке жету мақсатында салық төлеушілерді әр түрлі жеңілдіктермен және санкциялармен манипуляциялау мүмкіндігінде қорытылады.
Корпоративтік табыс салығының функциясы әр түрлі. Ол бюджеттің кіріс бөлігінің кайнар көзі каржылық пропорциялардың және жалпылау процестерінің реттеушісі; экономикалық өсу ырғақтылығы; кәсіпкерлік қызметті экономикалық ынталандырудың тұтқасы; басқару құралы; шаруашылықтың экономикалық нарықтарын тузеудің нақты формасы болып табылады.
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан бері табыстарға салық салудың үш схемасын пайдаланды. 1994 жылдың акпанына дейін Қазақстанда салық салу ретінде пайда және кірісі болды. 1995 жылдың шілдесінен бастап 2001 жылдың аяғына дейін салық салу субъектісі ретінде, салық салынатын табыстан табыс салығы енгізілді, ал 2002 жылдың қаңтарынан бастап салық салынатын табыстан корпоративтік табыс салығы алынды, осылайша, салық салу жүйесінде жаңа категория - корпоративтік табыс салығы пайда болды, бұл экономикасы дамыған елдердің тәжірибесімен тексерген.
Корпоративтік табыс салығын төлеушілер болып мемлекеттік мекемелер мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкті қоспағанда, Қазақстан Республикасының резидент Заңды тұлғалары, сонымен қатар Қазақстан Республикасында өз кызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын немесе Қазақстан Республикасының көздеген табыс алатын резидент емес заңды тұлғалар болып табылады. Сондай-ақ Қазақстан Республикасында әрекет етіп тұрған Салықтар мен бюджетке төленетін баскада міндетті төлемдер туралы Заңына сәйкес арнайы салық режимін қолданатын Заңды тұлғалар корпорациялық табыс салығын төлейді.
Салықтық заңнамаға енгізілген өзгерістерге сәйкес салықтық есеп деп аталатын бухгалтерлік есептің тағы бір құрастырушы бөлігі анықталды. Қаржылық есеп пен салықтық есеп түрлерін бір бухгалтерлік есептің ішкі жүйелері деп қарастыратын болсақ, онда әрине олардың арасында өзара байланыс бар екендігі сөзсіз. Негізінен алғанда қаржылық есепті салық есебінің негізі деуімізге болады, себебі салық салынатын табыс сомасын анықтау мақсатында салық есебі қаржылық есептілік мәліметтеріне жүгінеді.
Бухгалтерлік есептің регистрлері салықтық төлемдер есептелуінің базасы болып табылады.
Табысты максимилизациялау мен бюджетке төлем түріндегі қаржылық ресурстардың шығынын минимилизациялау - мынадай көрсеткіштерді есептеу әдістерінің таңдауымен жүзеге асады: амортизацияның есептелінуі, қорлардың бағалануы, өндіріске материалдардың жіберілуі, күмәнді қарыздар бойынша резервтерді қалыптастыру, салық салу, резервтер, алдағы кезең шығыстары мен төлемдер мақсатындағы сатылымнан түсімді анықтау көрсеткіштері.
Қазіргі кезде ұйымдар салық салу мақсатында табыстар мен шығыстарды Қазақстан Республикасының салық заңымен белгіленген тәртіпте және жағдайларда есептеме әдісі бойынша анықтайды. Салық салу базасын анықтау бойынша салық есебі мемлекеттің қазыналық саясатына негізделіп жүргізіледі және салық әкімшілігінің құралы болып табылады. Бухгалтерлік есептің басты мақсаттарының бірі өнімнің (жұмыс және қызмет) өзіндік құны мен банктің нақты қаржылық нәтижесін (табысын немесе шығынын) анықтау болып табылады, ал салық есебі салық салынатын базаны есептеуге арналған. Соңғысы бухгалтерлік есеп мәліметтерінен алынған банктің қаржылық нәтижесіне байланыссыз анықталады.
Осы айырмашылықтарға қарамастан, есептің бұл екі түрі өзара тығыз байланысты, себебі, салық есебінде қолданылатын ақпараттар бухгалтерлік есеп мәліметтерінен алынып, содан кейін Салық Кодексінің талаптарна сәйкес түзетулер жүргізіледі.
Заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысы есепті кезең ішіндегі Қазақстан Республикасы мен одан тыс жерлерден алынуға тиіс (алынған) табыстардан тұрады. Жылдық жиынтық табыс сомасы бухгалтерлік және салықтық есеп жүргізу нәтижесінде, есептеулер арқылы анықталады. Бухгалтерлік есеп бойынша табыстар есебін жүргізетін 6-шы "Табыстар" бөлімінің шоттары 5610 "Жиынтық табыс (зиян)" шотымен корреспонденциялана отырып жабылады. Салық есебі бойынша анықталатын жылдық жиынтық табыс сомасы бухгалтерлік есеп мәліметтері арқылы алынатын табыс сомасынан өзгеше болады. Яғни, салық есебінде салық салынатын табыс сомасы бухгалтерлік есеп аясынан тыс қалыптастырылады деуге болады.
Салық есебінде, табыс Салық Кодексіне сәйкес ЖЖТ мен тұрақты және уақытша айырмалардың түзетулері есепке алына отырып бегітілген шегерімдер арасындағы айырма сияқты есептелетін салық жылына табыс сомасы ретінде анықталады.
Бухгалтерлік және салықтық табысты құрастыру кезінде айырма пайда болады. Осылай, табыс бухгалтерлік есепте кәсіпорынның есеп саясатына және бухгалтерлік есептің түрлі әдістерін және тіркелген активтерді бағалауда қарастыратын бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес құрастырылады. Ал салық есебі ҚР - ның Салық Кодексіне сәйкес қалыптасады, мұнда бағалауды таңдау нұсқалары және салық есебін жүргізу тәртібі жоқ.
Табысты анықтау барысында кәсіпорынның бухгалтерлік есебі ХҚЕС - ы мен есеп саясатын қатаң түрде ұстанады, ал салықтық табыс берілген уақыт кезеніңде мемлекеттің салық саясатына байланысты жедел түрде өзгере алады.
Бухгалтерлік есеп пен салықтық есептегі табыс және шығыс бөлігін анықтауға қойылатын талаптардағы ерекшеліктер, бухгалтерлік және салықтық табыс арасындағы тұрақты және уақытша айырмалардың түзілуіне әкеліп соғады. Тұрақты айырмалардың пайда болу себебі жоғарыда айтылғандай бухгалтерлік табыста есепке алынатын табыстар мен шығындардың баптары салық салынатын табыста есепке алынбайды.
Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" (бұдан әрі салық кодексі) ХҚЕС-қа көптеген сілтемелерден тұрады, бірақ қандай стандарттың алынып отырғаны ешқайда ұсынылмаған. Калденбергер А.Н. өз мақаласында КТС есептеуге қатысты, Салық кодексінің нормаларына байланысты нақты ХҚЕС-ты бөліп көрсеткен, сонымен қатар Салық кодексінің нормаларын мен кейбір стандарттарын салыстырып мысалдар келтірген.
Салық кодексінің 84 бабының 2 тармағының 5 тармақшасы: егер осы Кодексте өзгеше көзделмесе, басқа тұлғадан алынуға жататыннан басқа, халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және "Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" заңнамасының талаптарына сәйкес бухгалтерлік есепте табыс деп танылатын активтердің және міндеттемелердің құнын өзгертуге байланысты туындайтын табыс салық салу мақсатына орай табыс ретінде қарастырылмайды.
