Өндірісті автоматтандырылған жобалау және техникалық дайындау жүйелері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3

1
ЖШС Granat-Apple ұйымының өнім өндіру процесі мен ТМҚ есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

5

6
5
1.1
ЖШС Granat-Apple ұйымының жаңа өнім өндірісін дайындаудың міндеттері мен мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

5
1.2
Материалдық қорлар және дайын өнім есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
8

2
ЖШС Granat-Apple ұйымының қаржылық нәтижесін талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

14
2.1
Есепті жылдың жиынтық кірісін талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
14
2.2
Ұйымның ақша қаражаттарының қозғалысын талдау ... ... ... ... ... ... ..

19

3
Кәсіпорынның төлем қабілетін, несие қабілетін және іскерлік белсенділігін талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

23

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
28

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..
30
Мазмұны

Кіріспе

Мен, есеп және аудит мамандығының 3 курс студенті Бекмырза Әлнұран өндірістік іс-тәжірибемді ЖШС Granat-Apple құрылыс компаниясында өттім. Өндірістік іс-тәжірибемді өткен уақытымда, кәсіпорын туралы мәліметтер жинай отырып, өндірістік іс-тәжірибием біткеннен соң, өндірістік іс-тәжірибемнің есебін жаздым.
Ұсынылып отырған тәжірибе есебімнің мақсаты - ЖШС Granat-Apple кәсіпорыны теориялық және әдістемелік негізі туралы мағлұмат беру, оны ұғыну, оларға талдау жүргізу.
Бухгалтерлік есеп принциптері бойынша ЖШС Granat-Apple кәсіпорынының есеп саясаты деп ұйымның бухгалтерлік есепті жүргізу әдістері мен тәсілдерінің жиынтығын, яғни алғашқы бақылау, құндық өлшеу, ағымдағы топтау мен шаруашылық (жарғылық және басқа) қызметтің фактілерін жинақтап қорытындылау жолдарын айтады.
Өндірісті конструкторлық дайындаудың мазмұны: өндірістегі жаңа, аса жетілдірілген бұйымдарды (машиналарды, аппараттарды, аспаптарды) жобалау, ендіру және игеру; өндірісте бұрын игерілген бұйымдарды жетілдіру (қайта жаңғырту); стандарттау бойынша жұмыстарды жүзеге асыру болып табылады.
Жобалау төрт сатыдан: техникалық ұсыныстан; нобайлық жобадан; техникалық жобадан және жұмыстық конструкторлық құжаттамадан (жұмыстық жобадан) тұрады, олар тапсырушының техникалық тапсырмасына сәйкес әзірленеді.
Техникалық тапсырма бұйымды және оған техникалық құжаттаманы әзірлеу үшін алғашқы құжат болып табылады. Техникалық тапсырманы әзірлеу кезінде болашақ бұйымның негізгі тағайындалуы анықталады, оның техника-экономикалық параметрлерін (қуатты, жылдамдықты, өнімділікті, ұзақ мерзімділікті, массаны, габариттерді және т.б.) негіздеу жүргізіледі, арнайы пайдалану талаптары негізделеді. Бұдан басқа, конструкциялық құжаттаманы әзірлеу сатыларының нақты саны (барлық сатылар жаппай өндіріс үшін тағайындалған, конструкциялық күрделі және өзіндік объектілер үшін ғана орындалады) және оның құрамы анықталады.
Техникалық тапсырма ғылым мен техниканың жетістіктерін, халық шаруашылығының қажеттіліктерін, өндіріс жағдайларын және осы типті ең үздік отандық және шет елдік бұйымдарды пайдалануды талдау, статистика-лық деректерді, әдебиет, ғылыми, патенттік әдебиет көздерін зерделеу негізінде және олардың негізінде конструкцияны және бұйымдардың жеке параметрлерін жетілдіру бағыттарын талдау негізінде құрастырылады. Техникалық тапсырмаға салынатын негізгі параметрлер салыстырылады және стандарттар талаптарымен, базалық, перспективалы модель параметр-лерімен және осындай бұйымдардың ең үздік отандық және шет елдік үлгілерімен салыстырылып келтіріледі.
Техникалық тапсырманың маңызды құрама бөлігі оны өндіру және пайдалануды алдын ала экономикалық бағалау болуы керек.
Техникалық тапсырма, тәртіп бойынша, жобалау институтымен немесе өнімді дайындаушы-кәсіпорынмен әзірленеді және оның түрі мен тағайын-далуына байланысты: тапсырушымен (негізгі тұтынушымен); дайындаушы-кәсіпорынмен (егер ол әзірлеуші болып табылмаса); мемлекеттік қадағалау органдарымен келістіріледі.
Техникалық ұсынысты әзірлеу үш кезеңмен орындалады: материалдар-ды іріктеу; техникалық тапсырманы талдау нәтижелері бойынша ұсынысты әзірлеу; оны бекіту.
Техникалық ұсыныс - техникалық тапсырманы және бұйымды жобалау кезінде мүмкін болатын техникалық шешімдерді техника-экономикалық негіздеу, ұқсас типті жобаланатын және қолданылып жүрген бұйымдардың пайдаланылу ерекшеліктерін есепке алумен салыстырмалы бағалау, сондай-ақ патенттік материалдарды талдау. Техникалық ұсынысты келістіру және бекіту тәртібі техникалық тапсырманың тәртібіне сәйкес келеді. Конструк-торлық дайындаудың осы сатысында әзірленетін барлық конструкторлық құжаттарға П литерасы беріледі.
Нобайлық жоба техникалық ұсыныс (немесе тапсырма) негізінде әзірленеді және үш кезеңде орындалады: нобайлық жобаны әзірлеу; макет-терді жасау және сынау; жобаны қарастыру және бекіту. Ол графикалық бөлімнен және түсіндірме хаттан тұрады. Графикалық бөлім бұйымның құрылғысы (жалпы түрдегі сызбалар, агрегаттар әрекетінің кинематикасы, маңызды тораптардың конструкциялық сұлбалары) және жұмыс істеу принципі туралы түсінік беретін, принциптік сындарлы шешімдерден, сондай-ақ оның тағайындалуын, негізгі параметрлері мен габариттік өлшемдерін анықтайтын деректерден тұрады.
Түсіндірме хатта бұйымның негізгі параметрлерінің есебі, оның пайдаланылу ерекшеліктерінің сипаттамасы бар және өндірісті техникалық дайындау бойынша жұмыстарды жүргізудің үлгілі графигі анықталады.
Контурлар, габариттер, сыртқы түр туралы аса көрнекті түсінік беру үшін және тетіктердің аса дұрыс жанасуын қамтамасыз ету үшін, болашақ бұйымның табиғи өлшемінде ағаш және гипс макеттерін жасайды. Макеттендіру жобаланатын бұйымның жеке бөліктерін аса табысты құрастыруға, дұрыс шешімдер табуға және келесі сатыларда конструкторлық құжаттаманы әзірлеуді жеделдетуге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Жобалаудың осы сатысында әзірленентін, барлық конструкторлық құжаттар-ға Э литерасы беріледі.
Нобайлық жоба техникалық тапсырма сияқты, келістіру және бекіту сатыларынан өтеді.