ЖШС Etasa Group ұйымы салық кодексінің аталған нормасына жақын ХҚЕС: ХҚЕС (IAS) 2 Қорлар, ХҚЕС (IAS) 16, ХҚЕС (IAS) 19 қызметкерлерге сыйақы, ХҚЕС (IAS) 36 Активтердің құнсыздануы, ХҚЕС (IAS) 37 Бағалы қорларға шартты міндеттемелер және шартты активтер, ХҚЕС (IAS) 38 Материалды емес активтер, ХҚЕС (IAS) 39 Қаржылық құралдар: мойындау және бағалау, ХҚЕС (IAS) 40 Инвестициялық мүліктер, ХҚЕС (FAS) 5 Сату үшін бағытталған ұзақ мерзімді активтер және тоқтатылған әрекеттер, ХҚЕС (FAS) 9 Қаржылық құралдар стандартты бойынша салық жүйесін ұйымдастырады.
ХҚЕС (IAS) 2. ХҚЕС (IAS) 2-нің 9 тармағына сәйкес, қорлар екі шамада бағалануы керек: өзіндің құны бойынша немесе сатудың таза бағасы бойынша.
Сонымен қатар ХҚЕС (IAS) 2 34 тармағына сәйкесті кез-келген құнсызданған қордың сатудың таза бағасына дейінгі сомасы және жойылған қорлардығ барлығы шығындар құнсыздану болған немесе қорлардың жоғалған мерзімінде шығындар қатарына енгізілуі керек. Сатудың таза бағасының артуына байланысты қорларды есептен шығаруға қатысты кез-келген реверсивті жазбалардың сомасы қорлар шамасының азаюы деп танылуы керек, және сол аталған реверсивті жазбалар жасалған шығындар қатарында болуы керек.
Есеп беретін мерзім жағдайында ЖШС Etasa Group ұйымы қорларды сатудың таза бағасын 15 500 000 теңгеге бағалады. Қордың өзіндік құны - 10 000 000 теңге. Қорларды есептен шығару бойынша резервтер 1360 есебі бойынша кредиттік сальдо есепті кезеңнің басында - 2 800 000 теңге, және ол алдында өткен есептік кезеңде қорлар бойынша құнсызданудың болуына сәйкес пайда болды.
Талдау. Ағымдағы есептік датада қорды сатудығ таза бағасы оның өзіндік бағасынан жоғары болғандықтан, құнсыздану бұл жерде болмайды, яғни, Қорларлы есептен шығару бойынша резервтер 1360 есебі бойынша сальдо қайта тіркеліп көрсетіледі:
Д-т 1360 Қорларды есептен шығару бойынша резервтер 2 800 000
К-т 6240 Құнсыздануға кеткен шығындарды қайтарудан түскен табыстар 2 800 000
Бухгалтерлік есепте мойындалған 2 800 000 теңге көлеміндегі сома салық салу мақсатына орай табыс ретінде саналмайды.
ХҚЕС (IAS) 16. Мекеменің басшылығымен негізгі құралдарды қайта бағалау шешімі қабылданды. Негізгі құралдар бойынша ақпарат:
* Негізгі құралдардың бастапқы құны - 12 000 000 теңге;
* Қайта бағалау күніне жинақталған амортизация - 2 000 000 теңге;
* Қайта бағалау күніне негізгі құралдардың баланстық құны - 10 000 000 теңге (12 000 000 - 2 000 000);
* Әділ құны (бағаланған құн) - 15 000 000 теңге.
Бухгалтерлік есепте қайта бағалауды индекстеу әдісімен және амортизацияны есептен шығару әдісімен қалай көрсетуге болады?
Шешуі. Индекстеу әдісі:
* Қайта бағалау индексі (әділ құныбаланстық құны): 15 000 000 10 000 000 = 1,5;
* Бастапқы құнды индекстеу: 12 000 000 х 1,5 = 18 000 000 теңге;
* Қайта бағалау: 18 000 000 - 12 000 000 = 6 000 000 теңге;
* жинақталған амортизацияны индекстеу: 2 000 000 х 1,5 = 3 000 000 теңге;
* жинақталған амортизацияға түзету жасау: 3 000 000 - 2 000 000 =1 000 000 теңге.
* негізгі құралдарды соңғы бағалау:
Д-т 2410 Негізгі құралдар 6 000 000
К-т 5420 негізгі құралдарды қайта бағалауға резервтеу 6 000 000
* Жинақталған амортизацияға түзету жасау:
Д-т 5420 Негізгі құралдарды резервтеу 1 000 000 К-т 2420 Негізгі құралдардың амортизацияы 1 000 000
Амортизацияды есептен шығару әдісі:
Ең алдымен жинақталған амортизация есептен шығарылады.
Д-т 2420 Негізгі құралдардың амортизациясы 2 000 000
К-т 2410 негізгі құралдар 2 000 000
Негізгі құралдарды соңғы бағалау: 15 000 000 - 10 000 000 = 5 000 000 теңге.
Соңғы бағалау сомасын тіркеуге алу:
Д-т 2410 Негізгі құралдар 5 000 000
К-т 5420 Негізгі құралдарды қайта бағалауды резервтеу 5 000 000
Бухгалтерлік есепте қайта бағалауды көрсеткеннен кейін негізгі құралдардың баланстық құны оның әділ құнына теңеседі яғни ол 15 000 000 теңге.
Соңғы есептеу сомасы (5420 Негізгі құралдарды қайта бағалауды резервтеу есебі бойынша) 5 000 000 теңге көлемінде басқадай жиынтық табыстардың құрамында көрсетіледі. Бірақ салық салу мақсатына орай табыс көзі ретінде саналмайды.
ХҚЕС (IAS) 19. ЖШС Etasa Group ұйымы есеп беру күні жағдайында қызметкерлердің еңбек демалысына шығуы бойынша резервтерді 2 800 500 теңгеге бағалады. Есепті кезеңнің басында 3430 Қызметкерлерге сыйақы жасау бойынша қысқа мерзімді бағалы міндеттемелер есебі бойынша кредиттік сальдо 7 600 000 теңгені құрайды. Ағымдағы есепті кезеңде резерв есебінен қызметкерлердің еңбек демалысына 4 700 000 теңге сома көлемінде есептелді. Резервті пайдаланып болғаннан кейінгі ол бойынша қалдық 2 900 00 теңге (7 600 000 - 4 700 000) құрайды.
Талдау. Ағымдағы есеп беру күніне резервті жаңадан бағалау сомасын 2 800 500 теңге есепке ала отырып, 3430 Қызметкерлерге сыйақы жасау бойынша қысқа мерзімді бағалы міндеттемелер есебі бойынша резервтегі сальдо сомасы 99 500 теңге (2 900 000 - 2 800 500) тіркемеде қайта көрсетіледі:
Д-т 3430 Қызметкерлерге сыйақы жасау бойынша қысқа мерзімді бағалы міндеттемелер 99 500
К-т 6240 Құнсызданудан болған шығындарды кайта қалыпқа келтіруден түскен табыстар 99 500
99 500 теңге көлеміндегі сома салық салу мақсатына орай табыс болып саналмайды.
ХҚЕС (IAS). ЖШС Etasa Group ұйымы жалға берілетін және инвестициялық мүліктің құрамына есепке алатын жылжымайтын мүлікке иелік етеді. Мекеменің есепке алу саясатымен әділ құны бойынша келесі есепке алу моделі қалыптастырылды.
ХҚЕС (IAS) 40-ң 35 тармағына сәйкес басқадай табыстарды немесе инвестициялық мүліктің әділ құнын өзгертуден болған шығындарды солар пайда болған уақыттағы табыстар немесе шығындардың қатарына енгізу керек. Сонымен қатар әділ құн бойынша есепке алу моделін қолдану кезінде инвестициялық мүлік объектілерін амотризация қатарына жатқызбайды.
Жылжымайтын мүлік ағымдағы есеп жылында 45 800 000 теңгеге алынды. Есеп беру кұні жағдайында жылжымайтын мүліктің әділ (бағаланған) құны 57 400 000 теңгені құрады.
Талдау. Бухгалтерлік есепте 11 600 000 теңге (57 400 000 - 45 800 000) көлеміндегі сома табыс болып есептеліп келесі түрде өткізіледі:
Д-т 2310 Жылжымайтын мүлік инвестициясы 11 600 000
К-т 6140 Жылжымайтын мүлік инвестициялары операцияларының табысы 11 600 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3
1
Қазақстан Республикасында жүргізілетін салық есебінің мәні мен принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5
1.1
Салық жүйесі, оның міндеттері мен құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... .
5
1.2
Қазақстан Республикасында салынатын салық түрлері ... ... ... ... ...
9
2
ЖШС Etasa Group ұйымының салық пен басқа да міндетті төлемдері жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
15
2.1
ЖШС Etasa Group ұйымының салық төлеу саясаты ... ... ... ... ...
15
2.2
ЖШС Etasa Group ұйымының бюджетпен есеп айырысу есебін ұйымдастыруы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
3
Бюджетпен есеп айырысудың бақылауы мен аудиті ... ... ... ... .
30
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
34
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
36
Кіріспе
Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижесі олардың кірістері мен шығыстарының айырмасынан құралады. Олар жылдың соңында жабылатын №5410 Есептік жылдың пайдасы (залалы) жинақтаушы шотында бейнеленеді.
Кәсіпорындар ай сайын кіріс пен шығыс жақтарын салыстыру жолымен жиынтық кірістің (залалдың) мөлшерін анықтап, сол мәліметтер бойынша салық инспекциясына декларацияларды тоқсан сайын беріп тұрады.
Кірістің (пайданың) негізгі бөлігі, бұл - әдеттегіше, өнім (жұмыстар, қызметтер) өткізуден түскен кіріс. Ол №60 Өнімдерді сатудан және қызмет көрсетуден алынатын кіріс бөлімшесінің шоттары мен №70 Өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтердің өзіндік құны бөлімшесінің шоттарын салыстыру жолымен есептеледі. Кірістің негізгі емес қызметінен түскен басқа бөлігі №62 Басқа кірістер бөлімшесі шоттарының нәтижелері мен №74 Басқа да шығыстар бөлімшесінің шоттарымен салыстыру жолымен есептеледі.
Кірістердің үшінші құрамдас бөлігі, бұл - басқа кәсіпорындардың қызметінде үлес арқылы қатысудан, кәсіпорынның меншігіндегі акциялар, облигациялар мен басқа да бағалы қағаздар бойынша дивиденттер, өндірілген айыппұлдар, орны толтырылған залалдар және т.б. Олар айыппұлдар, өсідер мен айып төлеу бойынша шығыстардың сомасынан кемітіледі. Одан соң, олар өткізуден түскен кірістерге қосылады немесе олардан шегерілетін өткізуден түскен кірістерге қосылады немесе олардан шегерілетін өткізуден тыс нәтиже пайда болады.
Бұл операциялардың нәтижесінде баланстық кіріс (пайда), яғни баланста көрсетілген кіріс есептеледі. Онда ол толық түрде:
Баланстық активінде - залалдар, ал пассивінде кіріс (пайда) ретінде жазылады. Баланстық (жиынтық) пайдадан салықтар шегеріледі.
Салықтар - тауарлы өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөлінуінің және мемлекеттің пайда болуымен, оған әскер, сот, қызметкерлер ұстауға қаражаттың қажет болуынан пайда болды.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық - экономикалық құрылысы мен саяси іс бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі, ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық тетігі, мемлекеттің кірістерін және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады, - деп жазылған.
Салықтар мемлекеттің өмір сүруінің негізі болып саналады. Мемлекетті ұстау үшін, халықтың ақшалай немесе натуралдық формада тұрақты түрде төлейтін жарналары қажет болады. Адамзаттың даму тарихында салықтың нысандары мен әдістері мемлекеттің сұранымдары мен қажеттеріне қарай бейімделіп, өзгерістерге ұшырап отырады.
Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді енгізу және аудару немесе тоқтату құқығы Қазақстан Республикасының заң органдарының өкілеттілігіне жүктелген. Бұл құқық тек қана Салық Кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы жүзеге асырылады.
3100 Салық бойынша міндеттемелер кіші бөлімі ұйымның салық төлеу жөніндегі міндеттемелерін есепке алуға арналған.
Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын объектісін, салық базасын, салық мөлшерлемесін, салық кезеңін білуге міндетті болады. Бұл кезде: салық салынатын объектісі және салық салумен байланысты объектілері: мүлік және әрекеті болып табылады, егер де олар бар болса, онда салық төлеушінің міндеттемесі де пайда болады.
Салықтардың экономикалық мәні мынада:
- біріншіден, салықтар шаруашылық жүргізуші субьектілер мен халық табысының қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін көрсетеді;
- екіншіден, шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін мемлекет үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді.
Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір сүруі мен дамуының негізгі қаржылык көзі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі қашан да болса оның салық жүйесінің қайта қүрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптасады. Әрбір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі бір мөлшерде каржы көздері қажет.
1 Қазақстан Республикасында жүргізілетін салық есебінің мәні мен принциптері
1.1 Салық жүйесі, оның міндеттері мен құрылымы
Салықтар дегеніміз мемлекеттік бюджетке занды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде және мерзімде түсетін міндетті төлемдер болып табылады.
Салықтар - шаруашылық жүргізуші субъектілердің жеке тұлғалардың мемлекетпен екі арадағы мемлекеттік орталықтандырылған қаржы көздерін құруға туындайтын қаржылық қатынастарды реттейтін экономикалық категория.
Салықтар - мемлекет қаржысының тұрақты қайнар көзі.
Мемлекет салықтарды, экономиканы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде пайдаланады.
Салықтар -- тауарлы өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөлінуімен және мемлекеттің пайда болуымен, оған әскер, сот, қызметкерлер ұстауға қаражаттың қажет болуынан пайда болды.
Салықтың экономикалық мәні шаруашылық субьектілерінен, азаматтардан ұлттық табыстың бір бөлігін алу жөніндегі өндірістік қатынастардың бір бөлігі болып табылатындығында.
Салықтың мәні мемлекет өз пайдасына жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) белгілі мөлшерін нақтылы жарна ретінде алып қалады.
Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген салықтар, жиындар және міндетті төлемдер Қазақстан Республикасының Бюджеттік жүйе туралы Заңымен анықталған тәртіпке сәйкес тиісті бюджеттерге түсіп отырады.
Кесте-1. Қазақстан Республикасының салық заңы салық салу принциптеріне негізделетіндері
Міндеттілік
салық төлеуші салық заңдарына сәйкес мемлекет
алдында туындайтын салық міндеттемелерін толық көлемде
және белгіленген мерзімде орындауға міндетті
Анықтаушылық
салық заңдылықтарына салық төлеушінің салық міндеттемелерінің барлық негіздері мен туындау тәртіптерін, орындалу мен тоқтатылуын белгілеу мүмкіндігі
Әділдік
жеке сипаттағы жеңілдіктер беруге тыйым салынады, Қазақстан Республикасында салық салу жалпыға бірдей болып табылады
Біртұтастық
Қазақстан Республикасының салық жүйесі республикасының бүкіл аумағында барлық салық төлеушілерге қатысты біртұтас болып табылады
Жариялылық
салық салу мәселелерін реттейтін нормативтік
құқықтық актілер ресми басылымдарда міндетті түрде жариялануы тиіс
Кәсіпорындар салық салу мақсатында табыстар мен шығыстарды Қазақстан Республикасының салық заңымен белгіленген тәртіпте және жағдайларда есептеме әдісі бойынша анықтайды. Салық салу базасын анықтау бойынша салық есебі мемлекеттің қазыналық саясатына негізделіп жүргізіледі және салық әкімшілігінің құралы болып табылады. Бухгалтерлік есептің басты мақсаттарының бірі өнімнің (жұмыс және қызмет) өзіндік құнымен және банктің нақты қаржылық нәтижесін (табысын немесе шығынын) анықтау болып табылады, ал салық есебі салық салынатын базаны есептеуге арналған. Соңғысы бухгалтерлік есеп мәліметтерінен алынған кәсіпорынның қаржылық нәтижесіне байланыссыз анықталады.