1 ЖШС Granat-Apple ұйымының өнім өндіру процесі мен ТМҚ есебі
1.1 ЖШС Granat-Apple ұйымының жаңа өнім өндірісін дайындаудың міндеттері мен мазмұны

Құрылыс өндірісінің ерекшелігі, шығарылатын бұйымдардың, сондай-ақ оларды жасау процестерінің күрделілігі және салыстырмалы түрде жиі ауыстырылуы немесе қайта жаңғыртылуы болып табылады. Бұл өндірісті техникалық дайындаудың негізгі мазмұнын құрайтын, үлкен дайындық жұмысын жүргізуді талап етеді.
Жұмыстардың орындалуының жүйелілігіне байланысты күрделі принциптік жаңа бұйымды өндіруді ғылыми-техникалық дайындаудың келесі сатыларын атап көрсетеді:
Өнімді жасау бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары (ҒЗЖ) - негізделген бастапқы деректерді алу, жаңа немесе жаңартылып шығарылған өнімді жасау принциптері мен жолдарын іздеу мақсатымен жүргізілетін зерттеулер кешені.
Тәжірибелік-конструкторлық әзірлемелер (ТКӘ) - конструкторлық және технологиялық құжаттаманы құру, бұйымдардың тәжірибелік немесе бас үлгілерін дайындау және сынау бойынша жұмыстар кешені.
Өндірісті техникалық дайындау - кәсіпорынның тоқтатылған мерзім-дер, шығару көлемдері және шығындар кезінде сапасының деңгейі берілген жаңа бұйымды шығаруға конструкторлық және технологиялық әзірлігін қамтамасыз ететін, өзара байланысқан процестердің жиынтығы. Өндірісті конструкторлық дайындау жаңа өнімнің конструкциясын әзірлеу немесе шығарылатын өнімді жетілдіру және оны жасау мен пайдалану үшін қажетті, конструкторлық құжаттама жинағын құру процесін білдіреді. Өндірісті технологиялық дайындауға технологиялық процестерді құру және жетілдіру, қажетті технологиялық құжаттаманы ресімдеу, технологиялық жасақталуды жобалау мен жасау бойынша жұмыстар жатады.
Өндірісті техникалық дайындау кезінде келесі құжаттама жасалады: жаңа машинаның конструкциялық элементтеріне; дайындамаларды алудың, тетіктерді өңдеудің, машинаны тораптық және жаопы құрастырудың ұтымды тәсілдері; машинаның жеке элементтерін жасау кезінде қажетті, технологиялық әбзелдердің және стандарттық емес жабдықтардың барлық түрлерін жасау конструкциясы мен тәсілдері; жаңа машиналарды жасаудың технологиялық процесінің жүзеге асырылуын қамтамасыз ететін, технологиялық әбзелдер мен арнайы жабдықтар.
Жаңа бұйымды өндіруді техникалық дайындау оны шикізатпен, материалдармен, сатып алынатын құрал-сайманмен, жабдықтармен қамтамасыз етумен байланысты, ұйымдастыру жұмыстарының кешенімен толықтырылады. Бірқатар жағдайларда өндірістік учаскелер мен цехтарды қайта салу мен қайта жоспарлауды, қолданылып жүрген жабдықтарды қайта жаңғыртуды, жаңа жұмыс мамандықтарын дайындауды және т.с.с. жүзеге асыруға тура келеді. Осы жұмыстар кешені өндірісті ұйымдастырып дайындау деп аталады.
Өндірісті меңгеру - өнімді өндіруге қоюдың құрамды бөлігі, оған дайындалған технологиялық процесті тексеру және өнімді жасаудың практикалық тәсілдерін меңгеру жатады. Меңгеру өнімді өндіруге қоюды аяқтау кезеңі болып табылады, одан кейін өнімді сериялық немесе жаппай шығару басталады.
Өндірісті техникалық дайындауды жүзеге асыратын жұмыскерлердің алдында үш негізгі міндет тұр:
1) пайдалану сапасы аса жоғары және жасауда технологиялы бұйымдардың аса жетілдірілген конструкцияларын құру;