Осы айырмашылықтарға қарамастан, есептің бұл екі түрі өзара тығыз байланысты, себебі, салық есебінде қолданылатын ақпараттар бухгалтерлік есеп мәлімеітерінен алынып, содан кейін салық заңның талаптарна сәйкес түзетулер жүргізіледі.
Жаңа кодекспен салық салудың ерекше жағдайлары қарастырылған:
қаржы лизингі алушының негізгі кұралдарды сатып алуы ретінде қарастырылады. Бұл жерде лизингті алушы негізгі құралдардың иесі, ал лизингтік төлемдер лизинг алушыға берілген несие бойынша төлемдер ретінде қарастырылады;
кәсіпкерлік қызметті бірлесіп жүргізу уағдаластық не заңды
тұлға құрмай, екі және одан да көп иеленуші болуын көздейтін өзге уағдаластық болған жағдайда, әркайсысына салық салынады;
есеп жүргізу тәртібі бұзылған жағдайда, есеп құжаттамалары
жоғалған немесе жойылған кезде салық қызметі органдары
салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерді жанама әдістер (активтер, міндеттемелер, айналымдар, шығындар, шығыстар) негізінде анықтайды.
Салық есептілігі дегеніміз салық төлеуші салық органдарына табыс ететін, салық міндеттемелерін есептеу туралы ақпараты бар құжаттама.Олар
салықтың әрбір түрі және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдер бойынша, сондай-ақ жииақтаушы зейнетақы қорына төлейтін міндетті төлемдер бойынша салық төлеуші жасайтын салық декларациясы, есеп айырысу;
арнаулы салық режимін қолдануға патент алуға өтініштер;
салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерді есепке алуды тіркеу карточкаларын алуға өтініш; қосылған кұн салығын бюджеттен қайтарып алуға өтініштер;
қосарланған салық салуды болғызбау туралы келісімдер
нормаларын қолдануға берілген өтініштер;
осы кодекске сәйкес электрондық мониторингке жататын,
салық төлеушілер табыс ететін құжаттама.
Салық жүйесінің құрылымы оның жұмыс жасалуын қамтамасыз ететін органдарды қарастырады. Салық органдары ретінде Мемлекеттік салық қызметінің органдары, салық полициясының органдары және Мемлекеттік кедендік комитеттің органдары танылады.
Мемлекеттік салық қызметі салық заңдылықтарын, соның ішінде салықтар төлеу мен жинаудың дұрыстығын сақтауда методологиялық басшылық пен бақылауды жүзеге асырады. Ол көп деңгейлі иерархиялық ұйымдардың: республикалық, жергілікті және облыстық деңгейлердің принциптері бойынша құрылған. Әрбір деңгейдің өзіндік функциялары мен ерекшеліктері бар.
Салық жүйесінің негіздері салықтардың, жинақтардың, баждар мен басқа да төлемдердің жиынтығы орнатылған тәртіппен салық жүйесін құрайды. Салық төлеушілер заңдық актілерге сәйкес салықтарды төлеу міндеті жүктелген заңды және жеке тұлғалар болып табылады.
Салық салудың объектісі табыс, белгілі бір тауарлардың құны, салық төлеушілердің жеке түрлері, бағалы қағаздармен операциялар, табиғи ресурстарды пайдалану, заңды және жеке тұлғалардың мүліктері, жұмыстар мен қызметтер болып табылады. Салық салу кезеңінде белгілі бір заңмен объектіге салық бір рет қана салынады.
Сурет-1. Салық төлеушінің міндеттері.
- салықтарды уақытылы және толық көлемде төлеуге;
- бухгалтерлік есеп жүргізуге, қызметтің қаржылық-шаруашылық есептерін құруға;
- бухгалтерлік есеп жүргізуге, қызметтің қаржылық-шаруашылық есептерін құруға;
- салық органдарына салықтарды төлеу мен алып тастау үшін қажетті құжаттар мен мәліметтерді ұсынуға;
- салық туралы заңдылықтарды бұзуды жоюда салық органдарының талаптарын орындауға.
Сурет-2. Салық төлеушінің құқықтары.
- салықтарды төлеу бойынша жеңілдіктерді пайдалануға;
- салық органдары арқылы жүргізілген тексеру актілерімен танысуға;
- салық органдары мен олардың лауазымды тұлғаларының іс әрекеттерін шешуді қайта қарауға.
Салық салудың формаларынан тәуелді тікелей және жанама салықтар болып бөлінеді.
Тікелей салықтар тікелей салық төлеушіге оның табыстары мен мүліктеріне тиесілі. Заңды төлеуші бұл кезде үйлеседі.
Тікелей салықтар - салық салудың ерте кездегі формасы. Алғашқылар қатарына жан басы салықтар, жер асты салықтары, үй асты салықтары пайда болды. Қазіргі уақытта кіріс салығы, жер салығы, мүліктерден салықтар -- олар барлық салықтардың үлкен бөлігін құрайды.
Жанама салықтар жүзеге өткізілетін тауарлардың бағасына үстеме түрінде орнатылады және сондықтан ол төлеушінің табысымен немесе мүлкімен байланысты емес.
Салықтар - қаржы қатынастарының жиынтығы, олар мемлекеттің ақшалай табыстарын қалыптастырумен байланысты. Мемлекет салық жүйесін, оның құрылымы мен еліміздің қаржы жүйесінде жұмыс жасау механизмін жетілдіреді. Салықтар экономиканы мемлекеттік реттеудің, өндіріс, бөлістіру мен тұтыну процестерінің басты құралдары болуы керек.
Салық жүйесінің негізгі кемшілігі кәсіпорынның табысын бюджет тапшылығынан алып тастауға бағытталады. Салық жүйесі және кәсіпорын бір-бірімен әлсіз байланысқан. Өзара байланыстың жоғалуы салық жүйесінің өздігімен дамуына, ал кәсіпорын оның шамадан тыс қысымын сынай отырып өздігінен дамиды.
Салық жүйесі қоғамның - кәсіпкерлердің, жұмысшылардың, мемлекеттік қызметкерлердін, оқушылардың, зейнеткерлердің және т.б. барлық әлеуметтік қатарларының мүддесін оптимизациялауға негізделеді. Мемлекеттік салықтардың әлеуметтік функция қоғамдағы әлеуметтік тепе-тендіктің қамтамасыз етілу үшін үлкен мазмұнға ие.
Салық жүйесі жеке тұлғалардың табыстарына прогрессивті салық салу жолымен жұмсартуға шақыртылған. Салық жүйесі осы функцияларды жеткілікті мөлшерде орындамайды, сондықтан оның кемшілігі болып табылады.
Сурет-3. Салық жүйесін оптимизациялау жолдары.
2. Бюджеттік жүйенің табыс базасын нығайту керек
1. Мемлекеттік шығындарды жоспарлау мен қаржыландыру сапасын жоғарылату керек
3. Мемлекеттік қаржылық ресурстарды пайдалану тиімділігіне бақылаудың қажетті механизмін құру керек
Схема-1. Осы контексттегі салық реформаларының негізгі бағыттары.
1.2 Қазақстан Республикасында салынатын салық түрлері
Баланстық (жиынтық) пайдадан салықтар шегеріледі (олар келесі бөлімдерде көрсетілген). Бұл бөлімдерді оқып, білу кезінде кейбір салықтар жиынтық кірістен (пайдадан) төленетініне, ал басқалары өндірілетін өнімнің өзіндік құнына апарылатынына назар аудару керек.
Қосымша құнға салынатын салық.
Қосымша құнға салынатын салық (ҚҚС) әлемдегі көптеген елдерде кеңінен таралған. Қазақстанда ҚҚС айналымнан болған салық пен сатуға салынған салықтардың орнына келді.
ҚҚС тауардың бағасына жоғарылата келіп енгізіледі. Сондықтан, салық тауарды сатып алған тұлға тарапынан төленеді. Салықтың қосымша құнға салынатын деген аталуы қосымша құнның мөлшерімен сәйкес ол тауарды өндіретін кәсіпорындар арқылы бюджетке оның төленуімен байланысты.
Мысалы, кәсіпорын жеткізушілерден 11400 теңгеге материалдар алып оларды өндіріске жұмсады, оның ішінде бұл материалдардың ҚҚС-ы 1400 теңгеге тең деп есептейік.
Бұл материалдарды пайдаланып, кәсіпорын 80000 теңгеге өнім өндірді және олардың сату құнына 12% мөлшерде ҚҚС-ын енгізді. Яғни, тауарлардың сату бағасы мынаған тең:
80000+80000*12 %100%=89600теңге(ҚҚС=10752теңге).
Бюджетке кәсіпорын тек қана өткізілетін тауарларға есептелген салық пен сол тауарды өндіру үшін пайдаланған материалдарға бұрын есептелген салықтың арасындағы айырмасын төлеуі тиіс. Кәсіпорын аударатын ҚҚС-тың сомасы 9352 теңгеге тең болады.
Қазіргі уақытта қосымша құнға салынатын салық бойынша мөлшерлеме 12%-ға тең.
Қосымша құнға салынатын салықтан босатылғандар:
1. Мыналардан басқа: қонақ үйлерде тұрғаы үшін төлем, автомобильдер мен басқа көлік құралдарының тұрағы мен оны сақтау үшін берілген учаске төлем, соғылған обьектінің бірінші рет өткізілуі жерді пайдалану құқығын жалға беру мен сатылуы немесе үйлердің жалға берілуі мен оның сатылуы;
2. Қаржылық қызметтер;
3. Пошталық маркалар (коллекциялықтардан басқа), маркіленген конверттер мен ашық хаттар;
4. Мемлекеттің меншігіндгі заңда тұлғалардың мүлкін жекешелендірумен байланысты операциялар;
5. Коммерциялық емес ұйымдармен жүргізілетін жұмыстар мен қызметтердің кейбір түрлері;
6. Мемлекеттік баж алынуға байлансыты өкілетті органдардың атқарылатын қызметтері;
7. Жерлей қызметтері, зират пен кераматорийлер қызметтері;
8. Геологиялық барлау мен геологиялық іздей жұмсытары;
9. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкімен оның бөлімшелерімен жүзеге асырылатын тауарлар өткізу, жұмыстар, қызметтер жасау бойынша айналымдар;
10. Лоторея билеттерін өткізу бойынша айналымдар;
11. Қазақстан Республикасының мүгедектер ерікті қоғамы, соқырлардың Қазақстан қоғамы, кереңдердің Қазақстан қоамы, сондай - бұл қоғамдардың меншігіндегі болатын өндірістік ұйымдар;
12. Мектеп оқу құралдарын өткізу бойынша айналымдар;
13. Ұлттық және шетелдік валюталар (нумизматикалық мақсатта қолданылатынан басқа), сондай-ақ бағалы қағаздардың импорты;
14. Акциздерден босатылған тауарлардың тізіміне кіретін тауарлардың импорты;
15. ҚР Министрлері Кабтнеті бекіткен тауарлардың бажсыз шеттен әкелу нормаларымен сәйкес нормалар бойынша жеке тұлғалар тарапынан жасалатын тауарлардың импорты;
16. Бюджеттің қаржылары есебінен сатып алынған және мемлекеттік бюджет есебіндегі ұйымдардың алып келетін тауарлары, сондай-ақ мемлекеттік кепілмен қамтамасыз етілген шетелдік несиелік линиялары бойынша сатып алынатын тауарлардың импорты;
17. ҚР Ұлттық банкі және оның бөлімшелерімен жасалатын тауарлардың импорты;
18. Мектеп оқу құралдарының импорты.
Корпоративтік табыс салығы.
Корпоративтік табыс салығы, бұл - шын мәнінде мемлекетке экономикалық кеңістік, еңбек ресурстары, өндірістік, әлеуметтік және басқа инфроқұрылымдарды пайдалану үшін төлем. Аталмыш салық өндірістің дамуына, оның әр түрлі жұмыстар, қызметтер орындаудағы ынтасын арттыратын, мемлекет тарапынан кәсіпорынға қаржылық жағынан ықпал жасаудың құралы болып табылады.
Салық төлеушілер - заңды тұлға болған барлық кәіпорындар мен ұйымдар.
Салық салатын табыс бухгалтерлік есептің мәліметтері бойынша есептеледі. Оған төмендегі операциялар бойынша шығыстардың сомасына кемітілген өнім (жұмыстар, қызметтер) өткізуден түскен табыс, мүлік, бағалы қағаздар, шетелдік валюта, материалдық емес акивтерді сатудан түскен табыс, өткізуден тыс операциялардан түскен табыстар енгізіледі. Өткізуден түскен табыс есептеген кезде нарықтық бағалар ҚҚС және акциздерсіз пайдаланылады.
Табысқа салық салу бойынша бірқатар жеңілдіктер бар.
Корпоративтик табыс салығы Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер туралы 2001 жылғы 12маусымдағы № 209 - 11 кодексі (Салық кодексі) бойынша (соңынан енгізілген өзгерістер мен толықтыруларды қоса) ұсталады.
Акциздер мен олардың бюджетке аударылуы.
Акциз өнімнен есептелетін және тауардың бағасына енгізілетін жанама алық болып табылады. Акцизді болып Қазақстан Республикасы территориясына алып келінген төмендегі тауарлар саналады:
1. Этил спирті
2. Арақ
3. Ликер - арақ бұйымдары
4. Спирт қосып күшейтілген ішімдіктер, шырындар мен бальзамдар
5. Винолар
6. Коньяктар
7. Шампан винолары
8. Сыра
9. Вино материалдары
10. Темекі өнімдері
11. Темекі қосылған басқа өнімдер
12. Бекіре және қызыл балықтар, бекіре және қызыл балықтың уылдырығы, бекіре және қызыл балықтар олардың уылдырығынан жасалған деликатестер
13. Алтын, платина, және күмістен жасалған зергерлік бұйымдар
14. Иленген және иленбеген аң терілері (көртышқан, үй қояны, ит, бұғы ен қойдың терілерінен басқа)
15. Табиғи аң терісінен жасалған әшекей бұйымдар
16. Аң терісінен жасалған быұйымдар
17. Табиғи былғарыдан жасалған киім
18. Хрустальдан жасалған бұйымдар, жарық беретін аспаптар
19. Бензин, дизель отыны
20. Жеңіл автомобильдер (мүгедектер үшін арнайы тағайындалған, қолға бейімделген басқару арқылы басқарылатын автомобильдерден басқа)
21. Дәрімен және газбен атылатын қару (мемлекеттік билік органдарының мұқтаждықтары үшін сатып алынған қарудан басқа)
22. Шикі мұнай
23. Ойын бизнесі.
Акциздер өндіруші өнімнің сату бағасына енгізіледі. Акциздердің мөлшері өткізу бойынша айналымға негізделіп есептеледі.
Егер еркін бағалар қолданылатын болса, онда топтың келісім құны салықтық мөлшерінен ҚҚС-ын шегеріп тастап және қалдықты акциздер үшін қолданылатын салықтық мөлшерлемеге көбейту қажет. Акциздерді салуға дейін өткізу бойынша айналымнан сауда жеңілдігі шегеріледі.