2) өндірістің нақты жағдайлары үшін кәсіпорын жұмысының техника-экономикалық көрсеткіштерін: еңбек өнімділігін, өнім сапасын, өнімнің пайдалылығын жоғарылататын, бұйымдарды жасаудың ілгері технология-лық әдістері мен тәсілдерін әзірлеу және ендіру.
Бұл жұмыстардың барлығы тікелей кәсіпорында орындалмайды. Ғылыми-зерттеу жұмыстары, тәртіп бойынша, заводтан тыс: ғылыми-зерттеу институттарымен, жобалау ұйымдарымен жүргізіледі. Бұйымдар конструк-циялары әдетте арнайы жобалық және конструкторлық ұйымдарда әзірленеді.
Ғылыми-зерттеу жұмыстары, өнертапқыштық және оңтайландыру.
Ғылым мен техниканың үздіксіз дамуын қамтамасыз ететін ғылыми зерттеулер, маңызды, ізденістік және қолданбалы болып бөлінеді.
Маңызды ғылыми-зерттеу жұмыстары материалдық әлемнің бұрыннан белгілі заңдарын, қасиеттерін, құбылыстарын анықтауға бағытталған. Маңызды зерттеулердің нәтижесі жаңалық ашу болуы мүмкін. Жаңалық ашу, өз кезегінде, ізденістік ғылыми-зерттеу жұмыстарының басы болуы мүмкін.
Ізденістік ғылыми-зерттеу жұмыстары белгілі теориялық зерттеулер негізінде жүргізіледі. Олар белгілі практикалық салада, техникада жаңалық ашуды пайдалану мүмкіндігін анықтауға мүмкіндік береді.
Ізденістік жұмыстардың оң нәтижелері қолданбалы зерттеулерде пайдаланылады. Қолданбалы ғылыми-зерттеу жұмыстары жаңа техниканың нақты объектілерінде маңызды және ізденістік ғылыми-зерттеу жұмыстары нәтижелерінің практикалық пайдаланылуының эксперименттік тексерілуін қамтамасыз етеді. Олар жаңа бұйымдарды, материалдарды, технологиялық процестерді жасауға бағытталуы мүмкін.
Әзірлемелер жаңа өнімнің жобаларын, ғылыми зерттеулер нәтижелерін пайдалану негізінде өндіру процестерін, әдістері мен тәсілдерін құру бойынша жұмыстарды білдіреді.
Маңызды және қолданбалы зерттеулер нәтижесінде алынған, жаңа ғылыми білімді іске асыру процесінде жаңа енгізілімдер маңызды роль атқарады.
Жаңа енгізілімдер (жаңалық енгізу) - бұл қолданбалы зерттеулер нәтижесінде алынған және эксперименттік түрде расталған жаңа ақпарат, яғни бұйымның функционалды қайтарымын жақсартуға немесе құнды төмендетуге мүмкіндік беретіннің барлығы.
Теориялық зерттеулер - басым көпшілігінде республикалардың ғылым Академиялары жүйесінде, қолданбалы зерттеулер салалық ғылыми-зерттеу институттарында, жоғары оқу орындарында жүргізіледі.
Өнеркәсіптік кәсіпорындар қандай да бір көлемде өндірісті техникалық жетілдіру бойынша ғылыми-зерттеу жұмысын жүргізеді. Мұндай жұмысты басым көпшілігінде эксперименттік цехтар мен зертханаларға сүйене отырып, бас конструктордың, бас технологтың, бас металлургтың бөлімдері орындайды.Техникалық сипатты ғылыми зерттеулер нәтижелерінің негізінде өнертабыстар пайда болады.
Өнертабыс - бұл оң нәтиже беретін міндеттің, жаңа немесе елеулі ерекшеліктерді иеленетін техникалық шешімі. Өнертабыстар құрылғыларға, тәсілдер мен заттарға, сондай-ақ осы салада қолданылған құрылғы мен заттың белгілі тәсілдеріне таралуы мүмкін.
Өндірісті жетілдіру үшін оңтайландыру ұсынысының үлкен маңызы бар. Оңтайландыру ұсынысы деп бұйымның, құрылғының конструкциясын, өндіру тәсілін жетілдіруге, пайдаланылған материалдарды айырбастауға бағытталған, кәсіпорын үшін жаңа және пайдалы техникалық шешім.
Өндірісті автоматтандырылған жобалау және техникалық дайындау жүйелері.
Өндірісті техникалық дайындау бойынша жұмыстарды орындау кезінде конструкторлар мен технологтардың уақытының негізгі бөлігі ақпаратты жинауға, есептеуге, конструкцияның мүмкін болатын құрама бөліктерін және технологиялық процестердің нұсқаларын салыстыруға, сұлбаларды, нобайларды, сызбаларды әзірлеуге, әр түрлі мәтіндік құжаттарды жазуға және көбейтуге жұмсалады. Сонымен, өзіндік тетіктердің конструкциясын әзірлеу кезінде тікелей конструкциялау бойынша жұмысқа конструктор жұмысының жалпы уақытының 15%-ке жуығы ғана жұмсалады.
Басқа жұмыстардың үлкен бөлігі белгілі формальдандырылған ережелер бойынша орындала алады. Бұл оларды орындау кезінде математикалық әдістерді және қазіргі есептеу техникасы - ЭЕМ-ді қолдану үшін алғышарттар тудырады. Ол кезде оның жұмыс істеу алгоритмінің және (немесе) объектісінің немесе процесс алгоритмінің сипатталарын жеке түрлендіру, сондай-ақ сипаттаманы әр түрлі тілдерде ұсыну кезінде адам мен ЭЕМ-нің өзара әрекеттесуімен іске асырылатын жобалау автоматтандырылған деп аталады. Автоматтандырылған жобалау жағдайларында математикалық, логикалық, эвристикалық немесе басқа формальдандыруға берілетін барлық немесе барлығы дерлік операциялар (есепті математикалық тұжырымдау, параметрлерді есептеу, шешім алгоритмін таңдау, сұлбаларды, сызбаларды сызу, басу және т.б.), арнайы программалық қамтамасыз етуді пайдалану арқылы ЭЕМ-да орындалады. Конструктордың және технологтың шығармашылық жұмысы проблемалық-бағдарланған тілде есептің қойылымын беруден, бастапқы деректерді сипаттаудан және талаптар қоюдан, ЭЕМ-мен берілген ақпаратты бағалау мен түзетуден және ол бойынша түпкілікті шешім қабылдаудан тұрады. Автоматтандырылған жобалауды орындайтын жобалау ұйымының қажетті бөлімшелерімен немесе мамандар ұжымымен (жүйені пайдаланушымен) өзара байланысқан, автоматтандырылған жобалау жүйесі (АЖЖ) деп аталады.
АЖЖ құралдары:
1) техникалық - машиналық графика құрылғыларының қажетті кешені бар ЭЕМ;
2) прграммалық - техникалық құралдардың жұмыс істеуін қамтамасыз ететін программалар кешені;
3) ақпараттық - сипаттамасы бар құжаттар түрінде ресімделген деректерді жобалау үшін қажетті типтік жобалық шешімдердің, элементтердің, материалдардың, жинақтаушы бұйымдардың жиынтығы;
4) әдістемелік - АЖЖ техникалық құралдарын пайдалану ережелерін белгілейтін құжаттардың жиынтығы; 5) ұйымдастырушылық - АЖЖ әзірлеу мен пайдалануды регламенттейтін құқықтық құжаттардың жиынтығы.
Адам мен машинаның өзара әрекеттесуі ЭЕМ-мен жабдықталған жобалаушының автоматтандырылған жұмыс орнын (АЖО) ұйымдастыру кезінде ске асырылады.
Өндірісті техникалық дайындау бойынша жұмыстарды орындау кезінде АЖЖ қолдану қолмен жобалаумен салыстырғанда жобалаушы еңбегінің өнімділігін және жұмыс сапасын едәуір жоғарылатуды қамтамасыз етеді. Оған жоғары біліктілікті талап ететін жұмыстардан оны босату есебінен қол жеткізіледі, бұл қателердің пайда болу мүмкіндігін едәуір азайтады; құжаттар санын азайту, олардың нысанын ықшамдау; сызбалық автоматтар мен басу құрылғыларының жоғары өнімділігі, құжаттарға өзгерістерді жедел енгізу мүмкіндігі; машиналық тасығыштардағы деректер банкінде сақталатын, бұрын әзірленген құжаттарды жедел және жылдам іздеу мен пайдалану есебінен де қол жеткізіледі.
АЖЖ-ның әрі қарай дамуы оның икемді өндірістік жүйелермен шоғырлану бағытында жүру керек, бұл өндірісте кәдімгі техникалық құжаттаманы (сызбаларды, өзгешеліктерді және т.с.с.) пайдаланудан едәуір шамада бас тартуға мүмкіндік береді.