Өткізу бойынша айналымды есептеу кезінен бастап алушыларға жөнелкен өнім үшін шот - төлем талабын ұсыну күніне дейіенгі уақыт өткізудің мезеті болып табылады.Барлық тауарлар бойынша акциздер ҚР-ның бюджетіне төленеді. Төлеушілер акциздер бойынша есептерін өздерінің орналасу орындары бойынша салық органдары тапсыруы тиіс.
Жол қорына кіретін салықтар.
Жол қоры туралы Қазақстан Республикасының заңнамалары мен ережелеріне сейкес, жол қорын қалыптастыру көздері болатындар:
- автомибиль жолдарын пайдаланушылардың қаржылары;
- ҚР-ның территориясына кіру, шығу, және транзитті жүріп өту;
- ұсақ сақтаудада өткізілетін бензин мен дизель отынан сату үшін алым;
- ақылы мемлекеттік автомобиль жолдары бойынша жүріп өту үшін жол ақысы.
Жол қорына автомобиль пайдаланушылардың ай сайынғы қаржы төлеушілері болып заңды тұлғалар саналады.
Төлемдерді есептеудің мөлшері болатындар:
1. биржалық қызмет жасайтын заңды тұлғалардан оларға көрсетілген қызметтері үшін ақшасының көлемі;
2. сақтандыру қызметін көрсететін заңды тұлғалардан төлемдер мен сақтандыру резервтерін қоса арасындағы айырмасының сомасы;
3. банк қызметін көрсететін заңды тұлғалардан былтырғы жылдағы жиынтық табыстың көлемі;
4. дайындау, сауда, жеткізу - қызметімен айналысатындардан төлеуден бір ай алдындағы көтерме,транзитті, қойма, ұсақ тағы басқа айналым;
5. өндірістік қызмет жасайтын заңды тұлғалардан өткізу бойынша нақты бағалармен өткізілген өнім, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтердің нақты көлемі.
Автомобиль жолдарын пайдаланушылардың ішінде төлем төлеуден төмендегі заңды тұлғалар босатылады:
- Қазақстан Республикасының мүгедектер ерікті қоғамы, Қазақстан соқырларының қоғамы, Қазақстан кереңдерінің қоғамы, ақыл-ой және дене дамуының кемістігі бар балалар мен жасөспірімдердің әлеуметтік үйренуі мен еңбек реабилитациясы орталығы және Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақстан республикалық ұйымы, Қызыл Жарты Ай мен Қызыл крест қоғамының Ұлттық комитеті, балалар қайырымдылық қорлары, сондай - бұл қоғамдардың меншігіндегі және олардың қаржылары есебінен құрылған өндірістік ұйымдар;
- Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі;
- Қазақстан Республикасы Үкіметі тізімімен белгіленген халықаралық ұйымдар, т.б.
Қазақстан Республикасының территориясына кіру, шығу және транзитті жүріп өту үшін ақылы төлеуді халықаралық тасымалдау жасайтын заңды және жеке тұлғалар жүргізіледі, ақы төлеуді есептеу тәртібі мен мөлшері Қазақстан Республикасы Үкіметімен белгіленеді. Ақылы мемлекеттік автомобиль жолдары бойынша жүріп өту үшін төлемақының мөлшерлемелері, тәртібі мен шарттары Қазақстан Республикасының Үкіметімен белгіленеді.
Көлік құралдарының иелерінен салықты көлік құралдары бар кәсіпорындар мен азаматтар жыл сайын төлейді. Салықты төлеу туралы квитанция немесе төлем тапсырмасын көрсетпей, көлік құралдарының тіркеу, қайта тіркеу мен технткалық байқау өткізілмейді. Бұл салық 3170 Көлік құралдарына салық пассивті шотында бейнеленеді.
Кәсіпорындар мүлкінің салығы.
Мүлік салығы Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер туралы 2001жылғы 12 маусымдағы №209 - II кодекcі бойынша ұсталады және қолда бар мүлікті тиімдірек пайдалануды ынталандыруға шақырады.
Негізгі құралдар - құны 40 айлық есептік көрсеткіштерден жоғары қызмет мерзімі бір жылдан астам активтер болып саналады.
Мүлік салығы үшін салық кезеңі болып бір қаржылық жыл есептеледі. Салық төлемдері әр тоқсан сайын есептеліп төленеді, ал жыл соңында қажет болған кезде қайта есептеу жүргізіледі. Салықтың төленуі есептер бойынша бір жылдық бухгалтерлік есеп үшін белгіленген күннен бастап 10 күндік мерзім ішінде төленеді.
Кәсіпорынның мүлкіне салық мөлшерлемесінің шекті мөлшері негізгі құралдардың қалдық құнының 1%- ынан аспауы тиіс. Салық төлемінің сомасын есептеу кезінде мүліктің құны орташа жылдық есебі бойынша алынады. Мүлік салығы 3180 Мүлік салығы пассивті баланстық шотында бейнеленеді.
Әлеуметтік салық.
Әлеуметтік салық Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер туралы 2001 жылғы 12 маусымдағы № 209 - II кодексі бойынша ұсталады.
Әлеуметтік салықты төлеушілер болып мыналар саналады:
- заңды тұлғалар;
- әлеуметтік салық салыну обьектілері бар, заңды тұлға құрусыз кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар.
Әлеуметтік салық төлеушілер салықтың төлеуін өздерінің тұратын орындары бойынша жүргізеді. Әлеуметтік салықтың обьектісі болып еңбекақы қоры саналады.
Еңбекақы қорының құрамына еңбекақы, әр түрлі сыйақылар, қосымшалар, қосымша төлемдер, төлемдер және қызметкерлерге заңдарға сәйкес атқарылмаған уақыт үшін ақшалай немесе заттай түрде есептелген ақшалай сомалардың барлық түрлері енгізіледі.
Әлеуметтік салық қаржыландыру көзінен тәуелсіз тиісті салықтарды ұстауға дейін есептеледі.
Әлеуметтік салықты төлеу тәртібі:
- заңды тұлғалардың арнайы есептер бойынша;
- әлеуметтік салық бойынша декларация салық органдарына тоқсан сайын есепті тоқсаннан кейінгі айдың 15-жұлдызынан кеш емес арнаулы белгіленген үлгілер бойынша тапсырылады.
Әлеуметтік салық 3150 пассивтік шотта бейнеленеді.
Әлеуметтік салықтың есептелуі мен төленуінің уақыттылығы үшін бақылауды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес салық органдары жүргізеді.
2 ЖШС Etasa Group ұйымының салық пен басқа да міндетті төлемдері жүйесі
2.1 ЖШС Etasa Group ұйымының салық төлеу саясаты
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының аумағында салықтардың он үш түрі қолданылады және соның ішінде бюджетте ауқымды орын алып отырған корпоративтік табыс салығы болып табылады.
Қазақстан Республикасында табыс салығы Қазақ КСР азаматарынан, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ тұлғалардан табыс салығы туралы Заңымен 1991 жылдан бастап енгізілді. Заңды тұлғалар табыс салығын 1994 жылдан бастап 2001 жыл аралығында төледі. 2002 жылдан бастап табыс салығы корпоративті табыс салығы деп аталатын болды.
Корпоративтік табыс салығы мемлекетік бюджеттің кіріс бөлігі мен маңызды бабы болып табылады. Бұл салықтық реттеудің негізгі құралы болып табылады. Өйткені кез-келген кәсіпкерлік кызметтің түпкі мақсаты пайда алу, яғни ол жылдық жиынтық табыстан барлық шегерімдер мен бюджетке төленетін салықтарды алып тастағанға тең.
Корпоративті табыс салығындағы реттеушілік бастамасы, экономикалық және әлеуметтік тиімділікке жету мақсатында салық төлеушілерді әр түрлі жеңілдіктермен және санкциялармен манипуляциялау мүмкіндігінде қорытылады.