1.2 Материалдық қорлар және дайын өнім есебі

Материалдар өздері сақталып тұрған жері бойынша, яғни ұйым қоймасында және бухгалтериясында есептеледі. Қоймадағы материалдар түрлеріне қарай сөрелерде, шкафтарда және жәшіктерде орналастырылады. Қоймадағы және цехтардағы материалдардың талдамалық есебі белгіленген түрі бойынша олардың ішінде сорттары мен маркаларына орай жүргізіледі. Қоймада материалдардың тек қана сандық есебі жүргізіледі. Материалдардың әрбір номенклатуралық номеріне жеке карточка ашылады, ол бухгалтериядан қоймаға жартылай толтырылған күйінде беріледі.
Алынған карточкаларда қоймашы материалдардың сақталу орнын сипаттайтын реквизиттерді толтырады. Карточкаларға жазбалар құжаттардың негізінде жазылады.
Материалдардың қоймалық есебін жүргізу қоймашының міндетіне кіреді. Қоймашы күн сайын кіріс және шығыс құжаттарын толтырады және карточкаларға жазып отырады. Картотеканы жүргізу бойынша жұмыстарды келесі күнге қалдыруға болмайды. Әрбір операциялық күннің соңында карточкаларда сол күні қозғалысы болған материалдық құндылықтардың қалдықтары шығарылады.
Материалдардың күндік айналымына құжаттарды қабылдау- өткізу реестрі екі данада толтырылады: біреуі құжаттар қосылыпбухгалтерияға табыс етіледі, екіншісі - құжаттарды қабылдап алған бухгалтердің қолы қойылған қоймашыда қалады.
Қоймалық операцияларға бухгалтерлік бақылауды материалдық бөлім бухгалтері жүргізеді. Тексерісті және құжаттар қабылдауды аяқтаған соң, бухгалтер құжаттарды қабылдау-өткізу реестрінің екі данасына қол қояды. Реестрлер материалдардың кірісі мен шығысына жеке құрылады.
Материалдардың қалдықтық әдісінің негізінде оперативті және бухгалтерлік әдістерінің арасындағы толық үйлесімділік алынған. Есептің қалдықтық әдісі ең прогрессивті болып табылады, өйткені есептік жұмыс көлемін қысқартуға , материалдық қалдықтардың дұрыс және дер мезгілінде кіріске алынуына күнделікті бақылау өткізуге, материалдық қорлардың қоймаларда және басқа сақтау орындарында жетіспеушіліктері мен артықшылықтарын дер мезгілде анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар материалдардың талдамалық есебі бойынша жұмысты жеңілдетеді және есептің сапасы айтарлықтай жақсарады. Оның негізі артықшылығы мынада - бухгалтерияда материалдық қорлардың есебі бойынша талдамалық карточкалар жүргізілмейді және талдамалық шоттар бойынша айналым тізімдемелері толтырылмайды. Қоймадағы материалдардың бүкіл талдамалық есебін материалды- жауапты тұлға сандық өлшемде карточкаларда жүргізеді. Одан басқа қалдықтық әдіс қоймалардағы материалдарға, белгілі бір айдың күнімен шектелмей, кез келген уақытта түгендеу өткізуге мүмкіндік береді. Есептің қалдықтық әдісі ағымдағы есепте тұрақты есептік бағаларды қолдануын талап етеді.
Қоймадағы материалдар қалдығының есебінің тізімдемесі әрбір материалды-жауапты тұлға бойынша жеке ашылады. Олар материалдардың қоймалық есеп карточкаларының мәліметтері бойынша материалдар қалдығын айдың бірінші күніне сандық мәнде қойып отырады. Мәліметтер қоймалық есептің номенклатурасы бойынша келтіріледі. Ай соңында тізімдемелер бухгалтерияға беріліп, онда материалдардың бар болуының сандық көрсеткіштері есептік бағалар бойынша есептеліп, материалдардың әрбір тобы бойынша жиыны шығарылады.
Материалдар есебінің қалдықтық әдісі кезінде қойма есебінің мәліметтерін баланспен салыстырудың мәні сол, мұнда әрбір қойма бойынша қалдықтардың жылдық кітабы жүргізіледі, онда айдың соңында сорттық есеп карточкаларынан бірінші күнге жағдайлары бойынша материалдардың барлық сандық қалдықтары ауыстырылып отырады. Кітаптағы жазулардың дұрыстығы қойма меңгерушінің қолымен расталады. Қалдықтарды бақылап алып, бухгалтер олардағы қалдықтық кітапта әрбір номенклатуралық номерге қарсы қойылған есептік бағаларға көбейтеді. Осылайша анықталған материалдар қалдығының жалпы сомасы қалдықтық кітап қорытындысы бойынша материалдардың қозғалысы және қалдығы есебі тізімдемесі ндегі материалдар сомасы мен тобы бойынша жинақтау тізімдемесінде келтірілген қалдықтар сомасына тең болуы керек. Барлық қалдықтық кітаптар тігіледі және мөрмен бекітіледі, ал беттері номерленеді.
Қорлардың синтетикалық есебін, сатып алу бағасы мен көліктік- дайындау шығындарынан және сатып алумен байланысты басқа да шығындарынан тұратын іс жүзіндегі шығындар бойынша жүргізеді.
Ұйымға материалдар негізінен жабдықтаушылардан және есеп беруге тиісті тұлғалар арқылы және басқа жолдармен келіп түседі.
Материалдар қозғалысының есебі үшін 1300 Қорлар бөлімшесінің шоттары арналған. Бұл бөлімшеге келесідей шоттар топтары жатады: 1310 Шикізат пен материалдар, 1320 Дайын өнім, 1330 Тауарлар, 1340 Аяқталмаған өндіріс, 1350 Басқа да қорлар, 1360 Қорларды қажетсіздендіру бойынша резерв.
1310 Шикізат пен материалдар, тобы келесідей шоттарды қамтиды:
1311 Сатып алынған шала фабрикаттар және құрастырушы бұйымдар, конструкциялар мен бөлшктер;
1312 Отын;
1313 Ыдыс және ыдыстық материалдарға;
1314 Қосалқы бөлшектер;
1315 Басқа материалдар;
1316 Қайта өңдеуге берілген материалдар;
1317 Құрылыс материалдары.
Бұл шоттарының дебеті бойынша айдың басы мен соңындағы қалдықты, материалдардың түсуін көрсетеді; кредиті бойынша - олардың жұмсалуын көрсетеді.

Кесте-1. Материалдық қорлар есебі бойынша шаруашылық операцияларының шоттар корреспонденциясы

№

Шаруашылық операция мазмұны

Дебет

Кредит
1.
Жабдықтаушылардан шикізат пен материалдар түсті.
1310,1350
3310
2.
Қосылған құнға салық сомасы
1420
3310
3.
Материалдық қорлар жеке тұлғалардан түсті
1310,1350
3390
4.
Материалдық қорлар жеке тұлғалардан және ұйымдардан тегін түсті
1310,1350
6220
5.
Жабдықтаушыларға материалдардың құны есеп айырысу шотынан төленді.
3310
1030
6.
Материалдық қорлар есеп беруге тиісті адамдардан кірістелді.
1310,1350
1250
7.
Өндіріске материалдар жіберілді.
8110,8210,8310
1310,1350
8.
Материалдық қорлар жалпы шаруашылық мақсаттарға жұмсалды.
7210
1310,1350

Материалдық қорларды түгендеу және қайта бағалау.
Материалдардың нақты қалдығын, оларды сақтау және жіберу дұрыстығын анықтау мақсатымен түгендеу жүргізіледі. Түгендеуді кәсіпорын басшысымен тағайындалған комиссия жүргізеді. Тауарлық-материалдық құндылықтарды түгендеу тізімінде материалды-жауапты тұлға барлық құжаттардың материалдардың қоймалық есеп карточкаларына жазылып, бухгалтерияға берілгендігі туралы қолхат береді. Түгендеу тізіміне жазулар тек нақты есептегеннен кейін, ұзындығын өлшегеннен кейін, құндылықтардың салмағын өлшегеннен кейін жазылады.
Егер де түгендеу тізімінде ауытқулар табылса, онда салыстыру ведомості толтырылады. Әрбір ауытқу фактісіне материалды-жауапты тұлға жазбаша түсініктеме жазады.
Артықшылықтар кіріске алынуға және кәсіпорын табысына жатқызылуға тиіс: 1310 Шикізаттар мен материалдар шоттардың дебеті және 6280 Басқа да табыстар шотының кредиті бойынша.
Материалдық құндылықтардың жетіспеушілігі 1280 Басқа да қысқа мерзімді дебиторлық қарыздар немесе 2180 Басқа да ұзақ мерзімді дебиторлық қарыздар шоттарының дебеті бойынша және 1310 Шикізаттар мен материалдар бөлімшесінің сәйкес шоттарының кредиті бойынша көрсетіледі. Материалдық зиянның өтелуі 1010 Кассадағы ұлттық валютадағы ақшалар , 3350 Еңбек ақы бойынша персоналдармен есеп айырысулар шоттарының дебеті мен 1250 Жұмыскерлер мен басқа да тұлғалардың қарызы шоттарының кредиті бойынша көрсетіледі.
Өнімнің өндіріс аясынан айналым аясына өтуін өнімнің шығарылуы деп атайды. Ұйым өнімін өткізу процесінде ақша қаражаттары алынады. Олардың есебінен жұмсалған шығындар жабылады, салықтар және басқа төлемдер бойынша бюджетпен; еңбекті төлеу бойынша жұмыс істеушілермен; жабдықтаушылар мен мердігерлермен, басқа кредиторлармен есеп айырысу жүргізіледі.
Ұйымның қаржылық жағдайының нығаюы өндірілген өнімнің дер кезінде дайындалуы мен өткізілуіне тәуелді. Дайын өнімнің бар болуы мен қозғалысы туралы ақпаратты жалпылау үшін 1320 Дайын өнім шоты арналған. Бұл шоттың дебеті бойынша өндірістен шығарылып, қоймаға берілген өнімнің нақты өзіндік құны көрсетіледі.Шоттың кредиті бойынша өткізілу тәртібінде тиелген немесе сол жерде сатып алушыларға берілген дайын өнім есептен шығарылады. Сатып алушыларға дайын өнімдерді төлеу үшін есеп айырысу құжаттары ұсынылдаы. Дайын өнімдер ұйымның өзі қолданылуы үшін жіберілсе, онда Дайын өнім шотына кіріске алынбайды, 1310 Шикізаттар мен материалдар тобының сәйкес шоттарында немесе 7210 Әкімшілік шығындар, 7110 Өнімдерді сату және қызмет көрсетулер бойынша шығындар шоттарында есептеледі.