Корпоративтік табыс салығының функциясы әр түрлі. Ол бюджеттің кіріс бөлігінің кайнар көзі каржылық пропорциялардың және жалпылау процестерінің реттеушісі; экономикалық өсу ырғақтылығы; кәсіпкерлік қызметті экономикалық ынталандырудың тұтқасы; басқару құралы; шаруашылықтың экономикалық нарықтарын тузеудің нақты формасы болып табылады.
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан бері табыстарға салық салудың үш схемасын пайдаланды. 1994 жылдың акпанына дейін Қазақстанда салық салу ретінде пайда және кірісі болды. 1995 жылдың шілдесінен бастап 2001 жылдың аяғына дейін салық салу субъектісі ретінде, салық салынатын табыстан табыс салығы енгізілді, ал 2002 жылдың қаңтарынан бастап салық салынатын табыстан корпоративтік табыс салығы алынды, осылайша, салық салу жүйесінде жаңа категория - корпоративтік табыс салығы пайда болды, бұл экономикасы дамыған елдердің тәжірибесімен тексерген.
Корпоративтік табыс салығын төлеушілер болып мемлекеттік мекемелер мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкті қоспағанда, Қазақстан Республикасының резидент Заңды тұлғалары, сонымен қатар Қазақстан Республикасында өз кызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын немесе Қазақстан Республикасының көздеген табыс алатын резидент емес заңды тұлғалар болып табылады. Сондай-ақ Қазақстан Республикасында әрекет етіп тұрған Салықтар мен бюджетке төленетін баскада міндетті төлемдер туралы Заңына сәйкес арнайы салық режимін қолданатын Заңды тұлғалар корпорациялық табыс салығын төлейді.
Салықтық заңнамаға енгізілген өзгерістерге сәйкес салықтық есеп деп аталатын бухгалтерлік есептің тағы бір құрастырушы бөлігі анықталды. Қаржылық есеп пен салықтық есеп түрлерін бір бухгалтерлік есептің ішкі жүйелері деп қарастыратын болсақ, онда әрине олардың арасында өзара байланыс бар екендігі сөзсіз. Негізінен алғанда қаржылық есепті салық есебінің негізі деуімізге болады, себебі салық салынатын табыс сомасын анықтау мақсатында салық есебі қаржылық есептілік мәліметтеріне жүгінеді.
Бухгалтерлік есептің регистрлері салықтық төлемдер есептелуінің базасы болып табылады.
Табысты максимилизациялау мен бюджетке төлем түріндегі қаржылық ресурстардың шығынын минимилизациялау - мынадай көрсеткіштерді есептеу әдістерінің таңдауымен жүзеге асады: амортизацияның есептелінуі, қорлардың бағалануы, өндіріске материалдардың жіберілуі, күмәнді қарыздар бойынша резервтерді қалыптастыру, салық салу, резервтер, алдағы кезең шығыстары мен төлемдер мақсатындағы сатылымнан түсімді анықтау көрсеткіштері.
Қазіргі кезде ұйымдар салық салу мақсатында табыстар мен шығыстарды Қазақстан Республикасының салық заңымен белгіленген тәртіпте және жағдайларда есептеме әдісі бойынша анықтайды. Салық салу базасын анықтау бойынша салық есебі мемлекеттің қазыналық саясатына негізделіп жүргізіледі және салық әкімшілігінің құралы болып табылады. Бухгалтерлік есептің басты мақсаттарының бірі өнімнің (жұмыс және қызмет) өзіндік құны мен банктің нақты қаржылық нәтижесін (табысын немесе шығынын) анықтау болып табылады, ал салық есебі салық салынатын базаны есептеуге арналған. Соңғысы бухгалтерлік есеп мәліметтерінен алынған банктің қаржылық нәтижесіне байланыссыз анықталады.
Осы айырмашылықтарға қарамастан, есептің бұл екі түрі өзара тығыз байланысты, себебі, салық есебінде қолданылатын ақпараттар бухгалтерлік есеп мәліметтерінен алынып, содан кейін Салық Кодексінің талаптарна сәйкес түзетулер жүргізіледі.
Заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысы есепті кезең ішіндегі Қазақстан Республикасы мен одан тыс жерлерден алынуға тиіс (алынған) табыстардан тұрады. Жылдық жиынтық табыс сомасы бухгалтерлік және салықтық есеп жүргізу нәтижесінде, есептеулер арқылы анықталады. Бухгалтерлік есеп бойынша табыстар есебін жүргізетін 6-шы "Табыстар" бөлімінің шоттары 5610 "Жиынтық табыс (зиян)" шотымен корреспонденциялана отырып жабылады. Салық есебі бойынша анықталатын жылдық жиынтық табыс сомасы бухгалтерлік есеп мәліметтері арқылы алынатын табыс сомасынан өзгеше болады. Яғни, салық есебінде салық салынатын табыс сомасы бухгалтерлік есеп аясынан тыс қалыптастырылады деуге болады.
Салық есебінде, табыс Салық Кодексіне сәйкес ЖЖТ мен тұрақты және уақытша айырмалардың түзетулері есепке алына отырып бегітілген шегерімдер арасындағы айырма сияқты есептелетін салық жылына табыс сомасы ретінде анықталады.
Бухгалтерлік және салықтық табысты құрастыру кезінде айырма пайда болады. Осылай, табыс бухгалтерлік есепте кәсіпорынның есеп саясатына және бухгалтерлік есептің түрлі әдістерін және тіркелген активтерді бағалауда қарастыратын бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес құрастырылады. Ал салық есебі ҚР - ның Салық Кодексіне сәйкес қалыптасады, мұнда бағалауды таңдау нұсқалары және салық есебін жүргізу тәртібі жоқ.
Табысты анықтау барысында кәсіпорынның бухгалтерлік есебі ХҚЕС - ы мен есеп саясатын қатаң түрде ұстанады, ал салықтық табыс берілген уақыт кезеніңде мемлекеттің салық саясатына байланысты жедел түрде өзгере алады.
Бухгалтерлік есеп пен салықтық есептегі табыс және шығыс бөлігін анықтауға қойылатын талаптардағы ерекшеліктер, бухгалтерлік және салықтық табыс арасындағы тұрақты және уақытша айырмалардың түзілуіне әкеліп соғады. Тұрақты айырмалардың пайда болу себебі жоғарыда айтылғандай бухгалтерлік табыста есепке алынатын табыстар мен шығындардың баптары салық салынатын табыста есепке алынбайды.
Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" (бұдан әрі салық кодексі) ХҚЕС-қа көптеген сілтемелерден тұрады, бірақ қандай стандарттың алынып отырғаны ешқайда ұсынылмаған. Калденбергер А.Н. өз мақаласында КТС есептеуге қатысты, Салық кодексінің нормаларына байланысты нақты ХҚЕС-ты бөліп көрсеткен, сонымен қатар Салық кодексінің нормаларын мен кейбір стандарттарын салыстырып мысалдар келтірген.
Салық кодексінің 84 бабының 2 тармағының 5 тармақшасы: егер осы Кодексте өзгеше көзделмесе, басқа тұлғадан алынуға жататыннан басқа, халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және "Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" заңнамасының талаптарына сәйкес бухгалтерлік есепте табыс деп танылатын активтердің және міндеттемелердің құнын өзгертуге байланысты туындайтын табыс салық салу мақсатына орай табыс ретінде қарастырылмайды.
ЖШС Etasa Group ұйымы салық кодексінің аталған нормасына жақын ХҚЕС: ХҚЕС (IAS) 2 Қорлар, ХҚЕС (IAS) 16, ХҚЕС (IAS) 19 қызметкерлерге сыйақы, ХҚЕС (IAS) 36 Активтердің құнсыздануы, ХҚЕС (IAS) 37 Бағалы қорларға шартты міндеттемелер және шартты активтер, ХҚЕС (IAS) 38 Материалды емес активтер, ХҚЕС (IAS) 39 Қаржылық құралдар: мойындау және бағалау, ХҚЕС (IAS) 40 Инвестициялық мүліктер, ХҚЕС (FAS) 5 Сату үшін бағытталған ұзақ мерзімді активтер және тоқтатылған әрекеттер, ХҚЕС (FAS) 9 Қаржылық құралдар стандартты бойынша салық жүйесін ұйымдастырады.