Кесте-2. Дайын өнімдер есебі бойынша шаруашылық операцияларының шоттар корреспонденциясы

№

Шаруашылық операция мазмұны

Дебет

Кредит
1.
Өндірістен дайын өнімдер шығарылды
1320
8110, 8210, 8310
2.
Сатылған өнімдердің іс жүзіндегі өзіндік құны қажетсіздендірілді
7010
1320
3.
Сатып алушыларға шот көрсетілді:
сату құнына
ҚҚС сомасына

1210, 2110

6010
4.
ҚҚС сомасы ағымдағы банктік шоттан бюджетке аударылды
3130
1030
5.
Сатып алушылардан ағымдағы банктік шотқа алынды
1030
1210, 2110
6.
Өнімдерді сату бойынша коммерциялық шығындар бейнеленді
7110
1310, 3350
7.
Есепті кезең соңында шоттар жабылды
Табыстар
Шығындар

6010
5610

5610
7110, 7010

Ұйымдар тауарларды Қазақстан Республикасының және шетелдік жабдықтаушылардан ала алады.
Қорларды сатып алу шығындарына мыналар жатады:
- кез келген сауда шегерімдерін, салықтық төлемдерді қайтаруды шегерумен сатып алу шығындары;
- импорт (баж) салығы және сатып алумен байланысты басқа да салықтар;
- жеткізумен байланысты шығындар;
- жүктерді тиеу және түсіру шығындары;
- және қорларды сатып алумен тікелей байланысты басқа шығындар.
Мысалы, АБС ұйымы шетелдік жабдықтаушыдан тауарлар сатып алды.
1. Жабдықтаушының шот- фактурасы 5000 $ мөлшерінде жабдықтау сомасына рәсімделді.
2. EXW -зауытынан жабдықтау шарты.
3. Қорлар 20.02.2018 жылы тиелді, жолда екі апта болды, АБС ұйымының қоймасына 05.03.2018 жылы кірістелді.
4. Доллар курсының теңгеге қатынасы келесідей болды:
10.02.2018 жылдан 20.02.2018 жылға дейін 1$ = 382 теңге;
21.02.2018 жылдан 30.02.2018 жылға дейін 1$ = 382 теңге;
01.03.2018 жылдан 10.03.2018 жылға дейін 1$ = 383 теңге;
5. Кеден декларациясын рәсімдеуде 01.03.2018 жылы баж жинағы 400 000 теңге және ҚҚС 102750 теңге сомасында төленді (5000*382*15%)=102750 теңге).
6. Темір жол қорларды транспортировкалау үшін 5000 теңге және 750 теңге сомасына ҚҚС төлеу үшін шотты 03.03.2018ж. ұсынды.
7. Ұйым Такелаж фирмасымен теміржол вагондарынан жүктерді түсіру және қоймаға материалдарды апару үшін келісімге отырды. Такелаж фирмасының шот- фактурасына сәйкес қызмет құны 2000 теңге және 300 теңге ҚҚС құрады.
8. Ұйымда қоймада бос орынның уақытша болмауына байланысты басқа жерден қойма жалдауына тура келді. Жалдың құны айына 1500 теңге қосылған 225 теңге ҚҚС.

2 ЖШС Granat-Apple ұйымының қаржылық нәтижесін талдау
2.1Есепті жылдың жиынтық кірісін талдау

ЖШС Granat-Apple ұйымының кірістер мен шығыстар туралы есеп беру - шаруашылық қызметтен түскен пайда мен зиянға қамтылуы тиіс есептік бағалаудағы өзгерістер. Сыртқы пайдаланушылар үшін кірістер мен шығыстар туралы есеп беру қысқа формада жасалады.
Кірістер мен шығыстар туралы есеп беру есептеу жүйесінен шыға отырып жасалады, сондықтан ағымдағы қызметтің ақша құралдарына және олардың ликвидтілігіне әсер етуі есеп беруде көрсетіледі. Кірістер мен шығыстар ақша құралдарының кемуімен немесе көбеюімен ілесіп отырмайды. Ақша құралдары сомаларының кемуі немесе көбеюі активтердің бухгалтерлік шоттарының өзгеруіне әкеледі.
Кірістерді мойындау өнімді (қызметті) өткізуден түскен кірістерді бухгалтерлік есепке алуды тіркеудегі тиянақтылықты анықтайтын есептеу қағидасына сәйкес іске асырылады. Мойындау, сонымен қатар, тауардың сатылған күні заң күші бар төлем міндеттемелерін сатып алушының жеткізушіге ұсынған кезде орын алады. Мойындау мүмкіндігі тауарға немесе қызметке айырбастау кезінде алынған қаржылық емес активтердің сатушарттарына сәйкес белгілі бір ақшалай көлемге айналуы кезінде пайда болады.
Кіріс алынған кезде көрініс табады, яғни келісім-шартқа сәйкес ұйым кіріс алуға құқық беретін жұмыс көлемін орындаған кезде көрініс табады.
Сонымен, пайда - ұйымның капиталы мен пайдасының көбеюі негізін құрайтын қаржылық нәтиженің маңызды факторы. Қаржылық есеп беруді құру жөніндегі әдістемелік рекомендацияда кіріс деп сальдоланған қаржылық нәтиже мойындалады және кезеңнің жалпы кіріс және жалпы шығыстарының арасындағы әртүрлілік ретінде анықталады.
Кірістерді жіктеудің бірнеше түрі бар. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бухгалтерлік есеп және аудит әдістемелері Департементінің анықтамасы бойынша, ұйымның кірістері негізі қызмет және негізгі емес қызмет нәтижелерінде пайда болуы мүмкін.
Негізгі қызметтен түскен кіріс - дайын өнімдерді өткізуден қосымша құн салығын, акциздерді және басқа салық түрлерін, міндетті төлемдерді және қайтарылған тауарлар сомасын, сатудағы жеңілдіктер сомасын, бағадағы жеңілдіктер сомасын шегеріп тастағандағы ақша сомасы немесе құралдар.
Негізгі емес қызметтен түскен кіріс - бұл айналымнан тыс активтерді өткізу, құнды қағаздарды асыра бағалау және т.б.
Салық салуға дейінгі негзгі қызметін сальдоланған қаржылық нәтижесі көрсеткіштерді есептеу жолымен анықталады: негізгі қызметтен түскен кіріс (залал) және негізгі емес қызметтен кіріс (зиян).
Салық салынғаннан кейінгі негізгі қызметтен түскен кіріс табыс салығы мен негізг қызметтен түскен кіріс арасындағы айырмашылық түріндегі есептеу жолымен анықталады.
Төтенше жағдайлардан түскен кіріс (залал) табыс салығын шегеріп тастағандағы төтенше жағдайлар нәтижесінің сальдолануымен анықталады.
Төтенше өзгерістер деп мыналар саналады:
- алдын ала болжанбаған жағдайлар (апатты жағдайлар, өрт, т.б.) салдарынан түскен түсімдер;
- сақтындыру өтемақылары;
- қалпына келтіруге жарамсыз материалдық құндылықтар бағасы және т.б.;
Таза пайда - есеп беру кезеңіндегі заңды тұлғаның алатын сальдоланған нәтижесі.

Кесте-3. ЖШС Granat-Apple ұйымының жылдағы жиынтық кіріс туралы

Қазақстанның әдістемелік рекомендацияға сәйкес, егер ағымдағы есеп беру кезеңінде қаржылық есеп беруді құру кезінде өткен кезеңнің қателері табылса, онда бұл қателерді түзеу ағымдағы кезеңнің таза пайдасы намасе зиянын анықтауға қамтылады; егер қателер өткен кезеңнің қаржылқ есеп берулеріне айтарлықтай әсер етсе және бұл кезеңдердің қаржылық есеп берулері щынайы емес болса, онда мұндай қателер маңызды деп саналады; маңызды қателерді түзету сомасы үлестірілмеген пайданың бастапқы сальдосын өзгерту жолмен есеп беруде көрінс табады және есеп беру кезеңінің таза пайдасы мен залалдарын анықтау кезінде қамтылады.

Кесте-4. ЖШС Granat-Apple ұйымының жылдағы жиынтық кіріс туралы (жалғасы)

Кірістер - компанияның қызмет етуінің қайнар көзі болып табылады. Кіріссіз пайда жоқ, пайдасыз компания жоқ. Оның маңыздылығын ескере отырып, кірісті анықтау бухгалтерлік есептің объектісі ретінде күрделі болып ұсынылатынын мойындауға мәжбүрлік туады. Бұл шығысқа да қатысты.
Ұзақ жылдар бойы бухгалтерлер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.