ХҚЕС (IAS) 2. ХҚЕС (IAS) 2-нің 9 тармағына сәйкес, қорлар екі шамада бағалануы керек: өзіндің құны бойынша немесе сатудың таза бағасы бойынша.
Сонымен қатар ХҚЕС (IAS) 2 34 тармағына сәйкесті кез-келген құнсызданған қордың сатудың таза бағасына дейінгі сомасы және жойылған қорлардығ барлығы шығындар құнсыздану болған немесе қорлардың жоғалған мерзімінде шығындар қатарына енгізілуі керек. Сатудың таза бағасының артуына байланысты қорларды есептен шығаруға қатысты кез-келген реверсивті жазбалардың сомасы қорлар шамасының азаюы деп танылуы керек, және сол аталған реверсивті жазбалар жасалған шығындар қатарында болуы керек.
Есеп беретін мерзім жағдайында ЖШС Etasa Group ұйымы қорларды сатудың таза бағасын 15 500 000 теңгеге бағалады. Қордың өзіндік құны - 10 000 000 теңге. Қорларды есептен шығару бойынша резервтер 1360 есебі бойынша кредиттік сальдо есепті кезеңнің басында - 2 800 000 теңге, және ол алдында өткен есептік кезеңде қорлар бойынша құнсызданудың болуына сәйкес пайда болды.
Талдау. Ағымдағы есептік датада қорды сатудығ таза бағасы оның өзіндік бағасынан жоғары болғандықтан, құнсыздану бұл жерде болмайды, яғни, Қорларлы есептен шығару бойынша резервтер 1360 есебі бойынша сальдо қайта тіркеліп көрсетіледі:
Д-т 1360 Қорларды есептен шығару бойынша резервтер 2 800 000
К-т 6240 Құнсыздануға кеткен шығындарды қайтарудан түскен табыстар 2 800 000
Бухгалтерлік есепте мойындалған 2 800 000 теңге көлеміндегі сома салық салу мақсатына орай табыс ретінде саналмайды.
ХҚЕС (IAS) 16. Мекеменің басшылығымен негізгі құралдарды қайта бағалау шешімі қабылданды. Негізгі құралдар бойынша ақпарат:
* Негізгі құралдардың бастапқы құны - 12 000 000 теңге;
* Қайта бағалау күніне жинақталған амортизация - 2 000 000 теңге;
* Қайта бағалау күніне негізгі құралдардың баланстық құны - 10 000 000 теңге (12 000 000 - 2 000 000);
* Әділ құны (бағаланған құн) - 15 000 000 теңге.
Бухгалтерлік есепте қайта бағалауды индекстеу әдісімен және амортизацияны есептен шығару әдісімен қалай көрсетуге болады?
Шешуі. Индекстеу әдісі:
* Қайта бағалау индексі (әділ құныбаланстық құны): 15 000 000 10 000 000 = 1,5;
* Бастапқы құнды индекстеу: 12 000 000 х 1,5 = 18 000 000 теңге;
* Қайта бағалау: 18 000 000 - 12 000 000 = 6 000 000 теңге;
* жинақталған амортизацияны индекстеу: 2 000 000 х 1,5 = 3 000 000 теңге;
* жинақталған амортизацияға түзету жасау: 3 000 000 - 2 000 000 =1 000 000 теңге.
* негізгі құралдарды соңғы бағалау:
Д-т 2410 Негізгі құралдар 6 000 000
К-т 5420 негізгі құралдарды қайта бағалауға резервтеу 6 000 000
* Жинақталған амортизацияға түзету жасау:
Д-т 5420 Негізгі құралдарды резервтеу 1 000 000 К-т 2420 Негізгі құралдардың амортизацияы 1 000 000
Амортизацияды есептен шығару әдісі:
Ең алдымен жинақталған амортизация есептен шығарылады.
Д-т 2420 Негізгі құралдардың амортизациясы 2 000 000
К-т 2410 негізгі құралдар 2 000 000
Негізгі құралдарды соңғы бағалау: 15 000 000 - 10 000 000 = 5 000 000 теңге.
Соңғы бағалау сомасын тіркеуге алу:
Д-т 2410 Негізгі құралдар 5 000 000
К-т 5420 Негізгі құралдарды қайта бағалауды резервтеу 5 000 000
Бухгалтерлік есепте қайта бағалауды көрсеткеннен кейін негізгі құралдардың баланстық құны оның әділ құнына теңеседі яғни ол 15 000 000 теңге.
Соңғы есептеу сомасы (5420 Негізгі құралдарды қайта бағалауды резервтеу есебі бойынша) 5 000 000 теңге көлемінде басқадай жиынтық табыстардың құрамында көрсетіледі. Бірақ салық салу мақсатына орай табыс көзі ретінде саналмайды.
ХҚЕС (IAS) 19. ЖШС Etasa Group ұйымы есеп беру күні жағдайында қызметкерлердің еңбек демалысына шығуы бойынша резервтерді 2 800 500 теңгеге бағалады. Есепті кезеңнің басында 3430 Қызметкерлерге сыйақы жасау бойынша қысқа мерзімді бағалы міндеттемелер есебі бойынша кредиттік сальдо 7 600 000 теңгені құрайды. Ағымдағы есепті кезеңде резерв есебінен қызметкерлердің еңбек демалысына 4 700 000 теңге сома көлемінде есептелді. Резервті пайдаланып болғаннан кейінгі ол бойынша қалдық 2 900 00 теңге (7 600 000 - 4 700 000) құрайды.
Талдау. Ағымдағы есеп беру күніне резервті жаңадан бағалау сомасын 2 800 500 теңге есепке ала отырып, 3430 Қызметкерлерге сыйақы жасау бойынша қысқа мерзімді бағалы міндеттемелер есебі бойынша резервтегі сальдо сомасы 99 500 теңге (2 900 000 - 2 800 500) тіркемеде қайта көрсетіледі:
Д-т 3430 Қызметкерлерге сыйақы жасау бойынша қысқа мерзімді бағалы міндеттемелер 99 500
К-т 6240 Құнсызданудан болған шығындарды кайта қалыпқа келтіруден түскен табыстар 99 500
99 500 теңге көлеміндегі сома салық салу мақсатына орай табыс болып саналмайды.
ХҚЕС (IAS). ЖШС Etasa Group ұйымы жалға берілетін және инвестициялық мүліктің құрамына есепке алатын жылжымайтын мүлікке иелік етеді. Мекеменің есепке алу саясатымен әділ құны бойынша келесі есепке алу моделі қалыптастырылды.
ХҚЕС (IAS) 40-ң 35 тармағына сәйкес басқадай табыстарды немесе инвестициялық мүліктің әділ құнын өзгертуден болған шығындарды солар пайда болған уақыттағы табыстар немесе шығындардың қатарына енгізу керек. Сонымен қатар әділ құн бойынша есепке алу моделін қолдану кезінде инвестициялық мүлік объектілерін амотризация қатарына жатқызбайды.
Жылжымайтын мүлік ағымдағы есеп жылында 45 800 000 теңгеге алынды. Есеп беру кұні жағдайында жылжымайтын мүліктің әділ (бағаланған) құны 57 400 000 теңгені құрады.
Талдау. Бухгалтерлік есепте 11 600 000 теңге (57 400 000 - 45 800 000) көлеміндегі сома табыс болып есептеліп келесі түрде өткізіледі:
Д-т 2310 Жылжымайтын мүлік инвестициясы 11 600 000
К-т 6140 Жылжымайтын мүлік инвестициялары операцияларының табысы 11 600 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz